Warszawa, 21 czerwca 2011 r.

SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Prezes Rady Ministrw DSPA-140-47(4)/11 Pan Grzegorz Schetyna Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Przekazuj przyjte poselskiego projektu ustawy

przez

Rad

Ministrw

stanowisko

wobec

- o zmianie ustawy o ochronie zwierzt (druk nr 4030).

Jednoczenie informuj, e Rada Ministrw upowania Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi do reprezentowania Rzdu w tej sprawie w toku prac parlamentarnych.

(-) Donald Tusk

Stanowisko Rzdu do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierzt (druk nr 4030) I. Poselski projekt ustawy, oznaczony jako druk sejmowy nr 4030, proponuje wprowadzenie zmian w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierzt (Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002, z pn. zm.), zwanej dalej ustaw, ktre polegaj na: 1) wprowadzeniu w art. 4 pkt 12 ustawy definicji szczeglnego okruciestwa w miejsce obowizujcej definicji szczeglnego okruciestwa zabijajcego zwierz, obejmujc tym pojciem przypadki zadawania zwierzciu cierpie w wyszukany sposb (art. 1 pkt 1 projektu ustawy); 2) wprowadzeniu w art. 7 ust. 1 ustawy obowizku, w miejsce dotychczas obowizujcej moliwoci, czasowego odebrania zwierzcia w przypadkach zncania si nad zwierztami na podstawie decyzji wjta (burmistrza, prezydenta miasta) (art. 1 pkt 2 lit. a projektu ustawy); 3) rozszerzeniu z wnioskiem katalogu o podmiotw decyzji upowanionych o czasowym do wystpowania zwierzcia wydanie odebraniu

wacicielowi lub opiekunowi o stra gminn (miejsk) (art. 1 pkt 2 lit. b projektu ustawy); 4) rozszerzeniu katalogu podmiotw, ktre mog odebra zwierz wacicielowi lub opiekunowi na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy o stra gminn (miejsk) (art. 1 pkt 2 lit. c projektu ustawy); 5) nadaniu nowego brzmienia ust. 6 w art. 7 ustawy, polegajcego na nakazaniu zwrotu odebranego zwierzcia nie tylko w przypadku umorzenia postpowania sdowego w trybie art. 35 ustawy, lecz take w przypadku uchylenia decyzji wjta (burmistrza, prezydenta miasta) w trybie art. 7 ust. 2a ustawy (art. 1 pkt 2 lit. d projektu ustawy); 6) zobowizaniu ministra waciwego do spraw owiaty i wychowania do uwzgldnienia w podstawie programowej ksztacenia oglnego, poza problematyk ochrony zwierzt, take problematyki dotyczcej waciwego traktowania i opieki nad zwierztami (art. 1 pkt 3 projektu ustawy); 7) dodaniu w ustawie art. 10a dopuszczajcego moliwo sprzeday zwierzt domowych osobom w wieku poniej 16 roku ycia jedynie w przypadku

pisemnej zgody wyraonej przez rodzica lub prawnego opiekuna (art. 1 pkt 4 projektu ustawy); 8) zaostrzeniu sankcji karnych oraz orzekanych przez sd w przypadkach oraz nieuzasadnionego niehumanitarnego zabijania zwierzt

w przypadkach zncania si nad zwierztami w sposb okrelony w art. 6 ust. 2 ustawy (art. 1 pkt 5 projektu ustawy); 9) dodaniu ust. 2a w art. 27 ustawy, zgodnie z ktrym zabrania si przeprowadzania na zwierztach zabiegw polegajcych na przecinaniu strun gosowych, przycinaniu dziobw, przycinaniu uszu oraz ogonw oraz usuwaniu pazurw lub kw, o ile takie zabiegi nie wynikaj ze wskaza lekarsko-weterynaryjnych majcych na celu dobro zwierzcia lub maj na celu wycznie zmian wygldu zewntrznego zwierzcia (art. 1 pkt 6 lit. a projektu ustawy); 10)nadaniu nowego brzmienia ust. 3 w art. 27 ustawy polegajcego na zobowizaniu Gwnego Lekarza Weterynarii do okrelenia listy zabiegw, ktre wedug zasad sztuki weterynaryjnej wykonuje si bez znieczulenia (art. 1 pkt 6 lit. b projektu ustawy). II. Ponadto w projekcie ustawy proponuje si nada nowe brzmienie pkt 4 w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 13 wrzenia 1996 r. o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach (Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008, z pn. zm.) polegajcego na wprowadzeniu obowizku okrelenia przez gminy wymaga wobec osb utrzymujcych zwierzta domowe w zakresie ich obowizkowego oznakowania pozwalajcego na identyfikacj waciciela lub opiekuna. III. W uzasadnieniu projektu stwierdza si, e proponowane zmiany s spowodowane nasilajcymi si ostatnio przypadkami maltretowania i zabijania zwierzt, gwnie domowych, wynikajcymi z panujcego w spoeczestwie daleko idcego przyzwolenia na ich niehumanitarne traktowanie. W zwizku z tym, zdaniem wnioskodawcw, konieczne jest zaostrzenie kar za zncanie si nad zwierztami oraz podjecie dyskusji w sprawie wprowadzenia kolejnych, pozarepresyjnych zmian systemowych, ktre powinny wpyn na podwyszenie standardw ochrony zwierzt. Ponadto stwierdza si, e wprowadzana regulacja nie spowoduje skutkw finansowych dla budetu pastwa oraz jednostek samorzdu terytorialnego.

IV. Obligatoryjne odbieranie zwierzt w trybie art. 7 ust. 1 ustawy bdzie wymaga przeznaczenia dodatkowych rodkw przez samorzd terytorialny zwizanych z wykonaniem decyzji wjta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz zapewnienia odebranym zwierztom odpowiedniej opieki, tj. waciwych warunkw bytowych, fachowej obsugi oraz opieki lekarsko- weterynaryjnej dostosowanych do gatunku zwierzcia i bdzie miao duy wpyw na obcienie budetu samorzdw. Zgodnie z dotychczasowymi przepisami istnieje moliwo pozostawienia zwierzcia u waciciela i udzielenia zwierztom pomocy bez odbierania tych zwierzt wacicielom. Procedur odbierania zwierzt w trybie art. 7 ust. 1 ustawy stosuje si w wyjtkowych i szczeglnie drastycznych przypadkach oraz w przypadku, gdy nie jest moliwe udzielenie pomocy zwierzciu w miejscu jego pobytu. Zgodnie z projektem, w kadym przypadku traktowania zwierzt w sposb okrelony w art. 6. ust. 2 zgoszonym przez Policj, lekarza weterynarii lub przedstawiciela organizacji spoecznej, ktrej statutowym celem jest ochrona zwierzt, burmistrz wjt (burmistrz, prezydent miasta) bdzie obowizany do wydania decyzji o czasowym odebraniu zwierzcia i zapewnieniu mu waciwej opieki w miejscu okrelonym w art. 7 ust. 1 pkt 1-3. Naley zaznaczy, e procedura czasowego odbierania zwierzcia dotyczy zwierzt domowych, laboratoryjnych, gospodarskich, wykorzystywanych do celw widowiskowych, filmowych, sportowych lub utrzymywanych w ogrodach zoologicznych. Proponowany w projekcie przepis spowoduje istotne zwikszenie liczby czasowo odbieranych zwierzt nie rozwizujc jednoczenie problemu zwizanego z zapewnieniem rodkw finansowych przeznaczonych na zapewnienie waciwej opieki zwierztom o bardzo zrnicowanych i niejednokrotnie specyficznych wymaganiach. Dotyczy to szczeglnie tych przypadkw, gdy egzekucja nalenoci od waciciela jest niemoliwa oraz przypadkw, gdy podmiot, ktremu mona by powierzy opiek nad zabranymi zwierztami nie wyrazi na to zgody. W zwizku z koniecznoci wzicia pod uwag prac prowadzonych przez Ministerstwo Finansw we wsppracy ze stron samorzdow, ktrych gwnym celem jest ograniczenie przyrostu zaduenia i deficytu jednostek samorzdu terytorialnego projektodawca powinien uzupeni uzasadnienie o szacunkowe skutki finansowe dla budetw jednostek samorzdu terytorialnego. Naley zauway, e propozycja aby zakaza sprzeday zwierzt domowych osobom w wieku poniej 16 roku ycia, jakkolwiek w peni uzasadniona, zostaa sformuowana w sposb zbyt oglnikowy i stosowanie projektowanego przepisu
3

bdzie w praktyce nasuwa wtpliwoci interpretacyjne dotyczce treci pisemnej zgody, kwestii charakteru i wiarygodnoci takiego dokumentu, obowizku przechowywania dokumentu przez sprzedajcego i kontroli nad sprzeda. Ponadto rozstrzygnicia wymagayby sprawy przekazywania zwierzt domowych osobom w wieku poniej 16 roku ycia w innych formach, np. w drodze darowizny lub przygarnicia zwierzcia bezdomnego. Jednoczenie w celu skutecznej egzekucji konieczne jest okrelenie zakresu i wysokoci sankcji karnych. Wtpliwoci budz zmiany w art. 35 ustawy, w tym: 1. Zmiana w ust. 1 i 2 tego artykuu, w ktrej proponuje si m.in. podniesienie dolnej granicy ustawowego zagroenia kar ograniczenia wolnoci poprzez jej okrelenie w wymiarze nie niszym ni 6 miesicy. Cho rozwizanie takie jest moliwe, to tego rodzaju technika oznaczania ustawowego zagroenia kar ograniczenia wolnoci za czyny stanowice przestpstwa, poprzez konkretne okrelenie wysokoci ustawowego wymiaru kary ograniczenia wolnoci (czy to w dolnej, czy w grnej jej granicy) nie jest stosowana ani w ustawie z dnia 6 czerwca 1997r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z pn. zm.), ani w innych ustawach pozakodeksowych okrelajcych przestpstwa. Ustawowe zagroenie kar ograniczenia wolnoci we wszystkich przypadkach, w ktrych kara ta zostaa przewidziana za okrelone przestpstwa, jest okrelone bez wskazania jej dolnej i grnej granicy. 2. Propozycja ustawowego okrelenia chuligaskiego charakteru przestpstwa okrelonego w ust. 2 tego artykuu ( projektowany art. 35 ust. 3). Definicja legalna wystpku chuligaskiego zawarta zostaa w art. 115 21 Kodeksu karnego, zgodnie z ktr jest nim wystpek polegajcy na umylnym zamachu na zdrowie, wolno, cze lub nietykalno cielesn, bezpieczestwo powszechne, dziaalno instytucji pastwowych lub samorzdu terytorialnego, porzdek publiczny, albo na umylnym niszczeniu, uszkodzeniu lub czynieniu niezdatn do uytku cudzej rzeczy, jeeli sprawca dziaa publicznie i bez powodu albo z oczywicie bahego powodu, okazujc przez to race lekcewaenie porzdku prawnego. Wystpek uzyskuje cech chuligaskiego charakteru jedynie wtedy, gdy zachowanie sprawcy wypenia wskazane w tym przepisie przesanki konstytuujce czyn chuligaski. Z drugiej strony stwierdzenie wystpienia okolicznoci kwalifikujcych wystpek sprawcy jako majcy charakter chuligaski jest ustawowym obowizkiem, a nie tyko fakultatywnym prawem sdu. Odmienna ocena prawna takiego przestpstwa, wbrew dowodom, stanowiaby naruszenie prawa materialnego ze strony sdu orzekajcego. Wobec
4

tego

chuligaskim

charakterze

czynu

nie

mog

decydowa

znamiona

przestpstwa, lecz te jego cechy, ktre wskazane zostay przez ustawodawc w art. 115 21 Kodeksu karnego, jeeli wystpi one cznie ze znamionami umylnego wystpku, atakujcego wskazane w tym przepisie dobra. Wrd tych dbr nie s wskazane dobra chronione przepisami art. 35 nowelizowanej ustawy. W zwizku z tym zawarta w art. 35 ust. 3 projektu propozycja kwalifikowania przestpstwa zabicia zwierzcia, umiercenia go, dokonania uboju oraz zncania si ze szczeglnym okruciestwem nad zwierzciem poprzez przyjcie chuligaskiego charakteru wystpku jest niespjna ze wskazanymi regulacjami prawnymi. Nie jest moliwe ustawowe przesdzenie, e konkretny wystpek posiada charakter chuligaski, bowiem ocena taka moe by przyjta po spenieniu wszystkich przesanek wskazanych w art. 115 21 Kodeksu karnego. 3. Propozycja zmiany w art. 35 ust. 4, ktra zobowizuje waciciela zwierzcia do odebrania go sprawcy przestpstwa, pod rygorem jego utraty, pomimo e nie jest on stron postpowania i nie ma moliwoci uczestniczenia w tym postpowaniu. Naley zauway, e przedmiotem procesu jest kwestia odpowiedzialnoci oskaronego za okrelony czyn, realizujcego ustawowe znamiona przestpstwa, a nie zachowania innych osb nie uczestniczcych w tym charakterze w postpowaniu karnym. Zatem jako co najmniej niezrozumiaa jawi si propozycja zobowizania w wyroku skazujcym waciciela zwierzcia, ktry nie wystpuje w procesie karnym w charakterze oskaronego, do okrelonego zachowania, konkretnie nakazania mu niezwocznego odebrania zwierzcia od sprawcy, pod rygorem orzeczenia o jego przepadku. W efekcie wyrok sdu karnego miaby zawiera nakazanie osobie fizycznej podjcia okrelonych dziaa wobec innej osoby fizycznej, w celu realizacji rozstrzygnicia zawartego w wyroku skazujcym. Propozycja ta pozostaje te w niespjnoci z podstawowymi zasadami okrelajcymi zakres postpowania karnego i przedmiot podejmowanych w jego toku rozstrzygni, a ktrego podstawowym celem jest wykrycie i pocigniecie do odpowiedzialnoci karnej sprawcy przestpstwa. Przedmiotem wyroku skazujcego, ktry dotyczy kwestii odpowiedzialnoci karnej oskaronego (art. 413 2 Kodeksu postpowania karnego), nie moe by zachowanie innych osb, ktrych nie dotyczy wniesione oskarenie bd wniosek prokuratora, o ktrym jest mowa w art. 52 Kodeksu karnego (dot. podmiotu, ktry uzyska korzy majtkow w wyniku przestpstwa popenionego przez sprawc dziaajcego w imieniu lub w interesie tego podmiotu). W efekcie przyjcia projektowanej regulacji, sd karny w przypadku
5

niewywizania si waciciela zwierzcia z obowizku odebrania zwierzcia od sprawcy przestpstwa, musiaby wyda kolejne orzeczenie, tym razem o przepadku zwierzcia, nie stanowicego wasnoci sprawcy. W konsekwencji podjta zostaaby decyzja o rodku karnym wymierzonym nie przeciwko sprawcy przestpstwa, ale innej osobie. Ponadto wydaje si by niecelowe zrezygnowanie przez projektodawc z istniejcej w art. 35 ust. 3 ustawy o ochronie zwierzt fakultatywnej podstawy orzeczenia przepadku zwierzcia, bdcego przedmiotem czynnoci wykonawczej sprawcy przestpstwa okrelonego w art. 35 ust.1 lub 2. Propozycja wprowadzenia jedynie obligatoryjnej podstawy orzekania tego rodka karnego, bez pozostawienia sdowi orzekajcemu moliwoci jego zastosowania w zalenoci od wynikw analizy konkretnego stanu faktycznego, uwzgldniajcej stopie spoecznej szkodliwoci czynu, motywacj, sposb zachowania si sprawcy, rodzaj i charakter naruszenia wynikajcych np. z art. 33 lub 34 ust. 1- 4 ustawy obowizkw, czy spowodowane skutki, nie wydaje si by dostatecznie uzasadniona wzgldami karnopolitycznymi, stanowic zbyt daleko idce zwizanie sdu w paszczynie indywidualizacji reakcji karnej. Zaproponowany w projekcie zakaz wykonywania niektrych zabiegw (ust. 2a w art. 27 ustawy) jest okrelony zbyt szeroko. O ile wprowadzenie zakazu przecinania (usuwania strun gosowych), modelowania uszu, obcinania ogonw oraz usuwania pazurw i kw byoby zasadne w przypadku zwierzt domowych, a w szczeglnoci psw i kotw to zakaz taki, cznie z zakazem obcinania dziobw u ptakw bdzie mia negatywny wpyw na chw zwierzt gospodarskich oraz znaczco ingeruje w stosowane obecnie systemy chowu zwierzt, ktrych zasady s uregulowane w innych przepisach, w tym rwnie w przepisach Unii Europejskiej. Naley przy tym zauway, e w rozporzdzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie wymaga i sposobu postpowania przy utrzymywaniu gatunkw zwierzt gospodarskich, dla ktrych normy ochrony zostay okrelone w przepisach Unii Europejskiej (Dz. U. Nr 56, poz. 344, z pn. zm.) okrelono warunki i zasady przeprowadzania zabiegw polegajcych na obcinaniu dziobw kurcztom, obcinaniu czci ogonw oraz redukcji kw u wi. Przepisy tego rozporzdzenia wdraaj postanowienia dyrektywy Rady 99/74/WE z dnia 19 lipca 1999 r. ustanawiajcej minimalne normy ochrony kur niosek (Dz. Urz. WE L 203 z 03.08.1999, str. 53, z pn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 26, str. 225, z pn. zm.) oraz dyrektywy Rady 2008/120/WE z dnia 18 grudnia 2008
6

r. ustanawiajcej minimalne normy ochrony wi (Dz. Urz. UE L 47 z 18.02.2009, str. 5) w zakresie dotyczcym dozwolonych zabiegw chirurgicznych i s z nimi zgodne. Wtpliwa jest take proponowana w projekcie moliwo okrelenia w katalogu zamknitym listy zabiegw wykonywanych bez znieczulenia. Zgodnie z ustaw z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarskoweterynaryjnych (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 767, z pn. zm.) sprawowanie pieczy i nadzoru nad naleytym i sumiennym wykonywaniem zawodu lekarza weterynarii ley w kompetencjach samorzdu lekarsko-weterynaryjnego. Naley zatem pozostawi decyzj w kwestii sposobu wykonywania zabiegw sprawiajcych bl lekarzom weterynarii wolnej praktyki, ktrzy podczas jej wykonywania s zobowizani do przestrzegania zasad sztuki lekarskiej oraz Kodeksem Etyki Lekarza Weterynarii. Przypadki wtpliwe s rozstrzygane przez rzecznikw odpowiedzialnoci zawodowej w okrgowych izbach lekarsko-weterynaryjnych. Dodatkowe wytyczne okrelajce list zabiegw wykonywanych bez znieczulenia, wice czonkw izb lekarsko-weterynaryjnych mog by wprowadzone uchwa wadz organw samorzdu lekarskiego, jeeli wadze te uznaj to za niezbdne. V. Odnoszc si do proponowanej w projekcie zmiany w ustawie o utrzymaniu czystoci i porzdku gminach naley zauway, e wprowadzenie obowizkowego znakowania zwierzt domowych stanowi jedynie fragment systemu rejestracji i identyfikacji tych zwierzt. Podstaw kadego systemu identyfikacji jest bowiem centralna baza danych zwierztach zidentyfikowanych i ich wacicielach. Sprawnie dziaajcy system identyfikacji i rejestracji zwierzt domowych jest kosztowny i wymaga wprowadzania penych i szczegowych rozwiza prawnych oraz zapewnienia staego dopywu rodkw na jego prawidowe utrzymanie. Proponowany przepis moe doprowadzi do oznakowania niektrych (bliej nieokrelonych) zwierzt domowych przy pomocy rnych metod i spowodowa utworzenie wielu baz danych zawierajcych dane osobowe wacicieli zwierzt wymagajce ochrony. W takim przypadku waciciele ponios koszty zwizane ze znakowaniem, ale gminy bd musiay wzi na siebie ciar utworzenia, prowadzenia i aktualizacji rejestru zwierzt i ich wacicieli, a rwnoczenie, biorc pod uwag, e identyfikator elektroniczny zawiera jedynie bardzo ograniczony zakres danych (numer), bez bazy centralnej nie bdzie mona ustali wacicieli zwierzt, ktre przemieszcz si poza obszar na ktrym zostay oznakowane. W projekcie nie wskazano rde

finansowania przez samorzd kosztw wynikajcych z koniecznoci egzekucji nakadanych na obywateli nowych obowizkw oraz zarzdzania baz danych. VI. Niektre z zaproponowanych w poselskim projekcie ustawy zmian w ustawie o ochronie zwierzt mogyby mie pozytywny wpyw na podwyszenie standardw ochrony zwierzt w Polsce. Do takich rozwiza naley zaliczy doprecyzowanie definicji szczeglnego okruciestwa, ktra w proponowanym brzmieniu obejmuje kade dziaanie sprawcy charakteryzujce si drastycznoci form i metod zadawania cierpie zwierzciu. W dotychczasowym brzmieniu definicja dotyczya wycznie okrutnych metod umiercania zwierzt. Na poparcie zasuguje take wprowadzenie do przepisw ustawy zakazu sprzeday zwierzt domowych osobom poniej 16 roku ycia oraz zakazu wykonywania u zwierzt domowych zabiegw polegajcych na przecinaniu strun gosowych, przycinaniu uszu oraz ogonw, a take usuwaniu pazurw lub kw. Wprowadzenie tych zakazw umoliwioby ewentualne podjcie dziaa majcych na celu zwizanie Rzeczypospolitej Polskiej postanowieniami Europejskiej Konwencji o Ochronie Zwierzt Domowych. Ponadto, w zwizku z oczekiwaniami spoecznymi, zasadnym byoby podwyszenie grnej granicy kary pozbawienia wolnoci oraz nawizki w przypadku zncania si nad zwierztami. VII. Nie negujc potrzeby zapewnienia lepszej ochrony zwierzt, w tym zasadnoci zaostrzenia sankcji karnych w przypadkach zncania si nad zwierztami, rwnoczenie majc na uwadze wyraone w opinii zastrzeenia merytoryczne do projektu, Rzd nie moe pozytywnie zaopiniowa poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierzt (druk nr 4030).