Zacznik do Uchway Nr IV/27/2011 Rady Miejskiej w Sdziszowie z dnia 28 stycznia 2011 roku

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI W GMINIE SDZISZW NA LATA 2011-2015

Spis treci I Wprowadzenie 1. Postanowienia oglne 2. Podstawa prawna opracowania programu 3. Uwarunkowania formalno prawne 4. Zabytki i ich ochrona w dokumentach gminnych 5. Zabytki i ich ochrona w krajowych i wojewdzkich dokumentach o charakterze pomocniczym. II Cele programu w wietle ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami. III Oglna charakterystyka zasobw
1. 2.

Zarys historii miasta Sdziszw Zabytki gminy Sdziszw a) obiekty wpisane do rejestru zabytkw prowadzonego przez Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw; b) obiekty bdce w ewidencji Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw

3.

Stanowiska i obiekty archeologiczne.

IV Zasady ochrony i zadania do realizacji wynikajce z programu V rda finansowania Gminnego Programu Opieki Nad Zabytkami W Gminie Sdziszw Na Lata 2011 2015. VI Postanowienia kocowe

Wprowadzenie

Program opieki nad zabytkami gminy Sdziszw jest dokumentem pomocniczym i uzupeniajcym w stosunku do innych aktw z zakresu planowania, dotyczcym sfery szeroko rozumianego materialnego dziedzictwa kulturowego. Podstawowym zaoeniem programu jest okrelenie stanu idealnego oraz kluczowych zada, jakie winny by realizowane na obszarze gminy w celu zabezpieczenia ladw przeszoci. Ich zachowanie, ochrona i konserwacja jest dziaaniem w wanym interesie publicznym ze wzgldu na znaczenie zabytkw w procesie edukacji, humanizacji spoeczestwa, jego kulturowej identyfikacji, a take dla sfery ekonomii i gospodarki. Obowizek opracowania niniejszego programu wynika z art. 87 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami i ma na celu poprawienie stanu zachowanych gminnych zasobw kulturowych, umoliwienie mieszkacom zapoznania si z ich histori, pobudzenie wraliwoci na przekazanie kolejnym pokoleniom czstki maej ojczyzny oraz wykorzystanie w celach edukacyjnych i wychowawczych. Program wymaga cyklicznej aktualizacji z uwagi na pojawiajce si nowe uwarunkowania prawne i administracyjne, zmieniajce si warunki spoeczne, gospodarcze i kulturowe, stan zachowania zasobw i efekty podejmowanych dziaa .

1. Postanowienia oglne
Ilekro w niniejszym programie jest mowa o : ustawie rozumie si przez to ustaw z dn. 23 lipca 2003r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz.1568 z pniejszymi zmianami), programie rozumie si przez to PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI W GMINIE SDZISZW NA LATA 2011 - 2014 gminie rozumie si przez to Gmin Sdziszw ewidencji rozumie si Gminn Ewidencj Zabytkw gminy Sdziszw, prowadzon w formie elektronicznej. zabytku rozumie si nieruchomo lub rzecz ruchoma, ich czci lub zespoy, bdce dzieem czowieka lub zwizane z jego dziaalnoci i stanowice wiadectwo minionej epoki bd zdarzenia, ktrych zachowanie ley w interesie spoecznym ze wzgldu na posiadan warto historyczna, artystyczn lub naukow. zabytku nieruchomym - rozumie si w szczeglnoci: krajobrazy kulturowe, ukady urbanistyczne, ruralistyczne i zespoy budowlane, dziea architektury i budownictwa, dziea budownictwa obronnego, obiekty techniki, cmentarze, parki, ogrody i inne formy zaprojektowanej zieleni, miejsca upamitniajce wydarzenia historyczne lub dziaalno wybitnych osobistoci bd instytucji (art.6 ust. 1 pkt 1). zabytku ruchomym rozumie si w szczeglnoci: dziea sztuk plastycznych, rzemiosa artystycznego i sztuki uytkowej, kolekcje, numizmaty oraz pamitki historyczne, wytwory techniki, materiay biblioteczne, instrumenty muzyczne, wytwory sztuki ludowej i rkodziea oraz inne obiekty 3

etnograficzne oraz przedmioty upamitniajce wydarzenia historyczne bd dziaalno wybitnych osobistoci lub instytucji (art.6 ust. 1 pkt 2). zabytku archeologicznym - rozumie si w szczeglnoci: pozostaoci terenowe pradziejowego i historycznego osadnictwa, cmentarzyska, kurhany, relikty dziaalnoci gospodarczej, religijnej i artystycznej (art. 6 pkt 3). Krajobraz kulturowy to przestrze historycznie uksztatowana w wyniku dziaalnoci czowieka, zawierajca wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze (art.3 pkt 14). Ochronie podlega mog nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej (art.6, ust.2).

2. Podstawa prawna opracowania programu.

Program opieki nad zabytkami w gminie Sdziszw na lata 2010 2014 sporzdzony zosta w oparciu o: - ustaw z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami ( Dz.U. Nr 162, poz. 1568 z pn. zm.) oraz przepisy wykonawcze do niniejszej ustawy, - ustaw z dnia 8 marca 1990r. o samorzdzie gminnym( tekst jednolity Dz.U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591 z pn. zm.) Tezy do opracowania krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami zatwierdzone przez Ministra Kultury Waldemara Dbrowskiego, opracowane przez zespl Rady Ochrony Zabytkw przy Ministrze Kultury pod przewodnictwem prof. dr hab. Bogumiy Rouby. -Gminny program opieki nad zabytkami poradnik metodyczny. Praca zespoowa. Krajowy Orodek Bada i Dokumentacji Zabytkw Warszawa 2008r. - Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Sdziszw ( wykonawca: EPRD Biuro Polityki Gospodarczej i Rozwoju Regionalnego Kielce , maj 2000) - Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Sdziszw na lata 2004-2013 ( zacznik do Uchway Nr IV/33/2004 Rady Miejskiej w Sdziszowie z dnia 28 czerwca 2004r. z p. zm.) - Studium Uwarunkowa i Kierunkw Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Sdziszw, opracowany przez Instytut Rozwoju Miast w Krakowie. Zacznik do Uchway Nr X/96/2007 Rady Miejskiej w Sdziszowie z dnia 29 czerwca 2007r. - Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Sdziszw, zacznik do Uchway Nr XI/114/2007 Rady Miejskiej w Sdziszowie z dnia 7 wrzenia 2007r.), opracowany przez Instytut Gospodarki Nieruchomociami w Katowicach.

3. Uwarunkowania formalno prawne

Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami ( Dz.U. Nr 162, poz. 1568 z pn. zm.) wprowadza podzia dziaa na dwa podstawowe zakresy: ochron zabytkw i opiek nad zabytkami. Ochrona realizowana jest przez organy administracji publicznej, czyli administracji rzdowej i samorzdowej, dziaajce w publicznym interesie, zgodnie z przypisanymi im ustawowo kompetencjami. Cel tych dziaa obejmuje oglnie przyjmujc dwie sfery;
-

- organizacyjno planistyczn - prewencyjno zapobiegawcz.

Dziaania szczegowe okrelone zostay w art. 4 cyt. ustawy, s to : 1) zapewnienie warunkw prawnych, organizacyjnych i finansowych umoliwiajcych trwae zachowanie zabytkw oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie; 2) zapobieganie zagroeniom mogcym spowodowa uszczerbek dla wartoci zabytkw; 3) udaremnienie niszczenia i niewaciwego korzystania z zabytkw; 4) przeciwdziaanie kradziey, zaginiciu lub nielegalnemu wywozowi zabytkw za granic; 5) kontrole stanu zachowania i przeznaczenia zabytkw; 6) uwzgldnienie zada ochronnych i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy ksztatowaniu rodowiska. Opieka nad zabytkami ma charakter zindywidualizowany. Odpowiedzialnym za jej realizacj jest aktualny dysponent zabytku. Jego rola sprowadza si do : - postpowania w stosunku do zabytku w taki sposb, aby zosta on zachowany w jak najlepszym stanie; - umoliwienia innym osobom dostpu do danego zabytku, w tym specjalistom przygotowanym do prowadzenia prac przy zabytku. Art. 5 w/w ustawy okreli, i opieka polega w szczeglnoci na zapewnieniu warunkw:
-

naukowego badania i dokumentowania zabytku, prowadzenia prac konserwatorskich, restauracyjnych i robt budowlanych przy zabytku, zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie, korzystania z zabytku w sposb zapewniajcy trwae zachowanie jego wartoci,

popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury. Art. 6 przywoanej ustawy okrela, i ochronie i opiece, bez wzgldu na stan zachowania, podlegaj: 1. zabytki nieruchome bdce, w szczeglnoci: - krajobrazami kulturowymi, 5

- ukadami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespoami budowlanymi, - dzieami architektury i budownictwa, - dzieami budownictwa obronnego, - obiektami techniki, a zwaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami, i innymi zakadami przemysowymi, - cmentarzami, - parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni, miejscami upamitniajcymi wydarzenia historyczne bd dziaalno wybitnych osobistoci lub instytucji zabytki ruchome bdce, w szczeglnoci: dzieami sztuk plastycznych, rzemiosa artystycznego i sztuki uytkowej, kolekcjami stanowicymi zbiory przedmiotw zgromadzonych i uporzdkowanych wedug koncepcji osb, ktre tworzyy te kolekcje, - numizmatami oraz pamitkami historycznymi, a zwaszcza militariami, sztandarami, pieczciami, odznakami, medalami i orderami, - wytworami techniki, a zwaszcza urzdzeniami, rodkami transportu oraz maszynami i narzdziami wiadczcymi o kulturze materialnej, charakterystycznymi dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentujcymi poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego, - materiaami bibliotecznymi, o ktrych mowa w art.5 ustawy z dnia 27 czerwca 1997r. o bibliotekach (Dz. U. Nr 85, poz. 539 z pn. zm.), - instrumentami muzycznymi, - wytworami sztuki ludowej i rkodziea oraz innymi obiektami etnograficznymi, - przedmiotami upamitniajcymi wydarzenia historyczne bd dziaalno wybitnych osobistoci lub instytucji; zabytki archeologiczne bdce, w szczeglnoci: - pozostaociami terenowymi pradziejowego historycznego osadnictwa, - cmentarzyskami, - kurhanami, - reliktami dziaalnoci gospodarczej, religijnej i artystycznej.
-

2.

3.

Art. 7 ustawy okrela formy ochrony zabytkw poprzez: 1. 2. 3. 4. wpis do rejestru zabytkw; uznanie za pomnik historii; utworzenie parku kulturowego; ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

Do obowizkw gminy okrelonych w ustawie naley w szczeglnoci: 1) uwzgldnienie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami przy sporzdzaniu i aktualizacji strategii rozwoju gminy, studiw uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego ( art. 18 i 19) 2) prowadzenie gminnej ewidencji w formie zbioru kart adresowych zabytkw nieruchomych z terenu gminy, objtych wojewdzk ewidencja zabytkw ( art. 22 poz. 4)

3) sporzdzanie na okres 4 lat gminnego programu opieki nad zabytkami ( art. 87 ust. 1) oraz sporzdzanie co 2 lata sprawozdania i przedstawiania go radzie gminy( art. 87 ust. 5) 4) wynikajcy z przepisw szczeglnych obowizek sporzdzanie gminnego planu ochrony zabytkw na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych, Zgodnie z art. 18 ustawy ochron zabytkw i opiek nad zabytkami uwzgldnia si przy sporzdzaniu i aktualizacji strategii rozwoju gminy , studiw i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, w szczeglnoci: 1) uwzgldnia si krajowy program ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami; 2) okrela si rozwizania niezbdne do zapobiegania zagroeniom dla zabytkw, zapewnienia im ochrony przy realizacji inwestycji oraz przywracania zabytkw do jak najlepszego stanu; 3) ustala si przeznaczenie i zasady zagospodarowania terenu uwzgldniajce opiek nad zabytkami. W studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w planie zagospodarowania przestrzennego, ( art. 19 ) uwzgldnia si, w szczeglnoci ochron; 1) zabytkw nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenie; 2) innych zabytkw nieruchomych, znajdujcych si w gminnej ewidencji zabytkw; 3) parkw kulturowych. Projekty i zmiany planu zagospodarowania przestrzennego podlegaj uwzgldnieniu z wojewdzkim konserwatorem zabytkw. Szczegowo obowizki gminy ( jako waciciela lub posiadacza ) w stosunku do obiektw zabytkowych objtych ochron zawieraj artykuy: 5,25,26,28,30,31,36,71,72 ustawy. Ustawa o samorzdzie gminnym okrelajc zadania wasne gminy, wymienia rwnie te, ktre bezporednio lub porednio odnosz si do ochrony zabytkw. Nale do nich sprawy:
-

- adu przestrzennego, gospodarki nieruchomociami, ochrony rodowiska oraz gospodarki wodnej, - gminnych drg, ulic, placw oraz organizacji ruchu drogowego, - kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami, - kultury fizycznej i turystyki, zieleni i zadrzewie, - cmentarzy gminnych, 7

- utrzymania gminnych obiektw ,urzdze uytecznoci publicznej oraz obiektw administracyjnych, - promocji gminy.

4. Zabytki ich ochrona w dokumentach gminnych.

W Strategii Rozwoju Miasta i Gminy Sdziszw ( z 2000 r.) omwiono nastpujc problematyk zwizan z dziedzictwem kulturowym i ochron zabytkw: 1. potencjay i ograniczenia rozwoju kultury gm. Sdziszw w tym; a) aspekty pozytywne; - istniejce rodowisko kulturowe wiadczy o daleko sigajcej historii gminy, - blisko Krakowa i lska oraz ich oddziaywanie na obszar gminy przyczyniy si do powstania zabytkw kultury materialnej, - wystpuj ukady kompozycyjne wsi o ciekawych panoramach, osiach widokowych. b) aspekty negatywne; - postpujca degradacja zasobw kulturowych, - brak skutecznej ochrony ukadw kompozycyjnych, - brak ochrony i pielgnacji zaoe parkowych, cznie z ich parcelacj pod rne funkcje, - nie ma uksztatowanej tosamoci regionu. Dezintegracja regionu przez oddziaywanie orodkw krajowych tj. Krakowa. Brak promocji kultury regionu. 2. Charakterystyk zachowanej historycznej zabudowy, 3. Zestawienie obiektw chronionych. 4. Wytyczne dot. ochrony zabytkw: - naley zapobiec degradacji zaoe dworkowo parkowych i ich otoczenia. - du uwag naley powieci zanikajcym ju zaoeniom parkowym. - naley zwrci uwag na podtrzymywanie wartoci lokalnych, typowych dla terenw wiejskich, - utrzymanie i tworzenie miejskiego charakteru jednostek osadniczych w obszarach wiejskich: w skali zabudowy, w formie w nawizaniu do tradycji lokalnych. Plan Rozwoju lokalnego Gminy Sdziszw na lata 2004 2013 okreli misj gminy Sdziszw jako Stworzenie warunkw do zrwnowaonego rozwoju gospodarczego, zapewnienie spoeczestwu odpowiedniego dla jej aspiracji poziomu ycia, okrelajc przy tym cele strategiczne rozwoju m. In.: 8

1. Zrwnowaony rozwj gospodarczy oraz ekologiczny, 2. Ochrona rodowiska i wartoci przyrodniczo kulturowych. W Studium Uwarunkowa I Kierunkw Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Sdziszw omwiono m. In. problematyk 1.wartoci kulturowych i krajobrazowych gminy, 2. oglne warunki zagospodarowania turystycznego, w tym zasady polityki przestrzennej -wizanie udostpnienia turystycznego walorw rodowiskowych, krajobrazowych i kulturowych z rozbudow infrastruktury turystycznej; - kojarzenie zagospodarowania turystycznego ze wzmoona ochrona najcenniejszych walorw przyrodniczych i kulturowych; - ochrona przestrzeni turystyczno rekreacyjnej przed zagospodarowaniem obniajcym atrakcyjno turystyczn. Przyjto w studium nastpujce kierunki zagospodarowania przestrzennego odnoszce si dziedzictwa kulturowego : - respektowanie wymogw ochronnych oraz umoliwienie rewaloryzacji zagroonych zespow i obiektw zabytkowych, objtych rejestrem dbr kultury; - zachowanie i rewaloryzacja architektury dworskiej, przemysowej, cmentarzy oraz innych miejsc i wyrnikw historii; - wzrost wiadomoci spoecznej co do znaczenia i wartoci dziedzictwa kulturowego dla rozwoju, promocji oraz integracji regionalnej. W Lokalnym Programie Rewitalizacji Miasta i Gminy Sdziszw omwiono m. In. rys historyczny i granice stref ochrony konserwatorskiej. Analiza SWOT wrd mocnych stron wykazaa wystpowanie cennych obiektw przyrodniczych i historyczno-kulturowych, a wrd szans - dua moliwo rozwoju turystyki i agroturystyki.

5. Zabytki i ich ochrona w krajowych i wojewdzkich dokumentach o charakterze pomocniczym.

Ochrona dziedzictwa kulturowego stanowi konstytucyjny obowizek Pastwa ( art. 5 Konstytucji RP)Rzeczpospolita Polska () strzee dziedzictwa narodowego . Zabytki w swych niematerialnych wartociach s dobrem wsplnym, nad ktrym piecz kodyfikuje artyku 82 konstytucji stanowicy : Obowizkiem obywatela () jest troska o dobro wsplne. Ochrona i konserwacja zabytkw jest istotnym elementem polityki kulturalnej Pastwa, s one bowiem nie tylko ladem przeszoci, ale take cennym skadnikiem kultury wspczesnej, przyczyniajcym si do ksztatowania przyjaznego czowiekowi ycia. Taka role zabytkw mocno podkrelaa m. in. Europejska Karta Ochrony Dziedzictwa Architektonicznego z 1975r. ( art. 3,4,5). Ich zachowanie, ochrona i konserwacja jest dziaaniem w wanym interesie publicznym ze wzgldu na znaczenie zabytkw w procesie edukacji, 9

humanizacji spoeczestwa, jego kulturowej identyfikacji, wreszcie take znaczenie dla sfery ekonomii i gospodarki. Zadaniem gwnym polityki pastwa w dziedzinie ochrony zabytkw jest stworzenie w najbliszych latach mechanizmw porzdkujcych t sfer, dostosowujcych ja do warunkw gospodarki rynkowej , zarwno poprzez niezbdne uzupenienia i korekty legislacyjne , jak i poprzez zmiany organizacyjne, obejmujce konieczne rozszerzenie zakresu dziaa istniejcych instytucji, a po zmiany w strategii i organizacji ochrony. Zmiany te, powinny z jednej strony nie dopuci do utracenia dotychczasowego dorobku, w dziedzinie ochrony, a z drugiej umoliwi funkcjonowanie i rozwj w Zjednoczonej Europie. Celem Programu jest wzmocnienie ochrony i opieki nad ta istotna czci dziedzictwa kulturowego oraz poprawa stanu zabytkw w Polsce. Celem jest take stworzenie wykadni porzdkujcych sfer ochrony poprzez wskazanie siedmiu podstawowych zasad konserwatorskich: 1. Primum non noce re( Po pierwsze nie szkodzi), 2. Maksymalnego poszanowania oryginalnej substancji zabytku i wszystkich jego wartoci ( materialnych i niematerialnych) 3. Minimalnej niezbdnej ingerencji,

4. Zasady, zgodnie z ktr usuwa naley to ( i nie tylko to), co na orygina dziaa niszczco, 5. Czytelnoci i odrnialnoci ingerencji, 6. Odwracalnoci metod i materiaw, 7. Wykonywania wszelkich prac zgodnie z najlepsz wiedza i na najwyszym poziomie. W tezach do krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami wyznaczone zostay nastpujce cele dziaa:
1.

W zakresie uwarunkowa ochrony i opieki nad zabytkami:

- pena ocena stanu krajowego zasobu zabytkw nieruchomych. Okrelenie kategorii i stopnia zagroe,
-

Pena ocena stanu krajowego zasobu zabytkw ruchomych. Okrelenie kategorii i stopnia zagroe, Pena ocena stanu krajowego zasobu dziedzictwa archeologicznego. Okrelenie kategorii i stopnia zagroe oraz wyznaczenie stref o szczeglnym zagroeniu dla zabytkw archeologicznych, Objcie skuteczn i zorganizowana ochron przynajmniej najcenniejszych zabytkw techniki, Pena ocena stanu krajowego zasobu pomnikw historii i obiektw wpisanych na list wiatowego dziedzictwa. Okrelenie kategorii i stopni zagroe, 10

Ocena stanu sub i moliwoci wypeniania caoksztatu zada zwizanych z ochron i opiek nad zabytkami, Ocena stanu i stopnia objcia opiek zabytkw w poszczeglnych kategoriach. Doskonalenie i rozwijanie oraz podnoszenie efektywnoci i skutecznoci instytucjonalnej i spoecznej ochrony i opieki nad zabytkami, Udoskonalenie warunkw prawnych, organizacyjnych i finansowych w zakresie ochrony i opieki nad dziedzictwem kulturowym i zabytkami.

2.

W zakresie dziaa o charakterze systemowym:

-

Realizacja powszechnych tendencji europejskich i wiatowych do rozszerzenia pola ochrony na cae dziedzictwo kulturowe, obejmujce i dobra kultury i natury Word Cultural Heritage ( wiatowe Dziedzictwo Kulturowe),
-

Przygotowanie strategii ochrony dziedzictwa kulturowego wytyczajcej gwne zaoenia koncepcji ochrony w Polsce. Wprowadzenie jej do polityk sektorowych we wszystkich dziedzinach i na wszystkich poziomach zarzdzania i gospodarowania.

3.

W zakresie systemu finansowania:

-

Stworzenie stabilnego i przejrzystego systemu finansowania ochrony i opieki konserwatorskiej, zasilanego rodkami pochodzcymi nie tylko z budetu, lecz take z odpisw podatkowych, podatkw paconych przez uytkownikw obiektw zabytkowych, w tym z usug turystycznych, z kar za zniszczenie i nieprawidowe uytkowanie zabytkw i z innych rde.

4.

W zakresie dokumentowania, monitorowania i standaryzacji metod dziaania:

-

Tworzenie systemu stale aktualizowanych, elektronicznych baz informacji o zasobach oraz stanie zabytkw w Polsce i ich dokumentacji. Gromadzenie stale aktualizowanej wiedzy o stanie zachowania, postpach i wynikach prac konserwatorskich i restauratorskich, zagroeniach, prawidowoci zarzdzania i bezpieczestwa uytkowania obiektw zabytkowych oraz o innych formach ochrony dziedzictwa. Wytworzenie mechanizmw wicych nauk z praktyk. Wypracowanie i wprowadzenie szczegowych zasad ochrony dziedzictwa w planach zagospodarowania przestrzennego. Wypracowanie standardw zagospodarowania i estetyki zabytkowych przestrzeni publicznych.

5.

W zakresie ksztacenia i edukacji:

-

Utrzymanie i doskonalenie dotychczas wypracowanego systemu ksztacenia w dziedzinie konserwacji i ochrony.() 11

Zorganizowanie systemu podnoszenia kwalifikacji w kadej grupie zawodowej pracujcej na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego. Ksztatowanie spoeczestwa w duchu poszanowania dla autentyzmu oraz wartoci materialnych i niematerialnych wsplnego, wielokulturowego dziedzictwa. Budowanie klimatu spoecznego zrozumienia i akceptacji dla idei ochrony i dawnoci zabytkw odczytywanych jako rdo tosamoci, wiedzy i dumy z przeszoci, tradycji, wiedzy o sposobie ycia przodkw. Upowszechnianie wrd wacicieli i uytkownikw obiektw zabytkowych znajomoci zasad konserwatorskich, zasad etyki i profilaktyki konserwatorskiej. Tworzenie mechanizmw ekonomicznych sprzyjajcych prawidowemu traktowaniu obiektw zabytkowych.

6.

W zakresie wsppracy midzynarodowej:

-

Wzmocnienie obecnoci polski w wiatowym i europejskim rodowisku dziaajcym na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i promocja polskich osigni w tej dziedzinie. Oparcie dziaa na pojciu wsplnego dziedzictwa kultury ludzkoci, w szczeglnoci Europy wsplnego dziedzictwa kultury, w ktrym wyzwanie stanowi obszary dwu- lub wielokulturowe. Troska o ochron polskiego dziedzictwa kulturowego za granic.

Zaoenia zawarte w Narodowej Strategii Kultury na lata 2004 2020 Oglne zaoenia do programu gminnego zawiera przyjta w 2004r. Narodowa Strategia Kultury na lata 2004-2013, do ktrej w 2005r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa narodowego przygotowao Uzupenienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 20042020, bdc rzdowym dokumentem tworzcym ramy dla nowoczenie pojmowanej polityki kulturalnej pastwa. Dokumentem sucym wdroeniu Narodowej Strategii Kultury jest Narodowy Program Kultury Ochrona zabytkw i dziedzictwa kulturowego W ramach niniejszej strategii okrelone zostay podprogramy, priorytety i dziaania Narodowego Programu Kultury Ochrona Zabytkw i Dziedzictwa Kulturowego: Priorytet 1. Aktywne zarzdzanie zasobem stanowicym materialne dziedzictwo kulturowe. Obejmuje on dziaania: Dziaanie 1.1. Budowa nowoczesnych rozwiza organizacyjno finansowych w sferze ochrony zabytkw. Dziaanie 1.2. kompleksowa rewaloryzacja zabytkw i ich adaptacja na cele kulturalne, turystyczne, edukacyjne inne cele spoeczne. Dziaanie 1.3. zwikszenie roli zabytkw w rozwoju turystyki i przedsibiorczoci, poprzez utworzenie zintegrowanych narodowych produktw turystycznych. 12

Priorytet 2. Edukacja i administracja na rzecz ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego. Dziaanie 2.1. Rozwj zasobw ludzkich oraz podnoszenie wiadomoci spoecznej w sferze ochrony dziedzictwa kulturowego. Dziaanie 2.2. Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego przed nielegalnym wywozem i przewozem przez granice.

Program opieki nad zabytkami a Plan Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa witokrzyskiego oraz Strategia Rozwoju Wojewdztwa witokrzyskiego. Jedn z najwaniejszych sfer dziaania wojewdztwa jest programowanie rozwoju. Realizacja tych dziaa odbywa si poprzez opracowanie strategii rozwoju wojewdztwa i programw wojewdzkich, na podstawie ktrych prowadzona jest polityka rozwoju. W Planie Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa witokrzyskiego wrd zagroe zasobw dziedzictwa kulturowego wymieniono:
-

lokalnie zaniedbany lub zdewastowany krajobraz kulturowy, ktry stwarza ograniczenie rozwoju funkcji turystycznej; zachowane orodki staromiejskie ( zabytkowe ukady urbanistyczne) nie poddane remontom i rewaloryzacji mog utraci walory zabytkowe(); zy stan techniczny wielu obiektw i zespow zabytkowych, bdcych w dyspozycji () samorzdw lokalnych (); opuszczone obiekty sakralne byych gmin ydowskich, niszczejce zbory, obiekty ariaskie, kalwiskie i prawosawne (); ograniczona moliwo adaptacji drewnianych obiektw zabytkowych wiejskiej i miejskiej zabudowy mieszkalnej lub gospodarczej na wspczesne cele uytkowe().

Wrd celw wspzalenych plan wymienia m.in. ochron dziedzictwa kulturowego, zmierzajc do utrwalenia tosamoci kulturowej regionu oraz wkomponowanie przestrzeni historycznej we wspczesne procesy rozwojowe. Gwnym zadaniem regionalnej polityki przestrzennej w zakresie zagospodarowania zasobw dziedzictwa kulturowego jest skuteczniejsza ochrona i rewaloryzacja tych zasobw oraz racjonalne ich udostpnienie z myl o poszerzeniu wiedzy zwaszcza modego pokolenia, wiadomoci historycznej obywateli, a take wykorzystania jako czynnika rozwoju gospodarczego i promocji. Priorytetowymi obszarami dziaa samorzdu wojewdztwa bd:
-

intensyfikacja i pogbianie rozpoznania zasobw i walorw dziedzictwa kulturowego, dotychczas nie sklasyfikowanych lub maorozpoznanych; 13

ochrona i rewaloryzacja zabytkowych ukadw przestrzennych miast; zachowanie najcenniejszych walorw artystyczno krajobrazowych; zachowanie i ochrona obiektw i zespow o najwyszej randze i szczeglnym znaczeniu dla kultury narodowej i dziedzictwa wiatowego; promocja i udostpnienie najcenniejszych walorw i zasobw.

Gwnym celem polityki przestrzennej wojewdztwa jest zachowanie i umocnienie regionalnej tosamoci kulturowej, jak te zapewnienie ochrony i rewaloryzacji zasobw dziedzictwa kulturowego, stosownie do przepisw ustawy o ochronie dbr kultury oraz innych ustaw zwizanych z t problematyk, Celami wspomagajcymi s:
-

denie do penego rozpoznania zasobw dziedzictwa kulturowego, wprowadzenie do ewidencji konserwatorskiej zasobw ujawnionych i zweryfikowanych; objcie ochron parkow najcenniejszych obszarw kulturowych oraz ochron rezerwatow unikalnych zespow lub obiektw zabytkowych; denie do zwikszenia rangi ochronnej w skali wiatowej i krajowej obiektw, zespow i ukadw urbanistyczno-krajobrazowych o szczeglnym znaczeniu dla kultury narodowej i historii; zwikszenie zakresu ochrony prawnej zespow i obiektw objtych jedynie ewidencj, a wanych dla tosamoci regionalnej i lokalnej( szczeglnie zagroonych) przez dokonywanie wpisw do rejestru dbr kultury; prowadzenie prac rewaloryzacyjnych najcenniejszych zabytkowych zespow urbanistycznych oraz ciekawych zespow staromiejskich, zwaszcza zagroonych.

Strategia Rozwoju Wojewdztwa witokrzyskiego do roku 2020( uchwaa Nr XLII/508/06 Sejmiku Wojewdztwa witokrzyskiego z dnia 26 padziernika 2006r.) stwierdza, e bd tworzone warunki do rozwoju takich dziedzin jak: kultura, sport, ochrona zdrowia oraz przeciwdziaanie wykluczeniu spoecznemu. Kultura bdzie wspierana poprzez rozbudow i ochron bazy materialnej placwek kultury, w tym szczeglnie zabytkw. Turystyczne udostpnianie zabytkw i ich promocja pozwoli na stworzenie nowych miejsc pracy oraz umoliwi pozyskanie dodatkowych rodkw na renowacj. Okrelone w Strategii kierunki dziaa w zakresie ochrony i udostpnienia dziedzictwa kulturowego obejmuj:
-

zachowanie dziedzictwa kulturowego i aktywn ochron zabytkw, modernizacj i rozbudow infrastruktury kultury, zwikszenie roli zabytkw w rozwoju turystyki i przedsibiorczoci, 14

popraw warunkw funkcjonowania instytucji agroturystycznych, popraw funkcjonowania bibliotek (), wprowadzenie innowacyjnych rozwiza w systemie organizacji dziaalnoci kulturalnej i w systemie upowszechniania kultury, popraw dostpnoci mieszkacw do oferty kulturalnej poprzez wspieranie instytucji poszerzajcych ofert programow, umoliwiajc aktywne uczestnictwo w yciu kulturalnym, tworzenie nowych miejsc pracy zwizanych z ochron i udostpnieniem dziedzictwa kulturowego.

Program Opieki Nad Zabytkami W Gminie Sdziszw jest zgodny z wyznaczonymi celami polityki przestrzennej wojewdztwa witokrzyskiego, zasadami zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa oraz zasadami ochrony i ksztatowania dziedzictwa kulturowego, jak rwnie strategi rozwoju wojewdztwa.

II Cele programu w wietle ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami.
Ustawa o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami okrela, i opracowanie programu opieki nad zabytkami ma na celu: 1. Wczenie problemw ochrony zabytkw do systemu zada strategicznych, wynikajcych z koncepcji przestrzennego zagospodarowania przestrzennego kraju; 2. Uwzgldnienie uwarunkowa ochrony zabytkw, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i rwnowagi ekologicznej, 3. Zahamowanie procesw degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanw ich zachowania, 4. Wyeksponowanie poszczeglnych zabytkw oraz walorw krajobrazu kulturowego, 5. Podejmowanie dziaa zwikszajcych atrakcyjno zabytkw dla potrzeb spoecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjajcych wzrostowi rodkw finansowych na opiek nad zabytkami, 6. Okrelenie warunkw wsppracy z wacicielami zabytkw, eliminujcych sytuacje konfliktowe zwizane z wykorzystaniem tych zabytkw, 7. Podejmowanie przedsiwzi umoliwiajcych tworzenie miejsc pracy zwizanych z opieka nad zabytkami.

15

III Oglna charakterystyka zasobw .

1. Zarys historii miasta Sdziszw

Sdziszw

- to dawna siedziba Jastrzbcw, najbardziej na pnocny zachd wysunita

placwka Konradowych rycerzy, pooona ok. 20 km od Jdrzejowa. Miejscowo ( od 1990r. miasto) zostaa zlokowana u schyku XIIIw. W 1364r. jako waciciel Sdziszowa pojawia si Dobiesaw, natomiast w 1376r. Stanczko de Sandziszw oraz Suko. W ksigach sdowych z 1388r. s zapiski o odstpieniu przez Jana Pantera z Potoka i jego syna Dobiesawa czci Sdziszowa Niemcie ze Skroniowa., ktry w 1400 r. sprzedaje cz wsi , przypadajcej mu po stryju Piotraszu, Andrzejowi z Sdziszowa. Po siedmiu latach dochodzi do dalszego podziau Sdziszowa 1414 r. odnotowano jako sukcesorw braci Piotra i Stanisawa z Sdziszowa h. Jastrzbiec, 1420 r. w akcie prawnym pojawia si informacja o odstpieniu dworu Paszkowi ( Pawe), tego samego herbu. 1520 wacicielami czci Sdziszowa Jan i Stefan Ronowie h. Gryf 1525r. jako dziedzic Sdziszowa wymieniany jest Jakub Kocie zw. Warwasz h. Jastrzbiec 1581- Jan i Jakub Borkowie h. Wyk Przed 1598 r. r. Franciszek Rylski wielkorzdca krakowski h. Ostoja a po jego mierci ona Katarzyna ze Mstyczowa Rylska. 1645 dziedzicem Sdziszowa jest Krzysztof Lanckoroski. Od rodziny Lanckoroskich Sdziszw kupuj Nieczujowie Dembiscy i w malej czci Oraczewscy. 1670 Wacicielem jest Micha Nieczuja Dembiski, a po jego mierci w 1697r. crka Salomea ona Jana Piegowskiego i synowie Stanisaw ( zm. 1697) i Stefan . 1740 Sdziszw przechodzi w rce Jana Dembiskiego h. Rawicz. 1754 - wacicielem jest Franciszek Dembiski 1777r wacicielk Sdziszowa zostaje Urszula Dembiska ( zm. 1825r.) ona Franciszka. 1818 Sdziszw kupuje Barbara Czacka 1830 - nowym wacicielem zostaje Adolf Niemojewski 1845 Sdziszw przechodzi w rce Kwiryna Russockiego h. Zadora, ktry ok. 1855r. zamienia si Sdziszowem z ziciem Stefanem Chwalibg , przenoszc si do Zagaja. Po mierci Stefana Chwalibg majtek obj jego syn Zygmunt. 1908 Sdziszw odkupuje Pfeffer nastpnie przechodzi w rce Mierzyskich 16

W XX - leciu midzywojennym wacicielem majtku by Tadeusz Kamiski

2. Zabytki gminy Sdziszw

Sdziszw naley do obszarw charakteryzujcych si rednim nasyceniem nieruchomych dbr kultury i niewielkim ruchomych. S to m. in.: a) Obiekty wpisane do rejestru zabytkw prowadzonego przez Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw.
-

Krzcicice - zesp podworski z XIXw. w skad ktrego wchodz:

dwr park

nr rej. A. 133/1-2 informacja urzdowa z dnia 14.08. 2008r znak: RD 4400/2636/08 ( poprzedni nr rej. 948) (w. prywatna)
-

Krzcicice - zesp kocioa obejmujcy:

koci parafialny p. w. w. Prokopa murowany z cegy i kamienia z

XVI w. w(styl gotycki)

dzwonnic , wystawion z drzewa, spojonego za pomoc kokw,

owietlon 8-ktnymi okienkami, pochodzc prawdopodobnie z XVIII w. Dzwon z pocztkw XVIw.

nr rej. A. 132/1-2 informacja urzdowa z dnia 28.07.2008r. znak: RD- 4400/2522/08 ( poprzedni nr rej. 192)
-

Krzelw zesp rezydencjonalny w skad ktrego wchodz:

dwr poczony galeriami z dwoma oficynami park krajobrazowy z trzema bramami wjazdowymi teren folwarku z budynkami: rzdcwka, kancelaria, stajnia cugowa z wozowni, stodoa, spichlerz, obora, dom oborowego, owczarnia oraz piwnica nr rej. A. 134/ 1-3 informacja urzdowa z dnia 28.07.2008r. znak: RD- 4400/2523/08 ( poprzedni nr rej. 1183).

Zesp rezydencjonalny wyrnia zwarta cao kompozycji przestrzenno architektonicznej. Dwr powstay ok. 1830r. na zrbach wczeniejszego paacu, zosta po 1918r. poczony ukiem galerii z dwoma oficynami pochodzcymi rwnie z teko okresu. Cao stylowo nawizuje

17

do klasycyzmu. Park krajobrazowy utworzony w kocu XIXw. Budynki administracyjne i gospodarcze pochodz z lat 1850 1939, po 1945.

owinia zesp dworsko parkowy obejmujcy:

dwr park

nr rej. A. 135/1-2 informacja urzdowa z dnia 28.07.2008r. znak: RD-4400/2524/08 ( poprzedni nr rej. 950). Park o charakterze krajobrazowym stanowicym otoczenie zabytkowego
dworu, pochodzi z 2 po. XIXw.

- Mstyczw park nr rej. A. 136. Informacja urzdowa z dnia 28.07.2008r. znak: RD 4400/2525/08 ( poprzedni nr rej. 542) Park o charakterze zabytkowym z XVIII w.
-

Pawowice zesp dworsko parkowy pochodzcy zapewne z wieku osiemnastego w

skad ktrego wchodz;
paac park

nr rej. A. 137/1-2 informacja urzdowa z dnia 28.07.2008 znak RD- 4400/2526/08 (poprzedni nr rej. 539),
-

Piounka park ( waciwie jego pozostao ) z XVIII w. z nr rej. A. 138 informacja

urzdowa z dnia 2008.07.28 znak: RD 4400/2527/08 ( poprzedni nr rej. 546).

Sdziszw zesp kocioa par. p.w. . Piotra i Pawa w skad ktrego wchodz:
koci parafialny dzwonnica poudniowa dzwonnica pnocna

nr rej A. 139/1-3 informacja urzdowa z dnia 28.07.2008 znak: RD 4400/2528/08 ( poprzedni nr rej. 870). Koci par. p.w. . Piotra i Pawa, wzniesiony w 1771r. odbudowany w
1904r. z zachowanym wystrojem barokowym i rokokowym. Dzwonnice murowane XIX wieczne.

18

- Sdziszw zespl dworsko parkowy , obecnie tylko park z XVII /XVIII w. Nr rej. A.
140/1-2 informacja urzdowa z dnia 28.07.2008r. znak: RD 4400/2529/08 ( poprzedni nr rej. 981).

- Tarnawa koci parafialny ( p.w. w. Marcina) z po. XIXw.

nr rej. A.141 informacja urzdowa z dnia 28.07.2008r znak: RD 4400/2530/08) ( poprzedni nr rej. 396)

b) Obiekty bdce w ewidencji Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw

-

Biaowiea: zesp zagrody: (dom, stodoa) nr 33, dom nr 40, kapliczka drew. XIX w.

Klimontw: domy nr: 19, 22, 94, 125, zesp zagrody (dom,)nr 124, kapliczka w. Jana Nepomucena, drew. XIX w. Klimontw Lipie: kapliczka MP Czstochowskiej, mur. XIX w.

Krzcicice: Zesp kocioa: cmentarz parafialny, cmentarz przykocielny, plebania, 4 kapliczki mur. z XIX w. ogrodzenie pozostaoci dworu, myn wodny XIX w.,

Krzelw:

19

zamek (pozostao) mur. XIV w. resztki z fundamentami znajduj si pod lustrem wody ze staww hodowlanych,
-

Mstyczw: Zesp kocioa: cmentarz parafialny, ogrodzenie kocioa, dom nr 42, zesp Cegielni Janinw z XX w. : ( w. prywatna) hala produkcyjna, magazyn gliny, myn zboowy, rzdcwka, stajnia) , zesp dworu: czworaki (ob. domy nr 72, nr 73), stajnia, kapliczka w. Jana Nepomucena, drew. XIX w.

Sdziszw; Zesp kocioa :

-

cmentarz parafialny, cmentarz przykocielny, ogrodzenie, plebania,

zesp dworca kolejowego:

-

parowozownia, osiedle mieszkaniowe pracownikw kolei ( obecnie: os. Drewniane , ul. Szkolna) 20

ul. Jdrzejowska:
-

kapliczka w. Jana Nepomucena, mur. XIXw. domy nr 1 i 6,

Rynek dom nr 7, myn wodny - Tarnawa: Zesp kocioa:

-

cmentarz parafialny, kaplica , ogrodzenie z bramk, plebania kaplica - grota

- Zielonki: dom nr 22. 3. Stanowiska i obiekty archeologiczne.

Na terenie gminy Sdziszw znajduj si stanowiska archeologiczne. Pochodz one z okresu pradziejw, epoki kamienia , epoki elaza i jej ladw kultury uyckiej, przeworskiej, redniowiecza po okres nowoytny. Stanowiska archeologiczne mieszcz si w dwch obszarach AZP 91 58 i AZP 91-59.

WYKAZ STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH

Tab. 1 Stanowiska archeologiczne na obszarze AZP 91 58
Miejscowo Nr stanowiska w miejscowoci 1 1 Nr stanowiska na obszarze Rodzaj stanowiska osada lad osadn. osada Chronologia kultura

Borszowice

wczesne redniow. neolit wczesne redniow.

21

osada Borszowice 2 2 lad osadn. lad osadn. Pawowice 1 3 lad osadn. lad osadn. lad osadn. punkt osadn. Pawowice 2 4 lad osadn. punkt osadn. Pawowice Pawowice Pawowice Pawowice Pawowice Pawowice Bolecice 3 4 5 6 7 8 1 5 6 7 8 9 10 11 punkt osadn. punkt osadn. punkt osadn. punkt osadn. punkt osadn. punkt osadn. osada lad osadn. lad osadn. punkt osadn. Bolecice Bolecice 2 3 12 13 lad osadn. osada lad osadn. punkt osadn. Bolecice 4 14 lad osadn. punkt osadn. Bolecice Bolecice 5 6 15 16 punkt osadn. lad osadn. lad osadn. okr. nowo. pne redn. okr. wczesno- nowo. okr. nowo. okr. wczesno- nowo. okr. nowo. okr. wczesno- nowo. okr. nowo. okr. nowo. uycka pradzieje wczesne redniow. okr. nowo. uycka pradzieje redniow. okr. wczesno- nowo. pradzieje okr. nowo. okr. nowo. pradzieje wczesne redniow. EB, uycka pradzieje mezolit

22

punkt osadn. Bolecice Bolecice Bolecice Bolecice Bolecice Bolecice Bolecice Bolecice 7 8 9 10 11 12 13 14 17 18 19 20 21 22 23 24 punkt osadn. punkt osadn. punkt osadn. punkt osadn. punkt osadn. punkt osadn. punkt osadn. lad osadn. punkt osadn. Bolecice Bolecice Bolecice Bolecice Bolecice Bolecice Bolecice Mierzyn Mierzyn 15 16 17 18 19 20 21 1 2 25 26 27 28 29 30 31 32 33 punkt osadn. punkt osadn. punkt osadn. punkt osadn. lad osadn. punkt osadn. punkt osadn. lad osadn. lad osadn. osada Mierzyn Mierzyn Mierzyn Mierzyn Mierzyn Mierzyn 3 4 5 6 7 8 34 35 36 37 38 39 lad osadn. punkt osadn. punkt osadn. punkt osadn. punkt osadn. lad osadn. lad osadn.

okr. wczesno- nowo. okr. nowo. okr. nowo. okr. nowo. okr. wczesno- nowo. okr. nowo. okr. nowo. okr. nowo. redniow. okr. nowo. okr. nowo. okr. wczesno- nowo. okr. pno- nowo. okr. wczesno- nowo. pradzieje okr. nowo. okr. nowo. neolit neolit pradzieje pradzieje okr. nowo. okr. nowo. okr. wczesno- nowo. okr. nowo. pradzieje redniow.

23

punkt osadn. Mierzyn 9 40 lad osadn. osada lad osadn. Mierzyn Mierzyn 10 11 41 42 lad osadn. punkt osadn.

okr. nowo. EB, uycka pradzieje wczesne redniow. EB, pne redn. okr.wczesno nowo. okr. wczesno- nowo. redniow. okr. nowo. redniow. okr. nowo. okr. wczesno- nowo. okr. nowo. okr. nowo. redniow. pne redn. okr.wczesno nowo. okr. wczesno- nowo. pne redn. okr.wczesno nowo. pradzieje wczesne redniow. pne redn. okr.wczesno nowo. redniow. okr. wczesno- nowo. redniow. okr. nowo.

Krzcicice Krzcicice

1 2

43 44

punkt osadn. lad osadn. punkt osadn.

Krzcicice

45

lad osadn. punkt osadn.

Krzcicice Krzcicice Krzcicice Krzcicice

4 5 6 7

46 47 48 49

punkt osadn. punkt osadn. punkt osadn. lad osadn. punkt osadn.

Krzcicice Krzcicice

8 9

50 51

punkt osadn. punkt osadn.

Krzcicice

10

52

lad osadn. lad osadn. punkt osadn.

Krzcicice

11

53

lad osadn. punkt osadn.

Saboszw

54

lad osadn. punkt osadn.

24

Saboszw Wojciechowice

2 1

55 56

punkt osadn. lad osadn. osada osada

okr. nowo. ep. kamienia OWR wczesne redniow. pradzieje pne redn. EB V, uycka neolit lub wczesne EB wcz. EB, trzciniecka II/III EB, uycka (wczesna) okr. wczesno- nowo. EB pradzieje okr. nowo. pradzieje okr. wczesno- nowo. okr. wczesno- nowo. EB okr. nowo. EB okr. wczesno- nowo. neolit okr. wczesno- nowo. okr. nowo. okr. wczesno- nowo. redniow. okr. nowo. pradzieje

Wojciechowice

57

lad osadn. osada

Wojciechowice Wojciechowice

3 4

58 59

skarb brzowy lad osadn. lad osadn. osada

Wojciechowice Wojciechowice

5 6

60 61

punkt osadn. lad osadn. lad osadn. punkt osadn.

Wojciechowice

62

lad osadn. punkt osadn.

Wojciechowice Wojciechowice

8 9

63 64

punkt osadn. lad osadn. punkt osadn.

Wojciechowice Wojciechowice Wojciechowice Wojciechowice Wojciechowice owinia owinia

10 11 12 13 14 1 2

65 66 67 68 69 82 83

lad osadn. punkt osadn. lad osadn. punkt osadn. punkt osadn. punkt osadn. lad osadn. punkt osadn.

owinia

84

lad osadn.

25

punkt osadn. owinia 4 85 lad osadn. punkt osadn. owinia owinia owinia owinia 5 6 7 8 86 87 88 89 punkt osadn. punkt osadn. punkt osadn. lad osadn. punkt osadn. owinia owinia owinia 9 10 11 90 91 92 punkt osadn. lad osadn. lad osadn. punkt osadn. owinia 12 93 lad osadn. osada lad osadn. osada punkt osadn. owinia 13 94 lad osadn. lad osadn. punkt osadn.

okr. wczesno- nowo. pradzieje okr. wczesno- nowo. okr. pno- nowo. okr. pno- nowo. okr. wczesno- nowo. pradzieje okr. wczesno- nowo. okr. nowo. OWR, przeworska EB, uycka lub trzciniecka okr. nowo. neolit wcz. OWR, przeworska wczesne redniow. redniow. okr. nowo. pradzieje wczesne redniow. pne redn. okr.wczesno nowo. neolit pradzieje pne redn. okr.wczesno nowo.

owinia

14

95

lad osadn. lad osadn. punkt osadn.

owinia

15

96

lad osadn. lad osadn. punkt osadn.

pradzieje redniow. pne redn.

26

okr.wczesno nowo. owinia owinia 16 17 97 98 lad osadn. lad osadn. redniow. sch.neolit/wcz.EB, horyzont episznurowy EB, uzycka neolit EB, trzciniecka OWR, przeworska okr. nowo. okr. nowo.

lad osadn. owinia 18 99 lad osadn. lad osadn. owinia owinia owinia 19 20 21 100 101 102 lad osadn. punkt osadn. punkt osadn.

Tab. 2 Stanowiska archeologiczne na obszarze AZP 91 - 59 Miejscowo Nr stanowiska w miejscowoci 3 4 Nr stanowiska na obszarze 50 51 Rodzaj stanowiska lad osadn. lad osadn. lad osadn. Saboszowice 5 52 lad osadn. osada Chronologia kultura prahist. prahist. wczesne redniow. ( XI-XIIIw.) prahist. wczesne redniow. ( IX-XI)w. prahist. redniow. ( XI XIVw.) OWR wczesne redniow. ( IX-XIIIw.)

Saboszowice Saboszowice

Saboszowice

53

lad osadn. osada

Saboszowice

54

osada osada

Ponadto na obszarze gminy znajduj si nastpujce obiekty archeologiczne objte cis ochron konserwatorska (wpis do rejestru zabytkw): Krzelw (na obszarze AZP 85 96) dwr obronny,
27

 Klimontw (na obszarze AZP 93 57) dwr obronny, Mstyczw - relikty redniowiecznej rezydencji rycerskiej. Obiekt archeologiczny Pia (na obszarze AZP 92 - 57) grdek stokowaty, objty cis ochron archeologiczn, znajduje si na terenie miasta Sdziszw.
Waciwa ochrona archeologiczna w/w dziedzictwa kulturowego obejmuje strefy ochrony czynnej i biernej. Strefa ochrony czynnej W obejmuje stanowiska i obiekty wpisane do rejestru zabytkw wojewdztwa witokrzyskiego przeznaczone do trwaego zachowania wraz z krajobrazem

kulturowym, ktrego cz stanowi. Wszelka dziaalno inwestycyjna w obrbie strefy podlega uzgodnieniu ze witokrzyskim Wojewdzkim konserwatorem Zabytkw na etapie planowania, projektowania i wykonawstwa, i jest podporzdkowana wytycznym WKZ. Strefa archeologicznej ochrony biernej - strefa archeologicznej ochrony konserwatorskiej, obejmujca stanowisko lub stanowiska archeologiczne ( lady osadnictwa, osady, cmentarzyska, stanowiska produkcyjne) zdefiniowane w art. 3 pkt 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami ( Dz. U. Nr 162 poz. 1568 z pn. zm.) i objte ochron prawn na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 3 cyt. Ustawy, znane z bada Archeologicznego Zdjcia Polski, danych bibliograficznych i archiwalnych oraz inspekcji terenowych. Zakres strefy zosta okrelony wraz z zakresem potencjalnego oddziaywania odnotowanych w terenie faktw osadniczych na krajobraz kulturowy. Strefa wprowadza zakaz dewastacji terenu poprzez wybirk piasku i analogiczne formy zmiany uksztatowania terenu. Wszelka dziaalno inwestycyjna w obrbie strefy podlega uzgodnieniu ze witokrzyskim Wojewdzkim konserwatorem Zabytkw na etapie planowania, projektowania i wykonawstwa, i jest podporzdkowana wytycznym WKZ.

IV Zasady ochrony i zadania do realizacji wynikajce z Programu

Ustala si nastpujce zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytkw oraz dbr kultury wspczesnej na terenie gminy Sdziszw: 1) dziaania dotyczce obiektw objtych ochron konserwatorsk (wpisanych do rejestru zabytkw),wymagaj uzgodnienia z organem waciwym ds. ochrony zabytkw; 2) ochron konserwatorsk obiektw objtych gminn ewidencj zabytkw t.j. zakaz przeksztace obiektw, ktre mog powodowa obnienie ich wartoci estetycznych, historycznych i architektonicznych, 2) naley uwzgldni wymagania dotyczce zasad utrzymania harmonijnego krajobrazu kulturowego, w tym zwaszcza: a) utrzymania zasadniczych elementw rozplanowania, w tym ukadw zabudowy wsi i historycznej sieci drogowej, b) ochron naley obj kapliczki i figury przydrone, c) zachowanie historycznego ukadu zaoe parkowych, 28

4) ustala si ochron konserwatorsk stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru

zabytkw (obiekt archeologiczny Pia na obszarze AZP 92-57 grdek stokowaty) oraz stanowisk archeologicznych wpisanych do ewidencji zabytkw 5) wszelkie dziaania inwestycyjne, wymagajce prowadzenia robt ziemnych w rejonie stanowisk archeologicznych oraz terenw objtych wpisem do rejestru zabytkw winny by realizowane przy uwzgldnieniu przepisw odrbnych z zakresu ochrony zabytkw.

Na terenie gminy Sdziszw ustala si nastpujce zadania do realizacji:

-

Wyeksponowanie zabytkw i doprowadzenia do poprawy stanu ich zachowania, Zahamowanie procesw degradacji zabytkw , Zwikszenie atrakcyjnoci zabytkw oraz walorw krajobrazu kulturowego, Wspieranie inicjatyw sprzyjajcych pozyskiwaniu rodkw finansowych na opiek nad zabytkami, Wykorzystanie posiadanego dziedzictwa kulturowego do promocji gminy, Wspprac ze szkoami w zakresie opieki na zabytkami ( maa architektura), Prowadzenie prac remontowych przy obiektach zabytkowych, Prowadzenia Gminnej Ewidencji Zabytkw, Wspieranie i promowanie lokalnych inicjatyw imprez kultywujcych tradycje, obrzdy( np. doynki, Festiwal Ludowy im. J. Jawora i S. Ostrowskiego), Utworzenie i aktywna dziaalno Midzyszkolnego Klubu Historycznego im. Armii Krajowej Gminy Sdziszw, Wspieranie rozwoju gospodarstw agroturystycznych, Prowadzenie biecych prac porzdkowych, Walka z samowol budowlan, Udostpnianie informacji o zabytkach na stronie internetowej gminy, Organizowanie i wspieranie realizacji konkursw, wystaw i innych dziaa edukacyjnych zwizanych z zagadnieniem dziedzictwa kulturowego, Wydawanie i wspieranie publikacji powieconych w/w zagadnieniu.

29

V rda finansowania Gminnego Programu Opieki Nad Zabytkami Gminy Sdziszw Na Lata 2011- - 2015

Jako rda finansowania niezbdne do realizacji niniejszego programu wskazuje si m. In. :

-

rodki wasne gminy Sdziszw, rodki bdce w gestii wojewdzkiego konserwatora zabytkw, Dotacje podmiotowe dla instytucji, ktrych organizatorem jest samorzd, Dotacje samorzdu wojewdztwa dla j.s.t. na realizacje dziaa z zakresu kultury i sztuki, Dotacje, granty, nagrody samorzdy wojewdztwa dla podmiotw nie zaliczonych do sektora finansw publicznych, Dotacje i fundusze celowe rzdowych i pozarzdowych programw pomocowych, Fundusz Kocielny Fundusze krajowe i zagraniczne Unii Europejskiej, inne przewidziane przepisami prawa

VI Postanowienia kocowe
Przewiduje si 4 letni okres obowizywania programu, ktry w miar zachodzcych zmian i potrzeb bdzie modyfikowany i poszerzany. Jego realizacja podlega bdzie ocenie Rady Miejskiej w Sdziszowie po upywie 2 lat od jego uchwalenia.

30