C e n a z 5.

PISMO MODZIEY SZK REDNICH

Nr. 2 . T c z e w , dnia 15-go marca 1 9 4 6 r.

Rok. I.

JEDNO
Wojna i jej nastpstwa doprowadziy do prze mieszania ludnoci Polski. Take w szkoach pomorskich spotykamy sympatycznych lwowiakw i wilnian, energicznych war szawiakw i wielu innych mieszkacw rnych okolic naszego pastwa. Czy jest to rzecz korzystn, e na naszym te renie stykaj si ludzie ze wszystkich prawie czci Polski? I tak i nie. Dodatni stron tej wdrwki l u d w " jest to, e w ten sposb zatr si rnice dzielnicowe. Ujemn za, e napotkawszy na z jednostk, mawia si zazwyczaj o wszystkich osobach z tamtych stron oni wszyscy tacy". Idc dalej stajemy si zaciekymi i nieprze jednanymi wrogami ludzi, ktrzy jako nasi rodacy zasuguj na mio, pomoc i poparcie. Stajemy si, wiadomie, czy nie wiadomie rea lizatorami hasa homo homini lupus". Antagonizm dzielnicowy wyrasta i krzewi si take na podou przelicytowywania si w tym, kto bardziej cierpia, kogo najbardziej wojna dotkna i t. d. Chyba wszyscy zdajemy sobie spraw z tego, e Niemcy dyli do cakowitego zniszczenia N a r o d u polskiego i wszelkimi sposobami gnbili i mordowali Polakw w s z d z i e . A zatem, gdziekolwiek pyna krew polska, pyna za jedn wspln spraw, za Ojczyzn. Ta krew wanie powinna nas wszystkich scementowa, bo ona jest najsilniejsz spjni pod socem. Szowinizm dzielnicowy nie moe mie miejsca w szkole polskiej. N i e wolno czu, ani tym bardziej okazywa niechci do przybyszw, bo nabior gorzkiego prze wiadczenia, e przybyli nie do rodakw, ale do wrogw. Przypomina mi si fragment z piknej powieci E d m u n d a de Amicis Serce". Do szkoy w p nocnych Woszech przybywa nowy ucze z Kalabrii. Wprowadzajc go do klasy powiedzia nauczyciel: Bdcie mu przyjani i yczliwi, eby si nie czu oddalonym od swych miejsc rodzinnych. Po kacie mu, e may Woch, gdziekolwiek by wszed do woskiej szkoy wszdzie znajdzie braci". Chopcy powitali bardzo serdecznie i entuzja stycznie nowego koleg.

NARODOWA
Wzruszony nauczyciel, wyznaczywszy mu miejsce zwrci si do uczniw: Pamitajcie, com wam powiedzia! Bo to jest wielka rzecz I Bo o to, eby chopiec z Kalabrii czu si w Turynie jak w domu, a chopiec z Tury nu czu si jak w domu w Kalabrii kraj nasz ojczysty pidziesit lat walczy, a wicej ni trzy dzieci tysicy Wochw oddao ycie za to. Szanujcie si wic i kochajcie wzajemnie, a gdy by ktry z was obrazi tego towarzysza za to, e nie w naszej prowincji si urodzi, staby si niegodnym, syszycie?' staby si niegodnym podnie oczu na trjkolorowy sztandar jednoci W o s k i e j ! " Jak cile dostosowane s te sowa do naszych warunkw! Jestemy synami jednej ziemi, za ktr wszyscy cierpielimy, za ktr wszyscy walczylimy w taki, czy inny sposb. Jestemy przysz Polsk i jeeli za modu na bierzemy przesdw, uprzedze i wrogoci w stosunku dc rodakw z innych dzielnic jaka bdzie przy szo naszego N a r o d u ? Tematy powyej poruszone zwizane s z t. zw. regionalizmem. Zbyt wyolbrzymiane rnice regionalne day nam za porednictwem gubernatora" Franka Gbralenvolk". Tu pragn poruszy dwa elementy regionalizmu: sztuk ludow i gwar. Szczeglnie o t ostatni tocz si obecnie dys puty, ktrych echa znajdujemy w prasie. O wprowadzenie i uywanie gwary w literaturze walczy Wiejski Oddzia Zwizku Zawodowego Li teratw Polskich. Gwara bya niejako surowcem, z ktrego wy* tworzy si jzyk literacki, w ktrym zespoliy si pierwiastki dialektyczne mao - i wielkopolskie Uywanie wic dzi gwary w pimiennictwie wyglda mniej wicej podobnie jak dziecinne ga worzenie w ustach dorosego czowieka. Pomijajc ju choby to, e transkrypcja gwa rowa wyglda jeli nie miesznie, to w kadym razie cudacznie np. ebak = bach; dromne = drobne; ftrymu ktremu; istniej take trudnoci w zro zumieniu (czy odgadniciu jak kto woli) amig wek w rodzaju nocyniak", wiynksymu", sodkiym" (powysze wyrazy zaczerpnem z noweli Jzefa Pogana Niedone maestwo", Twrczo nr. 3).

U t w r pisany gwar np. mazursk nie bdzie zrozumiany przez kaszuba czy grala. Nastpi rwnie zamt w fleksji, ortografii i stylistyce. Ostatecznie dochodzimy do wniosku, e w lite raturze polskiej musi by jeden tylko jzyk, czysty, ktry jest atwo zrozumiay dla wszystkich. Natomiast sztuka ludowa (rzeba, budownictwo, haft, stroje regionalne) zarwno jak tace i piosenki powinny przesta gra u nas rol kopciuszkw. Szczeglnie tace ludowe powinny zaj pierwsze miejsce na zabawach, wypierajc lamazarne tanga, murzyskie shimmy" i one stepy" Lecz z drugiej strony nie popadajmy w przesad, zwaszcza jeli chodzi o stroje ludowe. Ciekawe jest to, e normalna kobieta, ubierajca si modnie, wlokca za sob koturny z korka, w chwili wyjazdu za granic w jakiej oficjalnej wy cieczce, czy delegacji, przywdziewa nagle kostium krakowski, ktry w kraju widzi tylko na Halce"

lub Harnasiach". Jeeli si jedzie na pokaz strojw regionalnych to zgoda, ale jeli np. na midzynaro dowy zjazd modziey, to dlaczego robi ze siebie gablotkowe okazy, dlaczego robi ze siebie egzotykw, ktrych zagranica oglda jak Siux'w, co obnia autorytet Polski i Polakw. Regionalizm wic jest jak widzimy jedn z wielu rzeczy, o ktrych mona powiedzie co za wiele, to nie zdrowo". Zasuguje na poszanowanie jako rdo rdzennie polskiej sztuki i kultury, ale nie moe by wyolbrzy miany, gdy staby si czynnikiem rozbijajcym jedno narodow Polski. Szkoa jako instytucja pastwowa i orodek oglnopolskiej owiaty jest powoana do szerzenia w duszach modziey wizi uczuciowej i umysowej, czcej nas wszystkich, czy to z Krakowa, czy z Wilna, Lwowa lub Gdaska w jeden nard o wspl nej kulturze. Janusz Pasierb

NA DZIE WYZWOLENIA M. TCZEWA

A kady z was w duszy swej ma ziarno przyszych praw i miar przyszych granic. O ile powikszycie i polepszycie dusz wasz o tyle polepszycie prawa wasze i powikszycie granice.
(A. Mickiewicz Ks. Pielgrz. Polskiego).

Tczew pierwsze miesice 1944 r. Biaa pokry wa niena, t a k jak dzisiaj mienia si miliardami ognistych iskierek w blaskach poudniowego soca. Ale w tych dniach nikt nie sucha wymowy przy rody, nikt nie zwraca uwagi na jej zimowy czar. y limy pod znakiem wypadkw biecych, bo one mia y n a m da to, do czego wolno n a m byo tylko tskni. Gdy 20 lutego 1944 bombowce rosyjskie ze swej bazy wypadowej w Malborku rozpoczy 26-godzinne bombardowanie miasta, gdy w dwa dni pniej wi dziao si wypalone m u r y znanych domw, wasnymi rkoma wycigao si, z gruzw, zwoki znajomych, z jednej strony czai si na dnie serca cichy al, e do krwawego acucha ofiar wojny doczepiono znw jed no gniwo, a z drugiej jednoczenie odzywa si gos zapewniajcy, e zblia si fina rozgrywek o wolno, e ta co nie zgina, powstanie z naszej krwi". Mi no i tych kilkanacie dni wyczekiwania, spdzanych przewanie w schronach, penych nadsuchiwa i do mysw: z ktrej strony graj katiusze? Czy nie za puka kto i nie zawoa co odmiennego od niemiec kiego aufmachen" i tp. J a k zwykle w takich momen tach wyobrania ludzka potrafia wyolbrzymi nie ktre fakty. I tak np. kto rzuci plotk o nieokre lonej iloci tankw rosyjskich, objedajcych ulice miasta, podczas gdy w rzeczywistoci w akcji zajmo wania bray udzia zaledwie jeden czy dwa czogi, ktre spokojnie, krokiem opasej gsienicy, jako, e Niemcy bronili si ju na pnocnych peryferiach, przejechay gwn ulic pokonujc bez t r u d u z pni drzewnych, starych lokomobil i inego elastwa zbu dowane barykady, ostatni desk r a t u n k u pokonanego

wroga. Nigdy te w. Piotr na niebiesk wag dobre go i zego, na konto mieszkacw m. Tczewa, nie k}adl tyle westchnie i modlitw jak wwczas, w myl starej jak wiat maksymy: Jak trwoga, to do Boga". Wreszcie w dniu 11 marca 1944 r. pierwsi Oswobodziciele zapukali do naszych drzwi. Okupant lea w ago nii pod Gdaskiem. Pierwszy rok pracy i ycia w Wolnej Polsce do biega koca. Robic bilans przeszych dni widzimy, e niejedn trudno trzeba byo zwalczy, e krok za krokiem, czstokro bardzo mudnie, trzeba byo usu wa lady 6-letniej niewoli. My, modzi, obserwowali my twrczy wysiek starszego pokolenia i dosko nale zdajemy sobie spraw z tego, e istnieje jeszcze cay szereg zagadnie, ktre musz by rozwizane, cay szereg przedsiwzi, ktre musz by wprowa dzone w czyn. Spoeczestwo m. Tczewa chcc godnie uczci pierwsz rocznic, wyswobodzenia i goszc haso Owiata ludu dokona cudu", postanawia zaoy pu bliczn bibliotek miejsk. A jaki bdzie nasz dar, nas, modziey szkolnej? Nie m a m y wasnych funduszw ewentualnie ci pracujcy i zarabiajcy z naszego grona zo ja ki datek pieniny, uwaajc moe t y m samym obo wizek obywatelski za speniony nie m a m y domo wych bibliotek, z ktrych moglibymy kilka ksiek ofiarowa. Mimo to nie wolno n a m pozosta w tyle w wycigu twrczej odbudowy naszego niepodlegego Pastwa. Przecie minione sze lat niewoli byy jednym przeogromnym marzeniem o wolnej Ojczy nie, j e d n y m h y m n e m nadziei modych serc polskich, powtarzajcych za poet: Miejmy nadziej!... nie t chciw zudze, lepego szczcia poch zalotnic, Lecz t), co w grobach czeka dnia przebudze, I przechowuje or,> i przybic."

i, ktrzy przez cay okres okupacji przebywali na tych terenach, wiedz dokadnie, jak ya mo dzie wychowana w polskiej szkole, a pniej kapry sem losu rzucona w wir germanizacji. Mimo pozor nego poddania si przemocy okupanta bd jako ma sa pracujca, bd w szeregach wojska niemieckiego modzie gorzaa pomieniem b u n t u przeciw niespra wiedliwoci dziejowej. Nadchodziy wiadomoci o are sztowaniach i osadzaniach w obozach koncentracyj nych znajomych, za kilka dni znw jaka rodzina otrzymaa telegram donoszcy o mier i kogo z n a j bliszych w Sztutthofie ub Oranienburgu, gdziein dziej wyrzucono w mron noc zimow m a t k z 3-giem dzieci, a ojca jak psa rozstrzelano pod potem. Wszystko to podsycao bunt, ktry nie za koczy si wprawdzie tak heroicznym czynem, ja kim byo powstanie warszawskie, ale znajdowa sta le wyraz w zebraniach o charakterze kulturalno - do ksztacajcym, w zachowywaniu tradycyjnych wit i w daleko idcej pomocy materialnej, udzielanej winiom i ich rodzinom. Ile miych wspomnie czy nas z tymi wieczorynkami. Wypowiadajc swe

ale nawzajem pocieszalimy si, pouczalimy w miar monoci, a z wsplnych czyta i pieww czerpa limy moc do wytrwania na dalszy tydzie czy dwa. Zczeni siln wizi przyjani pracowalimy nad uksztatowaniem naszego charakteru, aby mc spro sta zadaniom, jakie miaaby woy na barki mo dziey nowa epoka powojenna. I dlatego te dzi, w rocznic wyzwolenia ce giek, ktr dorzucamy do gmachu Nowej Polski, niech bdzie praca kadego i kadej z nas nad samym sob. Zdrowe charaktery utworz zdrow, ywotn spoeczno naszego kraju. Zdajemy sobie spraw, e niejednokrotnie staniemy przed zapor zda sio nie do przezwycienia, ale zaczynajc sumienn p r a c od podstaw, tj. od nas samych i poprawiajc naj pierw wasne niedocignicia, miao ujmiemy ster walki o dobro i prawd), speniajc yczenie Adama Asnyka: ,,A ideau jasny kwiat Z zbutwiaych obrany lici, Napeni znowu woni wiat, Zakwitnie peniej, czyciej". Eugenia Grzankowska

R O K TEMU...
Dnia 12 marca 1945 r. wojska sowieckie w ra mach zwyciskiej ofensywy wypary armi niemieck z Tczewa i okolicy. Zakoczy si okres panowania niemieckiego na tej ziemi. Niemcy weszli tutaj w dniu 1 wrzenia 1939 r. i gospodarowali 5 i p at. Obecnie mija rok od chwili, kiedy odwieczny wrg Polski, otrzymujc ostatnie ju miertelne ciosy, opuci t ziemi i uciek z Pomorza, ktre wedug praw Boskich i ludzkich na leao i nalee bdzie do t e r e n w Najjaniejszej Rzeczypospolitej. W zwizku z t rocznic zamieszczamy wspom nienia jednej z uczenic z momentu bd co bd prze omowego wypdzenia Niemcw z Tczewa. Redakcja. Tak niedawno temu, a ziemi ora straszliwy pug wojny, niedawno jeszcze, a lodowate jej tchnienie mrozio trwog krew w yach, oplatao wem prze raenia serce, wszczepiao krwawe szpony w nerwy, daro je w strzpy. Dzi niegdy tak brutalnie wyra ne jej lady zatara czciowo d o czasu, zasnua sza ra pajczyna zapomnienia. Lecz wystarczy jaki da leki wstrzs, brzczenie samolotu hen, w grze, dobit niej wypowiedziane sowo rosyjskie, albo chocia tyl ko godzina samotnoci, a myl mimowoli rozrywa za sony niepamici, ktre zawisy ju nad chwilami, nie dawno minionymi. Rok temu... Obrazy przesuwaj si chyo przed oczyma. J e d e n szczeglnie jaskrawy - bombardowanie miasta. Pamitam. Kady Tczewianin pamita. Pioruny z sonecznego, rozemianego nieba. A potem gdzie wrzask miertelny, ostatni. Krzyk przejmuj cy, niezapomniany... I znw pioruny, jeden za drugim. omot, huk, oskot walcych si murw, jki rozry wanej ziemi i drcy szept modlitwy. A przytem bo gosawiestwo zotych promieni, niebo rozemiane miechem krysztaowym, rozigrane chmurki. Noc. Noc duga i straszna jak caa niewola. Nie skoczenie duga i straszna. Stoj wieczno ca oparta o sup, nieruchoma jak posg. Trwoga jak omiornica wpija swe macki w mzg, w serce. Odbiera zdolno ksztatowania my li, czucia. Umrze... natychmiast". To jedno pragnie nie wypenia cae moje jestestwo. Nie mam siy pro testowa. Wszystko skamieniao we mnie. Nie mam ju siy. Tchrz! Inna noc. Napozr spokojnie. Nawet dziaa umilky. Tylko ziemia dry od jakich dalekich, ciekich wstrzsw. Wykradam si ze schronu na strych i tu z okna spogldam w kierunku Gdaska. A tam szaleje pieko. Zdawaoby si, gwiazdy oy y i rozpoczynaj w szataskich wrzaskach jak dzi k orgi. Niby perski kobierzec mieni si niebo mnstwem barw i ywych wzorw. Na ciemnym tle wykwita pene uroku zjawisko choinek. Padaj kolorowe pociski artylerii przeciwlotniczej. Ukazu j si coraz to nowe gwiazdy sygnaw wietlnych, pikne, lnice. A bomby sypi si; jak deszcz doj rzaych liwek, strznitych siln rk. Widz, jak kada odrywa si od niewidzialnego dla mnie samo lotu, jak spada lekko wygitym ognistym wem i jak rozpka ze straszliwym hukiem, ktrego cz tylko dobiega moich uszu. W przy wu, to wyej, to niej. We zczo ne z sob, splecione, wijce si przy akompaniamen cie przejmujcych wistw i zgrzytw. Wtem co to? Buchn olbrzymi sup ognia, pk w rodku, rozla si w okoo, nowy sup ognia wystrzeli w nie bo, rozsczepi si, rozwachlarzy, rozsypujc snopy iskier jak fontanna potoki kropli krysztaowych na wszystkie strony. Rozpoczyna si gra reflektorw.
3

Biegaj; one we wszystkich kierunkach, krzyu j si,, plcz, rozbiegaj, to znowu sun powoluteku ostronie. Napewno zoczyy przeciwnika. Gubi go i znw zaczyna si szalona, rozpaczliwa gonitwa. P a t r z oniemiaa z podziwu i grozy na to wido wisko. Ranek. Nasuchuj. Niedaleko suchy trzask strzaw. Rosjanie powinni za jakie trzy dni by w miecie. Zreszt moe dopiero za tydzie, miesic. Bo ja wiem!? Ale te strzay! Sycha jakie kroki. Niebezpiecznie tu na korytarzu. Jestem zupe nie sama. Kroki zbliaj si,. Pewnie kto z wiado mociami. Drzwi otwieraj si z oskotem. Wpada moc szarych postaci. Rosjanie! Dowdca z luf swe go karabinu przygwada mnie do ciany. Przez du g chwil obserwuje mnie przenikliwym wzrokiem. Ja patrz mu w twarz szeroko rozwartymi oczyma. Milczenie. Wtem jaki modziutki onierz zaczyna prosi: Nie strzelaj! Ona taka m o d a ! "

Lufa opada., Ja yj. Okazuje si, e uwaano mnie w pierwszej chwi li za germank. Teraz witamy si przyjanie. Scho dzimy razem do schronu. Poszalali ze strachu ludzie uspakajaj si-. Ogarnia ich teraz wielka rado. Skoczyy si wre szcie dni pene udrki i niepewnoci. Jestemy wolni. Niebawem. Dzie pikny, jedyny. Klcz uro czysta przed malekim okienkiem, wysoko pod da chem. W ramionach tul, biao - czerwon flag, kt ra za chwil wolna, nieskrpowana, zaopocze maje statycznie na wietrze. zy pyn obficie, niepo wstrzymanie i gin w falach ognia i bieli. Ukrywam twarz w tej drogocennej relikwii i krzycz zduszo n y m gosem: Niech yje Polska!" Tak, rok temu... Irena Wsowicz.

Idee odbudowy.
W zzwiku z artykuem O typ kultury polskiej" nasuwaj mi si pewne refleksje. Stajemy przed py t a n i e m - K t r a grupa n a u k winna mie wikszy wpyw na ksztatowanie si naszego powojennego ycia? Nie chcc sugestionowa natychmiastowym postawie niem sprawy, postaram si przebiec myl horyzonty polskiego ycia, aby moc na wynikajcym z tego roz waania wniosku oprze suszne twierdzenie. Chcc rozway wyszo jednego z wyej wymienionych pierwiastkw n a d drugim, musimy zanalizowa ycie gospodarczo kulturalne narodu. Zacznijmy ten przegld od wsi, ktra mimo licz nych hase o uprzemysawianiu kraju dugo jeszcze gra bdzie decydujc rol w yciu gospodarczym pastwa. Oblicze wsi nie jest jednakowe w caej Polsce. Przyczynia si. do tego niewola przeszo stu letnia, jak rwnie polityka pastw zaborczych. J a k wiemy, uprzemysowione Niemcy dyy do stworze nia centrum gospodarczego z ziem polskich zdoby tych w rozbiorach. Denie to si faktu dwigao wie polsk na wyszy stopie k u l t u r y rolnej, co da lej idzie, dostatku majtkowego. Wie z drewnianej stawaa si murowan. Dostatek budzi poczucie este tyki i denie do owiaty. Inaczej przedstawiaa si sprawa w t. zw. Kongreswce. Polityka caratu ro syjskiego, bdc rwnie rusyfikacyjn, jak niemiec ka germanizacyjn, dya do ruiny kulturalnej ogu ludnoci. Niszczc kultur umysow, nie po zwalano jednoczenie rozwija si, gospodarczo, aby mc z ziem tych stworzy sobie rynek zbytu nie tyl ko dla artykuw przemysowych, ale i rolniczych. Carat, rujnujc owiat, doprowadzi do tego, e wrd r e k r u t w najwikszy procent analfabetw da waa Kongreswka. Podobnie byo w zaborze austria ckim, w t. zw. Galicji, gdzie wykorzystujc ciemnot ludu, rozbudzano antagonizmy nie tylko narodowo ciowe, ale i stanowe. Po odzyskaniu niepodlegoci wie zaboru prus kiego staa si od razu spichlerzem ywnociowym dla caej Polski. Tymczasem upoledzona wie innych i czci Kraju nie moga powsta z zastoju umysowe go od razu. Dwudziestoletni okres niepodlegoci nie mg uczyni na t y m polu wiele. Bieg ku lepszemu j u t r u przerwaa ostatnia wojna. Wie polska wysza z niej wiadoma swych celw. Dzisiaj wobec odzy skania terenw zachodnich, woa o rozwj szkolnic twa zawodowego. Obsadzenie gospodarstwa ponie mieckiego nasuwa rozliczne trudnoci rolnikowi, kt ry na swej gospodarce, liczcej czsto dwa lub trzy hektary, nie mg naleycie gospodarzy. Stan ten musi si rzeczy wpyn na rozwj zawodowego szkolnictwa rolniczego. I fu m a m y jeden przyczynek do rozwoju nauk za wodowych i przewagi ich nad humanistycznymi. A teraz pomylmy o innej dziedzinie. Ruina miast zmusza nas do rozmylania nad sposobem ich odbu dowy. Problem ten moim zdaniem nie jest tak pro sty i atwy, jak to dzisiaj czysto syszymy. Trakto wanie jego musi by powane i wielostronne, albo wiem odbudowa miast to nie zbicie z kilkudziesiciu desek marnych barakw, po wzniesieniu ktrych ro bota rzeczywicie jest skoczona. Rola inyniera nie koczy si na wzniesieniu tego czy owego domu. Wy siek nad odbudow miasta, dostosowanego do wy mogw nowoczesnej techniki, higieny, jak rwnie praktycznoci jest bodaje wikszy ni napisanie ja kiego dziea literackiego. Wysiek ten, jako wysiek zbiorowoci, gbiej przemawia do umysu, ni! wy siek jednostki, gincy czsto w ogromie zada i ceg w. Odbudowa miast to nie praca kilkuletnia. Twrczo umysu ludzkiego na razie jest nieogra niczona. Jest ona jakoby koem toczcym si w nie znane. To te mimo tego, e dzi dany problem tech niczny moe si wydawa naleycie rozwizanym, ju tro nowe potrzeb? i moliwoci nasun konieczno udoskonalenia przeytych form, czyli zamiany starych na nowe. Z powyszego wida, e rola inynierw, ktrych n a m dzisiaj tak brak, nie skoczy si za kilka czy kilkanacie lat. Praca tego rodzaju ludzi jest wieczn jak wiecznym jest postp.

Wobec tego nie rna obawy, aby szkolce si kadry inynierw rnego rodzaju za lat kilka czy kilka nacie, musiay przej do innych zawodw. J a k wi dzimy, kilka wyej wymienionych spostrzee obal stanowczo obawy kryzysu w tej dziedzinie, a prze ciwnie, wykazuje konieczno rozszerzenia tego ro dzaju szkolnictwa. Z zagadnieniem odbudowy miast cile jest zwi zane zagadnienie odbudowy przemysu, to te jemu pragn powici kilka uwag. P r z e m y s nasz znajdu je si prawie w kompletnej ruinie. Dwigniecie go z gruzw moe nie byoby tak cikie, gdyby nie roz liczne czynniki, stwarzajce szereg trudnoci. W zwizku ze zmianami terytorialnymi, ktre spotka y nasz kraj po ostatniej wojnie, oblicze naszej gospo darki pastwowej musiao ulec gruntownej zmianie. I tak obok wielkich obszarw rolniczych stracilimy prawie cay okrg naftowy. W zamian za to zyskali my rejony przemysowe lska oraz szeroki pas Wy brzea. Nowy stan gospodarczy stwarza pewne braki, jak si fachowych i brak wikszych zakadw produ kujcych syntetyczne materiaiy pdne. Powodem t e go jest konieczno, nabywania ich za granic, co do powanie odbija si na naszym budecie. Braki te mona z powodzeniem zastpi produkcj syntetycz n. Ignorowanie tej sprawy byoby dla Polski do powanym kopotem. Na pierwszy plan wysuwa si wobec powyszego konieczno budowy odpowied nich fabryk oraz wyszkolenie si fachowych, mate riaem bowiem, z ktrego otrzymuje si syntetyczn benzyn, jest wgiel i kartofle. Brak tej gazi przemysu mgby sta si po wodem marnej wegetacji wszelkich rodzajw komu nikacji, ktra w wikszej czci opiera si na ropie

i benzynie. Brak si fachowych daje si, odczuwa rwnie w innych dziedzinach przemysu. Chcc te mu zaradzi, musimy pooy silny nacisk na szkol nictwo zawodowe. Niedomagania te zaspokoi jedynie mode pokolenie, w k t r y m przez odpowiednie na stawienie trzeba budzi w szkoach zainteresowanie do pracy w przemyle. Musimy rwnie otoczy specjaln opiek te jednostki, ktre wykazuj pew ne zainteresowanie dziedzin wynalazkw i odkry. Tak ju u nas od wiekw byo, e wybitne jednostki, zamiast powici si wycznie pracy twrczej dla narodu, musiay si boryka z losem o powszedni chleb. Taki czy inny talent, pomijajc zupenie sam s|aw, przynosi pastwu wielkie korzyci materialne, utwierdzajc jednoczenie jego stanowisko w wiecie. A teraz, zestawiajc wnioski, zebrane z tych pobie nych rozwaa, dochodzimy do przekonania nast pujcego: Za mao kadziemy nacisku na nauki cise i za wodowe, w porwnaniu z innymi pastwami. Za wie le za miejsca powicamy naukom humanistycznym, dajcym upust rnego rodzaju uczuciowoci tak zbyt nio wybujaej w naszym narodzie. Stanowisko na sze na polu n a u k humanistycznych jest ju zapewnio ne w wiecie, gdy tymczasem w dziedzinie osigni technicznych i gospodarczych znajdujemy si daleko za innymi pastwami. Stan ten musi ulec radykalnej zmianie w nowej erze, ktra nosi nazw Atomowej". Samo bowiem rozpisywanie si o piknych h u manistycznych uczuciach, gdy wikszo narodu cier pi skrajn ndz, jest zupenie bezcelowe. O humanizmie bdziemy mwi wtedy, gdy ka dy bdzie syty i pewien swego j u t r a ! J e r z y Pucek.

Jak
Jury

poznaem

samego

siebie?

Ogaszamy konkurs na zakoczenie tej noweli. Pierwsza nagroda 200 z., druga i trzecia po 100 z. konkursu bdzie stanowi dwch p. p. profesorw i przedstawiciel redakcji. Utwory naley przesya do redakcji ,,M. ycie" podpisane tylko godem. Do tego trzeba zaczy zaklejon kopert z wypisanym na wierzchu godem, a z nazwiskiem autora wewntrz. Zastrzegamy sobie dokonanie zmian w/g uznania jury co do podziau oglnej sumy nagrd. Prace mona nadsya do dnia 15 kwietnia r. b. Redakcja Przyznaj otwarcie, e rzadko czytam Schellinga. i przy pierwszej okazji wypija si wsplnie kilka Nawet jego system transcendentalnego idealizmu, nie butelek wina z tym, ktrego chce sie pozna. Miprzemwi do mnie ywiej. I to, e J a " wydaje dzy trzeci a pit butelk s wszystkie nierwnoci si rwne koniecznemu rozwojowi, ktrego reprodukzazwyczaj usunite. Po pitej pije si zazwyczaj cja, si intelektualnego zapatrywania jest transcen- braterstwo, a przecie z nieznajomym nikt nie bdzie dentalna filozofia, nie zbliyo mnie, do tych kilku pi braterstwa, nota bene: tego czowieka zna si. pyta. Zatem jak powiedziane: innych pozna, nie jest J e d n o zdanie Schellinga podobao mi si jednak wielk sztuk. Ale samego siebie ? Kto w dziebardzo: Czowiek staje si coraz wikszym, im lecinnym popiechu powie e to atwo, temu odpowiem: piej poznaje siebie i swoj si", mwi ten filozof. Tak, to jest tak samo atwo, jak siebie samego poG d y nie dawno znalazem to zdanie w moim caowa; w usta naturalnie, notesie gdzie zwykle notuj zdania ktre mi impoNiestety moja ochota poznania samego siebie nuj, postanowiem powanie wedug tego postpowa, malaa z dnia na dzie, im wicej trudnoci pitrzyo Pozna siebie i moj si. si przede mn Przyszed mi z pomoc ten sam To nie jest jednak wcale tak atwa sprawa. In- Schelling innym swoim zdaniem: Daj czowiekowi nych pozna to fraszka. Trzaska si obcasami, uchy- poczucie tego czym jest, a nauczy si wkrtce by la kapelusza, mwi swoje nazwisko szybko i niezro- tym, czym ma b y ! " zumiale, przedstawia si, szuka wsplnych stosunkw Rwnie to zdanie odrnia si od innych jego
5

zda, jak prostot i zrozumiaoci. A e byy w moim yciu sytuacje w ktrych nie wiedziaem co ma by, przypominam sobie jeden szczeglnie starszy przykad. Byo to, gdy zdawaem ustn ma tur. Stary, siwy profesor, ktry w najuprzejmiejszy sposb, da zawsze najnieprzyjemniejszych rzeczy, wcisn mi kred do rki z prob, bym szybko na rysowa jak zawi konstrukcj geometryczn; mg by mi z tym samym powodzeniem rozkaza znie jajko, czy przej si spacerem po drucie telegraficz nym wic, jak ju powiedziane, takich momentw w moim yciu byo ju wicej i niestety p o d o b n e mona byo oczekiwa w przyszoci, postanowiem, e bdzie inaczej. Chciaem sobie wic moliwie szybko i gruntownie wyrobi poczucie tego, co jestem, by raz na zawsze wiedzie, co mam by. Ale u kogo si dowiedzie? M j przyjaciel Teodor, osdziby mnie naprzykad jako dobrego towarzysza (zabaw). Uczciwy czowiek ktry kiedy by nocnym str em, powiedziaby, e nocna samotno ulic pobu dzaaby mnie z pewnoci do piewu, ktry odpo wiadaby wicej mojemu wewntrznemu nastrojowi, ni yczeniom moich wspblinich. Pewien wierszokleta ktrego niedawno nazwaem niezdarn gsiennic, owiadczyby bez wtpienia, e jestem najwikszym osem midzy Spitzbergiem a przyldkiem Dobrej Nadziei. A gdzie, jaka maa osbka owiadczyaby za rumieniona, e jestem bardzo kochany chopak...." Rzeczywicie tylko jedna by to owiadczya; i przyznaj, e nie uznaj jej za bezpartyjn i dla tego, jako sprawiedliwy sdzia, nie dopucibym jej wcale do przysigi. Tak wic ostatecznemu stwierdzeniu co jestem, stay liczne trudnoci w drodze. Jakiego autorytetu w dziedzinie psychologii zapyta, nie miaem odwagi. Tacy ludzie pytaj si tak duo i nieprzyjemnie, a potem mwi jeszcze niegrzecznoci, po 20 z. za sztuk. Pomogo mi pewne ogoszenie w gazecie, prze czytane u fryzjera. Podpado mi, bo bya na nim tusta plama od brylantyny Grafologia!" T a k jest. Grafolog mi to powie. A jeszcze lepiej grafolodzy. Jeden to za mao. Moja dusza zbyt jest skompliko wana, by jeden wystarczy. Jak ja si cieszyem! By przez tre prbki mojego pisania nie skie rowa sdu w pewnym kierunku, postanowiem po sa wszystkim jedno i to samo zdanie. Ale jakie? Jakie gupie, nic nie mwice zdanie, ktre z moim pojciem na ycie i zawodem miaoby moliwie jak najmniej wsplnoci. Mylaem o jakim cytacie ktry mgbym napisa. Naprzykad: La parole a ete domee a 1'homme pour " ale nie, to musi by przecie polskie zdanie. A moe tak: Kobieto, ty puchu marny..." Nie tego te nie mona. Mogoby by wzite za wskazwk, e nie lubi kobiet. Zagbiem si w rozwaanie co mgbym napisa. Nareszcie przychodzi mi dobry pomys. Otwie ram gazet (znowu gazeta!) i na lepo wskazuj palcem. Tak tutaj! To napisz jako prbk. Nie stety nie miaem zbyt szczliwej rki. Wskazaem w dzia drobnych ogosze. Przeczytaem. N a dzisiejszy rynek bydlcy przybyo 75 raso wych macior, 120 prosiakw, 102 woy "
6

Tajnikw mojej duszy nie owietla to zdanie jednak w adnym kierunku, a to najwaniejsze. Nie zadajc sobie specjalnego trudu, przepisaem to zdanie pi razy, moim zwykym pismem, jakim pisz notatki, czy co podobnego. A potem, wyrafinowanie (taki ju niestety jestem), posyam te pi odpisw o 75 maciorach, do piciu moich dobrych znajomych. Jedn do adwokata, drug do doktora, trzeci do pierwszego kupca, czwarta do znajomego profesora, pit do szkolnego jeszcze kolegi, oficera uanw. I wszystkich piciu panw prosz uprzejmie, o wysanie kartki do jakie go grafologa, kad naturalnie do innego uczonego w pimie, z dodanym listem od siebie, o rwnym naturalnie dla wszystkich brzmieniu. Mniejwicej tak, e z bardzo wanych powodw, ktrych niestety nie mog wymieni, interesuj si ywo charakterem tej osoby, ktra t notatk o 75 maciorach wasno rcznie pisaa, pozwalam sobie wic zwrci si do Wngo Pana, z prob o wypowiedzenie si w tej kwestii z ca otwartoci. W uznaniu zasug Wngo Pana na tym polu, z gbokim szacunkiem

i t. d.

1 wszyscy uczynili jak ich prosiem: doktr, kupiec, adwokat, profesor i oficer. Nareszcie moje biedne serce bdzie miao spo kj. Dowiem si co ja jestem. No i wedug Szellinga, poznawszy co jestem i moj si, w poczuciu tej siy bd wiedzia, co mam by. Ciesz si od trzech dni. J a k mae dzicko, tak si ciesz. Bo szczerze mwic jestem przekonany, e po przeczytaniu, tych piciu orzecze, nie tylko poznam swj charakter, ale i powiksz koo mych znajomych o jednego bardzo wartociowego czowieka. Przeto wartociow szego, e si mnie nigdy nie wyrzeknie, nie bdzie o mnie plotkowa do innych i nie nacignie mnie nigdy na poyczk, czy kolacj. Po trzech dniach mam pierwszy list. Nie otwieram go. Czekam na pozostae. W ostatni niedziel przed pierwszym przyszed nareszcie pity i ostatni. To by uroczysty moment, Listowy dosta pi zotych i postanowiem, e dosta nie drugie tyle, jeli tych piciu uczonych panw zgadza si na rwni, e ja e ja e ja - - N i c ! Tego nie powiem. Stao si dziwnie. Otwarem listy w moim gabinecie, ktry przedtem starannie zamknem. Z kadego wypado najpierw moje 75 macior. W kadej notatce byo duo pod krelone. Litery i cae sowa czerwono i zielono, niebiesko. Tylko jeden podkrela poprostu czarno. Oprcz tego pi listw. Zatem: gotw do krytyki! Wypiem dwie szklanki wody i zaczem czyta pierwszy. By od mojego przyjaciela kupca. Wielce szanowny Panie! Przedoona mi prba, naley do najbardziej przejrzystych pism " Ha, zaraz sobie mylaem! Osoba ta ma prosz zauway szczeglny sposb pisania dwjki w 125 i 102, jak i sam fakt uywania cyfr zamiast wyrazw szczeglny talent arytmetyczny, przemawiajcy wyranie " Jestem zdziwiony. W matematyce byem zawsze saby. Tabliczki mnoenia nigdy nie umiaem na pami. Przesadna oszczdno, mona nawet powiedzie skpstwo, znamionuje oszczdno w miejscuprosz

przyjrze si prosiakom, ktre wykazuj e chodzi tutaj o brudn chciwo, ktra..." No pan wybaczy!-.. Chciwy?! To jest mi ca kiem nowe. Prosz moj matk zapyta, ale czego ja si denerwuj? Co dalej! ...o brudn chciwo, ktra jednake jest po czona z wybitnym geniuszem finansowym i yk hazardow. Prosz zbada woy". Osobie tej dopi suje szczcie...', yka hazardowa...! Szczcie...! Raz jeden na jakiej loterii wygraem na 27 losw parasol od so ca, na ktrym jaka moda panna niestety! na malowaa re. A pitnacie lat temu w Poznaniu na wystawie, wygraem srebrny widelec do ryb. Bardzo szczliwie"; wogle ryb nie jem. I geniusz finan sowy! N i e b a ! O tym by mg co powiedzie kelner, z Wiedeskiej"; nigdy nie moemy doliczy si koca. No ale dalej, prosz! Z powodu skpstwa, jest uzasadniona prosz popatrze na twarde ,,y" pewna ostro. Jedyn je go namitnoci jest zdobycie pienidzy, do czego dy nie przebierajc w rodkach!" Dzikuj uprzejmie! Psiakrew! Moe jakie nowe rda naftowe? Albo tylko oszustwo z kaucj? Zy zdusiem opis mojego charakteru Nr 1 i rzu ciem w kt pokoju. Teraz do N r . 2. Postanawiam w kadym wy padku zachowa spokj i nie pozwala sobie wicej na dygresje i uwagi. By to list posany do profesora. ,,Wielce szanowny Panie! Paski przyjaciel ma charakter najbardziej skomplikowany, jaki kiedykol wiek spotkaem. Powiciem mu siedem godzin cikiej pracy. Musiaem w kocu wcign do pracy rwnie mojego pomocnika, przez co opata zwik szya si o zotych 5. Jedno jest pewne: Pana przy jaciel jest czowiekiem akomym, o wykwitnym sma ku. Mona by powiedzie arokiem. Szczeglnie lubi prawdopodobnie faszerowane prosiaki. Prosz za uway, z jak czuoci prawie napisa wyraz prosiakw". S one poprostu wykaligrafowane w jego notatce. Rwnie przy liczbie 120 musia by zachwycony. Przedstawiao mu si widocznie tyle brunatnych, chrupicych prosit, gdy to pisa. Kocha, jak i silniej odczuwa co, prawdopodobnie nie potrafi. Zakoczenia j " i y", nie s dosy mikkie i okrge. By jasno stwierdzi, potrzebowabym prbk duego A " , z ktrego w wybranym przez niego zdaniu nie ma. Jego inteligencja jest bardzo ograniczona. Nie posiada rwnie adnych ambicji i energii, jak mi wyranie wskazuje luno i krzywo napisane dzisiej szy" przed rynkiem". Jego umys nie siga nigdy po za dzisiaj", jak to zazwyczaj zdarza si przy ograniczonej inteligencji". Dzikuj! Mam dosy! Jestem wielkim geniu szem finansowym" o ograniczonej inteligencji", a oprcz tego nie przebierajcy w rodkach" arok". To ju prawie wystarczy. Ale nie, bd czyta do koca! Nr 3 jest od mojego przyjaciela adwokata. Teraz jestem ciekawy. N a paskie pismo z dnia.... pozwalam sobie obliczenie zaczone. niniejszym odpowiedzie. Osoba, ktra pisaa notatk, naley bez wtpienia do paskiej klienteli. Byo dla mnie pewnoci (gdy zobaczyem jego y " w rynek"), e jest to notory czny przestpca. (Dokoczenie w nastpnym numerze)

Mecz ksiycowy!
Tak mi wesoo! Tak, radonie! Chce mi si skaka, krzycze, mia! Ksiyc na szczycie sosny ronie, Jak zota pika Wic w ni, gra! Wielki, kolisty stadion nieba, Gwiazd migotliwy ciele py. cigam byszczcy football z drzewa I grzmoc butem ile si! Toczy si, wieci, upad w chmury, Skacz, uganiam, brak mi tchu. Wreszcie dopadem! Wic go w gr! W cig gonitw! W cigy ruch! Na opalowym mae nieboskonie Jak zota bramka: Wielki W z . Ksiyc w przerzucie miaym ponie Ja atakuj strzelam ju! W bok, prysn. Rozbi czyje okno Kogo uderzy prosto w twarz Potem do stawu wpad przemokn I wzbi si ukiem, ponad las. I nagle znikn mi z przed oczu. W ciemn przeczy jam wpad. Zanim dobiegem ju si stoczy! Za horyzontu lini A u t ! W. M.

Z kraju i ze wiata
K a t o l i c y w Si. Z j e d n o c z o n y c h . Katolicy w USA. stanowi dzi blisko czwart cz ludnoci. W r. 1800 byo ich tam sto tysicy. Dzi jest ich 23 miliony. Maj oni piciu kardynay w, czterech z nich wieokreowanych. T r u m a n o z a s a d a c h politycznych. Prasa przypomina mow Trumana w San Francisco w czerwcu 1945 r. Truman ogosi nowe prawa ustroju politycznego wiata. Oto wyjtki z tej mowy: Z obecnego konfliktu wojennego wyoniy si potne narody, ktre jednak nie maj prawa same rzdzi wiatem i nie mog ywi nadziei na dominowanie w wiecie. aden nard nie moe wynosi si nad inne narody, adna grupa regionalnanie moe roci pretensji do rozstrzygania w imieniu innych narodw i nie moe zdobywa korzyci kosztem innych narodw"... . . . I o Polsce. W sierpniu z r. po zakoczeniu obrad wielkiej Trjki prezydent Truman m. i. powiedzia: Niewzruszon zasad, na ktrej opierali si szefowie Trzech Mocarstw w czasie konferencji Poczdamskiej jest istnienie silnej, niepodlegej, niezalenej od nikogo i demokratyczej Polski z rzdem wybranym przez cay nard. W myl tej zasady konferencja Poczdamska rozpatrywaa zagadnienie dotyczce Polski". Churchil p r z e m a w i a w A m e r y c e . Byy premier angielski Churchil przed opuszczeniem Stanw Zjedn. wygosi kilka dni temu w Fulton, w stanie Missouri wielk mow polityczn. Wszystkie narody wiata trzeba uchroni przed now niewol. Ostateczny pokj musi by osignity w 1946 r. Nie moe by w tej sprawie niedocigni. Niech droga przyszoci stanie si jasn nie tylko dla nas i naszego ycia, ale i dla przyszych stuleci. D a r dla G r z y m a y - S i e d l e c k i e g o . W zwizku z jubileuszem 50-lecia pracy Adama Grzymay Siedleckiego, Pomorska Wojewdzka Rada Narodowa na posiedzeniu w dniu 19. II. b.r. uchwalia przyzna pisarzowi jako dar Wojewdztwa osiedle z ogrodem pod Bydgoszcz. W r a c a j d o kraju. W cigu mies. stycznia b r. przybyo samochodami z angiel skiej strefy okupacyjnej do Szczecina 4.627 repatriantw polskich. Rapatriacja drog morsk zostaa na razie z powodw technicz nych odwoana. 7

K r o n i k a Szkolna
Samorzd szkolny w Pastw, Gimnazjum i Liceum.
Samorzd p a d o to sowo midzy nas, mamy go utworzy, wybra. M o d e twarze umiechay si wymawiajc to sowo. Bo i poc nam samorzd? Mamy tyle pracy, ktra nam wystarczy i zajmuje nas, a wic na c o ? p o c o ? Kazano j e d n a k wybralimy. Ciekawi bylimy, co on te bdzie robi. Nie do j e d n a k na tym, m w i o n o e ma zosta wybrany jeszcze jaki n a d s a m o r z d " czy zarzd gwny. I... stao si to jednego padziernikowego wieczoru. Wszystkie oczy zwrcone byy na tych kilku wybranych, wszyscy czekalimy, co z tego bdzie. My czekalimy, a co zrobi samorzd?... zebranie. Uchwa o n o na nim to i owo. U s t a l o n o program pracy caorocznej, jako pierwszy p u n k t kadc denie do wyrobienia jaknajwikszej solidarnoci koleeskiej i zrozumienia dla pracy spoecznej. Postanowiono zaj si utworzeniem i zorganizowaniem kek samoksztaceniowych, j a k : fizyczne, przyrodnicze, polonistyczne, w ktrego onie znajdowa si miaa redakcja gazetki szkolnej i inne. Pikne to s zamiary, ale czy z tego co b d z i e ? m w i o n o . Nasz samorzd okaza si j e d n a k upartym i po niedugim czasie swe zamiary wprowadzi w czyn. Kka wyej wspomniane powstay, wyszed pierwszy n u m e r gazetki szkolnej, cigajc ciekawskich do miejsca w ktrym go wywieszono Ide samorzdu zaczlimy rozumie. Po niedugim czasie zabrano si do k o n k r e t n e g o wykonywania pierwszego p u n k t u programu. Kiedy miejscowy P. Z. Z rzuci haso wydobycia zwok, p o m o r d o w a n y c h przez o k u p a n t a , nasz samorzd urzdza zbirk pienin na zakup trumien, zbierajc pokan jak na modzie sum 1500, z. Przez cay za tydzie zdziwieni przechodnie widzieli przy wiey cinie g r o m a d modziey wybierajcej i oczyszczajcej ceg, z ktrej stan ma p o m n i k dla tych bohaterw. W par d n i pniej, kiedy komitet ekshumacji p o m o r d o w a n y c h zwraca si z prob o p o m o c przy wydobyciu zwok, idziemy jak j e d e n m". Pracujemy w pocie czoa, cay dzie, goymi rkoma wydobywamy wite szcztki mczennikw za spraw polsk. Jak doniosym by ten fakt, niech wiadcz sowa jednego z mwcw na uroczystym pogrzebie tyche ofiar; Niechaj w o l n o bdzie mi podzikowa modziey gimnazjalnej za jej uczynn pomoc, dziki ktrej caa ta dzisiejsza uroczysto w ogle odby si moga". Wszystkie te wypadki i prace zbliaj nas do siebie, jednocz i daj zrozumie nasz wasn warto. Po tym wystpieniu nadchodzi okres pracy wewntrznej. N a k a d a si na wszystkich skadki uczniowskie, a z uzyskanych w ten sposb funduszw wspiera si materialnie, coraz lepiej i sprawniej pracujce kka samoksztaceniowe. W dalszej swej pracy organizuje samorzd o b c h d w. Mikoaja. Jest to pikny tradycyjny wieczorek, peen zdrowego h u m o r u i radoci, ktry d u g o nam w pamici zostanie. N a s t p n y m etapem pracy to ,,Pierwsze polskie jaseka". Z tym to byo za nie wyranie, b y o d u o kopotw. Jakich niewiem, nie mogem si dowiedzie, ale stale widziaem obradujcych czonkw samorzdu, a przechodzc raz k o o tej grupy, syszaem ,,.. chce tysic za s a l ' . To nic, tamci chc pi tysicy". Inym razem ,,... jeszcze ten boks' i cikie westchnienie prezesa trzeba si bdzie wprowadzi do siebie". I w p r o w a d z o n o si do siebie, na improwizowanej scenie, wasnym udekorowanej przemysem, o d e g r a n o pikne jaseka, zdobywajc sympati miejscowego spoeczestwa i fundusze na zakup ksiek do biblioteki. tej grupki aktorskiej powstao dzisiejsze k k o dramatyczne. Tu nadmieni naley o stworzeniu chru szkolnego, ktry ju nie raz stan na wysokoci zadania. Ostatni niespodziank, sprawion nam przez samorzd, bya doroczna zabawa. Takiego taniego bufetu jeszcze po wojnie nie byo, a co do samej zabawy, to miem twierdzi, e drugiej tak dobrej w tegorocznym karnawale te nie byo. Dzi wic ju wiemy, co za zadania ma samorzd i wiemy jak wanym czynnikiem jest on w naszym yciu szkolnym. Nauczylimy si ju troch pracy spoecznej i zbiorowej. Doceniamy jej warto dla d o b r a nas samych, a nawet dla dobra spoeczestwa. Dziki niej wyjdziemy w ycie przygotowani do pracy spoecznej. M. Bieliski Koo modziey P. C. K. przy P. L. P. powstao w padzierniku 194S r; liczy o n o obecnie 120 czonkw. Koo nasze postpuje w myl hase Czerwonego Krzya. Do chwili obecnej

w y k o n a o ono szereg prac na terenie szkoy i miasta. Roztoczyo opiek n a d grobami polegych onierzy, bierze czynny udzia w zbirkach ulicznych na cele P, C, K. Na terenie szkoy otacza opiek biednych, urzdzajc w tym celu wieczr wietlicowy o charakterze d o c h o d o w y m Projektuje o n o rwnie dwie wycieczki, oraz przedstawienie teatralne poczone z zabaw, celem uzyskania funduszw na potrzeby koa. Na zebraniach Koa P. C. K. projektuje si wygosi cykl referatw z dziedziny anatomii, higieny, ratownictwa i ycia spoecznego.

Rozrywki umysowe
Z uwagi, e nie wszyscy graj w szachy, a rozrywki umysowe p o w i n n y by dla wszystkich, usuwamy z k o n k u r s u zadanie szachowe p o d a n e w n-rze I M, . " i wczamy je do osobnego kcika szachowego. Za rozwizanie szarady mniejszej wyznaczamy 2 p u n k t y , za wiksz 4 p u n k t y , za zagadk 1 punkt. M o d o c i ! oto caa otwarta, ju czwarte pierwsze nastaje, zniknie wizienna pierwsza i czwarta, na wolno wyjd z niej kraje! Wolno, jak trzecia druga, z b u d z o n a we nie A d a m a przez Boga, wyciga do nas wdziczne ramiona, koczy si zima sroga.

Szarada powicona modziey

Lecz w arce, w ktrej, jak pierwszy trzeci T r u m a n rd ludzki ratuje, znalaz si pomiot wilczy i kreci i chciwe psy i szuje, Tym trzeba krzykn; druga i czwarta! My panujemy n a d Wis! M o d o c i ! O t o cao otwarta, jej czwarte pierwsze ju byso! Drugi pierwszy dziesity! Lubisz wiersze, kwiaty i jasne oczy dziewczt i ich imion skrty: sidma czwarta to akord, co otwiera wiaty, gdy Irena brzmi sucho, jak czytane nuty, choby nawet pisaa mdre artykuy do gazetki. Osiem pi wol, ni Adela, lecz czybycie ze skrtu siedem pi wysnuy Indonezj, gdzie jeszcze kto do kogo strzela, Izyd, czy Izold nie wiem i nie zgadn... Spieszczenie sze pi byoby zupenie a d n e od imienia Rudolfa", gdyby ta bogdanka bya miedzianowosa, lub choby kasztanka. Trzy cztery przeciwiestwem bdzie aski Boej; byby to skrt imienia siedem trzy i cztery, od pierwszego zdobywcy napowietrznej sfery wedug mitu. Jeden pi przyjemnie brzmie moe dla Edwardy. P o w i n n o by imi Matura", lub dojrzalsze i bardziej kobiece: A m u r a , wtedy m o n a b y mwi czule: dziesi cztery! Pewnie s powaniejsze od imion problemy: nowa dziejw j e d y n k a czwarta... Gdzie idziemy? Czy dwa cztery si cieszy? Czy Bg dwa pi wiatu do?" Czy rozkad od omiu a do dziesitego pi ludzkoci jedynie odmian granatu, czy bdzie na ksztat pi sze niebios szczliwego? Caa!... Wiedzmy o jednym wrd licznych jej gosw e tylko wolny n a r d jest twrc swych losw! Papierowa renica, z papieru p o w i e k a ; kto spojrzy we mnie dusz zobaczy czowieka.

Szarada powicona uczennicom

Zagadka

F. C. K. w Pastw. Liceum Pedagogicznym.

Biae: K f 1, G f 4; Czarne: K h 1, p: d 4, e 3, f 2. Biae zaczynaj i remisuj. Zaznaczamy, e dobre rozwizanie polega na uwzgldnieniu wszystkich wariantw (odmian), t. j. wszystkich sensownych i prowadzcych do celu posuni. Zadanie to nie jest tak proste, jak by si zdawa mogo. Za trafne rozwizanie przeznaczamy 5 p u n k t w .

Dzia s z a c h o w y Zadanie

T r e n u m e r u 1-go: S o w o wstpne, W rocznic T a d e u s z a K o ciuszki, O j c i e c Ojczyzny, O typ kultury polskiej, Kartki z pamitnika, S z k o t a w r o k u 2 0 0 0 , Sza chy, Przypadek, K r o n i k a s z k o l n a , W i a d o m o c i sportowe, Humor, Rozrywki umysowe.

N u m e r niniejszy z a w i e r a artykuy: Jedno narodowa, N a dzie w y z w o l e n i a T c z e w a , R o k t e m u , Idee o d b u d o w y , J a k p o z n a e m s a m e g o siebie, M e c z ksiycowy, Z kraju i ze wiata, O g e s z e n i a .

Redaguje Kolegium redakcyjne. Redaktor naczelny Janusz PASIERB. Godziny przyj: redaktor naczelny: w t o r k i i r o d y 11 12 godz.. sekretarka redakcji: w t o r k i , p i t k i i s o b o t y 10.30 - 1 2 . A d r e s r e d a k c j i i a d m i n i s t r a c j i ; T c z e w , u l . 3 0 - g o S t y c z n i a , Gimnazjum i Liceum Oglnokszta. I pitro, obok Sekretariatu.

C e n y o g o s z e : D r o b n e za wyraz z 3.

Due 1/4 (125/90 m m . ) k o l u m n y z 200.

Drukarnia w Tczewie, pod Zarz. Pastw., ul Kociuszki 21. telefon 1468 3