Druk nr 4420

Warszawa, 23 maja 2011 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja

Pan Grzegorz Schetyna Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niej podpisani posowie wnosz projekt ustawy:

- o zmianie ustawy - Kodeks karny.

Do reprezentowania wnioskodawcw w pracach nad projektem ustawy upowaniamy pana posa Pawa Poncyljusza. (-) Lena Dbkowska-Cichocka; (-) Adam Gawda; (-) Kazimierz Hajda; (-) Elbieta Jakubiak; (-) Lucjan Karasiewicz; (-) Wiesaw Kilian; (-) Joanna Kluzik-Rostkowska; (-) Jan Filip Libicki; (-) Wojciech Mojzesowicz; (-) Jan Odakowski; (-) Zbysaw Owczarski; (-) Jacek Pilch; () Pawe Poncyljusz; (-) Andrzej Sonierz; (-) Jacek Tomczak; (-) Andrzej Walkowiak; (-) Zbigniew Wojciechowski.

Projekt USTAWA

z dnia

2011 r.

o zmianie ustawy- Kodeks karny

Art. 1. W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z pn. zm.) wprowadza si nastpujce zmiany: 1) w art. 135 uchyla si 2; 2) uchyla si art. 212, 213, 214 i 215. Art. 2 Ustawa wchodzi w ycie po upywie 14 dni od dnia ogoszenia.

UZASADNIENIE Proponowane zmiany maj za zadanie przywrci rwnowag pomidzy

koniecznoci ochrony czci i dobrego imienia osb publicznych oraz wymogiem zagwarantowania przestrzegania konstytucyjnej zasady wolnoci sowa. W realiach pastwa demokratycznego przepisy art. 135 2 oraz art. 212 s niewspmiernie restrykcyjne i stanowi nadmiern ingerencj w sfer swobody wypowiedzi. Przepis art. 135 2 z uwagi na nieprecyzyjne sformuowanie definicji czynu zabronionego nastrcza trudnoci interpretacyjne, powodujc, i obywatel moe nie by w stanie okreli granicy pomidzy dozwolon krytyk a czynem noszcym znamiona zniewaenia gowy pastwa. Stanowi on ponadto nieuzasadnione uprzywilejowanie Prezydenta RP wzgldem innych organw konstytucyjnych, ktrych ochronie su inne przepisy prawa, na przykad art. 226 3 KK. Przede wszystkim za penalizacja zniewaenia Prezydenta RP stoi w sprzecznoci ze wspczesnymi standardami w zakresie wolnoci sowa. Zgodnie z lini orzecznicz Trybunau Konstytucyjnego oraz Europejskiego Trybunau Praw Czowieka granice dopuszczalnej krytyki wobec politykw (a wic take Prezydenta RP) s szersze ni w stosunku do osb prywatnych. Przepis art. 212 z kolei w sposb bezzasadny wprowadza sankcj karn w sytuacjach, w ktrych z powodzeniem zastosowa mona przepisy prawa cywilnego o ochronie dbr osobistych. Orzeczenie wyroku w sprawie z art. 212 stanowi nadmiern dolegliwo dla osb zajmujcych si dziaalnoci o charakterze publicznym z uwagi na odium, jakie niesie za sob wyrok w sprawie karnej. Zagroenie tego rodzaju sankcj moe by wykorzystywane przez osoby publiczne do skutecznego ograniczania wolnoci sowa, jako e komentatorzy ycie spoecznego w obliczu tak drastycznych sankcji mog czu si niejako zmuszeni do zachowania milczenia. Biorc pod uwag fakt, i przepisy ustanawiajce cywilnoprawn ochron dbr osobistych wprowadzaj sankcje o charakterze pieninym, ktre, cho dotkliwe, nie nios za sob tak daleko idcych skutkw jak sankcja na gruncie prawa karnego, wydaje si, e art. 212 KK stanowi bezzasadn ingerencj w sfer wolnoci obywatelskich, stawiajc osoby publiczne w nadmiernie uprzywilejowanej pozycji. Z przyczyn powyszych zatem zasadne wydaje si wyeliminowanie z polskiego porzdku prawnego penalizacji czynw okrelonych w treci art. 135 2 oraz art. 212 KK.

OCENA SKUTKW REGULACJI

1. Podmioty,naktreoddziaujeprojektaktuprawnego

Projektowana ustawa oddziauje na wszystkie osoby prawne i fizyczne uczestniczce w publicznej wymianie opinii.
2. Konsultacjespoeczne.

Niniejszy projekt nie by poddawany konsultacjom.

3. Wpyw regulacji na sektor finansw publicznych, w tym budet pastwa i budety jednostek samorzduterytorialnego.

Niniejszy projekt nie wywoa skutkw dla dochodw do budetu pastwa oraz budetw jednostek samorzdu terytorialnego. 4. Wpyw regulacji na rynek pracy Proponowane zmiany nie bd miay wpywu na rynek pracy. 5. Oczekiwane skutki spoeczne, gospodarcze. Naley zakada, e wejcie w ycie niniejszej nowelizacji ustawy wpynie na wzmocnienie konstytucyjnej zasady wolnoci sowa. 6. Zgodno z prawem Unii Europejskiej. Projektowana ustawa nie jest objta prawem Unii Europejskiej.

Warszawa, 1 czerwca 2011 r. BAS-WAPEiM-1239/11 Pan Grzegorz Schetyna Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Opinia prawna w sprawie zgodnoci z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny (przedstawiciel wnioskodawcw: pose Pawe Poncyljusz)
Na podstawie art. 34 ust. 9 uchway Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 roku Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r. Nr 5, poz. 47, ze zmianami) sporzdza si nastpujc opini:

1. Przedmiot projektu ustawy Projekt ustawy przewiduje uchylenie przepisw art. 135 2 oraz art. 212 215 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zmianami). Proponowana zmiana zakada depenalizacj publicznego zniewaenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz depenalizacj zniesawienia. Proponowana ustawa ma wej w ycie po upywie 14 dni od dnia ogoszenia. 2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objtej projektem Prawo Unii Europejskiej nie reguluje kwestii, o ktrych mowa w projekcie ustawy. 3. Analiza przepisw projektu pod ktem ustalonego stanu prawa Unii Europejskiej Przepisy projektu nie nale do materii regulacji prawa Unii Europejskiej. 4. Konkluzja Przedmiot projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny nie jest objty prawem Unii Europejskiej. Dyrektor Biura Analiz Sejmowych Micha Krlikowski

Warszawa, 1 czerwca 2011 r. BAS-WAPEiM-1240/11 Pan Grzegorz Schetyna Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia prawna w sprawie stwierdzenia w trybie art. 95a ust. 3 Regulaminu Sejmu czy poselski projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny (przedstawiciel wnioskodawcw: pose Pawe Poncyljusz) jest projektem ustawy wykonujcej prawo Unii Europejskiej Projekt ustawy przewiduje uchylenie przepisw art. 135 2 oraz art. 212 215 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zmianami). Proponowania zmiana zakada depenalizacj publicznego zniewaenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz depenalizacj zniesawienia. Przedmiot projektu ustawy nie jest objty prawem Unii Europejskiej. Projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny nie jest projektem ustawy wykonujcej prawo Unii Europejskiej. Dyrektor Biura Analiz Sejmowych Micha Krlikowski

Warszawa, dnia 30 czerwca 2011 r. SD NAJWYSZY BIURO STUDIW I ANALIZ

Pl. Krasiskich 2/4/6, 00-951 Warszawa

BSA II-021-136/11

UWAGI do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny

1. Celem projektu przedoonego do opinii jest uchylenie art. 135 2 oraz art. 212-215 Kodeksu karnego. Zdaniem projektodawcw art. 135 2 k.k., przewidujcy odpowiedzialno karn za publiczne zniewaenie Prezydenta RP, jest nadmiernie restrykcyjny i stanowi nadmiern ingerencj w sfer swobody wypowiedzi. Z kolei art. 212 k.k., wedug projektodawcw, stawia osoby publiczne w nadmiernie uprzywilejowanej pozycji oraz moe by przez nie wykorzystywany do skutecznego ograniczania wolnoci sowa. 2. Decyzja o ograniczeniu zakresu penalizacji lub zmniejszeniu intensywnoci ochrony prawnokarnej jest rozstrzygniciem, w stosunku do ktrego ustawodawca posiada znaczn swobod. Z punktu widzenia uregulowa konstytucyjnych, decyzja o ograniczeniu zakresu penalizacji musi bra pod uwag obowizek zapewnienia dostatecznej ochrony okrelonych praw, wolnoci lub wartoci konstytucyjnych. W tym aspekcie nie wydaje si, aby uchylenie typu kwalifikowanego przestpstwa zniewaenia Prezydenta RP z art. 135 2 Kodeksu karnego prowadzio do naruszenia wspomnianego standardu konstytucyjnego. Pewne wtpliwoci mona mie natomiast w odniesieniu do projektowanej depenalizacji pomwienia z art. 212 k.k. Jak bowiem wskazuje prowadzona ju od wielu lat debata dotyczca tej kwestii, szereg argumentw dowodzi tego, e sama ochrona cywilnoprawna moe by niewystarczajca, zwaszcza w przypadku naruszenia czci osb prywatnych za porednictwem rodkw masowego komunikowania. W zwizku z obecnym rozwojem technologii rozpowszechniania informacji, sfera prywatnoci czowieka

powinna pozostawa pod szczegln ochron prawn. Niestety uzasadnienie opiniowanego projektu ustawy nie przedstawia adnych argumentw, ani danych statystycznych, cywilnoprawnych pozwalajcych bdzie w na tym ocen, wypadku czy istotnie stosowanie rodkw standard speniao konstytucyjny

dostatecznej ochrony czci i dobrego imienia. 3. Naley podkreli, e w odniesieniu do propozycji uchylenia art. 135 2 Kodeksu karnego, projektodawcy w aden sposb nie wykazali, dlaczego regulacja ta miaaby stanowi nadmiern ingerencj w sfer swobody wypowiedzi. Przepis ten penalizuje publiczne zniewaenie Prezydenta RP. Nie ogranicza wic swobody wypowiedzi w zakresie treci, a jedynie formy zakazujc stosowania wobec Prezydenta RP wypowiedzi o charakterze obelywym. Naley przy tym podkreli, e uchylenie art. 135 2 nie spowoduje depenalizacji zachowa polegajcych na zniewaeniu Prezydenta RP. Zachowania takie nadal bd stanowi przestpstwo na podstawie art. 226 1 lub 226 3 Kodeksu karnego. Nie jest take trafne powoanie si w uzasadnieniu projektu ustawy na orzecznictwo EPTCz, bowiem Trybuna ten nie wykluczy moliwoci wprowadzenia odpowiedzialnoci karnej za zniewaenie gowy pastwa, czy te innego funkcjonariusza publicznego. Z kolei wyrokiem z dnia 11 padziernika 2006 r. Trybuna Konstytucyjny uzna e art. 226 1 Kodeksu karnego (w brzmieniu sprzed nowelizacji z 2008 r.), przewidujcy odpowiedzialno karn za zniewaenie funkcjonariusza publicznego jedynie w czci narusza zasady konstytucyjnej ochrony wolnoci sowa i proporcjonalnoci. W wykonaniu tego wyroku art. 226 1 otrzyma nowe brzmienie, zgodnie z ktrym surowszej odpowiedzialnoci karnej podlega ten, kto zniewaa funkcjonariusza publicznego w zwizku i podczas wykonywania przez niego czynnoci subowych. W istocie wic proponowana przez projektodawcw zmiana prowadziaby jedynie do obnienia wysokoci ustawowego zagroenia za zniewaenie Prezydenta RP z trzech do dwch lat pozbawienia wolnoci (art. 226 3). Projektodawcy pominli take okoliczno, e art. 136 3 przewiduje odpowiedzialno karn za zniewaenie na terytorium RP gowy innego pastwa albo reprezentanta tego pastwa. Przestpstwo to zagroone jest kar do 3 lat pozbawienia wolnoci i powizane jest z zasad wzajemnoci. W przypadku uchylenia art. 135 2 doszoby do paradoksalnej sytuacji, w ktrej zniewaenie prezydenta obcego pastwa byoby karane surowiej ni zniewaenie Prezydenta RP.

Analizujc motywy projektodawcw wyraone w uzasadnieniu projektu, a odnoszce si do propozycji skrelenia art. 212-215 Kodeksu karnego, naley wskaza ich nieadekwatno do treci tego przepisu. Przepis ten nie dotyczy bowiem wycznie osb zajmujcych si dziaalnoci publiczn, ale take czy moe przede wszystkim osb prywatnych. Ponadto w odniesieniu do osb publicznych odpowiedzialno karna grozi wycznie w przypadku umylnego stawiania zarzutw nieprawdziwych a wic w przypadku dziaa podejmowanych w zej wierze. Nawet nieusprawiedliwony bd co do prawdziwoci podniesionego zarzutu wycza stosowanie art. 212 k.k. Skoro gwn intencj projektodawcw byo ograniczenie prawnokarnej ochrony czci osb publicznych, naleao nie tyle uchyla art. 212 k.k. ile zmodyfikowa znamiona ujtego w nim typu czynu zabronionego. Projektodawcy nie przedstawili bowiem adnych argumentw, z uwagi na ktre naleaoby znie prawnokarn ochron czci osb prywatnych, wobec ktry np. osoby publiczne formuuj zarzuty za pomoc rodkw masowej komunikacji.