Pokrycia z miedzi

Mied jest najbardziej trwaym materiaem na pokrycia dachowe. Jej trwao szacuje si na 100 do 300 lat. Pokrywa dachy i elewacje wielu zabytkowych budynkw, wykonano z niej midzy innymi Statu Wolnoci. Kompletne pokrycia z miedzi ukada si (i zawsze tak byo) jedynie na budynkach reprezentacyjnych i zabytkowych. Na pozostaych pokrywa si ni wyeksponowane fragmenty dachw i elewacji: wieyczki, lukarny itp.
Mied to metal pszlachetny, czyli ulegajcy korozji, ale bardzo powolnej. Ten nieuchronny proces jest spowalniany przez patyn - zielonkawy osad powstajcy na powierzchni blachy. Pokrycia dachowe z miedzi s bardzo drogie (1 m blachy w arkuszach kosztuje 60 z*), ale wystarczaj nie na jedno czy dwa, lecz na kilka pokole. Mwi si, e zwracaj si w cigu 50 lat.

Technika

Obok pokry, z miedzi wykonuje si orynnowanie, obrbki blacharskie i ozdoby dachowe. Na pokrycia jest przeznaczona blacha o gruboci 0,6 mm (1 m way ok. 5 kg). Ukada si j w formie: paskich arkuszy i tam paskich w elementw maoformatowych (uska) blachodachwki

Blacha paska. Pasy blachy ukada si na dachu poziomo. Spaja si je przez falcowanie, czyli przez zawinicie brzegu jednego arkusza w drugi. W poziomie arkusze s czone na tak zwany rbek lecy (paski), w pionie - na rbek stojcy lub przy uyciu drewnianej listwy. Do podoa blacha jest przymocowana za porednictwem tak zwanych abek. Dziki nim mocowanie jest ruchome: amortyzuje rozszerzanie i kurczenie si blachy spowodowane zmianami temperatury. abki przybija si gwodziami do podoa. Elementy maoformatowe to pytki w ksztacie rybiej uski, upka naturalnego, prostokta lub rombu (patrz zdjcia obok) ukadane jedna na drugiej na zakad i mocowane do podoa, a dokadnie do at za pomoc miedzianych gwodzi. Ten system jest wykorzystywany do krycia drobnych i skomplikowanych fragmentw dachu - takich, ktre trudno byoby pokry blach pask o wikszym wymiarze, szczeglnie kopu i wieyczek. uska to system krycia bardzo stary, materiaochonny i pracochonny, ale nadal stosunkowo popularny, gwnie ze wzgldu na walory estetyczne. Blachodachwka to blacha toczona we wzr dachwki ceramicznej, podobnie jak niezwykle popularne blachodachwki z blachy stalowej powlekanej. Mocuje si j gwodziami miedzianymi bezporednio do at nabitych na kontraty. W Polsce blachodachwk miedzian oferuje Huta Metali Nieelaznych Szopienice. Jest to jednak pokrycie niezwykle drogie (1 m kosztuje 114 z netto) i kupowane niezwykle rzadko.

Podoe
Bez wzgldu na form, pokrycia miedziane ukada si na penym deskowaniu z drewna lub sklejki drewnianej. Miedzi sprzyja drewno iglaste, cho kontakt z ni mog mie prawie wszystkie gatunki, za wyjtkiem drewna o bardzo kwanym odczynie (np. cedru). Do impregnacji drewna mona uywa tylko rodkw niedziaajcych agresywnie na mied. Jeeli deskowanie jest wykonane z drewna liciastego, powinno si na nim uoy materia oddzielajcy deskowanie od pokrycia: zbrojon foli paroprzepuszczaln lub specjaln mat. Niewskazana jest tu papa, poniewa wedug niektrych specjalistw wywouje ona tzw. bitumiczn korozj miedzi.

Folia czy mata powinna oddziela mied nie tylko od podoa, lecz take od wszelkich materiaw powodujcych przyspieszon korozj miedzi, np. od gwek stalowych gwodzi mocujcych deskowanie. Podobnie, gdy np. miedziane obrbki blacharskie, opierzenia murw, parapety itp. stykaj si z podoem betonowym i blacha mogaby si ciera. Dodatkowa korzy ze stosowania warstwy oddzielajcej to tumienie haasu spowodowanego gradem, deszczem i wiatrem.

Ssiedztwo
Mied - w niewielkim stopniu - ale jednak poddaje si korozji. Proces ten ulega przyspieszeniu w kontakcie z niektrymi metalami. Jedyne bezpieczne ssiedztwo dla miedzi to stal nierdzewna i ow, pod pewnymi warunkami take cyna i elementy stalowe cynowane. Zdecydowanie niekorzystne dziaanie maj cynk i jego stopy (np. tytan-cynk), stal ocynkowana, aluminium oraz elementy miedziowane galwanicznie. Dlatego niezwykle wane jest, by blach mocowa elementami miedzianymi bd ze stali nierdzewnej, oraz by pokryciu towarzyszyy takie obrbki i rynny. Jeeli kontakt miedzi z "niebezpiecznymi" metalami jest nieunikniony, przyspieszonej korozji mona zapobiec oddzielajc oba metale materiaem nie przewodzcym prdu. W Polsce mona kupi blach i tam miedzian produkowan midzy innymi przez: Hut Metali Nieelaznych Szopienice oraz Walcowni Metali Nieelaznych Gliwice-abdy. Ponadto dziaaj firmy, niekiedy niewielkie, ktre zajmuj si prefabrykacj pokry, rynien i akcesoriw miedzianych, takie jak lubuski Alpodach. S te przedstawicielstwa duych producentw zachodnich, takich jak KM Europa. Trzeba jednak pamita, e jest to rynek bardzo niewielki, o staej liczbie uczestnikw, ani malejcy, ani powikszajcy si. Mied ukada si tam, gdzie wymiana pokrycia jest kopotliwa i trud-na do przeprowadzenia, na przykad na wieach - tu koszt zorganizowania remontu (koszty rusztowa) jest tak wysoki, e wydatek poniesiony na drogie, ale trwae i amortyzujce si po 50 latach miedziane pokrycie okazuje si relatywnie niski. Std te potencjalni odbiorcy pokry miedzianych to zarzdcy i waciciele nieruchomoci zabytkowych oraz inwestorzy ambitni, cenicy sobie wysoki poziom architektoniczny.

Fot.: Symulacja komputerowa dachu pokrytego czterema rodzajami miedzi, kolejno: miedzi nie spatynowan, z naturaln patyn, oksydowan i ocynowan.

W sprzeday
Nic tak nie kojarzy si z miedzianym pokryciem dachu jak zielona patyna, ktrym pokrywa si ono kilka miesicy po uoeniu. Mimo tego na pozr oczywistego skojarzenia, pokrycie miedziane wcale nie musi by zielone, a patyna nie zawsze powstaje w sposb naturalny. Obok klasycznej blachy miedzianej, pocztkowo jasnobrzowej, potem z zielonym nalotem producenci oferuj blach oksydowan (kolor brzowy) i ocynowan (kolor matowoszary). Mona te kupi materia wstpnie patynowany. Taka fabrycznie wytworzona patyna ma te same waciwoci co osad naturalny, tak samo skutecznie chroni przed postpem korozji.
autor: Agnieszka Wysocka zdjecia: Alpodach, KM Europa data publikacji: 15.05.2003 ze strony www.e-dach.pl