Druk nr 4360

Warszawa, 12 maja 2011 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Pan Grzegorz Schetyna Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niej podpisani posowie wnosz projekt ustawy:

- o Rzeczniku Praw Podatnika.

Do reprezentowania wnioskodawcw w pracach nad projektem ustawy upowaniamy pani pose Beat Szydo. (-) Waldemar Andzel; (-) Piotr Babinetz; (-) Dariusz Bk; (-) Andrzej Btkowski; (-) Zbigniew Chmielowiec; (-) Daniela Chrapkiewicz; (-) Piotr Cybulski; (-) Witold Czarnecki; (-) Arkadiusz Czartoryski; (-) Andrzej Mikoaj Dera; (-) Zbigniew Dolata; (-) Marzenna Drab; (-) Jan Dziedziczak; (-) Jacek Falfus; (-) Zbigniew Girzyski; (-) Mieczysaw Golba; (-) Kazimierz Goojuch; (-) Kazimierz Gwiazdowski; (-) Wiesaw Janczyk; (-) Grzegorz Janik; (-) Wojciech Jasiski; (-) Andrzej Jaworski; (-) Dariusz Kaczanowski; (-) Robert Koakowski; (-) Wojciech Kossakowski; (-) Henryk Kowalczyk; (-) Leonard Krasulski; (-) Marek Kwitek; (-) Marzena Machaek; (-) Ewa Malik; (-) Gabriela Masowska; (-) Marek Matuszewski; (-) Kazimierz Matuszny; (-) Henryk Mynarczyk; (-) Kazimierz Moskal; (-) Maria Nowak; (-) Halina Olendzka; (-) Stanisaw Og; (-) Marek Polak; (-) Piotr Polak; (-) Jan Religa; (-) Jerzy Rbek; (-) Nelli RokitaArnold; (-) Monika Ryniak; (-) Magorzata Sadurska; (-) Kazimierz Smoliski; (-) Anna Sobecka; (-) Piotr Stanke; (-) Stefan Strzakowski; (-) Marek Suski; (-) Andrzej Szlachta; (-) Stanisaw Szwed; (-) Jan Szyszko; (-) Adam nieek; (-) Robert Telus; (-) Teresa Wargocka; (-) Jan Warzecha; (-) Jadwiga Winiewska; (-) Tadeusz Wita; (-) Elbieta Witek; (-) Sawomir Worach; (-) Tadeusz Woniak; (-) Sawomir Zawilak; (-) Jarosaw Zieliski; (-) Maria Zuba.

Projekt

Ustawa z dnia 2011 r. o Rzeczniku Praw Podatnika

Art. 1 Ustawa reguluje: 1) Dziaalno Rzecznika Praw Podatnika, zwanego dalej Rzecznikiem, 2) Zakres zada Rzecznika, 3) Tryb powoania Rzecznika.

Art. 2 Ilekro w ustawie jest mowa o: 1) podatniku rozumie si przez to podatnika, patnika, inkasenta oraz kad osob odpowiedzialn za zobowizania podatkowe, w tym nastpcw prawnych, podmioty przeksztacone oraz osoby trzecie na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tj. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.); 2) organie skarbowym rozumie si przez to organ podatkowy oraz organy o nadanych im uprawnieniach organw podatkowych na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tj. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.) oraz organy kontroli skarbowej i wywiadu skarbowego na podstawie ustawy z dnia 28 wrzenia 1991 r. o kontroli skarbowej (tj. Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65 ze zm.), 3) prawach podatnika rozumie si przez to prawa wynikajce z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tj. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.) oraz przepisw prawa podatkowego w rozumieniu tej ustawy, dotyczce zasadnoci, sposobu, procedury, wymiaru i czasu ponoszenia danin publicznych.

Art. 3 1. Ustanawia si Rzecznika Praw Podatnika. Rzecznik stoi na stray praw podatnikw.

2. Rzecznik wsppracuje z Rzecznikiem Praw Obywatelskich. Kompetencje Rzecznika nie ograniczaj kompetencji w tym zakresie przysugujcych na podstawie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz innych aktw normatywnych Rzecznikowi Praw Obywatelskich i Najwyszej Izbie Kontroli. 3. W sprawach o ochron praw podatnika Rzecznik bada, czy wskutek dziaania lub zaniechania organw skarbowych nie nastpio naruszenie prawa, a take zasad wspycia i sprawiedliwoci spoecznej.

Art. 4 1. 2. Rzecznikiem moe by obywatel polski, posiadajcy wysze wyksztacenie prawnicze. Rzecznik nie moe zajmowa innego stanowiska, z wyjtkiem stanowiska profesora

szkoy wyszej, ani wykonywa innych zaj zawodowych, w tym wykonywa dziaalnoci gospodarczej. 3. 4. 5. Rzecznik nie moe nalee do partii politycznej, zwizku zawodowego, ani prowadzi Szczegowy tryb zgaszania kandydatw na Rzecznika okrela uchwaa Sejmu. Rzecznika powouje Sejm za zgod Senatu na wniosek Marszaka Sejmu albo grupy 35 dziaalnoci publicznej nie dajcej si pogodzi z godnoci urzdu.

posw. 6. Uchwa Sejmu o powoaniu Rzecznika Marszaek Sejmu przesya niezwocznie Marszakowi Senatu. 7. Senat podejmuje uchwa w sprawie wyraenia zgody na powoanie Rzecznika w cigu miesica od dnia przekazania Senatowi uchway Sejmu, o ktrej mowa w ust. 6. Niepodjcie uchway przez Senat w cigu miesica oznacza wyraenie zgody. 8. 9. Jeeli Senat odmawia wyraenia zgody na powoanie Rzecznika, Sejm powouje na Dotychczasowy Rzecznik peni swoje obowizki do czasu objcia stanowiska przez stanowisko Rzecznika inn osob. Przepisy ust. 1-7 stosuje si odpowiednio. nowego Rzecznika. 2

Art. 5 Przed przystpieniem do wykonywania obowizkw Rzecznik skada przed Sejmem nastpujce lubowanie: lubuj uroczycie, e przy wykonywaniu powierzonych mi obowizkw Rzecznika Praw Podatnika dochowam wiernoci Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, bd strzec praw podatnikw, kierujc si przepisami prawa oraz zasadami wspycia spoecznego i sprawiedliwoci. lubuj, e powierzone mi obowizki wypenia bd bezstronnie, z najwysz sumiennoci i starannoci, e bd strzec godnoci powierzonego mi stanowiska oraz dochowam tajemnicy prawnie chronionej.. lubowanie moe by zoone z dodaniem zdania Tak mi dopom Bg.

Art. 6. Rzecznik jest w swojej dziaalnoci niezaleny od innych organw pastwowych i odpowiada jedynie przed Sejmem na zasadach okrelonych w ustawie. Art. 7 1. Kadencja Rzecznika trwa pi lat, liczc od dnia zoenia lubowania przed Sejmem. 2. Ta sama osoba nie moe by Rzecznikiem wicej ni przez jedn kadencj.

Art. 8 1. 1) 2) 2. Sejm odwouje Rzecznika przed upywem okresu, na jaki zosta powoany, jeeli: sta si trwale niezdolny do penienia obowizkw na skutek choroby, uomnoci lub Rzecznik sprzeniewierzy si zoonemu lubowaniu. Sejm podejmuje uchwa w sprawie odwoania Rzecznika, na wniosek Marszaka Sejmu

upadku si stwierdzonych orzeczeniem lekarskim,

lub grupy co najmniej 35 posw, wikszoci co najmniej 3/5 gosw w obecnoci co najmniej poowy ustawowej liczby posw.

Art. 9 Kadencja Rzecznika wygasa, jeeli: 1) 2) zrzek si wykonywania obowizkw, zoy niezgodne z prawd owiadczenie lustracyjne, stwierdzone prawomocnym

orzeczeniem sdu.

Art. 10 Podjcie czynnoci przez Rzecznika nastpuje: 1) na wniosek podatnika, 2) 3) na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich, z wasnej inicjatywy.

Art. 11 1. Wniosek podatnika o podjcie czynnoci przez Rzecznika powinien zawiera co najmniej

wskazanie osoby, od ktrej pochodzi, jej adres oraz przedmiot sprawy i danie, ktrego wniosek dotyczy. 2. Wniosek podatnika o podjcie czynnoci przez Rzecznika moe by wniesiony pisemnie, telegraficznie, za pomoc telefaksu lub ustnie do protokou, a take za pomoc innych rodkw komunikacji elektronicznej przez elektroniczn skrzynk podawcz Rzecznika, utworzon na podstawie ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji dziaalnoci podmiotw realizujcych zadania publiczne. 3. Wniosek jest wolny od opaty skarbowej.

Art. 12

1. 1) 2) 4) 2.

Rzecznik po zapoznaniu si z kadym skierowanym do niego wnioskiem, moe: podj spraw zawiadamiajc o tym wnioskodawc i osob, ktrej sprawa dotyczy, poprzesta na wskazaniu podatnikowi przysugujcych mu rodkw dziaania, nie podj sprawy zawiadamiajc o tym wnioskodawc i osob, ktrej sprawa dotyczy. Rzecznik podejmuje spraw jeeli powemie uzasadnion wtpliwo co do legalnoci

3) przekaza spraw wedug waciwoci,

dziaania organw skarbowych, w tym w szczeglnoci jeli istnieje uzasadnione podejrzenie wystpienia: 1) 2) 4) 5) bdw, omyek lub przeocze organw skarbowych, naruszenia przepisw prawa materialnego lub postpowania przez organy skarbowe, niewyczerpujcej lub wprowadzajcej w bd informacji udzielonej w dowolnej formie zachowania personelu organw skarbowych, naruszajcych zasad zaufania obywatela

3) nieuzasadnionej zwoki przy podejmowaniu czynnoci przez organy skarbowe, przez organy skarbowe, do organw pastwa. Art. 13 Podejmujc spraw Rzecznik moe: 1) 2) 3) samodzielnie prowadzi postpowanie wyjaniajce, zwrci si o zbadanie sprawy lub jej czci do waciwych organw, w szczeglnoci zwrci si do Sejmu o zlecenie Najwyszej Izbie Kontroli przeprowadzenia kontroli dla

organw nadzoru, prokuratury, kontroli pastwowej, zawodowej lub spoecznej, zbadania okrelonej sprawy lub jej czci.

Art. 14 1. 1) 2) 3) Prowadzc postpowanie, o ktrym mowa w art. 13 pkt 1, Rzecznik ma prawo: zbada, nawet bez uprzedzenia, kad spraw na miejscu, da zoenia wyjanie, przedstawienia akt kadej sprawy dotyczcej praw podatnika, da przedoenia informacji o stanie sprawy prowadzonej przez sdy, a take

prowadzonej przez organy skarbowe, prokuratur i inne organy cigania oraz da do wgldu w Biurze Rzecznika Praw Podatnika 5

akt sdowych i prokuratorskich oraz akt innych organw cigania po zakoczeniu postpowania i zapadniciu rozstrzygnicia, 4) 2. zleca sporzdzanie ekspertyz i opinii. W sprawach stanowicych informacj niejawn o klauzuli tajnoci tajne lub cile

tajne udzielanie informacji lub umoliwianie Rzecznikowi wgldu do akt nastpuje na zasadach i w trybie okrelonym w przepisach o ochronie informacji niejawnych. 3. Rzecznik odmawia ujawnienia nazwiska i innych danych osobowych podatnika, w tym take wobec organw wadzy publicznej, jeeli uzna to za niezbdne dla ochrony praw wnioskodawcy lub podatnika ktrego dotyczy sprawa.

Art. 15 Po zbadaniu sprawy Rzecznik moe: 1) wyjani wnioskodawcy, e nie stwierdzi naruszenia praw podatnika, 2) skierowa wystpienie do organu, w ktrego dziaalnoci stwierdzi naruszenie praw podatnika, 3) 4) zwrci si do organu nadrzdnego nad organem skarbowym, o ktrym mowa w pkt 2, z zwrci si o wszczcie postpowania administracyjnego, wnosi skargi do sdu wnioskiem o zastosowanie rodkw przewidzianych w przepisach prawa, administracyjnego, a take uczestniczy w tych postpowaniach na prawach przysugujcych prokuratorowi, 5) 6) wnie skarg kasacyjn od prawomocnego orzeczenia, na zasadach i w trybie wystpi do ministra waciwego do spraw finansw publicznych o wydanie interpretacji okrelonych w odrbnych przepisach, oglnej w trybie art. 14a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (j.t. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.),

Art. 16 1. W wystpieniu, o ktrym mowa w art. 15 pkt 2, Rzecznik formuuje opinie i wnioski co

do sposobu zaatwiania sprawy, a take moe da wszczcia postpowania dyscyplinarnego lub zastosowania sankcji subowych. 6

2.

Organ do ktrego zostao skierowane wystpienie, obowizany jest bez zbdnej zwoki,

nie pniej jednak ni w terminie 14 dni, poinformowa Rzecznika o podjtych dziaaniach lub zajtym stanowisku. W wypadku gdy Rzecznik nie podziela tego stanowiska, moe zwrci si do waciwej jednostki nadrzdnej o podjcie odpowiednich dziaa.

Art. 17 1. W zwizku z rozpatrywanymi sprawami Rzecznik moe przedstawi waciwym

organom, organizacjom i instytucjom oceny i wnioski zmierzajce do zapewnienia skutecznej ochrony praw podatnika i usprawnienia trybu zaatwiania ich spraw. 2. 1) Rzecznik moe rwnie: wystpowa do waciwych organw z wnioskami o podjcie inicjatywy ustawodawczej

lub zmian projektw aktw normatywnych, bd o wydanie lub zmian innych aktw prawnych w sprawach dotyczcych praw podatnika, 2) informowa Rzecznika Praw Obywatelskich o zasadnoci wystpienia przez Rzecznika Praw Obywatelskich do Trybunau Konstytucyjnego z wnioskami w sprawach, o ktrych mowa w art. 188 Konstytucji.

Art. 18 1. Rzecznikowi przysuguje prawo do wniesienia skargi, zgodnie z odrbnymi przepisami,

na interpretacj ogln ministra waciwego do spraw finansw publicznych, wydan w trybie art. 14a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (j.t. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.) oraz prawo do wniesienia skargi kasacyjnej, zgodnie z odrbnymi przepisami, na wyrok wydany w sprawie skargi Rzecznika na interpretacj ogln ministra waciwego do spraw finansw publicznych. 2. W zakresie skargi oraz skargi kasacyjnej, o ktrych mowa w ust. 1 Rzecznik dziaa w charakterze strony.

Art. 19 7

1. 1) 2) 3) 2.

Organ skarbowy, do ktrego zwrci si Rzecznik, obowizany jest z nim wspdziaa i zapewnia dostp do akt i dokumentw na zasadach okrelonych w art. 14, udziela Rzecznikowi danych przez niego informacji i wyjanie, udziela wyjanie dotyczcych podstawy faktycznej i prawnej swoich rozstrzygni, Rzecznik moe okreli termin, w jakim powinny by dokonane czynnoci, o ktrych

udziela mu pomocy, a w szczeglnoci:

4) ustosunkowywa si do oglnych ocen, uwag i opinii Rzecznika. mowa w ust. 1.

Art. 20 1. Rzecznik wspdziaa ze stowarzyszeniami, ruchami obywatelskimi, innymi dobrowolnymi zrzeszeniami i fundacjami oraz z zagranicznymi i midzynarodowymi organami i organizacjami dziaajcymi na rzecz ochrony praw podatnika, zajmujcymi si monitoringiem jakoci prawa podatkowego i kierunkami jego reform. 2. Rzecznik inicjuje i organizuje dziaalno edukacyjn i informacyjn w dziedzinie ochrony praw podatnikw.

Art. 21 1. Rzecznik corocznie informuje Sejm i Senat o swojej dziaalnoci oraz o stanie przestrzegania praw podatnika, w tym przekazuje: 1) 2) 3) 4) informacj o prowadzonej dziaalnoci w obszarze przestrzegania praw podatnika oraz jej wnioski oraz rekomendacje dotyczce dziaa, ktre naley podj w celu zapewnienia przedstawia analiz prowadzonej polityki podatkowej przez organy skarbowe, w tym analiz stanu polskiego prawa podatkowego, ze szczeglnym uwzgldnieniem wynikach, przestrzegania praw podatnika, analiz spjnoci wewntrznej i legalnoci decyzji administracyjnych organw skarbowych, przepisw, ktre mog narusza prawa podatnika, prowadz do rozbienoci interpretacyjnych i sporw pomidzy podatnikami i organami skarbowymi, lub mog by kwestionowane co do ich legalnoci, 8

5) 2. 3. 4. 5.

informacj o stanie polskiego prawa podatkowego w porwnaniu do prawa podatkowego Informacja Rzecznika podawana jest do wiadomoci publicznej. Rzecznik moe przedkada Sejmowi i Senatowi okrelone sprawy wynikajce z jego Rzecznik moe przedkada Sejmowi i Senatowi opini o projektach aktw Rzecznik na wniosek Marszaka Sejmu przedstawia informacj lub podejmuje czynnoci

innych pastw.

dziaalnoci. normatywnych dotyczcych praw podatnika. w okrelonych sprawach.

Art. 22 1. 2. 3. Rzecznik wykonuje swoje zadania przy pomocy Biura Rzecznika Praw Podatnika. Zadania i organizacj Biura okrela statut, ktry nadaje Marszaek Sejmu na wniosek Do zastpcw Rzecznika oraz pracownikw Biura Rzecznika Praw Podatnika stosuje si

Rzecznika. odpowiednio przepisy o pracownikach urzdw pastwowych.

Art. 23 Wydatki zwizane z funkcjonowaniem Rzecznika Praw Podatnika pokrywane s z budetu centralnego.

Art. 24 1. W ustawie z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osb zajmujcych kierownicze

stanowiska pastwowe (Dz.U. z 2011 r. Nr 79, poz. 430 j.t.) w art. 2 w pkt 2 po wyrazach Rzecznika Praw Dziecka, dodaje si wyrazy Rzecznika Praw Podatnika,. 2. W ustawie z dnia 16 wrzenia 1982 r. o pracownikach urzdw pastwowych (Dz.U. z 1982 r. Nr 31 poz. 214 z pn. zm.) wprowadza si nastpujce zmiany: 1) 1) w art. 1 w ust. 1 po pkt 7a dodaje si pkt 7b w brzmieniu: 7b) Biurze Rzecznika 9

Praw Podatnika,; 2) 2) w art. 36 w ust. 5 po pkt 9b dodaje si pkt 9c w brzmieniu: 9c) Rzeczniku Praw Podatnika dla urzdnikw Biura Rzecznika Praw Podatnika,; 3) a) b) c) 3. 3) w art. 48: w ust. 1a wyrazy 1, 2, 3b, 67a, 9 i 13 zastpuje si wyrazami 1, 2, 3b, 67b, 9 i 13, w ust. 2 wyrazy pkt 3b i 67a zastpuje si wyrazami pkt 3b i 67b, w ust. 3 wyrazy pkt 1, 2, 3b, 67a, 9 i 13 zastpuje si wyrazami pkt 1, 2, 3b, 67b, 9 W ustawie z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz.U. z 2001 r. Nr

i 13. 14, poz. 147 j.t.) wprowadza si nastpujce zmiany: 1) w art. 1 po ust. 2a dodaje si ust. 2b w brzmieniu: 2b. W sprawach podatnikw Rzecznik wsppracuje z Rzecznikiem Praw Podatnika.; 2) w art. 9 po pkt 2a dodaje si pkt 2b w brzmieniu: 2b) na wniosek Rzecznika Praw Podatnika,. 4. W ustawie z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posa i senatora (Dz.U. z 2011 r. Nr 7, poz. 29 j.t.) w art. 30 w ust. 1 po wyrazach w Biurze Rzecznika Praw Dziecka, dodaje si wyrazy w Biurze Rzecznika Praw Podatnika,. 5. W ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1240 z pn. zm.) w art. 139 w ust. 2 po wyrazach Rzecznika Praw Dziecka, dodaje si wyrazy Rzecznika Praw Podatnika,. 6. 1) W ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 1997 r. Nr 137, poz. art. 14a otrzymuje brzmienie: 926 z pn. zm.) wprowadza si nastpujce zmiany: Art. 14a. 1. Minister waciwy do spraw finansw publicznych dy do zapewnienia jednolitego stosowania prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, dokonujc w szczeglnoci jego interpretacji, przy uwzgldnieniu orzecznictwa sdw oraz Trybunau Konstytucyjnego lub Trybunau Sprawiedliwoci Unii Europejskiej (interpretacje oglne). 2. Minister waciwy do spraw finansw publicznych wydaje interpretacj ogln z wasnej inicjatywy lub na pisemny wniosek Rzecznika Praw Podatnika. 3. Rzecznik Praw Podatnika obowizany jest do wyczerpujcego przedstawienia we wniosku stanu faktycznego wystpujcego u podatnikw albo zdarzenia przyszego, ktre moe wystpi u podatnikw oraz do przedstawienia wasnego stanowiska w sprawie oceny prawnej tego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszego. 10

 4. Interpretacja oglna zawiera wskazanie stanu faktycznego albo zdarzenia przyszego, ktrego dotyczy oraz stanowisko ministra waciwego do spraw finansw publicznych wraz z jego uzasadnieniem prawnym. 5. Interpretacj ogln przepisw prawa podatkowego wydaje si bez zbdnej zwoki, jednak nie pniej ni w terminie jednego miesica od dnia otrzymania wniosku. 6. Wniosek o wydanie interpretacji oglnej nie podlega opacie. 7. W razie niewydania interpretacji oglnej w terminie okrelonym w 5 uznaje si, e w dniu nastpujcym po dniu, w ktrym upyn termin wydania interpretacji, zostaa wydana interpretacja stwierdzajca prawidowo stanowiska Rzecznika Praw Podatnika w penym zakresie. W takim wypadku wniosek Rzecznika Praw Podatnika podlega upublicznieniu; art. 14i 1 stosuje si odpowiednio. 2) w art. 297 1 pkt 4 otrzymuje brzmienie 4) Rzecznikowi Praw Obywatelskich i Rzecznikowi Praw Podatnika w zwizku z ich udziaem w postpowaniu przed sdem administracyjnym; 7. W ustawie z dnia z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postpowaniu przed sdami administracyjnymi (Dz. U. z 2002 nr 153 poz. 1270, ze zm.) wprowadza si nastpujce zmiany: 1) art. 3 2 pkt 4a otrzymuje brzmienie: pisemne interpretacje przepisw prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach oraz oglne interpretacje przepisw prawa podatkowego wydawane przez ministra waciwego do spraw finansw publicznych;, 2) w art. 8 1 po sowach Rzecznik Praw Obywatelskich wstawia si przecinek i dopisuje sowa Rzecznik Praw Podatnika, 3) w art. 50 dodaje si par. 3 w brzmieniu: Uprawnionym do wniesienia skargi na interpretacj ogln wydawan przez ministra waciwego do spraw finansw publicznych na podstawie art. 14a Ordynacji podatkowej jest wycznie Rzecznik Praw Podatnika, 4) w art. 52 1 po sowach Rzecznik Praw Obywatelskich wstawia si przecinek i dopisuje sowa Rzecznik Praw Podatnika. Art. 25 Ustawa wchodzi w ycie po upywie 3 miesicy od dnia ogoszenia. Ustawa traci moc w trzydziestym dniu po ostatnim dniu kadencji Rzecznika. Sejm w drodze ustawy przedua 11

dziaanie ustawy na kolejn kadencj w przypadku wystpienia wystarczajcych korzystnych skutkw dziaalnoci Rzecznika.

12

Uzasadnienie

1. Funkcja RPP Rzecznik Praw Podatnika (dalej: RPP) ma sta na stray praw podatnika. Dysproporcja pomidzy si dziaa organw skarbowych oraz Ministerstwa Finansw jako prawodawcy (poprzez rozporzdzenia bd inicjatyw ustawodawcz) a moliwociami obrony podatnikw wymaga stworzenia wyspecjalizowanej instytucji, ktra zapewni praworzdno w egzekwowaniu danin publicznych. Dziki ustawie wzmocniona zostaje pozycja podatnika wzgldem organw podatkowych. Podatnik, w myl Konstytucji RP, moe zosta obciony podatkiem tylko na podstawie obowizujcego przepisu prawnego wyraonego w ustawie. W praktyce, ochronie i dochodzeniu tego uprawnienia suy wymiar sprawiedliwoci, jednak z uwagi na przewleko procesw takie rozwizanie powoduje, e to konstytucyjne uprawnienie jest zbyt czsto iluzoryczne. Najgoniejszymi sprawami ostatnich lat obrazujcymi t sytuacj s orzeczenia w sprawie spki JTT oraz Romana Kluski i spki Optimus SA. Rzecznik wczony w te postpowania na wczesnym etapie prawdopodobnie uchroniby tych podatnikw od bankructwa a Skarb Pastwa od koniecznoci wypacania odszkodowa liczonych w dziesitkach milionw zotych. Ponadto dziaania rzecznika na etapie legislacji podatkowej uchroniyby Skarb Pastwa od koniecznoci zwracania pobranych nielegalnie podatkw. W tym miejscu tytuem przykadu przywoa mona spraw nieprawidowego poboru akcyzy od energii elektrycznej. System poboru akcyzy, przez lata stosowany przez pastwo polskie, zosta ostatecznie zakwestionowany przez Komisj Europejsk, a nastpnie przez Europejski Trybuna Sprawiedliwoci w wyroku z dnia 12 lutego 2009 r. (C-475/07), co z kolei narazio budet pastwa na ogromne straty finansowe w postaci odszkodowa do wypaty podatnikom, liczonych tym razem w miliardach zotych. Podobnej skali, negatywne finansowe konsekwencje miao orzeczenie Europejskiego Trybunau Sprawiedliwoci z dnia 22 grudnia 2008 r. w sprawie krakowskiej spki Magoora sp. z o.o. (C-414/07). Orzekajc w tej sprawie ETS przekreli od lat stosowane przez Polsk, niewaciwe z punktu widzenia prawodawstwa unijnego, ograniczenie w odliczaniu podatku VAT od samochodw osobowych. W tych przypadkach zawioda zupenie samokontrola procesu legislacyjnego rzdu w kontekcie oceny zgodnoci rozwiza z regulacjami Unii Europejskiej. Niezaleny RPP prawdopodobnie uchroniby ustawodawc od przyjcia prawa, ktre po paru latach okazuje si nielegalne. Naley podkreli, e wraz z przystpieniem Polski do Unii Europejskiej, konsekwencje niewaciwego stosowania prawa podatkowego dla budetu znaczco wzrosy. Obecnie nad odpowiednim stosowaniem przepisw podatkowych (a nawet pozostawianiem tych przepisw w porzdku prawnym) czuwa nie tylko krajowy system ochrony praw (konstytucyjne i ustawowe gwarancje praw obywateli oraz moliwo ochrony tych praw przed wymiarem sprawiedliwoci), ale rwnie instytucje wsplnotowe: Komisja Europejska oraz Trybuna Sprawiedliwoci Unii Europejskiej. Tym bardziej ryzyko bdu w tym zakresie powinno by 13

eliminowane. Dziaalno RPP bdzie stanowi remedium na analogiczne sytuacje w przyszoci. W wyniku monitoringu prawa podatkowego oraz jego stosowania przez organy podatkowe, RPP bdzie identyfikowa obiektywnie niejasne, budzce wtpliwoci przepisy bd praktyk organw podatkowych i bdzie dziaa na rzecz poprawy lub wyeliminowania niejasnych przepisw z systemu.

2. Kompetencje RPP Pierwsz grup kompetencji Rzecznika Praw Podatnika s uprawnienia wzorem Rzecznika Praw Obywatelskich suce do ochrony podatnikw w ich indywidualnych sprawach. RPP dziaa z wasnej inicjatywy o ile powemie wiadomo wskazujc na naruszenie prawa podatkowego albo zasad wspycia spoecznego lub sprawiedliwoci bd na wniosek zainteresowanego podatnika. W toku sprawy, RPP ma trzy moliwoci dziaania: samodzielnie prowadzi postpowanie wyjaniajce, zgasza spraw do waciwego organu, bd wnioskuje do Sejmu o przekazanie sprawy do Najwyszej Izby Kontroli w celu przeprowadzenia kontroli dla zbadania okrelonej sprawy. Druga grupa uprawnie moe zosta okrelona jako sprawozdawczo-badawcza i opiera si gwnie na sporzdzeniu corocznego raportu referujcego roczn dziaalno sprawowanego przez siebie urzdu oraz opiniujc jako prawa podatkowego. Raport Rzecznika Praw Podatnika jest dokumentem publicznym, co wzmacnia jego wymow i czyni go przedmiotem debaty. Docelowo, projektowany urzd RPP miaby pozwoli na eliminacj niekorzystnych w duszej perspektywie dla budetu pastwa przepisw prawa oraz praktyk organw administracji. Ukonstytuowany, dziki powoaniu Rzecznika Praw Podatnika, system ochrony budetu pastwa przed niekorzystnymi skutkami finansowymi w rezultacie przyjcia niewaciwego stanowiska w sprawie podatkowej, opieraby si gwnie na dziaalnoci RPP polegajcej na skadaniu corocznych raportw przed parlamentem. Wspomniane sprawozdanie z dziaalnoci RPP za ubiegy rok miaoby zawiera (na wzr zagranicznych rzecznikw praw podatnika): recenzj dziaalnoci administracji podatkowej, w tym opis uchybie w pracy organw podatkowych, wraz z rekomendacj zmiany dotychczasowej praktyki, identyfikacj nieprawidowych przepisw podatkowych oraz rekomendacj ich eliminacji, bd zastpienia waciwymi. Nie wszystkie problemy zwizane z jakoci prawa podatkowego znajduj swoje rozwizanie na poziomie ustawowym. Dlatego, Rzecznik Praw Podatkowych jest upowaniony do wnioskowania do odpowiednich organw o zmian praktyki administracyjnej w sprawie podatkowej, jeli prowadzi ona do naruszenia praw podatnika. Taka niewaciwa praktyka moe polega na bdach, omykach lub przeoczeniach organw podatkowych, nieuzasadnionej zwoce przy podejmowaniu czynnoci przez organy podatkowe, niewyczerpujcej lub wprowadzajcej w bd informacji udzielonej w dowolnej formie przez 14

organy podatkowe, zachowaniu personelu organw podatkowych. Rekomendacja RPP mogaby zosta wydana rwnie w przedmiocie interpretacji przepisw prawa podatkowego, o czym jest mowa poniej. Ponadto, recenzujc postpowanie administracji podatkowej RPP moe okreli potencjalne szkody dla skarbu pastwa w przypadku utrzymania dotychczasowego stanowiska w sprawie podatkowej, ktre okazaoby si bdne. Te dziaania powinny prowadzi do skrcenia czasu obowizywania wtpliwych przepisw lub interpretacji, tym samym Skarb Pastwa nie bdzie naraony na brnicie w rozwizania, ktre po wielu latach procesw sdowych okazuj si nielegalne. Naley podkreli, e instytucja tzw. interpretacji indywidualnych, ktra z zaoenia miaa doprowadzi do sytuacji, w ktrej przepisy prawa podatkowego s interpretowane w sposb jednolity tylko czciowo zdaa egzamin. Nadal podatnicy spotykaj si z sytuacjami, kiedy niejasny przepis interpretowany jest przez Ministra Finansw na wicej ni jeden sposobw zalenie od tego, ktra upowaniona Izba Skarbowa wydaa interpretacj. Ponadto, zdarzaj si sytuacje, w ktrych konkretny przepis podatkowy, co prawda jest jednolicie interpretowany przez Ministra Finansw, ale z kolei w odmienny sposb interpretowany jest przez sdy administracyjne. Instytucja Rzecznika Praw Podatnika byaby pomocna w wyjanianiu tego typu sytuacji identyfikowaniu kolizji interpretacyjnych w pismach Ministra Finansw oraz identyfikowaniu interpretacji prawa kwestionujcego wykadni sdw (uznajcych racj podatnika) i w konsekwencji odmawiajcej ogromnej rzeszy podatnikw prawa potwierdzonego w jednym precedensowym orzeczeniu, pojedynczemu podatnikowi. Temu suy ma prawo do wystpienia RPP z wnioskiem do Ministra Finansw o wydanie oglnej interpretacji przepisw podatkowych oraz moliwo sdowej weryfikacji tego stanowiska. Ostatecznym rodkiem, ktrym dysponuje Rzecznik Praw Podatnika jest wystpienie z wnioskiem o podjcie inicjatywy ustawodawczej bd o wydanie lub zmian innych aktw prawnych w sprawach dotyczcych prawa podatkowego. RPP swoje rekomendacje w tym zakresie kierowaby do podmiotu, ktremu Konstytucja RP nadaa inicjatyw ustawodawcz. Celem tej regulacji jest optymalizacja polskiego systemu podatkowego: wykluczenie z niego niejasnych (zbyt kosztownych z punktu widzenia podatnika i skarbu pastwa) przepisw, ktre z wysokim prawdopodobiestwem mog skutkowa odpowiedzialnoci finansow skarbu pastwa oraz powoduj po stronie podatnikw niepewno obrotu i w konsekwencji zwikszaj ryzyko prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. Warto zauway, e proces uproszczenia polskiego prawa podatkowego nie postpuje. Rzecznik Praw Podatnika jako organ na bieco monitorujcy jako prawa podatkowego i jednoczenie znajdujcy si poza systemem stosowania tego prawa moe sta si istotnym czynnikiem majcym wpyw na przyspieszenie tego procesu.

3. Pozycja ustrojowa Rzecznika powouje Sejm za zgod Senatu na wniosek Marszaka Sejmu albo grupy 35 posw.

15

RPP jest organem kadencyjnym, ktry sprawuje urzd przez 5 lat, co najwyej przez jedn kadencj. Taka konstrukcja wpywa na niezaleno jego pozycji i gwarantuje szerok swobod dziaania. Jednoczenie, RPP podlega kontroli sejmowej i w przypadku naruszenia postanowie ustawy moe zosta odwoany przez Sejm przed upywem mandatu. Rzecznik wsppracuje z Rzecznikiem Praw Obywatelskich. Kompetencje Rzecznika nie ograniczaj kompetencji w tym zakresie przysugujcych na podstawie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz innych aktw normatywnych Rzecznikowi Praw Obywatelskich i Najwyszej Izbie Kontroli, co nie powoduje kolizji kompetencyjnych.

4. Skutki dla budetu Proponowana regulacja nie bdzie miaa wpywu na poziom dochodw budetu pastwa. Koszty funkcjonowania biura RPP powinny nie przekracza obecnych kosztw funkcjonowania Rzecznika Praw Dziecka (okoo 7 mln zotych). W duszej perspektywie, majc na uwadze rodki budetowe zaoszczdzone dziki dziaalnoci RPP, wydatki poniesione przez pastwo na utworzenie tego urzdu s niewielkie w porwnaniu do odszkodowa wypacanych przez Skarb Pastwa z tytuu nieprawnie pobranych podatkw.

5. stuktki spoeczno-gospodarcze Projekt ustawy rodzi pozytywne skutki spoeczno-gospodarcze. 6. Zgodno z prawem UE Proponowana regulacja jest zgodna z prawem UE.

16

Warszawa, 17 maja 2011 r. BASWAPEiM1151/11 Pan Grzegorz Schetyna Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Opinia prawna w sprawie zgodnoci z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu ustawy o Rzeczniku Praw Podatnika (przedstawiciel wnioskodawcw: pose Beata Szydo)
Na podstawie art. 34 ust. 9 uchway Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2009 r. Nr 5, poz. 47, ze zm.) sporzdza si nastpujc opini:

I. Przedmiot projektu ustawy Projekt ustawy o Rzeczniku Praw Podatnika przewiduje ustanowienie Rzecznika Praw Podatnika, okrela jego zakres dziaa i tryb powoania. Rzecznik miaby by powoany przez Sejm za zgod Senatu na wniosek Marszaka Sejmu albo grupy 35 posw. Kadencja Rzecznika ma trwa pi lat. W sprawach o ochron praw podatnika Rzecznik ma bada, czy wskutek dziaania lub zaniechania organw skarbowych nie nastpio naruszenie prawa, a take zasad wspycia i sprawiedliwoci spoecznej. Projekt przewiduje take zmiany w nastpujcych ustawach: z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osb zajmujcych kierownicze stanowiska pastwowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 79, poz. 430), z dnia 16 wrzenia 1982 r. o pracownikach urzdw pastwowych (Dz. U. Nr 31, poz. 214, ze zm.), z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147), z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posa i senatora (Dz. U. z 2011 r. Nr 7, poz. 29), z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz U. Nr 157, poz. 1240, ze zm.), z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926, ze zm.), z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postpowaniu przed sdami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.). Zgodnie z projektem, ustawa ma wej w ycie po upywie trzech miesicy od dnia ogoszenia, a utraci moc w trzydziestym dniu po ostatnim dniu kadencji Rzecznika. Sejm w drodze ustawy bdzie mg przeduy jej obowizywanie na kolejna kadencj w przypadku wystpienia wystarczajcych korzystnych skutkw dziaalnoci Rzecznika.

II. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objtej projektem Ze wzgldu na przedmiot projektu ustawy naley zwrci uwag na przepis art. 45 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TfUE). Zgodnie z tym przepisem, zapewnia si swobod przepywu pracownikw. Swoboda ta obejmuje zniesienie wszelkiej dyskryminacji ze wzgldu na przynaleno pastwow miedzy pracownikami pastw czonkowskich w zakresie zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunkw pracy. Z zastrzeeniem ogranicze uzasadnionych wzgldami porzdku publicznego i zdrowia publicznego swoboda ta obejmuje m.in. prawo ubiegania si o rzeczywicie oferowane miejsca pracy. Postanowienia art. 45 TfUE nie maj jednak zastosowania do zatrudnienia w administracji publicznej. III. Analiza przepisw projektu pod ktem ustalonego stanu prawa Unii Europejskiej Biorc pod uwag zadania i pozycj ustrojow Rzecznika Praw Podatnika (np. art. 3 ust. 3, art. 6, art. 12 ust. 2, art. 13-19 projektu ustawy) oraz przyjt przez instytucje Unii wykadni art. 45 TfUE (zob. np. wyrok Trybunau Sprawiedliwoci z 17 grudnia 1980 r. w sprawie 149/79 Komisja przeciwko Belgii oraz komunikat Komisji dotyczcy stosowania tego przepisu; Dz. Urz. WE C 72 z 18.3.1988 r.) naley uzna, e projektowana ustawa nie narusza prawa UE. W pozostaym zakresie projekt dotyczy spraw nieregulowanych prawem Unii Europejskiej. IV. Konkluzja Projekt ustawy o Rzeczniku Praw Podatnika, w zakresie w jakim wprowadza wymg posiadania obywatelstwa polskiego przez osob sprawujc urzd Rzecznika Praw Podatnika, nie jest sprzeczny z art. 45 TfUE. W pozostaym zakresie projekt dotyczy spraw nieregulowanych przez prawo Unii Europejskiej.

Szef Kancelarii Sejmu Lech Czapla

Warszawa, 17 maja 2011 r. BAS-WAPEiM-1152/11 Pan Grzegorz Schetyna Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Opinia w sprawie stwierdzenia, czy poselski projekt ustawy o Rzeczniku Praw Podatnika (przedstawiciel wnioskodawcw: pose Beata Szydo) jest projektem ustawy wykonujcej prawo Unii Europejskiej w rozumieniu art. 95a Regulaminu Sejmu Projekt ustawy o Rzeczniku Praw Podatnika przewiduje ustanowienie Rzecznika Praw Podatnika, okrela jego zakres dziaa i tryb powoania. Rzecznik miaby by powoany przez Sejm za zgod Senatu na wniosek Marszaka Sejmu albo grupy 35 posw. Kadencja Rzecznika ma trwa pi lat. W sprawach o ochron praw podatnika Rzecznik ma bada, czy wskutek dziaania lub zaniechania organw skarbowych nie nastpio naruszenie prawa, a take zasad wspycia i sprawiedliwoci spoecznej. Projekt przewiduje take zmiany w nastpujcych ustawach: z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osb zajmujcych kierownicze stanowiska pastwowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 79, poz. 430), z dnia 16 wrzenia 1982 r. o pracownikach urzdw pastwowych (Dz. U. Nr 31, poz. 214, ze zm.), z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147), z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posa i senatora (Dz. U. z 2011 r. Nr 7, poz. 29), z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz U. Nr 157, poz. 1240, ze zm.), z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926, ze zm.), z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postpowaniu przed sdami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.). Projekt, w zakresie w jakim wprowadza wymg posiadania obywatelstwa polskiego przez osob sprawujc urzd Rzecznika Praw Podatnika, nie jest sprzeczny z art. 45 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. W pozostaym zakresie projekt dotyczy spraw nieregulowanych przez prawo Unii Europejskiej.

Projekt ustawy o Rzeczniku Praw Podatnika nie jest projektem ustawy wykonujcej prawo Unii Europejskiej w rozumieniu art. 95a Regulaminu Sejmu. Szef Kancelarii Sejmu Lech Czapla