POZ1 e-skrypt do wykadu

Wojciech St. Mocibrodzki, PJWSTK Gdask, Wydzia Sztuki Nowych Mediw wersja: 1.0.1 edycja 2011 do pobrania z: http://www.wojmos.com

Szanowni Pastwo, pragnc uatwi Wam nauk przedmiotu (i zdanie egzaminu) postanowiem przej na siebie cz Waszych obowizkw (prowadzenie notatek :D) i przygotowa krtkie zestawienie najwaniejszych treci prowadzonego przeze mnie przedmiotu. Plik ten stanowi uzupenienie slajdw wykadowych i pomoe Wam przygotowa si do nadchodzcej sesji. Nie oznacza to, e wystarcza wyku przestawione tu treci. Chciabym, eby potraktowali je Pastwo jako kompendium najwaniejszych informacji i starali si siga zarwno do wasnych notatek, jak i do wiedzy dostpnej w literaturze (nie tylko w wikipedii...) w celu uzupenienia i poszerzenia wiadomoci. Przy okazji chciabym te prosi o informacj zwrotn czy notatki takie (w formie eskryptu) s dla Was przydatne, czy tre przedstawionych zagadnie zostaa jasno wyoona itp. Bd zobowizany, jeli docenicie Pastwo powicony przeze mnie czas na przygotowanie Wam takiej cigi i jednoczenie wspomoecie mnie, aby staa si ona lepsza w przyszoci. Uwagi prosz kierowa mailem na wojmos@pjwstk.edu.pl. Zaley mi zwaszcza na pomysach i uwagach krytycznych pozwol one na lepsze opracowanie materiaw. W. Mocibrodzki

1. W1: Podstawy mylenia ekonomicznego (2h) Pojcia podstawowe: rynek, popyt i poda. Konkurencja. Warto i powstawanie ceny. Pienidz. Rachunek ekonomiczny firmy. Pastwo a gospodarka. Podatki. Inflacja. Rola pienidza w gospodarce. Inflacja. Inflacja a strategia firmy. Pozycjonowanie produktu. Pojcie gospodarowania wie si nierozcznie z pojciem rynku. Termin ten ma w ekonomii szerokie znaczenie, ale najczciej oznacza miejsce i sposb, w jaki realizowana jest wymiana handlowa pomidzy producentami, a konsumentami okrelonych dbr. Dobra na rynku, to wszystkie rzeczy materialne (towary) i niematerialne (usugi), ktre mona zbywa i nabywa. Istnieje wiele rnych czynnikw charakteryzujcych te dobra; wszystkie czy jedynie jedna cecha: rzadkoci. Nie istnieje dobro nieskoczone. Jeszcze 50 lat temu wydawao si, e takim dobrem moe by woda lub powietrze, ale dzi, w epoce skaenia rodowiska dobra te zaczynaj by niezwykle cenne (poprzez swoj rzadko). W dzisiejszych czasach trudno sobie wyobrazi rynek bez istnienia pienidzy, cho oczywicie w zamierzchej przeszoci funkcjonowa rynek barterowy - wymiana towar za towar. Zreszt samo sowo paci pochodzi w jzyku polskim od patu (skry albo sukna), ktrymi handlowano w czasach redniowiecznych.

Konsumenci to podmioty rynkowe zainteresowane nabywaniem dbr. Ch do zakupw jest zwizana z wieloma czynnikami: zasobnoci portfela, postrzegan uytecznoci dobra, dostpnoci zamiennikw, mod, pogod, bodcami psychologicznymi, chci spekulacji itp. Generalnie: ilo okrelonego dobra, ktre chc (i mog!) kupi konsumenci nazywamy popytem na dane dobro. Producenci to podmioty rynkowe zainteresowane sprzeda dbr. Ch do zakupw jest zwizana z wieloma czynnikami: moliwoci przechowywania, potrzeb szybkiego zwrotu z produkcji itp. Ilo dobra, ktre s skonni sprzeda producenci nazywamy poda. Konsumenci i producenci s autonomiczni w swoich decyzjach - jedn z nich jest cena, po jakiej dochodzi do traksakcji. Mwi si czasem, e to rynek ustala cen dbr, ale jest to pewne uproszczenie. Ustalona cena to nic innego, jak wypadkowa decyzji wszystkich producentw i konsumentw. W rzeczywistoci transakcje nie s dokonywane po jednakowej cenie - zwykle centa transakcyjna oscyluje wok pewnego poziomu rwnowagi. Najatwiej zauway to zjawisko porwnujc cen tego samego dobra w rnych sklepach. Popyt i poda dla dbr s zwizane z cen. Przy danej cenie konsumenci zgaszaj pewien popyt na dane dobro - jeli cena si zmieni, moe zmieni si take popyt (podobnie ma si z poda). Wikszo dbr wykazuje naturaln tendencj: jeli cena ronie, to popyt spada. Z drugiej strony, jeli rynkowa cena ronie, to producenci chc sprzedawa wicej dbr (poda ronie). Sytuacj tak obrazuj dobrze znane w ekonomii krzywe popytu (D = demand) i poday (S = supply). Warto podkreli, e tradycyjnie w ekonomii krzywe poday i popytu wykrela si, jakby zmienn zalen (oznaczan na osi y) bya cena. Punkt przecicia krzywych wyznacza zarwno cen rynkow (cena rwnowagi), jak i ilo dbr, ktra zostanie sprzedana (kupiona) Z kadym dobrem mona powiza rynek tego dobra dlatego np. mwimy o rynku usug edukacyjnych, rynku wgla czy rynku stali. Zmiany popytu (lub poday) na rynku najczciej oznaczaj nie tyle zmian ksztatu krzywych, lecz ich przesunicie. Zmiany te mog by spowodowane wieloma czynnikami (pozacenowymi) - na przykad pogod (powd generuje wzmoony popyt na rodki odkaania wody), mod (pokazanie si znanego artysty w ubraniu okrelonej firmy podnosi popyt itp.). Warto zaznaczy, e istniej specyficzne dobra, ktrych krzywe popytu maj niecodzienne przebiegi. Przykadowo - popyt na niektre dobra ronie, mimo wzrostu ich ceny. Dobra takie to nazywamy dobrami Giffena oraz dobrami Veblena. Dobra Giffena do dobra podrzdne, a jednoczenie praktycznie niezbdne (takiej jak chleb). W specyficznych warunkach moe doj do sytuacji, w ktrej gospodarstwa

domowe zauwa, e chleb (ktrego nie da si zastpi innym dobrem) jest tak drogi, e nie jest moliwe oszczdzanie na inne dobra. Wwczas kupuj wicej chleba, za ubytki budetowe uzupeniane s na przykad stosowaniem taszego masa. Dobra Veblena to dobra luksusowe, ktrych konsumpcja jest napdzana wzrostem ceny - konsumenci ostentacyjnie pokazuj, e ich sta na zakupy. Przykadowo spadek ceny na najbardziej luksusowe samochody prowadzi do spadku popytu (bo zaczynaj by postrzegane jako dobra popularne, dostpne "dla ludu" i spada ich atrakcyjno). Konsumenci nie s zmuszeni do korzystania z okrelonych dbr - ich decyzje na jednym z rynkw oddziauj na inne rynki. Mwimy, e rynki s wzajemnie powizane. Przykadowo: spadek poday ropy naftowej, poprzez wzrost ceny paliw wpywa negatywnie na popyt na samochody wielkolitraowe. Takie dobra nazywamy komplementarnymi. Z kolei wzrost popytu na miso wieprzowe wpywa (poprzez wzrost cen) na wzrost popytu na miso woowe (ludzie wybieraj taszy odpowiednik). Takie dobra nazywamy substytucyjnymi. Cena minimalna to pastwowa granica, poniej ktrej nie mog si odbywa transakcje. Cena maksymalna to grny puap transakcji. Obie regulacje prowadz do zaburze rynkowych: cena minimalna prowadzi do nadpoday, cena maksymalna do brakw rynkowych (mona to byo obserwowa w Polsce w latach 80-tych). Rynek zwykle nie jest idealny - czsto przewag ma na nim jeden producent (monopol) lub kilku wiodcych producentw (oligopol). Sytuacja taka prowadzi do wzrostu cen. Moliwa jest take sytuacja, w ktrej jest jeden lub kilku konsumentw i bardzo wielu producentw. Przykadem jest np. rynek, w ktrym gwnym odbiorc jest pastwo (np. rynek elektrowni jdrowych). Istotnym skadnikiem gospodarki jest pastwo. Istnieje wiele koncepcji tumaczcych fenomen powstania pastwa: Platon uwaa, e jest ono przejawem boskiego, naturalnego porzdku, Arystoteles twierdzi z kolei e jest to naturalna tendencja ludzi do czenia si w efektywne grupy, ktre wymagaj narzdzi utrzymujcych struktur i porzdek. Pocztkami pastwa zajmowali si take mylicieli nowoytni, tacy jako Hobbes i Locke (teoria stanu pierwotnego i umowy spoecznej). Z kolej znany socjolog i filozof Max Weber uwaa, e pastwo jest aparatem zdobywania i utrzymywania wadzy. Kade pastwo generuje potrzeby wydatkowe (np. ochrona zdrowia). rodki na zaspokojenie tych potrzeb uzyskiwane s m.in. z podatkw. Regulacje pastwowe nakadaj na osoby fizyczne prowadzce dziaalno gospodarcz i przedsibiorstwa okrelone zobowizania. Do najwaniejszych z nich zaliczamy: konieczno rozliczenia podatku dochodowego, konieczno rozliczenia podatku VAT oraz konieczno rozliczenia skadek na ubezpieczenie spoeczne. Zestawienie przychodw i wydatkw pastwa skada si na budet. W dzisiejszych gospodarkach wikszo pastw cechuje stay, niewielki deficyt budetowy (wydatki s wiksze ni przychody). Jest on spowodowany staym naciskiem politycznym na rzdy. Niewielki deficyt (zwany take dziur budetow) nie jest zagroeniem, bowiem gospodarka powinna si rozwija (deficyt wwczas peni rol swego rodzaju kredytu inwestycyjnego). Dugo utrzymujcy si deficyt prowadzi do koniecznoci zaduania si pastwa, ktre jest realizowane przez emisj obligacji. Ich

skumulowany koszt to tzw. dug publiczny, ktre obsuga (odsetki) w niektrych pastwach stanowi bardzo duy wydatek (Grecja!). Podatek jest bezzwrotnym, obowizkowym i przymusowym wiadczeniem na rzecz pastwa, pobieranym (co do zasady) od wszystkich obywateli. Bezzwrotno oznacza, e obywatel nie moe oczekiwa, e za konkretn kwot podatku uzyska okrelone wiadczenie - wszystkie podatki trafiaj bowiem do jednego "worka", z ktrego rozdysponowywane s na okrelone wydatki pastwowe. Co do zasady, podatki dziel si na bezporednie (to jest takie, ktre obciaj podatnika) lub porednie, ktre zwizane s z okrelonym dobrem (innymi sowy, paci je ostateczny konsument). Podatkami bezporednimi s m.in. podatek dochodowy, spadkowy i podatek od zyskw kapitaowych. Podatki porednie to VAT (podatek od wartoci dodanej) i akcyza (zwana podatkiem od luksusu). Z punktu widzenia gospodarki, najwiksze znaczenie maj podatki dochodowe (od osb fizycznych - PIT i od osb prawnych (np. firm) - CIT), VAT oraz akcyza. Przykadowo w Polsce podatek VAT generuje ok. 45% przychodw budetu, akcyza 25%, PIT 15% za CIT 10%. CIT i PIT s podatkami, ktre obciaj dochd, czyli rnic przychodw i kosztw dziaalnoci. Dawniej, zamiast podatku dochodowego pacono podatek obrotowy. By to podatek poredni, zwizany z kad sprzeda (nie za - z powstaniem dochodu). Obecnie ten rodzaj opodatkowania jest rzadko stosowany (kopoty ze cigalnoci, trudnoci w wyliczeniu). Uwaa si take, e dziaa on szkodliwie na rozwj gospodarki. Akcyza jest podatkiem nakadanym na niektre dobra. Bywa nazywana podatkiem od luksusu, poniewa jednym z celw istnienia akcyzy jest ograniczanie konsumpcji niektrych dbr (np. papierosw, alkoholi itp.) lub zmiana struktury popytu (podatki akcyzowe nakadane na samochody wielkolitraowe). Stawka podatkowa podatku dochodowego to procent, jaki musimy odda pastwu ze swoich dochodw. Jeli podatek jest stay co do wysokoci (niezalenie od dochodw) to mwimy o stawce ryczatowej (w redniowieczu odpowiadao mu tzw. pogwne - stay podatek pacony "od gowy"). Jeli podatek jest wprost proporcjonalny do dochodu to jest to podatek liniowy (mwimy wwczas o staej stopie podatkowej) - w redniowieczu takim podatkiem byo witopietrze (dziesicina - czyli podatek 10%). W wikszoci krajw obowizuje podatek progresywny - to znaczy, e wraz ze wzrostem dochodw ronie stopa podatkowa. Wad takiego systemu jest stymulowanie ukrywania dochodw). Zalet wyrwnywanie dolegliwoci podatkw (osoby biedniejsze, ktrych przychody zmniejszaj si o 10% zmniejszaj konsumpcj najbardziej podstawowych dbr m.in. jedzenia, podczas gdy osoby bogatsze rezygnuj po prostu z pewnej czci luksusw). Podatki degresywne (stopa zmniejsza si ze wzrostem dochodw) s niezwykle rzadkie. Inflacja to oglny wzrost cen. Z oczywistych wzgldw wie si to ze spadkiem siy nabywczej pienidza - za t sam ilo pienidzy mona kupi mniej dbr. Przeciwiestwem inflacji jest deflacja - spadek cen. W rozwinitych gospodarkach wystpuje zwykle rzadko - cho pojawia si niedawno w Japonii. Inflacja wystpuje czsto przemiennie z wysokim bezrobociem - w poowie XX wieku prbowano pobudza wzrost gospodarczy stymulujc dopyw pienidza do gospodarki (zmniejszao to bezrobocie nakrcajc jednoczenie inflacj). W

niektrych krajach (m.in w USA) metody te zaczy zawodzi - pojawia si tzw. stagflacja (stagnacja poczona z inflacj). Metody walki z brakiem rozwoju gospodarczego do dzi stanowi jeden z najwikszych dylematw ekonomii, na linii sporu keynesici-monetaryci. Ci pierwsi uwaaj, e dopyw pienidza do gospodarki pobudza wzrost gospodarczy, ci drudzy - e jedynym skutkiem jest wzrost inflacji. Pienidz w gospodarce peni rozliczne role. Po pierwsze, jest miernikiem wartoci czyli pozwala szacowa i porwnywa ze sob wartoci dbr. Zanim pojawi si pienidz, uywano innych dbr odniesienia (np. miar ziarna), ale z uwagi na ich zmienn warto (ziarno byo wicej warte zim) nie byo to dobre rozwizanie. Po drugie, pienidz umoliwia pynn wymian towarow (transakcje). Po trzecie, umoliwia kapitalizacj (gromadzenie bogactwa) - jest to tzw. funkcja tezauryzacyjna. Po czwarte, reguluje zobowizania (np. spaty kredytw). Emisj pienidza (waluty krajowej) zajmuj si banki centralne. Wikszo ich w nowoczesnych gospodarkach jest niezalena od rzdw - to znaczy nie wykonuje bezporednio zalece egzekutywy. Ma to na celu ochron wartoci pienidza krajowego - rzdy maj tendencj do nadmiernych wydatkw (aby "kupowa" wyborcw), a dla ich pokrycia mogyby tworzy ("drukowa") nadmiern ilo pienidza - co napdzaoby inflacj. Jednym z nielicznych wyjtkw od zasady niezalenoci jest Bank Anglii. W systemie bankowym istniej take banki komercyjne. S to niezalene podmioty gospodarcze, zajmujce si transakcjami finansowymi. One take wpywaj na ilo pienidza w gospodarce, cho nie maj prawa drukowania banknotw. Maj jednak do dyspozycji tzw. mechanizm kreacji bankowej. Banki proponuj klientom ulokowanie w nich kapitau (rachunki oszczdnociowe, lokaty itp.). Oznacza to, e "cigaj" z rynku (i umieszczaj "w skarbcu") pewn ilo pienidza (gotwki). Z drugiej strony, banki oferuj kredyt - a wic wolne rodki na rachunkach. Banki zarabiaj m.in. na rnicy oprocentowania - wkady przynosz mniejszy procent ni wynosi stopa kredytowa. Oferujc kredyt banki "wpuszczaj" na rynek okrelon ilo pienidza (na rachunkach kredytowych). Ilo pienidzy "wpuszczonych" do gospodarki znacznie przewysza ilo gotwki "pobranej". Oznacza to po pierwsze: e banki "wstrzykuj" nadwyk pienidza do gospodarki, a po drugie, e s w stanie "permanentnej niewypacalnoci" (gdyby wszyscy klienci jednoczenie przyszli wycofa wkady, bank musiaby upa). Aby ograniczy mnonik kreacji pienidza bankowego (stosunek sumy udzielonych kredytw do sumy woonych wkadw) bank centralny ustanawia wspczynniki graniczne, ktrych nie banki komercyjnie nie mog przekracza. Bank centralny wymaga take od bankw komercyjnych przechowywania czci ich kapitau na nieoprocentowanych kontach w banku centralnym. Wysoko tej czci to tzw. stopa rezerw obowizkowych. Jest to jedno z narzdzi walki z inflacj. Zbyt wysoka inflacja jest zjawiskiem niekorzystnym dla gospodarki. Ceny zmieniaj si szybko i trudno prowadzi racjonaln polityk (kiedy zamwi zapasy materiaw?), pojawiaj si dodatkowe koszty transakcji. Ponadto kraje o wysokiej inflacji cechuje podwyszone ryzyko inwestycyjne, co oznacza odpy kapitau i technologii - a co za tym idzie wzrost bezrobocia i konieczno zwikszonych wydatkw budetowych (np. na zasiki dla bezrobotnych) przy jednoczesnym obnieniu wpyww. Prowadzi to czsto do wzrostu podatkw, ktry dodatkowo stymuluje wzrost cen i napdza kolejn fal inflacji.

Brak inflacji take jest niekorzystny. Wikszo krajw systematycznie zwiksza swoj produkcj (PKB), co oznacza, e jeli ilo pienidza nie ronie, to stosunek iloci pienidzy do iloci towarw ulega zakceniu. Uwaa si, e inflacja rzdu 2% jest akceptowalna. Ilo pienidza w gospodarce nazywa si baz monetarn. Baza monetarna M0 oznacza zasoby pienidza najwyszej pynnoci (gotwki). Baza M1 skada si z M0 i pienidza o troch mniejszej pynnoci - rachunkw na danie (a vista) itp. Pytania sprawdzajce: Co to jest rynek i jaka jest jego funkcja? Co to jest popyt? Co to jest poda? Co to s dobra substytucyjne i komplementarne? Na czym polega mechanizm kreacji pienidza przez banki? Co jest istot rachunkowoci w firmie? Co to s podatki i jakie s ich postaci? Co to jest podatek: dochodowy, VAT i akcyza? Co to jest podatek obrotowy? Jaka jest rola pastwa w gospodarce? Co to jest dug publiczny? Co to jest dziura budetowa? Co to jest bank centralny i jaka jest jego rola? Co to jest inflacja? Czy inflacja jest zawsze zjawiskiem niekorzystnym? Jakie s funkcje pienidza? Jak wpywa inflacja na polityk firmy?

2. W2: Zarzdzanie firm (2h) Formy prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. Podstawy rachunkowoci finansowej. Rachunkowo i cash flow. Bilans spki. Wycena firmy. Rachunkowo zarzdcza. Umocowanie prawne przedsibiorcy. Elementy prawa dla menederw. Podstawy prawa dla informatykw. Kodeks cywilny. Kodeks spek handlowych. Ustawa o prawie autorskim. Logistyka i zarzdzanie zapasami. Zwizki zawodowe i ich rola. W Polsce (i wikszoci krajw) mona prowadzi dziaalno gospodarcz w rnych formach. Najczciej spotykane s: dziaalno gospodarcza w gospodarcz osoby fizycznej) swoim imieniu (nazywana dziaalnoci

dziaalno gospodarcza prowadzona jako osoba prawna (zwykle, cho nie wycznie - jako spka kapitaowa)

 dziaalno gospodarcza prowadzona jako tzw. uomna osoba prawna (np. spka osobowa) Mniejsze znaczenie maj take specyficzne formy: dziaalno gospodarcza prowadzona jako spka prawa administracyjnego dziaalno gospodarcza prowadzona jako spka prawa europejskiego Osoba fizyczna to kady yjcy czowiek. Prowadzenie dziaalnoci w tej formie oznacza, e wszelkie dochody (ale i straty) odnosz si bezporednio do majtku gospodarujcego czowieka. W szczeglnoci oznacza to, e dochody z dziaalnoci opodatkowane s jednokrotnie (PIT), za wszelkie zobowizania powstajce w ramach dziaalnoci mog by odzyskiwane z majtku dunika (lub jego wspmaonka). W przypadku niektrych zobowiza (np. zalege podatki) moliwe jest take cignicie ich z majtku osb trzecich zwizanych z dunikiem (dzieci, rodzice). Dziaalno osb fizycznych prowadzcych dziaalno gospodarcz reguluje przede wszystkim Kodeks Cywilny (ale oczywicie i inne ustawy - Ustawa o Rachunkowoci, Ustawa o Swobodzie Dziaalnoci Gospodarczej itp.) Prowadzenie dziaalnoci w formie osoby prawnej wymaga powoania okrelonego bytu (osoba prawna), ktra bdzie samodzielnie prowadzi dziaalno. Bytem takim jest zwykle spka kapitaowa (osobami prawnymi s jednak rwnie spdzielnie, kocioy i przedsibiorstwa pastwowe). W takiej sytuacji wszelkie dochody i straty obciaj majtek firmy (dochody s oboone podatkiem dochodowym CIT). Jeli waciciel spki (osoba fizyczna) chce skorzysta ze rodkw zarobionych przez spk, ma dwie moliwoci - albo zatrudni si we wasnej firmie (spka bdzie wwczas wypacaa pensj) lub czerpa dochody z wasnoci spki (dywidenda). W obu przypadkach dochody te bd opodatkowane PDOF (PIT). Oznacza to, e zanim pienidze trafi do kieszeni waciciela s podwjnie opodatkowywane. Z drugiej strony, poza szczeglnymi przypadkami (zobowizania wzgldem skarbu pastwa) wszelkie roszczenia wzgldem spki nie mog by przeniesione na majtek waciciela. Dziaalno spek kapitaowych reguluje Kodeks Spek Handlowych. Uomna osoba prawna jest tworem porednim pomidzy osob fizyczn a osob prawn. W szczeglnoci oznacza to, e nie ma ona osobowoci prawnej, a jedynie zdolno prawn. Sytuacja ta odpowiada w duym przyblieniu spce osobowej (wywodzcej si jeszcze z czasw prawa rzymskiego) - w ktrej dwie lub wicej osb wsplnie prowadziy dziaalno (a wic dziaalno wykonyway jako osoby fizyczne, ale nie osobne). Uomne osoby prawne maj take uproszczon ksigowo w stosunku do osb prawnych. Dziaalno uomnych osb prawnych reguluje Kodeks Spek Handlowych (spki osobowe) i Kodeks Cywilny (spki cywilne). Podsumowujc, najwaniejsze formy dziaalnoci gospodarczej w Polsce to: dziaalno osobista osoby fizycznej spka osobowa (jawna, partnerska, komandytowa lub komandytowo-akcyjna) - spki takie nie maj penej osobowoci prawnej, opieraj swoj dziaalno o bezporedni dziaalno wsplnikw, czyli funkcje wacicielskie i zarzdcze s poczone

 spka kapitaowa (z ograniczon odpowiedzialnoci lub akcyjna) - spki te maj pen osobowo prawn, o sile wpywu na los spki decyduje kapita (a nie osoba): udzia (z o.o.) lub akcja (spka akcyjna). Na bieco losami spki kieruje zarzd, nad ktrym nadzr sprawuje rada nadzorcza, bdca reprezentantem interesw wacicieli. W spkach osobowych wystpuje wic rozdzielenie funkcji wacicielskich i zarzdczych. spka cywilna - jest z punktu widzenia formalnego zwyk umow cywiln i nie posiada osobowoci prawnej spka prawa administracyjnego - regulowana kodeksem administracyjnym spka prawa europejskiego - spki zawierane transgranicznie Jednym z najwaniejszych obowizkw przedsibiorcy jest prowadzenie ewidencji wasnej dziaalnoci. Dziki temu potencjalni inwestorzy s w stanie porwnywa firmy i efektywnie lokowa kapita. Z drugiej strony, ewidencja dziaalnoci pozwala na prawidowe wyliczanie podatkw. Zasady prowadzenia ewidencji i sprawozdawczoci (nazywane ksigowoci lub rachunkowoci) s zunifikowane i zestandaryzowane. Opisane s w rnych ustawach, przede wszystkim - w ustawie o Rachunkowoci. Rachunkowo prowadzona na potrzeby sprawozdawczoci wobec pastwa i innych podmiotw zewntrznych nazywa si rachunkowoci finansow. Istnieje rwnie druga strona rachunkowoci - rachunkowo zarzdcza (ktra obejmuje wszelkie interpretacje i analizy prowadzone na wasne potrzeby firmy; nie jest ona regulowana ustawami). Najwaniejszym elementem rachunkowoci finansowej jest rozliczanie biecych zobowiza podatkowych (VAT i PIT/CIT) oraz przygotowywanie obligatoryjnych sprawozda finansowych (nale do nich bilans, rachunek zyskw i strat oraz rachunek cash flow). Do obowizkw przedsibiorcy naley take rozliczanie ubezpieczenia spoecznego - stawki obowizujce w danym kwartale ogasza na stronach internetowych ZUS. Jeli chodzi o zobowizania podatkowe, to firmy zobowizane s rozlicza podatek dochodowy (PIT lub CIT) oraz VAT. Dla zrozumienia zasad rozlicze musimy wprowadzi pojcia: dochd, przychd, koszt, rachunek netto i brutto. Przychody to dokumentowane rachunkami wpywy firmy. Warto podkreli, e w polskim systemie rachunkowoci liczy si dokument (faktura), a nie realny wpyw pienidzy - jest to tzw. zasada memoriaowa. W zwizku z tym obowizek podatkowy powstaje w momencie wystawienia faktury, a nie w momencie otrzymania zapaty na konto! Koszty to wszystkie udokumentowane (zasada memoriaowa!) koszty poniesione w celu wytworzenia produktu bd realizacji usugi. Dochd to rnica wykazywanego przychodu i kosztw. Przykadowo, jeli firma wystawia faktury na kwot 10000 PLN (przychd) ponoszc jednoczenie udokumentowane koszty dziaalnoci w wysokoci 8000 PLN (koszty), to podstaw do wyliczenia podatku dochodowego jest kwota 2000 PLN. Jeli na przykad stopa podatkowa wynosi 20%, to firma bdzie zobowizana do odprowadzenia 400 PLN. W kasie pozostanie 1600 PLN.

Koszt musi mie zwizek przyczynowo-skutkowy z wytworzeniem dobra. W zwizku z tym jeli firma wiadczy usugi murarskie, to wydatek zwizany z miesicznym pobytem szefa na Seszelach nie jest kosztem (nie moe by uyty do obnienia dochodu - a przez to podatku dochodowego). Kosztem bdzie natomiast zakup betoniarki lub delegacja zwizana z targami budowlanymi. Wypywy gotwki (rozchody), ktre nie s kosztami nazywamy wydatkami. Ustawodawca przewiduje, e niektre koszty nie mog by w caoci odjte od przychodw - wymagaj rozoenia ich w czasie (nawet jeli wypyw gotwki by jednorazowy). Dotyczy to na przykad kupna budynkw czy samochodw. Takie rozoenie kosztw w czasie nazywane jest amortyzacj. W pewnym uproszczeniu: jeli amortyzacja trwa 5 lat, to koszt, ktry moemy odliczy od przychodu w danym miesicu wynosi 1/60 ceny nabytego dobra (5 lat * 12 miesicy). Idea amortyzacji jest nastpujca: aby koszt mg by odjty od przychodu, powinien by "zuyty" do produkcji. Budynki, infrastruktura parku maszynowego czy samochody su jednak do produkcji przez pewien (dugi) czas - a wic "zuycie" powinno by rozoone w czasie. Podatki dochodowe to CIT i PIT - paci si je zalenie od formy prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. Warto doda, e podatki dochodowe od osb fizycznych (PDOF), czyli PIT trzeba paci nawet jeli nie prowadzi si dziaalnoci gospodarczej (tzw. zeznanie roczne). Podatek PIT pacony z tytuu prowadzenia dziaalnoci gospodarczej rozlicza si najczciej co miesic (dochody osignite z dziaalnoci znajduj take odbicie w rozliczeniu rocznym). Przedsibiorca moe wybra, czy woli paci PIT stawk progresywna (18% i 32%), czy opodatkowaniem liniowym (19%). CIT jest podatkiem liniowym o stawce 19%. Podatek VAT jest pacony od tzw. wartoci dodanej. Wielko ta zwizana jest ze wzrostem wartoci towaru podczas jego przetwarzania. Prawie kady obrt gospodarczy zwizany jest z podatkiem VAT. Jest on doliczany do otrzymywanych przez nas faktur (faktury zakupowe) oraz do faktur, ktre my wystawiamy (faktury sprzedane). VAT, ktry firma zobowizana jest zapaci nazywany jest VAT-em naliczonym. VAT, ktry firma dostanie od klientw nazywa si VAT-em nalenym. Zasad VAT jest, e jest on "przezroczysty" dla producentw, za ostateczn kwot paci zawsze konsument (nabywca ostateczny). Przykadowo: rozpatrzmy sytuacj firmy produkujcej pustaki. Kupuje ona materiay budowlane (cement, piasek itp.) za kwot 5000 PLN netto (netto, czyli bez podatku w tym przypadku VAT). Kwota na fakturze za materia wyniesie wic 6150 PLN (stawka VAT 23%), obejmujc cen netto 5000 PLN i podatek VAT 1150 PLN. Swoj produkcj (pustaki) firma sprzedaje za 7000 PLN netto (8610 PLN brutto). Rozliczenie przedsibiorstwa wyglda bdzie nastpujco: Przychody netto: 7000 PLN VAT naleny: 1610 PLN Koszty netto: 5000 PLN VAT naliczony: 1150 PLN.

W zwizku z tym, firma wykazuje nadwyk VAT otrzymanego (nalenego) nad zapaconym (naliczonym): 1610 PLN - 1150 PLN = 460 PLN. Kwota ta zostanie przekazana do Urzdu Skarbowego na rachunek rozlicze VAT. Firma wykazuje te dochd w wysokoci 7000 PLN - 5000 PLN = 2000 PLN. Przy stawce podatkowej 19% oznacza to 380 PLN. Kwota ta zostanie przekazana do Urzdu Skarbowego na rachunek rozlicze PIT/CIT. Z punktu widzenia cash flow: firma otrzyma wpywy na konto w wysokoci 8610 PLN, ktrymi pokryje zobowizania w wysokoci 6150 PLN. Z pozostaych 2460 PLN bdzie musiaa przekaza do US 840 PLN (VAT+PIT/CIT) co pozostawi 1720 PLN. Bilans patniczy firmy to wymagane przez pastwo zestawienie majtku i rde jego sfinansowania. Bilans sporzdza si wedug przepisw wynikajcych z ustawy o rachunkowoci i jest on jawny. Dziki temu jest to jedno z narzdzi, dziki ktrym mona oceni kondycj spki. Bilans sporzdza si na ostatni dzie roku obrachunkowego. Bilans skada si z dwch, wzajemnie odpowiadajcych sobie czci: aktyww (zwyczajowo - po lewej stronie) i pasyww (po prawej). Aktywa to szeroko pojty majtek firmy, za pasywa wskazuj rda jego finansowania. W prawidowo sporzdzonym bilansie suma aktyww i suma pasyww s zawsze rwne! Aktywa (majtek) tworz dwie podgrupy: aktywa trwae (s to m.in elementy infrastruktury, budynki, maszyny, patenty, nalenoci i inwestycje dugoterminowe) oraz aktywa obrotowe (zapasy materiaw, gotowe, lecz niesprzedane towary, krtkoterminowe nalenoci, gotwka i rodki na rachunkach bankowych). W pewnym uproszczeniu mona powiedzie, e aktywa trwae to ten majtek, ktry jest "dugoterminowy", za aktywa obrotowe s uywane w przecigu krtszym ni 12 miesicy. Wrd aktyww zwracaj uwag pojcia "naleno" oraz "inwestycja". Nalenoci to wystawione przez nas obcym podmiotom faktury (tzw. sprzedane). S to dokumenty, na podstawie ktrych, kto jest nam NALENY okrelon sum. Inwestycje to najczciej instrumenty finansowe, z ktrych spodziewamy si zysku. Pasywa (rda finansowania majtku) obejmuj dwie podgrupy: kapita wasny (m.in. kapita wniesiony do firmy przy jej tworzeniu, kapitay rezerwowe, itp) oraz kapita obcy (zwykle kredyty i zobowizania). Uwaga: kapita wasny nie oznacza gotwki (bo jest to rodzaj aktywa!), ale zapis wkadu. Przykadowo, jeli zaoylimy spk wnoszc do niej kapita pocztkowy o wysokoci 100.000 PLN, to bilans bdzie wyglda nastpujco: AKTYWA: 100.000 PLN (aktywa obrotowe - gotwka 100.000 PLN) PASYWA: 100.000 PLN (kapita wasny) Zobowizania to faktury, ktre zostay przez nas przyjte i wi si z koniecznoci przelania rodkw odbiorcy. Kade wydarzenie w firmie wpywa na zapisy bilansowe, ale rwnowaga midzy aktywami a pasywami musi zosta utrzymana). Niektre dziaania modyfikuj obie strony bilansu, inne dokonuj jedynie przesuni po jednej ze stron. Przykad: Firma kupuje materiay do produkcji za 10000 PLN korzystajc z kredytu kupieckiego (odroczona patno)

Po pierwsze, materiay trafiaj do magazynu, a sprzedajcy wystawia fakture (Aktywa, Aktywa obrotowe +10000PLN, Pasywa, kapita obcy +10000PLN) Po drugie, za dwa tygodnie spacamy zobowizanie z naszego konta bankowego (Aktywa obrotowe -10000PLN, Pasywa, kapita obcy -10000PLN) Przykad: Firma kupuje za gotwk licencj na oprogramowanie: spadaj aktywa obrotowe, rosn aktywa trwae. Cash flow jest opisem przepyww pieninych w firmie. Dokument ten jest obowizkowy niezwykle przydatny w planowaniu i zarzdzaniu finansami. Cash flow jest zwizany wycznie z przekazami gotwki - a nie faktur. Warto zwrci uwag, e w polskim prawie obowizek podatkowy wie si z wystawieniem dokumentu ksigowego (faktury), a nie z wpywem gotwki. Rachunek cash flow pozwala lepiej odrni bankructwo od utrat pynnoci. Bankructwo jest sytuacj, w ktrej majtek firmy nie wystarcza na spat zobowiza. Utrata pynnoci oznacza sytuacj, w ktrej majtek firmy jest wikszy od zobowiza, ale wystpuje niedostatek gotwki (aktywa obrotowe). Przykadowo - firma, ktra posiada fabryk (infrastruktura, czyli aktywa trwae) o wartoci 1 mln PLN, z uwagi na ze zarzdzanie (albo kryzys) moe nie mie rodkw na wypaty dla pracownikw (w sumie 50.000 PLN) i spat zobowiza dla dostawcw (150.000 PLN). Jak wida, majtek firmy jest duo wikszy od wierzytelnoci - ale brak gotwki w kasie doprowadzi firm do upadku). Rachunek zyskw i strat - obowizkowy dokument sprawozdania finansowego, opisujcy sytuacj firmy. Obejmuje on m.in. zysk na sprzeday (przychody ze sprzeday-koszty wytworzenia, koszty zarzdu i koszty prowadzenia sprzeday), zysk na dziaalno operacyjnej (uwzgldnia przychody i koszty z dziaalnoci finansowej, np. inwestycje finansowe), przychody i straty nadzwyczajne. W rachunku tym wykazuje si rwnie podatek dochodowy. Jeli bilans pokazuje majtek firmy, to RZiS pokazuje, w jaki sposb firma pracuje. Przykadowo - wzrost zasobw gotwki (aktyww) mg wynika zarwno z dziaalnoci operacyjnej (produkcja i sprzeda), jak i z inynierii finansowej (zrealizowana inwestycja w akcje innej firmy). Sprawozdanie finansowe skadajce si z wyej wymienionych elementw umoliwi porwnywanie firm - musi by wic jednolite dla wszystkich podmiotw gospodarczych. wygld i sposb jego sporzdzania okrela Ustawa o Rachunkowoci. Z uwagi na moliwo porwnywania podmiotw w rnych krajach, jest ona zbliona we wszystkich krajach unii. Afery zwizane z tzw. kreatywn ksigowoci (wykazywanie "sztucznych" zapisw w bilansie czy rachunku wynikw, majce sztucznie podnosi warto firm) w USA doprowadziy do sformuowania ustawy Sarbanes-Oxley (tzw. SOX), ktra nakada dodatkowe wymagania na sprawozdawczo finansow przedsibiorstw. Prawo w Polsce jest stanowione przez dwuizbowy parlament. Polska naley do krajw, w ktrych system prawny zbudowany jest na zasadzie kodeksowej (civil/codex law). Oznacza ona, e rdem prawa s zapisane i skodyfikowane akty prawne. Na wiecie wspistniej rwnie inne systemy prawne. Prawo zwyczajowe (common law) oparte jest o zasad kazuistyczno-precedensow. Oznacza ona, e

wyrok sdu w okrelonej sprawie staje si norm prawn dla nastpnych podobnych spraw (w systemie prawa kodeksowego jedynym rdem prawa jest ustawa - za uprzednie orzecznictwo moe mie jedynie charakter sugestii). System common law obowizuje w krajach anglosaskich (USA, Wielka Brytania, Australia, wikszo terytorium Kanady) Trzecim najwaniejszym systemem prawa na wiecie jest prawo religijne (np. pastwa islamskie). Polski system prawny oparty jest o hierarchi rde prawa (zapisan w Konstytucji). W kolejnoci mocy obowizujcej mamy: Konstytucj (formalnie jest ona ustaw) Ustawy (akty prawne uchwalane przez parlament) Ratyfikowane Umowy Midzynarodowe Rozporzdzenia Rady Ministrw Akty Prawa Miejscowego (samorzdowe) Istnieje pewien spr interpretacyjny, jak traktowa umow stowarzyszeniow z Uni Europejsk. Formalnie jest ona umow midzynarodow, ale niektrzy prawnicy klasyfikuj j jako przykad sui generis - prawa szczeglnego, nie poddajcego si klasyfikacji. W dzisiejszej Polsce nie obowizuj tzw. dekrety prezydenckie wydawane z moc ustawy (pomijajc szczeglne okolicznoci stanw wyjtkowych, gdy Sejm nie moe obradowa). Obowizyway one jednak m.in. w dwudziestoleciu midzywojennym. Z punktu widzenia przedsibiorcy najczciej stosowanymi aktami prawnymi s ustawy (nie myli z uchwa, ktra nie ma mocy rda prawa). Ustawy o rozbudowanej treci, regulujce due obszary prawa nazywa si zwyczajowo kodeksami - Kodeks Karny, Kodeks Cywilny itp. Niektre ustawy nosz zwyczajow nazw ordynacji (Ordynacja Podatkowa, Ordynacja Wyborcza). Pytania sprawdzajce: Jakie s formy prowadzenia dziaalnoci gospodarczej w Polsce? Czym rni si rachunkowo finansowa od rachunkowoci zarzdczej? Co to jest podwjne opodatkowanie? Co to jest bilans firmy? Co to s aktywa i jak je dzielimy? Co to s pasywa i jak je dzielimy? Co to jest dochd? Co to jest przychd? Co to s koszty? Co to jest osoba fizyczna i czym rni si od osoby prawnej? Jakie s najwaniejsze obowizki przedsibiorstwa wzgldem pastwa? Jakie s najwaniejsze akty prawne regulujce prac przedsibiorstw? Jakie s trzy najwaniejsze systemy prawne na wiecie? Co to jest dug publiczny?

 Co to jest dziura budetowa? Kto w Polsce stanowi prawo? Co to s kodeksy? Czego dotyczy kodeks cywilny? Co to jest ustawa o prawach autorskich? 3. W3: Organizacja wiatowego systemu ekonomicznego (2h) Makrogospodarka. Strategie rozwoju. Rozwj gospodarczy i rozwj spoeczny. Kryzysy gospodarcze i kryzysy finansowe. Cykl koniunkturalny i strategia zrwnowaonego rozwoju. Oywianie i schadzanie gospodarki. Gospodarka USA vs gospodarka UE. Strategia lizboska. Japonia. Chiny i Indie. Korporacje i firmy midzynarodowe. Przejcia wrogie i przyjazne. Przepyw kapitau i inwestycje FDI. Kryzysy finansowe. Termin makrogospodarka odnosi si zarwno do zwizkw duych gospodarek, jak i do gospodarki wiatowej. Procesy zachodzce w tego typu systemie s skomplikowane i dugofalowe. Pojcie rozwoju gospodarczego czy si najczciej z poziomem produkcji PKB. Produkt Krajowy Brutto to warto wszystkich dbr wyprodukowanych w kraju w cigu roku (analogicznie PNB, produkt narodowy to produkt wytwarzany przez obywateli danego pastwa). Czsto posugujemy si pojciami PKB nominalnego i realnego. atwiejszy do wyliczenia jest PKB nominalny, a wic wyraony w biecej wartoci pienidza, jednak moe by on nieco mylcy. Jeli bowiem odnotowujemy wzrost PKB o 5% w cenach nominalnych, to przy wysokiej inflacji (10%) rzeczywista sytuacja gospodarcza jest za (spadek produkcji), a nie - dobra. PKB realny jest wyraony w cenach, ktre skorygowano o wzrost inflacyjny. Porwnywanie rnych gospodarek (obliczajcych PKB w innych walutach) wymaga stosowania przelicznikw kursowych. Z uwagi jednak na to, e niektre pastwa manipuluj kursami, wiksze znaczenie ma tzw. przelicznik wedug parytetu siy nabywczej. Do gospodarek majcych najwikszy PKB (nominalnie) nale: UE, USA, Japonia i Chiny. Przeliczenie wedug parytetu siy nabywczej wyglda podobnie, ale Chiny zajmuj w niejs trzecia pozycj i maj dwukrotnie wiksz si PKB ni Japonia. Trzecim sposobem okrelania PKB jest przeliczenie na gow mieszkaca - daje to pojcie o redniej zamonoci obywateli. W roku 2010 najwyszy PKB per capita notoway: Katar, Luksemburg, Singapur, Norwegia i Brunei. Polska znajdowaa si na 44 miejscu. Dla szacowania rozwoju gospodarczego istotna jest raczej dynamika ni poziom PKB. Wzrost PKB charakteryzuje gospodarki przeywajce okres koniunktury. I tak: redni wzrost gospodarczy na wiecie w wynosi: w roku 2008 - 3%, 2009 - 0.6% (kryzys!), 2010 - 4.2%. W tym samym czasie redni wzrost gospodarczy pastw rozwinitych wynosi: 2008 - 0,5%, 2009 - minus 3.2%, 2010 - 2.3%. Gospodarki rozwijajce si sprawoway si lepiej: 2008 - 6%, 2009 - 2.4%, 2010 - 6.3%. Pamita jednak naley, e niewielki wzrost duej gospodarki moe by nominalnie wikszy od znacznego wzrostu gospodarki sabej.

Rozwj spoeczny nie jest rwnoznaczny z rozwojem gospodarczym i jest trudniej definiowalny. Skadaj si na niego osignicia cywilizacyjne - dostp do owiaty, suby zdrowia, dugo ycia, zrwnowaenie bogactwa itp. Jedn z cech gospodarki rynkowej s naprzemiennie wystpujce okresy rozwoju i zastoju, czyli tzw. cykle koniunkturalne. Klasyczna ekonomia definiuje je nastpujco: Faza kryzysu (ronie: bezrobocie, maleje: popyt i produkcja, inwestycje, spadaj ceny) Faza depresji (koniec spadkw, wielkoci pozostaj na niskim poziomie) Faza oywienia (ronie: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt oraz ceny) Faza rozkwitu (koniec wzrostu, wielkoci utrzymuj si na wysokim poziomie) Istniej rne prby wyjanienia mechanizmu nawracajcych cykli koniunktury i dekoniunktury. Wyrniano m.in.: cykle Juglara (okres rzdu 10 lat), zwizane z przepywami alokacji inwestycji, cykle Kuznieca (okres rzdu 20 lat), zwizane z procesami redniookresowymi (migracje, akumulacja kapitau) cykle Kondratiewa (okres rzdu 50 lat), zwizane ze znaczcymi przeomami technologicznymi W powyszym modelu globaln dekoniunktur tumaczono zoeniem si kryzysowych faz wszystkich cyklw. Ostatnie zmiany w gospodarce zmieniaj jednak dotychczasowe teorie - skraca si m.in. cykl zmian technologicznych, pojawiaj si niezwykle istotne czynniki losowe (ataki terrorystyczne, przeomy polityczne itp.) Jednym z zada polityki pastwa jest agodzenie falowa koniunktury. Zadanie to nazywamy funkcj stabilizacyjn pastwa. Sprowadza si ona do hamowania rozwoju gospodarczego w okresach prosperity (dziki czemu przedsibiorstwa staj si mniej skonne do ryzyka, a jednoczenie postp organizacyjny i strategiczny nada za zmianami rynkowymi) i aktywnym stymulowaniu gospodarki podczas kryzysu. Stabilizacja w czasie koniunktury jednak wywouje czsto opr politycznospoeczny ("schadzanie gospodarki" za czasw Balcerowicza i Belki). Najwaniejsze gospodarki wiatowe cechuj si zrnicowanymi charakterystykami: USA to jeden z najwikszych organizmw wiatowych (25% PKB caego wiata), cile powizany z rynkiem kapitaowym (dolar jako waluta wiatowa). Gospodarka ta charakteryzuje si umiarkowanymi podatkami, duym poziomem wolnoci gospodarowania oraz niskim poziomem zabezpiecze spoecznych. Od kilku lat USA znajduj si w kryzysie (rozpocztym upadkiem wartoci nieruchomoci w 2007), ktry dodatkowo pogbiaj koszty prowadzonych wojen oraz ujemny bilans handlowy z Chinami (bilans handlowy to saldo midzynarodowych obrotw gospodarczych, czyli rnica midzy importem i eksportem). Unia Europejska to obszar wsplnego rynku pastw czonkowskich, nadal zrnicowanych gospodarczo i spoecznie, mimo procesu wyrwnywania. Du rol peni wysokie koszty pracy, zwizane z postulatami pastwa opiekuczego oraz sprzecznymi interesami niektrych pastw. Nie wszystkie pastwa UE przyjy wspln walut - euro. Jednym z problemw UE jest starzejce si spoeczestwo.

Chiny to jedna z najszybciej rozwijajcych si gospodarek wiatowych, czca ekspansj reform wolnorynkowych z rygorami niedemokratycznego systemu pastwowego. Atutem Chin jest niski koszt pracy, brak oson socjalnych i wsparcie przedsibiorcw przez pastwo. Polityka gospodarcza prowadzona jest nierzadko z pominiciem wzgldw spoecznych i ekologicznych. Problemem Chin jest take niekorzystna struktura demograficzna, zwizana z efektami rygorystycznej polityki jednego dziecka. Rzd chiski stosuje polityk zaniania wartoci juana, co ma stymulowa eksport towarw chiskich i jest jedn z przyczyn dodatniego bilansu handlowego z USA. Indie to rwnie potentat gospodarczy. czy w sobie stosunkowo niskie koszt pracy, duy potencja ludnociowy i wysoki poziom techniki (zwaszcza informatyki). Niekiedy gospodarki nowych potg: Indii i Chin czy si w jeden organizm - Chindie. Gospodarka Japonii jest niezwykle zaawansowana - gwnie dziki wysokiemu poziomowi technologii i warunkowanej kulturowo wysokiej efektywnoci pracy. Pod koniec XX wieku gospodarka Japonii wyhamowaa i od tego czasu znajduje si w fazie przewlekej stagnacji. Unia Europejska zdaje sobie spraw z niskiej konkurencyjnoci swojej gospodarki, zwaszcza w kontekcie rywalizacji z now potg Chin. W 2010 toku przyjto plan dochodzenia do poziomu konkurencyjnoci USA - Strategi Lizbosk. Zaoeniem strategii miao by: podniesienie inwestycji w badania i rozwj do 3%, obnienie barier biurokratycznych i wzrost zatrudnienia. Wdraanie programu zakoczyo si fiaskiem - dystans do USA uleg powikszeniu. Unia Europejska zaproponowaa now strategi, nazwan EU2020. Problemy dotykajce gospodark wiatow to zarwno kryzysy gospodarcze, jak i kryzysy finansowe. Ich mechanizm jest jednak nieco inny. Kryzys gospodarczy wyraa si przede wszystkim spadkiem produkcji i wzrostem bezrobocia. Keynesici przyczyn kryzysw dopatruj si w zoeniu negatywnych cykli koniunktury, za sam kryzys jest dla nich naturalnym elementem gospodarki. Monetaryci i neoklasycy uwaaj, e kryzysy gospodarcze wywoywane s przez bdn polityk gospodarcz i niedostosowanie przedsibiorstw do zmian rynkowych. Kryzys finansowy dotyczy przede wszystkim rynku finansowego. Czsto jest zwizany z pkaniem tzw. baniek spekulacyjnych, czyli nagym zaamaniem si cen na przewartociowanym rynku. W tym modelu przyczyn kryzysu s spekulacyjne dziaania inwestorw, ktrzy w nadziei na zysk winduj sztucznie ceny dbr. Drug przyczyn kryzysu finansowego moe by wysoka pynno kapitau, ktra sprawa, e inwestorzy nagle wycofuj kapita z pewnego obszaru, aby przenie go na inny rynek. Kryzysy finansowe czsto skutkuj pojawieniem si kryzysu gospodarczego. Pytania sprawdzajce: Co to jest makrogospodarka? Co to s cykle koniunkturalne? Co to jest kryzys gospodarczy? Co to jest kryzys finansowy? Co to jest strategia zrwnowaonego rozwoju? Na czym polega oywianie i schadzanie gospodarki?

 Co to jest PKB? Czym charakteryzuj si najwaniejsze gospodarki wiata? Co to jest bilans handlowy? Co to s Chindie? Co to jest strategia lizboska? Co to jest przepyw kapitau i czy jest on zjawiskiem podanym? 4. Podstawy marketingu (2h) Pojcia podstawowe. Marketing: reklama czy zarzdzanie rynkiem. Kanay informacyjne. Grupa targetowa. Komunikacja wewntrzna i komunikacja zewntrzna. Kampanie marketingowe. Nowoczesny marketing. Logotypy i system identyfikacji wizualnej. Kampanie spoeczne. Firma odpowiedzialna spoecznie. Reagowanie na sytuacje kryzysowe. Sowo marketing pochodzi od angielskiego market i oznacza procesy zwizane z zarzdzaniem rynkiem. Marketing wic to nie tylko reklama - w obszar zagadnie tej dziedziny naley wczy badanie rynku, analizy trendw, badanie potrzeb klientw, przygotowywanie produktu, budowanie marki, opiek nad procesami sprzeday, informowanie o produktach, pielgnacj relacji itp. Oczywicie, komunikacja z klientami i dostawcami (komunikacja zewntrzna) oraz z wasnymi pracownikami (komunikacja wewntrzna) to jedne z najbardziej wanych zada marketingu ale nie jedyne. Komunikacja zewntrzna nie oznacza wycznie dostarczania informacji o ofercie firmy. Jednym z jej przejaww jest budowanie wizerunku firmy (przykadem dziaa w tym obszarze s np. sponsoring zawodw ekstremalnych Red Bull) czy dziaania spoeczne (aukcja Trzewo Drogowa sponsorowana przez polskie kampanie piwowarskie). Szczegln rol ma tu te budowanie opinii firmy zaangaowanej spoecznie (np. w tworzenie ekologicznych paliw, przyjazn dla rodowiska energetyk itp.) - tego typu przekaz nie jest prost informacj o gamie naszych produktw! Rwnie wan rol ma do odegrania kampania wewntrzna, skierowana do pracownikw firmy. Pozwala ona budowa ad korporacyjny, tworzy kultur organizacji, informowa o zmianach strategii, czy o przyszoci przedsibiorstwa. Tego typu dziaania podejmowane s take w sytuacjach kryzysowych, gdy firma zmuszona jest przeprowadzi obniki pac, zamkn nierentowne oddziay lub restrukturyzacj zatrudnienia. Waciwie przeprowadzona komunikacja wewntrzna pozwala wwczas zagodzi napicia i uatwi wdroenie niezbdnych zmian bez eskalacji problemw (protesty, strajki, pojawienie si negatywnych opinii o firmie w wiadomoci publicznej). Kanay informacyjne w marketingu to sposoby przekazywania informacji z rynku (np. badania rynkowe) i na rynek (np. reklama). Mog one dotyczy rnych form mediw, kontaktw bezporednich itp. Komunikat marketingowy jest zawsze kierowany do okrelonej grupy odbiorcw. Od okrelenia tej grupy (grupa targetowa, grupa docelowa) zaley efektywno komunikacji, dobr narzdzi i technik informacyjnych itp. gronym, czy

W dzisiejszym wiecie marketingu, najwiksze znaczenie ma medium internetowe (od pozycjonowania w Google poprzez budow centrw obsugi klienta po kampanie marketingu wirusowego), telewizyjne i prasowe. W niektrych dziaaniach nadal niezwykle istotne s reklamy radiowe. Interesujcym rodkiem wyrazu jest te miasto i kampanie outdoorowe (billboardy, citylighty itp.). Niestety, na skutek saboci polskich przepisw, mamy do czynienia z niezwykym natokiem szumu informacyjnego w przestrzeni miejskiej. W niektrych rodzajach dziaalnoci nadal stosuje si kampanie ulotkowe dotyczy to zarwno maych restauracji, jak i sieci sklepw (Media Markt). Interesujcym przykadem marketingu jest marketing polityczny, zwizany zwaszcza z procesami wyborczymi. W Polsce zmieniono niedawno przepisy ordynacji wyborczej, ograniczajc liczb patnych reklam. Ustawodawca uzna, e zbyt czsto s to publiczne pienidze wydawane nieracjonalnie i zakcajce (zamiecajace) przestrze informacyjn. Identyfikacja wizualna firmy to sposb, w jaki okrela si znaki graficzne, audiowizualne i inne elementy pozwalajce identyfikowa firm. Wiksze firmy maj bardzo cile okrelone zasady uycia elementw przekazu wizualnego - np. okrelaj stosowane kolory firmowe odnoszc si do wzornikw kolorw (np. PANTONE), szczegowo opisuj krj czcionki, okrelaj jakie pole wok logo musi by pozbawione innych znakw graficznych itp. Zwykle podstawowym elementem strategii wizualnej jest logo (czasami logotyp - logo powstajce ze stylizowanych liter, np. IBM) okrelone we wszystkich wariantach (pionowe, poziome, czarno-biae) i ukadach (z tekstem lub bez itp.) Dokument, ktry reguluje informacje wchodzce w skad identyfikacji firmy nazywa si ksig identyfikacji wizualnej. Informacje tam zawarte chronione s jako warto intelektualna firmy - np. znaki towarowe. wiadome budowanie identyfikacji wizualnej wywodzi si z japoskich firm (Nakanishi Motor - 1968). Pytania sprawdzajce: Co to jest marketing? Co to s kanay informacyjne? Co to jest grupa targetowa? Czym rni si komunikacja wewntrzna od komunikacji zewntrznej? Co to jest logotyp? Na czym polega system identyfikacji wizualnej? Co to s kampanie spoeczne?