Mied w architekturze

Fakty dotyczce wasnoci miedzi i sposobw ich wykorzystania przez architektw

Dlaczego mied?
2

m i e d j e s t m a t e r i a e m n a t u r a l n y m : dostpnym w rnych postaciach, od rudy do blach w rozmaitych formatkach pokrywajcym si z czasem patyn o piknym naturalnym kolorze odpornym na dziaanie wilgoci m i e d z i n i e t r z e b a k o n s e r w o w a m i e d j e s t o d p o r n a n a k o r o z j m i e d m o n a p o w t r n i e p r z e t w a r z a w 1 0 0 % m i e d j e s t n i e p a l n a m i e d j e s t p r z y j a z n a d l a r o d o w i s k a t r w a o m i e d z i p r z e k r a c z a 1 0 0 l a t m i e d j e s t m a t e r i a e m o d u e j p l a s t y c z n o c i m i e d s p r a w d z a s i z n a k o m i c i e j a k o m a t e r i a b u d o w l a n y : w projektowaniu indywidualnym przy lekkich systemach konstrukcyjnych jest atwy w montau d a j e s i a t w o f o r m o w a

Spis treci
3

st WSTP st CHARAKTERYSTYCZNE CECHY MIEDZI WYKORZYSTYWANE W BUDOWNICTWIE:

Koszty, Wystpowanie miedzi i jej rola w ludzkim yciu, Wasnoci fizyczne i mechaniczne miedzi, Powstawanie patyny, Oddziaywanie miedzi na inne materiay budowlane.

Szkoa Waldorf, Budapeszt, Wgry

st KONSTRUKCJA I MONTA SYSTEMW DACHOWYCH I ELEWACYJNYCH Z MIEDZI:

Systemy dachowe, Systemy elewacyjne, Warstwa podkadowa systemw dachowych, Zcza i mocowanie.

st FIZYKA BUDOWLI:
Uwagi oglne, Typowa kolejno ukadania warstw w przypadku pokrycia dachowego z metalu, Ocena

st EPILOG

Ambasada Krajw Nordyckich, Berlin, Niemcy

Muzeum De Young, San Francisco, USA

Wstp
5

st Wykorzystanie miedzi i blach z miedzi w architekturze ma bardzo dug histori. Zachowao si wiele starych budynkw, ktre posiadaj kilkusetletnie nadal funkcjonujce konstrukcje wykonane z miedzi. Jest to materia nie tylko dekoracyjny, ale i szlachetny, a take wyjtkowo trway i niezawodny. Pod koniec XIX-go wieku jako wykonania miedzianych elementw architektonicznych osigna najwyszy poziom w historii. Znaczca poprawa jakoci wyrobw architektonicznych, przemysu budowlanego i wykonawstwa nie dorwnywaa jednak znakomitym umiejtnociom rzemielnikw wykonujcych miedziane elementy dekoracyjne, a pniejsze upodobania estetyczne, zwaszcza preferowanie stylu ubogiego w architekturze sprawiy, e nie rozwina si sztuka wytwarzania systemw pokry miedzianych. W poprzednich dziesicioleciach znacznie ograniczono uycie naturalnej miedzi jako materiau budowlanego. Nawet standardy europejskie nie zawieray wczeniej zapisw dotyczcych tych kwestii. Oglnie rzecz biorc sposb wykorzystania miedzi w architekturze jest dokadnie taki sam jak innych metali (np. cynku, stali ocynkowanej, itp.), ale wanie z tego powodu specjalici musz uwzgldnia charakterystyczne cechy tego materiau oraz cile przestrzega zasad dotyczcych rnych rozwiza architektonicznych. Celem niniejszej publikacji jest zwikszenie zainteresowania unikalnymi cechami

charakterystycznymi miedzi poprzez opisanie jej szczeglnych wasnoci oraz wskazanie na niepodane nastpstwa nieumiejtnego zastosowania miedzi, ktre mog ogranicza szersze wykorzystanie tego materiau. Chcielibymy przekona czytelnikw o tym, e mied moe odgrywa wan rol nie tylko przy renowacji najznakomitszych budynkw czy te pomnikw. Obecnie dziki rozwojowi nowoczesnych technik wytwarzania miedzi produkcja wyrobw z tego materiau jest obecnie tasza, a jej wykorzystanie powszechniejsze. Elewacyjne panele miedziane mog stanowi przepikne wykoczenie nowych lub odnawianych budynkw zarwno na caej powierzchni, jak i we fragmencie fasady lub jako element konstrukcyjny pokrycia dachowego. Mied moe by dzisiaj bardzo atrakcyjnym materiaem budowlanym, mona j atwo formowa i daje szerok gam rozwiza w ksztatowaniu rnorodnych i wyjtkowych form architektonicznych. Mied doskonale wspgra z nowoczesnymi formami architektonicznymi; moe stanowi doskonae to dla elementw czy te ornamentw wykonanych z innych materiaw. Mied jest naturalnym materiaem, ktry idealnie daje si ponownie przetwarza, a jego trwao jest praktycznie wieczna.

Ambasada Austrii, Berlin, Niemcy

Wprowadzenie

Charakterystyczne cechy miedzi wykorzystywane w budownictwie

6

KOSZTY
st Ludzie nawet fachowcy maj zazwyczaj Z powyszych powodw wane jest, aby wytwrcy oferowali swoje produkty po bardziej przystpnych cenach, co jest moliwe dziki rozwojowi procesw wytwrczych. W tym wzgldzie nastpi znaczny postp, przez co poszerzy si rwnie asortyment wymiarw. W zestawieniach ekonomicznych koszty konserwacji i renowacji budynkw ujmowane w czasie w kategorii kosztw materiaowych stale rosn. Ze wzgldu na cigle rosnce koszty konserwacji na dusz met bardziej ekonomiczne jest wykorzystywanie materiaw i konstrukcji, ktre nie wymagaj zbyt wielu zabiegw konserwacyjnych oraz s trwae. Mied zdecydowanie naley do tej kategorii. W przypadku pokry dachowych z miedzi koszty inwestycyjne s ponoszone tylko raz i nie s potrzebne adne pniejsze nakady. Okres eksploatacji takich konstrukcji przewysza redni okres eksploatacji budynkw mieszkalnych, a po montau nie wymagana jest adna konserwacja. Z wielowiekowego dowiadczenia w stosowaniu miedzi wynika tradycja szerokiego zastosowania miedzi, gwnie w regionach centralnych Europy Zachodniej, Wielkiej Brytanii i Skandynawii.
GRUBO mm 0,3 0,4 0,55 0,6 0,65 0,7 0,8 1,0 ARKUSZE kg/m 2,67 3,56 4,90 5,34 5,78 6,23 7,12 8,90
2

bdne pojcie na temat ekonomicznego charakteru miedzi. Mied jako materia jest kojarzona z wysokimi kosztami i dlatego zwykle nie jest brana pod uwag przy wyborze danych rozwiza.

Wczeniej na pokrycia dachowe stosowano prawie wycznie arkusze blachy miedzianej (i innej) o wymiarach 1000mm x 2000mm tylko takie wymiary produkowano. Obecnie procesy wytwrcze umoliwiaj produkcj blachy miedzianej dowolnej dugoci do maksymalnej szerokoci 1250mm, a w przypadku tamy miedzianej materia moe by zamawiany w szpulach o gruboci 0,1mm do 1mm.

Koci w Hildesheim, Niemcy

TAMA w=100mm kg/m 0,267 0,356 0,490 0,534 0,578 0,623 0,712 0,890

PRTY PASKIE ciar mm 0,669 0,892 1,120 1,340 1,070 1,340 2,140 1,78000

w=100mm kg/m wymiar mm 1,602 2,136 2,940 3,204 3,474 3,738 4,272 5,340 1,602 2,136 2,940 3,204 3,474 3,738 4,272 5,340

W a s n o sc i

Maksymaln dugo tam miedzianych nadajcych si do montau ogranicza, z jednej strony rozszerzalno cieplna materiau a z drugiej jego ciar mogcy siga kilkuset kilogramw. W zwizku z powyszym w obcowaniu ze szpulami tam miedzianych wskazana jest odpowiednia wiedza techniczna. Arkusze blachy lub tama o dugoci 2 do 3 metrw i o dugoci rwnej dugoci krokwi o normalnej szerokoci 600-700mm i gruboci 0,5-0,7mm to najczciej spotykane wymiary. Innym wanym czynnikiem wpywajcym na koszty jest monta miedzianych pokry dachowych, ktry wymaga nakadu duej iloci pracy wysokiej jakoci. Istnieje szereg nowych rozwiza w tym zakresie. Tradycyjne narzdzia rczne zostay unowoczenione i s obecnie bardziej specjalistyczne i atwiejsze w uyciu. Pojawiy si na rynku praktyczne obrabiarki rczne oraz inne maszyny skraWilla w Osnabrck, Niemcy

cajce obrbk i czas montau. Ponadto pojawiy si nowe produkty: panele z blachy falistej, panele cienne, kasety, specjalne systemy mocowania, a zastosowanie tych prefabrykowanych elementw zapewnia wysok wydajno prac i ich szybk realizacj. Mamy nadziej, e uycie miedzi bdzie powszechniejsze w naszym kraju jak to ju ma miejsce w inynierii sanitarnej i systemach zarzdzania ciekami zarwno jako materia na pokrycia dachowe jak i podstawowy skadnik konstrukcji wykoczeniowych dachw, elewacji i systemw odwadniajcych.

Muzeum w Arnheim, Holandia

Miedz w budownictwie

WYSTPOWANIE MIEDZI I JEJ ROLA W YCIU CZOWIEKA

st Mied jest stosunkowo czsto wystpujcym pierwiastkiem na ziemi. Wystpuje ona prawie wszdzie, jednak w maej iloci. Mona j znale w skaach, mineraach oraz w wodzie. Mied spenia wan rol w funkcjonowaniu ywych komrek i narzdw. Do prawidowego funkcjonowania zarwno ludzkich jak i zwierzcych organw potrzebna jest pewna ilo miedzi, przy czym jej brak lub nadmiar moe powodowa nieprawidowoci ich funkcjonowania. rednio 50mg/kg miedzi wystpuje w skorupie ziemskiej, co oznacza, e mied jest na 28 miejscu wrd pierwiastkw pod wzgldem ich wystpowania na ziemi. Oglnie rzecz biorc, skay wulkaniczne i alkaliczne zawieraj mied w znacznych ilociach, podczas gdy zawarto miedzi w wapieniu i piaskowcu jest bardzo niska, ale to zaley rwnie od pooenia geograficznego. Przemysowa eksploatacja rud jest opacalna, jeli zawarto w niej miedzi siga 0,15 1% (co jest raczej wysok zawartoci), ale ten poziom stopniowo obnia si w miar cigej eksploatacji tych zasobw oraz rosncym postpem technicznym. Rudy miedzi s w przewaajcej mierze rudami siarczkowymi (90%), chocia rudy tlenkowe (9%) oraz metaliczne (1%) rwnie s spotykane w przyrodzie w niewielkich ilociach. Wydobyta ruda jest kruszona, oczyszczana a nastpnie wzbogacana do osignicia zawartoci miedzi na poziomie 24-35%. Ruda osiga podan zawarto miedzi na poziomie 99,9% dziki zastosowaniu obrbki elektrolitycznej oraz specjalnym procesom metalurgicznym. Liczby te wiadcz o tym, jak due iloci rudy s przetwarzane i jak duo energii potrzeba do uzyskania czystej metalicznej miedzi, ale za to mied moe by poddawana powtrnemu przetwarzaniu praktycznie w nieskoczono. Wytapianie miedzi wymaga mniejszej iloci energii ni aluminium czy stali i moe ona by poddawana ekstrakcji setki razy ze swojej czystej lub natlenowanej formy lub ze stopw, bez obnienia swoich wasnoci. Obecnie ilo odzyskiwanej miedzi w stosunku do cznej iloci produkowanej miedzi stale ronie. Proces powstawania patyny na powierzchniach dachw i elewacji krytych blach miedzian nastpuje bardzo szybko (ilo = tlenek + patyna + ilo podlegajca erozji i ulatniajca si; razem 1-2 mm na rok w cigu pierwszych lat). Patyna jest trwaa i odporna. Ilo utleniajca si jest prawie staa (zmniejsza si nieznacznie z biegiem czasu) 0,2-0,3 mm na rok. Ta ilo zawiera jony miedzi i ich zwizki: Mied w postaci pierwiastkowej pierwiastek atomowy: Cu(0) jest bardzo stabilny, reaguje jedynie pod wpywem dziaania silnych substancji kwasowych (np. stonego kwasu siarkowego lub kwasu azotowego), ale jej jony Cu(1+), Cu(2+), Cu(3+) atwo wchodz w reakcje. Cu(3+) jest wysoko niestabilny i nie powoduje istotnych reakcji.

Gmach Wydziau Oceanografii Uniwersytetu Gdaskiego Gdynia, Polska

W a s n o sc i

Cu(1+) jest rwnie niestabilny: w obecnoci tlenu lub wody szybko przeksztaca si do Cu(2+) lub Cu(0). Jest trway jedynie w formie molekularnej w zwizkach np. CuCl, Cu2O, Cu2S. Cu(2+) powstaje w mokrych miejscach i/lub w rodowisku bogatym w tlen. Jest stabilny, ale atwo reaguje, a niektre z jego zwizkw (np. CuO) s rozpuszczalne w wodzie, podczas gdy inne wcale si nie rozpuszczaj (te posiadaj zwykle ciemny niebieskawo szary kolor). Woda, grupa wodorotlenowa, azot i ligandy zawierajce siark, enzymy, biaka, itp. mog si z nim wiza. Jedynie nieznaczna jego cz wystpuje w rodowisku naturalnym w formie wolnych jonw: jest on obecny w zwizkach chemicznych, roztworach i organizmach ywych w formach koloidowych absorbowanych na czsteczkach zawiesiny lub ciekw. Kiedy produkty wykonane z czystej z miedzi np. materiay dachowe s przenoszone do rodowiska naturalnego, waciwie nastpuje ich przemiana do naturalnych form mineralnych tlenkw, siarczkw lub wglanw. Wilgo wystpujca w otoczeniu, wpyw ciepa, dwutlenek siarki, dwutlenek wgla, itd. uatwiaj ten proces. W rezultacie moe to powodowa powstawanie patyny lub nalotu w wyniku erozji i przenikania midzywarstwowego na powierzchni budynku od strony zewntrznej.

Jony miedzi reaguj bardzo szybko na inne zwizki (w konsekwencji ich potencja biologicznej asymilacji oraz mobilno znacznie spada). Tak wic mied znajdujca si na w materiaach pokrywajcych elewacje wytwarza w swoim bezporednim otoczeniu stabilne nierozpuszczalne formy mineralne. wiadczy o tym fakt, e zacieki i odbarwienia zawsze pojawiaj si na wzgldnie niewielkim odcinku w kierunku spywu wody oraz w miejscach, gdzie zawarto miedzi w wodzie opadowej jest niewielka np. koce arkuszy z miedzi, poniewa woda nie transportuje miedzi ju nigdzie dalej.

Biurowiec Trumpf w Baar, Szwajcaria

Miedz w budownictwie

10 10

WASNOCI FIZYCZNE I MECHANICZNE MIEDZI

Przepisy dotyczce skadu chemicznego i wasnoci Produkty z miedzi (arkusze i tamy) s wykonane z surmechanicznych miedzi s podane w normie polskiej owcw rnej jakoci. Produkty te dzielimy na mikkie, ptwarde i twarde. Wytrzymao na rozPN EN 1172. ciganie jest nisza w przypadku tzw. miedzi mikkiej Punkt topnienia miedzi (1083C) jest stosunkowo (R220), ale jej wyduenie jest wielokrotnie wiksze ni wysoki. Z dowiadczenia wiadomo, e w razie poaru pozostaych produktw z miedzi, co oznacza, e jest ona atwo odksztacalna a jej minimalna warto mied wykazuje dobr odporno na ogie. Jest barier uniemoliwiajc przenikanie ognia, co kta zginania jest mniejsza. powoduje, e gaszenie jest atwiejsze i czsto dziki Mied ptwarda (R240) jest trwalsza, ale mniej elastyczna i gitka. niej mona ocali dach.
WASNOCI FIZYCZNE MIEDZI Gsto masy Punkt topnienia Wspczynnik rozszerzalnoci Modu Younga 8,93 kg/m3 1 083C DT=100 K 1.7 mm/m 132 kN/mm2

aden inny materia dachowy nie posiada takich wasnoci plastycznych. W zwizku z tym mied dosSama waga pokrycia dachowego i okadzin cian konale poddaje si formowaniu, co powoduje, e jest niewielka, co pozwala obniy koszty konstrukcji jest idealnym pokryciem skomplikowanych konsnonych budynkw. trukcji dachowych.
WASNOCI FIZYCZNE MIEDZI Nazwa Wytrzymao na rozciganie Rm Jako materiau R220 H040 R240 H065 R290 H090 N/mm 2 Min. 220 240 290 Maks. 260 300 Min. 180 250 Naprenie prbne (granica plastycznoci) Rp0,2 N/mm 2 Maks. 140 Wyduanie A50mm % Min. 33 8 Twardo HV

W przypadku dachw posiadajcych trudne do pokrycia ksztaty, ktre wymagaj wyginania blach, rbkw, tworzenia ukw i wgniatania, lepiej jest uywa materiau mikkiego (R220), a przy pokryciach dachowych ukadanych na prostych i wyduonych powierzchniach zaleca si stosowanie materiaw ptwardych (R240).
Rezydencja, Kazimierz Dolny, Polska

Rodzaj materiau Symbol Cu DHP CuZn0,5 Numer CW025A CW119C

Min.

Maks.

40 65 90

65 95 -

W a s n o sc i

11

Budynek Hochregallager (Elektrograf) w Dorndirn, Austria

Centrum Konfewrencyjne Browaru Warka, Warka, Polska

Biurowiec Forum w Amsterdamie, Holandia

Miedz w budownictwie

12

POWSTAWANIE PATYNY
st Cech charakterystyczn dla miedzi jest powolne utlenianie si jej powierzchni w nastpstwie reakcji na warunki atmosferyczne oraz powstawanie na niej nalotu zwanego patyn. Proces powstawania patyny jest procesem naturalnym powstajcym w rodowisku. Patyna tworzy warstw ochronn, ktra zabezpiecza materia przed dalsz korozj. W razie wystpienia uszkodzenia mechanicznego taka powierzchnia sama regeneruje si (zablinia si). Ta naturalnie ochronna szaro-zielona warstwa bywa czasami niesusznie nazywana verdigris, co oznacza z jz. starofrancuskiego grecka ziele. Niepoprawnie te okrela si i myli patyn z rdz, poniewa mied rdzewieje jedynie w reakcji z kwasem octowym. W porwnaniu do soli miedzi tworzcymi patyn prawdziwa rdza miedzi jest mieszanin substancji rozpuszczalnych w wodzie, rozpoznawalnych po swoim jasnozielonym kolorze. Ten proces chemiczny w duszym okresie powoduje uszkodzenia struktury budynku. Czerwony odcie powierzchni arkuszy z blachy miedzianej po zamontowaniu zmienia si i przechodzi przez kilka faz, a do pojawienia si naturalnej patyny. W pierwszym okresie, bezporednio po montau, powierzchnia miedzi jest jasno czerwonawa, wiecca i jaskrawa. Utlenianie na powierzchni miedzi zaczyna si natychmiast w wyniku oddziaywania warunkw atmosferycznych, ktrych wpyw szybko jest widoczny. Podczas tego okresu przejciowego powierzchnia miedzi pokrywa si nalotem i ciemnieje w znacznym stopniu. Utlenione pasy, lady po zarysowaniach i odciski doni monterw znikaj w cigu kilku tygodni, poniewa na powierzchni miedzi pojawia si rwna warstwa ochronna. Do szybko (w cigu kilku miesicy) reagujc z tlenem atmosferycznym jony miedzi tworz pojedyncz warstw ciemnobrzowego filmu z tlenku miedzi. Pniej ten ciemnobrzowy odcie pogbia si i stopniowo traci blask. Nastpnie z czasem na powierzchni powstaj najbardziej skomplikowane zwizki a pojawia si niebieskozielony nalot zwany patyn. Pod t warstw znajduje si warstwa tlenku, a pod ni czysta mied. Patyna powstaje z rnych soli miedzi a jej kolor w duym stopniu zaley od otaczajcej atmosfery, rnej w rnych regionach geograficznych. Charakterystyczny zielony odcie zdecydowanie dominuje w patynie.
PRZYPUSZCZALNY OKRES TWORZENIA SI PATYNY W rodowisku wiejskim i wyynnym W rodowisku redniej wielkoci miasteczka W rodowisku duego miasta lub przemysowym Minimum 30 lat 15 20 lat 8 20 lat

Muzeum De Young w San Francisco, USA

Wane jest rwnie przestrzenne rozmieszczenie pyt miedzianych. Na strzelistych wieach lub stromych dachach tworzca si patyna najprawdopodobniej bdzie zielona. Na powierzchniach pionowych, takich jak okadzina fasad, patyna jest ciemnobrzowa lub nawet czarna, a normalny zielony kolor nie pojawia si prawie nigdy.

W a s n o sc i

13

Siedziba firmy Brochem Metal, Pozna, Polska

bieskozielony kolor. Takim niepodaProces ten przebiega inaczej, jeli nym odbarwieniom mona zawsze powierzchnia jest naraona na zapobiec stosujc odpowiednie rozwpyw substancji szkodliwych wizania projektowe. takich jak kwane deszcze. W - naley zapewni skuteczny i szybki takim przypadku oksydacja jest odpyw (szczeglnie, jeli wystpuj szybsza i faza brzowa moe rynny stojce i gzymsy), by pominita, a na powierzchni - w przypadku okadzin pionowych, pojawiaj si bardzo ciemne, zcza i rbki musz zawsze by prawie czarne, pasy. Nie s to szczelne, jednak trwae nieregularnoci: z - elementy obrbek na krawdziach biegiem czasu proces utleniania budynkw pokrywane miedzi wraca do swojego normalnego musz odstawa na odpowiedni przebiegu, a rne odcienie zleodlego (2-3 cm). waj si. Zmiany koloru powierzchni miedzi pod Skad atmosfery ma zasadniczy wpywem atmosfery Wielu wacicieli i projektantw chce ju podczas wpyw na zmiany koloru powierzchni i jednoczenie montau te barwy, ktre normalnie pojawiaj si wpywa na to, jak szybko powstaje na niej patyna. duo pniej- po kilku lub kilkudziesiciu latach; ponadto zielona patyna nigdy nie pojawia si na Trzeba rwnie wzi pod uwag, e sole miedzi oraz powierzchniach pionowych, ale jest na to sposb! pewne zwizki miedzi rozpuszczalne w wodzie mog Istniej firmy, ktre znaj sposoby na skrcenie proby wymywane z powierzchni oraz mog pogorszy cesu powstawania patyny do kilku tygodni: mog stan ssiednich konstrukcji. Pki okienne, gzymsy one dostarczy fabrycznie patynowane arkusze. cian, okadziny attyk, itp. wykonane z miedzi mog Istnieje rwnie kilka sposobw patynowania przy powodowa zabarwienia na ssiednich konstrukcuyciu odpowiedniego rodka wywoujcego odpojach i powierzchniach. Jeli proces powstawania wiednie reakcje stosowanego na dachy pokryte ju patyny nie przebiega poprawnie, ciemne pasy i blach miedzian. plamy mog powodowa pojawienie si plam na innych arkuszach blachy. Ponadto, ciemno brzowa blacha z oksydowan powierzchni rwnie istnieje, a najnowszym produkSpywajca woda opadowa z powierzchni miedziatem jest blacha miedziana powlekana cynkiem przynych pooonych wyej zawiera sole i jony miedzi. pominajca blach cynkow. Jeli taka woda spywa na stosunkowo mocno porowate powierzchnie betonu lub tynku, jest ona wchaniana przez te powierzchnie, a zawarte w niej substancje oraz mineray miedzi zabarwiaj je na nie-

Miedz w budownictwie

14

ODDZIAYWANIE MIEDZI NA INNE MATERIAY BUDOWLANE

st Podczas projektowania i budowy zawsze pojawia si kwestia zapewnienia jak najduszej trwaoci wszystkich elementw konstrukcyjnych oraz jak najwikszego zminimalizowania ryzyka uszkodze. Ze wzgldu na swoj wyjtkow przewodno elektryczn mied reaguje elektrochemicznie w rodowisku z innymi mokrymi metalami, co prowadzi do wystpowania korozji szczelinowej przy kontakcie z innymi metalami, co z kolei prowadzi do powanego pogorszenia si jakociowego takich metali (np. cynku, stali). W zwizku z powyszym bezproblemowe czenie montaowe miedzi z innymi metalami jest moliwe jedynie ze stal nierdzewn i aluminium powlekanym. W przypadku miedzianych pokry dachowych elementy mocujce takie jak zaciski, wkrty, gwodzie, klamry rynnowe, itp. musz by wykonane rwnie z miedzi lub stali nierdzewnej. Wczeniej w literaturze zabraniano take montau miedzi i aluminium, ale zgodnie z najnowszymi badaniami materiay z anodyzowanego aluminium (pokryte warstw tlenku o gruboci przynajmniej 20 _m) zwykle s odporne na wodne roztwory zwizkw miedzi. W zwizku z tym rozsdnym rozwizaniem jest stosowanie warstwy oddzielajcej w miejscach styku rnych metali np. na czeniu aluminiowej pki okiennej z miedzian. W przypadku czenia miedzi z cynkiem lub stal ocynkowan, zawsze naley stosowa warstw oddzielajc o odpowiedniej trwaoci i odpornoci (np. plastikow foli). Jeli powierzchnie rnych metali nie stykaj si bezporednio, konstrukcje musz by tak zaprojektowane, aby blacha cynkowa lub ze stali ocynkowanej znajdowaa si daleko od wody spywajcej z blachy miedzianej. Materiay ze stali nie mog by umieszczane ponad powierzchniami z miedzi, poniewa wymywane elazo powoduje nieestetyczne plamy z rdzy na powierzchni blachy miedzianej. Czerwona mied jest odporna na dziaanie tradycyjnych materiaw czcych takich jak gips, wapno czy cement, ale wapno lub cement spadajcy na powierzchni miedzi moe powodowa jej odbarwienia, wic lepiej temu zapobiega. Takich plam nie wolno czyci chemicznie, tylko mechanicznie przy uyciu np. mikkiej szczotki z drutu miedzianego. Niedawno odkryto skutki korozji bitumicznej, ktra niekorzystnie wpywa na powierzchnie z miedzi. Utleniajca si w powietrzu powierzchnia bitumiczna wytwarza rce kwasy, ktre przy zetkniciu si z blach miedzian powoduj jej uszkodzenie. Najskuteczniejsz ochron powierzchni z warstw bitumicznych (wystpujcych przede wszystkim na paskich dachach) zapewnia warstwa wiru o gruboci 5 cm. Inne metody zapewniajce ochron, takie jak piaskowanie czy wirowanie s mniej skuteczne. Specjalne powoki ochronne s jeszcze bardziej szkodliwe i ich stosowanie nie jest zalecane w pobliu elementw wykonanych z blachy miedzianej.
Servicezentrum der Theresienwiese w Monachium, Niemcy

W a s n o sc i

15

Servicezentrum der Theresienwiese w Monachium, Niemcy

Servicezentrum der Theresienwiese w Monachium, Niemcy

Miedz w budownictwie

Konstrukcja i monta systemw dachowych i elewacyjnych z miedzi

16

SYSTEMY DACHOWE
st W oparciu o cechy charakterystyczne danego materiau przez ostatnie kilka wiekw wyksztacia si sztuka pokrywania budynkw pytami metalowymi. Blacha stosowana przy konstrukcji okadzin maj grubo zaledwie 0,5-1,0 mm, ale jej pozostae wymiary s znacznie wiksze. Midzy innymi z tego powodu wymiary arkuszy blachy znacznie si zmieniaj pod wpywem ciepa, a cae pokrycie dachowe czsto naraone jest na zmiany temperatury sigajce nawet 100C. Konstrukcja dachu musi wytrzyma takie zmiany wymiarw pokrycia dachowego wywoane przesuniciami blachy i jednoczenie musi spenia wszystkie wymagania dotyczce wodoszczelnoci, odpornoci na mrz, musi by trwaa i silna. Arkusze metalu, a szczeglnie arkusze blachy miedzianej znakomicie daj si formowa i nie przepuszczaj wilgoci. Wymiary arkuszy musz by tak dopasowane a zcza tak wykonane, aby umoliwiay przesunicia wywoane rozszerzeniem termicznym przy jednoczesnym zabezpieczeniem przed przenikaniem wilgoci wzdu tych cze. Podstawowa zasada przy ukadaniu tego rodzaju pokry dachowych jest taka, e arkuszy blachy nigdy nie wolno czy bezporednio z warstw podkadu w sposb uniemoliwiajcy przesunicia. Ssiadujce ze sob arkusze czy si ze sob przy pomocy rbkw i mocuje do powierzchni przy uyciu uchwytw (abek/apek) po zagiciu. Takie rozwizanie zapewnia powstawanie przestrzeni dylatacyjnej, a arkusze mog si rozszerza bez powstawania widocznych deformacji, wygi ani innych uszkodze. W praktyce najpowszechniej wystpuj dwa rodzaje czenia blach: rbek stojcy oraz czenia na listwach (na atach). Rbek stojcy wykonywany jest przy uyciu abki mocujcej prostopadle do gzymsu (tzn. wzdu linii spadku dachu) czcej dwa ssiednie arkusze rbkiem stojcym podwjnym.
Widok oglny pokrycia dachowego z czeniami na listwach

Widok oglny pokrycia dachowego z rbkami stojcymi

Takie rozwizanie jest odpowiednie dla dachw o nachyleniu 6-7%.

Fazy wykonywania czenia na listwach

Szkoa Waldorf w Budapeszcie, Wgry

Listwa niemiecka

Listwa belgijska

W a s n o sc i

WYKONYWANIE CZE NA RBKI

Formowanie rbka stojcego pojedynczego Formowanie rbka stojcego podwjnego

17

TOglnie mwic system mocujcy skada si z tzw. abek mocujcych przymocowanych gwodziami miedzianymi do podkadu stycznie do ssiednich arkuszy. abki mocujce s zaginane razem z arkuszami przy ich czeniu. Arkusze s w ten sposb trwale czone przy jednoczesnym zapewnieniu moliwoci przesunicia na zczach. Przy ukadaniu tam monterzy musz pozostawi kilkumilimetrowe odstpy midzy nimi, aby zapewni miejsce na przesunicia poprzeczne spowodowane rozszerzeniem cieplnym. Zastosowanie abek przesuwnych jest bardzo charakterystyczne dla systemw dachowych z miedzi. Skadaj si one z dwch czci umoliwiajcych wzajemne przesuwanie, co pozwala na jeszcze wiksze przesunicia termiczne. Do czenia cigego wzdu linii spadku dachu uywa si tam mocujcych, ktre instaluje si bezporednio do podkadu na caej dugoci lub w rwnych odstpach. Arkusze nastpnie zagina si na nich lub mocuje hakami. W praktyce odlegoci midzy tamami mocujcymi s obliczane na podstawie siy wiatru dziaajcej na dan cz dachu a take wysokoci budynku i nachylenia poaci dachu. Wedug norm odlegoci midzy mocowaniami s ustalane przy uyciu prostej zasady: tamy mocujce musz by montowane w odstpach rwnych 330 mm).

? ?
Formowanie typowego rbka lecego pojedynczego

Poczenia na listwach, podobnie jak przy poczeniach na rbek stojcy, s wykonywane na brzegach tam, ktre nie s jednak czone bezporednio ze sob, tylko do listew mocowanych gwodziami lub wkrtami do podkadu wzdu linii spadku dachu. Tamy mocujce w ksztacie litery U ukadane s pod listwami. Caa listwa jest nastpnie przykrywana tam czc lekko wystajc poza grubo listwy. Takie rozwizanie jest szczelniejsze ni rbki stojce, poniewa zcza s pooone wyej. Moe ono by stosowane nawet na dachach o nachyleniu 3%. Oba rodzaje pocze s wykonane z elementw blachy przycitych odpowiednio do dugoci listwy lub prefabrykowanych, profilowanych elementw z tamy.

Koci Padre Pio w San Giovanni Rotondo, Wochy

Fazy zaginania rbka stojcego podwjnego

Sposoby montaz u

abka mocujcaa

18

Powierzchnie wykonane z rnych materiaw mona montowa na zakadk przy uyciu niewielkich elementw, w zalenoci od charakterystyki danego metalu. Takie jednorodne elementy sprzedawane s przez producentw lub wykonywane na miejscu budowy. Pod wzgldem rozmiaru i faktury przypominaj one niewielkie dachwki, ale ich struktura jest inna. Takie elementy, ktre mog mie ksztat rombu, prostokta lub kwadratu, s zaginane na brzegach tak, e rbki pojedyncze zachodz na siebie i s ze sob czone haczykami ze wszystkich stron. S one nastpnie mocowane abkami. Ze wzgldu na swoje niewielkie wymiary i rbki na brzegach s one do sztywne i cae pokrycie moe by mocowane do ramy z listew z zachowaniem odstpw. Innym rodzajem pokrycia dachowego jest pokrycie wykonane z prefabrykowanych profilowanych arkuszy, ktre s podobne do pyt obkowanych wykonanych z innych metali. S one montowane przy uyciu falistych paneli mocowanych do staych elementw mocujcych. Taki system umoliwia bardzo szybki monta duych rwnych powierzchni na wczeniej przygotowanej ramie. Pokryta powierzchnia przypomina pokrycie dachowe wykonane przy uyciu cze na listwach. Poza wzgldami estetycznymi, dany system pokrycia dachowego musi rwnie odpowiada geometrii dachu. Zasadnicz kwesti jest jego nachylenie. Pokrycie dachowe wykonane przy uyciu cze na

listwach lub arkuszy profilowanych sprawia, e zamiast duych rwnych poaci dachu powstaje ciekawa wielopaszczyznowa, amana kompozycja. Takie pokrycia dachowe nie nadaj si jednak na powierzchnie zaokrglone, ani na bardziej skomplikowane formy dachw. Co wicej, monta pokrycia dachowego wykonanego przy uyciu cze na listwach jest do pracochonny. Nawet bardzo skomplikowane powierzchnie dachw mona stosunkowo atwo pokry przy uyciu arkuszy czonych rbkami stojcymi. W rezultacie powstaje pokrycie jednorodne, a czenia s mniej widoczne. Szeroko elementw czcych oraz grubo arkuszy zaley od zaoe estetycznych oraz wymiarw dachu, pooenia innych elementw dachu a take wpywu dziaania wiatru na dach. Podczas wyboru pokrycia dachowego projektant musi wzi pod uwag trwao konstrukcji, moliwoci montaowe, itp. a take wymagania architektoniczne i estetyczne.

abka mocujca przy czeniu na pojedynczy rbek stojcy

abki mocujce przy czeniu nieprzesuwnym

abka mocujca przy czeniu przesuwnym

Miedziane systemy dachowe

19

OKADZINY CIAN, SYSTEMY POKRY ELEWACYJNYCH

st Powierzchnie wykonane z rnych materiaw mona montowa na zakadk przy uyciu niewielkich elementw, w zalenoci od charakterystyki danego metalu. Takie jednorodne elementy sprzedawane s przez producentw lub wykonywane na miejscu budowy. Pod wzgldem rozmiaru i faktury przypominaj one niewielkie dachwki, ale ich struktura jest inna. Takie elementy, ktre mog mie ksztat rombu, prostokta lub kwadratu, s zaginane na brzegach tak, e rbki pojedyncze zachodz na siebie i s ze sob czone haczykami ze wszystkich stron. S one nastpnie mocowane abkami. Ze wzgldu na swoje niewielkie wymiary i rbki na brzegach s one do sztywne i cae pokrycie moe by mocowane do ramy z listew z zachowaniem odstpw. Innym rodzajem pokrycia dachowego jest pokrycie wykonane z prefabrykowanych profilowanych arkuszy, ktre s podobne do pyt obkowanych wykonanych z innych metali. S one montowane przy uyciu falistych paneli mocowanych do staych elementw mocujcych. Taki system umoliwia bardzo szybki monta duych rwnych powierzchni na wczeniej przygotowanej ramie. Pokryta powierzchnia przypomina pokrycie dachowe wykonane przy uyciu cze na listwach. Poza wzgldami estetycznymi, dany system pokrycia dachowego musi rwnie odpowiada geometrii dachu. Zasadnicz kwesti jest jego nachylenie.

Pokrycie dachowe wykonane przy uyciu cze na listwach lub arkuszy profilowanych sprawia, e zamiast duych rwnych poaci dachu powstaje ciekawa wielopaszczyznowa, amana kompozycja. Takie pokrycia dachowe nie nadaj si jednak na powierzchnie zaokrglone, ani na bardziej skomplikowane formy dachw. Co wicej, monta pokrycia dachowego wykonanego przy uyciu cze na listwach jest do pracochonny. Nawet bardzo skomplikowane powierzchnie dachw mona stosunkowo atwo pokry przy uyciu arkuszy czonych rbkami stojcymi. W rezultacie powstaje pokrycie jednorodne, a czenia s mniej widoczne. Szeroko elementw czcych oraz grubo arkuszy zaley od zaoe estetycznych oraz wymiarw dachu, pooenia innych elementw dachu a take wpywu dziaania wiatru na dach. Podczas wyboru pokrycia dachowego projektant musi wzi pod uwag trwao konstrukcji, moliwoci montaowe, itp. a take wymagania architektoniczne i estetyczne.

Kaplica w Turku, Finlandia

Sposoby montaz u

20

SYSTEM PANELI DACHWKOWYCH

System ten obejmuje prefabrykowane panele dachwkowe. Ukryte elementy mocujce ze stali nierdzewnej lub miedzi na rwnym podkadzie wykonanym z pyt drewnianych lub trapezoidalnych paneli.

Ambasada austriacka w Berlinie, Niemcy

SYSTEM KASET

System kaset obejmuje wyginane panele fasadowe produkowane zgodnie z danym projektem elewacji. System kaset umoliwia stosowanie duej rnorodnoci wymiarw projektowych, spenienie wymogw optycznych i systemw mocowa.

Centrum zdrowia w Ste, Francja

Miedziane systemy fasadowe

21

SYSTEM PANELI WCISKANYCH

Panele wciskane produkowane s na maszynach do profilowania lub gitarkach.

Mocowanie na wcisk lub zakadk.

Dugo do 4 000 mm. Szeroko do 500 mm.

Galeria Gana w Seulu, Korea

Zasady konstrukcji i montazu

22

TECHNIKI CZENIA NA RBKI

Elewacje pokrywane dugimi pasami pokryciowymi ukadanymi w pionie lub poziomie nadaj fasadzie specyficzny wdzik.

Pasy pokryciowe czone w poziomie na rbek ktowy stojcy

Pasy pokryciowe czone w pionie na rbek ktowy stojcy

ARKUSZE PROFILOWANE

Klasyczny system pokrycia cian z arkuszy profilowanych obejmuje nastpujce elementy: konstrukcj mocujc, jedno- lub wieloczciowy podkad, izolacj termiczn, obszar wentylacyjny arkusze profilowane (dowolne ksztaty)

Biblioteka Uniwersytecka, Warszawa, Polska

Arkusze profilowane dobrze nadaj si zarwno do prac renowacyjnych jak i do pokrywania nowych paskich dachw, fasad i konstrukcji dachw spadowych.

Miedziane systemy fasadowe

23

INNE ROZWIZANIA POKRY FASAD

Brama na Uniwersytet w Debrecen, Wgry

Pasy pokryciowe czone w poziomie na rbek ktowy stojcy

Liczba rozwiza stosowanych do pokrywania fasad jest praktycznie nieograniczona. Architekci mog projektowa np. pokrycie siatka z miedzi lub inne pokrycia wg zamwie klientw. Dalsze szczegy, wymiary i rodzaje powierzchni patrz www.tecu.com i w.luvata.com.

Zasady konstrukcji i montazu

24

PODKADY SYSTEMW DACHOWYCH

st Podstawowe wymaganie dotyczy tego, e podkad pod pokrycie dachowe wykonane z blachy musi zawsze by trway, rwny i gadki. Konstrukcje z betonu lub cegy (np. gzyms) zawsze wymagaj cementowego przykrycia, a caa powierzchnia elementw stolarki lub okadziny cian musi by zakoczona bezspoinowym deskowaniem. Drewniane podkady nie mog mie adnych wad a jego zabezpieczenie ochronne jest niezbdne. Poczenie paneli izolacyjnych z konstrukcj poszycia nie jest rozwizaniem tradycyjnym. Tak konstrukcj wykonuje si przy pomocy listew ukadanych w dwch kierunkach i pasw izolacyjnych take ukadanych w dwch kierunkach, ktrych mocowanie musi spenia wszystkie zalecenia dotyczce systemu pokrycia. Istnieje rwnie bardziej zaawansowana wersja takiego rozwizania: panele izolacyjne wykonane wanie w tym celu. Ich grna krawd zawiera wbudowan listw lub metalowe profile, na ktrych montowany jest uchwyt abki (wykonany z pianki poliuretanowej lub polistyrenowej). Podkad musi by zawsze oddzielony od miedzianego pokrycia warstw oddzielajc. Nie jest to wymaganie dotyczce szczelnoci tylko gadkoci i rwnoci podkadu stanowice rwnie zabezpieczenie dalszych warstw podczas montau. Ponadto, skutecznie pochania ona dwiki wywoywane przez wiatr lub deszcz. Istnieje kilka rodzajw warstw oddzielajcych, ale wane jest, aby taka warstwa bya trwaa i zapewniaa dyfuzj. Tradycyjnie w tym celu stosuje si powoki bitumiczne, ale ze wzgldu na niebezpieczestwo korozji bitumicznej zastosowanie samych warstw tego typu nie jest zalecane. Najlepszym rozwizaniem jest uycie filcu przemysowego, poniewa materia ten zapewnia bardzo dobr barier dwikochonna i wykazuje wasnoci dyfuzyjne w stosunku do pary wodnej.

Centrum bada edukacyjnych Eden Project w Kornwalii, Wielka Brytania

Miedziane pokrycia dachowe

Rynna okapowa wiszca

ZCZA I MOCOWANIA
st Najczciej spotykan przyczyn wad w pokryciu z blachy s czenia. Podczas montau najwaniejsze jest zapewnienie moliwoci przesuni powstajcych w wyniku dziaania ciepa. Przesunicia dwukierunkowe musz by zapewnione na czeniach wzowych. Unika naley cze na sztywno, np. zczy spawanych. Nie naley stosowa cze, take wzowych, w dolnych czciach dachu. Szczeliny dylatacyjne naley stosowa w odpowiednich odstpach. Naley przygotowa rne rodzaje mocowa, np. elementy poprzeczne odporne na naciski. Uszkodzenia zwykle wystpuj pod wpywem nacisku oraz przesuni powstajcych w wyniku dziaania ciepa, co prowadzi do powstawania pkni wzdu krawdzi zagicia. W przypadku duych powierzchni paskich niebezpieczestwo wystpienia takich wad jest wiksze. W rezultacie konstrukcje, skomplikowane ukowe ksztaty atwiej zmieniaj profil pod wpywem przesuni powstajcych w wyniku dziaania ciepa. W wikszoci przypadkw pokry dachowych z metalu konieczne s konstrukcje wzmacniajce. Systemy odprowadzania wd opadowych, pki, ostre krawdzie zewntrzne budynku, ociea, wietliki, obrbki kominw, okadzina, itd. mog by wykonywane z miedzi nadajc tym elementom estetyczny wygld i du trwao. Konstrukcje dodatkowe, wiksze i mniejsze elementy ornamentowe (punkty szczytowe) wykonane z miedzi mog stanowi znakomite uzupenienia elementw systemu pokrycia dachowego (dachwek czy gontw).

25

Rynna okapowa stojca

Kalenice

Kalenica z pokryw wentylacyjn

Kalenica bez pokrywy wentylacyjnej

Systemy odwodnien dachowych

Fizyka budowli
26

TYPOWA KOLEJNO UKADANIA WARSTW W PRZYPADKU POKRYCIA DACHOWEGO Z METALU

Wersja A

Pokrycie z miedzi Warstwa oddzielajca Odeskowanie Konstrukcja wspierajca

UWAGI OGLNE
zewntrz) musz by ukadane jedna na drugiej w st Blacha z miedzi, podobnie jak z innych kierunku na zewntrz, aby umoliwi przenikanie metali, nie jest materiaem izolacyjnymi i w zupenie pary na zewntrz. nie przepuszcza pary wodnej. Pomimo tego, e pokrycie z metalu teoretycznie jest nieprzepuszczalne dla pary (a w praktyce w niewielkim stopniu), jest ono stosowane jako warstwa zewntrzna i uszczelnia ca budowl, uniemoliwia przenikanie wilgoci i powoduje kondensacj wilgoci pomidzy warstwami. Wilgo, ktra nie moe si wydosta na zewntrz moe powodowa uszkodzenie pokrycia dachu, konstrukcji wspierajcej, izolacji Jeli s jakie pomieszczenia nieocieplane cieplnej a nawet warstw wykoczenia od wewntrz. niezalenie od tego, jak wykorzystywane w przestrzeni pokrytej blach miedzian, musi by zbudowana odpowiednia konstrukcja oddzielajca pokrycie, ktra spenia termiczne wymagania techniczne. Dach moe posiada skuteczn izolacj ciepln wykonana z rnych materiaw, np. tradycyjnie z warstw izolacji uoonych pomidzy i/lub pod krokwiami lub z paneli izolacyjnych zaprojektowanych specjalnie dla pokrycia dachowego z metalu, ktre jednoczenie spenia rol podkadu. Trudniejszym zadaniem jest rozwizanie problemw zwizanych z par wodn. Jak wczeniej wspomniano, odpowiednia wentylacja podkadu jest oglnym wymogiem pokry blaszanych. W celu zapewnienia jej prawidowego dziaania, konstrukcja dachu wymaga zastosowania rozwiza umoliwiajcych przenikanie pary wodnej i wymiany powietrza przez deskowanie i czenia. Proces przenikania pary wodnej oraz wymiany ciepa wywouje nagrzane powietrze tzn. powietrze i para wodna pochodzca z ogrzanego pomieszczenia, ktre przedostaje si na zewntrz w kierunku zimnego, w pewnym sensie suchego powietrza. Nastpnie, zgodnie z niepisan regu dotyczc odpowiednio przewietrzonych powierzchni warstwy, ktre s w coraz mniejszym stopniu odporne na prno pary (denie pary do wydostania si na

Wersja B

Pokrycie z pyt miedzianych Warstwa oddzielajca Warstwa wykoczeniowa Stabilne poszycie

SCHEMAT DACHU WENTYLOWANEGO

SCHEMAT DACHU NIEWENTYLOWANEGO

M i e d z

27

Zgodnie z obecnym stanem wiedzy, istniej dwa rozwizania tego problemu. Pierwsze rozwizanie to zastosowanie dachu o konstrukcji wentylowanej. Gwn cech tego rozwizania jest to, e wilgotne powietrze przenika do konstrukcji, ale jest wypychane poprzez przewody powietrzne pomidzy pokryciem a warstw izolacyjn oraz kalenic z pokryw wentylacyjn. Taka przestrze na wentylowane powietrze dziaa w oparciu o zasady wentylacji grawitacyjnej, tzn. wykorzystujc rnic w pooeniu wlotw i wylotw powietrza. Jeli nachylenie dachu jest mniejsze ni 10 , tradycyjne rozwizanie, w ktrym wloty powietrza usytuowane s w okapie a wyloty w kalenicy, nie jest praktyczne. W przypadku dachw paskich (nachylenie poniej 10 ), wietrzenie musi zachodzi w poprzek z wykorzystaniem ruchw wiatru. Drugim rozwizaniem jest monta dachu wielowarstwowego niewentylowanego. W takim przypadku deskowanie umoliwia pewien poziom dyfuzji przez czenia i jest to rozwizanie, przy ktrym stryszek jest pusty. Jeli stryszek jest przestrzeni ogrzewan, dach musi by zabezpieczony przed dziaaniem nadmiernej prnoci pary. Jest to rozwizanie do proste: folia paroizolacyjna jest ukadana po wewntrznej stronie dachu, aby zapobiega przenikaniu pary do konstrukcji dachu.

Budynek mieszkalny Via Sotto Muscino w Castel, Szwajcaria

Centrum biznesowe Apollo w Bratysawie, Sowacja

Fizyka budowli

WARSTWY POKRYCIA DACHOWEGO Z WENTYLACJ

28

OCENA
st Obydwa systemy dachowe s skuteczne, ale jedynie pod warunkiem, e s odpowiednio zaprojektowane i precyzyjnie wykonane. Obydwa systemy maj zalety i wady, zatem wybr jest uzaleniony od charakterystyki danego dachu. Konstrukcje wentylowane zwykle s rdem problemw zwizanych z moliwoci przesuwania si warstw izolacyjnych. Moe to mie miejsce, gdy para dostaje si do przewodw powietrznych przez szczeliny z du prdkoci, czemu nie sposb cakowicie zapobiec. Z tego wzgldu jako wykonania musi by wysoka, ze szczegln uwag powicon uoeniu warstw izolacyjnych oraz montaowi warstw laminowanych, ktre nie mog przepuszcza powietrza. W przypadku dachu wentylowanego, bardzo wane s rozmiary i usytuowanie wlotw i wylotw powietrza. Zatkanie wlotw powietrza moe spowodowa problemy, a z konstrukcyjnego punktu widzenia kluczow kwesti jest to, e w przypadku niektrych form dachw zapewnienie odpowiedniej wentylacji w poprzek nie jest atwe; ksztat przewodw powietrznych moe si zmienia, co le wpywa na ich funkcjonowanie. W przypadku dachw o skomplikowanym ksztacie zapewnienie prawidowego ukadu przewodw powietrznych moe okaza si niemoliwe, co prawie na pewno oznacza pojawienie si problemw z ich funkcjonowaniem. Dachy niewentylowane s mniej skomplikowane i zasada ich funkcjonowania jest prostsza, ale ewentualne uszkodzenia warstwy paroizolacyjnej podczas lub po montau powoduj przedostawanie si wilgoci w duych ilociach do systemu dachowego, co zwykle prowadzi do znacznych uszkodze. Warstwa paroizolacyjna jest ukadana zawsze na powierzchni wewntrznej konstrukcji dachu i czsto tutaj popeniane s bdy. S one czsto spowodowane niewiedz mieszkacw lub nieprawidowym montaem (monta gniazd elektrycznych moe uszkodzi t warstw). Umieszczenie folii paroizolacyjnej gbiej pomidzy izolacj ciepln a wewntrznym wykoczeniem moe rozwiza ten problem. Ponadto, blacha falista w poczeniu z plastikow foli moe by rwnie stosowana jako warstwa nieprzepuszczalna dla wilgoci i jest ona trwalsza. Podsumowujc, proponujemy stosowanie systemw dachowych wentylowanych w przypadku dachw prostych (nieamanych) lub/i dachw o wikszym nachyleniu, oraz systemw dachowych niewentylowanych w przypadku dachw o bardziej skomplikowanym ksztacie. Nie jest wykluczone stosowanie obu tych rozwiza na jednym dachu: mona zaprojektowa jedn cz dachu w systemie z wentylacj, a inn bez wentylacji, ale w takim przypadku naley szczelnie oddzieli od siebie takie czci dachu.
WARSTWY POKRYCIA DACHOWEGO Z BEZ WENTYLACJI

Pokrycie z miedzi Warstwa oddzielajca Odeskowanie Szczelina powietrzna Izolacja cieplna Wykoczeniowa warstwa wewntrzna

Pokrycie z pyt miedzianych Warstwa oddzielajca Izolacja cieplna (odporna na nacisk) Warstwa paroizolacyjna Deskowanie

WARSTWY POKRYCIA DACHOWEGO Z WENTYLACJ

Pokrycie z miedzi Warstwa oddzielajca Izolacja cieplna Warstwa paroizolacyjna Blacha profilowana

M i e d z

29

Muzeum De Young, San Francisco, USA

Centrum biznesowe Apollo w Bratysawie, Sowacja

Muzeum Tallina w Tallinie, Estonia

Doskonay materia stosowany w budownictwie

30

Koci w Finlandii, Finlandia

Miasteczko studenckie Westfield w Londynie, Wielka Brytania

31

EPILOG
Budynek Elektrograf w Dornbirn, Austria

Mamy nadziej, e w niniejszej broszurze zdoalimy zebra uyteczne i ciekawe informacje. Naszym celem byo przedstawienie miedzi jako materiau budowlanego stosowanego od wiekw, ktry oferuje nowoczesnej architekturze wiele nowych rozwiza. Prosimy o kontakt z nami w celu uzyskania dodatkowych informacji lub porady.

Zakoczenie

32

www.copperconcept.org

M i e d z m a,d r y w y b r