Geodezyjne pomiary szczeg owe Wyk adowca: Andrzej Klimczak, pok. 209b II pi tro bud.

M obok 212G rozk ad wicze , wyk adw i podst. literatur z tego przedmiotu. 2 prace semestralne w ramach wicze wykonujemy i oddajemy przed ko cem semestru:

1) Nauczy si pisa technicznie blok A4 pismo techniczne, wype ni i odda osobom prowadz cym wiczenia; 2) Kompleksowe obliczenia, projekt obliczeniowy tylko przy u yciu kalkulatora, dla ka dego inny temat. Dostaniemy pod koniec miesi ca. W necie przewodnik do wykonania tego wiczenia. Geodezyjny strj ochronny te kamizelki odblaskowe (5z ), obowi zkowe na ka de wiczenia.

Kalkulator zawsze ze sob ! Naukowy! W ci gu dwch tygodnie b d opublikowane terminy konsultacji z prowadz cymi.

Geodezja gr. geo ziemia, daiomai dzieli . Polskie prawo: ka da inwestycja wymaga obecno ci geodety od pocz tku do ko ca. Geodezja zajmuje si :
y y y

Wyznaczaniem kszta tu i wielko ci jej cz ci lub ca o ci Sporz dzaniem map geodezyjnych Wykorzystaniem pomiarw geodezyjnych do r nych prac in ynierskich i gospodarczych

Cztery etapy prac geodezyjnych:

y

y y y

Prace przygotowawcze w ka dym powiecie przy starostwie powiatowym znajduje si O rodek Dokumentacji Geodezyjno-kartograficznej. Gromadzi si tam wszystkie dokumenty wykonywane przez geodetw na terenie powiatu. Nawi zuje si kontakt z tym o rodkiem w celu zapoznania si z pracami innych geodetw. Prace polowe (pomiary w terenie) przy pomocy instrumentw geodezyjnych wykonuje si pomiary. Prace obliczeniowe przelicza si wyniki wykonane podczas prac pomiarowych. Prace graficzne (kartograficzne) wykonywanie map lub innych opracowa w oparciu o wykonane obliczenia.

Prace musz by jednolite, wykonywane wg tego samego schematu na ca ym obszarze Polski i UE. Geodezj dzielimy na: 1) Geodezj wy sz na kuli lub elipsoidzie 2) Geodezj na p aszczy nie (ni sz , miernictwo)

Inny podzia geodezji z rozr nieniem na pomiary:

y y y

Pomiary sytuacyjne p aszczyzna dwuwymiarowa, x i y Pomiary wysoko ciowe Pomiary sytuacyjno-wysoko ciowe

Osie geodezyjne w uk adzie kartezja skim: x p noc y wschd h wysoko

Podstawy jednolito ci prac geodezyjnych: 1) Jednolity system miar (uk ad SI) 2) Jednolity pa stwowy system odniesie przestrzennych, przeliczany wzajemnie z innymi systemami: a. Jednolity pa stwowy system odniesie przestrzennych:  Geodezyjny uk ad odniesienia okre laj cy geometryczne i geofizyczne parametry Ziemi, s u cy do wyznaczania wsp rz dnych geograficznych geodezyjnych  Uk ad wysoko ci, w ktrym wyznacza si wysoko ci punktw wzgl dem przyj tego poziomu powierzchni odniesienia  Uk ady wsp rz dnych p askich prostok tnych oznaczone symbolami 1992 dla map w skalach 1:10 000 i mniejszych oraz 2000 dla mapy zasadniczej b. Uk ad wsp rz dnych p askich prostok tnych oznaczone symbolem 1965 oraz lokalne uk ady, ktre mog by stosowane do 31 grudnia 2009r. 3) Instrukcje techniczne okre laj ce standardowe cechy produktu (dok adno , sk ad, form ) normalizacja pracy na podstawie ustaw i rozporz dze . Ka dy geodeta musi zda pa stwowy egzamin o nadanie uprawnie geodezyjnych. Wtedy podpisywane dokumenty otrzymuj moc prawn . Do zdania takiego egzaminu potrzebna jest wiedza na temat: kodeksu pracy, ustaw, oglnego prawa. Instrukcje techniczne dziel si na grupy O , G , K . O oglne zasady wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych (O-1/O-2), zasady kompletowania dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej oraz prowadzenia pa stwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego (O-3/O-4). Pozosta e instrukcje przechodz zmiany i zostan uchwalone na nowo decyzj sejmu. Odst pstwa od stosowania typowych metod, narz dzi i materia w s dopuszczalne, pod warunkiem zachowania standardowych cech prac, przede wszystkim dok adno ci.

W pomiarach wysoko ciowych punktem odniesienia jest geoida powierzchnia, ktra w ka dym swoim punkcie jest prostopad a do si y ci ko ci. P aszczyzny te mog si znajdowa na r nych wysoko ciach, a geoida n.p.m. bierze pocz tek w punkcie styku morza z l dem.

Pomiary sytuacyjne Pomiar sytuacyjny zesp czynno ci technicznych pozwalaj cych na okre lenie kszta tu, wielko ci i wzajemnego po o enia szczeg w terenowych umo liwiaj cych przedstawienie ich obrazw w rzucie prostok tnym na powierzchni odniesienia (dla ma ych obszarw p aszczyzna) w odpowiedniej skali (wg instrukcji G-4). Podstaw pracy geodety jest okre lanie zale no ci mi dzy pomiarami dokonanymi w terenie. Punkty osnowy geodezyjnej to oglnie przyj te punkty odniesienia. Pomagaj one okre li wsp rz dne w jednolitym systemie dla ca ej Polski.Wygl daj one jak 70-centymetrowe ci te graniastos upy trjk tne zakopane w ziemi. Pod nim znajduje si znak podziemny po o ony w jednej osi, rwnie z wyrytym krzy em. Punkty osnowy geodezyjnej sztuczne punkty sytuacyjne ktrych wzajemne po o enie okre lamy przy pomocy pomiarw geodezyjnych. Stabilizacja czynno umieszczania na sta e punktw w terenie.

Markowanie tymczasowy proces utrwalenia punktw w terenie. Co podlega pomiarowi: 1) Pomiarowi podlegaj szczeg y terenowe trwale zwi zane z gruntem w sposb nienaturalny. 2) Przedmiotem pomiarw sytuacyjnych s szczeg y terenowe wykazane w instrukcji technicznej K-1 i pokazujemy je przy pomocy znakw umownych. Skala mapy jest to liczba przedstawiona w postaci u amka, ktrej licznik jest rwny 1 a mianownik jest liczb okr g i mwi nam o tym jaki jest stosunek odcinka na mapie do tego samego odcinka w terenie. 1/M = dm/dt 1/M2 = pm/pt M mianownik d d ugo odcinka p powierzchnia

Obiekty na mapie pokazuje si w skali lub za pomoc znakw umownych zawartych w instrukcji technicznej K-1. Metody pomiarw sytuacyjnych: 1) Metoda ortogonalna (metoda domiarw prostok tnych; metoda rz dnych i odci tych)- jest to pomiar rz dnej i odci tej mierzonego punktu sytuacyjnego wzgl dem linii pomiarowej, na ktr rzutujemy dany punkt.

P,K punkty osnowy S1, S2 punkty mierzone

2) Metoda biegunowa jest to pomiar k ta pomi dzy kierunkiem do szczeg u sytuacyjnego a kierunkiem linii pomiarowej oraz odleg o ci do szczeg u sytuacyjnego. 3) Metoda nawigacji satelitarnej(metoda GPS; systemy GPS [USA], Glonas [RUS], Galileo [EU]) (potrzebny otwarty horyzont) Szkice wykonywane r cznie, o wkiem, mniej wi cej w skali. Pikieta punkt poddawany pomiarowi. Miary zasadnicze:
y y

rz dne odleg o ci szczeg u sytuacyjnego od linii pomiarowej liczona wzd u prostopad ej odci te odleg o ci od pocz tku linii pomiarowej do rzutu szczeg u na lini pomiarow

Miary kontrolne:
y y y

czo wki odleg o ci pomi dzy dwoma pomierzonymi punktami podprki przed u enia

Miara bie ca kolejne nast puj ce po sobie miary wzrastaj ce, rozpoczynaj ce si zerem a ko cz ce si miar ko cow .

Teodolity Teodolity ze wzgl du na dok adno

y y y

dzielimy na:

Teodolity precyzyjne (sekundowe) Teodolity techniczne (dziesi tki sekund) Teodolity budowlane (minuty)

Uk ad osiowy teodolitu:
y y y y y y

v-v o obrotu instrumentu h-h o obrotu lunety c-c o celowa lunety l-l o libelli alidadowej o-o o pionu optycznego p p aszczyzna g wna libelli pude kowej

O celowa jest to linia cz ca rodek krzy a kresek z rodkiem optycznym obiektywu.

B dy instrumentalne dzielimy na trzy grupy:

y

b dy, ktre mo na usun za pomoc rektyfikacji (usuni cie b dy poprzez wykonanie pewnych czynno ci technicznych, ktre s zaprogramowane w konstrukcji instrumentu): o nieprostopad o osi libelli alidadowej (l-l) do pionowej osi instrumentu (v-v), nieprostopad o osi celowej (c-c) do poziomej osi obrotu lunety (h-h) tzw. b d kolimacji b dy nieusuwalne, ale mo liwe do wyeliminowania: o nieprostopad o osi poziomej obrotu lunety (h-h) do pionowej osi obrotu instrumentu (v-v) tzw. inklinacja, mimo rd alidady, czyli mimo rodowe osadzenie alidady wzgl dem limbusu, mimo rodowe po o enie osi celowej, nieregularno podzia u limbusu b dy nieusuwalne i nie mo liwe do wyeliminowania: o wichrowato osi obrotu alidady i limbusu

Dwa rodzaje grup b dw:

y y

b dy osiowe b dy ustawcze zwi zane z czynno ciami ustawczymi: o b d libell

Sprawdzenie i rektyfikacja teodolitw Warunki osiowe: 1. p _|_ vv 2. ll _|_ vv 3. hh _|_ vv (inklinacja): a. wysoki cel b. pod punktem celu ata c. odczyty (O1, O2) na acie w dwch po o eniach lunety d. odchy ka dopuszczalna do 3mm e. rektyfikacja rubkami rektyfikacyjnymi przy d wigarze lunety 4. cc _|_ hh (kolimacja): a. odczyt ko a poziomego przy kole lewym b. odczyt ko a poziomego przy kole prawym c. odczyty powinny r ni si o k t p pe ny, czyli dopuszczalna r nica (Okl (Okp + 200g)) 2m0 st d k=((Ok[+200g) Okp)/2 d. rektyfikacja poziomymi rubkami krzy a kresek na odczyt O=(Okl+200g Okp)/2 Pomiar k ta poziomego w dwch po o eniach lunety eliminuje b dy kolimacji i inklinacji! 5. oo || hh 6. kpsk _|_ vv (kreska pozioma siatki krzy a) Po ow wychylenia reguluje si rubkami rektyfikacyjnymi, a po ow rubkami ustawczymi.

Sprawdze e re y acja niwe atorw

3 Metoda podwjnej niwelacji

Elementy budowy niwelatorw i teodolitw Teodolit: y y statyw spodarka czona ze statywem przy pomocy ruby sprz gaj cej posiada trzy ruby ustawcze lub kliny (element wymienny libella rurkowa i pude kowa alidada cz teodolitu, w ktrej znajduje si limbus oraz na ktrej zamontowana jest luneta ruby ruc u leniwego oraz ruby zaciskowe luneta urz dzenia k tomiercze (limbusy ko a poziomego i pionowego, lunetka odczytowa)

y y y y y

Teodolit przyrz d s u cy do pomiaru k tw poziomyc i pionowyc , znajduje zastosowanie w pomiarac sytuacyjnyc , sytuacyjno-wysoko ciowyc , pomiarac osnw. Cec y lunety:

G = tg /tg = / = d/D1 f1/f2 przy D-> , d f1, D1 f2

pole widzenia jest to k t rozwarcia powierzc ni sto kowej utworzonej przez lizgaj ce si promienie po brzegac przys ony. Pole widzenia lunety jest odwrotnie proporcjonalne do powi kszenia lunety. Pole widzenia lunet geodezyjnyc waha si pomi dzy 1* a 2*. Y 2300 /G

powi kszenie najistotniejsza cec a lunety. Powi kszeniem lunety nazywamy stosunek tangensa k ta pod jakim widzimy przez lunet obraz dalekiego przedmiotu do tangensa k ta widzenia pod jakim widzimy przedmiot ogl dany bezpo rednio (go ym okiem). Im wi ksza ogniskowa obiektywu a mniejsza okularu tym powi kszenie lunety jest wi ksze. Dlatego w lunetac geodezyjnyc stosujemy jako obiektyw zesp soczewek, ktre zwi kszaj ogniskow wypadkow oraz jako okular zesp 2 socz ewek skupiaj cyc , ktryc ogniskowa wypadkowa ma najkrtsz ogniskow . W lunetac geodezyjnyc stosujemy okulary o ogniskowej wypadkowej 7mm. Lunety geodezyjne maj powi kszenie od 15 do 50 . Powi kszenie mo na wyznaczy przy pomocy aty niwelacyjnej odczytuj c z niej go ym okiem i uzbrojonym pionowe odcinki ograniczone kreskami dalmierczymi krzy a kresek.

1 2 3 4 5

pp _|_ vv res a pozioma KK _|_ vv cc || ll cc _|_ vv ci g o kompensacji

warune libelli pude owej warune siatki kresek warunek libelli warunek kompensatora warunek kompensatora

o celowa pozioma

jasno zale y od fizycznego punktu widzenia od o wietlenia E obrazu rzeczywistego, ktry tworzy si na siatkwce oka ludzkiego. St d te jasno wzgl dn lunet okre lamy jako stosunek: J = k* E /E Gdzie: E o wietlenie obrazu rzeczywistego utworzonego na siatkwce oka, gdy patrzymy na przedmiot przez lunet E o wietlenie obrazu rzeczywistego utworzonego na siatkwce oka, gdy patrzymy na przedmiot go ym okiem k wsp czynnik przepuszczalno ci lunety, k = 0,85 J = k * R2/r2*G Gdzie: R promie czynnego otworu lunety r promie renicy oka ( rednio r = 1mm) G powi kszenie lunety Lub wyra aj c jasno J = (k * R2/r2*G)*100% procentowo w stosunku do jasno ci obrazu uzyskanej go ym okiem.

Libella jej przeznaczeniem jest doprowadzenie osi obrotu instrumentw geodezyjnych do po o enia pionowego. Rozr niamy dwa rodzaje libell:
y y

pude kowe (okr g e) wype nione alkoholem lub eterem siarczanym (najmniejszy wsp czynnik przyczepno ci), promie krzywizny od 0,5 do 2m rurkowe (pod u ne) wype nione alkoholem lub eterem siarczanym, p cherzyk z parw odpowiedniej cieczy, promie krzywizny od 10 do 100m, odst py mi dzy kreskami podzia u libelli 2mm

Przewaga libelli jest to warto k towa jednej dzia ki libelli. W instrumentach geodezyjnych stosuje si libelle o przewadze od 8 do 60 (libelle rurkowe) oraz od 5 do 10 (libelle pude kowe).

Siatki kresek we wsp czesnych teodolitach siatka kresek znajduje si na p ytce p asko-rwnoleg ej. Na tej p ytce jest wytrawiona siatka kresek w r nej postaci zale nej od rodzaju instrumentu, jego dok adno ci i producenta instrumentu geodezyjnego. P ytka ta jest umocowana przy pomocy 4 rubek rektyfikacyjnych s u cych do jej regulacji.

Dalmierz nitkowy Reichenbacha D = d + c = f/p * L + c f/p = k = const (sta a mno na) D = kL + c Wsp cze nie c ->0, k -> 100, wi c D = 100L

Uk adem osiowym teodolitu nazywamy mechanizm wi spodark , limbus, alidad .

y

cy ze sob trzy zasadnicze cz ci teodolitu:

Uk ad osi pionowej: o Uk ad jednoosiowy o Uk ad dwuosiowy Reichenbacha repetycyjny o Uk ad dwuosiowy Bordy o Uk ad reiteracyjny Uk ad osi poziomej

Urz dzenia centruj ce:

y y y y y

pion sznurkowy dok adno 1-2cm pion dr kowy (sztywny) dok adno 0,5-1,0cm pion optyczny dok adno 1-2mm pion laserowy dok adno 1-2mm wymuszone centrowanie dok adno 0,05-0,1mm (np. przy badaniu deformacji in ynierskich)

Poziomowanie instrumentw geodezyjnych Poziomowanie instrumentu to doprowadzenie osi obrotu instrumentu (v-v) do po o enia pionowego (doprowadzenie libelli do growania). Czynno ci zwi zane z doprowadzeniem osi obrotu instrumentu do pionu oraz rwnocze nie do przeci cia si jej z centrem znaku geodezyjnego wykonujemy razem i nazywany centrowaniem i poziomowaniem. Centrowanie:
y y

przybli one nogi statywu dok adne ruby ustawcze

Poziomowanie:
y y

przybli one nogi statywu dok adne ruby ustawcze

Kontrola centrowania przesuni cie rwnoleg e po g owicy statywu instrumentu.

Urz dzenia odczytowe w urz dzeniach optycznych:

y

systemy noniuszowe noniusz jest to podzia ka umieszczona wzd u podzia u g wnego, przy czym punkt zerowy podzia ki jest wska nikiem odczytu. D ugo noniusza L jest podzielona na n rwnych dzia ek o d ugo ci N, czyli L = nN. D ugo noniusza odpowiada n-1 dzia kom podzia u g wnego o d ugo ci M. Noniusz mo na swobodnie przesuwa wzd u podzia ki g wnej. Dok adno (warto ) noniusza t = M N = M/n .Maksymalny b d odczytu noniusza rwny jest po owie dok adno ci t: mmax = x = t/2 . mikroskopy odczytowe w celu u atwienia i zwi kszenia dok adno ci odczytw stosuje si w nowoczesnych teodolitach mikroskopowe urz dzenia odczytowe. Mikroskopy mog by zamontowane: o bezpo rednio nad limbusem o wzd u lunety Powszechnie we wsp czesnych teodolitach redniej klasy dok adno ciowej stosowane s mikroskopy skalowe. mikroskopy (mikrometry) optyczne obrazy dwch przeciwleg ych cz ci limbusu na o one na siebie. Odczyty wykonuje si na dwch diametrycznych czyli rednicowych miejscach limbusu i wynosz one rednio 50g + (a1 + a2)/2 . Odleg o od kreski wska nikowej do najbli szej kreski limbusu mierzymy dok adnie przy pomocy mikrometru systemy kodowe

Metody pomiaru k tw poziomych K tem poziomym nazywamy k t dwu cienny utworzony przez dwie pionowe p aszczyzny przechodz ce przez punkty wyznaczaj ce mierzony k t oraz o obrotu instrumentu czyli rodek limbusu:
y

y y y

metoda kierunkowa stosowana, gdy na jednym stanowisku trzeba pomierzy kilka kierunkw: o W celu zwi kszenia dok adno ci pomiaru k tw wykonujemy pomiary w kilku seriach. o Seria jest to pomiar wszystkich kierunkw w dwch po o eniach lunety. o Odst p k towy pomi dzy poszczeglnymi seriami obliczamy ze wzoru = 200g/n. o Ka dy pomiar w pojedynczym po o eniu lunety rozpoczynamy i ko czymy na tym samym punkcie. metoda k towa stosowana, gdy mamy pomierzy pojedynczy k t i przy pomiarach k tw w ci gach sytuacyjnych metoda sektorowa polega na podniesieniu dok adno ci pomiaru k tw przez podzielenie kierunkw na sektory i wyeliminowanie wp ywu niekorzystnego o wietlenia metoda repetycyjna polega na sprz ganiu limbusu z alidad i wykonywanie kolejnych pomiarw jednego k ta (ma o dok adna)

Osnowa pomiarowa 3 grupy osnw:

y y y

podstawowa (najwa niejsza) szczeg owa pomiarowa stanowi podstaw do bezpo rednich pomiarw w terenie (pozioma):

Podzia ze wzgl du na dok adno

y y y

I klasa punkty osnowy podstawowej II, III klasa punkty osnowy szczeg owej Nieklasyfikowane punkty osnowy pomiarowej

Wysoko ciowa:
y y y

I, II osnowa podstawowa III, IV osnowa szczeg owa Nieklasyfikowane osnowa pomiarowa

Punkty osnw musz by dowi zane do punktw wy szej klasy. Osnowa pomiarowa stanowi zbir punktw, ktrych wzajemne po o enie i dok adno zosta y wyznaczone matematycznie. Dowi zana do punktw osnowy szczeg owej (lub po prostu wy szej klasy) s u y jako podstawa do pomiaru sytuacyjnego. Punkty osnowy pomiarowej podlegaj markowaniu (w niektrych przypadkach stabilizacji). Typowymi znakami wykorzystywanymi do stabilizacji osnowy pomiarowej s : paliki, rurki drenarskie, plastikowe, elazne, bolce lub trzpienie elazne, naci cia na betonie, asfalcie lub kamieniu (krzy ). Stabilizacj zaleca si wykonywa na terenach zbudowanych, obszarach pod inwestycj i na terenach przekszta ce w asno ciowych. Osnowa pomiarowa jest osnow jednorz dow , wyrwnywan ci le, z obliczaniem b dw po o enia punktw, ktry nie mo e przekracza 0,1m. Zalecane metody budowy osnowy pomiarowej to:
y y y y y y

Pomiary GPS Wci cia (k towe, liniowe, kombinowane) Ci gi k towo-liniowe Osnowa mieszana (ci gi + wci cia, punkty GPS) Sieci k towo-liniowe Inne konstrukcje pozwalaj ce okre li wsp rz dne punktw z wymagan dok adno ci

Osnowa pomiarowa musi spe nia nast puj ce warunki:

y y

Ka dy z punktw musi mie co najmniej dwa punkty s siednie (punkty tej samej lub wy szej klasy). Istnieje wizura (widoczno ) mi dzy punktami s siednimi.

Wymagania stawiane osnowie pomiarowej:

y y y y y y y y y y

Osnowa pomiarowa musi by dowi zana do osnowy co najmniej III klasy. Punkty wcinane nie mog by wyznaczane z innych punktw osnowy pomiarowej. D ugo ci bokw zawieraj si od 50 do 400m, za stosunek d ugo ci bokw s siednich jest mniejszy od 4:1. Narz dzia k tomiercze powinny charakteryzowa si b dem pomiaru kierunku m 6 lub k cc 20 . K ty nale y mierzy w jednej serii. Dalmierze powinny charakteryzowa si b dem standardowym rwnym m =5+3mm/km i d pomiar nale y wykonywa dwukrotnie w obu kierunkach. Kszta t ci gu sytuacyjnego powinien by zbli ony do prostoliniowego. Osnow pomiarow projektujemy bezpo rednio w terenie wraz z jej pomiarem. Drugi pomiar k tw i d ugo ci mo e by wykonywany wraz z pomiarem szczeg w sytuacyjnych. Do wynikw pomiaru d ugo ci bokw ta m geodezyjn nale y do czy poprawki ze wzgl du na temperatur i komparacj [archaiczne]. Dopuszczalne r nice dwukrotnego pomiaru d ugo ci bokw osnowy nie powinny przekracza fld=0,07+50mm/km

Zalecane metody budowy osnowy pomiarowej:

y

metoda wci : o wci cie k towe oba k ty o wci cie liniowe boki o wci cie kombinowane k ty i boki metoda poligonowa (ci gi sytuacyjne) o ci g dwustronnie dowi zany (pe ne nawi zanie) o ci g jednostronnie dowi zany brak kontroli o ci g dwustronnie dowi zany (niepe ne dowi zanie)

Podstawowe wiadomo ci z teorii b dw Rodzaje b dw wyst puj cych podczas pomiarw geodezyjnych:
y

b dy grube (omy ki) s to przewa nie znaczne odchylenia wynikw pomiaru od warto ci rzeczywistej mierzonej wielko ci i powstaj najcz ciej na skutek nieuwagi, po piechu, zm czenia lub braku staranno ci obserwatora. Eliminujemy je, powtarzaj c pomiary. b dy systematyczne s to b dy, ktrych przyczyna powstawania jest znana, znany jest znak warto ci i mo na je wyeliminowa stosuj c obliczone poprawki lub ograniczaj c ich wp yw przez stosowanie odpowiednich technologii pomiarowych b dy przypadkowe s to b dy, ktrych warto i znak s niemo liwe do okre lenia, maj charakter przypadkowy. Wynikaj najcz ciej z niedoskona o ci zmys w cz owieka jak rwnie z niedoskona o ci przyrz dw geodezyjnych.

Teoria b dw zajmuje si tylko i wy cznie b dami przypadkowymi!

W a ciwo ci b dw przypadkowych:
y y y y

prawdopodobie stwo pope nienia b du ma ego jest wi ksze od prawdopodobie stwa pope nienia b du du ego liczba b dw ujemnych jest w przybli eniu rwna liczbie b dw dodatnich wyst powanie b dw o tych samych warto ciach lecz przeciwnych znakach jest rwnie prawdopodobne, czyli suma b dw przypadkowych jest rwna zero warto ci maksymalne b dw nigdy nie przekraczaj pewnej warto ci granicznej b d cej funkcj narz dzia i doskona o ci metody pomiaru

Prawdopodobie stwo wyst pienia b du w zale no ci od jego wielko ci jest opisane krzyw dzwonow (krzyw Gaussa). rednia arytmetyczna (warto najprawdopodobniejsza) i jej niedok adno :

ln wynik n-tego pomiaru L warto prawdziwa obserwacji mo na u o y rwnanie ln+ n= L gdzie to b d prawdziwy obserwacji Obliczenie warto ci prawdziwej b du ( ) oraz prawdziwej warto ci obserwacji (L) jest niemo liwe do wyznaczenia, st d te zast pujemy je warto ci b du pozornego (v) oraz warto ci najbardziej prawdopodobn obserwacji (X) X= ln+ vn [v]=n*X- [l] o nast puj cych w asno ciach: [v] = 0 [vv] = min rednia arytmetyczna jest warto ci najbardziej prawdopodobn szeregu obserwacji tej samej wielko ci wykonanych z t sam lub r n dok adno ci X = [li]/n X = [pili]/[pi]

B d redni pojedynczego spostrze enia wyra ony poprzez b dy pozorne umo liwia ocen dok adno ci wykonania poszczeglnych pojedynczych pomiarw. mo = \|[vv]/n-1| mo = \|[pvv]/n-1|

B d redni warto ci najprawdopodobniejszej czyli np. redniej arytmetycznej liczymy ze wzorw: M = mo/ \|n| = \|[vv]/n(n-1)| Gdzie p wagi spostrze e . S to liczby dodatnie odwrotnie proporcjonalne do kwadratw b dw rednich spostrze e M = \|[pvv]/[p](n-1)|

pi = c/mi2 B dy rednie funkcji spostrze e bezpo rednich (przenoszenie si b dw rednich) cz sto pewnych wielko ci nie mierzymy bezpo rednio, lecz wyznaczamy je na podstawie innych wielko ci bezpo rednio pomierzonych. Czyli szukane wielko ci s funkcyjnie zwi zane z wielko ciami pomierzonymi bezpo rednio w terenie. Przyk adem mog by np. wsp rz dnepunktw jako funkcja pomierzonych domiarw prostok tnych lub pola figur jako funkcj bokw, k tw, przek tnych itp. . Przyk ady:
y

b d redni iloczynu y = a*x my = a*mx b d redni sumy y = x1 +- x2 my = +-\|mx12 + mx22|

Pomiar szczeg w sytuacyjnych Instrukcja G-4 dzieli szczeg y sytuacyjne ze wzgl du na wymagan dok adno grupy:
y

pomiaru na trzy

I grupa trwa e szczeg y terenowe o wyra nych, jednoznacznie okre lonych granicach lub konturach: o zastabilizowane znaki punktw osnowy wysoko ciowej, grawimetrycznej i magnetycznej o znaki graniczne: pa stwa, administracyjne, dzia ek o punkty za amania granic o obiekty i urz dzenia techniczno-gospodarcze (w tym budowle i budynki trwa e) o elementy naziemne uzbrojenia terenu i studnie o obiekty drogowe i kolejowe o szczeg y uliczne (w tym kraw niki, latarnie, s upy, pomniki, figury, trwa e ogrodzenia) II grupa szczeg y terenowe o mniej wyra nych i trwa ych konturach: o punkty za amania konturw budowli i urz dze ziemnych (w tym tamy, wa y, groble, kana y) o boiska sportowe, parki, ziele ce, trawniki o drzewa przyuliczne i pomniki przyrody o elementy podziemne uzbrojenia terenu III grupa szczeg y terenowe wyznaczane najmniej dok adnie: o punkty za amania konturw u ytkw gruntowych i konturw klasyfikacyjnych o naturalne linie brzegowe ciekw i zbiornikw wodnych o linie podzia owe oddzia w le nych o gruntowe drogi dojazdowe niestanowi ce odr bnego stanu w adania (dzia ek) o inne obiekty o niewyra nych konturach

B d po o enia punktw szczeg w terenowych w stosunku do najbli szego punktu osnowy poziomej nie powinien przekracza :
y y y

dla punktw szczeg w grupy I 0,10m dla punktw szczeg w grupy II 0,30m dla punktw szczeg w grupy III 0,50m

Zasady generalizacji konturw szczeg w sytuacyjnych Generalizacja jest to uproszczenie istniej cej sytuacji do form regularnych w postaci odcinkw prostych, punktw (szczeg y o niewielkich wymiarach) oraz krzywych regularnych. Generalizacja zale y od geodety. Stopie generalizacji zale y od:
y y y

rodzaju szczeg u terenowego charakteru mierzonego terenu ukszta towania pionowego terenu

Generalizacja uzale niona jest od grupy dok adno ciowej szczeg w sytuacyjnych:
y y y

I grupa h 0,1m II grupa h 0,2m III grupa h 0,75m po o enia zgeneralizowanego od rzeczywistego

h odleg o

Generalizacji podlegaj nast puj ce szczeg y terenowe:

y

y y

granice dzia ek o nieutrwalonych za amaniach: o tereny zurbanizowane h 0,1m o tereny rolne h 0,2m o tereny grskie h 0,5m kontury budynkw i budowli pomiarowi podlegaj wyst py i wg bienia przekraczaj ce 0,3m. Wyst py i wg bienia do 2m mo na mierzy miar bie c po cianie przyziemia (konieczne miary kontrolne) ogrodzenia trwa e: o w ogrodzeniach trwa ych wyst py i wg bienia o h 0,3m s pomijane o bramy i furtki od strony ulicy podlegaj pomiarowi o wg bienia i wyst py do 2m podlegaj podobnym zasadom jak przy budynkach o szeroko ogrodzenia wykazujemy tylko wtedy, gdy przekracza 0,3m kontury u ytkw gruntowych stanowi III grup dok adno ciow szczeg w sytuacyjnych st d te dok adno generalizacji wynosi h 0,75m szczeg y oznaczane na mapie symbolami: o elementy naziemne uzbrojenia podziemnego mierzymy kszta t, gdy wymiar przekracza 0,5m

o o o

elementy o wymiarach mniejszych mierzymy w rodku pokazuj c jego kszta t znakiem umownym przewody, ruroci gi podziemne i naziemne mierzymy, gdy ich rednica przekracza 0,75m wykazuj c kraw dzie zewn trzne przewody, ruroci gi podziemne i naziemne o wymiarach mniejszych mierzymy ich o

Pomiar uzupe niaj cy jest to zesp czynno ci technicznych pozwalaj cych na dostosowanie dokumentw geodezyjno-kartograficznych do ich zgodno ci z terenem w zakresie ustalonej dla nich tre ci:
y y y

aktualizacja istniej cych map uczytelnianie zdj lotniczych przystosowanie map do okre lonych celw gospodarczych

Etapy pomiaru sytuacyjnego: 1. Warunki techniczne roboty prace wykonuje si wtedy, kiedy posiadamy zlecenie. Wtedy umawiamy si z inwestorem i dowiadujemy si , co jest od nas wymagane: a. cel pomiaru b. skala i podzia na arkusze c. metoda opracowania mapy d. wykaz instrukcji e. dodatkowe wymagania zleceniodawcy f. sposb wykorzystania istniej cych materia w g. rodzaj dokumentacji przeznaczonej dla zleceniodawcy 2. Prace przygotowawcze: a. zg oszenie roboty w ODGK w a ciwym terytorialnie (O-3, O-4) b. otrzymanie informacji i materia w: i. rodzaj istniej cych materia w geodezyjno-kartograficznych oraz sposb ich wykorzystania ii. osnowa potrzeba za o enia nowej lub uzupe nienie istniej cej iii. obowi zuj cy uk ad wsp rz dnych oraz zasada podzia u na arkusze iv. obowi zuj cy uk ad wysoko ci c. analiza otrzymanych materia w: i. osnowa dok adno i stan znakw, klasa ii. stopie dezaktualizacji tre ci mapy w kontek cie wykonywanej roboty. Gdy zmiany nie przekraczaj 60% - pomiar uzupe niaj cy, chyba e rachunek ekonomiczny wskazuje na nowy pomiar d. mapa: i. stan mapy, materia , znaki umowne ii. mo liwo ci przeniesienia tre ci map, na nowo wykonywanie mapy iii. dok adno mapy wg obowi zuj cych przepisw e. wykorzystanie wszelkich danych odno nie granic oraz uzbrojenia ternu, je eli nie uleg y zmianom

3. Wywiad terenowy poznanie stanu faktycznego oczami duszy geodety: a. oglne rozpoznanie terenu b. stan osnowy c. stopie aktualno ci mapy 4. Pomiar sytuacyjny 5. Prace obliczeniowo-kartograficzne 6. Kontrola makroskopowa mapy porwnanie mapy z terenem 7. Kompletowanie operatu przygotowanie wszystkich dokumentw powsta ych w czasie prac do formy wymaganej przez ODGK oraz zleceniodawc w dwch cz ciach pomiarowy, mapowy: a. sprawozdanie techniczne: i. dane formalno-prawne ii. warunki techniczne iii. istniej ce materia y iv. istniej ca osnowa szczeg owa i pomiarowa v. warunki wykonania pomiaru sytuacyjnego vi. sposb kompletowania operatu vii. informacje o kontroli technicznej b. wykaz wsp rz dnych punktw osnowy geodezyjnej c. szkic osnowy pomiarowej d. dzienniki pomiaru osnowy pomiarowej e. obliczenie wsp rz dnych punktw osnowy pomiarowej f. opisy topograficzne punktw osnowy geodezyjnej g. szkic przegl dowy szkicw polowych h. szkice polowe i. obliczenie wsp rz dnych punktw szczeg w sytuacyjnych j. obliczenia kontrolne i pomocnicze k. protok lub protoko y kontroli technicznej 8. Przekazanie operatw zleceniodawc do ODGK

Wszystkie dokumenty dzielimy na 3 grupy (zasoby):

y y y

zasb bazowy pozostaj w archiwum na wieki wiekw. Amen. zasb u ytkowy wykorzystywane w codziennej pracy do obs ugiwania interesantw zasb przej ciowy grupa dokumentw, ktre le w ODGK przez pewien czas, a potem s niszczone

Na ka dym dokumencie musi by podpis geodety, numer dziennika robt (DZ), numer Krajowego Rejestru Geodezyjnego (KRG)!

Niwelacja trygonometryczna Pomiar r nicy wysoko ci z wykorzystaniem teodolitu i dalmierza poprzez pomiar odleg o ci zredukowanej do poziomu lub przestrzennej i k ta zenitalnego. B d indeksu ko a pionowego o indeksu nie jest ustawiona pionowo. Jest on zwi zany z poziomowaniem osi pionowej oraz zorientowaniem lunety wzd u osi limbusu 0-200g. OL = z+i OP = 400g-z+i i = (OL+OP-400g)/2 z = (OL-OP+400g)/2

Geodezyjne osnowy wysoko ciowe Osnowa wysoko ciowa stanowi usystematyzowany zbir punktw, ktrych wzajemne po o enie zosta o okre lone matematycznie oraz wyznaczono dok adno ich poziomu usytuowania. Wysoko ci punktw (H) zosta y okre lone wzgl dem przyj tego poziomu odniesienia. Uk ad wysoko ci:
y y

uk ad wysoko ci tworz wysoko ci normalne odniesione do redniego poziomu Morza Ba tyckiego w Zatoce Fi skiej w Kronsztadzie wysoko ci normaln punktu jest r nica potencja w si y ci ko ci w tym punkcie i na powierzchni elipsoidy, podzielona przez przeci tn warto przyspieszenia wzd u pionu normalnego pola si y ci ko ci. Spodki tych wysoko ci wyznaczaj po o enie quasi-geoidy nazywan rwnie geoid niwelacyjn . rz dne w uk adzie wysoko ci okre la si z pomiarw geodezyjnych nawi zanych do punktw wysoko ciowej osnowy geodezyjnej

Osnow wysoko ciow dzielimy:

y y y

podstawowe I i II klasa szczeg owe III i IV klasa pomiarowe nieklasyfikowana

Osnowa podstawowa stanowi punkty w sieciach geodezyjnych o najwy szej dok adno ci rwnomiernie rozmieszczone na obszarze ca ego kraju. Osnowa szczeg owa stanowi zag szczenie osnowy podstawowej, a stopie zag szczenia punktami uzale niony jest od intensywno ci zagospodarowania terenu. Osnowa pomiarowa stanowi zag szczenie osnowy podstawowej i szczeg owej i tworz je punkty

Standardowe cechy geodezyjnych osnw wysoko ciowych Rodzaj osnowy Podstawowa Szczeg owa Pomiarowa Klasa I II II IV Punkty nawi zania I I, II I, II, III I, II, III, IV redni b d niwelacji po wyrwnaniu 1 mm/km 2 mm/km 4 mm/km 10 mm/km 20 mm/km redni b d wysoko ci 0,01m 0,02m 0,10m

Etapy powstawania osnowy wysoko ciowej: 1. Opracowanie projektu osnowy wysoko ciowej wraz z jego zatwierdzeniem: a. ocena i wykorzystanie istniej cych materia w: i. katalogi punktw wysoko ciowych ii. mapy przegl dowe osnw iii. zestawienie wynikw pomiarw, opisy topograficzne punktw wysoko ciowych iv. operaty pomiarowe (sprawozdania) v. wyniki przegl dw i konserwacji sieci vi. analiza i ustalenie powy szych materia w: 1. przydatno 2. sposb wykorzystania 3. dok adno 4. zakres wykorzystania b. za o enia do projektu technicznego (cz graficzna i opisowa): i. mapa topograficzna w skali 1:10 000 zawieraj ca za o enia do projekty technicznego (mapa za o e technicznych) zawiera: 1. zasi g nowo projektowanej sieci 2. punkty nawi zania (I i II dla klasy III oraz I, II i III dla IV klasy) 3. inne istniej ce punkty 4. przebieg ci gw istniej cych i projektowanych 5. zasady projektowania: a. punkty nawi zania b. sieci jednorz dowe c. zasada maksymalnego wykorzystania istniej cych (dobrych) punktw i ci gw ii. cz opisowa: 1. opis za o e 2. zestawienie istniej cych materia w 3. omwienie warunkw technicznych 4. uzasadnienie za o e technicznych 5. za cznik (mapa za o e technicznych)

c. wywiad terenowy celem wywiadu terenowego jest weryfikacja za o e technicznych w terenie oraz zebranie danych do sporz dzenia projektu technicznego. W wywiadzie wykorzystujemy map za o e technicznych oraz opisy i topograficzne istniej cych punktw wysoko ciowych: i. sprawdzenie stanu znakw ii. wybr znakw przewidzianych do adaptacji, w razie ich braku wybr miejsca pod stabilizacj nowych znakw iii. ustalenie przebiegu linii i miejsc pod stabilizacj znakw projektowanych iv. wprowadzenie zmian od za o e wynik ych z wywiadu terenowego d. opracowanie projektu technicznego: i. cz graficzna: 1. przebieg linii (ci gw) 2. punkty w z owe 3. znaki projektowane i adaptowane 4. numeracja punktw dwucz onowa; I cz on god o mapy w skali 1:10 000, II cz on numer punktu (III klasa 1000/1999, IV klasa 2000/9999) 5. numeracja ci gw na ka dej mapie od 1 do n (rwnole nikowo od zachodu) oraz d ugo ka dego ci gu podana w kilometrach ii. opis projektu: 1. analiza i opis ka dej linii pomiarowej 2. wyniki wywiadu terenowego 3. zestawienie linii pomiarowych i wykazy punktw 4. inne istotne dla realizacji projektu wskazwki i zalecenia iii. projekt ostatecznie zawiera: 1. mapa projektu 2. opis techniczny 3. opis po o enie znakw wysoko ciowych nowych i adaptowanych 4. protok kontroli techniczne 5. decyzja o zatwierdzeniu projektu 2. Stabilizacja reperw 3. Pomiar osnowy wysoko ciowej: a. sprz t pomiarowy: i. niwelator techniczny libellowy o powi kszeniu lunety 24x, libella o przewadze 30 na 2mm uku lub kompensacyjny o rwnorz dnej dok adno ci. redni b d przypadkowy poziomowania osi celowej nie mo e by wi kszy ni 0,8 , a luneta powinna by wyposa ona w dalmierz optyczny ii. statyw sprawny i bez luzw iii. dwie aty niwelacyjne z libellami niesk adane, 3m o pojedynczym podziale lub dwustronnym (rewersyjne) o b dzie nie wi kszym ni 0,2mm (III klasa) i 0,3mm (IV klasa). Stosuj c aty o pojedynczym podziale nale y pomiar wykonywa przy dwch wysoko ciach osi celowej iv. dwie abki abki metalowe jednotrzpieniowe, 5kg

v. sprz t pomocniczy parasol, termometr, w gielnica, ruletka, szkicownik, samochd b. sprawdzenie sprz tu pomiarowego: i. przed i po zako czeniu sezonu pomiarowego ii. okresowo w ci gu sezonu aty niwelacyjne powinny mie przynajmniej raz wyznaczone poprawki komparacyjne na redni warto d ugo ci normalnego metra aty poprzez porwnanie z kontrolnym przymiarem liniowym. Poprawa ma by wyznaczona z b dem 0,15mm dla III klasy i 0,20mm dla IV klasy. Ka da ata powinna mie wiadectwo komparacji; okresowe sprawdzenie zera aty (stopki aty) iv. niwelator bie ca kontrola (sprawdzenie i rektyfikacja) b dw osiowych niwelatora oraz kontrola mechanizmw c. warunki pomiaru i pomiar: 1. odpowiednie warunki atmosferyczne (wiatr, widoczno , d d ysta pogoda, mg a, wibracja powietrza, silne nas onecznienie, pomiar rano i wieczorem, temperatura (-5C - + 30C)) 2. pomiar dwukrotny na stanowisku oraz ka d lini mierzymy rwnie dwukrotnie w kierunku g wnym i powrotnym 3. celowa powinna omija przeszkody w odleg o ci 1m (nie mniej ni 0,6m dla III klasy w terenie falistym); celowe na stanowisku powinny przebiega w podobnych warunkach o podobnym na wietleniu 4. liczba stanowisk parzysta 5. aty w momencie pomiaru powinny sta pionowo (libelle sferyczne) i na abkach 6. d ugo celowej maksymalnie 50m, z dok adno ci +-1m (dopuszczalna celowa 75m, ale przy niwelatorze o powi kszeniu lunety min. 30x i w dobrych warunkach atmosferycznych) 7. w czasie pomiaru nale y na bie co oblicza r nice wysoko ci na stanowisku oraz zamkni cia ci gw i porwnywa z dopuszczalnymi 8. r nica pomi dzy dwoma wyznaczeniami r nic wysoko ci na stanowisku nie powinna by wi ksza ni : a. 2mm dla III klasy b. 3mm dla IV klasy d. dok adno pomiaru: i. dopuszczalna r nica dwukrotnego pomiaru ci gu niwelacyjnego: 1. f=+-6mm\|Lc| III klasa f=+-12mm\|Lc| IV klasa ii. Po pomiarze sieci niwelacyjnej lub jej fragmentu nale y sprawdzi zamkni cia obwodnic (oczek niwelacyjnych): 1. f=+-6mm\|Lc| III klasa f=+-12mm\|Lc| klasa iii. po wyrwnaniu sieci niwelacyjnej dla ci gu nale y obliczy odchy ki w stosunku do wysoko ci reperw nawi zania i wyrwnanych wysoko ci reperw w z owych: 1. f=+-4mm\|Lc| III klasa f=+-10mm\|Lc| klasa iii.

4. Opracowanie wynikw pomiarw, obliczenia wysoko ci reperw: a. obliczenia polowe odcinkw niwelacyjnych: i. sprawdzenie rednich r nic wysoko ci obliczonych w terenie ii. obliczenie d ugo ci odcinkw niwelacyjnych iii. obliczenie kontroli sumowych iv. obliczenie r nic wysoko ci dla odcinkw w kierunku g wnym i powrotnym v. obliczenie redniej r nicy wysoko ci z dok adno ci do 0,5mm vi. zestawienie wynikw pomiarw oraz odchy ki otrzymane i dopuszczalne r nic wysoko ci b. wprowadzenie poprawek: i. poprawki ze wzgl du na d ugo redniego metra pary at wprowadza si do oblicze gdy s wi ksze od 0,25mm/m (III klasa) i 0,35mm/m (IV klasa) ii. poprawk dla rednie r nicy wysoko ci odcinka h r z pomiaru w obu kierunkach ze wzgl du na poprawk komparacyjn pary at E r wyznacza si jako (h*E) przyjmuj c, e znak warto ci E okre lony jest z rwnania: d ugo 1m nominalnego na acie + E = 1m iii. poprawk oblicze si z dok adno ci 0,1mm c. zestawienie wynikw: i. numer znaku i opis za o enia ii. d ugo ci odcinkw niwelacyjnych iii. r nica wysoko ci w kierunku g wnym i powrotnym oraz rednia jej warto , poprawki at, odchy ki otrzymane i dopuszczalne iv. wysoko ci reperw nawi zania v. szkic roboczy sieci d. wst pna analiza dok adno ci pomiarw: i. kryterium oceny dok adno ci pomiarw niwelacyjnych s b dy rednie na 1km: 1. redni b d pomiaru ci gu m=+-1/2 * \|pp/R 1/nR| 2. redni b d pomiaru sieci m=+- \|ff/F 1/nF| 3. gdzie: a. p r nica dwukrotnego pomiaru odcinkw niwelacyjnych b. R d ugo odcinka w kilometrach c. nR liczba odcinkw d. f odchy ka zamkni poligonw e. nf liczba poligonw f. F d ugo poligonu e. wyrwnanie cis e sieci niwelacyjnej: i. sie niwelacyjn wyrwnuje si metod cis : po rednicz c zawarunkowan ii. wysoko ci punktw wy szych klas, do ktrych s nawi zane ci gi przyjmuje si jako bezb dne iii. wyrwnaniu mo e podlega : odcinek niwelacyjny, ci g niwelacyjny, sie niwelacyjna iv. nieod czn cz ci procesu wyrwnania jest analiza dok adno ci i rednie b dy punktw po wyrwnaniu

f.

5. Sporz a.

b. c. d. e. f. g. h.

zestawienie wysoko ci punktw sieci: i. po wykonaniu pomiarw i oblicze nale y sporz dzi wykaz wysoko ci punktw tworz cych sie ii. zestawienie wysoko ci nale y wykona z dok adno ci 1mm (III klasa) i oddzielnie dla IV klasy z dok adno ci 1cm iii. w zestawieniu powinny by podane redni b dy wysoko ci punktw po wyrwnaniu dzenie i przekazanie dokumentacji: sprawozdanie techniczne: i. dane formalno-organizacyjne ii. oglna charakterystyka terenu iii. charakterystyka zrealizowanej sieci iv. charakterystyka zastosowanych metod pomiaru i sprz tu v. charakterystyka dok adno ciowa wynikw pomiaru przed wyrwnaniem vi. charakterystyk wyrwnania i obliczenia sieci vii. dane ilo ciowe wyznaczonych punktw wysoko ciowych viii. stwierdzenie zgodno ci prac z warunkami technicznymi i obowi zuj cymi normami i przepisami technicznymi oraz uzasadnienie ewentualnych od nich odst pstw ix. zawarto operatu szkic sieci w skali mapa w skali 1:10000 z naniesionymi liniami niwelacyjnymi, ci gami niwelacyjnymi, sieciami niwelacyjnymi i innymi znakami zgodnie z instrukcj opisy topograficzne protoko y przekazania znakw pod ochron cz pomiarowa cz obliczeniowa katalogi wysoko ci punktw oraz ich wsp rz dne p askie protok kontroli technicznej

3 zasoby dokumentw przekazywanych do o rodka:

y y y

zasb bazowy o warto ci nieprzemijaj cej zasb u ytkowy u ytkowany przez innych zasb przej ciowy zachowywany przez kilka lat

D ugo ci odcinkw niwelacyjnych:

y y

odcinki nowoprojektowane dmax 1,5km (1km w terenie intensywnie zagospodarowanym) odcinki adaptowane dmax 5km (2km w terenie intensywnie zagospodarowanym)

Reper w z owy punkt, w ktrym zbiegaj si wi cej ni dwa ci gi niwelacyjne. Ci g niwelacyjny zesp stanowisk niwelacyjnych cz cych:
y y y

reper nawi zania reper nawi zania reper w z owy reper nawi zania reper w z owy reper w z owy

Odcinek lub linia niwelacyjna zesp stanowisk niwelacyjnych cz cych dwa s siednie repery w ci gu niwelacyjnych. Stanowisko niwelacyjne zesp czynno ci pomiarowych pozwalaj cych wyznaczy r nic wysoko ci w zasi gu dopuszczalnych d ugo ci celowych. Sie jednorz dowa obliczana jako ca o .

Stabilizacja punktw:
y y y y y y

w szczeg owej osnowie wysoko ciowej stosuje si naziemne i cienne znaki wysoko ciowe z reperem niwelacji technicznej g owice reperw powinny by oznaczone numerami (dwuliterowa seria i czterocyfrowy numer serii) stabilizacj nale y dokona na 3 miesi ce (punkty naziemne) i 1 miesi c (znaki cienne) przed wykonaniem pomiarw stabilizacj znakw naziemnych wykonywa mo na w temperaturze powy ej 0C a znakw ciennych powy ej 5C stopk znaku wysoko ciowego nale y posadowi poni ej poziomu zamarzania gruntw oraz 0,5m powy ej poziomu zwierciad a wody gruntowej wystaj ce cz ci g owic reperw powinny by zabezpieczone rodkami antykorozyjnymi

Nie zaleca si lokalizowa znakw wysoko ciowych:

y y y y y y y y y y y

na gruntach nasypowych na gruntach pochodzenia organicznego na glinach, glinkach oraz na mieszaninie piasku i gliny (kurczenie lub p cznienie) w pobli u brzegw rzek, jezior, mrz (100m) ba zboczach o spadku powy ej 5 na gruntach uwarstwionych uko nie do poziomu pod k tem powy ej 10 w miejscach nad mediami podziemnymi na koronach drg i szlakw kolejowych (odleg o nie mniejsza ni podwjna wysoko skarpy) na nieporo ni tych ha dach i wydmach w miejscach nara onych na drgania i wstrz sy w zasi gu eksploatacji wyrobisk wiru, gliny, piasku itp.

Znaki wysoko ciowe cienne nale y lokalizowa :

y

na budynkach wykonanych z materia w trwa ych i posadowionych na gruntach o dobrej no no ci i fundamentach posadowionych poni ej poziomu zamarzania gruntw i oddanych do eksploatacji co najmniej 2 lata przed osadzeniem znaku

y y y y

na pionowych i g adkich cianach (4m nad reperem, ciana bez wyst pw) na wysoko ci 30-50cm nad ziemi z dala od drzwi i okien (min. 1m) w betonowych cianach zbrojonych o grubo ci nie mniejszej ni 25cm, w cianach murowanych o grubo ci nie mniejszej ni 40cm oraz w cianach zmontowanych z elementw prefabrykowanych o grubo ci nie mniejszej ni 40cm o osadzeniu znaku wysoko ciowego ciennego nale y poinformowa w a ciciela budynku

Opis topograficzny punktu wysoko ciowego format A5 Znaki wysoko ciowe (repery) ka dy punkt wysoko ciowy powinien mie dwa repery, ze wzgl du na ciekawo spo ecze stwa:
y y y

repery cienne repery skalne repery ziemne: o naziemne o podziemne

B dy wyst puj ce podczas wykonywania niwelacji B dy systematyczne:

y y

y y

wp yw zakrzywienia Ziemi eliminowany poprzez pomiar ze rodka dhK = d2/2R wp yw refrakcji normalnej promie wietlny biegn cy od punktu P do punktu S za amuje si ku prostopad ej o k t refrakcji . Krzywa refrakcji jest w przybli eniu ko em o promieniu R hRef = d2/2R wp yw refrakcji lokalnej przeci tna warto refrakcji lokalnej wynosi dla d=100m ok. 1mm. Przy silnym nas onecznieniu i nisko nad ziemi mo e wynie 2-3mm. hRL = kRL * d2/2R odchylenie aty od pionu: o w p aszczy nie celowania o prostopadle do p aszczyzny celowania hO = L/2 * ( /2)2

y y y

osiadanie at i instrumentu w czasie pomiaru wp yw b du zera at eliminowany przez parzyst liczb stanowisk; naprzemienne ustawianie aty raz w punkcie wstecz a na nast pnym stanowisku w punkcie w przd wp yw b dw systematycznych podzia u at systematyczny b d podzia u at mo e powsta w procesie produkcji, wskutek naniesienia niew a ciwej jednostki d ugo ci na acie. Podejrzan at nale y sprawdzi przy pomocy specjalnych linia w kontrolnych wykonanych z metalu i posiadaj cych dwa znaczki w odleg o ci 1m. Dopuszczalna odchy ka w d ugo ci 1m nie powinna przekracza +- 0,4mm. nierwnoleg o osi celowej do osi libelli lub kompensatora eliminowany przez pomiar ze rodka

B dy przypadkowe:
y

b d przypadkowy podzia u aty wyst puj na skutek niedok adnego po o enia dowolnej dzia ki wzgl dem zera podzia u aty i nie powinien przekracza m = +-0,2mm (III klasa) oraz +0,3mm (IV klasa) b d przypadkowy odczytu z aty ( +-0,6mm, wynika ze zdolno ci rozdzielczej oka ludzkiego) ma decyduj cy wp yw na dok adno prac niwelacyjnych i zale y od: o d ugo ci celowej o powi kszenia lunety o wielko ci najmniejszej dzia ki na acie o warunkw atmosferycznych o o wietlenia o w a ciwo ci wzroku obserwatora, jego predyspozycji psychofizycznych, do wiadczenia b d przypadkowy poziomowania osi celowej dla osnowy szczeg owej b d ten nie powinien przekracza 0,8 (+-0,2mm na 50m) cznie wp yw wszystkich b dw przypadkowych na odczyt na acie wynosi: m = 0,7mm

Podsumowanie

Dodaj c do tego nie usuni te resztki b dw systematycznych otrzymujemy dok adno aty rwn +-1mm.

odczytu z

B dy wyst puj ce przy pomiarze d ugo ci przymiarem wst gowym 1. B dy grube 2. B dy systematyczne: a. b d komparacji r nica d ugo ci nominalnej i rzeczywistej b. b d ze wzgl du na zmian temperatury c. b d zwisu ta my D ugo strze ki 10 20 30 40 S w cm l w mm 1,3 5,3 12,0 21,3 d. b d naci gu ta my e. b d nie u o enia ta my wzd u linii pomiarowej f. b d wynikaj cy z nierwno ci terenowych 3. B dy przypadkowe: a. b d niedok adnego przy o enia ta my do punktu pocz tkowego do szpilek b. b d niedok adnego wbijania szpilek c. b d niedok adnego zrzutowania ko ca ta my d. b d niedok adnego odczytania reszty