2

Opracowanie publikacji GUS, Departament Produkcji

Preparation of the publication CSO, Industry Statistics Division
Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A.
The Polish National Energy Conservation Agency


kierujcy Grayna Berent-Kowalska, Ryszard Wnuk
supervisor (KAPE)



autorzy Szymon Peryt, Aureliusz Jurga, Witold Roman,
authors Krzysztof Dziedzina




Okadka Zakad Wydawnictw Statystycznych
Cover Statistical Publishing Establishment





ISSN: 1732-4939




Publikacja dostpna na www.stat.gov.pl
Publication available on www.stat.gov.pl

Wspfinansowana przez

Przedstawione informacje wyraaj pogldy autorw publikacji, a nie s oficjalnym
stanowiskiem Komisji Europejskiej.
ZAKAD WYDAWNICTW STATYSTYCZNYCH, 00-925 WARSZAWA, AL. NIEPODLEG0CI 208
Informacje w sprawach sprzeday publikacji tel.: (0 22) 608 32 10, 608 38 10
3

PRZEDMOWA


Publikacja niniejsza jest kolejn edycj opracowania EFEKTYWNO
WYKORZYSTANIA ENERGII wydawan przez Gwny Urzd Statystyczny w serii
Informacje i opracowania statystyczne.
Celem publikacji jest przedstawienie globalnych i sektorowych wskanikw
efektywnoci energetycznej wraz z ich analiz.
Rozwj wskanikw efektywnoci energetycznej dostosowujcy statystyk energii do
zmieniajcych si warunkw funkcjonowania gospodarki i aktualnych potrzeb
(monitorowanie gospodarki energi i kontrolowanie jej zarzdzania w kierunku
zrwnowaonego rozwoju) realizowany jest w odpowiedzi na zapisy, zawarte
w dokumentach Komisji Europejskiej i IEA/OECD. Dokumenty te zalecaj wsplne dziaania
Eurostatu i krajw czonkowskich, celem stworzenia systemu wskanikw statystycznych,
stanowicych narzdzie do oceny trendw w obszarze efektywnoci energetycznej
i wspomagajce podejmowanie decyzji oraz koordynacj tych dziaa z pracami
prowadzonymi przez Midzynarodow Agencj Energii.
Realizacji tego celu suyy prace wykonane w ramach programw Unii Europejskiej
SAVE I i SAVE II i wykonywane obecnie w ramach programu Inteligentna Energia dla
Europy.
Przedstawione wyniki oblicze stanowi prezentacj moliwoci systemu tworzonego
w UE i IEA/OECD i nie s jeszcze pen analiz aktualnego stanu i trendw zmian
energochonnoci polskiej gospodarki.
Prace zwizane z przygotowaniem i opracowaniem publikacji zostay wykonane przez
pracownikw Krajowej Agencji Poszanowania Energii S.A., Agencji Rynku Energii S.A. oraz
Gwnego Urzdu Statystycznego.


Wanda Tkaczyk
Dyrektor Departamentu



Warszawa, czerwiec 2010 r.
4
PREFACE


This publication is successive edition of the study ENERGY EFFICIENCY
published by the Central Statistical Office (GUS) as part of the series entitled Information
and statistical papers.
The aim of this publication is to present global and sector energy efficiency indicators
with their analysis.
The development of energy efficiency indicators adapting statistics to changing
economy conditions and present needs (monitoring of energy economy and controlling its
management towards sustainable development) is realized in answer to European
Commission and IEA/OECD documents. These documents recommended joined actions of
Eurostat and Member States, aimed at creation of statistical indicators system to assess trends
in the field of energy efficiency and supporting decisions making and coordination of these
actions with works carried by International Energy Agency.
Realization of this aim served works carried in frames of European Union projects
SAVE I and SAVE II and carry at the present in frames of Intelligent Energy for Europe
programme.
Presented results show potentiality of system created in the EU and IAE/OECD and
are not full analysis of present state and trends of energy intensity of Polish economy.
The publication was elaborated by employees of the Polish National Energy
Conservation Agency, Energy Market Agency and Central Statistical Office.


Wanda Tkaczyk
Director of Division






Warsaw, June 2010
5

Spis treci

1. Wprowadzenie ................................................................................................................. 8
2. Wskaniki efektywnoci energetycznej dla gospodarki polskiej i jej sektorw ........ 11
2.1. Dynamika rozwoju gospodarczego ........................................................................... 11
2.2. Zuycie i ceny energii ............................................................................................... 12
2.3. Wskaniki makroekonomiczne ................................................................................. 17
2.4. Przemys .................................................................................................................... 20
2.5. Gospodarstwa domowe ............................................................................................. 25
2.6. Transport ................................................................................................................... 30
2.7. Sektor usug ............................................................................................................... 32
2.8. Ciepownie i elektrociepownie ................................................................................. 34
2.9. Wskanik ODEX i zaoszczdzona energia ............................................................... 34
3. Polska na tle innych pastw Unii Europejskiej ............................................................ 37
4. Podsumowanie ................................................................................................................. 42
5. Waniejsze skrty ............................................................................................................ 43
Zacznik 1. Dane zawarte w publikacji ........................................................................... 44
Zacznik 2. Przyjte i planowane dziaania na rzecz efektywnoci energetycznej ...... 48
Zacznik 3. Akty prawne ................................................................................................... 57


Spis rysunkw
Rys. 1. Dynamika podstawowych wskanikw makroekonomicznych (1990=100)
Rys. 2. Zmiany PKB, wartoci dodanej w gwnych sektorach gospodarki narodowej
i spoycia indywidualnego
Rys. 3. Zuycie energii pierwotnej i finalne zuycie energii
Rys. 4. Struktura finalnego zuycia energii w Polsce wg nonikw
Rys. 5. Struktura finalnego zuycia energii w Polsce wg sektorw
Rys. 6. Zmiany cen oleju napdowego i benzyny
Rys. 7. Zmiany cen energii elektrycznej dla gospodarstw domowych i przemysu
Rys. 8. Zmiany cen gazu dla gospodarstw domowych i przemysu
Rys. 9. Zmiany wskanika energochonnoci PKB
Rys. 10. Relacja energochonnoci finalnej PKB do pierwotnej
6
Rys. 11. Zmiany wskanika energochonnoci finalnej PKB
Rys. 12. Zuycie finalne energii w przemyle wg nonikw
Rys. 13. Struktura dziaowa zuycia energii w przemyle przetwrczym
Rys. 14. Zmiany wskanika energochonnoci w energochonnych gaziach przemysu
Rys. 15. Zmiany wskanika energochonnoci w nisko energochonnych gaziach
przemysu
Rys. 16. Zmiany energochonnoci przemysu przetwrczego rola zmian strukturalnych
Rys. 17. Efekt zmian strukturalnych wpyw poszczeglnych bran w rnych okresach
Rys. 18. Zmiany wskanikw energochonnoci produkcji wybranych wyrobw
przemysowych
Rys. 19. Struktura zuycia energii w gospodarstwach domowych wedug kierunkw
uytkowania
Rys. 20. Zmiany wskanika zuycia energii w gospodarstwach domowych w przeliczeniu
na 1 mieszkanie
Rys. 21. Zuycie energii w gospodarstwach domowych na m
2

Rys. 22. Zmiany cen i wskanika zuycia energii elektrycznej w gospodarstwach
domowych w przeliczeniu na 1 mieszkanie
Rys. 23. Przewozy i zuycie energii w transporcie
Rys. 24. Zuycie paliw przez samochd ekwiwalentny
Rys. 25. Zmiany wskanika energochonnoci i elektrochonnoci wartoci dodanej
w sektorze usug
Rys. 26. Zmiany wskanika zuycia energii i energii elektrycznej w przeliczeniu na
1 zatrudnionego w sektorze usug
Rys. 27. Zmiany sprawnoci ciepowni i elektrociepowni
Rys. 28. Wskanik ODEX
Rys. 29. Skumulowane oszczdnoci energii
Rys. 30. Energochonno pierwotna PKB z korekt klimatyczn (euro05, ppp)
Rys. 31. Energochonno finalna PKB z korekt klimatyczn (euro05, ppp)
Rys. 32. Energochonno finalna przetwrstwa przemysowego w redniej strukturze
europejskiej (euro05, ppp)
Rys. 33. Zuycie energii przez samochd ekwiwalentny
Rys. 34. Zuycie energii na m
2
mieszkania z korekt klimatyczn
Rys. 35. Zuycie energii na 1 zatrudnionego w sektorze usug z korekt klimatyczn

7
Spis tabel
Tabl. 1. Tempo wzrostu podstawowych makroekonomicznych wskanikw rozwoju
gospodarczego Polski w latach 1990-2008 w [%/rok]
Tabl. 2. rednioroczne tempa zmian wskanikw energochonnoci PKB (%/rok)
Tabl. 3. Dynamika zmian energochonnoci przemysu przetwrczego i efektu zmian
strukturalnych (%/rok)
Tabl. 4. Zmiany struktury zuycia energii w gospodarstwach domowych wg kierunkw
uytkowania
Tabl. 5. Wielkoci stopniodni w latach 1994-2008


8

1. Wprowadzenie
Zwikszanie efektywnoci energetycznej procesw wytwarzania, przesyu i uytkowania
energii jest filarem prowadzenia zrwnowaonej polityki energetycznej. Znajduje to swj
wyraz w prawodawstwie i dziaaniach podejmowanych przez instytucje pastwowe
i organizacje midzynarodowe. Wymieni tu naley regulacje zwizane z efektywnoci
energetyczn, w tym:
- Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady
1
(z najnowsz 2006/32/WE z dnia
5 kwietnia 2006 r., w sprawie efektywnoci kocowego uytkowania energii i usug
energetycznych i uchylajc dyrektyw Rady 93/76/EWG (Directive of the European
Parlament and of the Council of 5 April 2006 on energy end-use efficiency and energy
services and repealing Council Directive 93/76/EEC),
- Odnowion Strategi Lizbosk,
- Narodow Strategi Spjnoci na lata 2007-2013.
Gwnym celem dyrektywy 2006/32/WE jest osignicie uzasadnionej ekonomicznie
poprawy efektywnoci kocowego uytkowania paliw i energii w pastwach czonkowskich
Unii Europejskiej poprzez: ustalenie celw, mechanizmw i zacht; ustalanie
instytucjonalnych, finansowych i prawnych ram dla usunicia istniejcych barier rynkowych
poprawy efektywnoci kocowego uytkowania energii; promowanie programw sucych
poprawie efektywnoci energetycznej; rozwijanie rynku wysokiej jakoci usug
energetycznych dla uytkownikw kocowych; zharmonizowanie metodologii obliczania
i weryfikowania oszczdnoci energii.
Ww. dyrektywa zobowizuje kraje czonkowskie do gromadzenia i przekazywania danych
niezbdnych do monitorowania, oceny i planowania dziaa na rzecz poprawy efektywnoci
wykorzystania energii.
Istniej dwie metody pomiaru wzrostu efektywnoci energetycznej (oszczdnoci energii).
S to: metoda od ogu do szczegu (top-down) oraz metoda od szczegu do ogu
(bottom-up).

1
Patrz Zacznik 3.
9
- W metodzie od ogu do s zczegu wykorzystuje si dane zagregowane i dlatego
nazywa si j metod wskanikw efektywnoci energetycznej. Dziki niej mona
ustali co prawda poprawne, ale jednak tylko wskaniki rozwoju sytuacji, natomiast
nie daje ona dokadnych pomiarw na poziomie szczegowym. Najczciej
przedmiotem oblicze w tej metodzie s sekcje, dziay, grupy gospodarki, grupy
urzdze, typy rodkw transportu. Obliczone wartoci zuycia energii lub
energochonnoci podlegaj korektom uwzgldniajcym czynniki zewntrzne takie,
jak ilo stopnio-dni w sezonie grzewczym, zmiany strukturalne, profil produkcji itp.
- Metoda od s zczegu do og u jest bardziej precyzyjnym sposobem obliczania
oszczdnoci energii wynikajcych ze wzrostu efektywnoci energetycznej. Najpierw
oblicza si zuycie energii dla pojedynczego odbiornika kocowego, np. lodwki,
w okrelonym przedziale czasu przed wdroeniem dziaania majcego na celu
zwikszenie efektywnoci energetycznej, uzyskujc wartoci odniesienia
2
.
Nastpnie stwierdzony poziom zuycia porwnuje si ze zuyciem energii
(odnotowanym w takim samym przedziale czasu, ale po wdroeniu dziaania
zwikszajcego efektywno energetyczn). Rnica pomidzy uzyskanymi wynikami
jest miar zwikszenia efektywnoci energetycznej. Jeeli obliczenia takie wykona si
dla wszystkich rodzajw odbiornikw energii, a wyniki zsumuje si, otrzyma si do
dokadn miar wzrostu efektywnoci energetycznej. Wykonujc obliczenia, naley
take i w tej metodzie pamita o uwzgldnieniu korekty na warunki klimatyczne
i inne czynniki, wymienione w opisie metody od ogu do szczegu.
Gwny Urzd Statystyczny oraz Krajowa Agencja Poszanowania Energii uczestnicz od
kilku lat w kolejnych projektach majcych na celu ocen efektywnoci energetycznej
oraz opis wdraanych rodkw majcych na celu popraw efektywnoci energetycznej.
Obecnie uczestnicz w 2,5-letnim (2010-2012) projekcie programu Inteligentna Energia dla
Europy o nazwie: Monitoring of European Union and national energy efficiency targets
(Monitorowanie krajowych i unijnych celw w zakresie efektywnoci energetycznej)
o akronimie ODYSSEE-MURE 2010.
Celem projektu bdzie dostarczenie wynikw monitorowania i oszacowania postpu
w zakresie efektywnoci energetycznej, jak rwnie polityk i programw dziaa na rzecz
efektywnoci energetycznej (NEEAP).

2
W obliczeniach od szczegu do ogu, w przypadku, gdy nie mona wczeniej zmierzy zuycia energii, poziom
odniesienia mona odtworzy korzystajc z zaoe dotyczcych rodzajw i udziau technologii itp., ktre byyby stosowane
gdyby dane dziaanie nie zostao zrealizowane.
10
Powysze cele s zgodne z wymaganiami dotyczcymi oceny efektywnoci energetycznej wg
dyrektywy 32/2006/WE. W projekcie rozwijane i wykorzystywane s dwa narzdzia: baza
danych ODYSSEE
3
zawierajca dane i wielkoci wskanikw efektywnoci energetycznej;
baza danych MURE
4
z informacjami dotyczcymi dziaa na rzecz poprawy efektywnoci
energetycznej.
Niniejsza publikacja i prezentowane wskaniki efektywnoci energetycznej s wynikiem
prac prowadzonych w ramach poprzednich projektw stanowicych kontynuacj projektu
Ocena i monitorowanie efektywnoci energetycznej w nowych krajach UE z programu
Inteligentna Energia dla Europy i opieraj si na metodologii wypracowanej w trakcie
w/w projektw.
Prezentowane dane mog nieznacznie odbiega od danych zaprezentowanych w poprzedniej
edycji, co jest wynikiem dokonywanych korekt.

3
www.odyssee-indicators.org.
4
www.mure2.com.
11

2. Wskaniki efektywnoci energetycznej dla gospodarki polskiej
i jej sektorw
2.1. Dynamika rozwoju gospodarczego
Poczwszy od roku 1992 wszystkie podstawowe wskaniki ekonomiczne Polski, po spadku
na pocztku lat 90-tych ulegay poprawie (rys.1). Najszybsze tempo wzrostu wartoci dodanej
w cenach staych odnotowa w omawianym okresie sektor przemysu, aczkolwiek by to
wzrost najbardziej nierwnomierny, z dwoma latami spadkowymi (2001 i 2002). Spoycie
indywidualne wzrastao w kadym roku, a tempo wzrostu przekraczao, szczeglnie w latach
1990-1992, wzrost wartoci produktu krajowego brutto (tabl. l). Najnisze tempo wzrostu
odnotowa sektor rolnictwa (rys. 2).

Rys. 1. Dynamika podstawowych wskanikw makroekonomicznych (1990=100)
80
100
120
140
160
180
200
220
240
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
PKB Warto dodana w przemyle Spoycie indywidualne

Tabl. 1. Tempo wzrostu podstawowych makroekonomicznych wskanikw rozwoju
gospodarczego Polski w latach 1990-2008 [%/rok]
Wyszczeglnienie 1991-2001 2001-2008 1990-2008
PKB 4,66 4,60 3,95
Warto dodana w przemyle 5,50 6,17 4,63
Spoycie indywidualne 4,70 4,02 4,52

12
Rys. 2. Zmiany PKB, wartoci dodanej w gwnych sektorach gospodarki narodowej
i spoycia indywidualnego
0
50000
100000
150000
200000
250000
300000
1
9
9
0
1
9
9
2
1
9
9
4
1
9
9
6
1
9
9
8
2
0
0
0
2
0
0
2
2
0
0
4
2
0
0
6
2
0
0
8
m
l
n

e
u
r
o
0
0
PKB
Spoycie
indywidualne
Warto dodana w
usugach
Warto dodana w
przemyle
Warto dodana w
rolnictwie

2.2. Zuycie i ceny energii
Po pocztkowym wzrocie w pierwszej poowie lat 90-tych i osigniciu najwikszej wartoci
w roku 1996, w latach 1996-2002 zuycie energii pierwotnej i finalne zuycie energii
5

wykazuj wyran tendencj malejc (rys. 3). Nastpnie rozpocz si powolny wzrost
zuycia, ktry by kontynuowany w 2008 r.
Spadek zuycia energii (1996-2002) wynika z realizacji programw modernizacyjnych,
restrukturyzacji gospodarki, a take okresowo zmniejszonej aktywnoci gospodarczej.
Przyniosy rwnie efekty wdraane programy poprawy efektywnoci energetycznej oraz
urynkowienie cen energii.

5
Termin finalne zuycie energii oznacza finalne zuycie energii na cele energetyczne obliczane zgodnie z
metodologi Eurostatu/IEA.
13
Rys. 3. Zuycie energii pierwotnej i finalne zuycie energii
40
50
60
70
80
90
100
110
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
M
t
o
e
Zuycie energii pierwotnej
Finalne zuycie energii
Finalne zuycie energii z korekt klimatyczn

Przebieg funkcji finalnego zuycia energii modyfikuje nieznacznie korekta klimatyczna tj.
podwysza jej wartoci dla zim charakteryzujcych si mniejsz liczb stopniodni
(agodniejszych). Korekta klimatyczna obejmuje sektor gospodarstw domowych i usug.
Zuycie energii z korekt klimatyczn okrela jego teoretyczn wielko dla danego roku,
gdyby charakteryzoway go warunki pogodowe opisane redni wieloletni liczb stopniodni.
Zuycie finalne energii z korekt klimatyczn oblicza si odejmujc od zuycia finalnego
cakowitego (przez wszystkie sektory) zuycie energii w sektorach mieszkalnictwa i usug,
a dodajc zuycie energii w sektorze mieszkalnictwa i usug z korekt klimatyczn
6
.
Polska energetyka tradycyjnie bya zorientowana na wykorzystanie wasnych zasobw
naturalnych. Gwnym rdem energii by wgiel kamienny i brunatny. Jednake,
zaobserwowa mona znaczny spadek udziau paliw wglowych w krajowym zuyciu energii
z 27% w 1998 do 19% w 2008 (rys. 4). Porwnanie struktury zuycia energii wedug
nonikw w latach 1998 i 2008 wskazuje na rosnc rol paliw ropopochodnych, ktre stay
si jednoczenie nonikiem o najwikszym udziale w zuyciu energii wynoszcym 32%
w 2008 roku. Niewielki wzrost w stosunku do roku 1998 wystpi w zuyciu gazu, ktry
w roku 2008 stanowi 14% zuycia energii. W latach 1998-2008 nastpi take nieznaczny
wzrost zuycia energii elektrycznej i w 2008 roku udzia tego nonika wynis 17%.

6
Metodyka obliczania korekty klimatycznej zostaa szczegowo przedstawiona w rozdziale 2.5.
14
Rys. 4. Struktura finalnego zuycia energii w Polsce wg nonikw
Zmiany struktury finalnego zuycia energii w gwnych sektorach gospodarki (rys. 5)
odzwierciedlaj kierunki rozwoju gospodarki. Restrukturyzacja przemysu i dziaania
przedsibiorstw, majce na celu obnienie energochonnoci, spowodoway zmniejszenie
zuycia energii w tym sektorze. Cigy rozwj transportu drogowego i sektora usug
powoduje wzrost udziau tych sektorw w krajowym zuyciu energii. W sektorze
gospodarstw domowych wskutek wprowadzania systemu docieple oraz poprawy i wzrostu
efektywnoci systemw grzewczych w latach 1998-2008 nastpia redukcja zuycia energii
o 6%.
Zmiany zachodzce w sektorze rolnictwa, polegajce na likwidacji i prywatyzacji byych
pastwowych gospodarstw rolnych i tworzeniu nowoczesnych, wielkoobszarowych
gospodarstw, nie przyczyniy si do oszczdnoci zuycia energii. Zuycie energii w
rolnictwie zaczo jednak spada od roku 2000.

7%
17%
11%
14%
19%
32%
Wgiel
Paliwa cieke
Gaz
Ciepo
Pozostae Energia
elektryczna
2008
6%
14%
14%
13%
27%
26%
Wgiel
Paliwa cieke Gaz
Ciepo
Pozostae Energia
elektryczna
1998
15
Rys. 5. Struktura finalnego zuycia energii w Polsce wg sektorw
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
Przemys Transport Gospodarstwa
domowe
Rolnictwo Usugi
1998 2008

Ceny benzyny i oleju napdowego wyraone w cenach staych roku 2000 dynamicznie rosn
od roku 1998, z okresowymi korektami tego trendu (rys. 6). Gwnymi czynnikami
wpywajcymi na poziom tych cen jest wysoko zawartych w nich podatkw (znaczce
podwyki akcyzy miay miejsce pod koniec lat 90-tych) oraz ceny surowcw na rynkach
wiatowych (cena ropy wzrasta od pocztku 1999 r.). W 2008 r. cena benzyny wyniosa
0,87 euro, a oleju napdowego 0,85 euro.
Rys. 6. Zmiany cen oleju napdowego i benzyny
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
e
u
r
o
0
0
/
l
Benzyna Olej napdowy

16
Na pocztku lat 90-tych zlikwidowano dotacje do cen energii elektrycznej, co osignito
przy wzrocie taryf dla gospodarstw domowych z 0,0248 za 1 kWh w 1990 r. do 0,0644
w 1993 roku (wzrost o 160%) wyraonych w euro w cenach staych 2000. Od tego momentu
ceny energii elektrycznej znajduj si w powolnym trendzie wzrostowym. W 2008 r.
wyniosy one 0,094 euro00/kWh. Energia elektryczna dla przemysu taniaa w latach
1990-2000 (okoo 4,1% rocznie) rys. 7. Natomiast w latach 2001-2003 ceny wzrosy o 28%,
po czym zaczy powolnie spada, by gwatownie wzrosn w roku 2008 do poziomu
0,058 euro00/kWh.
Rys. 7. Zmiany cen energii elektrycznej dla gospodarstw domowych i przemysu
0,02
0,03
0,04
0,05
0,06
0,07
0,08
0,09
0,1
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
e
u
r
o
0
0
/
k
W
h
Przemys Gospodarstwa domowe

Trendy zmian cen gazu ziemnego s zblione do tendencji obserwowanych dla cen energii
elektrycznej. Ceny gazu dla gospodarstw domowych wyraone w euro w cenach staych 2000
wzrosy zdecydowanie z 0,0349 w 1990 r. do 0,2058 w 1993 r. (490% wzrost w cenach
staych) rys. 8), po czym do 2000 roku odnotowuje si stopniowy wzrost. W latach 2001
i 2002 nastpiy kolejne due podwyki cen gazu, a w latach nastpnych cena ulegaa
niewielkim wahaniom. Od roku 2004 nastpi powrt do trendu wzrostowego, ktry
gwatownie przyspieszy w 2006 r. i by kontynuowany w nastpnych latach.
W latach 1990-1999 ceny gazu dla przemysu systematycznie ulegay zmniejszeniu, nastpnie
ulegy one gwatownemu zwikszeniu w latach 2000-2001. Po niewielkim spadku trwajcym
do roku 2004, ceny zaczy ponownie rosn.
17
Rys. 8. Zmiany cen gazu dla gospodarstw domowych i przemysu
0
0,05
0,1
0,15
0,2
0,25
0,3
0,35
0,4
0,45
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
e
u
r
o
0
0
/
m
3
Przemys Gospodarstwa domowe


2.3. Wskaniki makroekonomiczne
Efektem w miar stabilnego zuycia energii oraz rosncej wartoci produktu krajowego brutto
jest zaobserwowana malejca energochonno pierwotna i finalna PKB (rys. 9-11, tabl. 2).
Po pocztkowym wzrocie energochonnoci PKB (do roku 1993), nastpi okres
dynamicznej poprawy trwajcy do 2000 roku. Od tej pory nastpuje stopniowa poprawa
energochonnoci w tempie ponad 2% rocznie, ktre ulego ponownemu przyspieszeniu
w 2007 roku. W roku 2008 pozytywny trend by kontynuowany, a spadek energochonnoci
PKB wynis 4%.

Tabl. 2. rednioroczne tempa zmian wskanikw energochonnoci PKB (%/rok)
Tempo zmian 1990-1993 1993-2000 2000-2008 1993-2008 1990-2008
Energochonnoci finalnej
PKB
3,46 -7,16 -2,71 -4,81 -3,48
Energochonnoci pierwotnej
PKB
0,84 -6,77 -2,94 -4,75 -3,84

18
Rys. 9. Zmiany wskanika energochonnoci PKB
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
k
g
o
e
/
e
u
r
o
0
0
Energochonno pierwotna Energochonno pierwotna z korekt klimatyczn
Energochonno finalna Energochonno finalna z korekt klimatyczn

Rys. 10. Relacja energochonnoci finalnej PKB do pierwotnej
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
k
g
o
e
/
e
u
r
o
0
0
40
45
50
55
60
65
%
energochonno pierwotna energochonno finalna finalna/pierwotna

Tempo poprawy wskanika energochonnoci pierwotnej na pocztku lat 90-tych byo
wiksze od energochonnoci finalnej, w wyniku czego relacja tych energochonnoci ulega
niewielkiej poprawie. Od tego czasu wskanik pozostaje na zblionym poziomie, z niewielk
19
tendencj spadkow. Na jego wysoko maj wpyw gwnie sprawno przemian
energetycznych (im wiksza sprawno tym wiksza warto wskanika) oraz tempo wzrostu
zuycia energii elektrycznej (im wiksze tym nisza warto wskanika).
Rys. 11. Zmiany wskanika energochonnoci finalnej PKB
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
k
g
o
e
/
e
u
r
o
0
0
Energochonno finalna w staej strukturze Energochonno finalna z korekt klimatyczn

Najwiksze zmiany strukturalne
7
miay miejsce na pocztku lat 90-tych. Korzystne tendencje
utrzymuj si od 1995 roku, ale ich wpyw jest bardzo niewielki.
Analizujc zmiany energochonnoci od 1990, nie naley zapomina o szczeglnej sytuacji,
w jakiej znajdoway si przed 1990 r. kraje Europy rodkowo-Wschodniej, w tym Polska.
W gospodarkach opartych na centralnym planowaniu ceny energii byy bardzo niskie, co byo
przyczyn duego marnotrawstwa dochodzcego nawet do 60-70% cakowitego zuycia.
Doprowadzio to do niekorzystnego nawyku nieefektywnego wykorzystywania energii,
trudnego do zlikwidowania, ktre jednoczenie dawao due moliwoci oszczdzania.
Spadek energochonnoci wynika w pewnej czci z wykorzystania tych tzw. prostych
rezerw.

7
energochonno finalna z korekt klimatyczn w staej strukturze (roku 2000) jest liczona w danym roku jako
rednia waona biecych energochonnoci sektorowych z korekt finaln, gdzie wagami s udziay
poszczeglnych sektorw w tworzeniu wartoci dodanej w roku 2000. Dla zuycia energii w gospodarstwach
domowych jako poziom odniesienia i wag przyjto poziom konsumpcji indywidualnej, a dla transportu PKB.
20
2.4. Przemys
Zuycie finalne energii w przemyle podlegao podobnym wahaniom jak zuycie ogem.
W drugiej poowie lat 90-tych zacz si spadek zuycia energii do poziomu 15 Mtoe
w 2002 roku. Od tego czasu zuycie energii utrzymuje si na zblionym poziomie.

Rys. 12 Zuycie finalne energii w przemyle wg nonikw
0
5
10
15
20
25
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
M
t
o
e
Paliwa cieke Gaz Wgiel Energia elektryczna Ciepo Pozostae


Zmiany udziaw poszczeglnych przemysw w cakowitym zuyciu energii w przemyle
przetwrczym przedstawia rys. 13. Okoo 60% energii zuywaj przemysy: hutniczy,
chemiczny i mineralny; udzia ten nie zmieni si znaczco na przestrzeni 10 lat. Wzrost
udziau w strukturze zuycia zanotoway przemys chemiczny i papierniczy. Spadek udziau
obserwuje si dla przemysu spoywczego, tekstylnego, maszyn i urzdze. Znaczny spadek
zuycia energii odnotowano w przemyle hutniczym. Spadki te byy spowodowane czciowo
zmniejszeniem produkcji. Zmiany strukturalne s jednak niewielkie i mieszcz si w
granicach kilku punktw procentowych.
21
Rys. 13. Str uktur a dziaowa finalnego zuycia ener gii w pr zemyle pr zetwr czym
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
1998 2008
pozostay
rodkw transportu
maszynowy
hutniczy
mineralny
chemiczny
papierniczy
drzewny
tekstylny
spoywczy
Na rys. 14 i 15 przedstawiono wykresy zmian wskanikw energochonnoci (finalne zuycie
energii/warto dodana) dla wybranych gazi przemysu w latach 1993-2008.
Rys. 14. Zmiany wskanika ener gochonnoci w ener gochonnych gaziach pr zemysu
0
1
2
3
4
5
6
7
8
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
k
g
o
e
/
e
u
r
o
0
0
chemiczny mineralny hutniczy

22
Rys. 15. Zmiany wskanika energochonnoci w nisko energochonnych gaziach
przemysu
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
k
g
o
e
/
e
u
r
o
0
0
spoywczy tekstylny drzewny
papierniczy maszynowy rodkw transportu
pozostay

Najwiksz dynamik poprawy efektywnoci energetycznej odnotoway przemys
maszynowy i rodkw transportu, a take spoywczy i tekstylny. Najwolniej poprawa
zachodzia w przemyle hutniczym, papierniczym, drzewnym i chemicznym. Najszybsze
tempo spadku energochonnoci wikszo bran odnotowaa pomidzy 1996, a 2000 rokiem.
W 2008 roku we wszystkich branach, za wyjtkiem przemysu drzewnego i chemicznego
doszo do spadku energochonnoci.
Zmieniajce si udziay poszczeglnych dziaw przetwrstwa przemysowego w zuyciu
finalnym energii oraz wytworzonej wartoci dodanej w sekcji, czyli zmieniajca si struktura
maj wpyw na poziom energochonnoci przetwrstwa przemysowego. Prezentowane
poniej wyniki oceniajce wpyw zmian strukturalnych zachodzcych w przemyle
przetwrczym na poziom energochonnoci s rezultatem zastosowania metody DIVISIA.
W dugich okresach tempo poprawy energochonnoci przemysu przetwrczego byo
wysokie i stabilne (przekraczao 9%/rok). Jednake po roku 2000 wpyw efektu zmian
strukturalnych jest ponad 3-krotnie silniejszy. Tempo poprawy efektywnoci w staej
strukturze obrazujce rzeczywist popraw na poziomie bran obniyo si z -8,1%/rok
w latach 1994-2000 do -6,3% w latach 2000-2008. W latach 1994-2008 zmiany strukturalne
powodoway spadek wskanika energochonnoci rednio o 3,2% rocznie.
23
Rys. 16. Zmiany energochonnoci przemysu przetwrczego rola zmian strukturalnych
-12%
-10%
-8%
-6%
-4%
-2%
0%
1994-2000 2000-2008 1994-2008
energochonno
energochonno w
staej strukturze
efekt zmian
strukturalnych

Tabl. 3. Dynamika zmian energochonnoci przemysu przetwrczego i efektu zmian
strukturalnych [%/rok]
Wyszczeglnienie 1994-2000 2000-2008 1994-2008
Energochonno
-9,29 -10,59 -10,04
Energochonno przy staej strukturze
-8,09 -6,32 -7,08
Efekt zmian strukturalnych
-1,31 -4,56 -3,18

Na efekt zmian strukturalnych najsilniej wpyno hutnictwo. Spowodowane to byo spadkiem
znaczenia dziau majcego duy udzia w zuyciu energii i wykazujcego rwnoczenie
niewielk popraw efektywnoci energetycznej. Natomiast cigy rozwj przemysu
maszynowego i rosnce znaczenie tej gazi w przetwrstwie przemysowym miay
przeciwny wpyw na efekt zmian strukturalnych.
W rozbiciu na poszczeglne okresy wida, e wpyw hutnictwa na efekt zmian strukturalnych
by najwikszy po roku 2000 (rys. 17).
24
Rys. 17. Efekt zmian strukturalnych wpyw poszczeglnych bran w rnych okresach

Na rys. 18 przedstawiono zmiany wskanikw energochonnoci produkcji stali
8
, cementu
9

i papieru
10
w latach 1990 2008. Zuycie energii na produkcj tych trzech wyrobw
stanowio 31% zuycia w przemyle przetwrczym w 2008 r. Systematycznie spada
energochonno produkcji cementu. W przemyle tym praktycznie zlikwidowano
przestarza i bardzo energochonn technologi produkcji cementu metod mokr w wyniku
czego energochonno spada poniej wartoci 0,1 toe/t, czyli wartoci zblionej do redniej
europejskiej. Nieco nisze tempo spadku energochonnoci produkcji stali wynika ze
znacznych opnie w procesach prywatyzacji i wdraaniu nowoczesnych technologii.
Przemys papierniczy po sprywatyzowaniu przeszed gruntown modernizacj technologii,
co zaowocowao spadkiem energochonnoci do poziomu 0,51 toe/t w roku 2004. Od tego
czasu energochonno wzrosa do 0,56 toe/t w 2008 r. W latach 1990-2008 energochonno
produkcji stali surowej spada o 35,67% (2,42%/rok), papieru o 46,98% (3,46%/rok) i
cementu o 50,38% (3,82%/rok).

8
Obliczone jako zuycie energii w grupach 27.1, 27.2, 27.3 i klasach 27.51 i 27.52 podzielone przez produkcj
stali.
9
Obliczone jako zuycie energii w grupie 26.5 podzielone przez produkcj cementu.
10
Obliczone jako zuycie energii w dziale 21 podzielone przez produkcj papieru.
-7%
-6%
-5%
-4%
-3%
-2%
-1%
0%
1%
2%
3%
pozostay
rodkw transportu
maszynowy
hutniczy
mineralny
chemiczny
papierniczy
drzewny
tekstylny
spoywczy
1994-2000 2000-2008 1994-2008
25
Rys. 18. Zmiany wskanikw energochonnoci produkcji wybranych wyrobw
przemysowych
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
t
o
e
/
t
stal cement papier



2.5. Gospodarstwa domowe
Udzia zuycia energii w gospodarstwach domowych w finalnym zuyciu energii wynis
31% w 2008 r. Struktur zuycia wg poszczeglnych kierunkw uytkowania, wynikajca
z bada ankietowych wykonanych przez GUS w 1993 r. i w 2002 r. przedstawiono na rys. 19
i w tabeli 4. Malejcy udzia zuycia energii na ogrzewanie i przygotowanie posikw jest
zwizany z zastpowaniem niskosprawnych piecw wglowych nowoczesnymi urzdzeniami
gazowymi i elektrycznymi. Wzrost zuycia energii elektrycznej zuywanej do zasilania
urzdze i do owietlenia jest zwizany z coraz bogatszym wyposaeniem mieszka w
urzdzenia elektryczne i zmianami zachowa uytkownikw (np. zmiany w intensywnoci
wykorzystania urzdze pralek, zmywarek, TV, komputerw).
26
Rys. 19. Struktura zuycia energii w gospodarstwach domowych wedug kierunkw
uytkowania
0%
20%
40%
60%
80%
100%
1993 2002
urzdzenia elektryczne
owietlenie
gotowanie
podgrzewanie wody
ogrzewanie

Tabl. 4. Zmiany struktury zuycia energii w gospodarstwach domowych wg kierunkw
uytkowania
Wyszczeglnienie 1993 2002
Ogem 100,0 100,0
Ogrzewanie 73,1 71,2
Podgrzewanie wody 14,9 15,1
Gotowanie posikw 7,1 6,6
Owietlenie 1,6 2,3
Wyposaenie elektryczne 3,3 4,5

Na rys. 20 przedstawiono zmiany wskanikw zuycia energii w przeliczeniu na
1 mieszkanie. Wskanik z uwzgldnieniem korekty klimatycznej ma trend malejcy, przy
redniorocznym tempie spadku wynoszcym 1,1% od roku 1998. Spadek jednostkowego
zuycia energii w mieszkaniach jest zwizany z realizacj programu termomodernizacji
budynkw, redukcj strat w sieciach ciepowniczych, popraw sprawnoci nowo
instalowanych urzdze. Po roku 2002 mona zauway wzrost zuycia, co moe wynika
ze zmiany zachowa mieszkacw (wzrost komfortu).
27
Rys. 20. Zmiany wskanika zuycia energii w gospodarstwach domowych
w przeliczeniu na 1 mieszkanie
0
0,5
1
1,5
2
2,5
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
t
o
e
/
m
i
e
s
z
k
a
n
i
e
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
4500
l
i
c
z
b
a

s
t
o
p
n
i
o
d
n
i
zuycie energii zuycie energii z korekt klimatyczn
liczba stopniodni wieloletnia liczba stopniodni

rdo: Eurostat i Joint Research Center, GUS
Przyjta w opracowaniu metodyka uwzgldnienia korekty klimatycznej bazuje na relacji
pomidzy zuyciem energii a temperatur zewntrzn. Przyjmuje si zaleno wprost
proporcjonaln pomidzy zuyciem energii do ogrzewania a liczb stopniodni Sd.
Na podstawie tych zaoe mona wyprowadzi, e zuycie energii finalnej z korekt
klimatyczn ZEF
kk
oblicza si wg wzoru:
|
|
.
|

\
|
o
=
Sd liczba a wieloletni rednia
wym obliczenio roku w Sd liczba
ZEF
ZEF
kk
1 9 , 0 1


gdzie: ZEF zuycie finalne energii, Sd liczba stopniodni, udzia zuycia energii do
ogrzewania w cakowitym zuyciu energii w sektorze mieszkalnictwa.
Liczb stopniodni wprowadza si celem umoliwienia kontroli i porwnania zuycia ciepa
do ogrzewania. Jest ona iloczynem liczby dni ogrzewania i rnicy pomidzy redni
28
temperatur ogrzewanego pomieszczenia a redni temperatur zewntrzn. Liczba
stopniodni Sd w danym roku, wg metodologii Eurostatu, obliczana jest jak nastpuje:
( ) ( )
( )

>
s
=
N
n
r
r r
n t dla
n t dla n t
Sd
1
o
o o
C 15 0
C 15 C 18
, [dzie deg/rok]
gdzie:
( )
( ) ( )
2
min
n t n t
n t
maks
r
+
=
- rednia temperatura powietrza zewntrznego w n-tym dniu
roku, [
o
C]; ( ) n t
min
, ( ) n t
maks
minimalna i maksymalna temperatura powietrza w dniu n roku,
[
o
C]; N - liczba dni w roku. Zgodnie z wzorem i w zaoeniu, przyjtym przez Eurostat
dniami grzewczymi s te, ktrych rednia dzienna temperatury zewntrznej wynosi poniej
15
o
C.
Wielkoci stopniodni w latach 1994-2008 zamieszczono w tabeli poniej (rednia wieloletnia
wyliczona dla lat 1980-2004 wynosi 3615,77):
Tabl. 5. Wielkoci stopniodni w latach 1994-2008
1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Sd - roczne 3477 3622 4144 3686 3559 3341 3092 3581 3337 3594 3510 3547 3454 3222 3154
rdo: Eurostat i Joint Research Center
Trend zuycia energii w przeliczeniu na m
2
ma podobny przebieg, aczkolwiek dynamika
poprawy jest wysza o ok. 1 punkt procentowy, co wynika ze stopniowego wzrostu
przecitnej wielkoci mieszkania. Pomimo, e normy dla nowo budowanych budynkw s
ponad 2-krotnie nisze od przecitnego zuycia to wpyw tego czynnika na popraw
efektywnoci wykorzystania energii w ogle budynkw jest niewielki. Poniszy wykres
przedstawia zuycie energii w budynkach gospodarstw domowych w przeliczeniu na m
2
.
29
Rys. 21. Zuycie energii w gospodarstwach domowych na m
2

0
5
10
15
20
25
30
35
40
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
k
g
o
e
/
m
2
zuycie ogem zuycie na ogrzewanie norma budowlana dla nowych budynkw

Zuycie energii elektrycznej przez gospodarstwa domowe ksztatowane jest przez wiele
czynnikw. Do najwaniejszych mona zaliczy poziom cen oraz sytuacj ekonomiczn
gospodarstw domowych, ktra ma przeoenie na tzw. zmiany zachowa przejawiajce si
m.in. rnym nateniem korzystania ze sprztu gospodarstwa domowego. Wzrost cen z
pocztku lat 90-tych zaowocowa gwatownym spadkiem zuycia energii elektrycznej, ktry
zosta zrekompensowany w wyniku rosncych dochodw ludnoci dopiero na pocztku
nastpnej dekady. Kolejne podwyki przyczyniy si jednak do ponownego ograniczenia
zuycia energii elektrycznej. Wzrost w 2003 roku wynika ze zmiany metodologicznej
(doliczenia zuycia energii elektrycznej przez gospodarstwa domowe, ktrych gwnym
rdem utrzymania by dochd z uytkowania indywidualnego gospodarstwa rolnego).

30
Rys. 22. Zmiany cen i wskanika zuycia energii elektrycznej w gospodarstwach
domowych w przeliczeniu na 1 mieszkanie
1000
1200
1400
1600
1800
2000
2200
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
k
W
h
/
m
i
e
s
z
k
a
n
i
e
0
0,02
0,04
0,06
0,08
0,1
e
u
r
o
0
0
/
k
W
h
zuycie energii elektrycznej na 1 mieszkanie
cena energii elektrycznej dla gospodarstw domowych

2.6. Transport
W Polsce prawie 94% energii zuywanej w transporcie zuywane jest w transporcie
drogowym, a ok. 3% transporcie kolejowym. Pozostae 3% energii zuywane jest w
transporcie lotniczym oraz ladowe iloci przez eglug rdldow i przybrzen.
31
Rys. 23. Przewozy i zuycie energii w transporcie*
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
18000
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
k
t
o
e
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
zuycie energii w transporcie przewozy pasaerw (1990=100)
przewozy towarw (1990=100)

* bez transportu lotniczego, rdo: Eurostat, GUS
W latach 1990-2008 obserwuje si stay wzrost zuycia paliw w transporcie drogowym
(w tempie ok. 5,2%/rok) przy jednoczesnym wyranym spadku zuycia energii w transporcie
kolejowym. Wynika to ze zmiany stosowanych rodkw transportu do przewozu osb
i towarw. W przypadku transportu samochodowego odnotowano 3-krotny wzrost od roku
1990. Natomiast w przypadku transportu kolejowego odnotowano spadki przewozw
pasaerskich o 60% i towarowych o 38%. Ogem od roku 1990 nastpi 80%-owy wzrost
przewozw towarowych (ze 124,9 mld tono-kilometrw w 1990 r.) oraz ponad 90% -owy
przewozw pasaerskich (ze 164,8 mld pasaero-kilometrw w 1990 r.), przy ponad
dwukrotnym wzrocie zuycia energii. Najwiksze rozbienoci trendw zuycia i
przewozw miay miejsce na pocztku lat 90-tych. Po tym okresie tempo wzrostu zuycia
paliw i przewozw byo zblione.
Rys. 24 przedstawia zmiany wskanika jednostkowego zuycia paliw w przeliczeniu na
samochd ekwiwalentny
11
. Na warto wskanika wpywa gwnie sytuacja ekonomiczna
kraju, zmiana cen paliw, a take rosnca efektywno nowych samochodw.

11
samochd ekwiwalentny jest umown miar stosowan w obliczeniach wskanikw efektywnoci
energetycznej. Liczba samochodw ekwiwalentnych oblicza si nastpujco: Se = 0,15*M+So+4*Sc+15*A,
gdzie Se liczba samochodw ekwiwalentnych, M liczba motocykli, So liczba samochodw osobowych, Sc
liczba samochodw ciarowych, A liczba autobusw. Wspczynniki s szacunkowym rocznym zuyciem
paliw przez dany typ pojazdu w stosunku do zuycia paliw przez samochd osobowy.
32
Rys. 24. Zuycie paliw przez samochd ekwiwalentny
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
t
o
e
/
s
a
m
o
c
h

d

e
k
w
i
w
a
l
e
n
t
n
y

2.7. Sektor usug
Sektor usug wykazuje si najbardziej stabilnymi wskanikami efektywnoci wykorzystania
energii. Energochonno wartoci dodanej
12
, po spadku na pocztku lat 90-tych wykazuje
niewielkie wahania i w 2008 roku przyjmuje zblion warto jak w roku 1994. Tempo
poprawy jest nisze od wartoci globalnej i znaczco nisze od poprawy np. w przemyle, ale
rwnoczenie jest to najbardziej efektywny pod wzgldem energetycznym sektor tworzenia
dochodu narodowego. Wskanik elektrochonnoci charakteryzuje si wikszymi zmianami
i od drugiej poowy lat 90-tych znajduje si w trendzie rosncym (rys. 25).
W przypadku zuycia energii i energii elektrycznej na 1 zatrudnionego mona zauway
nieregularny trend spadkowy, ktry zakoczy si w poowie lat 90-tych (rys. 26). Nastpnie
zuycie energii i energii elektrycznej zaczo wzrasta. Tempo wzrostu zuycia energii
elektrycznej od 1994 roku byo o 1 pkt. procentowy wysze, co zwizane jest z rosncym
wyposaeniem przedsibiorstw sektora usug w urzdzenia elektryczne.

12
Przy obliczeniu tego wskanika nie uwzgldnia si zuycia energii przez transport natomiast uwzgldnia si
warto dodan transportu. Podobna procedura dotyczy wskanika elektrochonnoci.
33
Rys. 25. Zmiany wskanika energochonnoci i elektrochonnoci wartoci dodanej
w sektorze usug
0
0,01
0,02
0,03
0,04
0,05
0,06
0,07
0,08
0,09
0,1
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
k
g
o
e
/
e
u
r
o
0
0
0
50
100
150
200
250
300
350
k
W
h
/
e
u
r
o
0
0
energochonno wartoci dodanej
elektrochonno wartoci dodanej

Rys. 26. Zmiany wskanika zuycia energii i energii elektrycznej w przeliczeniu
na 1 zatrudnionego w sektorze usug
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
t
o
e
/
z
a
t
r
u
d
n
i
o
n
y
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
k
W
h
/
z
a
t
r
u
d
n
i
o
n
y
Zuycie energii na 1 zatrudnionego Zuycie energii elektrycznej na 1 zatrudnionego

34
2.8. Ciepownie i elektrociepownie
Na rys. 27 przedstawiono zmiany sprawnoci ciepowni produkujcych ciepo sieciowe oraz
elektrociepowni produkujcych energi elektryczn i ciepo w skojarzeniu.
Sprawno ciepowni znacznie wzrosa w 2008 r. i przekroczya 79%. Wczeniej, poczwszy
od 2001 roku sprawno ciepowni obniaa si. W przypadku elektrociepowni, w 2008 roku
odnotowano spadek sprawnoci, kolejny w cigu ostatnich 3 lat. W poprzednich latach,
z pojedynczymi wyjtkami, sprawno elektrociepowni wzrastaa.
Rys. 27. Zmiany sprawnoci ciepowni i elektrociepowni
64
66
68
70
72
74
76
78
80
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
S
p
r
a
w
n
o

[
%
]
45
45,5
46
46,5
47
47,5
48
48,5
S
p
r
a
w
n
o

[
%
]
Ciepownie (lewa skala) Elektrociepownie (prawa skala)

2.9. Wskaniki ODEX i zaoszczdzona energia
Wskanik ODEX to zagregowany wskanik efektywnoci energetycznej. Zosta on
opracowany ze wzgldu na rosnce potrzeby w zakresie monitorowania efektywnoci
energetycznej oraz w celu uzyskania zrozumiaego, prostego do opracowania
i porwnywalnego wskanika ilustrujcego postp w zakresie efektywnoci energetycznej
w krajach czonkowskich Unii Europejskiej. Wskanik ODEX nie pokazuje biecego
poziomu intensywnoci energetycznej, lecz postp w stosunku do roku bazowego. Wskaniki
ODEX s przydatne do monitorowania realizacji celu indykatywnego w zakresie
efektywnoci energetycznej, okrelonego w dyrektywie 2006/32/WE.
35
Obecnie stosuje si dwie alternatywne metody obliczania wskanika ODEX, dajce taki sam
wynik. Pierwsza z nich (metoda agregacji oparta na efekcie jednostkowego zuycia) czy
postp w efektywnoci energetycznej osignity we wszystkich podsektorach na podstawie
iloci zaoszczdzonej energii (np. Mtoe): oparta jest na efekcie jednostkowego zuycia.
Druga metoda (metoda wskanika waonego) way osobny wskanik zuycia jednostkowego
kadego podsektora na podstawie jego udziau w zuyciu energii caego sektora.
W przypadku Polski obserwujemy spadkow tendencj wielkoci wskanika ODEX w latach
1996-2008, co oznacza popraw efektywnoci wykorzystania energii. Tempo poprawy
wynioso dla Polski rednio 3,4% rocznie. Najszybsze tempo poprawy zanotowao
przetwrstwo przemysowe, ktre wynosio 7,0% rocznie, przy czym przed rokiem 2000
tempo byo szybsze. W sektorze gospodarstw domowych wskanik ODEX (techniczny)
zacz dynamiczniej spada po roku 1997, natomiast po roku 2004 tempo poprawy jest
niewielkie. rednioroczna poprawa w latach 1996-2008 w tym sektorze wyniosa 2,7%.
W sektorze transportu wskanik ODEX dynamicznie spada w latach 1999-2002, po czym
rwnie dynamicznie wzrs
13
.
Rys. 28. Wskanik ODEX
40
60
80
100
120
140
160
1
9
9
5
1
9
9
7
1
9
9
9
2
0
0
1
2
0
0
3
2
0
0
5
2
0
0
7
Przemys przetwrczy
Ogem

70
80
90
100
110
120
1
9
9
5
1
9
9
7
1
9
9
9
2
0
0
1
2
0
0
3
2
0
0
5
2
0
0
7
Transport
Gospodarstwa domowe


Wskanik ODEX, poza ocen poprawy efektywnoci wykorzystania energii moe posuy
do obliczenia zaoszczdzonej energii. Poniszy wykres przedstawia skumulowane

13
naley zaznaczy, i z uwagi na brak oficjalnych danych dotyczcych jednostkowego zuycia paliw przez
rne rodki transportu, wskanik jest obliczony w oparciu o szacunkowe, niezmienne parametry i przez to
obarczony moe by duym bdem.
36
oszczdnoci energii w przemyle przetwrczym, gospodarstwach domowych i transporcie od
roku 2000.
Rys. 29. Skumulowane oszczdnoci energii
-2
0
2
4
6
8
10
12
M
t
o
e
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Gospodarstwa domowe
Transport
Przetwrstwo

Skumulowane oszczdnoci energii od roku 2000, pokazujce o ile byoby wysze zuycie
energii w danym roku, gdyby nie wprowadzono usprawnie z zakresu efektywnoci
energetycznej po roku 2000, wyniosy 10,3 Mtoe w 2008 r., czyli ok. 17% rocznego finalnego
zuycia energii w Polsce. Wynik ten uwzgldnia rwnie oszczdnoci uzyskane przez
sektory objte Europejskim Systemem Handlu Emisjami (ETS), ktre s wyczone z
Dyrektywy.
37

3. Polska na tle innych pastw Unii Europejskiej
14

Energochonno pierwotna PKB Polski z korekt klimatyczn, wyraona w cenach staych
oraz parytecie siy nabywczej wyniosa w 2007 r. 0,195 kgoe/euro05ppp i bya wysza o 22%
od redniej europejskiej. Mona zauway wysok dynamik poprawy efektywnoci przed
2000 rokiem kontrastujc z niewielk i rwnomiern popraw w starych pastwach Unii.
Rys. 30. Energochonno pierwotna PKB z korekt klimatyczn (euro05, ppp)
0
0,05
0,1
0,15
0,2
0,25
0,3
0,35
0,4
0,45
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
k
g
o
e
/
e
u
r
o
0
5
p
p
p
Polska
UE-15
UE-27

W przypadku energochonnoci finalnej PKB rnica jest mniejsza i wynosi 19% pomidzy
Polsk (0,121), a redni dla UE-27 (0,102). Wynika to z faktu, i relacja pomidzy zuyciem
finalnym, a pierwotnym jest w Polsce nisza ni rednia unijna.

14
Dane pochodz z bazy Odyssee.
38
Rys. 31. Energochonno finalna PKB z korekt klimatyczn (euro05, ppp)
0
0,05
0,1
0,15
0,2
0,25
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
k
g
o
e
/
e
u
r
o
0
5
p
p
p
Polska
UE-15
UE-27

Energochonno finalna przetwrstwa przemysowego, obliczona w redniej strukturze
europejskiej, bya w 2007 r. o 16% wysza od redniej europejskiej (rys. 32). Zastosowana
metoda eliminuje rnice w wartoci wskanika pomidzy pastwami wynikajce z rnej
struktury ich przemysu przetwrczego. Widoczne due wahania w latach 2000-2002
w Polsce wynikaj ze znaczcych zmian strukturalnych jakie zachodziy w tamtym okresie.
39
Rys. 32. Energochonno finalna przetwrstwa przemysowego w redniej strukturze
europejskiej (euro05, ppp)
0
0,05
0,1
0,15
0,2
0,25
0,3
0,35
0,4
0,45
0,5
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
k
g
o
e
/
e
u
r
o
0
5
p
p
p
Polska
UE-15
UE-27
Zuycie energii przez samochd ekwiwalentny ksztatuje si w Polsce na jednym z
najniszych poziomw w Europie i wynosi 0,55 toe na samochd ekwiwalentny, podczas gdy
rednia dla Unii Europejskiej wynosi 0,8.
Rys. 33. Zuycie energii przez samochd ekwiwalentny
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
t
o
e
/
s
a
m
o
c
h

d

e
k
w
i
w
a
l
e
n
t
n
y
Polska
UE-15
UE-27

40
Przecitne zuycie energii na m
2
mieszkania z korekt klimatyczn byo w 2007 r. o 22%
wysze od redniej europejskiej. Wskanik ten moe by ksztatowany nie tylko przez
czynniki techniczne (energooszczdne piece, termoizolacje), ale rwnie przez zachowania
mieszkacw (temperatura grzania i chodzenia, sposb uytkowania sprztw gospodarstwa
domowego itp.).
Rys. 34. Zuycie energii na m
2
mieszkania z korekt klimatyczn
0
5
10
15
20
25
30
35
40
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
k
g
o
e
/
m
2
Polska
UE-15
UE-27

Zuycie energii na 1 zatrudnionego w sektorze usug w Polsce byo w 2007 roku o 10%
nisze od redniej europejskiej. Od 2002 r. trendy wskanika s zblione.
41
Rys. 35. Zuycie energii na 1 zatrudnionego w sektorze usug z korekt klimatyczn
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
1,4
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
t
o
e
/
z
a
t
r
u
d
n
i
o
n
y
Polska
UE-15
UE-27

42

4. Podsumowanie
W ostatnich 20 latach w Polsce dokona si znaczcy, jeden z najwikszych w Europie,
postp w zakresie efektywnego wykorzystania energii. Najwikszy udzia mia w tym sektor
przemysu, gdzie poprawie ulegy zarwno wskaniki branowe, jak rwnie miay miejsce
korzystne zmiany strukturalne. Wikszo usprawnie wynikaa z autonomicznych decyzji
podmiotw kierujcych si rachunkiem ekonomicznym. Modernizacje byy dokonywane
take po prywatyzacji przedsibiorstw pastwowych i byy do czsto warunkiem jej
przeprowadzenia. Jednym z najwikszych rzdowych programw wsparcia efektywnego
wykorzystania energii pozostaje Fundusz Termomodernizacyjny skierowany do sektora
mieszkalnictwa i sektora usug. W 2008 r. korzystne trendy byy kontynuowane. Dystans
Polski do redniej europejskiej w zakresie najwaniejszych wskanikw efektywnoci
energetycznej obniy si do kilkunastu procent, jednake w stosunku do najefektywniejszych
gospodarek cigle pozostaje znaczcy.
Polityka Unii Europejskiej, wyraona poprzez dyrektywy, a szczeglnie dyrektyw w sprawie
efektywnoci kocowego wykorzystania energii i usug energetycznych, narzuca konieczno
staego monitorowania efektywnoci energetycznej. Zgodnie z zapisami w dyrektywie,
oszczdnoci energii powinny by liczone jako bezwzgldne zmniejszenie zuycia energii
w wyniku dziaa organizacyjnych jak i osignite w wyniku realizacji okrelonych
przedsiwzi inwestycyjnych lub modernizacyjnych.
Aktualnie, dane statystyczne pozyskiwane w ramach prowadzonych bada statystycznych
statystyki publicznej nie pozwalaj na pene obliczanie proponowanych w dyrektywie
efektw.
Konieczno spenienia warunkw monitoringu efektw dziaa na rzecz poprawy efektyw-
noci energetycznej, okrelonych w Dyrektywie 2006/32/WE, denie do harmonizacji
i umoliwienie midzynarodowych porwna, wymuszaj wprowadzanie zmian w zakresie
zbierania danych statystycznych, tj. rozszerzanie zakresu podmiotowego i przedmiotowego,
jak te dokonanie niezbdnych uzupenie w zawartoci resortowych baz danych (rda
administracyjne).
43

5. Waniejsze skrty

kgoe kilogram oleju umownego
toe tona oleju umownego
euro00 warto euro wyraona w kursie rynkowym w roku 2000
kWh - kilowatogodzina

Zastosowane w publikacji nazwy bran przemysu s nazwami umownymi i oznaczaj:

Lp. Nazwa Dzia PKD 2004
1. spoywczy 15-16
2. tekstylny 17-19
3. drzewny 20
4. papierniczy 21-22
5. chemiczny 24
6. mineralny 26
7. hutniczy 27
8. maszynowy 28-32
9. rodkw transportu 34-35
10. pozostay 25, 33, 36-37


44

Zacznik 1. Dane zawarte w publikacji

Lp. Wyszczeglnienie Jednostka 1997 1998 1999

1 Zuycie energii pierwotnej Mtoe 102,0 95,7 93,3
2 Zuycie finalne energii Mtoe 63,4 59,1 58,0
3 Zuycie finalne energii z korekt
klimatyczn
Mtoe 63,0 59,3 59,2

4 Energochonno pierwotna PKB kgoe/euro00 0,628 0,561 0,523
5 Energochonno finalna PKB kgoe/euro00 0,390 0,346 0,325
6 Energochonno finalna PKB z korekt
klimatyczn
kgoe/euro00 0,388 0,348 0,332

Energochonno przemysu:
7 Spoywczego kgoe/euro00
0,692 0,522 0,367
8 Tekstylnego kgoe/euro00
0,301 0,236 0,209
9 Drzewnego kgoe/euro00
0,627 0,580 0,478
10 Papierniczego kgoe/euro00
0,661 0,524 0,435
11 Chemicznego kgoe/euro00
1,734 1,805 1,759
12 Mineralnego kgoe/euro00
2,417 2,015 1,591
13 Hutniczego kgoe/euro00
3,319 3,373 3,201
14 Maszynowego kgoe/euro00
0,281 0,224 0,172
15 rodkw transportu kgoe/euro00
0,521 0,447 0,317
16 Pozostay kgoe/euro00
0,252 0,194 0,142

Energochonno produkcji:
17 Stali toe/t 0,379 0,370 0,356
18 Cementu toe/t 0,130 0,124 0,111
19 Papieru toe/t 0,915 0,797 0,710

45


2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Lp.

90,3 90,3 88,9 91,2 91,5 92,7 97,7 97,8 98,6 1
54,2 55,0 53,3 54,3 56,1 56,8 59,2 59,8 60,3 2
56,4 55,1 54,5 54,4 56,5 57,1 59,9 61,7 62,5 3

0,486 0,481 0,466 0,461 0,439 0,429 0,425 0,399 0,383 4
0,292 0,293 0,279 0,274 0,269 0,263 0,258 0,244 0,234 5
0,304 0,293 0,286 0,275 0,271 0,264 0,261 0,251 0,243 6


0,370 0,378 0,344 0,320 0,304 0,210 0,191 0,192 0,187 7
0,176 0,175 0,186 0,171 0,143 0,139 0,108 0,092 0,069 8
0,384 0,412 0,469 0,436 0,425 0,465 0,373 0,350 0,375 9
0,404 0,407 0,425 0,496 0,435 0,439 0,400 0,414 0,315 10
1,708 1,604 1,517 1,453 1,405 1,206 1,088 1,012 1,035 11
1,154 1,223 1,099 0,992 0,903 0,861 0,701 0,664 0,634 12
3,524 6,886 4,767 5,929 6,803 5,004 4,218 4,240 3,533 13
0,139 0,127 0,121 0,103 0,084 0,074 0,054 0,042 0,030 14
0,220 0,211 0,183 0,153 0,115 0,139 0,117 0,100 0,091 15
0,133 0,130 0,133 0,127 0,115 0,102 0,100 0,081 0,069 16


0,329 0,328 0,300 0,290 0,281 0,273 0,250 0,237 0,223 17
0,105 0,098 0,090 0,087 0,102 0,098 0,098 0,089 0,078 18
0,647 0,628 0,598 0,603 0,510 0,572 0,552 0,664 0,556 19

46

Lp. Wyszczeglnienie Jednostka 1997 1998 1999
Gospodarstwa domowe:
1 Zuycie na 1 mieszkanie toe/miesz. 1,902 1,693 1,686
2 Zuycie na 1 mieszkanie z korekt
klimatyczn
toe/miesz. 1,878 1,710 1,773
3 Zuycie ogem na m
2
kgoe/m
2

31,3 27,7 27,5
4 Zuycie na ogrzewanie na m
2
kgoe/m
2

23,0 19,9 19,8
5 Zuycie energii elektrycznej na 1 mieszkanie kWh/miesz.
1702,2 1737,7 1767,9

Usugi:
6 Energochonno wartoci dodanej kgoe/euro00
0,050 0,049 0,049
7 Elektrochonno wartoci dodanej kWh/euro00
197,1 243,0 260,8
8 Zuycie energii na 1 zatrudnionego toe/zatr.
0,660 0,673 0,705
9 Zuycie en. elektrycznej na 1 zatrudnionego kWh/zatr.
2609,7 3318,9 3732,0

Transport:
10 Zuycie paliw na samochd ekwiwalentny toe/sam.ek.
0,552 0,525 0,561

Sektor energetyczny:
11 Sprawno ciepowni %
76,32 76,87 77,92
12 Sprawno elektrociepowni %
46,26 46,72 46,70

Wskanik ODEX:
13 Przemys przetwrczy
137,0 121,1 109,2
14 Transport
112,9 114,2 106,8
15 Gospodarstwa domowe
111,1 106,3 102,6
16 Ogem
122,8 114,5 106,1
* od 2003 r. uwzgldnia si rwnie zuycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych,
rolnego

47

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Lp.

1,479 1,609 1,455 1,422 1,415 1,449 1,511 1,420 1,413 1
1,626 1,618 1,529 1,427 1,441 1,466 1,554 1,523 1,535 2
24,1 26,1 21,4 20,7 20,5 20,9 21,7 20,3 20,1 3
16,8 18,5 14,9 14,1 14,0 14,4 15,2 14,0 13,9 4
1775,5 1789,1 1741,0 1972,7* 2008,3 1976,2 2055,0 2029,0 2062,0 5


0,048 0,052 0,055 0,057 0,055 0,053 0,051 0,051 0,052 6
265,3 271,0 258,5 262,3 263,0 274,1 288,8 277,0 294,8 7
0,695 0,799 0,867 0,922 0,916 0,891 0,883 0,882 0,919 8
3841,7 4162,4 4050,1 4265,9 4396,5 4625,3 4973,4 4829,9 5191,8 9


0,438 0,419 0,381 0,426 0,458 0,496 0,514 0,532 0,518 10


77,90 78,73 78,48 78,27 77,22 77,27 77,65 76,99 79,17 11
46,52 47,12 47,36 47,83 47,62 48,07 47,51 46,93 46,87 12


100,0 94,3 89,7 83,9 79,4 74,1 72,1 67,0 63,0 13
100,0 88,2 87,6 90,1 97,7 103,1 106,1 109,5 109,8 14
100,0 95,9 89,8 84,7 81,2 81,1 81,1 80,6 79,7 15
100,0 93,4 89,2 85,9 85,3 85,5 86,1 85,8 85,3 16
ktrych gwnym rdem utrzymania by dochd z uytkowania indywidualnego gospodarstwa
48
Zacznik 2. Dziaania na rzecz poprawy efektywnoci energetycznej

W listopadzie 2009 roku Rada Ministrw przyja uchwa w sprawie Polityki energetycznej
Polski do 2030 roku. Dokument, opracowany zgodnie z art. 13 15 ustawy Prawo
energetyczne, przedstawia strategi pastwa, majc na celu odpowied na najwaniejsze
wyzwania stojce przed polsk energetyk, zarwno w perspektywie krtkoterminowej, jak
i w perspektywie do 2030 roku.
Polska, jako kraj czonkowski Unii Europejskiej, czynnie uczestniczy w tworzeniu
wsplnotowej polityki energetycznej, a take dokonuje implementacji jej gwnych celw
w specyficznych warunkach krajowych, biorc pod uwag ochron interesw odbiorcw,
posiadane zasoby energetyczne oraz uwarunkowania technologiczne wytwarzania i przesyu
energii. W zwizku z powyszym, podstawowymi kierunkami polskiej polityki energetycznej
s:
- Poprawa efektywnoci energetycznej;
- Wzrost bezpieczestwa dostaw paliw i energii;
- Dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie
energetyki jdrowej;
- Rozwj wykorzystania odnawialnych rde energii, w tym biopaliw;
- Rozwj konkurencyjnych rynkw paliw i energii;
- Ograniczenie oddziaywania energetyki na rodowisko.
Dla kadego z wymienionych wyej kierunkw formuowane s szczegowe cele i dziaania
na rzecz ich realizacji. Poprawa efektywnoci energetycznej jest jednym z priorytetw unijnej
polityki energetycznej z wyznaczonym do roku 2020 celem zmniejszenia zuycia energii o
20% w stosunku do scenariusza business as usual. Kwestia efektywnoci energetycznej jest
traktowana w Polityce energetycznej Polski w sposb priorytetowy, a postp w tej dziedzinie
bdzie kluczowy dla realizacji wszystkich jej celw. Gwne cele polityki energetycznej
w obszarze efektywnoci energetycznej to:
- Denie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju
gospodarki nastpujcego bez wzrostu zapotrzebowania na energi pierwotn;
- Konsekwentne zmniejszanie energochonnoci polskiej gospodarki do poziomu UE-15.
Szczegowymi celami w obszarze efektywnoci energetycznej s:
- Zwikszenie sprawnoci wytwarzania energii elektrycznej, poprzez budow
wysokosprawnych jednostek wytwrczych;
- Dwukrotny wzrost do roku 2020 produkcji energii elektrycznej wytwarzanej
w technologii wysokosprawnej kogeneracji, w porwnaniu do produkcji w 2006 r.;
49
- Zmniejszenie wskanika strat sieciowych w przesyle i dystrybucji, poprzez m.in.
modernizacj obecnych i budow nowych sieci, wymian transformatorw o niskiej
sprawnoci oraz rozwj generacji rozproszonej;
- Wzrost efektywnoci kocowego wykorzystania energii;
- Zwikszenie stosunku rocznego zapotrzebowania na energi elektryczn do
maksymalnego zapotrzebowania na moc w szczycie obcienia, co pozwala zmniejszy
cakowite koszty zaspokojenia popytu na energi elektryczn.
Przedstawione w Polityce energetycznej Polski do 2030 roku dziaania na rzecz poprawy
efektywnoci energetycznej obejmuj:
- Ustalanie narodowego celu wzrostu efektywnoci energetycznej;
- Wprowadzenie systemowego mechanizmu wsparcia dla dziaa sucych realizacji
narodowego celu wzrostu efektywnoci energetycznej;
- Stymulowanie rozwoju kogeneracji poprzez mechanizmy wsparcia, z uwzgldnieniem
kogeneracji ze rde poniej 1 MW, oraz odpowiedni polityk gmin;
- Stosowanie obowizkowych wiadectw charakterystyki energetycznej dla budynkw
oraz mieszka przy wprowadzaniu ich do obrotu oraz wynajmu;
- Oznaczenie energochonnoci urzdze i produktw zuywajcych energi oraz
wprowadzenie minimalnych standardw dla produktw zuywajcych energi;
- Zobowizanie sektora publicznego do penienia wzorcowej roli w oszczdnym
gospodarowaniu energi;
- Wsparcie inwestycji w zakresie oszczdnoci energii przy zastosowaniu kredytw
preferencyjnych oraz dotacji ze rodkw krajowych i europejskich, w tym w ramach
ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontw, Programu Operacyjnego
Infrastruktura i rodowisko, regionalnych programw operacyjnych, rodkw
Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej;
- Wspieranie prac naukowo-badawczych w zakresie nowych rozwiza i technologii
zmniejszajcych zuycie energii we wszystkich kierunkach jej przetwarzania oraz
uytkowania;
- Zastosowanie technik zarzdzania popytem (Demand Side Managment), stymulowane
poprzez m.in. zrnicowanie dobowe stawek opat dystrybucyjnych oraz cen energii
elektrycznej w oparciu o ceny referencyjne bdce wynikiem wprowadzenia rynku dnia
biecego oraz przekazanie sygnaw cenowych odbiorcom za pomoc zdalnej
dwustronnej komunikacji z licznikami elektronicznymi;
- Kampanie informacyjne i edukacyjne, promujce racjonalne wykorzystanie energii.
Ponadto realizowany bdzie cel indykatywny wynikajcy z dyrektywy 2006/32/WE, tj.
osignicie do 2016 roku oszczdnoci energii o 9% w stosunku do redniego zuycia energii
finalnej z lat 2001 2005 (tj. o 53 452 GWh) okrelony w ramach Krajowego Planu Dziaa
dotyczcego efektywnoci energetycznej, przyjtego przez Komitet Europejski Rady
50
Ministrw w dniu 31 lipca 2007 r., oraz pozostae, nie wymienione powyej, dziaania
wynikajce z tego dokumentu.
Dyrektywa 2006/32/WE w sprawie efektywnoci kocowego wykorzystania energii i usug
energetycznych, ktra wesza w ycie 17 maja 2006 r., naoya na Polsk obowizek
podjcia dziaa prowadzcych do ograniczenia zuycia energii finalnej przez odbiorcw
kocowych, w kolejnych dziewiciu latach jej obowizywania, poczwszy od 1 stycznia
2008 r. Realizujc zapis art. 14 ust. 2 Dyrektywy Ministerstwo Gospodarki opracowao
Krajowy Plan Dziaa dotyczcy efektywnoci energetycznej. Dokument okrela cel
indykatywny w zakresie oszczdnoci energii na rok 2016 jak wyej, zgodnie z art. 4 ww.
dyrektywy. Okrelono rwnie tzw. poredni krajowy cel w zakresie oszczdnoci energii,
przewidziany do osignicia w 2010 r., a wynoszcy 2% oszczdnoci energii, ktry ma
charakter orientacyjny i stanowi ciek dochodzenia do osignicia celu przewidzianego na
2016 r., umoliwiajc ocen postpu w jego realizacji. Ponadto dokument przedstawia zarys
rodkw oraz wynikajcych z nich dziaa realizowanych bd planowanych na szczeblu
krajowym, sucych do osignicia krajowych celw indykatywnych w przewidywanym
okresie.
W Ministerstwie Gospodarki nadal prowadzone s prace zwizane z przyjciem przepisw
w peni wdraajcych dyrektyw 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5
kwietnia 2006 r. w sprawie efektywnoci kocowego wykorzystania energii i usug
energetycznych. Ma by ona implementowana do porzdku prawnego RP przez ustaw
o efektywnoci energetycznej. Celem przygotowanego przez Ministra Gospodarki projektu
ustawy jest stworzenie ram prawnych dla dziaa na rzecz poprawy efektywnoci
energetycznej gospodarki, obejmujcych mechanizm wsparcia i prowadzcych do uzyskania
wymiernych oszczdnoci energii wymaganych na podstawie dyrektywy. Zgodnie
z projektowan ustaw dziaania te maj by prowadzone w trzech obszarach: zwikszenia
oszczdnoci energii przez odbiorcw kocowych, zwikszenia oszczdnoci energii przez
urzdzenia potrzeb wasnych wykorzystywanych w przedsibiorstwach energetycznych
zajmujcych si wytwarzaniem energii elektrycznej lub ciepa, oraz zmniejszenia strat energii
elektrycznej i ciepa w przesyle i dystrybucji. Projektowana ustawa zakada, e wzorcow rol
w oszczdnym gospodarowaniu energi odgrywa ma administracja publiczna. Urzdy
i instytucje zobowizane zostan do zaoszczdzenia w cigu roku nie mniej ni 1 procent
redniego zuycia energii, a o podejmowanych dziaaniach i osiganych efektach bd
informowa na swoich stronach internetowych. Gwnym mechanizmem wsparcia
przewidzianym w projekcie ustawy jest system biaych certyfikatw, nazwanych
wiadectwami efektywnoci energetycznej. Zgodnie z postanowieniami projektu ustawy,
obowizek ich uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi Urzdu Regulacji
Energetyki bdzie ciy na przedsibiorstwach energetycznych sprzedajcych energi
elektryczn, ciepo lub gaz ziemny odbiorcom kocowym przyczonym do sieci na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
51
W Polsce realizowanych jest obecnie szereg dziaa na rzecz poprawy efektywnoci
energetycznej jak np. wsparcie termomodernizacji w ramach ustawy o wspieraniu
termomodernizacji i remontw. S dziaania planowane bd rozpoczte, a przedstawione
w Krajowym Planie Dziaa dotyczcym efektywnoci energetycznej z 2007 r., ktrych
wykaz znajduje si w poprzedniej edycji niniejszej publikacji.
Dziaania i rodki dla poprawy efektywnoci energetycznej podjte lub planowane we
wszystkich krajach europejskich, w tym w Polsce, przedstawiane s w bazie danych MURE:
http://www.mure2.com/. Baza MURE (Mesures dUtilisation Rationnelle de lEnergie)
zostaa stworzona w ramach programu SAVE Intelligent Energy Europe przez zesp
europejskich ekspertw i koordynowana jest przez ISIS (Institute of Studies for the
Integration of Systems, Rome) i Fraunhofer Institute for Systems and Innovation Research ISI
(Niemcy). Baza MURE przedstawia opisy realizowanych, planowanych lub ju zakoczonych
dziaa na rzecz poprawy efektywnoci energetycznej wraz z ich jakociow i ilociow
ocen. Zaangaowanie agencji energetycznych krajw Unii Europejskiej gwarantuje cig
aktualizacj bazy. Zawiera rwnie ona pewne dane statystyczne i oglne przedstawienie
zagadnie efektywnoci energetycznej w poszczeglnych krajach, a skada si z piciu sekcji
klasyfikujcych informacje o programach poprawy efektywnoci w odniesieniu do 4
podstawowych sektorw gospodarki: przemysu, gospodarstw domowych, transportu, usug
oraz w odniesieniu do dziaa o charakterze horyzontalnym (dotyczcych caej gospodarki).
Liczb przedstawionych w bazie danych MURE dziaa na rzecz poprawy efektywnoci
energetycznej, w odniesieniu do wszystkich pastw europejskich oraz Polski zilustrowano
poniej (wg stanu na 30 czerwca 2010 r.).
487
257
326
206
373
0 100 200 300 400 500
Sektor
mieszkalnictwa
Przemys
Sektor usug
Dziaania
horyzontalne
Transport

Liczba rodkw poprawy efektywnoci energetyczne wdroonych lub planowanych w krajach
europejskich, opisanych w bazie MURE
52
9
4
6
9
8
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Transport
Sektor
mieszkalnictwa
Przemys
Sektor usug
Dziaania
horyzontalne

Liczba rodkw poprawy efektywnoci energetycznej wdroonych lub planowanych w Polsce,
opisanych w bazie MURE

Poniej wymieniono wykazane w bazie MURE dziaania na rzecz poprawy efektywnoci
energetycznej w Polsce. Wpisy w tym zakresie prowadzi Krajowa Agencja Poszanowania
Energii S.A., partner w projekcie ODYSSEE-MURE 2010 programu Inteligentna Energia
dla Europy.

Sektor mieszkalnictwa
Instrumenty poprawy efektywnoci energetycznej w sektorze mieszkalnictwa w Polsce,
opisane w bazie MURE to:
- Fundusz Termomodernizacji;
- Minimalne standardy efektywnoci energetycznej urzdze AGD;
- Standardy ochrony cieplnej budynkw zgodnie z Rozporzdzeniem Ministerstwa
Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.(Dz. U. Nr 75, poz. 690), z pniejszymi
zmianami, w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki
i ich usytuowanie;
- Wdroenie systemu wiadectw energetycznych budynkw;
- Promowanie racjonalnego wykorzystania energii w budynkach mieszkalnych;
- Usugi doradcze i informacyjne prowadzone przez lokalne i regionalne agencje
energetyczne..

Ustawa o wspieraniu termomodernizacji i remontw (Dz. U. z dnia 18 grudnia 2008 r.)
okrela zasady wspierania projektw termomodernizacyjnych. Projekty kwalifikujce si do
wsparcia finansowego obejmuj popraw kocowego wykorzystania energii w budynkach
mieszkalnych wielorodzinnych oraz uytecznoci publicznej, zmniejszenie strat energii
w sieciach ciepowniczych oraz zastpienie konwencjonalnych rde energii przez
odnawialne rda. W ramach programu inwestorzy otrzymuj premi w wysokoci 20%
53
kredytu zacignitego na realizacj projektu. Tabela 1 przedstawia ilo skadanych
i zaakceptowanych wnioskw na projekty termomodernizacyjne.

Tabela 1. Wsparcie termomodernizacji w ramach ustawy o wspieraniu przedsiwzi
termomodernizacyjnych (stan na 31 grudnia 2009)

1999-
2006
2007 2008 2009 Suma
Wysoko udziau Skarbu
Pastwa na rzecz Funduszu
(miliony PLN)
343,39 298,0 270,0 109,3 1 020,69
Ilo zoonych wnioskw 8 351 3 314 2 859 3 363 17 887
Ilo przyznanych premii
termomodernizacyjnych
6 328 4 201 2 759 3 267 16 555
Kwota przyznanych premii
termomodernizacyjnych (miliony
PLN)
336,60 247,86 170,06 193,58 947,97
Cakowita kwota inwestycji
wspieranych przez premie
termomodernizacyjne (miliony
PLN)
2 571,77 1 111,03 1 047,79 1 314,93 6 045,96
Warto projektw bdcych w
realizacji (milionyPLN)
2 324,22 961,11 909 567, 1 150,45 5 579,09

Zgodnie z odpowiednimi przepisami, oraz z normami UE, wprowadzone zostay w Polsce
minimalne standardy efektywnoci energetycznej dla wielu urzdze (koty centralnego
ogrzewania, klimatyzacja, AGD, koty gazowe, grzejniki, arwki i wietlwki, itp.).
Celem z kolei wprowadzenie systemu oceny energetycznej budynkw - certyfikacja nowych
i istniejcych budynkw mieszkalnych realizowana w wyniku wdraania Dyrektywy
2002/91/WE, jest wzrost wiadomoci spoecznej w odniesieniu do zuycia energii
w budynkach jak i zapewnienie realizacji dziaa, ktre prowadz do oszczdnoci energii,
rekomendowanych w wystawionych certyfikatach efektywnoci energetycznej budynkw.

Transport
Instrumenty poprawy efektywnoci energetycznej w transporcie w Polsce, zidentyfikowane
w bazie MURE s nastpujce:
- Wprowadzenie systemw zarzdzania ruchem i infrastruktur transportow;
- Promocja zrwnowaonego transportu i efektywnego wykorzystania paliw w
transporcie;
54
- Ograniczenia prdkoci;
- Podatek paliwowy;
- Kontrola techniczna pojazdw;
- Podatek akcyzowy od samochodw;
- Projekt Miasto dla rowerw.
Polityka transportowa Polski ukierunkowana jest na popraw systemu transportowego
zgodnie z zasadami zrwnowaonego rozwoju, tak aby zapewni rwnowag pomidzy
aspektami spoecznymi, gospodarczymi, przestrzennymi oraz ochrony rodowiska. Kluczowe
dziaania ukierunkowane s na:
- wpywanie na popyt na transport i sposb jego zaspokajania,
- wspierania energooszczdnych i mniej obciajcych rodowisko gazi i form
transportu,
- zapewnienia rwnowagi miedzy zaspokajaniem potrzeb transportu midzynarodowego
(w tym tranzytowego i turystycznego), krajowego, regionalnego i lokalnego,
- racjonalizacji obsugi ruchu tranzytowego,
- zachowania waciwych proporcji miedzy rozbudowa infrastruktury a utrzymaniem
i przebudowa istniejcych zasobw.
Celem dziaa promocyjnych w zakresie zrwnowaonego transportu i efektywnego
wykorzystania paliw w transporcie jest wprowadzenia energooszczdnych rodkw transportu
oraz ekologicznego sposobu jazdy.
Projekt Miasto dla rowerw stanowi promocj i wsparcie dla uytkowania rowerw
poprzez:
- popraw warunkw poruszania si na rowerze w miastach i poza nimi;
- popraw bezpieczestwa ruchu drogowego ze szczeglnym uwzgldnieniem sabszych
(niechronionych) uczestnikw ruchu;
- popularyzacj roweru jako przyjaznego dla rodowiska rodka transportu;
- popraw jakoci ycia przez zwikszenie swobody wyboru rodka transportu.

Przemys
Instrumenty poprawy efektywnoci energetycznej w przemyle, opisane w bazie MURE
to m.in.:
- Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko 2007-2013 i Programy Regionalne;
- Rozwijanie systemu zarzdzania energi i systemu audytw energetycznych w
przemyle;
- Dziaalno Polsko-Japoskiego Centrum Efektywnoci Energetycznej;
- Polski Program Efektywnego Wykorzystania Energii w Napdach Elektrycznych.

Celem Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko 2007-2013 i Programw
Regionalnych jest wsparcie finansowe dziaa dotyczcych wysokosprawnego wytwarzania
55
energii oraz zmniejszenia strat w dystrybucji energii oraz wsparcie dla przedsibiorstw
w zakresie wdraania najlepszych dostpnych technik (BAT).
Polsko-Japoskie Centrum Efektywnoci Energetycznej (PJCEE) Krajowej Agencji
Poszanowania Energii S.A. powstao jako wsplny projekt polskiego i japoskiego rzdu
w celu zwikszenia efektywnoci energetycznej polskiego przemysu. PJCEE prowadzi
szkolenia i wykonuje audyty efektywnoci energetycznej zakadw przemysowych. Posiada
nowoczesne laboratorium szkoleniowe wyposaone w demonstracyjno-badawcze stanowiska:
pomp wodnych, sprarek, wentylatora, kota gazowego parowego, odwadniaczy, palnika
gazowego, sterowania systemem owietlenia.
Celem Polskiego Programu Efektywnego Wykorzystania Energii w Napdach Elektrycznych
(PEMP) byo zmniejszenie krajowej emisji CO
2
zwizanej z produkcj energii elektrycznej
poprzez efektywne wykorzystanie energii elektrycznej w ukadach napdowych. Projekt
realizowany by w latach 2004-2009. Bezporednie dziaania objte projektem obejmoway:
uruchomienie i finansowanie dziaalnoci Centrum Wspierania Wdroe (Centrum PEMP),
realizacja programu rabatowego wspierajcego sprzeda elektrycznych silnikw
energooszczdnych, realizacja projektw demonstracyjnych, zaprojektowanie
i doprowadzenie do uruchomienia mechanizmw wykonawczych do polityki pastwa
w zakresie efektywnoci energetycznej.
Kolejnym ze rodkw poprawy efektywnoci energetycznej jest propozycja rozwijania
systemu zarzdzania energi i systemu audytw energetycznych w przemyle (przewidziane
wsparcie ze rodkw NFOiGW), ktrego celem jest podnoszenie kwalifikacji i umiejtnoci
pracownikw zarzdzajcych energi, urzdzeniami i utrzymaniem personelu w zakadzie
przemysowym oraz przeprowadzanie audytw energetycznych w przemyle.

Sektor usug
W zakres instrumentw poprawy efektywnoci energetycznej w sektorze usug, poza wyej
wymienionymi w odniesieniu do sektora mieszkalnictwa, a dotyczcymi i sektora usug,
wchodz m.in.:
- Konkurs na najbardziej efektywn energetycznie gmin w Polsce;
- Zwikszenie udziau w rynku energooszczdnych produktw zuywajcych energi;
- Program oszczdnego gospodarowania energi w sektorze publicznym;
Konkurs na najbardziej efektywn energetycznie gmin w Polsce jest organizowany przez
Krajow Agencj Poszanowania Energii S.A., a jego celem jest promocja i intensyfikacja
dziaa w zakresie racjonalnego gospodarowania energi na szczeblu gminy (w tym
obowizku przygotowania planw energetycznych), a take popularyzacja wykorzystania
innowacyjnych, energooszczdnych i proekologicznych rozwiza technologicznych.
Zwikszenie udziau w rynku energooszczdnych produktw zuywajcych energi nastpuje
poprzez okrelenie minimalnych wymaga w zakresie efektywnoci energetycznej dla
56
nowych produktw zuywajcych energi wprowadzanych do obrotu (wdraanie Dyrektywy
2005/32/WE).
Program oszczdnego gospodarowania energi w sektorze publicznym realizowany bdzie
poprzez zobowizanie administracji rzdowej do podejmowania dziaa energooszczdnych
w ramach penienia przez ni wzorcowej roli.

Dziaania horyzontalne
Przykady instrumentw poprawy efektywnoci energetycznej w dziaaniach horyzontalnych,
opisane w bazie MURE to m.in.:
- System zielonych certyfikatw;
- Promocja wysokosprawnej kogeneracji (CHP);
- Dziaania Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej
(NFOiGW);
- Kampanie informacyjne, szkolenia i edukacja.
Zagadnienia efektywnoci energetycznej i wykorzystania odnawialnych rde energii (OE)
s wzajemnie cile zwizane. W polskim ustawodawstwie przyjto system wsparcia
produkcji energii z OE oparty o handel zielonymi certyfikatami stanowicymi prawa
majtkowe wynikajce ze wiadectw pochodzenia energii. System ten jest oparty na dwch
zaoeniach: wiadectwa pochodzenia mog by zbywane, a okrelone podmioty maj
obowizek ich nabywania celem przedoenia odpowiedniemu organowi pastwa do
umorzenia. Instrumenty prawne, na ktrych opiera si taki system wsparcia, okrelone s
w prawie energetycznym oraz rozporzdzeniu Ministra Gospodarki w sprawie zakresu
obowizkw uzyskania i przedstawienia do umorzenia wiadectw pochodzenia, uiszczenia
opaty zastpczej, zakupu energii elektrycznej i ciepa wytworzonych w odnawialnych
rdach energii oraz obowizku potwierdzania danych dotyczcych iloci energii
elektrycznej wytworzonej w odnawialnym rdle energii z 14 sierpnia 2008 roku.
Podstawowymi formami finansowania zada proekologicznych przez NFOiGW s
preferencyjne poyczki i dotacje, a uzupeniaj je inne formy finansowania, np. dopaty do
bankowych kredytw preferencyjnych, uruchamianie ze swych rodkw linii kredytowych
w bankach czy zaangaowanie kapitaowe w spkach prawa handlowego.
Do rodkw poprawy efektywnoci energetycznej naley rwnie organizowanie i
przeprowadzanie kampanii informacyjnych i dziaa edukacyjnych w zakresie efektywnoci
energetycznej oraz wsparcie finansowe dziaa zwizanych z promocj efektywnoci
energetycznej. Od roku 2007 Ministerstwo Gospodarki prowadzi kampani informacyjn na
rzecz racjonalnego wykorzystania energii pod hasem Czas na oszczdzanie energii. Celem
kampanii jest prezentacja zagadnie zwizanych z zasadami i opacalnoci stosowania
rozwiza energooszczdnych oraz przyblienie polskiemu spoeczestwu zagadnie,
odzwierciedlonych w dziaaniach Ministra Gospodarki na rzecz zwikszania efektywnoci
energetycznej polskiej gospodarki.
57
Zacznik 3. Akty pr awne

Dokumenty UE dotyczce zagadnie zwizanych z efektywnoci ener getyczn s
nastpujce:
1) Green Paper for a European Union Energy Policy (1995).
Zielona Ksiga Polityka energetyczna Unii Europejskiej.
2) Energy Charter Treaty and Energy Charter Protocol on Energy Efficiency and Related
Environmental Aspects (PEEEREA).
Karta Energetyczna i Protok Karty Energetycznej o Efektywnoci Energetycznej
i Odnonych Aspektach Ochrony rodowiska (1994).
3) White Paper Energy for the Future: RES.
Biaa Ksiga - Energia dla przyszoci: Odnawialne rda energii (1997).
4) Council Resolution on energy efficiency in the European Community (1998).
Rezolucja Rady dot. Efektywnoci energetycznej w Wsplnocie Europejskiej.
5) Action Plan to Improve Energy Efficiency in the European Community.
Plan dziaania w celu poprawy efektywnoci energetycznej we Wsplnocie
Europejskiej (2000).
6) European Climate Change Programme (ECCP).
Europejski Program Zapobiegajcy Zmianie Klimatu (EPZK) (2000).
7) A sustainable Europe for a better world A European Union strategy for sustainable
development.
Zrwnowaona Europa dla lepszego wiata Strategia zrwnowaonego rozwoju
Unii Europejskiej, Gothenburg European Council (2001).
8) Green Paper - Towards a European Strategy for Energy Supply Security.
Zielona Ksiga Ku europejskiej strategii bezpieczestwa energetycznego (2001).
9) White Paper. European Transport Policy for 2010: Time to Decide.
Biaa Ksiga Europejska Polityka Transportowa do 2010: Czas na Decyzje (2001).
10) Directive 2006/32/EC of the European Parliament and of the council of 5 April 2006
on energy end-use efficiency and energy services and repealing Council Directive
93/76/EEC.
Dyrektywa 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r.
w sprawie efektywnoci kocowego wykorzystania energii i usug energetycznych
i uchylajca Dyrektyw Rady 93/76/EWG.
58
11) Regulation (EC) No 1099/2008 of the European Parliament and of the Council
of 22 October 2008 on energy statistics.
Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1099/2008 z dnia
22 padziernika 2008 r. w sprawie statystyki energii.

Dyr ektywy dotyczce efektywnoci ener getycznej ur zdze:
1. Council Directive 78/170/EEC of 13 February 1978 on the performance of heat
generators for space heating and the production of hot water in new or existing non-
-industrial buildings and on the insulation of heat and domestic hot-water distribution
in new non-industrial.
Dyrektywa Rady 78/170/EEC z dnia 13.02.1978 r. w sprawie sprawnoci
generatorw ciepa dla ogrzewania miejscowego i wytwarzania ciepej wody
uytkowej w nowych lub ju istniejcych budynkach nieprzemysowych i w sprawie
izolacji cieplnej i rozdziau ciepej wody uytkowej w nowych nieprzemysowych
budynkach.
2. Council Directive 79/531/EEC of 14 May 1979 applying to electric ovens Directive
79/530/EEC on the indication by labelling of the energy consumption of household
appliances.
Dyrektywa Rady Nr 79/531/EEC z dnia 14.05.1979 r. dotyczca zuycia energii
elektrycznej urzdze domowych.
3. Council Directive 92/42/EEC of 21 May 1992 on efficiency requirements for new hot-
water boilers fired with liquid or gaseous fuels.
Dyrektywa Rady Nr 92/42/EEC z dnia 21.05.1992 r. o sprawnoci nowych wodnych
kotw grzewczych na paliwa cieke i gazowe.
4. Council Directive 92/75/EEC on the indication by labelling and standard product
information of the consumption of the energy and other resources by household
appliances.
Dyrektywa Rady Nr 92/75/EEC z dnia 22.09.1992 r. - informujca, poprzez
etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, o zuyciu energii oraz innych
zasobw przez urzdzenia domowe.
5. Commission Directive 94/2/EC of 21 January 1994 implementing Council Directive
92/75/EEC with regard to energy labelling of household electric refrigerators, freezers
and their combinations.
59
Dyrektywa Komisji Nr 94/2/EC z dnia 21.01.1994 r. - wdraajca Dyrektyw Rady
Nr 92/75/EEC, odnoszc si do etykietowania energi domowych chodziarek,
zamraarek i ich kombinacji.
6. Commission Directive 95/12/EC of 23 May 1995 r. implementing Council Directive
92/75/EEC with regard to energy labelling of household washing.
Dyrektywa Komisji Nr 95/12/EC z dnia 23.05. 1995 r. - wdraajca Dyrektyw Rady
Nr 92/75/EEC - odnoszca si do etykietowania pralek domowych.
7. Commission Directive 95/13/EC of 23 May 1995 implementing Council Directive
92/75/EEC with regard to energy labelling of household electric tumble driers.
Dyrektywa Komisji Nr 95/13/EC z dnia 23.05.1995 r. wdraajca Dyrektyw Rady
Nr 92/75/EEC, odnoszca si do etykietowania domowych elektrycznych suszarek
bbnowych.
8. Directive 96/57/EC of the European parliament and of the council of 3 September
1996 on energy efficiency requirements for household electric refrigerators, freezers
and combinations thereof.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 96/57/EC z dnia 3.09.1996 r.
dotyczc wymaga zwizanych z efektywnoci energetyczn domowych
elektrycznych urzdze chodniczych, zamraajcych oraz ich kombinacji.
9. Commission Directive 96/60/EC of 19 September 1996 implementing Council
Directive 92/75/EEC with regard to energy labelling of household combined washer-
driers.
Dyrektywa Komisji Nr 96/60/EC z dnia 19.09.1996 r. - wdraajca Dyrektyw Rady
Nr 92/75/EEC, odnoszc si do etykietowania pralko - suszarek.
10. Commission Directive 96/89/EC of 17 December 1996 r. amending Directive
95/12/EC implementing Council Directive 92/75/EEC with regard to energy labelling
of household washing machines.
Dyrektywa Komisji Nr 96/89/EC z dnia 17.12.1996 r. zmieniajca dyrektyw
Nr 95/12/EC, wdraajca Dyrektyw Rady Nr 92/75/EEC, odnoszca si do
etykietowania pralek.
11. Commission Directive 97/17/EC of 16 April 1997 implementing Council Directive
92/75/EEC with regard to energy labelling of household dishwashers.
Dyrektywa Komisji Nr 97/17/EC z dnia 16.04.1997 r. - wdraajca Dyrektyw Rady
Nr 92/75/EEC, odnoszc si do etykietowania domowych zmywarek.
60
12. Council Directive 98/11/EC of 27 January 1998 implementing Council Directive
92/75/EEC with regard to energy labelling of household lamps.
Dyrektywa Komisji Nr 98/11/EC z dnia 27.01.1998 r. - wdraajca Dyrektyw Rady
Nr 92/75/EEC, w odniesieniu do etykietowania energetycznego lamp do uytku
domowego.
13. Directive 2000/55/EC of the European Parliament and of the Council of 18 September
2000 on energy efficiency requirement for ballasts for fluorescent lighting.
Dyrektywa 2000/55/EC z dnia 18 wrzenia 2000 r. w sprawie wymaga dotyczcych
efektywnoci energetycznej dla statecznikw wietlwek.
14. Commission Directive 2002/31/EC of 22 March 2002 implementing Council Directive
92/75/EEC with regard to energy labelling of household air-conditioners.
Dyrektywa 2002/31/EC z dnia 22 marca 2002 r. dotyczce etykiet efektywnoci
energetycznej dla klimatyzatorw domowych.
15. Commission Directive 2002/31/EC of 22 March 2002 implementing Council Directive
92/75/EEC with regard to energy labelling of household air-conditioners.
Dyrektywa 2002/40/EC z dnia 8 maja 2002 r. w sprawie etykiet dotyczcych
efektywnoci energetycznej dla piekarnikw elektrycznych do uytku domowego.
16. Directive 2002/91/EC of the European Parliament and of the Council of 16 December
2002 on the energy performance of buildings.
Dyrektywa 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2002 r.
w sprawie charakterystyki energetycznej budynkw.
17. Commission Directive 2003/66/EC of 3 July 2003 implementing Council Directive
92/75/EEC with regard to energy labeling of household electric refrigerators, freezers
and their combinations.
Dyrektywa 2003/66/EC z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie etykiet efektywnoci
energetycznej chodziarek, chodziarko zamraarek i zamraarek typu domowego.
18. Directive 2005/32/EC of the European Parliament and of the Council of 6 July 2005
establishing a framework for the setting of ecodesign requirements for energy-using
products and amending Council Directive 92/42/EEC and Directives 96/57/EC and
2000/55/EC of the European Parliament and of the Council.
Dyrektywa 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 lipca 2005 r.
ustanawiajca oglne zasady ustalania wymogw dotyczcych ekoprojektu dla
produktw wykorzystujcych energi oraz zmieniajca dyrektyw Rady 92/42/EWG,
oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 96/57/WE i 2000/55/WE.