Program Ochrony Środowiska Dla Gminy Bieliny Na Lata 2009-2016

Zacznik nr 1 do Uchway Nr XLVIII/297/10 Rady Gminy Bieliny z dnia 17 wrzenia 2010 r.
Program Ochrony rodowiska prognoza oddziaywania na rodowisko Programu Ochrony rodowiska
GM I NA BI ELI NY
Program Ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016
Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016
Bieliny, wrzesie 2010 r.
PRZEDSIBIORSTWO USUG GEOLOGICZNYCH KIELKART 25-113 Kielce ul. Starowapiennikowa 6
Zesp autorski: dr Bronisaw Kwapisz mgr Renata Okrajewska
SPIS TRECI GMINA BIELINY...................................................................................................................................................1 WSTP.....................................................................................................................................................................5 ZAOENIA WYJCIOWE PROGRAMU.......................................................................................................6 2.1. CELE POLITYKI EKOLOGICZNEJ POWIATU KIELECKIEGO..............................................................................................6 CHARAKTERYSTYKA GMINY BIELINY.......................................................................................................9 3.1. POOENIE GEOGRAFICZNE ..................................................................................................................................9 3.2. SYTUACJA DEMOGRAFICZNA ................................................................................................................................9 3.3. SYTUACJA GOSPODARCZA .................................................................................................................................10 ZASOBY RODOWISKA PRZYRODNICZEGO............................................................................................13 WARUNKI KLIMATYCZNE..........................................................................................................................................13 RODOWISKO PRZYRODNICZE I OCHRONA PRZYRODY.....................................................................................................14 4.2.1. Lasy. __________________________________________________________________________14 4.2.2. Formy ochrony przyrody.___________________________________________________________15 POWIETRZE ATMOSFERYCZNE....................................................................................................................................21 ZASOBY WODNE I GOSPODARKA WODNO-CIEKOWA. .....................................................................................................22 4.4.1. Wody powierzchniowe.____________________________________________________________22 4.4.2. Wody podziemne. ________________________________________________________________24 4.4.3. Gospodarka wodno-ciekowa. _______________________________________________________25 ZASOBY SUROWCW MINERALNYCH............................................................................................................................26 GLEBY..................................................................................................................................................................27 EDUKACJA EKOLOGICZNA.........................................................................................................................................29 WYKORZYSTANIE ENERGII ZE RDE ODNAWIALNYCH..................................................................................................32 ZAGROENIA RODOWISKA........................................................................................................................33 HAAS I WIBRACJE. ................................................................................................................................................33 PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE...................................................................................................................34 GOSPODARKA ODPADAMI. ........................................................................................................................................35 TERENY NARAONE NA POWD................................................................................................................................36 POWANE AWARIE PRZEMYSOWE I DROGOWE. ............................................................................................................37 ZARZDZANIE RODOWISKIEM ................................................................................................................38 PRIORYTETY I CELE EKOLOGICZNE GMINY BIELINY.......................................................................40 STRATEGIA (KRTKOTERMINOWYCH) DZIAA NA LATA 2009-2012..........................................42 ZASOBY WODNE I GOSPODARKA WODNO-CIEKOWA.......................................................................................................42 POWIETRZE ATMOSFERYCZNE I ODNAWIALNE RDA ENERGII........................................................................................42 RODOWISKO PRZYRODNICZE.....................................................................................................................................42 ZASOBY SUROWCW MINERALNYCH............................................................................................................................43 OGRANICZENIE HAASU I PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO............................................................................43 POWANE AWARIE PRZEMYSOWE I DROGOWE..............................................................................................................43 EDUKACJA EKOLOGICZNA.........................................................................................................................................43 STRATEGIA DUGOTERMINOWYCH DZIAA DO ROKU 2016.........................................................44 ZASOBY WODNE I GOSPODARKA WODNO-CIEKOWA.......................................................................................................44 POWIETRZE ATMOSFERYCZNE I ODNAWIALNE RDA ENERGII........................................................................................44 RODOWISKO PRZYRODNICZE.....................................................................................................................................44 ZASOBY SUROWCW MINERALNYCH............................................................................................................................44 OGRANICZENIE HAASU I PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO............................................................................44 POWANE AWARIE PRZEMYSOWE I DROGOWE..............................................................................................................44 EDUKACJA EKOLOGICZNA.........................................................................................................................................44 REALIZACJA PROGRAMU..............................................................................................................................45 SZACUNKOWE KOSZTY REALIZACJI PROGRAMU.............................................................................................................45 RDA I STRUKTURA FINANSOWANIA. ......................................................................................................................46 WDRAANIE I MONITORING PROGRAMU...................................................................................................................50 STRESZCZENIE W JZYKU NIESPECJALISTYCZNYM.........................................................................53 SPIS LITERATURY I WYKORZYSTANYCH MATERIAW..................................................................54
Mapa nr 1 Ochrona walorw przyrodniczych Mapa nr 2 Obszary Natura 2000
WSTP. W celu realizacji polityki ekologicznej pastwa Wjt Gminy Bieliny zobligowany jest do sporzdzania gminnego programu ochrony rodowiska (art.17 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska - tekst jednolity z 23 stycznia 2008 r. Dz. U. Nr 25 poz. 150 z pniejszymi zmianami) i ich aktualizacji co 4 lata (art.14 ustawy po). Program ochrony rodowiska dla gminy Bieliny zosta opracowany w trybie i na zasadach okrelonych w przepisach o ochronie rodowiska. Program zosta uchwalony przez Rad Gminy Bieliny w dniu 30.09.2004 r. uchwa nr XVIII/132/04. W 2009 roku przystpiono do aktualizacji Programu .... "Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny" przedstawia cele, priorytety i kierunki dziaa dopasowane do obecnego stanu rodowiska i wymaga wynikajcych z nowych przepisw ochrony rodowiska oraz aktualnej sytuacji spoeczno-gospodarczej gminy i planw rozwojowych w tym zakresie. Program okrela: -
aktualn sytuacj ekologiczn w gminie, ekologiczne, przestrzenne, spoeczne i ekonomiczne uwarunkowania rozwoju gminy, priorytetowe dziaania w podziale na krtkoterminowe (lata 2009 2012) i dugoterminowe (do roku 2016), harmonogram konkretnych zada w zakresie ograniczenia emisji, ochrony zasobw przyrody, racjonalnego gospodarowania rodowiskiem, aktywizacji prorodowiskowej spoeczestwa i wzrostu wiadomoci ekologicznej z podziaem na: zadania gminy, zadania innych organw administracji publicznej oraz instytucji, przedsibiorstw i organizacji spoecznych,
uwarunkowania realizacyjne Programu, jego wdroenie i monitoring. Szczeglne rozwinicie Programu stanowi Plan gospodarki odpadami dla Gminy
Bieliny na lata 2009-2016. Niniejsze opracowanie wykonano w przedsibiorstwie Usug Geologicznych
KIELKART w Kielcach na zlecenie Wjta Gminy Bieliny.
ZAOENIA WYJCIOWE PROGRAMU. Gwnym celem Programu jest okrelenie polityki ekologicznej gminy Bieliny, realizujc polityk ekologiczn pastwa, rozumian jako zjednoczenie celw ochrony rodowiska z wyzwaniami zrwnowaonego rozwoju Europy i rozszerzania oglnowiatowej troski o Ziemi i jej przyszych mieszkacw. Najwaniejsze problemy i cele zawieraj nastpujce, dokumenty krajowe:
-
Polityka ekologiczna pastwa w latach 2009-2012 z perspektyw do roku 2016 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 ustale Planu Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa witokrzyskiego, Programu ochrony rodowiska dla wojewdztwa witokrzyskiego na lata 2007-2015, Planu gospodarki odpadami dla wojewdztwa witokrzyskiego na lata 2007-2011, Strategii rozwoju wojewdztwa witokrzyskiego do 2020 roku, Programu ochrony rodowiska i planu gospodarki odpadami dla powiatu kieleckiego aktualizacja na lata 2007-2011 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2012-2018. Gwnym celem polityki ekologicznej pastwa, ustanowionym w krajowych
- Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015

-
Program uwzgldnia rwnie uwarunkowania wojewdzkie i powiatowe wynikajce z: -
dokumentach
programowych
jest
zapewnienie
bezpieczestwa
ekologicznego
spoeczestwa polskiego w XXI w oraz stworzenie podstaw dla opracowania i realizacji strategii zrwnowaonego rozwoju kraju. Zasad, stanowic nadrzdne kryterium rozwiza strategicznych na wszystkich szczeblach zarzdzania powinna by konstytucyjna zasada zrwnowaonego rozwoju. 2.1. Cele polityki ekologicznej powiatu kieleckiego Nadrzdny cel Programu Ochrony rodowiska dla powiatu kieleckiego - aktualizacja na lata 2008 - 2012 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2013 - 2018 zosta okrelony jako: Zapewnienie mieszkacom jakoci ycia na wysokim poziomie oraz zrwnowaony rozwj powiatu, przy racjonalnym wykorzystaniu zasobw przyrody, ktre rwnoczenie wspieraj rozwj spoeczno gospodarczy. Szczegowe cele i dziaania proponowane w Programie Ochrony rodowiska obejmuj cele i kierunki o charakterze systemowym, ochron dziedzictwa przyrodniczego, racjonalne wykorzystanie materiaw, wody i
energii zdrowie. W
oraz
dalsz
popraw
jakoci
rodowiska
i bezpieczestwa ekologicznego wraz z ujciem problemu rodowisko i zakresie poprawy jakoci i bezpieczestwa ekologicznego, cele
szczegowe i podejmowane dziaania, przedstawiono dla:

Jakoci wd i gospodarki wodnej, Jakoci powietrza atmosferycznego,
Haasu, Promieniowania elektromagnetycznego.
Powanych awarii.
Oprcz wymienionych zagadnie uznano, e naley sprecyzowa cele i dziaania w zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego dla:
Ochrony przyrody i krajobrazu, Ochrony zrwnowaonego rozwoju lasw, Ochrony powierzchni ziemi, Ochrony zasobw kopalin. zagadnienia w zakresie zrwnowaonego wykorzystania
Gwne
surowcw, materiaw i energii dla powiatu kieleckiego koncentrowa si bd na okreleniu celw i dziaa w zakresie ksztatowania si stosunkw wodnych i ochrony przed powodzi oraz wykorzystania energii ze rde odnawialnych. W celu realizacji wszystkich zagadnie ekologicznych w powiecie niezbdne bdzie take podjcie dziaa o charakterze systemowym takich jak:

Wczenie aspektw ekologicznych do polityk sektorowych, Aktywizacja rynku do dziaa na rzecz ochrony rodowiska, Zarzdzanie rodowiskowe, Odpowiedzialno za szkody w rodowisku, Edukacja ekologiczna spoeczestwa, Aspekty ekologiczne w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
CHARAKTERYSTYKA GMINY BIELINY. 3.1. Pooenie geograficzne Gmina Bieliny ley w centralnej czci wojewdztwa witokrzyskiego, w powiecie kieleckim ziemskim, na wschd od miasta Kielce. Administracyjnie gmina graniczy z gminami: Bodzentyn od pnocy, Nowa Supia i agw od wschodu, Daleszyce od poudniowego-zachodu i Grno od zachodu. Powierzchnia gminy wynosi 88,28 km2, a w skad gminy wchodzi 15 miejscowoci soeckich. Przez gmin przebiega szlak komunikacyjny o znaczeniu krajowym nr 74 Piotrkw Tryb. Kielce Zamo (dugo na terenie gminy ok. 11 km), a take drogi o znaczeniu wojewdzkim nr 753 Wola Jachowa-Nowa Supia (dugo na terenie gminy ok. 10,5 km). Pod wzgldem fizyczno-geograficznym gmina Bieliny naley do mezoregionu Gry witokrzyskie (342.34-35), ktry ley w obrbie jednostki wyszego rzdu - makroregionu Wyyna Kielecka (342.3) (wg Kondrackiego, 2002 r.). Biorc pod uwag podzia Gr witokrzyskich na mikroregiony geograficzne, obszar gminy naley do Pasma witokrzyskiego (342.345) zbudowanego z grnokambryjskich kwarcytw, piaskowcw i upkw oraz Padou Kielcko-agowskiego (342.347), ktry jest uwarunkowanym tektonicznie obnieniem. Gmina Bieliny jest jednostk administracyjn o charakterze rolniczym. Uytki rolne stanowi 64 % cakowitej powierzchni, lasy i grunty lene 30,4 % powierzchni. Na pozostae grunty przypada 5,6 %. 3.2. Sytuacja demograficzna Gmin Bieliny zamieszkuje 10 079 osb (dane UG w Bielinach na koniec 2008 r.). Gsto zaludnienia rednia dla gminy wynosi 114 osb/km2. Pod wzgldem zaludnienia najwiksz miejscowoci s Bieliny, najmniej osb zamieszkuje Hut Koszary. Rozmieszczenie ludnoci na terenie gminy przedstawia tabela 1.
Tabela 1. Gmina Bieliny w ukadzie administracyjnym (stan na 2008 r.) Soectwa Ludno Belno 460 Bieliny Poduchowne 2 580 Bieliny Kapitulne Czaplw 559 Grki Napkowskie 220 Huta Koszary 214 Huta Nowa 1 065 Huta Podysica 626 Huta Stara 390 Huta Szklana 221 Kakonin 383 Lechw 1 246 Makoszyn 786 Napkw 269 Porbki 700
rdo: Dane UG Bieliny
3.3. Sytuacja gospodarcza Rolnictwo stanowi znaczcy sektor w gospodarce gminy. Uytki rolne stanowi 64% powierzchni gminy, przy przewaajcym areale gleb o niskiej klasie (V, VI). W gminie jest 1597 gospodarstw, ktrych rednia powierzchnia wynosi 3,2 ha, w ktrych dziaalno rolnicza stanowi podstawowe rdo utrzymania. Dominujc upraw rolinn jest truskawka przemysowa (ok. 1000 ha) uprawiana od blisko 50 lat na plantacjach o powierzchni od 0,2 do 2,0 ha. Uprawia si rwnie zboa, ziemniaki, oraz szczypior. Gmina Bieliny charakteryzuje si stosunkowo sabymi glebami. Najlepsze gleby znajduj si w pnocnej czci gminy, gdzie w zwartym kompleksie gleb klasy IV wystpuj znaczne domieszki gleb klasy III. W centralnej czci gminy wystpuj gleby klasy IV i gleby klas sabszych. W czci poudniowej przewaaj gleby sabe V i VI klasy z domieszk zwartych kompleksw gleb klasy IV. Ponad 50 % terenu gminy posiada mao korzystn i bardzo niekorzystn dla upraw polowych rzeb terenu. Gmina Bieliny jest sabo rozwinita gospodarczo. Podstawowym rynkiem pracy jest rolnictwo. Przewaaj zakady mae, zatrudniajce do kilku kilkunastu pracownikw. Wg danych GUS w gminie Bieliny na koniec 2008 r. w systemie regon zarejestrowanych byo 527 podmiotw gospodarczych, w tym 473 dotyczyy osb fizycznych prowadzcych dziaalno. Najwicej jednostek gospodarczych zajmuje si dziaalnoci handlowo-usugow. Atutem gminy s due moliwoci intensyfikacji produkcji ekologicznej, rozwijanej rwnolegle z agroturystyk i ekoturystyk. Dotyczy to w szczeglnoci obszarw, objtych prawn ochron przyrody. Na terenie gminy znajduj si witokrzyski Park Narodowy wraz
10
z otulin, Cisowsko-Orowiski Park Krajobrazowy oraz witokrzyski i CisowskoOrowiski Obszar Chronionego Krajobrazu z cennymi obiektami przyrodniczymi, urozmaiconym krajobrazem i kompleksami lenymi. Obszary chronione stwarzaj korzystne warunki do rozwoju turystyki i rekreacji. Rosnc szans dla rozwoju turystyki i wypoczynku jest bezcenne przyrodniczo pasmo ysogrskie. Na terenie gminy znajduj si szlaki turystyczne, trasy rowerowe, trasy narciarstwa biegowego i cieki dydaktyczne. W miejscowoci Huta Szklana znajduje si Orodek Turystyczno-Wypoczynkowy Jodowy Dwr. W ramach budowy drogi Maej Ptli witokrzyskiej powsta szlak rowerowy, co przyczynio si do dalszego uatrakcyjnienia terenw gminy. Bardzo korzystne warunki turystyczne wystpuj w pnocnej czci gminy ze wzgldu na ssiedztwo z takimi miejscowociami turystycznymi jak: wita Katarzyna i Nowa Supia. W gminie zarejestrowane s 22 gospodarstwa agroturystyczne. Urzd Gminy posiada Certyfikat za udzia w akcji Przejrzysta Polska wydawany przez Fundacj Rozwoju Demokracji Lokalnej. Wadze Gminy prnie dziaaj w kierunku promowania turystycznego regionu oraz w kierunku pozyskiwania rodkw finansowych na rozwj gminy. Posiadane przez Gmin nagrody i wyrnienia to:
-
Wyrnienie w plebiscycie Euro-Gmina kategoria Inwestycje 2007/2008 r. plebiscyt organizowany jest przez Agencj POP- ART pod patronatem Marszaka Wojewdztwa witokrzyskiego Nagroda gwna Marszaka Wojewdztwa witokrzyskiego Wdrowiec
witokrzyski w kategorii Gmina turystyczna 2008 r.

-
Specjalne wyrnienie dla produktu turystycznego Kraina Legend witokrzyskich wdraanego Gospodarki przez Gmin w europejskim finale Europejskich Nagrd Przedsibiorczoci 2008/2009 w maju 2009 r. w Pradze przyznane przez Ministerstwo Nagroda witokrzyska Victoria promujcej najaktywniejsze samorzdy, ktre poprzez prac i doskonalenie swoich umiejtnoci podnosz znaczenie wojewdztwa witokrzyskiego w 2009 przyznana przez Zarzd Wojewdztwa witokrzyskiego laureat plebiscytu Euro-Gmina 2008/2009 - Lider w pozyskiwaniu rodkw unijnych plebiscyt organizowany jest przez Agencj POP- ART pod patronatem Marszaka Wojewdztwa witokrzyskiego Laur witokrzyski w kategorii Gmina Roku III edycja nagrody Wojewody witokrzyskiego Laur witokrzyski 2008
11
Na terenie gminy Bieliny zachoway si obiekty dziedzictwa kulturowego o duej wartoci historycznej i architektonicznej. Najbardziej charakterystycznym elementem rodowiska kulturowego s drewniane kapliczki przydrone. Najstarsza kapliczka domkowa w Belnie, przy drodze krajowej Nr 74, zwrcona jest frontem do rzeki Nidzianki, zbudowana zostaa w XIX wieku. Wewntrz drewniana rzeba w. Jana Nepomucena. Ochron prawn objte s obiekty wpisane do rejestru zabytkw nieruchomych: 1). Koci w Bielinach p.w. w. Jzefa Oblubieca wzniesiony w 1637 r., wczesnobarokowy, przebudowany w 1838 r. Nr rejestru 61 z dnia 31.10.1947 r. oraz 285 z dnia 15.02.1967 r. 2). Cmentarz przykocielny, Nr rejestru 61 z dnia 31.10.1947 r. 3). Cmentarz parafialny, Nr rejestru 1135 z dnia 14.05.1992 r. 4). Kaplica w Makoszynie, pierwsza poowa XIX w., Nr rejestru 304 z dnia 30.11.1956 r. oraz 294 z dnia 15.02.1967 r. 5). Drewniana chaupa Nr 5 w Kakoninie z roku 1820. Nr rejestru 532 z dnia 20.11.1969 r. Na terenie gminy Bieliny znajduje si 46 stanowisk archeologicznych, gdzie stwierdzono lady i stanowiska produkcji dymarskiej z epoki kamienia (Huta Nowa, Huta Podysica, Huta Stara), oraz z pnego redniowiecza (ponad 65% stanowisk). W pozostaych stanowiskach znajduj si lady osadnictwa z okresu neolitu i epoki kamienia (Bieliny) oraz epoki nowoytnej (Belno, Bieliny, Huta Szklana).
12
ZASOBY RODOWISKA PRZYRODNICZEGO. Warunki klimatyczne Teren gminy Bieliny zalicza si do tzw. klimatu Wyyn Poudniowopolskich, jednego spord siedmiu wyrnionych regionw klimatycznych. Ten typ klimatu cechuje znaczna rnorodno poszczeglnych krain klimatycznych, np. ssiadujcych ze sob Gr witokrzyskich i Niecki Nidziaskiej. Uksztatowanie terenu, grzbiety grskie o niezbyt duych wysokociach bezwzgldnych 400-600 m n.p.m. maj klimat lokalny chodniejszy od terenw przylegych, wyynnych i rwninnych. Klimat obszaru gminy Bieliny charakteryzuje si redni roczn temperatur 7,0 / 7,5OC. Najnisze temperatury wystpuj tu w lutym -3,5 / -4,5OC, natomiast najwysze w lipcu: 17,0OC. Na terenie gminy Bieliny liczba dni pogodnych mieci si w granicach 40-50 dni, natomiast liczba dni pochmurnych wynosi tu okoo 200 dni. Czas trwania zimy powyej 100 dni, lato trwa 60-80 dni rednie roczne sumy opadw atmosferycznych oscyluj w granicach 600-800 mm, a na w. Krzyu osigaj w roku 950 mm. rednia roczna prdko wiatru wynosi tu od 2,3 do 2,7 m/s. Latem przewaaj wiatry zachodnie, a zim wschodnie. Klimat obszarw lenych tzw. mezoklimat lasw zaleny jest od warunkw topograficznych, ktre przeksztacone s przez szat rolinn. Amplitudy dobowe i wilgotnoci s tu mae, spada take prdko wiatru. Zjawiskiem charakterystycznym mog by wiatry lokalne powstajce na skutek zrnicowania w nagrzewaniu brzegw lasu. Z terenw otwartych, nagrzanych, nastpuje konwersja ciepego powietrza, a w jego miejsce napywa chodne powietrze z terenw zacienionych.
13
rodowisko przyrodnicze i ochrona przyrody. 4.2.1. Lasy. Na terenie gminy Bieliny lasy zajmuj 30,4% powierzchni 2 684 ha. Lasy pastwowe zajmuj powierzchni 1937,3 ha i zarzdzane s przez Nadlenictwo Daleszyce i agw (wchodzce w skad Regionalnej Dyrekcji Lasw Pastwowych w Radomiu). Lasy na terenie PN zarzdzane s przez Dyrekcj witokrzyskiego Parku Narodowego w Bodzentynie. Wiksze kompleksy zgrupowane s w pnocnej, poudniowej oraz centralnej czci gminy. Wrd siedlisk dominuj lasy mieszane wyynne, bory i lasy wiee oraz bory mieszane. Przewaaj lasy bukowo-jodowe (yzne i kwane buczyny, wyynne bory jodowe) rzadziej s to bory sosnowe i mieszane, z udziaem dbu, jaworu, klonu i cisa, odnawiajce si z samosiewu. Niektre fragmenty o charakterze pierwotnym s pozostaoci Puszczy witokrzyskiej, np. las bukowy chroniony w rezerwacie Zamczysko. W strukturze wiekowej dominuj drzewostany powyej 50 lat. Lasy peni wielorakie funkcje: ochronn - polegajc na dodatnim oddziaywaniu na rodowisko przyrodnicze, produkcyjn - dostarczajc surowca drzewnego, owocw lenych, zi oraz spoeczn - przede wszystkim jako teren dla rekreacji i turystyki. Lasy korzystnie oddziauj na klimat, powietrze, wod, gleb, warunki ycia czowieka oraz na rwnowag przyrodnicz. Rwnie wanym elementem przyrody s zasoby zwierzyny ownej. Podstawow zwierzyn own w gminie jest zwierzyna drobna, ktr reprezentuj: lis, zajc, baant, kuropatwa, dzika kaczka. W lasach znajduj si rwnie ostoje: jeleni, saren, dzikw. Wanym elementem szaty rolinnej s rwnie zadrzewienia i zakrzewienia rdpolne, przydrone, rosnce na placach, skwerach i nieruchomociach. Piecz prawn nad utrzymaniem tej rolinnoci sprawuj gminy. Niemal kade wycicie drzewa i krzeww wymaga zezwolenia, a take rekompensaty dla rodowiska przyrodniczego w postaci nowych nasadze w innych miejscach. Mimo zasady rwnowaenia strat w lokalnym rodowisku przyrodniczym, nadal aktualna jest potrzeba zwikszenia zadrzewie i zakrzewie na terenach wiejskich, zakadanie zadrzewie i parkw. Do tego celu nadaje si praktycznie kady wolny fragment terenu uytecznoci publicznej lub nieruchomoci prywatnych. Zauwaa si jeszcze wiele obszarw w gminach nie uytkowanych, szpeccych chwastami, zamieceniem. Zagospodarowanie ich z wykorzystaniem drzew, krzeww, a nawet kwiatw, poprawioby
14
niewtpliwie estetyk otoczenia, wzbogacio rodowisko przyrodnicze i urozmaicio krajobraz. Dziaania w tej mierze zale jednak od inicjatywy spoecznoci lokalnej. W przypadku obszarw lenych daje si zaobserwowa utrat naturalnego charakteru drzewostanu na rzecz szybciej rosncych monokultur sosnowych. Moe skutkowa to obnieniem odpornoci drzewostanw oraz zwikszeniem ich podatnoci na czynniki chorobotwrcze. W lasach prywatnych zagroeniem jest rozdrobnienie kompleksw. Powoduje to przerwanie cigoci naturalnych ekosystemw i ograniczenie liczby nisz ekologicznych, stanowicych ostoje zwierzt. Dla lasw oglnymi zagroeniami s: poary, kradziee drewna, zamiecanie ich w pobliu terenw mieszkaniowych, rekreacyjnych i drg. Niewystarczajca jest take ilo i jako infrastruktury turystycznej i komunalnej w ssiedztwie lasw. W ostatnich 5 latach nie obserwowano masowych pojaww szkodliwych owadw lenych. Nie rejestruje si tu take uszkodze drzewostanu w wyniku zanieczyszczenia powietrza. 4.2.2. Formy ochrony przyrody. Obszar gminy Bieliny posiada wysokie walory przyrodnicze w krajowym i regionalnym ukadzie przestrzennym oraz peni wane funkcje ekologiczne. Krajowa Sie Ekologiczna ECONET-Polska. Gwnym wyrnikiem krajobrazu ekologicznego s ekosystemy charakteryzujce si najwiksz biornorodnoci, zagszczeniem gatunkw i naturalnoci. S to wzy ekologiczne powizane midzy sob korytarzami ekologicznymi. Funkcje takich korytarzy i cigw peni mao przeksztacone przez czowieka doliny rzek i ciekw, strefy zadrzewie i zakrzewie rdpolnych lub wyduone kompleksy lene. Najcenniejsze przyrodniczo obszary pnocna i poudniowa cz gminy stanowi, zgodnie z koncepcj krajowej sieci ekologicznej (ECONET-PL), fragmenty wzw ekologicznych o randze midzynarodowej (31M-Obszar witokrzyski) i krajowej (20KObszar Cisowsko-Orowiski). Oba te wzy s najwaniejszymi elementami regionalnego systemu przyrodniczego. Wysokie walory przyrodnicze posiada rwnie dolina rzeki Belnianki o charakterze rzeki grskiej. Rzeka ta peni wane funkcje ekologiczne jest lokalnym korytarzem ekologicznym i stanowi cznik pomidzy wyej wymienionymi wzami.
15
Program NATURA 2000. Europejska Sie Ekologiczna Natura 2000 ma na celu utrzymanie biornorodnoci pastw czonkowskich UE poprzez ochron najcenniejszych siedlisk oraz gatunkw fauny i flory na ich terytorium. Podstawy prawne do jej tworzenia stanowi:
Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory tzw. Siedliskowa, stanowica podstaw do wydzielenia Specjalnego Obszaru Ochrony - SOO,
Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikich ptakw, tzw. Ptasia na podstawie ktrej tworzy si Obszar Specjalnej Ochrony - OSO. Obszary wytypowane do ochrony w ramach systemu Natura 2000 maj na celu
utrzymanie biornorodnoci pastw czonkowskich poprzez ochron najcenniejszych siedlisk oraz gatunkw flory i fauny na ich obszarze. Ochrona biornorodnoci w tej sieci bdzie realizowana na podstawie planw ochrony, ktrych ustalenia bd wice dla planw zagospodarowania przestrzennego, planw urzdzenia lasw itp. Na terenie gminy Bieliny znajduje si: ysogry SOO (specjalne obszary ochrony siedlisk) kod obszaru PLH260002. Obszar obejmuje najwysz cz Gr. Osobliwoci tego pasma jest obecno podszczytowych rumowisk gazw kwarcytowych z okresu kambryjskiego, nazywanych gooborzami, nieporonitych przez flor naczyniow. Obszar jest w okoo 90% poronity przez lasy, w wikszoci s to lasy jodowo-bukowe. Mniej liczne s bory sosnowe i mieszane, z udziaem dbu. W niszych pooeniach spotyka si grdy, a w miejscach o waciwych warunkach wodnych, bory wilgotne i bagienne a take olsy. Niektre fragmenty drzewostanw maj do znacznie zmieniony skad gatunkowy, co jest efektem prowadzonej tu niegdy gospodarki lenej. Na terenie ostoi znajduj si take mae enklawy k i pastwisk. W obszarze stwierdzono obecno 9 rodzajw siedlisk z Zacznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Wystpuj tu endemiczne zespoy rolinne, zwaszcza witokrzyski br jodowy, bogate zbiorowiska mszakw i porostw na gooborzach, jedna z najwikszych ostoi modrzewia polskiego. Bogata flora rolin naczyniowych liczca ok. 700 gat., w tym wiele zagroonych w skali kraju, rzadkich lokalnie, lub prawnie chronionych. Stwierdzono tu wystpowanie ok. 4000 gatunkw bezkrgowcw, w tym wiele unikatowych, reliktowych form. cznie w obszarze obserwuje si 13 gatunkw rolin i zwierzt z Zacznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Gatunki wymienione w p. 3.3. z motywacj D to gatunki prawnie chronione w Polsce. Obszar pooony jest w caoci na terenie witokrzyskiego Parku Narodowego (1950 r.).
16
Dziaajc w kierunku wypenienia zobowiza, w tym realizujc kolejny etap prac nad wypracowaniem i wdroeniem sieci NATURA 2000, w 2008 r. powoane zostay tzw. Wojewdzkie Zespoy Specjalistyczne, ktre wskazay nowe tereny speniajce wymogi okrelone w zacznikach do dyrektyw Rady EU tzw. ,,siedliskowej, ktre s potencjalnymi obszarami Sieci NATURA 2000. W dniu 28.10.2009 r. Rada Ministrw przyja list proponowanych obszarw.Na terenie gminy Bieliny wytypowano nastpujce obszary:
ysogry (na terenie gminy Bieliny pokrywa si w caoci z istniejcym obszarem SOO ysogry) Lasy Cisowsko-Orowiskie Jeden z wikszych kompleksw lenych zajmujcych poudniow cz Pasma ysogrskiego w Grach witokrzyskich. Pooony jest w zlewniach Nidy i Czarnej Staszowskiej. Obejmuje trzy pasma wzgrz zbudowane z dewoskich piaskowcw i wapieni oraz kambryjskich kwarcytw. Rzeba terenu jest bardzo urozmaicona, z licznymi garbami denudacyjnymi, kotlinami i dolinami o charakterze przeomw. Sie wodna jest dobrze rozwinita. Rzeki pyn naturalnymi korytami tworzc liczne zakola i meandry. W ich otoczeniu znajduj si due kompleksy k. Lasy zajmuj wikszo powierzchni obszaru. S to gwnie drzewostany jodowe, sosnowo-jodowe i bukowo-jodowe z udziaem jaworu, klonu i cisa, odnawiajce si z samosiewu. Niektre fragmenty o charakterze pierwotnym s pozostaoci Puszczy witokrzyskiej, np. las bukowy chroniony w rezerwacie Zamczysko. Celem ochrony tej ostoi jest zabezpieczenie naturalnego lasu o charakterze grskim na niu. W ostoi naliczono okoo 700 gatunkw rolin naczyniowych, z tego 42 gatunki objte ochron cis oraz 10 ochron czciow. Na terenie obszaru wystpuje w sumie 19 typw siedlisk przyrodniczych z Zacznika I Dyrektywy Siedliskowej. O wartoci przyrodniczej tego obszaru wiadczy take najdusza w regionie lista pozostaych wanych gatunkw rolin i zwierzt, gwnie tych zwizanych ze rdlenymi torfowiskami i dobrze zachowanym drzewostanem. Jest to ostoja wielu rzadkich i zagroonych gatunkw ptakw - zarwno zwizanych ze rodowiskiem lenym, jak i wodno-botnych. Na terenie gminy Bieliny obszar znajduje si czciowo na terenie Cisowsko-Orowiskiego Parku Krajobrazowego (20 706 ha; 1988) oraz CisowskoOrowiskiego Obszaru Chronionego Kraobrazu (23748 ha; 2005).
Ostoja Jeleniowska bdcego przedueniem na wschd pasma ysogrskiego. Uoone jest ono rwnolenikowo, zbudowane z odpornych na wietrzenie ska kambryjskich, w caoci pokryte lasami. Wierzchowiny maj wyrwnane powierzchnie z agodnymi spadkami. Charakterystycznym elementem pasma s wystpujce na
17
zboczach rumowiska piaskowcw kwarcytowych tzw. gooborza, najwiksze z nich objte s ochron rezerwatow. Stoki porozcinanne s licznymi dolinkami, w niektrych znajduj si rdliska dajce pocztek potokom. Jest to jeden z wikszych kompleksw lenych zajmujcych cz Gr witokrzyskich. Ostoja zdominowana jest przez lasy bukowo-jodowe (yzne i kwane buczyny, wyynne bory jodowe) rzadziej grdy i gi, sporadycznie wystpuj niewielkie paty k ekstensywnie uytkowanych. Na terenie obszaru wystpuj tez dobrze wyksztacone piargi i gooborza krzemianowe. Celem ochrony tego obszaru jest zabezpieczenie naturalnego lasu o charakterze grskim na niu z obecnoci gatunkw chronionych i grskich (w przypadku wprowadzenia waciwych sposobw ochrony ekosystemw lenych jest wysoce prawdopodobne spontaniczne odtworzenie si swoistej lasom naturalnym zoocenozy bezkrgowcw, dziki bezporedniej bliskoci witokrzyskiego Parku Narodowego i istnieniu potencjalnych drg migracji fauny z jego obszaru). Obszary przyrodnicze prawnie chronione. Gmina Bieliny pooona jest w obszarze szczeglnie atrakcyjnym pod wzgldem uksztatowania terenu i walorw krajobrazowych. Na terenie gminy wielkoprzestrzenny system ochrony przyrody obejmuje ca powierzchni. Tworz go: park narodowy wraz z otulin, park krajobrazowy oraz obszary chronionego krajobrazu. witokrzyski Park Narodowy zajmuje pnocn cz gminy o powierzchni 882,9 ha. Park powsta w 1950 r. w celu ochrony najstarszych gr w Polsce i jednoczenie naley do najstarszych parkw narodowych w kraju. Starania o ochron przyrody Gr witokrzyskich podjto ju w 1909 r., co byo podyktowane piln potrzeb przeciwdziaania intensywnej eksploatacji lasw Puszczy Jodowej. W granicach gminy Bieliny obszar Parku obejmuje najwysze pasmo Gr witokrzyskich - ysogry, z najwyszym wzniesieniem ysic (612 m n.p.m.) i ys Gr (593 m n.p.m.). Znaczne zrnicowanie podoa, uksztatowanie powierzchni i specyficzne warunki klimatyczne wywary duy wpyw na szat rolinn Parku. Szczytowe, kamieniste partie Pasma ysogr pokryte s drzewostanami jodowymi, natomiast nisze partie zajmuj lasy mieszane jodowo-bukowe z domieszk jaworu. Flora rolin naczyniowych reprezentowana jest przez okoo 700 gatunkw, w tym: 35 gatunkw drzew i okoo 25 gatunkw rzadko wystpujcej rolinnoci grskiej. Wystpuje tu wiele gatunkw rolin objtych prawn ochron (82 gatunki, w tym 34 gatunki rolin naczyniowych, 39 gatunkw porostw oraz 9 gatunkw grzybw) m. in. piropusznik strusi, tojad dzibaty, wawrzynek wilcze yko, bluszcz pospolity, widaki, penik europejski, lilia
18
zotogw, kruszczyk szerokolistny, parzydo lene i inne. wiat zwierzt na terenie parku, reprezentowany jest w wikszoci przez bezkrgowce (okoo 5000 gatunkw), z czego najliczniejsz grup stanowi owady. Mona spotka tu wiele unikatowych przedstawicieli, tj. relikt polodowcowy z grupy widelnic, niezwykle rzadkie gatunki pajkw, reliktowe gatunki limakw. Na omawianym obszarze wystpuj rwnie rzadkie gatunki pazw, takie jak: traszka grska, kumak nizinny, ropucha zielona, natomiast z gadw: jaszczurka zwinka, zaskroniec zwyczajny, gniewosz plamisty. Rwnie liczny jest wiat ptakw, ktry na omawianym obszarze stanowi okoo 150 gatunkw. Do rzadkich przedstawicieli tej grupy naley zaliczy: cietrzew, orlik krzykliwy, bocian czarny, krzyodzib wierkowy i inne. Ssaki na terenie parku reprezentowane s przez: sarny, dziki, osie, jelenie oraz drobne gryzonie. Obszar parku podlega ochronie zgodnie z prawem midzynarodowym Natura 2000 - Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk pod nazw ysogry PLH260002.
Cisowsko-Orowiski Park Krajobrazowy (powierzchnia na terenie gminy Bieliny wynosi 1 101 ha) stanowi poudniowo-wschodni fragment Zespou Parkw Krajobrazowych Gr witokrzyskich. Na jego terenie znajduj si fragmenty Pasma Orowiskiego, Pasma Ociesckiego i Pasma Cisowskiego. C-OPK utworzony zosta w celu ochrony cennych zasobw przyrodniczych i krajobrazowych oraz zachowania czystoci wd rzeki Czarnej Staszowskiej, biorcej swj pocztek na bagnach i torfowiskach rezerwatu Biae ugi. Teren parku w 65% pokryty jest lasami. Dominuj tu drzewostany sosny i jody. We florze wystpuje 47 gatunkw objtych ochron w tym m.in. rzadkie gatunki widakw, wierzba borwkolistna, penik europejski, rosiczki i liczne storczyki. Cisowsko-Orowiski Obszar Chronionego Krajobrazu pokrywa si z zasigiem dawnej otuliny Parku i obejmuje tereny o duych walorach przyrodniczo-krajobrazowych, ktrych ochrona zapewni zachowanie cennych walorw parku krajobrazowego. Na terenie gminy Bieliny zajmuje obszar o powierzchni 2 205 ha Obejmuje tereny rolnicze oraz obszary lene. Ochron objto wartociowe obiekty przyrody ywej i nieoywionej. Znajduje si tu ponadto wiele zabytkw wiadczcych o bogactwie dziedzictwa kulturowego regionu, w tym liczne obiekty architektury wieckiej i sakralnej. Oprcz funkcji krajobrazowych ekosystemy te peni wane funkcje biocenotyczne, glebochronne i wodochronne oraz podnosz biornorodno agroekosystemw.
19
witokrzyski Obszar Chronionego Krajobrazu pokrywa si z zasigiem otuliny Parku Narodowego i obejmuje tereny ktrych ochrona zapewni zachowanie cennych walorw PN. Zosta ustanowiony w 2007 r. Uchwa Rady Gminy w Bielinach i zajmuje powierzchnie 5 330,15 ha. Obejmuje tereny rolnicze oraz obszary lene. Prawn ochron przyrody w granicach gminy Bieliny objty jest rezerwat leny Zamczysko. Zosta utworzony w 1959 r. na powierzchni 14,44 ha. Rezerwat Zamczysko ley na grze Wysokwka o wysokoci 412 m n.p.m. w Pamie Orowiskim. Rezerwat skada si z dwch przedmiotw ochrony: rezerwatu lenego Zamczysko oraz rezerwatu archeologiczno-przyrodniczego Gra Zamczysko. Rezerwat leny stanowi wielogatunkowe zbiorowisko lene z pomnikowymi drzewami buka, klonu zwyczajnego, jody, jaworu i dbu bezszypukowego oraz prawnie chronionej i zagroonej flory. Niektre okazy drzew osigny wiek okoo 220 lat. W rezerwacie stwierdzono jeden gatunek objty cis ochronbluszcz pospolity. Z gatunkw objtych czciow ochron odnotowano kopytnik pospolity i przytulin wonn. Z gatunkw interesujcych i rzadkich na tym terenie ronie: czosnek niedwiedzi, ywiec cebulkowy, ywiec gruczoowaty, marzanka wonna, kopytnik, gajowiec i uskiewnik rowy. Rezerwat archeologiczno-przyrodniczy stanowi obiekt z X wieku n.e., orodek kultu pogaskiego, powiconego prawdopodobnie bogini Mokoszy. Jest to pierwszy (lub jeden z nielicznych) tego rodzaju obiekt na obszarze caej Sowiaszczyzny, niezwykle cenny dla studiw nad religi pogaskich Sowian. Na omawianym terenie wystpuj dwa zarejestrowane pomniki przyrody:
-
cis pospolity (nr rej.087) - drzewo o obwodzie pnia 125 cm, wysokoci 8 m i wieku okoo 100 lat, ronie w Makoszynie w pobliu kocioa po pnocnej stronie drogi Kielce Opatw; skaki Kamie awki (nr rej.129) s to trzy zwarte bloki skalne pomidzy, ktrymi utworzy si tunel. Obiekt znajduje si na zboczu wzgrza nad dopywem Belnianki (nad zakolem rzeki), ok. 1km na poudnie od Bielin Kapitulnych. S to cztery grupy skaek rodkowodewoskich dolomitw wraz z rolinnoci naskaln. W wyniku zagospodarowywania przez ludzi nowych, dotychczas otwartych terenw,
nastpuje ich fragmentaryzacja i przerwanie cigoci istniejcych ukadw, decydujcych o zachowaniu rwnowagi przyrodniczej. Szczeglnie dobrze to wida w przypadku budowy nowych cigw komunikacyjnych, napowietrznych linii energetycznych wysokiego napicia oraz tworzenia obszarw zwartej zabudowy.
20
Powietrze atmosferyczne. Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami jest obecnie jednym z realizowanych priorytetowych kierunkw ochrony rodowiska. Dla poprawnoci wykonania tego zadania konieczne jest prowadzenie monitoringu powietrza. Pozwala to na badania i ocen stopnia zanieczyszczenia powietrza. Informacje uzyskane w ramach funkcjonowania systemu monitoringu s podstaw do identyfikowania zagroe i podejmowania dziaa zmniejszajcych stopie zanieczyszczenia powietrza. Proces rozchodzenia si zanieczyszcze w atmosferze uzaleniony jest od warunkw meteorologicznych, std nie zawsze w sposb waciwy mona okreli strefy skaenia. W wojewdztwie witokrzyskim wstpn ocen jakoci powietrza i klasyfikacj stref przeprowadza si ze wzgldu na:
-
ochron zdrowia ludzi i dotyczy: SO2, NO2, pyu zawieszonego PM10, As, Cd, Ni, ochron rolin i dotyczy: SO2, NOx i O3. Zgodnie z nowymi zasadami w celu okrelenia jakoci powietrza atmosferycznego
Pb, CO, BaP, C6H6, i O3,

-
zostay wydzielone strefy dla kryteriw ochrony zdrowia ludzi oraz ochrony rolin. Gmina Bieliny naley do strefy powiat kielecki. Na witym Krzyu funkcjonuje Stacja Monitoringu Uniwersytetu witokrzyskiego wykonujca cige pomiary monitoringu powietrza atmosferycznego (pomiar SO2, NOx). Na podstawie klas wynikowych okrelano jedn klas ogln ze wzgldu na kryterium ochrony zdrowia oraz jedn klas ogln ze wzgldu na ochron rolin. Na podstawie przeprowadzonych pomiarw WIO dokona oceny poziomu substancji w powietrzu. Ze wzgldu na kryterium ochrony zdrowia oraz kryterium ochrony rolin strefa powiat kielecki zostaa zakwalifikowana do klasy A gdzie stenia zanieczyszcze nie przekraczaj poziomw dopuszczalnych, poziomw docelowych, poziomw celw dugoterminowych. Wymaganym dziaaniem jest utrzymywanie jakoci powietrza na tym samym lub lepszym poziomie. Wyniki klasyfikacji strefy wojewdztwa witokrzyskiego ze wzgldu na ochron zdrowia ludzi, dla kryterium celu dugoterminowego w zakresie O3 oraz ochron rolin, dla kryterium poziomu docelowego i celu dugoterminowego w zakresie O3 obszar caego wojewdztwa otrzyma klas D2. Klasa D2 skutkuje podjciem dugoterminowych dziaa naprawczych bdcych celem programu ochrony rodowiska dla wojewdztwa witokrzyskiego.
21
Najczciej wystpujcymi charakterystycznymi zanieczyszczeniami powietrza s: pyy, dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek i dwutlenek wgla. Najwikszym antropogenicznym rdem emisji rnych substancji jest proces spalania paliw. W strukturze emitowanych zanieczyszcze przewaaj zanieczyszczenia gazowe, a wrd nich: dwutlenek wgla, dwutlenek siarki, tlenki azotu i tlenek wgla. Znaczny wpyw na jako powietrza ma emisja ze rodkw transportu. Emisja komunikacyjna stwarza zagroenie w pobliu drg o duym nateniu ruchu koowego. Zanieczyszczenia komunikacyjne (tlenek i dwutlenek wgla, tlenki azotu, wglowodory, pyy z metalami cikimi) pogarszaj jako powietrza atmosferycznego oraz wpywaj na wzrost stenia ozonu w troposferze. Znaczny wpyw na zanieczyszczenie powietrza maj rwnie lokalne przestarzae kotownie pracujce dla potrzeb centralnego ogrzewania oraz mae przedsibiorstwa spalajce wgiel w celach grzewczych i technologicznych. Nie posiadaj one praktycznie adnych urzdze ochrony powietrza. Gwnym paliwem w sektorze gospodarki komunalnej jest wgiel o rnej jakoci i rnym stopniu zasiarczenia. Funkcjonujce w tym sektorze stare urzdzenia grzewcze posiadaj nisk sprawno. Najwikszymi emitentami zanieczyszcze do powietrza zlokalizowanymi na terenie gminy s: lokalne kotownie przy szkoach i budynkach uytecznoci publicznej,
kotownie indywidualne w gospodarstwach domowych, komunikacja. Zasoby wodne i gospodarka wodno-ciekowa. 4.4.1. Wody powierzchniowe. Gwn rzek gminy jest Belnianka z dopywami prawobrzenymi: rz. Kakoniank i Daljank oraz lewobrzenymi: rz. Hutk i Nidziank. Rzeka Belnianka po poczeniu z rzek Lubrzank tworz Czarn Nid. Poudniowo-wschodni fragment obszaru gminy odwadnia rzeka agownica, uchodzca do Czarnej Staszowskiej. Wystpuj rwnie rowy melioracyjne zaoone w rnych okresach prowadzce wod okresowo. Rzeki gminy posiadaj naturalny ukad hydrologiczny, a najwaniejszymi elementami rzek jest meandrowanie z licznymi zakolami. Posiadaj typowy charakter rzek grskich. Rzeki wykazuj w cigu roku wahania stanu wd powodowane zmiennoci zasilania. Wysokie stany wd towarzysz wezbraniom wiosennym (roztopy) i letnim, a niskie stany
22
wystpuj w czerwcu, na pocztku lipca oraz jesieni. Nage wezbrania obserwuje si w momencie wystpienia deszczy nawalnych. Charakterystyczn cech sieci rzecznej Gr witokrzyskich jest jej niezgodno z ukadem pasm. Rzeki czsto zmieniaj kierunki i tworz odcinki przeomowe. Na terenie gminy malowniczy przeom z bystrzami i progami skalnymi wyerodowaa rzeka Belnianka w Bielinach, wykorzystujc uskok tektoniczny przecinajcy Pasmo Bieliskie. Na terenie gminy nie ma staww i oczek wodnych o powierzchni powyej 0,5 ha. Mae zbiorniki wd powierzchniowych wyschy bd zaronite zostay rolinnoci, a niektre zamuliy cieki w czasie wezbra. Nieliczne oczka wodne i stawy rybne, sztucznie utworzone znajduj si w wyrobiskach poeksploatacyjnych i na terenach rwninnych w dolinach rzek, stanowi prywatna wasno. Zbiorniki maej retencji s niezbdne dla utrzymania poziomu wd gruntowych, stanowi rwnie rdo zasilania wd podziemnych. agodz skutki ekstremalnych zjawisk takich jak susza, czy powd. S rwnie wykorzystywane dla celw rekreacyjnych, podnosz atrakcyjno turystyczn i inwestycyjn terenw przylegych, mog by take wykorzystane dla celw energetycznych. Zbiorniki retencyjne wzbogac biornorodno przez renaturalizacj i rehabilitacj ekosystemw. Wpyn wydatnie na popraw bilansu wodnego. Gmina Bieliny posiada opracowan w 2006 r. Koncepcj zbiornikw maej retencji na terenie gminy Bieliny. W opracowaniu tym wytypowano ogem 12 lokalizacji zbiornikw maej retencji. Obecnie Gmina przystpia do pozyskiwania rodkw finansowych na realizacj jednego zbiornika retencyjno-rekreacyjnego Baranka na rzece Belniance o powierzchni 30 ha. W systemie zarzdzania gospodark wodn obszar gminy naley do Regionalnego Zarzdu Gospodarki Wodnej w Krakowie. W roku 2007 i 2008 monitoring jakoci wd powierzchniowych prowadzony by zgodnie z Programem monitoringu rodowiska wojewdztwa witokrzyskiego na lata 20072009 zaakceptowanym do realizacji przez Wojewod witokrzyskiego i zatwierdzonym przez Gwnego Inspektora Ochrony rodowiska. Badania te wykonuje Laboratorium Wojewdzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska w Kielcach. Badania realizowane byy w zakresie monitoringu diagnostycznego i operacyjnego, poszerzonego o wskaniki do oceny wd zanieczyszczonych zwizkami azotu ze rde rolniczych i zagroonych eutrofizacj oraz w wybranych punktach - do oceny wd przeznaczonych do bytowania ryb i wd powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludnoci w wod do spoycia.
23
Na terenie gminy Bieliny wody powierzchniowe nie s monitorowane. Podstawowymi rdami antropogenicznego zanieczyszczenia wd powierzchniowych s odprowadzane do wd (surowe lub niedostatecznie oczyszczone) cieki: komunalne z jednostek osadniczych, wody opadowe z terenw zurbanizowanych, spywy powierzchniowe z terenw rolniczych (gwnie zwizkw biogennych) i komunikacyjnych. 4.4.2. Wody podziemne. Teren gminy Bieliny nie jest obszarem zasobnym w wod podziemn, jednak s one gwnym rdem zaopatrzenia ludnoci w wod do picia i na potrzeby gospodarcze. Na obszarze gminy wystpuj utwory bezwodne kwarcyty i upki kambryjskie w pnocnej i poudniowej czci gminy. Wody podziemne wystpuj natomiast w utworach dewonu rodkowego i grnego oraz czwartorzdowych. Przewanie poziomy te nie s izolowane od powierzchni terenu warstw utworw nieprzepuszczalnych. Istnieje zatem due ryzyko naraenia tych wd na wpywy zanieczyszczenia antropogenicznego. Zasoby wd podziemnych w gminie zwizane s bezporednio z infiltracj wd opadowych oraz z dolinami rzecznymi, a przez to naraone na kontakty z zanieczyszczonymi wodami rzek. Wody podziemne wymagaj ochrony jakoci przede wszystkim z uwagi na fakt wykorzystywania ich na szerok skal jako podstawowe rdo dla celw zaopatrzenia ludnoci w wod oraz jako uzupenienie wykorzystywanych wd powierzchniowych o niszej jakoci. Ponadto stanowi rezerw wody pitnej dla przyszych pokole. Badania monitoringowe wd podziemnych w wojewdztwie witokrzyskim w 2007 i 2008 roku prowadzono w sieci krajowej w ramach monitoringu operacyjnego, ktrym obejmuje si jednolite czci wd podziemnych uznane za zagroone niespenieniem okrelonych dla nich celw rodowiskowych. Badania i klasyfikacj wd podziemnych wykona Pastwowy Instytut Geologiczny przy koordynacji Gwnego Inspektoratu Ochrony rodowiska. Ocena stanu wd podziemnych za rok 2008 dokonana zostaa na podstawie nowego rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriw i sposobu oceny stanu wd podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896). Rozporzdzenie to dokonuje w zakresie swojej regulacji wdroenia dyrektywy 2000/60/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 padziernika 2000 r. ustanawiajcej ramy wsplnotowego dziaania
24
w dziedzinie polityki wodnej oraz dyrektywy 2006/118/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie ochrony wd podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem ich stanu. Na terenie gminy Bieliny monitoring wd podziemnych nie jest prowadzony. Jako wody podziemnej jest stale kontrolowana na ujciach komunalnych przez Stacj SanitarnoEpidemiologiczn. 4.4.3. Gospodarka wodno-ciekowa. Gwnym przepisem prawa, odnoszcym si do zagadnie gospodarki wodnej jest ustawa - Prawo wodne. Przepisy te przewiduj prowadzenie zintegrowanej gospodarki wodnej, realizowanej zgodnie z zasad zrwnowaonego rozwoju. Zakadaj te zlewniowe ksztatowanie i ochron zasobw wodnych. Taki system gospodarowania oznacza caociowe spojrzenie na tworzenie si zasobw wodnych, moliwo ich wykorzystania i wszelkie procesy zachodzce w zlewni. Sprzyja temu winna polityka ekologiczna pastwa, ktra bdzie ukierunkowana na przywracanie wodom podziemnym i powierzchniowym waciwego stanu ekologicznego, a przez to zapewnienie midzy innymi odpowiednich rde poboru wody. Zgodnie z ustaw Prawo wodne korzystanie z zasobw wodnych nie moe powodowa pogorszenia stanu ekologicznego wd i ekosystemw od nich zalenych, a take marnotrawstwa wody, marnotrawstwa energii wody, ani wyrzdzania szkd. Teren gminy Bieliny nie jest obszarem zbyt zasobnym w wod podziemn, ktra stanowi jednak gwne rdo zaopatrzenia ludnoci w wod do picia i na potrzeby gospodarcze. Do zbiorowego zaopatrzenia wykorzystywane s przede wszystkim wody poziomu dewonu rodkowego. Wody poziomu czwartorzdowego wykorzystywane s w znacznie mniejszej iloci i to gwnie przez indywidualnych odbiorcw. Na terenie gminy znajduj si rwnie studnie gbinowe ujmujce poziom dewonu rodkowego i grnego oraz czwartorzdowy przy szkoach i orodku zdrowia. Studnie te nie s eksploatowane.
Tabela 2. Zestawienie zasobw wd gwnych uytkowych poziomw wodononych oraz poboru wody na potrzeby komunalne w gminie Bieliny.
Lokalizacja ujcia Ilo studni na ujciu Zasig wodocigu Ujty poziom wodonony Qmax.godz. [m3/h] Rzeczywisty pobr wody przez ujcia wodocigowe w 2008 r. [tys.m3/rok]
Belno Bieliny
2 2
Belno, Napkw, Grki Napkowskie, Makoszyn i Lechw Bieliny Kapitulne, Bieliny Poduchowne, Czaplw, Huta Nowa i Zofiwka (cz)
D2 D2
St.1 14,0 St.2 20,0 St.2 30,0 St.3 63,0
178,2
Na podstawie danych uzyskanych z Zakadu Gospodarki Komunalnej
25
Pozostae miejscowoci Kakonin, Podlesie, Huta Stara, Huta Nowa, Huta Podysica, Huta Koszary i Huta Szklana zaopatrywane s przez wodocig przesyowy z ujcia wody w Krajnie, gm. Grno w iloci 90,7 tys. m3/2008 r. Dugo sieci wodocigowej wynosi 114,22 km, a liczba gospodarstw podczonych do sieci wodocigowej 1891 [szt.]. Obecnie gmina jest w 100 % zwodocigowana. Woda na potrzeby wodocigu komunalnego jest uzdatniana ze wzgldu na przekroczenia elaza i manganu. Na terenie gminy Bieliny zlokalizowana jest jedna gminna oczyszczalnia ciekw komunalnych w Bielinach o przepustowoci 250 m3/d. Oczyszczone cieki komunalne z oczyszczalni odprowadzone s do rzeki Belnianki. Obsuguje ona obecnie miejscowoci: Bieliny Kapitulne i Poduchowne, Huta Szklana, Huta Stara i czciowo Huta Nowa i Czaplw. W padzierniku 2009 r. zostaa podpisana umowa na rozbudow i modernizacj oczyszczalni w Bielinach do przepustowoci 700 m3/d. Dugo sieci kanalizacyjnej wynosi 46,54 km, a liczba gospodarstw podczonych do sieci 693 [szt.]. Ilo ciekw oczyszczonych odprowadzonych do odbiornika w 2008 r. wyniosa 64,8 tys. m3. Obecnie teren gminy jest skanalizowany w 32 %. Gmina Bieliny nie prowadzi ewidencji zbiornikw bezodpywowych (szamb) oraz przydomowych oczyszczalni ciekw zlokalizowanych na terenie. Planowane jest odprowadzanie ciekw komunalnych z miejscowoci Lechw, Makoszyn, Belno, Napkw, Grki Napkowskie do oczyszczalni ciekw w Skorzeszycach, gm. Grno (oczyszczalnia projektowana). Na terenie gminy droga wojewdzka w miejscowoci Bieliny posiada kanalizacj deszczow z separatorami. Przy modernizacji drogi powiatowej Bieliny PoduchowneMakoszyn rwnie wykonana zostanie kanalizacja deszczowa z separatorami. Zasoby surowcw mineralnych. Teren gminy Bieliny pooony jest poza zasigiem intensywnej gospodarki grniczoprzemysowej. Na terenie znajduj si zoa rozpoznane szczegowo znajdujce si w Bilansie zasobw kopalin w Polsce. Zoa kwarcytw ogniotrwaych: Gra Skaa dewoskie piaskowce kwarcytowe o zasobach 1 676 tys. ton Wojtkowa Gra I dewoskie piaskowce kwarcytowe o zasobach 1 141 tys. ton Wojtkowa Gra II dewoskie piaskowce kwarcytowe o zasobach 1 264 tys. ton
26
Zoe piaskw i wirw: Napkw piaski czwartorzdowe o zasobach 4 233 tys. ton Na omawianym obszarze prowadzono prace rozpoznawcze gwnie pod ktem piaskw oraz piaskowcw kwarcytowych. W ramach tych prac wstpnie rozpoznano:

Dua Skaa w Starej Hucie piaskowce kwarcytowe kat. C2 26174 tys. ton Gra Cheny w Czaplowie piaskowce kwarcytowe zasoby szacunkowe 3 032 tys. ton Napkw piaskowce kwarcytowe zasoby szacunkowe 1 239 tys. ton Obszar Bieliny piaski czwartorzdowe zasoby szacunkowe 2 mln m3 Lechw piaski czwartorzdowe zasoby szacunkowe 500 tys. ton Makoszyn piaski czwartorzdowe zasoby szacunkowe 3 mln ton Makoszyn gliny zasoby szacunkowe 40 tys. ton. W ostatnich latach podjte zostay dziaania zmierzajce do ukrcenia tzw. dzikiej
eksploatacji kopalin oraz eliminowania jej z terenw rolniczych i lenych. W wyniku takiej eksploatacji nastpuje dewastacja powierzchni ziemi, wynikajca z nieuporzdkowanego wydobycia przez miejscow ludno. Wyrobiska te najczciej s niewielkie, lecz stanowi due zagroenie rodowiska. S one czsto miejscem tworzenia si nielegalnych wysypisk mieci. Obecnie eksploatowane tereny powinny posiada opracowan dokumentacj geologiczn wraz z podanym kierunkiem rekultywacji po zakoczeniu eksploatacji. Pozwala to zminimalizowa ujemne skutki wydobycia na rodowisko naturalne. Teren gminy jest obszarem niekorzystnym do prowadzenia eksploatacji surowcw mineralnych ze wzgldu na pooenie caego obszaru na terenach chronionych z mocy prawa o ochronie przyrody. Gleby. Gmina Bieliny charakteryzuje si stosunkowo sabymi glebami. Najlepsze gleby znajduj si w pnocnej czci gminy, gdzie w zwartym kompleksie gleb klasy IV wystpuj znaczne domieszki gleb klasy III. W centralnej czci gminy wystpuj gleby klasy IV i gleby klas sabszych. W czci poudniowej przewaaj gleby sabe V i VI klasy z domieszk zwartych kompleksw gleb klasy IV. Ponad 50 % terenu gminy posiada mao korzystn i bardzo niekorzystn dla upraw polowych rzeb terenu. Na terenie ok. 30 % uytkw rolnych wystpuj optymalne warunki wodne, ponad 20 % to tereny o sabym lub okresowym niedoborze wd, na pozostaym obszarze wystpuj dugotrway lub okresowy nadmiar wody.
27
W klasyfikacji kompleksw gleb ornych pod wzgldem przydatnoci rolniczej w pnocnej czci gminy przewaa kompleks ytni bardzo dobry i pastewny mocny. W poudniowej czci kompleks ytni saby i bardzo saby oraz pastewny saby. Gleby szkieletowe zajmuj partie szczytowe i grzbiety pasm grskich. Na podou ska kwarcytowych, powstay gleby jaowe, skpe w skadniki pokarmowe, cechujce si kwanym odczynem. Na podou osadw fluwioglacjalnych, gwnie na rwninnej Niecce agowskiej wyksztaciy si gwnie gleby bielicowe i pseudobielicowe. Nale one do gleb sabych i bardzo sabych (kompleks ytni saby i bardzo saby oraz pastewny saby). Powszechnie wystpuj rwnie gleby brunatne waciwe, wyugowane i kwane. Na poudniowym skonie ysogr na lessach powstay gleby czarnoziemne, ktre wystpuj patami we wsiach Huta Nowa, Huta Stara Koszary, Huta Podysica, Porbki i Bieliny. W poudniowej czci gminy do lepszych gleb nale rdziny brunatne i czarnoziemne we wsiach Belno, Makoszyn i Lechw. W dolinach wikszych rzek Belnianki i Nidzianki wyksztaciy si gleby bagienne (torfowo-murszowe i glejowe) gwnie na terenach podmokych, okresowo zalewanych oraz mady na terasie rdzinnej. Lokalnie wystpuj czarne ziemie zdegradowane. Zajmuj je gwnie uytki zielone. Wrd form uytkowania terenu w gminie dominuj uytki rolne (64 % powierzchni). Lasy i grunty lene zajmuj 30,4 % powierzchni gminy, natomiast na pozostae grunty, w tym tereny zurbanizowane i nieuytki, przypada 5,6 %. W klasyfikacji bonitacyjnej gleb 2,7% uytkw rolnych ma gleby klasy III, 76,9% gleb klasy IV i V i 20,4% gleb klasy VI. Pod wpywem czynnikw naturalnych oraz antropogenicznych zachodzi pogorszenie waciwoci uytkowych gleby, czyli ich degradacja. Gwnymi przyczynami, ktre powoduj obnienie waciwoci produkcyjnych gleb s: eksploatacja surowcw mineralnych, niewaciwe uytkowanie rolnicze gleb, bdne stosowanie rodkw ochrony rolin i nawozw sztucznych oraz oddziaywanie przemysu, transportu i gospodarki komunalnej. Z punktu widzenia ochrony rodowiska najwaniejsze jest zapobieganie zanieczyszczeniom metalami cikimi. Tego typu zanieczyszczenia wystpuj na terenach i w otoczeniu zakadw przemysowych, elektrowni, na terenach miast i aglomeracji, w pobliu tras komunikacyjnych oraz w obszarach objtych oddziaywaniem skadowisk odpadw komunalnych i przemysowych. Na terenie gminy Bieliny istnieje due zagroenie erozj gleb, pojawia si ono w pnocnej czci gminy w rejonie pasma ysogrskiego i obnie morfologicznych. Spowodowane jest wzrostem spadkw i wysokoci wzgldnych.
28
Edukacja ekologiczna Zjawiska takie jak eksplozja demograficzna oraz konsumpcyjny model ycia powoduj, i nastpuje stopniowa degradacja rodowiska przyrodniczego. Zachodzi wic konieczno zmiany relacji midzy gospodark czowieka a rodowiskiem, na rzecz rozwoju zrwnowaonego. Potrzeba stosowania zasady ekorozwoju powinna by szeroko rozpowszechniona wrd wszystkich grup spoeczestwa. Realizacja programu edukacyjnego dotyczcego ochrony rodowiska i ekologii powinna by finansowana ze rodkw powiatowych i gminnych funduszy zgodnie z obowizujc ustaw Prawo ochrony rodowiska. Ze wzgldu na zrnicowany poziom wiedzy spoeczestwa na temat problemw ochrony rodowiska oraz ekologii, prowadzenie programu edukacyjno-informacyjnego powinno by przeprowadzane na rnych poziomach zaawansowania wiedzy oraz dla poszczeglnych grup wiekowych. Wobec powyszego odbiorcami programu edukacyjnego s: dzieci (przedszkola, szkoy podstawowe) i modzie, nauczyciele, doroli mieszkacy w nastpujcych grupach zawodowych: urzdnicy administracji pastwowej, przedstawiciele biznesu, pozostali doroli mieszkacy.
Pomoc specjalistycznych instytucji i organizacji w edukacji ekologicznej W realizacji tego przedsiwzicia powinno si korzysta z pomocy organizacji i instytucji, zajmujcych si edukacj ekologiczn. Wykaz wszystkich fundacji w dziedzinie ochrony rodowiska nadzorowanych przez ministra ds. rodowiska i funkcjonujcych na terenie kraju znajduje si pod adresem internetowym: www.mos.gov.pl/publikac/Raporty_opracowania/fundacje Wskazwki dla edukacji ekologicznej mieszkacw gmin Dla dzieci w wieku przedszkolnym poleca si zorganizowanie tzw. cieki dydaktycznej (wycieczki) do Parku Narodowego i Krajobrazowego, rezerwatu przyrody lub w poblie pomnikw przyrody ywej czy nieoywionej. Przed przystpieniem do zorganizowania cieki dydaktycznej naley przeprowadzi pogadank na temat ochrony rnych gatunkw rolin i zwierzt na terenie parku, zasad zachowania si i postpowania na terenach objtych ochron itp., a po powrocie ze cieki dydaktycznej dzieci uczestnicz w konkursie plastycznym, poprzedzonym omwieniem wrae z wycieczki.
29
W modszych klasach szkoy podstawowej (kl. I-III), na zajciach nauczania zintegrowanego, proponuje si stworzenie podobnej cieki dydaktycznej oraz przygotowanie przedstawie i konkursw z dziedziny ochrony przyrody. Program edukacyjny i informacyjny dla starszych uczniw szk wszystkich typw oprcz realizowania treci ekologicznych zawartych w programach nauczania bdzie polega na:
-
przeprowadzaniu pogadanek przez nauczycieli i specjalistw ds. ochrony rodowiska wraz z rozpropagowaniem ulotek, broszur, kalendarzykw, planw lekcji i innych materiaw reklamowych, cykliczne powtarzanie tematw dotyczcych prawidowego postpowania z odpadami oraz zasad zachowania si i postpowania na terenach objtych ochron itp.
W ramach zaj dodatkowych proponuje si:

-
wykonanie przez uczniw filmw o tematyce ekologicznej przy uyciu kamery amatorskiej w ramach dziaalnoci operatorskiego kka zainteresowa, przeprowadzanie konkursw fotograficznych, plastycznych, udzia w konkursach o charakterze ponadregionalnym i krajowym, wykonanie broszur, ulotek i plakatw o tematyce ekologicznej przez uczniw na zajciach kka plastycznego czy informatycznego; wykonanie foliogramw przez uczniw, np. na zajciach kka plastycznych czy w ramach zaj z podstaw informatyki, przeprowadzanie prostych wicze praktycznych w ramach kka chemicznego, organizowanie sesji filmw dydaktycznych oraz wprowadzanie gier komputerowych w celu uatrakcyjnienia zaj dodatkowych o tematyce gospodarki odpadami i ochrony rodowiska. Nauczyciele stanowi najbardziej specyficzn grup dorosych, ktra ksztatuje postawy
ekologiczne dzieci i modziey oraz porednio postawy rodzicw. Wobec powyszego proponuje si przeprowadzenie warsztatw ekologicznych dla nauczycieli, obejmujcych zagadnienia z dziedziny ekologii, ochrony powietrza, wd i ziemi oraz gospodarki odpadami. Zachca si take nauczycieli do tworzenia programw autorskich oraz wprowadzania pojedynczych lekcji w ramach ksztacenia szkolnego z zakresu gospodarki odpadami, a take nawizywania kontaktw midzyszkolnych w formie przedstawie, konkursw, olimpiad i in. Sposobem zbliania rodzicw do problemw edukacji ekologicznej jest ich udzia w zajciach otwartych o tematyce ekologicznej, pogadankach ekologicznych poczonych
30
z projekcj przeroczy i krtkich filmw, prowadzenie gazetek ekologicznych, udzia w akcjach sprztania wiata i innych dziaa zwizanych z ekologi itp.; Dla grupy dorosych mieszkacw celowe jest rozpowszechnianie ulotek, broszur czy plakatw o tematyce ekologicznej, urzdzanie konkursw i festynw, konferencji i innych imprez masowych o tematyce ekologicznej, czy udzielanie profesjonalnych porad z zakresy rolnictwa ekologicznego, gospodarstw agroturystycznych. Mimo podjcia przez szkoy istniejce na terenie gminy szeregu dziaa o charakterze edukacyjnym mona dostrzec jednak jeszcze wiele brakw. Na pierwszy plan wysuwa si nadal niski poziom edukacji starszych grup spoeczestwa, oraz maa wiedza spoeczestwa w zakresie problematyki ochrony rodowiska i rozwizywania problemw ekologicznych. Na terenie gminy dziaania w zakresie edukacji ekologicznej skierowane s gwnie do dzieci i modziey szkolnej w formie przedmiotw w programach szkolnych, konkursw, olimpiad, wystaw, wycieczek, kiermaszy. Utworzono dwa szlaki edukacji ekologicznej na terenie otuliny PN: witokrzyski szlak paproci oraz witokrzyski szlak lilii. Gminne Centrum Kultury i Sportu organizuje cykliczne imprezy kulturalne i sportowe dla mieszkacw gminy oraz turystw, gdzie podejmowane s rwnie problemy ekologiczne:
w kwietniu w Kakoninie odbywa si festyn inaugurujcy sezon turystyczny w gminie; zwizanych z noc sobtkow;
w wigili witego Jana odbywa si gra terenowa, ktrej tematyka nawizuje do obrzdw w pierwsz czerwcow niedziel organizowany jest Dzie witokrzyskiej Truskawki;
w lipcu w gminie odbywa si wycig kolarski Truskawkowy Szus;
w ostatni niedziel sierpnia Doynki Gminne; w listopadzie odbywa si Dzie Kultury i Tradycji Gminy Bieliny. Wadze Gminy prnie dziaaj w kierunku promowania turystycznego regionu, za co Gmina otrzymuje nagrody i wyrnienia:
-
Nagroda gwna Marszaka Wojewdztwa witokrzyskiego Wdrowiec witokrzyski w kategorii Gmina turystyczna 2008 r. Specjalne wyrnienie dla produktu turystycznego Kraina Legend witokrzyskich wdraanego przez Gmin w europejskim finale Europejskich Nagrd Przedsibiorczoci 2008/2009 w maju 2009 r. w Pradze przyznane przez Ministerstwo Gospodarki Zagadnienia zwizane z ochron rodowiska, rolnictwem ekologicznym czy
agroturystyk poruszone s w ramach szkole prowadzonych dla rolnikw przez
31
witokrzyski Orodek Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach. Na terenie gminy dziaaj 22 gospodarstwa agroturystyczne.
Wykorzystanie energii ze rde odnawialnych Wykorzystanie nieustannie ronie, a problem zaspokajania potrzeb energetycznych jest stale aktualny. Wzrost wykorzystania energii ze rde odnawialnych moe w znacznym stopniu przyczyni si do poprawy jakoci powietrza atmosferycznego oraz ograniczenia zuycia krajowych zasobw surowcw. Obecnie gwnym rdem energii odnawialnej w kraju jest biomasa i energia wodna. Natomiast energia geotermalna, wiatru i promieniowania sonecznego maj mniejsze znaczenie. Pobr wody dla potrzeb energetycznych jest bardzo korzystny zarwno ze wzgldw ekologicznych, jak i ekonomicznych, gdy do krajowego systemu przesyu energii, trafia czysta tzw. biaa energia. W zakresie helioenergii coraz czciej instalowane s kolektory soneczne zarwno przez osoby prywatne jak i firmy, poniewa w przeciwiestwie do tradycyjnych zasobw energii nie powoduj zanieczyszczenia rodowiska i s duo tasze. Na terenie gminy Bieliny kolektory soneczne znajduj si na budynkach szkolnych w Lechowie oraz Hucie Starej. Na terenie gminy Bieliny w ogrzewaniu wci przewaa jako paliwo wgiel kamienny, gwnie ze wzgldu na wysokie ceny oleju opaowego i brak dostpnoci do sieci gazowych. Coraz bardziej popularna staje si termomodernizacja budynkw wykonanych w latach poprzednich. Na terenie gminy w ostatnich latach realizowany jest program modernizacji budynkw oraz lokalnych kotowni. Szkoa w Hucie Starej posiada nowy piece, w ktrym spalany jest EKO-GROSZEK. Najwiksze szanse rozwoju posiada obecnie energetyczne wykorzystywanie biomasy (drewno z szybko rosncych drzew i krzeww, somy zb i rzepaku). Coraz popularniejsze staj si piece na biomas w domach jednorodzinnych oraz obiektach uytecznoci publicznej. Propagowanie produkcji i wykorzystania biomasy dla potrzeb energetycznych prowadzone jest poprzez szkolenia, pokazy i promocje. Prowadzc dziaalno w zakresie energii stanowi jedn z podstawowych przesanek rozwoju gospodarczego, spoecznego i poprawy jakoci ycia. Zapotrzebowanie na energi
32
edukacji ekologicznej powiatowe Centrum Promocji Paliw Odnawialnych cile wsppracuje ze witokrzyskim Centrum Innowacji i Transferu Technologii w Kielcach. Produkcja eko-paliw jest ogromn szans dla terenw wiejskich i w bilansie kosztw i korzyci jest opacalna w caym systemie gospodarczym. Szanse maj tereny o przewadze gleb sabszych, ktre mog produkowa surowiec do bioetanolu, jak i rejony gleb lepszych mogce rozwin produkcj rzepaku.
ZAGROENIA RODOWISKA Haas i wibracje. Stan rodowiska ze wzgldu na jego zanieczyszczenie haasem i wibracjami okrela klimat akustyczny, rozumiany jako wynik rnych grup haasu i wibracji. Haasem nazywa si niepodane, nieprzyjemne, dokuczliwe lub szkodliwe drgania mechaniczne orodka sprystego, dziaajce za porednictwem powietrza na orodek suchu i inne zmysy oraz elementy organizmu czowieka. W przypadku wibracji drgania przenoszone s przez ciaa stae. Ze wzgldu na rodowisko wystpowania haas dzieli si na trzy podstawowe grupy: - haas w przemyle (przemysowy),
-
haas w pomieszczeniach mieszkalnych, uytecznoci publicznej i na terenach wypoczynkowych (komunalny),
- haas od rodkw transportu (komunikacyjny). Najwikszymi rdami zagroenia haasem s ruch koowy i nieodpowiednia lokalizacja zakadw przemysowych. Na terenie gminy gwnym rdem haasu drogowego moe by droga krajowa nr 74, ktra przebiega przez miejscowoci Napkw, Makoszyn i Lechw. Ruch koowy jest bardzo uciliwym rdem haasu w rodowisku. Na poziom haasu komunikacyjnego maj wpyw czynniki zwizane z warunkami ruchu, parametrami drogi, rodzajem pojazdw. Naley zaznaczy, i zagroenie rodowiska haasem drogowym znacznie wzrasta, co spowodowane jest przede wszystkim wzrostem liczby pojazdw. Ochrona przed haasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego rodowiska, w szczeglnoci poprzez:
-
utrzymanie poziomu haasu poniej dopuszczalnego lub co najmniej na tym samym poziomie,
33
zmniejszenie poziomu haasu co najmniej do dopuszczonego, gdy nie jest on dotrzymany. Promieniowanie elektromagnetyczne Dla jakoci rodowiska istotne znaczenia maj urzdzenia, ktre emituj fale
elektromagnetyczne wysokiej czstotliwoci w postaci radiofal o czstotliwoci 0,1 300 MHz i mikrofal od 300 do 300 000 MHz umieszczone w rodowisku naturalnym. rdem niejonizujcego promieniowania elektromagnetycznego na terenie gminy s urzdzenia do wytwarzania i przesyania energii elektrycznej oraz urzdzenia radiokomunikacyjne. Gmina zasilana z ukadu sieci napowierzchniowych 15 kV rozwinitego z dwch linii magistralnych wyprowadzonych z GPZ 110/15kV Kielce-Wschd i rozdzielni sieciowej WRS-15kV w Daleszycach. Linie te nawizane s drugostronnie do GPZ w Nowej Supi. W kierunku wschd-zachd przez teren gminy przebiega tranzytem linia napowietrznokablowa15 kV relacji GPZ Kielce-Wschd na wity Krzy. W granicach PN linia ta prowadzona jest kablem ziemnym Na terenie gminy czynnych jest 35 stacji transformatorowych 15/0,4 kV, wyposaonych w transformatory o cznej mocy znamionowej 2538 kVA. Do punktowych rde pl elektromagnetycznych mogcych mie ujemny wpyw na rodowisko, na terenie gminy zaliczy naley rwnie: - bazowe stacje telefonii komrkowej instalowane na wysokich budynkach, kominach, specjalnych masztach, zlokalizowane w miejscowociach: Porbki, Bieliny i Makoszyn, - urzdzenia emitujce pole elektromagnetyczne pracujce w zakadach, orodkach medycznych oraz bdce w dyspozycji miejskiej policji i stray poarnej oraz urzdzenia mogce oddziaywa w skali mikro (np. niesprawne kuchenki mikrofalowe, piece konwektorowe). Obszar gminy znajduje si ponadto w zasigu nadajnikw stacji telewizyjnych i radiowych. Gwne zagroenia i problemy w dziedzinie niejonizujcego promieniowania elektromagnetycznego, wiza naley z bardzo szybkim w ostatnim czasie rozwojem systemw przesyania danych i komunikacji. W stale zagszczajcym si eterze, tworzenie nowych skutecznych sposobw transmisji danych powoduje konieczno wykorzystywania do tych celw coraz silniejszych nadajnikw pracujcych w coraz wikszych czstotliwociach. Instytucj wykonujc pomiary natenia pola elektromagnetycznego emitowanego przez poszczeglne rda jest Wojewdzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna. Stosowne
34
badania wykonywane s w przypadku budowy i uruchamiania nowego nadajnika, jak rwnie w przypadku zmiany parametrw jego pracy. W 2008 r. na terenie gmin bezporednio ssiadujcych z gmin Bieliny badania monitoringowe natenia pola elektromagnetycznego przeprowadzono w Nowej Supi na parkingu przed wejciem do Puszczy Jodowej. Na badanym terenie nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych poziomw pl elektromagnetycznych w rodowisku.
Gospodarka odpadami. Odpady wytwarzane przez spoeczestwo i dziaalnoci gospodarcze s zagroeniem najsilniej oddziaujcym na stan czystoci: powietrza, wd powierzchniowych i podziemnych, powierzchni ziemi, krajobraz, przyrod i zdrowie ludzi. Szczegowa analiza stanu gospodarki odpadami na terenie gminy Bieliny zostaa przedstawiona w Planie gospodarki odpadami dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016, ktry stanowi integraln, uzupeniajc cz niniejszego opracowania. W rozdziale tym zasygnalizowano i przedstawiono w skrcie problematyk odpadw. Zbirka odpadw mieszanych jest podstawowym systemem zbierania odpadw komunalnych na terenie gminy. Zorganizowan zbirk odpadw komunalnych w gminie objtych jest 100% mieszkacw kady mieszkaniec gminy ma dostp do zorganizowanego odbioru odpadw komunalnych. Do gromadzenia odpadw stosowane s worki o pojemnoci 110 l na odpady komunalne zmieszane po jednym worku na rodzin. Na terenie gminy znajduj si rwnie kontenery typu KP-7 w ssiedztwie istniejcych cmentarzy, szk i obiektw uytecznoci publicznej. W gminie prowadzona jest selektywna zbirka odpadw opakowaniowych (makulatur, szko i tworzywa sztuczne). Pojemniki typy IGLOO na szko i tworzywa sztuczne oprnia firma Santa-EKO Sandomierz, natomiast z gospodarstw domowych segregowane odpady w oznaczonych workach odbiera firma EKOKAL P.H.U. Lechw. Zbieraniem i transportem odpadw komunalnych z terenu gminy obecnie zajmuje si firma EKO-KAL P.H.U., Lechw 62a, 26-004 Bieliny. Firma wybierana jest w drodze przetargu ogaszanego przez Zakad Gospodarki Komunalnej w Bielinach. Odpady kierowane s na skadowisko odpadw w Promniku. W padzierniku 2009 r. pierwszy raz zostaa zorganizowana akcja zbierania sprztu AGD i RTV przez firm MB Recykling Sp. z o.o., Przedsibiorstwo Gospodarki Odpadami, ul. Bartosza Gowackiego 4A/15, 25-368 Kielce.
35
W budynku Urzdu Gminy w Bielinach znajduje si w miejscu oglnodostpnym pojemnik na baterie maogabarytowe, gdzie mieszkacy gminy mog oddawa tego typu odpady. Zbierane s rwnie przeterminowane leki od mieszkacw pojemniki rozstawione w aptekach na terenie gminy. Iloci wytworzonych w 2008 r. odpadw w gminie Bieliny, wedug wskanikw zawartych w WPGO dla woj. witokrzyskiego wyniosa 1 520 Mg. Na skadowisko odpadw komunalnych trafio 489,57 Mg odpadw. W selektywnej zbirce zebrano 19,43 Mg odpadw. Urzd Gminy w Bielinach opracowa w 2007 r. Program usuwania azbestu i wyrobw zawierajcych azbest z terenu Gminy Bieliny na lata 2007-2032, ktry zosta przyjty uchwa Rady Gminy Bieliny Nr XI/58/2007 z dnia 10 sierpnia 2007 r. Unieszkodliwianie materiaw zawierajcych azbest bdzie odbywa si zgodnie z przyjtym programem. Na terenie gminy, wrd odpadw niebezpiecznych w sektorze komunalnym dominuj gwnie: zuyte baterie i akumulatory oowiowe, lampy fluorescencyjne, przepracowane oleje, przeterminowane leki i chemikalia. Brak jest kompleksowego systemu zbierania i unieszkodliwiania tych odpadw. Nie zorganizowano GPZON (gminny punktu zbirki odpadw niebezpiecznych). Najczciej odpady te wyrzucane s przez mieszkacw do pojemnikw na odpady komunalne, skd s wywoone na skadowiska odpadw komunalnych. Jedynie zorganizowano zbirk objte s baterie maogabarytowe i przeterminowane leki. Zorganizowane zbieranie odpadw niebezpiecznych wystpuje w niektrych placwkach handlowych baterie, akumulatory, sprzty elektryczne (sprzt RTV i AGD) z czciami niebezpiecznymi, opakowania po rodkach ochrony rolin.
Tereny naraone na powd. Struktur zarzdzania kryzysowego w powiecie kieleckim oparto na Powiatowym Zespole Zarzdzania Kryzysowego i gminnych zespoach reagowania. Powiatowy Plan Reagowania Kryzysowego opracowano w celu zapewnienia spoeczestwu warunkw ochrony przed niebezpieczestwami zwizanymi z wystpowaniem klsk ywioowych, w tym powodziami. W 2007 r. w Kielcach zosta opracowany Wojewdzki Plan Reagowania Kryzysowego, w ktrym podano gminy pooone w dolinach rzek Kamiennej, Nidy i Czarnej Staszowskiej,
36
najbardziej zagroone powodzi. Gmina Bieliny znajduje si w dolinie rzeki Nidy z dopywami. Powane awarie przemysowe i drogowe. Powane awarie obejmuj skutki zaistniae w wyniku awarii przemysowych i transportowych z udziaem niebezpiecznych substancji chemicznych. Mog one prowadzi do natychmiastowego powstania zagroenia ycia lub zdrowia ludzi, lub rodowiska, lub powstania takiego zagroenia z opnieniem. Podstawowym aktem prawnym w tej dziedzinie jest ustawa Prawo ochrony rodowiska (PO), w ktrej zawarte s przepisy oglne i okrelone instrumenty prawne suce przeciwdziaaniu awariom przemysowym, obowizki zakadu stwarzajcego takie zagroenie oraz obowizki organw administracji w tym zakresie. Zgodnie z ustaw PO w razie wystpienia takiej awarii Wojewoda poprzez Komendanta Wojewdzkiego Pastwowej Stray Poarnej i Wojewdzkiego Inspektora Ochrony rodowiska podejmuje dziaania niezbdne do usunicia awarii i jej skutkw. O podjtych dziaaniach informuje Marszaka Wojewdztwa. Potencjalne zagroenia rodowiska (sytuacje awaryjne lub katastrofy) na terenie gminy Bieliny stwarza gwnie transport materiaw i substancji niebezpiecznych (toksycznych, atwopalnych, wybuchowych) gwnie na drogach krajowych i wojewdzkich powodujc m.in. zagroenie zanieczyszczenia gleb, wd oraz poarowe na terenach lenych. WIO realizuje zadania z zakresu zapobiegania wystpowania awarii przemysowych poprzez: - kontrol podmiotw gospodarczych o duym i zwikszonym ryzyku wystpienia awarii - badanie przyczyn wystpienia awarii oraz sposobw likwidacji skutkw awarii - prowadzenie szkole i instruktau.
37
ZARZDZANIE RODOWISKIEM Reforma ustrojowa pastwa spowodowaa znaczce zmiany w strukturze organizacyjnej ochrony rodowiska. Struktura ta jest obecnie niezwykle zoona. Generalnie funkcjonuje na 4 poziomach: centralnym, wojewdzkim, powiatowym i gminnym. Odrbnie dziaaj sieci branowe. Do organw ochrony rodowiska nale:
Wjt, burmistrz, prezydent miasta rozpatruj sprawy zwizane z korzystaniem ze rodowiska przez osoby fizyczne nie bdce przedsibiorcami, wycinaniem drzew, krzeww, utrzymaniem zieleni, realizuj uchway rad gmin w sprawie utrzymania czystoci i porzdku w gminach, zaopatrzenia w wod, ciepo, energi, odprowadzenia ciekw, systemu zbierania odpadw komunalnych, realizacji postanowie planu zagospodarowania przestrzennego gminy, Starosta jako organ wydajcy decyzje z zakresu administracji rzdowej i samorzdowej, sprawujcy nadzr nad gospodark len w lasach nie stanowicymi wasnoci Skarbu Pastwa, spkami wodnymi, racjonaln gospodark owieck w polnych obwodach owieckich, ochron przyrody, realizujcy zadania z zakresu edukacji ekologicznej. Rodzaje decyzji dotyczcych poszczeglnych komponentw rodowiska, ktre wydaje starosta: - pozwolenie na wprowadzanie gazw lub pyw do powietrza, - pozwolenia zintegrowane, - pozwolenia wodnoprawne, - pozwolenia na wytwarzanie odpadw,
-
decyzje zatwierdzajce program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, pozwolenia na prowadzenie dziaalnoci w zakresie zbierania, odzysku, unieszkodliwiania, transportu odpadw,
koncesje na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin pospolitych (bez uycia materiaw wybuchowych i na powierzchni nie przekraczajcej 2 ha i przewidywanym rocznym wydobyciu nie przekraczajcym 20 000 m3,
zatwierdzenia projektu prac geologicznych, ktrych wykonanie nie wymaga koncesji,
- zatwierdzanie dokumentacji hydrogeologicznych.
Regionalny dyrektor ochrony rodowiska do zada naley udzia w strategicznych ocenach oddziaywania na rodowisko, przeprowadzanie ocen oddziaywania przedsiwzi na rodowisko lub udzia w tych ocenach, tworzenie i likwidacja form
38
ochrony przyrody, ochrona i zarzdzanie obszarami Natura 2000 i innymi formami ochrony przyrody, wydawanie decyzji na podstawie ustawy o ochronie przyrody, prowadzenie postpowa i wykonywanie innych zada o ktrych mowa w ustawie o zapobieganiu szkodom w rodowisku i ich naprawie,
Marszaek Wojewdztwa wydaje decyzje w odniesieniu do przedsiwzi mogcych zawsze znaczco oddziaywa na rodowisko, wymagajcych obligatoryjnie raportu o oddziaywaniu na rodowisko, zajmuje si egzekwowaniem opat z tytuu gospodarczego korzystania ze rodowiska i ich redystrybucj na rzecz funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej; prowadzi take baz danych o emisjach substancji, wytwarzanych odpadach, pobranej iloci wody w wojewdztwie. Jest organem w zakresie melioracji wodnych, uchwala wojewdzki plan zagospodarowania przestrzennego, strategi rozwoju wojewdztwa i program ochrony rodowiska, sprawuje kontrol nad WFO i GW, Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska wykonuje kontrole przestrzegania wymogw ochrony rodowiska przez wszystkich korzystajcych ze rodowiska, bada i ocenia stan rodowiska (monitoring rodowiska), wymierza kary za nieprzestrzeganie wymogw ochrony rodowiska, prowadzi dziaania zapobiegajce nadzwyczajnym zagroeniom rodowiska, Minister rodowiska odpowiedzialny za realizacj Polityki ekologicznej pastwa, konwencji midzynarodowych, przygotowanie projektw ustaw ekologicznych i rozporzdze wykonawczych.
Nowy podzia kompetencji w zakresie ochrony rodowiska nakada na wszystkie szczeble samorzdu i organw rzdowych obowizek wzajemnego informowania si i uzgadniania. Naley podkreli wzmocnienie relacji i wpywu organw samorzdowych na dziaanie Inspekcji Ochrony rodowiska oraz uprawnienia kontrolne organw samorzdowych.
39
PRIORYTETY I CELE EKOLOGICZNE GMINY BIELINY. Na podstawie analizy Polityki ekologicznej pastwa, Programu ochrony rodowiska wojewdztwa witokrzyskiego, Programu ochrony rodowiska powiatu kieleckiego oraz szans i zagroe wynikajcych z diagnozy w gminie Bieliny, ustalono i nadrzdnym celem dziaa ekorozwojowych, ktre naley realizowa w gminie jest poprawa stanu rodowiska przyrodniczego i ochrona jego zasobw. Biorc pod uwag powysze kryteria sformuowano nastpujce priorytety ekologiczne w gminie Bieliny: Ochrona zasobw przyrody (przyroda, lasy, gleby, zasoby surowcw mineralnych)
-
renaturalizacja ekosystemw poprzez wdraanie planw ochrony dolin rzecznych, k, lasw, zaroli, zbiorowisk murawowych;
- kontynuowanie zalesie; - budowa infrastruktury turystycznej;

-
popieranie produkcji ywnoci metodami ekologicznymi;
- ochrona naturalnej rzeby i wartoci estetycznych krajobrazu; - racjonalne korzystanie z surowcw mineralnych; - likwidacja nielegalnego wydobycia na potrzeby lokalne. Edukacja ekologiczna
-
prowadzenie edukacji na rzecz zrwnowaonego rozwoju, dotyczcej wszystkich elementw i uciliwoci rodowiska;
- opracowanie gminnego programu edukacji ekologicznej; - wczenie wadz samorzdowych w proces edukacji ekologicznej. Ochrona i racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi
-
budowa systemw kanalizacji sanitarnej;
- rozbudowa komunalnej oczyszczalni ciekw; - modernizacja i usprawnienie urzdze do poboru i przesyania wody;
-
budowa przydomowych oczyszczalni ciekw na terenach, gdzie nie jest moliwe podczenie do zbiorowego systemu odprowadzania ciekw; budowa retencyjnych zbiornikw wodnych; suszy i powodzi.
- odbudowa melioracji podstawowych i szczegowych w celu przeciwdziaania skutkom
40
Ochrona powietrza atmosferycznego

-
zwikszenie wykorzystania odnawialnych rde energii, szczeglnie pozyskiwanie energii z biomasy; wykonywanie termomodernizacji budynkw, szczeglnie w obiektach uytecznoci publicznej;
- modernizacja owietlenia ulicznego; - modernizacja lokalnych kotowni na bardziej ekologiczne i ekonomiczne. Oddziaywanie haasu
-
ograniczenie uciliwoci haasu poprzez obnienie jego natenia do poziomu gwarantowanego prawem.
Powane awarie - dziaania zapobiegajce powstawaniu powanych awarii w przedsibiorstwach oraz w trakcie przewozu materiaw niebezpiecznych;
-
szybkie usuwanie skutkw powanych awarii. Szczegowe cele do realizacji z zakresu gospodarki odpadami na terenie gminy Bieliny
zostay przedstawione w Planie gospodarki odpadami dla Gminy Bieliny na lata 20092016, ktry stanowi integraln cz niniejszego opracowania.
41
STRATEGIA (KRTKOTERMINOWYCH) DZIAA NA LATA 2009-2012. Zasoby wodne i gospodarka wodno-ciekowa. informowanie spoeczestwa o jakoci wody do picia; dokoczenie III etapu budowy Uporzdkowanie gospodarki wodno-ciekowej w otulinie i na terenie PN kanalizacja w Hucie nowej i Hucie Koszary do koca 2010 r. dokoczenie III etapu budowy Uporzdkowanie gospodarki wodno-ciekowej w otulinie i na terenie PN kanalizacja w Hucie Starej Wymysw do koca 2011 r. Uporzdkowanie gospodarki wodno-ciekowej w otulinie i na terenie PN IV etap modernizacja stacji uzdatniania wody w Bielinach i podczenie z wodocigiem Kakonin w miejscowoci Bieliny Podlesie do koca 2012 r. Uporzdkowanie gospodarki wodno-ciekowej w otulinie i na terenie PN IV etap rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ciekw w Bielinach do koca 2011 r. Uporzdkowanie gospodarki wodno-ciekowej w otulinie Cisowsko-Orowiskiego Parku Krajobrazowego budowa sieci wodocigowej z przyczami w m. Belno oraz rozpoczcie budowy sieci kanalizacyjnej w m. Grki Napkowskie, Napkw, Belno, Makoszyn, Lechw zadanie wieloletnie; budowa sieci kanalizacyjnej w m. Kakonin i Porbki do koca 2011 r. modernizacja sieci wodocigowej i kanalizacyjnej na terenie gminy; pozyskanie rodkw na budow retencyjno-rekreacyjnych zbiornikw wodnych na terenie gminy zadanie wieloletnie; ograniczanie wykorzystywania wd podziemnych do celw innych ni zaopatrzenie ludnoci w wod; budowa przydomowych oczyszczalni ciekw na terenach, gdzie nie jest moliwe podczenie do zbiorowego systemu odprowadzania ciekw; odbudowa melioracji podstawowych i szczegowych; konserwacja i czyszczenie rzeki na terenie gminy. Powietrze atmosferyczne i odnawialne rda energii. modernizacja bazy owietleniowej na terenie gminy do koca 2012 r. modernizacja kotowni na bardziej ekologiczne i ekonomiczne w budynkach uytecznoci publicznej; wykonywanie termomodernizacji budynkw; propagowanie zagadnienia termorenowacji budynkw; zwikszenie wykorzystania odnawialnych rde energii, szczeglnie pozyskiwanie energii z biomasy; rodowisko przyrodnicze. dokoczenie tworzenia cieek edukacji ekologicznej: witokrzyski szlak paproci oraz witokrzyski szlak lilii; renaturalizacja ekosystemw poprzez wdraanie planw ochrony dolin rzecznych, k, lasw, zaroli, zbiorowisk murawowych; starania o objcie ochron prawn cennych obiektw przyrodniczych na terenie gminy; ochrona istniejcych zadrzewie, kontynuowanie zalesie na terenach o powierzchni poniej 20 ha; ewidencji gruntw rolnych moliwych do zalesienia; tworzenie cieek edukacyjnych na terenach cennych przyrodniczo.
42
popieranie produkcji ywnoci metodami ekologicznymi; ochrona naturalnej rzeby i wartoci estetycznych krajobrazu; ochrona obiektw archeologicznych wpisanych do rejestru zabytkw i wykluczenie ich zabudowy; Zasoby surowcw mineralnych. racjonalne korzystanie z surowcw mineralnych; uwzgldnienie w nowych planach miejscowego zagospodarowania przestrzennego, terenw mogcych stanowi w przyszoci miejsca eksploatacji surowcw mineralnych dla potrzeb lokalnych; wsppraca z powiatem i Urzdem Marszakowskim w sprawach zwizanych z eksploatacj surowcw mineralnych (likwidacja nielegalnego wydobycia, dostosowanie wydobycia do obowizujcych przepisw i wymaga ochrony rodowiska); Ograniczenie haasu i promieniowania elektromagnetycznego. ograniczenie uciliwoci haasu poprzez obnienie jego natenia do poziomu gwarantowanego prawem; wskazanie terenw do monitoringu haasu w rodowisku, szczeglnie na terenach bdcych pod wpywem oddziaywania okrelonej kategorii drg; realizacja inwestycji zmniejszajcych naraenie na haas komunikacyjny (budowa obwodnic, modernizacja szlakw komunikacyjnych, budowa ekranw akustycznych, itp.); wprowadzenie do planw zagospodarowania przestrzennego zapisw powiconych ochronie przed polami elektromagnetycznymi; preferowanie niskokonfliktowych lokalizacji rde pl elektromagnetycznych; Powane awarie przemysowe i drogowe. wykreowanie waciwych zachowa spoeczestwa w sytuacji wystpienia zagroe rodowiska z tytuu awarii przemysowych, w tym transportu materiaw niebezpiecznych; wyznaczenie miejsc bezpiecznego parkowania samochodw przewocych materiay niebezpieczne; Edukacja ekologiczna. prowadzenie edukacji na rzecz zrwnowaonego rozwoju, dotyczcej wszystkich elementw i uciliwoci rodowiska; organizowanie konkursw, wystaw, imprez aktywizujcych spoeczestwo do troski o rodowisko; podjcie szerszych dziaa obejmujcych edukacj rodowisk wiejskich, zwaszcza w zakresie problematyki programw rolno rodowiskowych; propagowanie rozwoju gospodarstw agroturystycznych i ekologicznych (produkcja zdrowej ywnoci), zalesie oraz wspzalenoci celw rodowiskowych i ekonomicznych; zapewnienie spoeczestwu powszechnego dostpu do informacji o rodowisku; kontynuowanie rozwijania turystyki pieszej i rowerowej; utrzymanie i budowa infrastruktury turystycznej na terenie gminy; budowa cieek rowerowych i tras narciarstwa biegowego na terenie gminy; budowa obiektw sportowych (boisk, hal sportowych) na terenie gminy.
43
STRATEGIA DUGOTERMINOWYCH DZIAA DO ROKU 2016. Zasoby wodne i gospodarka wodno-ciekowa. zakoczenie budowy sieci kanalizacyjnej obejmujcej cay teren gminy; propagowanie oraz budowa przydomowych oczyszczalni ciekw na terenach, gdzie nie jest moliwe podczenie do zbiorowego systemu odprowadzania ciekw; kontynuacja ochrony zasobw i jakoci wd podziemnych likwidacja nieczynnych i rzadko uywanych studni przydomowych w gospodarstwach zwodocigowanych, budowa lub modernizacja osadnikw gnilnych w duych gospodarstwach rolnych, kontrola waciwej eksploatacji uj wd podziemnych, oszczdna eksploatacja wd podziemnych); budowa zbiornika retencyjno-rekreacyjnego Baranka na rzece Belniance; kontynuacja dziaa zwizanych ze zwikszeniem iloci zbiornikw maej retencji oraz konserwacj i czyszczeniem rzek; Powietrze atmosferyczne i odnawialne rda energii. kontynuacja modernizacji tradycyjnych kotowni opalanych wglem i koksem na czystsze rda energii; kontynuacja propagowania wykorzystywania energii ze rde odnawialnych i termorenowacja budynkw; dziaania w kierunku produkcji energii ze rde odnawialnych; rodowisko przyrodnicze. respektowanie przez uytkownikw rodowiska zasad ekorozwojowych na terenach cennych przyrodniczo i krajobrazowo; wspieranie inicjatyw dotyczcych tworzenia obszarw i obiektw chronionych; kontynuowanie tworzenia cieek dydaktycznych; motywowanie spoecznoci lokalnych do dziaa na rzecz utrzymania walorw przyrodniczych terenw; dalsza wsppraca z nadlenictwami i powiatem w kwestii podnoszenia lesistoci gminy; kontynuacja ochrony istniejcych lasw, poprawa ich produkcyjnoci; Zasoby surowcw mineralnych. zagospodarowanie wyrobisk dla potrzeb maej retencji; ograniczanie narusze rodowiska towarzyszcych eksploatacji kopalin; Ograniczenie haasu i promieniowania elektromagnetycznego. praca ciga zaoe strategii krtkoterminowej; Powane awarie przemysowe i drogowe. praca ciga zaoe strategii krtkoterminowej; Edukacja ekologiczna. wspieranie powstawania tzw. zielonych miejsc pracy, w szczeglnoci w rolnictwie ekologicznym, eko- i agroturystyce, lenictwie, ochronie przyrody, gospodarce wodnej, odnawialnych rdach energii, odzysku odpadw; wspieranie przedsiwzi na rzecz rolnictwa ekologicznego, budowy zbiornikw retencyjnych, odnawialnych rde energii, odzysku odpadw;
44
promowanie podmiotw gospodarczych posiadajcych certyfikaty ekologiczne, wspieranie dziaa zmierzajcych do osignicia certyfikatw; aktywizacja spoeczestwa do dziaa na rzecz ochrony przyrody; utrzymanie i rozwj infrastruktury turystycznej; kontynuacja budowy cieek rowerowych i obiektw sportowych na terenie gminy; organizacja warsztatw, seminariw, konferencji z zakresu ekologii.
REALIZACJA PROGRAMU Szacunkowe koszty realizacji Programu Przedstawione potrzeby inwestycyjne dotycz jedynie przedsiwzi podstawowych w zakresie ochrony rodowiska przewidzianych do realizacji w okresie do 2016 roku. Niektre zadania, jak np. Uporzdkowanie gospodarki wodno-ciekowej w otulinie i na terenie PN realizowane s od 2005 r.
Tabela 3. Harmonogram rzeczowo-finansowy planowanych przedsiwzi Przedsiwzicia Uporzdkowanie gospodarki wodno-ciekowej w otulinie i na terenie PN III etap - kanalizacja w Hucie nowej i Hucie Koszary Uporzdkowanie gospodarki wodno-ciekowej w otulinie i na terenie PN III etap - kanalizacja w Hucie Starej Wymysw Uporzdkowanie gospodarki wodno-ciekowej w otulinie i na terenie PN IV etap modernizacja stacji uzdatniania wody w Bielinach i podczenie z wodocigiem Kakonin w miejscowoci Bieliny Podlesie Uporzdkowanie gospodarki wodno-ciekowej w otulinie i na terenie PN IV etap rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ciekw w Bielinach Uporzdkowanie gospodarki wodno-ciekowej w otulinie Cisowsko-Orowiskiego Parku Krajobrazowego budowa sieci wodocigowej z przyczami w m. Belno oraz rozpoczcie budowy sieci kanalizacyjnej w m. Grki Napkowskie, Napkw, Belno, Makoszyn, Lechw budowa sieci kanalizacyjnej w m. Kakonin i Porbki budowa retencyjno-rekreacyjnego zbiornika wodnego Baranka Modernizacja bazy owietleniowej na terenie gminy Turystyka i edukacja ekologiczna (cieki dydaktyczne) lata realizacji 2005-2010 2005-2011 2005-2012 1,71 mln 2005-2011 4,67 mln 2008-2013 11,6 mln 2005-2011 2013-2015 2010-2012 2005-2016 85 tys. 14,565 mln 2,11 mln 41,23 mln cakowite szacunkowe koszty w z 1,53 mln 320 tys.
45
rda i struktura finansowania. Pene wdraanie Programu... bdzie moliwe po stworzeniu sprawnego systemu jego finansowania. Podstawowymi rdami finansowania zada proekologicznych bd: rodki wasne inwestorw (budet gminy, podmioty gospodarcze), rodki pochodzce z dotacji i programw pomocowych krajowych (NFOiGW, WFOiGW,) i zagranicznych, wsparcie fundacji, osb prywatnych, firm. rdem finansowania przedsiwzi ekologicznych mog by te kredyty udzielane np. przez Bank Ochrony rodowiska z dopatami do oprocentowania przez fundusze ochrony rodowiska, kredyty komercyjne, kredyty midzynarodowych instytucji finansowych np. Banku wiatowego, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju. Fundusze ekologiczne Istotnym wsparciem dla inwestorw bdzie dofinansowanie dziaa proekologicznych z celowych funduszy ekologicznych Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewdzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Kielcach. W zwizku z popraw stanu rodowiska rola tych funduszy bdzie malaa ze wzgldu na wnoszenie niszych opat i kar w zwizku z gospodarczym korzystaniem ze rodowiska. Wchodzca w ycie z dniem 1 stycznia 2010 r. ustawa z dnia 20 listopada 2009 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony rodowiska oraz niektrych innych ustaw przeksztaca Narodowy Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w pastwow osob prawn, a wojewdzki funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej w samorzdowe osoby prawne. Ustawa wprowadza usystematyzowanie katalogu celw z zakresu ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, na ktre bd przeznaczane rodki przeksztaconych NFOiGW oraz WFOiGW. Okrela te struktury przeksztaconych organw, ich zadania i kompetencje, a take zasady gospodarki finansowej. Nowelizacja ustawy zakada ponadto uzupenienie katalogu form dofinansowania celw z zakresu ochrony rodowiska i gospodarki wodnej oraz zastpienie systemu subfunduszy w NFOiGW systemem zobowiza wieloletnich. Zmiana formy prawno-organizacyjnej NFOiGW oraz WFOiGW, a take likwidacja funduszy powiatowych i gminnych jest uzasadniona uwzgldnieniem w katalogu form prawno-organizacyjnych jednostek sektora finansw publicznych okrelonym w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, wycznie pastwowych funduszy celowych pozbawionych osobowoci prawnej.
46
Wchodzca w ycie z dniem 1 stycznia 2010 r. ustawa z dnia 20 listopada 2009 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony rodowiska oraz niektrych innych ustaw zakada rwnie likwidacj powiatowych i gminnych funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, ktrych rodkami bd dysponowa odpowiednio starostowie i wjtowie (burmistrzowie lub prezydenci miast). Od 1 stycznia 2010 r. dotychczasowe tytuy przychodw gminnych i powiatowych funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej z tytuu opat i kar w dotychczasowych proporcjach bd stanowiy dochody budetw gmin i powiatw. Podobnie nalenoci i zobowizania funduszy stan si nalenociami i zobowizaniami budetw powiatw albo budetw gmin. Likwidacja powiatowych i gminnych funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, wynika bezporednio z zaoe reformy finansw publicznych opracowanej przez Ministerstwo Finansw. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, przewiduje funkcjonowanie w sektorze finansw publicznych wycznie pastwowych funduszy celowych pozbawionych osobowoci prawnej. Dlatego, po wejciu w ycie tej ustawy, ktre jest planowane 1 stycznia 2010 r., w sektorze finansw publicznych nie bd mogy funkcjonowa inne rodzaje funduszy celowych, w szczeglnoci powiatowe i gminne fundusze ochrony rodowiska. Wedug znowelizowanych przepisw ustawy Prawo ochrony rodowiska rodki pienine zgromadzone na rachunkach bankowych dotychczasowych powiatowych funduszy i gminnych funduszy oraz odzyskane nalenoci pomniejszone o zobowizania funduszy, powiaty i gminy bd obowizane przeznaczy na finansowanie ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, w zakresie okrelonym w ustawie. Ponadto do zada powiatw i gmin bdzie naleao finansowanie ochrony rodowiska i gospodarki wodnej w wysokoci nie mniejszej ni kwota wpyww z tytuu opat i kar rodowiskowych, stanowicych dochody budetw powiatw i gmin. rodki unijne W wyniku akcesji do Unii Europejskiej rozszerzyy si moliwoci wykorzystania funduszy zagranicznych, ktre w latach 2007-2015 bd peniy wan rol w finansowaniu ochrony rodowiska, zwaszcza w kierunku mobilizowania rodkw krajowych i funduszy wasnych podmiotw realizujcych inwestycje w celu uzupeniania montau finansowego. Pierwszestwo w finansowaniu bd miay przedsiwzicia niezbdne dla realizacji
47
rodowiskowych zobowiza Traktatu Akcesyjnego a wic dotyczce przede wszystkim realizacji Krajowego Programu Oczyszczania ciekw Komunalnych. W odniesieniu do finansowania ochrony rodowiska i gospodarki wodnej najwiksze znaczenie ze rodkw UE ma Fundusz Spjnoci, z ktrego na realizacj PO Infrastruktura i rodowisko planuje si przeznaczy ok. 21,5 mld euro w latach 2007-2013. rodki przeznaczane bd na: gospodark wodno-ciekow w aglomeracjach powyej 15 tys. RLM, kompleksowe przedsiwzicia z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi ze szczeglnym uwzgldnieniem odpadw niebezpiecznych, przywracanie terenom zdegradowanym wartoci przyrodniczych i ochrona brzegw morskich, retencjonowanie wody i poprawa stanu bezpieczestwa technicznego istniejcych urzdze wodnych oraz zapewnienie bezpiecznego przejcia wd powodziowych i lodw, zwikszenie stopnia wykorzystania energii pierwotnej w sektorze energetycznym i obnienie energochonnoci sektora publicznego, zwikszenie wytwarzania energii ze rde odnawialnych, w tym biopaliw, rozwj systemw przesyowych energii elektrycznej, gazu ziemnego i ropy naftowej oraz budowa i rozbudowa magazynw gazu ziemnego. Istotne znaczenie w finansowaniu przedsiwzi bdzie mia take Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego ze rodkami w skali kraju w wysokoci prawie 2 mld euro z przeznaczeniem w wikszoci na realizacj wojewdzkich Regionalnych Programw Operacyjnych. W Regionalnym Programie Operacyjnym Wojewdztwa witokrzyskiego 2007-2013 oceniono wkad wsplnotowy odnonie Osi Priorytetowej 4 (Rozwj infrastruktury ochrony rodowiska i energetycznej) na ok. 350 mln PLN finansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W ramach tego dziaania wspierane bd indywidualne projekty dot. zaopatrzenia w wod pitn oraz oczyszczania ciekw komunalnych w aglomeracjach od 2000 do 5000 RLM. Ponadto dziaanie to suy poprawie jakoci lokalnej infrastruktury przeciwpowodziowej, zagospodarowania odpadw oraz budowy i modernizacji rde i sieci ciepowniczych. Dofinansowanie znajd tu rwnie mae projekty suce wykorzystaniu w systemach energetycznych odnawialnych rde energii, jak rwnie inwestycje o lokalnym znaczeniu majce na celu podniesienie jakoci ukadu elektrycznego regionu. Oprcz tego dofinansowanie uzyskaj projekty zmierzajce ku poprawie i podniesieniu wiadomoci ekologicznej spoeczestwa z zakresu budowy, modernizacji i doposaenia infrastruktury sucej szeroko pojtej edukacji ekologicznej (punkty widokowe, cieki przyrodnicze, orodki dydaktyczno promocyjne, centra edukacji ekologicznej, itp.). Maksymalna wysoko dotacji ze rodkw UE wynosi bdzie od 50% do
48
85% kosztw kwalifikowanych inwestycji i wynika bdzie z przepisw dotyczcych pomocy publicznej, oraz mapy pomocy okrelajcej poziom dofinansowania. Kolejnym istotnym funduszem jest Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarw Wiejskich, ktry finansowa bdzie przedsiwzicia ujte w Programie Rozwoju Obszarw Wiejskich 2007-2013 (PROW). Szacuje si, e na O II PROW ujmujc m. in. wspfinansowanie (80%) programw rolnorodowiskowych, patnoci dla obszarw Natura 2000 i zwizane z wdraaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz zalesianie przeznacza si w skali kraju ok. 5,5 mld euro. Inne rda zagraniczne W padzierniku 2004 r. polski rzd podpisa dwie umowy, ktre umoliwiaj korzystanie z dodatkowych, obok funduszy strukturalnych i Funduszu Spjnoci Unii Europejskiej, rde bezzwrotnej pomocy zagranicznej, ktre w znaczcej czci s i bd przeznaczane na dziaania w zakresie ochrony rodowiska: Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Przyznana Polsce kwota w wysokoci 533,51 mln euro zostaa przeznaczona do wykorzystania w latach 2004-2009. W odniesieniu do niniejszego Programu ww. rodki mog finansowa przedsiwzicia zwizane z odnawialnymi rdami energii oraz termomodernizacjami. Szczegowe informacje nt. MFEOG i NMF znajduj si na stronach internetowych Ministerstwa rodowiska. rodki budetowe Specyfik systemu finansowania ochrony rodowiska jest to, e wiksz cz wydatkw ponosz przedsibiorstwa, fundusze ekologiczne i samorzdy terytorialne, natomiast udzia rodkw budetu jest maa, na poziomie kilku procent. Struktura finansowania. Wyliczenia przeprowadzone w Programie ochrony rodowiska dla woj. witokrzyskiego wskazuj, i w cigu kilku najbliszych lat struktura finansowania inwestycji i zada z zakresu ochrony rodowiska bdzie wygldaa nastpujco:
INWESTYCJA W TYM UDZIA: budet jednostek samorzdu terytorialnego rodki wasne inwestorw i kredyty bankowe NFOiGW, WFOiGW, rodki powiatu i gminy fundusze UE budet pastwa 100 % ok. 22,6 %, ok. 15,3 %, ok. 12,1 %, ok. 28,2 %, ok. 21,8 %.
49
Wdraanie i monitoring Programu.... Monitoring wdraania Programu oznacza, e regularnie oceniane i analizowane bd: -
stopie wykonania dziaa stopie realizacji przyjtych celw rozbieno pomidzy przyjtymi celami i dziaaniami, a ich wykonaniem przyczyny tych rozbienoci. Bezporedni odpowiedzialno za wdraanie programu ponosi Wjt Gminy
i dziaajcy z jego upowanienia kierownik referatu oraz sekretarz gminy. Zgodnie z ustaw Prawo ochrony rodowiska szczegowe informacje o realizacji Programu..., w kolejnych latach Wjt Gminy Bieliny bdzie przedkada Radzie Gminy sprawozdania z realizacji Programu co 2 lata. Bdzie wwczas take moliwo zmian w zapisach, gdy cele i zadania Programu... mog i bd ulega zmianie, wraz za zmieniajc si sytuacj prawn, spoeczn, gospodarcz czy stanem rodowiska. Informacje o planowanych wydatkach na ochron rodowiska winny by przedstawiane spoeczestwu gminy za porednictwem internetu i lokalnej prasy. Cele dugookresowe do 2016 r. i kierunki dziaa na lata 2009-2012 powinny by weryfikowane, co 4 lata. Zatem weryfikacja powinna mie miejsce w 2013 roku, a zdefiniowane cele i kierunki dziaa powinny obejmowa okres do 2020 roku. Zaproponowana procedura pozwoli na spenienie wymaga zapisanych w ustawie Prawo ochrony rodowiska, a dotyczcych okresu, na jaki jest przyjmowany gminny program ochrony rodowiska i systemu raportowania o stanie realizacji programu. Realizacja szeregu zada wymaga udziau gminy, administracji rzdowej i samorzdowej szczebla powiatowego i wojewdzkiego, przedsibiorcw. Wymaga take szerokiego wsparcia spoecznego, w tym pozarzdowych organizacji ekologicznych. Uczestnikiem realizacji Programu... bd take: administracja zajmujca si kontrol przestrzegania prawa w zakresie ochrony rodowiska, prowadzca monitoring jego stanu oraz administrujca poszczeglnymi komponentami rodowiska (Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska w Kielcach, Regionalny Zarzd Gospodarki Wodnej w Krakowie, Regionalna Dyrekcja Lasw Pastwowych) oraz jednostki dysponujce celowymi rodkami finansowymi (np. Fundusze Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa). Program ochrony rodowiska winien zosta rozpowszechniony wrd spoeczestwa gminy poprzez jego publikacj na stronie internetowej gminy (w caoci).
50
Wany jest dobr odpowiednich wskanikw monitorujcych postpy wdraania Programu.... Przykady takich wskanikw dla poszczeglnych dziedzin przedstawiono poniej. -
rodowisko przyrodnicze i ochrona przyrody: Liczba inwestycji proekologicznych na terenach cennych przyrodniczo, Ilo kontroli przeprowadzonych w zakresie przestrzegania przepisw o ochronie przyrody, Ilo obiektw poddanych ochronie, Powierzchnia gruntw zalesionych w poszczeglnych latach, Wskanik lesistoci, Stopie uszkodzenia lasw, Liczba poarw i zniszcze/uszkodze elementw rodowiska, Liczba zmodernizowanych lub poddanych konserwacji obiektw melioracyjnych. Powietrze atmosferyczne: Liczba zakadw, ktre wprowadziy technologie energooszczdne i niskoemisyjne, czy te stosujcych zasady czystej produkcji, Liczba zakadw, ktre zastosoway urzdzenia redukujce emisj, Liczba kotowni ekologicznych, liczba zmodernizowanych kotowni, Liczba gospodarstw (mieszkacw) stosujcych urzdzenia lub systemy energooszczdne, Liczba obiektw, gospodarstw (mieszkacw) wykorzystujcych energi soneczn, energi ciepln powstajc przy wykorzystaniu pomp cieplnych. Zasoby wodne i gospodarka wodno-ciekowa: Jako wody do picia, Jako wd podziemnych i powierzchniowych, Procent zwodocigowania gmin, Dugo sieci kanalizacyjnej, ilo gospodarstw przyczonych do kanalizacji, Liczba rde punktowych odprowadzania ciekw, Liczba wydanych pozwole wodnoprawnych, Ilo wd podziemnych, dobrej jakoci, zuyta w procesach produkcyjnych, Jako wody w kpieliskach. Ochrona powierzchni ziemi i gleb: Udzia powierzchni terenw o glebach przydatnych do produkcji zdrowej ywnoci, Dostpno informacji o jakoci gleb na terenie gminy i stopie znajomoci tej kwestii wrd rolnikw, Powierzchnia terenw poddanych pracom rekultywacyjnym. Haas i promieniowanie elektromagnetyczne: Ilo instalacji emitujcych pola elektromagnetyczne i haas o znaczcych parametrach. Tereny przemysowe: Stopie wykorzystania istniejcych terenw przemysowych, Powierzchnia terenw przemysowych poddanych pracom rekultywacyjnym. Powane awarie przemysowe i drogowe: Liczba awarii o charakterze rodowiskowym. Edukacja ekologiczna:
51
Liczba i nakad publikacji promujcych walory przyrodnicze gminy oraz dotyczcych ochrony rodowiska, Dugo szlakw turystycznych pieszych, rowerowych, narciarskich. Ilo cieek dydaktycznych, Liczba zorganizowanych szkole i programw edukacyjnych i ich uczestnikw, Liczba szk uczestniczcych w konkursach zwizanych z ochron rodowiska, Liczba dziaa wsplnych z organizacjami ekologicznymi, Liczba osb korzystajcych z danych o rodowisku i jego ochronie, Liczba bezrobotnych zatrudnionych przy pracach na rzecz rodowiska, Stopie akceptacji spoecznej przedsiwzi z zakresu ochrony rodowiska, Liczba rolnikw, ktrzy prowadz gospodarstwa eko- i agroturystyczne lub inne o preferencjach ekologicznych, Liczba zakadw posiadajcych certyfikaty ISO 14000 lub rwnorzdne.
52
STRESZCZENIE W JZYKU NIESPECJALISTYCZNYM. W opracowaniu przedstawiono stan rodowiska przyrodniczego na terenie gminy Bieliny, dokonano jego oceny (porwnanie z istniejcymi wymogami-przepisami) i na tej podstawie zaprojektowano szereg dziaa niezbdnych do przeprowadzenia w gminie. Kwestie w zakresie ochrony rodowiska okrelaj pooenie gminy, zagadnienia zwizane z wodami powierzchniowymi, podziemnymi, klimatem oraz rodowiskiem przyrodniczym. Dane dotyczce gminy pochodz z: Urzdu Gminy w Bielinach, serwisu internetowego gminy oraz opracowa archiwalnych. Naley podkreli, i stan rodowiska na omawianym terenie jest zadowalajcy, cho mona wyrni kilka obszarw, gdzie wyranie wida opnienia w kwestii wspierania jego ochrony. Do obszarw tych nale:
ochrona powietrza atmosferycznego - obnianie wielkoci emisji gazw i pyw pochodzcych z palenisk domowych, kotowni wglowych, poprzez zamian na paliwa ekologiczne,
gospodarka wodno-ciekowa - konieczno szybszego rozwoju sieci kanalizacyjnej w poudniowej czci gminy, edukacja ekologiczna, ktra wprawdzie nie przekada si natychmiast na stan rodowiska naturalnego, lecz jest dziaaniem niezbdnym, ktrego owoce bdzie mona zbiera w przyszoci. W innych obszarach rodowiska jego stan jest lepszy, co nie zwalnia jednak
z obowizku realizacji dziaa przewidzianych dla tych obszarw. W opracowaniu okrelono dziaania krtko- i dugoterminowe w podziale na lata 2009-2012 oraz do roku 2016. Do dziaa tych wpisano ju te, ktre s w trakcie biecej realizacji oraz te, ktre s projektowane na lata nastpne. Realizacja zaproponowanych dziaa wie si z koniecznoci wydatkowania niekiedy znacznych rodkw finansowych. W zwizku z tym, w jednym z rozdziaw przedstawiono przybliony preliminarz rodkw niezbdnych dla realizacji tych dziaa. Naley podkreli, i w miar upywu czasu pewnej korekcie (zmianie) bd ulega dziaania, a wraz z nimi rodki przewidziane do ich realizacji. Realizacja programu pozostaje w zakresie Rady Gminy oraz Wjta, ktry co 2 lata ma jej przedkada sprawozdanie z realizacji przedmiotowego Programu.
53
SPIS LITERATURY I WYKORZYSTANYCH MATERIAW.

1.
Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny, Bieliny 2004 r. przyjty uchwa Rady Gminy Bieliny Nr XVIII/132/04 z dnia 30.09.2004 r. Plan gospodarki odpadami dla Gminy Bieliny, Bieliny 2004 r. przyjty uchwa Rady Gminy Bieliny Nr XVIII/132/04 z dnia 30.09.2004 r. Programu ochrony rodowiska i planu gospodarki odpadami dla powiatu kieleckiego aktualizacja na lata 2007-2011 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2012-2018, Kielce 2007 r.
2.
3.
4. 5. 6. 7. 8.
9.
Programu ochrony rodowiska dla wojewdztwa witokrzyskiego na lata 2007-2015, Kielce 2007 r. Projekt Planu gospodarki odpadami dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016, Kielce 2009 r. Dane na temat rodowiska przyrodniczego gminy Urzd Gminy w Bielinach. Program maej retencji dla woj. witokrzyskiego. Synteza GUS: Dane statystyczne [strona internetowa http://www.stat.gov.pl]. Informacja o stanie rodowiska w wojewdztwie witokrzyskim w roku 2008, Inspekcja Ochrony rodowiska, Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska w Kielcach, Kielce 2009 r.
10. 11.
12.
Geografia fizyczna Polski, 1998. PWN w Warszawie Ochrona geornorodnoci w regionie witokrzyskim z Map chronionych obszarw i obiektw przyrody nieoywionej w skali 1:200 000. PIG Warszawa, 2000 r. Bilans zasobw kopalin i wd podziemnych w Polsce Ministerstwo rodowiska, Warszawa 2008 r.
54
PRZEDSIBIORSTWO USUG GEOLOGICZNYCH KIELKART 25-113 Kielce ul. Starowapiennikowa 6
PROGNOZA ODDZIAYWANIA NA RODOWISKO PROGRAMU OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY BIELINY NA LATA 2009-2016
Opracowali: dr Bronisaw Kwapisz mgr Renata Okrajewska
Prognoza oddziaywania na rodowisko projektu Programu ochrony rodowiska dla gminy Bieliny na lata 2009-2016
Kielce, wrzesie 2010 r.
Spis treci:
GMINA BIELINY...................................................................................................................................................1 WSTP.....................................................................................................................................................................5 ZAOENIA WYJCIOWE PROGRAMU.......................................................................................................6 2.1. CELE POLITYKI EKOLOGICZNEJ POWIATU KIELECKIEGO..............................................................................................6 CHARAKTERYSTYKA GMINY BIELINY.......................................................................................................9 3.1. POOENIE GEOGRAFICZNE ..................................................................................................................................9 3.2. SYTUACJA DEMOGRAFICZNA ................................................................................................................................9 3.3. SYTUACJA GOSPODARCZA .................................................................................................................................10 ZASOBY RODOWISKA PRZYRODNICZEGO............................................................................................13 WARUNKI KLIMATYCZNE..........................................................................................................................................13 RODOWISKO PRZYRODNICZE I OCHRONA PRZYRODY.....................................................................................................14 4.2.1. Lasy. __________________________________________________________________________14 4.2.2. Formy ochrony przyrody.___________________________________________________________15 POWIETRZE ATMOSFERYCZNE....................................................................................................................................21 ZASOBY WODNE I GOSPODARKA WODNO-CIEKOWA. .....................................................................................................22 4.4.1. Wody powierzchniowe.____________________________________________________________22 4.4.2. Wody podziemne. ________________________________________________________________24 4.4.3. Gospodarka wodno-ciekowa. _______________________________________________________25 ZASOBY SUROWCW MINERALNYCH............................................................................................................................26 GLEBY..................................................................................................................................................................27 EDUKACJA EKOLOGICZNA.........................................................................................................................................29 WYKORZYSTANIE ENERGII ZE RDE ODNAWIALNYCH..................................................................................................32 ZAGROENIA RODOWISKA........................................................................................................................33 HAAS I WIBRACJE. ................................................................................................................................................33 PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE...................................................................................................................34 GOSPODARKA ODPADAMI. ........................................................................................................................................35 TERENY NARAONE NA POWD................................................................................................................................36 POWANE AWARIE PRZEMYSOWE I DROGOWE. ............................................................................................................37 ZARZDZANIE RODOWISKIEM ................................................................................................................38 PRIORYTETY I CELE EKOLOGICZNE GMINY BIELINY.......................................................................40 STRATEGIA (KRTKOTERMINOWYCH) DZIAA NA LATA 2009-2012..........................................42 ZASOBY WODNE I GOSPODARKA WODNO-CIEKOWA.......................................................................................................42 POWIETRZE ATMOSFERYCZNE I ODNAWIALNE RDA ENERGII........................................................................................42 RODOWISKO PRZYRODNICZE.....................................................................................................................................42 ZASOBY SUROWCW MINERALNYCH............................................................................................................................43 OGRANICZENIE HAASU I PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO............................................................................43 POWANE AWARIE PRZEMYSOWE I DROGOWE..............................................................................................................43 EDUKACJA EKOLOGICZNA.........................................................................................................................................43 STRATEGIA DUGOTERMINOWYCH DZIAA DO ROKU 2016.........................................................44 ZASOBY WODNE I GOSPODARKA WODNO-CIEKOWA.......................................................................................................44 POWIETRZE ATMOSFERYCZNE I ODNAWIALNE RDA ENERGII........................................................................................44 RODOWISKO PRZYRODNICZE.....................................................................................................................................44 ZASOBY SUROWCW MINERALNYCH............................................................................................................................44 OGRANICZENIE HAASU I PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO............................................................................44 POWANE AWARIE PRZEMYSOWE I DROGOWE..............................................................................................................44 EDUKACJA EKOLOGICZNA.........................................................................................................................................44 REALIZACJA PROGRAMU..............................................................................................................................45 SZACUNKOWE KOSZTY REALIZACJI PROGRAMU.............................................................................................................45 RDA I STRUKTURA FINANSOWANIA. ......................................................................................................................46 WDRAANIE I MONITORING PROGRAMU...................................................................................................................50 STRESZCZENIE W JZYKU NIESPECJALISTYCZNYM.........................................................................53
Prognoza oddziaywania na rodowisko projektu Programu ochrony rodowiska dla gminy Bieliny na lata 2009-2016 SPIS LITERATURY I WYKORZYSTANYCH MATERIAW..................................................................54
1. WSTP
Niniejsza Prognoza oddziaywania na rodowisko dla projektu Programu ochrony rodowiska dla gminy Bieliny na lata 2009-2016 opracowana zostaa zgodnie z postanowieniami umowy zawartej przez Wjta Gminy Bieliny oraz Przedsibiorstwo Usug Geologicznych KIELKART w Kielcach. Obowizek opracowania Prognozy oddziaywania na rodowisko dla projektu Gminnego programu ochrony rodowiska wynika z przepisw art. 46 ustawy o udostpnieniu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko z dnia 3 padziernika 2008 r. (Dz. U. Nr 199, poz. 1227). Zgodnie z wymogami prawa, przed ostatecznym przyjciem tego typu dokumentu programowego organ opracowujcy Program zobowizany jest przeprowadzi, zapewniajc moliwo udziau spoeczestwa w postpowaniu, strategiczn ocen oddziaywania na rodowisko skutkw realizacji programu oraz sporzdzi w tym celu prognoz oddziaywania na rodowisko. Wjt Gminy Bieliny wystpi do Regionalnego Dyrektora Ochrony rodowiska w Kielcach oraz Pastwowego Wojewdzkiego Inspektora Sanitarnego w Kielcach o ustalenie zakresu i stopnia szczegowoci informacji zawartych w prognozie oddziaywania na rodowisko dla przedmiotowego Programu. Zakres prognozy zosta okrelony zgodnie z wymogami prawa, tj. art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnieniu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227). W zwizku z powyszym niniejsza Prognoza:
zawiera - informacje o zawartoci, gwnych celach projektowanego dokumentu oraz
jego powizaniach z innymi dokumentami; informacje o metodach zastosowanych przy sporzdzaniu prognozy; propozycje dotyczce przewidywanych metod analizy skutkw realizacji postanowie projektowanego dokumentu; informacje o moliwym transgranicznym oddziaywaniu na rodowisko; streszczenie sporzdzone w jzyku niespecjalistycznym;
okrela, analizuje i ocenia - istniejcy stan rodowiska oraz potencjalne zmiany tego
stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu; stan rodowiska na obszarach objtych przewidywanym znaczcym oddziaywaniem; istniejce problemy ochrony rodowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczeglnoci dotyczce obszarw podlegajcych ochronie na podstawie ustawy z dnia
16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody; cele ochrony rodowiska ustanowione na szczeblu midzynarodowym, wsplnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy rodowiska zostay uwzgldnione podczas opracowywania dokumentu; przewidywane znaczce oddziaywania, w tym oddziaywania bezporednie, porednie, wtrne, skumulowane, krtkoterminowe, rednioterminowe i dugoterminowe, stae i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralno tego obszaru, a take na rodowisko, a w szczeglnoci na: rnorodno biologiczn, ludzi, zwierzta, roliny, wod, powietrze, powierzchni ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne z uwzgldnieniem zalenoci midzy tymi elementami rodowiska i midzy oddziaywaniami na te elementy.
przedstawia - rozwizania majce na celu zapobieganie, ograniczanie lub
kompensacj przyrodnicz negatywnych oddziaywa na rodowisko, mogcych by rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczeglnoci na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralno tego obszaru; biorc pod uwag cele i geograficzny zasig dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralno tego obszaru rozwizania alternatywne do rozwiza zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzcej do tego wyboru albo wyjanienie braku rozwiza alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudnoci wynikajcych z niedostatkw techniki lub luk we wspczesnej wiedzy. Zgodnie z wymaganiami zawartymi w art. 54 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 3 padziernika 2008 r. Dz. U. Nr 199, poz. 1227 organ opracowujcy Gminny program ochrony rodowiska poddaje go, wraz z Prognoz oddziaywania na rodowisko, opiniowaniu przez waciwe organy ochrony rodowiska, o ktrych mowa w art. 57 i 58 (regionalny dyrektor ochrony rodowiska oraz pastwowy wojewdzki inspektor sanitarny), a take zapewnia moliwo udziau spoeczestwa w strategicznej ocenie oddziaywania na rodowisko. Ponadto organ administracji prowadzcy postpowanie w sprawie strategicznej oceny oddziaywania na rodowisko skutkw realizacji gminnego programu ochrony rodowiska zobowizany jest do wzicia pod uwag przy opracowywaniu ostatecznej wersji programu ustale i wnioskw z Prognozy oddziaywania na rodowisko oraz opinii regionalnego dyrektora ochrony rodowiska i pastwowego wojewdzkiego inspektora sanitarnego, a take rozpatrzenia uwag i wnioskw zgoszonych w zwizku z udziaem spoeczestwa.
6
Prognoza jest dokumentem wspierajcym proces decyzyjny i procedur konsultacji Programu. Gwnym celem prognozy jest okrelenie potencjalnych skutkw dla rodowiska, jakie mog wystpi w wyniku realizacji zada przewidywanych w projekcie programu ochrony rodowiska. Wskazuje na moliwe negatywne skutki i formuuje zalecenia dotyczce przeciwdziaania oraz minimalizacji.
2. INFORMACJA O ZAWARTOCI, GWNYCH CELACH GMINNEGO PROGRAMU OCHRONY

RODOWISKA I O POWIZANIACH Z INNYMI DOKUMENTAMI
Projekt Programu ochrony rodowiska dla gminy Bieliny na lata 2009-2016 przedstawia cele, priorytety i kierunki dziaa dopasowane do obecnego stanu rodowiska i wymaga wynikajcych z nowych przepisw ochrony rodowiska oraz aktualnej sytuacji spoeczno-gospodarczej gminy i planw rozwojowych w tym zakresie. Program okrela: aktualn sytuacj ekologiczn w gminie Bieliny, ekologiczne, przestrzenne, spoeczne i ekonomiczne uwarunkowania rozwoju gminy, priorytetowe dziaania w podziale na krtkoterminowe (lata 2009 2013) i dugoterminowe (do roku 2016), harmonogram konkretnych zada w zakresie ograniczenia emisji, ochrony zasobw przyrody, racjonalnego gospodarowania rodowiskiem, aktywizacji prorodowiskowej spoeczestwa i wzrostu wiadomoci ekologicznej z podziaem na: przedsibiorstw i organizacji spoecznych, szacunkowe koszty realizacji programu i rda jego finansowania, uwarunkowania realizacyjne Programu, jego wdroenie i monitoring. W strategii dziaa na lata 2009-2016 pozostawiono inwestycje, ktre maj za zadanie popraw stanu ekologicznego gminy Bieliny. Na podstawie analizy Polityki ekologicznej pastwa, Programu ochrony rodowiska wojewdztwa witokrzyskiego, Programu ochrony rodowiska powiatu kieleckiego oraz szans i zagroe wynikajcych z diagnozy w gminie Bieliny, ustalono i nadrzdnym celem dziaa ekorozwojowych, ktre naley realizowa w gminie jest poprawa stanu rodowiska zadania gminy, zadania innych organw administracji publicznej oraz instytucji,
przyrodniczego i ochrona jego zasobw. Biorc pod uwag powysze kryteria sformuowano nastpujce priorytety ekologiczne w gminie Bieliny: Ochrona zasobw przyrody (przyroda, lasy, gleby, zasoby surowcw mineralnych) renaturalizacja ekosystemw poprzez wdraanie planw ochrony dolin rzecznych, k, lasw, zaroli, zbiorowisk murawowych; kontynuowanie zalesie; budowa infrastruktury turystycznej; popieranie produkcji ywnoci metodami ekologicznymi; ochrona naturalnej rzeby i wartoci estetycznych krajobrazu; racjonalne korzystanie z surowcw mineralnych; likwidacja nielegalnego wydobycia na potrzeby lokalne. prowadzenie edukacji na rzecz zrwnowaonego rozwoju, dotyczcej wszystkich elementw i uciliwoci rodowiska; opracowanie gminnego programu edukacji ekologicznej; wczenie wadz samorzdowych w proces edukacji ekologicznej. budowa systemw kanalizacji sanitarnej; rozbudowa komunalnej oczyszczalni ciekw; modernizacja i usprawnienie urzdze do poboru i przesyania wody; budowa przydomowych oczyszczalni ciekw na terenach, gdzie nie jest moliwe podczenie do zbiorowego systemu odprowadzania ciekw; budowa retencyjnych zbiornikw wodnych; odbudowa melioracji podstawowych i szczegowych w celu przeciwdziaania skutkom suszy i powodzi. Ochrona powietrza atmosferycznego zwikszenie wykorzystania odnawialnych rde energii, szczeglnie pozyskiwanie energii z biomasy; wykonywanie termomodernizacji budynkw, szczeglnie w obiektach uytecznoci publicznej; modernizacja owietlenia ulicznego; modernizacja lokalnych kotowni na bardziej ekologiczne i ekonomiczne.
Edukacja ekologiczna
Ochrona i racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi
Oddziaywanie haasu
ograniczenie uciliwoci haasu poprzez obnienie jego natenia do poziomu gwarantowanego prawem.
Powane awarie dziaania zapobiegajce powstawaniu powanych awarii w przedsibiorstwach oraz w trakcie przewozu materiaw niebezpiecznych; szybkie usuwanie skutkw powanych awarii.
Gwnym celem Programu jest okrelenie polityki ekologicznej gminy Bieliny, realizujc polityk ekologiczn pastwa, rozumian jako zjednoczenie celw ochrony rodowiska z wyzwaniami zrwnowaonego rozwoju Europy i rozszerzania oglnowiatowej troski o Ziemi i jej przyszych mieszkacw. Najwaniejsze problemy i cele zawieraj nastpujce, dokumenty krajowe: - Polityka ekologiczna pastwa w latach 2009-2012 z perspektyw do roku 2016 - Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 - Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 Program uwzgldnia rwnie uwarunkowania wojewdzkie i powiatowe wynikajce z: ustale Planu Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa witokrzyskiego, Programu ochrony rodowiska dla wojewdztwa witokrzyskiego na lata 2007-2015, Planu gospodarki odpadami dla wojewdztwa witokrzyskiego na lata 2007-2011, Strategii rozwoju wojewdztwa witokrzyskiego do 2020 roku, Programu ochrony rodowiska i planu gospodarki odpadami dla powiatu kieleckiego aktualizacja na lata 2007-2011 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2012-2018.
10
3. OKRELENIE STANU RODOWISKA NA OBSZARACH OBJTYCH ZAKRESEM

PRZEWIDYWANEGO ODDZIAYWANIA GMINNEGO PROGRAMU OCHRONY RODOWISKA
Gmina Bieliny ley w centralnej czci wojewdztwa witokrzyskiego, w powiecie kieleckim ziemskim, na wschd od miasta Kielce. Administracyjnie gmina graniczy z gminami: Bodzentyn od pnocy, Nowa Supia i agw od wschodu, Daleszyce od poudniowego-zachodu i Grno od zachodu. Powierzchnia gminy wynosi 88,28 km2, a w skad gminy wchodzi 15 miejscowoci soeckich. Gmin zamieszkuje 10 079 osb (dane UG w Bielinach na koniec 2008 r.). 3.1. Morfologia Pod wzgldem fizyczno-geograficznym gmina Bieliny naley do mezoregionu Gry witokrzyskie (342.34-35), ktry ley w obrbie jednostki wyszego rzdu - makroregionu Wyyna Kielecka (342.3) (wg Kondrackiego, 2002 r.). Biorc pod uwag podzia Gr witokrzyskich na mikroregiony geograficzne, obszar gminy naley do Pasma witokrzyskiego (342.345) zbudowanego z grnokambryjskich kwarcytw, piaskowcw i upkw oraz Padou Kielcko-agowskiego (342.347), ktry jest uwarunkowanym tektonicznie obnieniem. Gmina Bieliny jest jednostk administracyjn o charakterze rolniczym. Uytki rolne stanowi 64 % cakowitej powierzchni, lasy i grunty lene 30,4 % powierzchni. Na pozostae grunty przypada 5,6 %. 3.2. Obszary i obiekty podlegajce ochronie przyrody i krajobrazu Obszar gminy Bieliny charakteryzuje si wysokimi walorami krajobrazowymi, przyrodniczymi i historyczno-kulturowymi, na ktre skadaj si: ustanowione formy ochrony przyrody, tereny lene, chronione wartoci krajobrazu (bogata strukturalnie rzeba terenu, atrakcyjne cigi i punkty widokowe), zasoby dziedzictwa kulturowego. Na terenie gminy wielkoprzestrzenny system ochrony przyrody obejmuje ca powierzchni. Tworz go: park narodowy wraz z otulin, park krajobrazowy oraz obszary chronionego krajobrazu.
11
Park narodowy: witokrzyski Park Narodowy zajmuje pnocn cz gminy o powierzchni 882,9 ha. Park powsta w 1950 r. w celu ochrony najstarszych gr w Polsce i jednoczenie naley do najstarszych parkw narodowych w kraju. Starania o ochron przyrody Gr witokrzyskich podjto ju w 1909 r., co byo podyktowane piln potrzeb przeciwdziaania intensywnej eksploatacji lasw Puszczy Jodowej. W granicach gminy Bieliny obszar Parku obejmuje najwysze pasmo Gr witokrzyskich - ysogry, z najwyszym wzniesieniem ysic (612 m n.p.m.) i ys Gr (593 m n.p.m.). Znaczne zrnicowanie podoa, uksztatowanie powierzchni i specyficzne warunki klimatyczne wywary duy wpyw na szat rolinn Parku. Szczytowe, kamieniste partie Pasma ysogr pokryte s drzewostanami jodowymi, natomiast nisze partie zajmuj lasy mieszane jodowo-bukowe z domieszk jaworu. Flora rolin naczyniowych reprezentowana jest przez okoo 700 gatunkw, w tym: 35 gatunkw drzew i okoo 25 gatunkw rzadko wystpujcej rolinnoci grskiej. Wystpuje tu wiele gatunkw rolin objtych prawn ochron (82 gatunki, w tym 34 gatunki rolin naczyniowych, 39 gatunkw porostw oraz 9 gatunkw grzybw) m. in. piropusznik strusi, tojad dzibaty, wawrzynek wilcze yko, bluszcz pospolity, widaki, penik europejski, lilia zotogw, kruszczyk szerokolistny, parzydo lene i inne. wiat zwierzt na terenie parku, reprezentowany jest w wikszoci przez bezkrgowce (okoo 5000 gatunkw), z czego najliczniejsz grup stanowi owady. Mona spotka tu wiele unikatowych przedstawicieli, tj. relikt polodowcowy z grupy widelnic, niezwykle rzadkie gatunki pajkw, reliktowe gatunki limakw. Na omawianym obszarze wystpuj rwnie rzadkie gatunki pazw, takie jak: traszka grska, kumak nizinny, ropucha zielona, natomiast z gadw: jaszczurka zwinka, zaskroniec zwyczajny, gniewosz plamisty. Rwnie liczny jest wiat ptakw, ktry na omawianym obszarze stanowi okoo 150 gatunkw. Do rzadkich przedstawicieli tej grupy naley zaliczy: cietrzew, orlik krzykliwy, bocian czarny, krzyodzib wierkowy i inne. Ssaki na terenie parku reprezentowane s przez: sarny, dziki, osie, jelenie oraz drobne gryzonie. Obszar parku podlega ochronie zgodnie z prawem midzynarodowym Natura 2000 - Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk pod nazw ysogry PLH260002. Park krajobrazowy: Cisowsko-Orowiski Park Krajobrazowy (powierzchnia na terenie gminy Bieliny wynosi 1 101 ha) stanowi poudniowo-wschodni fragment Zespou Parkw Krajobrazowych Gr witokrzyskich. Na jego terenie znajduj si fragmenty Pasma Orowiskiego, Pasma Ociesckiego i Pasma Cisowskiego. C-OPK utworzony zosta w celu ochrony cennych
12
zasobw przyrodniczych i krajobrazowych oraz zachowania czystoci wd rzeki Czarnej Staszowskiej, biorcej swj pocztek na bagnach i torfowiskach rezerwatu Biae ugi. Teren parku w 65% pokryty jest lasami. Dominuj tu drzewostany sosny i jody. We florze wystpuje 47 gatunkw objtych ochron w tym m.in. rzadkie gatunki widakw, wierzba borwkolistna, penik europejski, rosiczki i liczne storczyki. Obszary chronionego krajobrazu: Cisowsko-Orowiski Obszar Chronionego Krajobrazu pokrywa si z zasigiem dawnej otuliny Parku i obejmuje tereny o duych walorach przyrodniczo-krajobrazowych, ktrych ochrona zapewni zachowanie cennych walorw parku krajobrazowego. Na terenie gminy Bieliny zajmuje obszar o powierzchni 2 205 ha Obejmuje tereny rolnicze oraz obszary lene. Ochron objto wartociowe obiekty przyrody ywej i nieoywionej. Znajduje si tu ponadto wiele zabytkw wiadczcych o bogactwie dziedzictwa kulturowego regionu, w tym liczne obiekty architektury wieckiej i sakralnej. Oprcz funkcji krajobrazowych ekosystemy te peni wane funkcje biocenotyczne, glebochronne i wodochronne oraz podnosz biornorodno agroekosystemw. witokrzyski Obszar Chronionego Krajobrazu pokrywa si z zasigiem otuliny Parku Narodowego i obejmuje tereny, ktrych ochrona zapewni zachowanie cennych walorw PN. Zosta ustanowiony w 2007 r. Uchwa Rady Gminy w Bielinach i zajmuje powierzchnie 5 330,15 ha. Obejmuje tereny rolnicze oraz obszary lene. Rezerwat przyrody: Zamczysko rezerwat leny utworzony w 1959 r. na powierzchni 14,44 ha. Znajduje si na grze Wysokwka o wysokoci 412 m n.p.m. w Pamie Orowiskim. Rezerwat skada si z dwch przedmiotw ochrony: rezerwatu lenego Zamczysko oraz rezerwatu archeologiczno-przyrodniczego Gra Zamczysko. Rezerwat leny stanowi wielogatunkowe zbiorowisko lene z pomnikowymi drzewami buka, klonu zwyczajnego, jody, jaworu i dbu bezszypukowego oraz prawnie chronionej i zagroonej flory. Niektre okazy drzew osigny wiek okoo 220 lat. W rezerwacie stwierdzono jeden gatunek objty cis ochron - bluszcz pospolity. Z gatunkw objtych czciow ochron odnotowano kopytnik pospolity i przytulin wonn. Z gatunkw interesujcych i rzadkich na tym terenie ronie: czosnek niedwiedzi, ywiec cebulkowy, ywiec gruczoowaty, marzanka wonna, kopytnik, gajowiec i uskiewnik rowy. Rezerwat archeologiczno-przyrodniczy stanowi obiekt z X wieku n.e., orodek kultu pogaskiego, powiconego prawdopodobnie bogini Mokoszy. Jest to pierwszy
13
(lub jeden z nielicznych) tego rodzaju obiekt na obszarze caej Sowiaszczyzny, niezwykle cenny dla studiw nad religi pogaskich Sowian. Na omawianym terenie wystpuj dwa zarejestrowane pomniki przyrody: cis pospolity (nr rej.087) - drzewo o obwodzie pnia 125 cm, wysokoci 8 m i wieku okoo 100 lat, ronie w Makoszynie w pobliu kocioa po pnocnej stronie drogi Kielce Opatw; skaki Kamie awki (nr rej.129) s to trzy zwarte bloki skalne pomidzy, ktrymi utworzy si tunel. Obiekt znajduje si na zboczu wzgrza nad dopywem Belnianki (nad zakolem rzeki), ok. 1km na poudnie od Bielin Kapitulnych. S to cztery grupy skaek rodkowodewoskich dolomitw wraz z rolinnoci naskaln. Na terenie gminy znajduj si szlaki turystyczne, trasy rowerowe, trasy narciarstwa biegowego i cieki dydaktyczne. 3.3. Obszar natura 2000 Europejska Sie Ekologiczna Natura 2000 ma na celu utrzymanie biornorodnoci pastw czonkowskich UE poprzez ochron najcenniejszych siedlisk oraz gatunkw fauny i flory na ich terytorium. Podstawy prawne do jej tworzenia stanowi: Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory tzw. Siedliskowa, stanowica podstaw do wydzielenia Specjalnego Obszaru Ochrony - SOO, Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikich ptakw, tzw. Ptasia na podstawie ktrej tworzy si Obszar Specjalnej Ochrony - OSO. Obszary wytypowane do ochrony w ramach systemu Natura 2000 maj na celu utrzymanie biornorodnoci pastw czonkowskich poprzez ochron najcenniejszych siedlisk oraz gatunkw flory i fauny na ich obszarze. Ochrona biornorodnoci w tej sieci bdzie realizowana na podstawie planw ochrony, ktrych ustalenia bd wice dla planw zagospodarowania przestrzennego, planw urzdzenia lasw itp. Na terenie gminy Bieliny znajduje si czciowo: ysogry SOO (specjalny obszar ochrony siedlisk) kod obszaru PLH260002. Obszar obejmuje najwysz cz Gr. Osobliwoci tego pasma jest obecno podszczytowych rumowisk gazw kwarcytowych z okresu kambryjskiego, nazywanych gooborzami, nieporonitych przez flor naczyniow. Obszar jest w okoo 90% poronity przez lasy,
14
w wikszoci s to lasy jodowo-bukowe. Mniej liczne s bory sosnowe i mieszane, z udziaem dbu. W niszych pooeniach spotyka si grdy, a w miejscach o waciwych warunkach wodnych, bory wilgotne i bagienne a take olsy. Niektre fragmenty drzewostanw maj do znacznie zmieniony skad gatunkowy, co jest efektem prowadzonej tu niegdy gospodarki lenej. Na terenie ostoi znajduj si take mae enklawy k i pastwisk. W obszarze stwierdzono obecno 9 rodzajw siedlisk z Zacznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Wystpuj tu endemiczne zespoy rolinne, zwaszcza witokrzyski br jodowy, bogate zbiorowiska mszakw i porostw na gooborzach, jedna z najwikszych ostoi modrzewia polskiego. Bogata flora rolin naczyniowych liczca ok. 700 gat., w tym wiele zagroonych w skali kraju, rzadkich lokalnie, lub prawnie chronionych. Stwierdzono tu wystpowanie ok. 4000 gatunkw bezkrgowcw, w tym wiele unikatowych, reliktowych form. cznie w obszarze obserwuje si 13 gatunkw rolin i zwierzt z Zacznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Gatunki wymienione w p. 3.3. z motywacj D to gatunki prawnie chronione w Polsce. Obszar pooony jest w caoci na terenie witokrzyskiego Parku Narodowego (1950 r.). Dziaajc w kierunku wypenienia zobowiza, w tym realizujc kolejny etap prac nad wypracowaniem i wdroeniem sieci NATURA 2000, w 2008 r. powoane zostay tzw. Wojewdzkie Zespoy Specjalistyczne, ktre wskazay nowe tereny speniajce wymogi okrelone w zacznikach do dyrektyw Rady EU tzw. ,,siedliskowej, ktre s potencjalnymi obszarami Sieci NATURA 2000. W dniu 28.10.2009 r. Rada Ministrw przyja list proponowanych obszarw. Na terenie gminy Bieliny wytypowano nastpujce obszary:
ysogry (na terenie gminy Bieliny pokrywa si w caoci z istniejcym obszarem SOO ysogry) Lasy Cisowsko-Orowiskie Jeden z wikszych kompleksw lenych zajmujcych poudniow cz Pasma ysogrskiego w Grach witokrzyskich. Pooony jest w zlewniach Nidy i Czarnej Staszowskiej. Obejmuje trzy pasma wzgrz zbudowane z dewoskich piaskowcw i wapieni oraz kambryjskich kwarcytw. Rzeba terenu jest bardzo urozmaicona, z licznymi garbami denudacyjnymi, kotlinami i dolinami o charakterze przeomw. Sie wodna jest dobrze rozwinita. Rzeki pyn naturalnymi korytami tworzc liczne zakola i meandry. W ich otoczeniu znajduj si due kompleksy k. Lasy zajmuj wikszo powierzchni obszaru. S to gwnie drzewostany jodowe, sosnowo-jodowe i bukowo-jodowe z udziaem jaworu, klonu i cisa, odnawiajce si
15
z samosiewu. Niektre fragmenty o charakterze pierwotnym s pozostaoci Puszczy witokrzyskiej, np. las bukowy chroniony w rezerwacie Zamczysko. Celem ochrony tej ostoi jest zabezpieczenie naturalnego lasu o charakterze grskim na niu. W ostoi naliczono okoo 700 gatunkw rolin naczyniowych, z tego 42 gatunki objte ochron cis oraz 10 ochron czciow. Na terenie obszaru wystpuje w sumie 19 typw siedlisk przyrodniczych z Zacznika I Dyrektywy Siedliskowej. O wartoci przyrodniczej tego obszaru wiadczy take najdusza w regionie lista pozostaych wanych gatunkw rolin i zwierzt, gwnie tych zwizanych ze rdlenymi torfowiskami i dobrze zachowanym drzewostanem. Jest to ostoja wielu rzadkich i zagroonych gatunkw ptakw - zarwno zwizanych ze rodowiskiem lenym, jak i wodno-botnych. Na terenie gminy Bieliny obszar znajduje si czciowo na terenie Cisowsko-Orowiskiego Parku Krajobrazowego (20 706 ha; 1988) oraz CisowskoOrowiskiego Obszaru Chronionego Kraobrazu (23748 ha; 2005).
Ostoja Jeleniowska bdcego przedueniem na wschd pasma ysogrskiego. Uoone jest ono rwnolenikowo, zbudowane z odpornych na wietrzenie ska kambryjskich, w caoci pokryte lasami. Wierzchowiny maj wyrwnane powierzchnie z agodnymi spadkami. Charakterystycznym elementem pasma s wystpujce na zboczach rumowiska piaskowcw kwarcytowych tzw. gooborza, najwiksze z nich objte s ochron rezerwatow. Stoki porozcinanne s licznymi dolinkami, w niektrych znajduj si rdliska dajce pocztek potokom. Jest to jeden z wikszych kompleksw lenych zajmujcych cz Gr witokrzyskich. Ostoja zdominowana jest przez lasy bukowojodowe (yzne i kwane buczyny, wyynne bory jodowe) rzadziej grdy i gi, sporadycznie wystpuj niewielkie paty k ekstensywnie uytkowanych. Na terenie obszaru wystpuj tez dobrze wyksztacone piargi i gooborza krzemianowe. Celem ochrony tego obszaru jest zabezpieczenie naturalnego lasu o charakterze grskim na niu z obecnoci gatunkw chronionych i grskich (w przypadku wprowadzenia waciwych sposobw ochrony ekosystemw lenych jest wysoce prawdopodobne spontaniczne odtworzenie si swoistej lasom naturalnym zoocenozy bezkrgowcw, dziki bezporedniej bliskoci witokrzyskiego Parku Narodowego i istnieniu potencjalnych drg migracji fauny z jego obszaru).
16
Podczas prowadzenia prac zastosowane zostan rozwizania chronice rodowisko przed zanieczyszczeniem. Nie przewiduje si adnych negatywnych oddziaywa wynikajcych z realizacji zada inwestycyjnych objtych gminnym programem ochrony rodowiska. Planowane przedsiwzicia nie bd oddziaywa na cele ochrony obszarw Natura 2000, w tym w szczeglnoci: stan siedlisk przyrodniczych, siedlisk gatunkw rolin i zwierzt oraz integralno obszarw Natura 2000 i jego powizania z innymi obszarami. 3.4. Hydrografia Gwn rzek gminy jest Belnianka z dopywami prawobrzenymi: rz. Kakoniank i Daljank oraz lewobrzenymi: rz. Hutk i Nidziank. Rzeka Belnianka po poczeniu z rzek Lubrzank tworz Czarn Nid. Poudniowo-wschodni fragment obszaru gminy odwadnia rzeka agownica, uchodzca do Czarnej Staszowskiej. Wystpuj rwnie rowy melioracyjne zaoone w rnych okresach okresowo prowadzce wod. Rzeki gminy posiadaj naturalny ukad hydrologiczny, a wanymi elementami rzek jest meandrowanie. Posiadaj typowy charakter rzek grskich. Rzeki wykazuj w cigu roku wahania stanu wd powodowane zmiennoci zasilania. Wysokie stany wd towarzysz wezbraniom wiosennym (roztopy) i letnim, a niskie stany wystpuj w czerwcu, na pocztku lipca oraz jesieni. Nage wezbrania obserwuje si w momencie wystpienia deszczy nawalnych. Charakterystyczn cech sieci rzecznej Gr witokrzyskich jest jej niezgodno z ukadem pasm. Rzeki czsto zmieniaj kierunki i tworz odcinki przeomowe. Na terenie gminy malowniczy przeom z bystrzami i progami skalnymi wyerodowaa rzeka Belnianka w Bielinach, wykorzystujc uskok tektoniczny przecinajcy Pasmo Bieliskie. W systemie zarzdzania gospodark wodn obszar gminy naley do Regionalnego Zarzdu Gospodarki Wodnej w Krakowie. Na terenie gminy nie ma staww i oczek wodnych o powierzchni powyej 0,5 ha. Mae oczka wodne i stawy rybne, sztucznie utworzone znajduj si w wyrobiskach poeksploatacyjnych i na terenach rwninnych w dolinach rzek. Monitoring i jako wd powierzchniowych W roku 2007 i 2008 monitoring jakoci wd powierzchniowych prowadzony by zgodnie z Programem monitoringu rodowiska wojewdztwa witokrzyskiego na lata 20072009 zaakceptowanym do realizacji przez Wojewod witokrzyskiego i zatwierdzonym
17
przez Gwnego Inspektora Ochrony rodowiska. Badania te wykonuje Laboratorium Wojewdzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska w Kielcach. Badania realizowane byy w zakresie monitoringu diagnostycznego i operacyjnego, poszerzonego o wskaniki do oceny wd zanieczyszczonych zwizkami azotu ze rde rolniczych i zagroonych eutrofizacj oraz w wybranych punktach - do oceny wd przeznaczonych do bytowania ryb i wd powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludnoci w wod do spoycia. Na terenie gminy Bieliny wody powierzchniowe nie s monitorowane. 3.5. Warunki hydrogeologiczne Teren gminy Bieliny nie jest obszarem zasobnym w wod podziemn, jednak s one gwnym rdem zaopatrzenia ludnoci w wod do picia i na potrzeby gospodarcze. Na obszarze gminy wystpuj utwory bezwodne kwarcyty i upki kambryjskie w pnocnej i poudniowej czci gminy. Wody podziemne wystpuj natomiast w utworach dewonu rodkowego i grnego oraz czwartorzdowych. Czsto poziomy te nie s izolowane od powierzchni terenu warstw utworw nieprzepuszczalnych. Istnieje zatem ryzyko naraenia tych wd na wpywy zanieczyszczenia antropogenicznego. Zasoby wd podziemnych w gminie zwizane s bezporednio z infiltracj wd opadowych oraz z dolinami rzecznymi. Monitoring i jako wd podziemnych Badania monitoringowe wd podziemnych w wojewdztwie witokrzyskim w 2007 i 2008 roku prowadzono w sieci krajowej w ramach monitoringu operacyjnego, ktrym obejmuje si jednolite czci wd podziemnych uznane za zagroone niespenieniem okrelonych dla nich celw rodowiskowych. Badania i klasyfikacj wd podziemnych wykona Pastwowy Instytut Geologiczny przy koordynacji Gwnego Inspektoratu Ochrony rodowiska. Ocena stanu wd podziemnych za rok 2008 dokonana zostaa na podstawie nowego rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriw i sposobu oceny stanu wd podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896). Rozporzdzenie to dokonuje w zakresie swojej regulacji wdroenia dyrektywy 2000/60/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 padziernika 2000 r. ustanawiajcej ramy wsplnotowego dziaania w dziedzinie polityki wodnej oraz dyrektywy 2006/118/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie ochrony wd podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem ich stanu.
18
Na terenie gminy Bieliny monitoring wd podziemnych nie jest prowadzony. Jako wody podziemnej jest stale kontrolowana na ujciach komunalnych przez Stacj SanitarnoEpidemiologiczn. 3.6. Warunki meteorologiczne Teren gminy Bieliny zalicza si do tzw. klimatu Wyyn Poudniowopolskich, jednego spord siedmiu wyrnionych regionw klimatycznych. Ten typ klimatu cechuje znaczna rnorodno poszczeglnych krain klimatycznych, np. ssiadujcych ze sob Gr witokrzyskich i Niecki Nidziaskiej. Uksztatowanie terenu, grzbiety grskie o niezbyt duych wysokociach bezwzgldnych 400-600 m n.p.m. maj klimat lokalny chodniejszy od terenw przylegych, wyynnych i rwninnych. Warunki topoklimatyczne:

rednioroczna temperatura powietrza 7,0C, najcieplejszy miesic lipiec r. temp. 17,0C, najzimniejszy miesic luty r. temp. 4,5C, liczba dni pogodnych: 40-50 dni liczba dni pochmurnych: 200 dni wysoko opadw 600-800 mm, W/w warunki charakteryzuj wietrzno regionu i decyduj o rozprzestrzenianiu si
Warunki anemometryczne. potencjalnych nadziemnych zanieczyszcze. Kierunki i rozkad wiatrw w cigu roku modelowane s ogln cyrkulacj powietrza atmosferycznego, oraz topografi terenu. rednia roczna prdko wiatru wynosi tu od 2,3 do 2,7 m/s. Latem przewaaj wiatry zachodnie, a zim wschodnie. Monitoring i jako powietrza Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami jest obecnie jednym z realizowanych priorytetowych kierunkw ochrony rodowiska. Dla poprawnoci wykonania tego zadania konieczne jest prowadzenie monitoringu powietrza. Pozwala to na badania i ocen stopnia zanieczyszczenia powietrza. Informacje uzyskane w ramach funkcjonowania systemu monitoringu s podstaw do identyfikowania zagroe i podejmowania dziaa zmniejszajcych stopie zanieczyszczenia powietrza. Proces rozchodzenia si zanieczyszcze w atmosferze uzaleniony jest od warunkw meteorologicznych, std nie zawsze w sposb waciwy mona okreli strefy skaenia.
19
W wojewdztwie witokrzyskim wstpn ocen jakoci powietrza i klasyfikacj stref przeprowadza si ze wzgldu na:
-
ochron zdrowia ludzi i dotyczy: SO2, NO2, pyu zawieszonego PM10, As, Cd, Ni, Pb, CO, BaP, C6H6, i O3, ochron rolin i dotyczy: SO2, NOx i O3. Zgodnie z nowymi zasadami w celu okrelenia jakoci powietrza atmosferycznego
zostay wydzielone strefy dla kryteriw ochrony zdrowia ludzi oraz ochrony rolin. Gmina Bieliny naley do strefy powiat kielecki. Na witym Krzyu funkcjonuje Stacja Monitoringu Uniwersytetu witokrzyskiego wykonujca cige pomiary monitoringu powietrza atmosferycznego (pomiar SO2, NOx). Na podstawie klas wynikowych okrelano jedn klas ogln ze wzgldu na kryterium ochrony zdrowia oraz jedn klas ogln ze wzgldu na ochron rolin. Na podstawie przeprowadzonych pomiarw WIO dokona oceny poziomu substancji w powietrzu. Ze wzgldu na kryterium ochrony zdrowia oraz kryterium ochrony rolin strefa powiat kielecki zostaa zakwalifikowana do klasy A gdzie stenia zanieczyszcze nie przekraczaj poziomw dopuszczalnych, poziomw docelowych, poziomw celw dugoterminowych. Wymaganym dziaaniem jest utrzymywanie jakoci powietrza na tym samym lub lepszym poziomie. Wyniki klasyfikacji strefy wojewdztwa witokrzyskiego ze wzgldu na ochron zdrowia ludzi, dla kryterium celu dugoterminowego w zakresie O3 oraz ochron rolin, dla kryterium poziomu docelowego i celu dugoterminowego w zakresie O3 obszar caego wojewdztwa otrzyma klas D2. Klasa D2 skutkuje podjciem dugoterminowych dziaa naprawczych bdcych celem programu ochrony rodowiska dla wojewdztwa witokrzyskiego. Najczciej wystpujcymi charakterystycznymi zanieczyszczeniami powietrza s: pyy, dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek i dwutlenek wgla. Najwikszym antropogenicznym rdem emisji rnych substancji jest proces spalania paliw. W strukturze emitowanych zanieczyszcze przewaaj zanieczyszczenia gazowe, a wrd nich: dwutlenek wgla, dwutlenek siarki, tlenki azotu i tlenek wgla. Znaczny wpyw na jako powietrza ma emisja ze rodkw transportu. Emisja komunikacyjna stwarza zagroenie w pobliu drg o duym nateniu ruchu koowego. Zanieczyszczenia komunikacyjne (tlenek i dwutlenek wgla, tlenki azotu, wglowodory, pyy z metalami cikimi) pogarszaj jako powietrza atmosferycznego oraz wpywaj na wzrost stenia ozonu w troposferze.
20
Znaczny wpyw na zanieczyszczenie powietrza maj rwnie lokalne przestarzae kotownie pracujce dla potrzeb centralnego ogrzewania oraz mae przedsibiorstwa spalajce wgiel w celach grzewczych i technologicznych. Nie posiadaj one praktycznie adnych urzdze ochrony powietrza. Gwnym paliwem w sektorze gospodarki komunalnej jest wgiel o rnej jakoci i rnym stopniu zasiarczenia. Funkcjonujce w tym sektorze stare urzdzenia grzewcze posiadaj nisk sprawno. Na terenie gminy Bieliny w ogrzewaniu wci przewaa jako paliwo wgiel kamienny, gwnie ze wzgldu na wysokie ceny oleju opaowego i brak dostpnoci do sieci gazowych. Coraz bardziej popularna staje si termomodernizacja budynkw wykonanych w latach poprzednich. Na terenie gminy w ostatnich latach realizowany jest program modernizacji budynkw oraz lokalnych kotowni. Szkoa w Hucie Starej posiada nowy piece, w ktrym spalany jest EKOGROSZEK. Kolektory soneczne znajduj si na budynkach szkolnych w Lechowie oraz Hucie Starej. 3.7. Zasoby naturalne Teren gminy Bieliny pooony jest poza zasigiem intensywnej gospodarki grniczoprzemysowej. Na terenie znajduj si zoa rozpoznane szczegowo znajdujce si w Bilansie zasobw kopalin w Polsce. Zoa kwarcytw ogniotrwaych: Gra Skaa dewoskie piaskowce kwarcytowe o zasobach 1 676 tys. ton Wojtkowa Gra I dewoskie piaskowce kwarcytowe o zasobach 1 141 tys. ton Wojtkowa Gra II dewoskie piaskowce kwarcytowe o zasobach 1 264 tys. ton Zoe piaskw i wirw: Napkw piaski czwartorzdowe o zasobach 4 233 tys. ton Na omawianym obszarze prowadzono prace rozpoznawcze gwnie pod ktem piaskw oraz piaskowcw kwarcytowych. W ramach tych prac wstpnie rozpoznano:

Dua Skaa w Starej Hucie piaskowce kwarcytowe kat. C2 26174 tys. ton Gra Cheny w Czaplowie piaskowce kwarcytowe zasoby szacunkowe 3 032 tys. ton Napkw piaskowce kwarcytowe zasoby szacunkowe 1 239 tys. ton Obszar Bieliny piaski czwartorzdowe zasoby szacunkowe 2 mln m3 Lechw piaski czwartorzdowe zasoby szacunkowe 500 tys. ton Makoszyn piaski czwartorzdowe zasoby szacunkowe 3 mln ton Makoszyn gliny zasoby szacunkowe 40 tys. ton.
21
4. POTENCJALNE ZMIANY STANU RODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROGRAMU

Prawidowo realizowany rozwj gospodarczy, przestrzenny i spoeczny musi uwzgldnia ochron istniejcego ekosystemu oraz eliminowa wszystkie zagroenia mogce zakci jego funkcjonowanie. Dziaania przewidziane do podejmowania w Gminnym programie ochrony rodowiska uwzgldniaj specyfik gminy, a niemal kade dziaanie w mniejszym lub wikszym stopniu bdzie oddziaywao korzystnie na stan rodowiska. Gwnym celem Programu jest okrelenie polityki ekologicznej gminy Bieliny, realizujc polityk ekologiczn pastwa, rozumian jako zjednoczenie celw ochrony rodowiska z wyzwaniami zrwnowaonego rozwoju w warunkach zjednoczonej Europy i rozszerzania oglnowiatowej troski o Ziemi i jej przyszych mieszkacw. Program ochrony rodowiska wraz z planem gospodarki odpadami jest podstawowym dokumentem koordynujcym dziaania na rzecz ochrony rodowiska na terenie gminy Bieliny. W szczeglnoci: przekazuje spoeczestwu, przedsibiorcom, samorzdom informacje na temat zasobw rodowiska przyrodniczego oraz stanu poszczeglnych komponentw rodowiska, omawia najwaniejsze problemy, w tym zagroenia ekologiczne, proponujc sposoby ich rozwizania w okrelonym czasie, jest gwarantem wdraania zrwnowaonego rozwoju gminy, okrela sposoby wsppracy administracji publicznej wszystkich szczebli oraz instytucji i pozarzdowych organizacji ekologicznych na rzecz ochrony rodowiska w gminie, uatwia, a niekiedy formalnie umoliwia wystpowanie o rodki finansowe potrzebne do realizacji przedsiwzi, uatwia wydawanie decyzji okrelajcych sposb i zakres korzystania ze rodowiska, organizuje system informacji o stanie rodowiska i dziaaniach zmierzajcych do jego poprawy. Brak realizacji GPO jest niezgodne z obowizujcymi zapisami prawnymi oraz zaoeniami Polityki Ekologicznej Pastwa. Zrwnowaony rozwj spoeczno-gospodarczy gminy gwarantuje jego mieszkacom popraw warunkw ycia, odpowiedni promocj walorw rodowiskowych i zasobw oraz szersze moliwoci jego wykorzystania. Taki zrwnowaony rozwj bdzie moliwy przy
22
uchwaleniu zapisw GPO, natomiast zaniechanie realizacji programu spowoduje jego zachwianie. Oddziaywanie na rodowisko dziaa przewidzianych do realizacji w projektowanym dokumencie wie si gwnie z ochron przyrody, gospodark wodno ciekow, ochron lasw i ochron powietrza, eksploatacj surowcw mineralnych oraz gospodark wodn. Na omawianym obszarze wystpuje dysproporcja pomidzy rozwojem sieci wodocigowej i kanalizacyjnej. Najwiksze zagroenie powoduj cieki komunalne odprowadzane bez oczyszczenia bezporednio w miejscowociach posiadajcych wodocig. Nieprawidowo prowadzona eksploatacja surowcw mineralnych systemem odkrywkowym moe powodowa powstanie: przeksztace powierzchni terenu, wyrobisk poeksploatacyjnych, niekiedy osuszanie gruntw, zanieczyszczenie wd i powietrza atmosferycznego. Nieracjonalne dziaania czowieka powodujce zmian stosunkw wodnych (regulacja rzek, melioracje odwadniajce, osuszenie terenw podmokych), powoduj stopniowe osuszanie i zanik ekosystemw hydrogenicznych, odznaczajcych si bardzo wysokim systemem biornorodnoci. Zagroenie stanowi take poary lasw i k, ktre naruszaj rwnowag ekosystemw i powoduj spustoszenia gatunkowe flory i fauny. W zakresie gospodarki lenej odczuwalny jest brak dostatecznych rodkw finansowych na zalesienia, niedobr lenych zbiornikw retencyjnych oraz nadmierne rozproszenie kompleksw lenych w lasach prywatnych. Potencjalne zmiany stanu rodowiska, w przypadku braku realizacji programu, dotycz przede wszystkim pogorszenia jakoci wd podziemnych i powierzchniowych, spowodowanego migracj zanieczyszcze ze ciekw komunalnych odprowadzanych bez oczyszczenia do wd i gruntw, jak te wylewanych z oprnianych szamb. Rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ciekw komunalnych oraz rozbudowa sieci kanalizacyjnej na terenie gminy s podstawowymi dziaaniami funkcjonowania programu. Rzeki na terenie gminy nie s uregulowane i nie maj waw przeciwpowodziowych. Istnieje zatem zagroenie powodziowe w przypadku wystpienia deszczy nawalnych. Zaniechanie budowy zbiornikw rekreacyjno retencyjnych doprowadzi do zmiany poziomu wd gruntowych, ktre stanowi rwnie rdo zasilania wd podziemnych. Zbiorniki wodne agodz skutki ekstremalnych zjawisk takich jak susza i powd, s rwnie wykorzystywane do celw rekreacyjnych oraz podnosz atrakcyjno turystyczn i inwestycyjn miejscowoci.
23
do wd lub grunt, szczeglnie
Brak dziaa w sprawie wdroenia programu NATURA 2000 oraz w celu objcia ochron najcenniejszych obiektw i obszarw, zalesiania nieuytkw i sabych uytkw rolnych, waciwego zagospodarowania dolin rzecznych, k, lasw, zaroli i renaturalizacja ekosystemw doprowadzi do degradacji rodowiska przyrodniczego. Niska emisja w przypadku braku przechodzenia na opalanie ekologiczne lub olejowe pogorszy w znaczny sposb jako powietrza atmosferycznego. W przypadku braku realizacji programu dziaania w zakresie ochrony rodowiska bd prowadzone nieprawidowo.
5.
ISTNIEJCE PROBLEMY OCHRONY RODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU,
W SZCZEGLNOCI DOTYCZCYCH OBSZARW PODLEGAJCYCH OCHRONIE NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA
16 KWIETNIA 2004 R. O OCHRONIE PRZYRODY
Przedstawione zasoby i walory rodowiska przyrodniczego w gminie Bieliny ulegaj licznym zagroeniom. rda zagroe s wewntrzne, zlokalizowane na terenie gminy i zewntrzne w tym znacznie oddalone (np. rda zanieczyszcze powietrza). Podstawowe rda zanieczyszczenia wd powierzchniowych w gminie to cieki (surowe lub niedostatecznie oczyszczone) komunalne z jednostek osadniczych. Na omawianym terenie funkcjonuje 1 oczyszczalnia ciekw komunalnych, ktra obecnie jest rozbudowywana i modernizowana. Problemem jest brak sieci kanalizacyjnej w poudniowej czci gminy, niski stan wiadomoci ekologicznej czci mieszkacw, ktrzy wylewaj cieki na pola, do roww melioracyjnych i przydronych. Zanieczyszczenie wd podziemnych w najwikszym stopniu zaley od gbokoci zalegania oraz izolacji poziomu wodononego od powierzchni terenu oraz od lokalizacji potencjalnych rde zanieczyszcze. Wody podziemne na terenie gminy, ze wzgldu na czste wychodnie utworw wodononych na powierzchni terenu, s mocno zagroone na zanieczyszczenia antropogeniczne. W zwizku z powyszymi uwarunkowaniami przyrodniczymi i prawnymi Program zakada szereg rozwiza i dziaa majcych na celu ochron cennych przyrodniczo terenw.
24
6. OKRELENIE, ANALIZA I OCENA PRZEWIDYWANYCH ZNACZCYCH ODDZIAYWA NA RODOWISKO ORAZ OBSZARY NATURA 2000, W TYM ODDZIAYWANIA BEZPOREDNIE, POREDNIE, WTRNE, SKUMULOWANE, KRTKOTERMINOWE, REDNIOTERMINOWE I DUGOTERMINOWE, STAE
I CHWILOWE ORAZ POZYTYWNE I NEGATYWNE
Realizacja kadej inwestycji, bez wzgldu na jej charakter, skal czy funkcje jakie ma w przyszoci peni, oddziauje w okrelony sposb na rodowisko i w konsekwencji na czowieka. Skutki tych oddziaywa maj czsto negatywny, a niekiedy take korzystny charakter, rn skal, trwao w czasie, odwracalno i zdolno generowania synergii. Dlatego dla poprawnej oceny skutkw, jakie moe powodowa przeprowadzenie konkretnych zamierze inwestycyjnych naley, zgodnie z zasad zrwnowaonego rozwoju, rozwaa problemy oddziaywa caociowo, majc na uwadze nie tylko konsekwencje rodowiskowe, ale spoeczne i ekonomiczne same w sobie, jak rwnie skutki czne wystpujce w odniesieniu do tych trzech skadowych, traktowanych rwnoprawnie. Planowane w Programie ochrony rodowiska na lata 2009-2016 dla gminy Bieliny zadania bd oddziaywa na: powietrze atmosferyczne klimat akustyczny rolinno i zwierzta zasoby naturalne i gleb wartoci przyrodniczo krajobrazowe i kulturowe wody powierzchniowe i podziemne ludzi. Najwiksza ingerencja w rodowisko naturalne nastpi na terenach planowanych inwestycji budowlanych: wodocigi, kanalizacja, obiekty budowlane, zbiornik retencyjny oraz modernizacja oczyszczalni ciekw komunalnych. Inwestycje te bd oddziaywa przede wszystkim na etapie budowy. Modernizacja oczyszczalni ciekw w Bielinach oraz cz inwestycji z zakresu budowy kanalizacji sanitarnej jest ju w trakcie realizacji. Na realizacj tych przedsiwzi przeprowadzono oceny oddziaywania na rodowisko i wydana zostaa decyzja o rodowiskowych uwarunkowaniach. Kada inwestycja prowadzona w zwizku z budow jak rwnie pniejsz eksploatacj zostanie dokadnie przeanalizowana i okrelona na etapie uzyskania decyzji
25
rodowiskowych, a ich oddziaywanie okrelone zostanie w raportach oddziaywania na rodowisko tych przedsiwzi. Realizacja zaoe programu ochrony rodowiska ma na celu popraw istniejcego stanu rodowiska w zakresie zwizanym z ochron przyrody, eksploatacj surowcw mineralnych, gospodark wodno-ciekow, gospodark len i ochron powietrza. Naley jednak pamita, e niektre przedsiwzicia z zakresu gospodarki wodnociekowej mog lokalnie oddziaywa na rodowisko. Inwestycje tego typu powoduj take czsto szereg konfliktw spoecznych (przebieg trasy sieci kanalizacyjnej itd.), co czsto zwizane jest z brakiem informacji skierowanej do spoecznoci. Zagroeniem dla rodowiska zwizanym z realizacj PO bdzie nieterminowe realizowanie zapisanych w nim dziaa. 6.1. Oddziaywanie na powierzchni ziemi i gleb Gwnym zagroeniem dla gleb na terenie gminy jest ich nadmierne zakwaszenie powstajce na skutek nieracjonalnego stosowania nawozw mineralnych i chemicznych rodkw ochrony rolin. Brak zabiegw agrotechnicznych powoduje, e grunty trac nabyt kultur roln i podlegaj naturalnej sukcesji drzew i krzeww. Powoduje to zmniejszanie powierzchni gleb uytkowanych rolniczo. Wanym zagroeniem s take niewaciwie dziaajce melioracje wodne, powodujce nadmierne przesuszanie gleb. Surowce mineralne nie stanowi same w sobie zagroenia dla rodowiska. Zagroenie stanowi moe jedynie niewaciwy sposb ich eksploatacji. Teren gminy Bieliny pooony jest poza zasigiem intensywnej gospodarki grniczo-przemysowej. W ostatnich latach podjte zostay dziaania zmierzajce do ukrcenia tzw. dzikiej eksploatacji kopalin oraz eliminowania jej z terenw rolniczych i lenych. W wyniku takiej eksploatacji nastpuje dewastacja powierzchni ziemi, wynikajca z nieuporzdkowanego wydobycia przez miejscow ludno. Wyrobiska te najczciej s niewielkie, lecz stanowi due zagroenie rodowiska. S one czsto miejscem tworzenia si nielegalnych wysypisk mieci. Obecnie eksploatowane tereny powinny posiada opracowan dokumentacj geologiczn wraz z podanym kierunkiem rekultywacji po zakoczeniu eksploatacji. Pozwala to zminimalizowa ujemne skutki wydobycia na rodowisko naturalne. Rekultywacja terenw zdegradowanych pozwala przywrci teren do produkcji rolniczej, lenej czy na cele rekreacyjne. Dziaania rekultywacyjne powinny by prowadzone w kierunku najbardziej optymalnym dla rodowiska.
26
Zalesianie uytkw niskich klas bonitacyjnych, wpynie korzystnie na gleby i zachowanie rnorodnoci biologicznej. Stanowi cenny element krajobrazowy i biotyczny. Na terenie gminy nie przewiduje si zalesie o powierzchni powyej 20 ha. Pozostae zapisy w ramach gminnego programu ochrony rodowiska realizowane bd na terenach ju zagospodarowanych. Ich wykonywanie nie wpynie na istniejc rzeb terenu. Oddziaywania w trakcie budowy bd polegay na zajciu powierzchni terenu oraz zmianach struktury gruntu (zagszczenia, usunicie warstwy humusu, sztuczne nasypy itp.) pod powierzchni i w bezporednim ssiedztwie prowadzonych prac. Podobne oddziaywania wystpowa bd rwnie w punktach czasowego skadowania materiaw budowlanych i elementw konstrukcyjnych. Przy waciwie zaprojektowanych zabezpieczeniach (np. wykonaniu kanalizacji deszczowej w obrbie projektowanych inwestycji, zastosowanie ogrodze, zachowanie szczeglnej ostronoci) zagroenia bezporednie dla gruntu bd zminimalizowane. Na terenach zurbanizowanych gleby ulegaj degradacji przede wszystkim wskutek opadania zanieczyszcze pyowych (np. na placu budowy, wzdu cigw komunikacyjnych), przesikania zanieczyszczonych wd opadowych oraz zanieczyszczenia metalami cikimi. Gleba jest elementem rodowiska bardzo silnie oddziaywujcym na roliny, dlatego poprawa jej jakoci moe mie z biegiem czasu pozytywny wpyw na szat rolinn. Oddziaywanie na gleby kadej inwestycji powinno zosta dokadnie przeanalizowane i okrelone na etapie uzyskania decyzji rodowiskowych oraz raportw oddziaywania na rodowisko tych przedsiwzi. 6.2. Oddziaywanie na rolinno naturaln, ludzi i dobra materialne Zgodnie z art. 82, ust. 1 Ustawy o ochronie przyrody z dn. 16 kwietnia 2004 r. Dz. U. Nr 92 z 2004 r., poz. 880, prace ziemne oraz inne prace zwizane z wykorzystaniem sprztu mechanicznego lub urzdze technicznych, prowadzone w obrbie bryy korzeniowej drzew lub krzeww na terenach zieleni powinny by wykonywane w sposb najmniej szkodzcy drzewom lub krzewom. Teren budowy jest miejscem, gdzie wystpuj szczeglnie liczne zagroenia dla drzew i krzeww w postaci bezporednich uszkodze lub niekorzystnych zmian warunkw siedliskowych. Dlatego te adne drzewa i krzewy na placu budowy nie pozostan bez skutecznego zabezpieczenia.
27
Prace ziemne zwizane z rozwojem sieci wodno-kanalizacyjnej przyczyni si do okresowej zmiany walorw krajobrazowych terenu. Dla potrzeb projektowanych inwestycji przeprowadzona zostanie inwentaryzacja drzew i krzeww oraz zostan wykonane szczegowe opracowania dotyczce tych przedsiwzi. Zwierzta i roliny bytujce w ssiedztwie terenw inwestycyjnych oraz drg naraone s na negatywne wpywy ju od rozpoczcia inwestycji, a nastpnie w czasie eksploatacji. Substancje toksyczne dla rolin mog by pobierane przez system korzenny z gleb lub wchaniane bezporednio z atmosfery. Pozostae planowane dziaania s w wikszoci cakowicie neutralne dla biornorodnoci i tym bardziej nie powinny przyczyni si do redukcji liczby gatunkw, jak te nie powinny przyczyni si do redukcji populacji zwierzt, czy liczby obiektw przyrodniczych. Nie przewiduje si negatywnego wpywu na dziedzictwo kulturowe oraz zdrowie ludzi. W programie inwestycji naley stosowa nowoczesne, dostpne rozwizania techniczne, technologiczne i organizacyjne, umoliwiajce eliminowanie niekorzystnego oddziaywania inwestycji na poszczeglne elementy rodowiska, zapewniajce ograniczenie uciliwoci do granic wadania inwestycji. Przy waciwie zaprojektowanych zabezpieczeniach zagroenia bezporednie bd zminimalizowane. Zadanie polegajce na budowie ujcia wody do zbiorowego zaopatrzenia na terenie gminy Supia Jdrzejowska ma za zadanie zapewnienie jakoci wody dopuszczalnej dla wd do spoycia okrelonych w rozporzdzeniu Zadania polegajce na budowie sieci wodocigowej i kanalizacyjnej na terenie gminy przyczyni si do rozwoju infrastruktury na omawianym obszarze oraz zapewni mieszkacom dostp do jakoci wody speniajcej wymogi rozporzdzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. (Dz. U. Nr 61, poz. 417) w sprawie jakoci wody przeznaczonej do spoycia przez ludzi oraz popraw rodowiska przyrodniczego. Dziaania zwizane z edukacj ekologiczn i zwikszeniem dostpu do informacji o rodowisku maj porednie pozytywne oddziaywanie na rodowisko, poniewa zwikszaj wiedz spoeczestwa, jakie zagroenia niesie ze sob dziaalno czowieka i jakie s tego konsekwencje dla rodowiska i zdrowia czowieka. Zwikszenie wiadomoci ekologicznej jest koniecznym warunkiem realizacji poszczeglnych dziaa, poniewa ochrona rodowiska wymaga podejmowania wiadomych decyzji przez administracj rnego szczebla oraz uzyskania dla tych decyzji akceptacji i poparcia mieszkacw. Niezbdnym elementem zwikszajcym wiadomo ekologiczn jest take swobodny dostp do informacji
28
o rodowisku. Stworzenie elektronicznych baz danych umoliwia podejmowanie waciwych decyzji administracyjnych majcych wpyw na stan rodowiska, poniewa zawsze dostpna jest informacja o aktualnym stanie rodowiska. Ksztatowanie postaw proekologicznych jest wic bardzo istotn dziaalnoci w ramach ochrony przyrody i zapobiegania degradacji rodowiska. Zrwnowaony rozwj spoeczno-gospodarczy gminy gwarantuje jego mieszkacom popraw warunkw ycia, odpowiedni promocj walorw rodowiskowych i zasobw oraz szersze moliwoci jego wykorzystania. Taki zrwnowaony rozwj bdzie moliwy przy uchwaleniu zapisw GPO. Oceniajc dobro materialne jako wszystkie rodki, ktre mog by wykorzystane, bezporednio lub porednio, do zaspokojenia potrzeb ludzkich stwierdzi naley jednoznacznie, e zapisy projektu Programu su oglnemu rozwojowi gminy, a wic wzbogaceniu dbr materialnych przy czciowym wykorzystaniu ju istniejcych elementw zagospodarowania przez np. budow systemw wodno-kanalizacyjnych, modernizacj oczyszczalni ciekw, uporzdkowanie gospodarki odpadami. Bd to w przewadze oddziaywania bezporednie, dugotrwae i stae. 6.3. Oddziaywanie na obszary i obiekty podlegajce ochrony przyrody i krajobrazu Ze wzgldu na due walory przyrodniczo-krajobrazowe gminy Bieliny cay jej obszar objto prawn ochron przyrody. Na terenie gminy wieloprzestrzenny system ochrony przyrody stanowi: park narodowy wraz z otulin, park krajobrazowy oraz obszary chronionego krajobrazu. Zarejestrowano rwnie dwa pomniki przyrody. Na terenie gminy znajduj si obszary Natura 2000 ysogry SOO. Do objcia ochron w ramach Natura 2000 wytypowano nastpujce obszary: ysogry, Ostoja Jeleniowska, Lasy Cisowsko-Orowiskie. Na terenie witokrzyskiego Parku Narodowego, Cisowsko-Orowiskiego Park Krajobrazowego oraz obszarw Natura 2000 nie bd prowadzone adne dziaania i inwestycje zapisane w analizowanym dokumencie. Dziaania takie realizowane bd na obszarach chronionego krajobrazu. Na terenie obszaru chronionego krajobrazu zakazuje si: 1) zabijania dziko wystpujcych zwierzt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronie i miejsc rozrodu oraz tarlisk, zoonej ikry, z wyjtkiem amatorskiego poowu ryb oraz wykonywania czynnoci zwizanych z racjonaln gospodark roln, len, ryback i owieck;
29
2) likwidowania i niszczenia zadrzewie rdpolnych, przydronych i nadwodnych, jeeli nie wynikaj one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczestwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontw lub naprawy urzdze wodnych; 3) dokonywania zmian stosunkw wodnych, jeeli su innym celom ni ochrona przyrody lub zrwnowaone wykorzystanie uytkw rolnych i lenych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka; 4) likwidowania naturalnych zbiornikw wodnych, starorzeczy i obszarw wodno-botnych. Podczas prowadzenia prac inwestycyjnych zapisanych w GPO zastosowane zostan rozwizania chronice rodowisko przed zanieczyszczeniem. Nie przewiduje si adnych negatywnych oddziaywa wynikajcych z realizacji zada inwestycyjnych objtych gminnym programem ochrony rodowiska. Planowane przedsiwzicia nie bd oddziaywa na cele ochrony obszarw Natura 2000, w tym w szczeglnoci: stan siedlisk przyrodniczych, siedlisk gatunkw rolin i zwierzt oraz integralno obszarw Natura 2000 i jego powizania z innymi obszarami. Rwnie podczas realizacji inwestycji celu publicznego zapisane w Programie zastosowane zostan rozwizania chronice rodowisko przed zanieczyszczeniem i nie przewiduje si adnych negatywnych oddziaywa na obszary i obiekty podlegajce ochrony przyrody i krajobrazu. Wdroenie programu NATURA 2000 przyczyni si do zapewnienia rnorodnoci biologicznej poprzez ochron siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. Utworzenie nowych form ochrony przyrody bdzie dziaaniem sprzyjajcym zachowaniu biornorodnoci. Planowane zalesienia nie bd prowadzone na obszarze powyej 20 ha i nie wpyn na zmian sposobu uytkowania terenu W zwizku z uregulowaniem gospodarki ciekowej w gminie, inwestycje powinny polepszy stan czystoci wd powierzchniowych w tym rejonie w porwnaniu do stanu istniejcego. Projektowane prace nie bd miay negatywnego wpywu na funkcje ochronne tych obszarw. W zwizku z ewentualnym ujemnym oddziaywaniem planowanych inwestycji, koncepcje takie powinny zosta przedstawione witokrzyskiemu Wojewdzkiemu Konserwatorowi Zabytkw oraz Wojewdzkiemu Konserwatorowi Przyrody, w celu uzgodnienia. Wykonane zostan rwnie dokadne analizy na etapie decyzji rodowiskowych oraz raportw oddziaywania na rodowisko tych przedsiwzi.
30
6.4.
Oddziaywanie na wody powierzchniowe i podziemne Gwnym zagroeniem dla wd powierzchniowych i podziemnych na obszarze gminy s
cieki komunalne oraz spywy obszarowe z pl uprawnych. Zagroenie stanowi dysproporcja pomidzy rozwojem sieci wodocigowej i kanalizacyjnej. Najwiksze zagroenie powoduj cieki komunalne odprowadzane bezporednio do wd lub gruntu w miejscowociach posiadajcych wodocig, jak te wylewane z oprnianych szamb. Rozwizanie tego problemu bdzie moliwe poprzez przyspieszenie budowy zbiorczych systemw kanalizacji oraz modernizacj oczyszczalni ciekw. Przyczyni si to do poprawy stanu sanitarnego w poszczeglnych miejscowociach oraz ochrony zasobw i jakoci wd podziemnych i powierzchniowych. Jest to niezmiernie wane, w przypadku wykorzystywania wd podziemnych do celw zaopatrzenia ludnoci. Jednak funkcjonowanie takich obiektw jak oczyszczalnie ciekw powoduje rwnie negatywne skutki dla rodowiska. W fazie eksploatacji moe powodowa uciliwoci odorowe, szczeglnie przy niewaciwie prowadzonej eksploatacji, emisje haasu i wzrost iloci wytwarzanych odpadw. W zwizku z tym przy projektowaniu i budowie oczyszczalni naley opracowa system zagospodarowania powstajcych odpadw. Inwestycja taka powoduje take nieodwracalne przeksztacenia terenu i zmiany w krajobrazie. W miejscach zrzutu wd spodziewa mona si take niekorzystnego oddziaywania na faun i flor odbiornika. Inwestycje takie jak oczyszczalnie ciekw nie stwarzaj podczas normalnej eksploatacji znaczcych zagroe dla rodowiska. Z Raportu oddziaywania na rodowisko ... sporzdzonego dla przedsiwzicia jakim jest rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ciekw komunalnych w Bielinach oraz dla budowy kanalizacji na terenie gminy wynika, e granica zasigu oddziaywania inwestycji na rodowisko mieci si w granicach ogrodzenia oczyszczalni, a przy wykonywaniu prac zastosowane zostan rozwizania chronice rodowisko. Stwierdzono rwnie, e projektowana kanalizacja sanitarna i rozbudowa istniejcej oczyszczalni wpynie pozytywnie na popraw stanu sanitarnego gleb, wd powierzchniowych w rzece Belniance i nie bdzie uciliwa dla mieszkacw. Na przedsiwzicia te wydana zostaa decyzja o rodowiskowych uwarunkowaniach. Z uwagi jednak na znaczce oddziaywania w przypadku awarii lub wypadku wskazana jest staa kontrola stanu technicznego tych instalacji, jak rwnie opracowanie szczegowych planw usuwania skutkw awarii. Na terenie gminy nie ma staww i oczek wodnych o powierzchni powyej 0,5 ha. Mae zbiorniki wd powierzchniowych wyschy bd zaronite zostay rolinnoci, a niektre
31
zamuliy cieki w czasie wezbra. Mae oczka wodne, sztucznie utworzone znajduj si w wyrobiskach poeksploatacyjnych i na terenach rwninnych. W czasie powodzi w roku 1997 i 2001 grskie potoki, dopywy Belnianki w Porbkach, Kakoninie, Bielinach-Podlesin, Bielinach-Daliance, Podysicy, Hucie Nowej, Hucie Starej i Hucie Szklanej wyrzdziy znaczne szkody, niszczc przepusty i drogi. Likwidacja starych pitrze na potokach, ktrych zbiorniki wykorzystywane byy w redniowiecznym hutnictwie i mynach wodnych zlikwidowanych ostatecznie w drugiej poowie XX wieku wpyna na wzmoenie erozji i pogbienie koryt ciekw, porednio na obnienie poziomu wd gruntowych, spadek wilgotnoci i parowania, a take biornorodnoci ekosystemw wodnych i nadbrzenych w cigach naturalnych korytarzy ekologicznych, ktrymi s doliny rzeczne. Budowa zbiornikw retencyjnych jest niezbdna do utrzymania poziomu wd gruntowych oraz stanowi rdo zasilania wd podziemnych. agodz one skutki ekstremalnych zjawisk takich jak susza i powd, s rwnie wykorzystywane do celw rekreacyjnych, podnosz atrakcyjno turystyczn i inwestycyjn miejscowoci. Budowa i modernizacja zbiornikw retencyjnych moe jednak niekorzystnie wpywa na rodowisko przyrodnicze. Tworzenie nowych zbiornikw retencyjnych wie si z zajciem gruntw rolniczych, a take terenw w dolinie rzecznej, co powoduje zniszczenie istniejcych siedlisk i zmiany w krajobrazie. W wyniku przemieszczania mas ziemi pojawiaj si zmiany w uksztatowaniu terenu. Retencjonowanie wd powierzchniowych w zbiornikach prowadzi do podwyszenia zwierciada wd gruntowych na terenach ssiednich. W zalenoci od istniejcych uwarunkowa, ten rodzaj oddziaywania moe powodowa skutki pozytywne lub negatywne w rodowisku. W przypadku obszarw, na ktrych obserwuje si trwae obnienie poziomu wd gruntowych, zbiornik retencyjny bdzie korzystnie wpywa na otoczenie zwikszajc uwilgotnienie gleb i tym samym poprawiajc warunki wegetacji rolin. W najbliszym otoczeniu zbiornika zmienia si take mikroklimat, stosunki wodne, co powoduje zmiany w siedliskach rolin i zwierzt. Woda infiltrujca ze zbiornika w gb przepuszczalnych warstw skalnych zasila poziomy wodonone, zwikszajc tym samym zasoby wd podziemnych. W przypadku, gdy wody w zbiorniku s zanieczyszczone moliwa jest jednoczesna migracja zanieczyszcze do poziomu wodononego, prowadzca do skaenia wd podziemnych. Zbiorniki zlokalizowane na ciekach mog powodowa wzrost eutrofizacji wd w rzekach, poniewa warunki panujce w takich zbiornikach sprzyjaj nadmiernemu rozwojowi glonw tzw. zakwitom wd. Odpywajce ze zbiornikw wody s wic yniejsze, a nierzadko take w znacznym stopniu odtlenione. Istotny wpyw na proces eutrofizacji maj rozwizania i parametry techniczne zbiornika oraz ograniczenie dopywu zanieczyszcze
32
z terenw ssiednich. Skutki takiego przedsiwzicia s dugotrwae i czsto nieodwracalne. Dlatego przed podjciem decyzji o budowie zbiornika naley przeprowadzi szczegow analiz ewentualnych korzyci i strat dla rodowiska. Korzystnym dla rodowiska oraz pozwalajcym ograniczy skutki powodzi dziaaniem jest te ograniczanie zagospodarowania dolin rzecznych i pozostawianie ich w naturalnym 0stanie. Zabiegi melioracyjne pozwalaj utrzyma waciwe stosunki wodno-powietrzne w glebach powstrzymujc ich degradacj. Melioracje naley prowadzi tak, aby nie prowadziy do zaniku rdpolnych oczek wodnych, stanowicych element krajobrazu oraz specyficzne ekosystemy. Zagroeniem przy braku utrzymania waciwej sprawnoci tych urzdze jest jednak moliwo nadmiernego osuszania gruntw, co prowadzi do murszenia gleb. Inwestycje w zakresie wodocigw przyczyni si do poprawy jakoci wody pitnej oraz do podniesienia standardu ycia mieszkacw. W czasie realizacji inwestycji naley si liczy z naruszeniem powierzchniowego kompleksu warstw, co moe uatwi ewentualn infiltracj wd i zanieczyszcze z powierzchni ziemi. Zachowanie szczeglnej ostronoci w trakcie wykonywania prac budowlanych cakowicie wyeliminuje ewentualne zagroenie zanieczyszczeniem wd i gruntu. Przy waciwie zaprojektowanych zabezpieczeniach (np. wykonaniu kanalizacji deszczowej w obrbie projektowanych inwestycji) zagroenia bezporednie dla wd podziemnych poziomw uytkowych bd zminimalizowane. Generalnie realizacja tych zada i inwestycji spowoduje jednak pozytywny wpyw na rodowisko m.in. poprzez zmniejszenie iloci odprowadzanych do rodowiska ciekw nieoczyszczonych ze rde komunalnych oraz ograniczenie spywu zanieczyszcze obszarowych. Niektre z zada przewidzianych do realizacji w GPO bd si wizay ze zwikszeniem poboru wody. Bd to zadania zwizane z powstawaniem nowych obiektw. Przewiduje si, e wszystkie te obiekty bd podczone do istniejcych sieci wodocigowych i kanalizacyjnych. Podczas prowadzenia prac inwestycyjnych zapisanych w GPO zastosowane zostan rozwizania chronice rodowisko, w tym na wody podziemne przed zanieczyszczeniem. Nie przewiduje si adnych negatywnych oddziaywa wynikajcych z realizacji zada inwestycyjnych objtych programem ochrony rodowiska dla gminy Bieliny.
33
Gminny program ochrony rodowiska ustala szereg dziaa w celu ochrony wd powierzchniowych i podziemnych. Realizacja tych zapisw pozwoli skutecznie chroni wody na terenie gminy. 6.5. Oddziaywanie na powietrze Podczas o poszczeglnych faz realizacji programu, zanieczyszczenie powietrza
atmosferycznego zwizane moe by z: prowadzeniem prac ziemno-budowlanych powstawanie zapylenia typu skadzie zblionym do naturalnego podoa. Moe wystpowa emisja mineralnego niezorganizowana, bardzo trudna do oszacowania ze wzgldu na jej intensywno zwizan gwnie z warunkami pogodowymi (prdko wiatru, nasonecznienie, temperatura) i wilgotnoci podoa. Z uwagi na jej nisk szkodliwo dla rodowiska przyrodniczego mona uzna j za pomijaln. prac cikiego sprztu zanieczyszczenie powietrza spalinami pochodzcymi z pracujcych pojazdw; ruch pojazdw bdzie wystpowa okresowo jak rwnie bdzie dotyczy tej czci obszaru, na ktrej prowadzone bd prace w danym momencie. Przedsiwzicie na etapie budowy dziki prawidowej organizacji robt budowlanych (np. zastosowanie ogrodze, praca w porach dziennych) bdzie oddziaywa na rodowisko w ograniczonym zakresie. Zanieczyszczenia gazowe i pyowe powstajce w wyniku prowadzonych prac budowlanych bd ograniczone swoim oddziaywaniem do terenu budowy. Rwnie ze wzgldu na etapowo wykonywanych prac budowlanych wpyw na stan zarwno klimatu akustycznego jak i stanu powietrza atmosferycznego zostanie w znacznym stopniu ograniczony. Du rol w ksztatowaniu lokalnego poziomu zanieczyszcze w powietrzu ma tzw. niska emisja. Jej rdem jest spalanie wgla niskiej jakoci (o duym stopniu zasiarczenia) w lokalnych i indywidualnych kotowniach. Biorc pod uwag lokalizacj tych obiektw w zwartej zabudowie, wskazuje si na konieczno wyboru paliw ekologicznych. Zadania ujte w programie maj na celu popraw jakoci powietrza na terenie gminy. Przedsiwzicia w tym zakresie maj prowadzi do ograniczenia emisji zanieczyszcze do atmosfery m.in. poprzez eliminacj wykorzystania paliw konwencjonalnych w kotowniach lokalnych i gospodarstwach domowych. Dziaania takie pozwol na wyeliminowanie zagroenia dla zdrowia ludzi.
34
Kolejnym kierunkiem dziaania jest wzrost udziau energii z odnawialnych rde. Rnorodno postaci energii odnawialnej przekada si na rnorodno oddziaywa na rodowisko. Wykorzystanie energii wiatrowej wie si z trwaymi zmianami walorw estetycznych krajobrazu i stwarza zagroenie dla ptakw. Inwestycje hydroenergetyczne mog znaczco oddziaywa na rodowisko poprzez zajcie terenu podczas pitrzenia wd, zmienia lokalne warunki wodne i siedliskowe, a przez to wpywa na warunki ycia rolin i zwierzt. Negatywne oddziaywanie inwestycji na rodowisko mona ograniczy do racjonalnego poziomu poprzez dobrze przemylany wybr lokalizacji i prawidowy projekt. Podczas spalania biomasy dochodzi do obcienia rodowiska poprzez wytwarzane odpady, a take przez emisj do powietrza. Wielko oddziaywania zaley przede wszystkim od rodzaju wykorzystywanego paliwa, ktrym mog by soma, zrbki, brykiet drewna, osady ciekowe. Oddziaywanie moe wiza si take z uciliwociami zwizanymi z odpowiednim
przygotowaniem paliwa, co wie si z powstaniem odpadw czy ciekw. W przypadku plantacji energetycznych takich jak wierzba energetyczna mog pojawi si zagroenia takie jak: powstanie wielkoobszarowych monokultur, ograniczenie biornorodnoci i wyjaawianie gleb, poniewa uprawy takie s kilkuletnie. Jednak korzystn cech wykorzystania biomasy jest fakt, e do celw bilansowych przyjmuje si, e jej spalanie nie powoduje emisji dwutlenku wgla (CO2), poniewa ilo tego gazu powstajca podczas spalania jest zbilansowana z poborem w procesie wzrostu roliny.
Na terenie gminy Bieliny w ogrzewaniu wci przewaa jako paliwo wgiel kamienny, gwnie ze wzgldu na wysokie ceny oleju opaowego i brak dostpnoci do sieci gazowych. Coraz bardziej popularna staje si termomodernizacja budynkw wykonanych w latach poprzednich. Na terenie gminy w ostatnich latach realizowany jest program modernizacji budynkw oraz lokalnych kotowni. Szkoa w Hucie Starej posiada nowy piece, w ktrym spalany jest EKO-GROSZEK. Najwiksze szanse rozwoju posiada obecnie energetyczne wykorzystywanie biomasy (drewno z szybko rosncych drzew i krzeww, somy zb i rzepaku). Coraz popularniejsze staj si piece na biomas w domach jednorodzinnych oraz obiektach uytecznoci publicznej. W zakresie helioenergii coraz czciej instalowane s kolektory soneczne zarwno przez osoby prywatne jak i firmy, poniewa w przeciwiestwie do tradycyjnych zasobw energii nie powoduj zanieczyszczenia rodowiska i s duo tasze. Na terenie gminy Bieliny kolektory soneczne znajduj si na budynkach szkolnych w Lechowie oraz Hucie Starej.
35
W porwnaniu ze stanem istniejcym emisja zanieczyszcze si zmniejszy - stan rodowiska si poprawi. Generalnie mona stwierdzi, e realizacja GPO nie wpynie ujemnie na jako powietrza na terenie gminy. 6.6. Oddziaywanie na klimat akustyczny Haas powstajcy na terenie gminy ma swoje rdo gwnie w haasie komunikacyjnym. Przy staych tendencjach wzrostowych iloci pojazdw poruszajcych si po drogach jedynymi moliwociami minimalizowania haasu jest poprawa funkcjonalnoci ukadu komunikacyjnego, poprawa jakoci drg oraz dbao o ziele ochronn. Podczas prowadzonych robt wystpi niekorzystne zjawiska haasowe zwizane z prac cikich maszyn oraz przemieszczaniem si samochodw o duym tonau, przewocych adunki. Ciki sprzt budowlany moe by w bezporednim jego pobliu rdem dwiku o poziomie przekraczajcym 90 dB. Samochody transportujce maszyny i urzdzenia oraz materiay budowlane generuj haas o poziomie wikszym ni 80 dB. Wymusza to przeprowadzenie prac remontowych w moliwie jak najkrtszym czasie zwaszcza w pobliu zabudowy mieszkalnej. Haas emitowany w trakcie prowadzenia prac bdzie haasem okresowym ograniczonym do terenu prowadzonych prac. Charakteryzowa go bdzie dua dynamika zmian i odwracalno (zanik bezporednio po zakoczeniu robt). W trakcie realizacji inwestycji przewiduje si wystpienie wibracji, czyli drga mechanicznych spowodowanych ruchem pojazdw cikich oraz prac maszyn. Wibracje te bd mie charakter okresowy, krtkotrway i odwracalny (zanik bezporednio po zakoczeniu robt) i bd si ogranicza do terenu realizowanych prac. W ramach realizacji zada przewidzianych w Programie zapisano dziaania, ktre prowadz do zidentyfikowania i zinwentaryzowania terenw, na ktrych wystpuj przekroczenia dopuszczalnych wartoci haasu, poniewa dziki temu mona prowadzi efektywne dziaania ograniczajcego jego skutki np. poprzez budow ekranw akustycznych, wymian okien na dwikoszczelne, modernizacj drg. 6.7. Oddziaywanie na zabytki Zabytki nadaj walor sprzyjajcy rozwojowi funkcji turystyki oraz podnoszenia jakoci ycia mieszkacw. Pooenie historycznego zespou przy wanych szlakach komunikacyjnych, atrakcyjno krajobrazu przyrodniczego i kulturowego umoliwiaj stworzenie bogatej i rnorodnej oferty dla ycia mieszkacw i turystw. Na terenie gminy Bieliny zachoway si obiekty dziedzictwa kulturowego o duej wartoci historycznej i architektonicznej.
36
Najbardziej charakterystycznym elementem rodowiska kulturowego s drewniane kapliczki przydrone. Najstarsza kapliczka domkowa w Belnie, przy drodze krajowej Nr 74, zwrcona jest frontem do rzeki Nidzianki, zbudowana zostaa w XIX wieku. Wewntrz drewniana rzeba w. Jana Nepomucena. Ochron prawn objte s obiekty wpisane do rejestru zabytkw nieruchomych: 1). Koci w Bielinach p.w. w. Jzefa Oblubieca wzniesiony w 1637 r., wczesnobarokowy, przebudowany w 1838 r. Nr rejestru 61 z dnia 31.10.1947 r. oraz 285 z dnia 15.02.1967 r. 2). Cmentarz przykocielny, Nr rejestru 61 z dnia 31.10.1947 r. 3). Cmentarz parafialny, Nr rejestru 1135 z dnia 14.05.1992 r. 4). Kaplica w Makoszynie, pierwsza poowa XIX w., Nr rejestru 304 z dnia 30.11.1956 r. oraz 294 z dnia 15.02.1967 r. 5). Drewniana chaupa Nr 5 w Kakoninie z roku 1820. Nr rejestru 532 z dnia 20.11.1969 r. Na terenie gminy Bieliny znajduje si 46 stanowisk archeologicznych, gdzie stwierdzono lady i stanowiska produkcji dymarskiej z epoki kamienia (Huta Nowa, Huta Podysica, Huta Stara), oraz z pnego redniowiecza (ponad 65% stanowisk). W pozostaych stanowiskach znajduj si lady osadnictwa z okresu neolitu i epoki kamienia (Bieliny) oraz epoki nowoytnej (Belno, Bieliny, Huta Szklana). Prowadzenie robt budowlanych w ssiedztwie obiektw zabytkowych naley wykonywa ze szczegln ostronoci. W zwizku z ewentualnym ujemnym oddziaywaniem poszczeglnych dziaa (np. budowa sieci wodno-kanalizacyjnych) inwestycje te w razie koniecznoci powinny zosta przedstawione witokrzyskiemu Wojewdzkiemu Konserwatorowi Zabytkw, ktry do przedstawionych projektw powinien wnie uwagi. W przypadku planowanych inwestycji w GPO nie naley spodziewa si wpywu na zabytki. Jednake na etapie uzyskiwania decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizacj przedsiwzicia, naley zwrci uwag, aby adne z nich nie zostao zlokalizowane w pobliu obiektw podlegajcych ochronie konserwatorskiej. Prace budowlane wykonane pod nadzorem archeologa i w uzgodnieniu z Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw wyeliminuj ewentualny wpyw na obiekty chronione.
37
7. ROZWIZANIA MAJCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJ PRZYRODNICZ NEGATYWNYCH ODDZIAYWA NA RODOWISKO, W TYM NA OBSZARY NATURA 2000 MOGCYCH BY REZULTATEM REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU
OCHRONY RODOWISKA
Program ochrony rodowiska dla gminy Bieliny przewiduje podejmowanie dziaa, ktre bd wpyway na rodowisko. Dziaania te to przede wszystkim zadania inwestycyjne
w zakresie infrastruktury komunalnej: wodocigi, kanalizacja, modernizacja oczyszczalni ciekw, zbiornik retencyjny, ktre bd ingerowa w rodowisko gwnie na etapie ich
realizacji, powodujc przejciowe uciliwoci. Oddziaywania te bd miay charakter odwracalny oraz bd wystpoway w relatywnie krtkim czasie. Celem Polityki ekologicznej pastwa jest zmniejszenie zapotrzebowania na wod i ograniczenie adunkw odprowadzanych do odbiornikw zanieczyszcze. W ramach dziaa w zakresie wd podziemnych zapisane s zadania, ktre maja doprowadzi do racjonalnego gospodarowania cennymi zasobami wd podziemnych. Podniesienie efektywnoci ochrony wd podziemnych ma na celu odcicie dopywu ciekw do rzek. Zadania polegajce na rozbudowie sieci kanalizacyjnej przyczyni si do poprawy jakoci wd powierzchniowych i podziemnych. Dziki temu przedsiwziciu znacznie poprawi si warunki ycia mieszkacw. Przy realizacji koncepcji budowy zbiornikw maej retencji naley tak planowa zakres prac budowlanych, aby w moliwie najwyszym stopniu zapewni ochron gleb, siedlisk, naturalnego uksztatowania terenu i stosunkw wodnych. Dla eliminacji ujemnych dla rodowiska skutkw pitrzenia wody w zbiorniku retencyjnym, naley na etapie opracowywania koncepcji jego budowy, przewidzie wykonanie systemw regulujcych stosunki wodne na obszarach przylegych. Aby zapobiec eutrofizacji zbiornika naley w obrbie zlewni zbiornika zapewni budow kanalizacji i oczyszczalni ciekw oraz tworzy strefy buforowe, co ograniczy spyw substancji biogennych z pl. W wyniku realizacji ustale GPO nie zaistniej straty w obszarach chronionych pooonych w granicach gminy i w jego ssiedztwie, w tym zwaszcza w sieci Natura 2000. Do racjonalnych dziaa w zakresie rodowiska przyrodniczego i ochrony przyrody bdzie wdroenie programu NATURA 2000, ktry przyczyni si do zapewnienia rnorodnoci biologicznej poprzez ochron siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. Utworzenie nowych form ochrony przyrody przyczyni si do rozwoju turystyki, a zwaszcza agroturystyki i turystyki objazdowej.
38
Przepisy ustawy Prawo ochrony rodowiska, wprowadziy obowizek tworzenia, w oparciu o mapy akustyczne, programw ochrony rodowiska przed haasem dla aglomeracji i gwnych drg, a take linii kolejowych, zakadaj one rwnie konieczno modyfikacji istniejcego systemu monitorowania haasu w rodowisku oraz systemu informacji o rodowisku. Wpyw na powietrze bdzie wystpowa w postaci zwikszonej emisji pyw i spalin spowodowanej ruchem maszyn budowlanych oraz samochodw transportujcych materiay i urzdzenia budowlane oraz odpady z terenu budowy. Praca sprztu budowlanego i ruch pojazdw wpynie rwnie czasowo na klimat akustyczny na obszarze objtym inwestycj. W fazie realizacji planu ze wzgldu na du dynamik zmian w nateniu haasu nie stosuje si tymczasowych urzdze ochronnych. Zaleca si natomiast prowadzenie prac budowlanych w ssiedztwie zabudowy mieszkalnej tylko w porze dnia (od 6:00 do godziny 22:00) oraz optymalizacj czasu pracy, tak by ograniczy liczb przejazdw cikich, samochodw i maszyn. Wpyw na gleby i grunty bdzie dotyczy okresowych zmian w uksztatowaniu terenu i bdzie zwizany z realizacj takich zada, jak: budowa infrastruktury komunalnej: wodocigi, kanalizacja, modernizacja oczyszczalni ciekw, zbiornik retencyjny, wykopy pod fundamenty obiektw kubaturowych, eksploatacja surowcw mineralnych. Aby zminimalizowa negatywne oddziaywanie eksploatacji surowcw mineralnych na rodowisko naturalne naley poddawa sukcesywnej rekultywacji obszary wydobycia oraz przeprowadzi rekultywacj terenu ju po zakoczonej eksploatacji surowca. rdem odpadw powstajcych w trakcie realizacji inwestycji bd gwnie materiay budowlane, materiay z wykopw oraz zwizane z prac maszyn. W zdecydowanej wikszoci odpady powstajce w czasie realizacji zada nie bd si zaliczay do odpadw niebezpiecznych i w przypadku braku moliwoci ich powtrnego wykorzystania zostan wywiezione na skadowisko odpadw komunalnych. Zgodnie z obowizujc Ustaw o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) wytwrc odpadw powstajcych w wyniku wiadczenia usug w zakresie budowy jest podmiot, ktry wiadczy usug, chyba e umowa o wiadczenie usugi stanowi inaczej. Wytwrca odpadw moe zleci wykonanie obowizku gospodarowania odpadami innemu posiadaczowi odpadw. Posiadacz odpadw moe je przekazywa wycznie podmiotom, ktre uzyskay zezwolenie waciwego organu na prowadzenie dziaalnoci w zakresie gospodarki odpadami, chyba e dziaalno taka nie wymaga uzyskania zezwolenia.
39
W przypadku prowadzenia prac w ssiedztwie obiektw zabytkowych, wszelkie prace naley wykonywa ze szczeglna ostronoci. Zgodnie z zapisami Ustawy o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami z dn. 23 lipca 2003 r. (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z pniejszymi zmianami) w przypadku ujawnienia przedmiotu, co do ktrego istnieje przypuszczenie, e jest on zabytkiem, osoby prowadzce roboty budowlane lub ziemne zobowizane s niezwocznie zawiadomi o tym waciwego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw, a jeli nie jest to moliwe waciwego wjta (burmistrza, prezydenta miasta). Jednoczenie naley zabezpieczy odkryty obiekt, przedmiot lub stanowisko i wstrzyma wszelkie roboty, mogce go uszkodzi lub zniszczy. Prace budowlane wykonane pod nadzorem archeologa i w uzgodnieniu z Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw wyeliminuj ewentualny wpyw na obiekty chronione. Niezbdne jest rwnie wprowadzanie mechanizmw wspomagajcych funkcjonowanie istniejcych i nowo tworzonych rozwiza w zakresie poszczeglnych komponentw rodowiska. Naley prowadzi cige akcje edukacyjno-informacyjne dotyczce koniecznoci wczenia si mieszkacw w zmian podejcia do rodowiska i jego zasobw. Naley rwnie pamita, e niektre przedsiwzicia z zakresu gospodarki wodno-ciekowej mog lokalnie oddziaywa na rodowisko, powodujc czsto szereg konfliktw spoecznych (przebieg trasy sieci kanalizacyjnej, itd.), co zwizane jest z brakiem informacji skierowanej do spoecznoci. Na terenie objtym Programem wszelkie dziaania inwestycyjne podlegaj obowizkowi racjonalnego ksztatowania rodowiska i gospodarowania jego zasobami, zgodnie z zasad zrwnowaonego rozwoju. Negatywne oddziaywanie inwestycji na rodowisko mona ograniczy do racjonalnego poziomu poprzez dobrze przemylany wybr lokalizacji, poniewa skala wywoywanych przez nie przeksztace rodowiska zalee bdzie w znacznym stopniu od lokalnych uwarunkowa. Ponadto prawidowy projekt, uwzgldniajcy potrzeby ochrony rodowiska zarwno na etapie budowy jaki i w fazie eksploatacji inwestycji pozwoli take ograniczy te oddziaywania. Na etapie eksploatacji zrealizowane inwestycje zasadniczo powinny wpyn korzystnie na stan rodowiska. Jakiekolwiek dziaania powodujce degradacj rodowiska na obszarach objtych programem stoj w sprzecznoci z zasadniczymi celami GPO.
40
8. ROZWIZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIZA ZAWARTYCH W GMINNYM PROGRAMIE OCHRONY RODOWISKA, W TYM WSKAZANIE NAPOTKANYCH TRUDNOCI WYNIKAJCYCH
Z NIEDOSTATKW TECHNIKI LUB LUK WE WSPCZESNEJ WIEDZY
Gminny program ochrony rodowiska na lata 2009-2016 jest kompleksowym dokumentem przeciwdziaania degradacji rodowiska naturalnego na terenie gminy Bieliny. Ma na celu wyznaczy dziaania poprzez wskazanie zada inwestycyjnych i skorelowanie ich z polityk regionaln oraz osadzenie w realiach finansowych. Zadania infrastrukturalne bd wdraane w powizaniu z projektami w zakresie oywienia gospodarczego oraz rozwizywania problemw spoecznych. Jest to program spjny, ktrego poszczeglne elementy cz si cile z innymi, pozwalajc osign efekt synergii. Poszukiwanie rozwiza alternatywnych byoby kwestionowaniem caej, kompleksowej wizji rozwoju gminy Bieliny i wymagaoby stworzenia zupenie nowej koncepcji rozwoju. Metodologia opracowania Prognozy nakazuje dokonanie propozycji rozwiza alternatywnych w stosunku do przewidywanych w projekcie dokumentu - rozwiza, ktre pozwoliyby osign zamierzone cele przy mniejszej skali uciliwoci i oddziaywa na rne aspekty rodowiska. Zadania przewidziane w PO maj tylko nieznaczny wpyw na analizowane aspekty rodowiska wikszo ma charakter neutralny, a spord tych oddziaujcych na rodowisko, obserwuje si przewag oddziaywa pozytywnych, nad negatywnymi. Oceniajc wpyw na rne elementy rodowiska naley zauway, e zmiany pozytywne bd istotne i zauwaalne, podczas gdy prognozowane zmiany negatywne bd raczej niewielkie. Uwzgldniajc powysze, naley stwierdzi, e poszukiwanie rozwiza alternatywnych, istotnych z punktu widzenia ograniczania oddziaywania na rodowisko, jest bezcelowe, gdy zaproponowane dziaania pozwalaj na realizacj zakadanych celw przy niewielkich kosztach rodowiskowych. Ponadto dokument jest na wysokim stopniu oglnoci i w zwizku z tym brak jest moliwoci precyzyjnego okrelenia dziaa alternatywnych dla wskazanych dziaa. Skutki rodowiskowe podejmowanych dziaa silnie zale od lokalnej chonnoci rodowiska lub od wystpowania w rejonie realizacji przedsiwzicia tzw. obszarw wraliwych, dlatego przy budowie urzdze wykorzystujcych odnawialne rda energii, zbiornikw retencyjnych naley rozwaa warianty alternatywne tak, aby wybra ten, ktry w najmniejszym stopniu bdzie negatywnie oddziaywa na rodowisko. Podczas wdraania PO zakada si wykorzystanie obecnie znanych i uywanych metod, technik, technologii. Warto zauway, e zakada si realizacj zamierzonych celw
41
w okresie 2009-2016. Okres ten jest stosunkowo krtki, std w duym stopniu przewidywalny w zakresie rozwiza technicznych i technologicznych, istotnych zarwno dla realizacji komponentw inwestycyjnych, jak i spoecznych programu. Jest to take okres, dla ktrego w wikszoci (do roku 2013) dokadnie znane s sposoby i zasady finansowania dziaa. Dlatego te, nie naley si spodziewa zaistnienia wrd tych zagadnie nowych uwarunkowa, ktre mogyby powanie zagraa realizacji zaoe Programu.
9. CELE OCHRONY RODOWISKA USTANOWIONYCH NA SZCZEBLU MIDZYNARODOWYM, WSPLNOTOWYM I KRAJOWYM, ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA GMINNEGO PROGRAMU OCHRONY RODOWISKA ORAZ SPOSOBY, W JAKICH TE CELE I INNE PROBLEMY
RODOWISKA ZOSTAY UWZGLDNIONE PODCZAS OPRACOWYWANIA PROGRAMU
Cele
ochrony
rodowiska
okrelaj
przede
wszystkim
Polityka
ekologiczna pastwa, ustawa Prawo ochrony rodowiska, ustawa o udostpnieniu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko oraz dokumenty ustanowione na szczeblu lokalnym, krajowym i midzynarodo-wym tj. rodowisko 2010: nasza przyszo nasz wybr, Strategia Rozwoju Kraju i inne zwizane dokumenty regionalne. Podstawowym dokumentem w zakresie ochrony rodowiska ustanowionym przez Uni Europejsk jest VI Program Dziaa Wsplnoty Europejskiej w dziedzinie ochrony rodowiska rodowisko 2010: nasza przyszo nasz wybr. Wyznacza on ramy strategicznej polityki wsplnotowej na okres 10 lat (lata 2001 2010). W zaoeniu VI Program Dziaa okrela priorytetowe pola dziaa w dziedzinie ochrony rodowiska, co pozwoli na skuteczn odpowied zarwno na wyzwania stawiane w wymiarze caego globu, jak i na okrelone problemy napotkane na szczeblu wsplnotowym, krajowym, regionalnym czy lokalnym. Powysze pola dziaa ujto w ramy kilku strategii tematycznych: m.in. dot. ochrony gleby, ochrony i zachowania rodowiska morskiego, zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, rodowiska miejskiego, zarzdzania zasobami naturalnymi, utylizacji odpadw. Do gwnych priorytetw w okresie funkcjonowania programu zaliczono nastpujce zagadnienia: -
zmiana klimatu, przyroda i zrnicowanie biologiczne,

42
Prognoza oddziaywania na rodowisko projektu Programu ochrony rodowiska dla gminy Bieliny na lata 2009-2016 -
rodowisko naturalne, zdrowie i jako ycia, zasoby naturalne i odpady. Cele Programu wyznaczono w oparciu o zaoenie rozdzielenia naciskw midzy
ochron rodowiska a wzrostem gospodarczym. Chodzi m.in.: o zasad zanieczyszczajcy paci, zasad ostronoci, dziaania zapobiegawcze oraz zasad usuwania zanieczyszczenia u rda. Gwnym celem polityki ekologicznej pastwa, ustanowionym w krajowych dokumentach programowych jest zapewnienie bezpieczestwa ekologicznego spoeczestwa polskiego w XXI w. oraz stworzenie podstaw dla opracowania i realizacji strategii zrwnowaonego rozwoju kraju. Zasad, stanowic nadrzdne kryterium rozwiza strategicznych na wszystkich szczeblach zarzdzania powinna by konstytucyjna zasada zrwnowaonego rozwoju. Zakada ona takie prowadzenie polityki i dziaa w poszczeglnych sektorach gospodarki i ycia spoecznego, aby zachowa zasoby i walory rodowiska w stanie zapewniajcym trwae, nie doznajce uszczerbku, moliwoci korzystania z nich, zarwno przez obecne jak i przysze pokolenia, przy jednoczesnym zachowaniu trwaoci funkcjonowania procesw przyrodniczych oraz naturalnej rnorodnoci biologicznej na poziomie krajowym, ekosystemowym, gatunkowym i genowym. W praktyce oznacza to rwnorzdne traktowanie racji ekologicznych, spoecznych i gospodarczych oraz powoduje konieczno integrowania zagadnie ochrony rodowiska z polityk sektorow w pozostaych dziedzinach gospodarki. Priorytetowe cele zapisane w Strategii Rozwoju Kraju 2007-2015 to: poprawa stanu infrastruktury technicznej i spoecznej, rozwj obszarw wiejskich oraz rozwj regionalny i podniesienie spjnoci terytorialnej: wyrwnywanie szans rozwojowych obszarw problemowych; poprzez: wspieranie szeroko rozumianej infrastruktury turystycznej czy zasobw kultury, wspieranie sieci osadniczej i miejskiej, wzmacnianie procesu odbudowy gospodarczego potencjau maych miast i miasteczek, opartego na endogenicznych walorach tych orodkw. Dokumentami okrelajcymi uwarunkowania w skali regionalnej s:
Strategia Rozwoju Wojewdztwa witokrzyskiego do roku 2020 Plan Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa witokrzyskiego z roku 2002 Program Ochrony rodowiska dla Wojewdztwa witokrzyskiego na lata 2007-2015 Plan gospodarki odpadami dla Wojewdztwa witokrzyskiego na lata 2007-2011 Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa witokrzyskiego na lata 2007 2013
43
Strategia rozwoju turystyki w wojewdztwie witokrzyskim na lata 2006-2014 Program ochrony rodowiska i plan gospodarki odpadami dla powiatu kieleckiego aktualizacja na lata 2007-2011 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2012-2018. Reasumujc przegld dokumentw, naley stwierdzi, e akcentuj one popraw
warunkw ycia mieszkacw oraz stanu rodowiska przyrodniczego. Wskazuj na konieczno zachowania dziedzictwa kulturowego i aktywnej ochrony zabytkw, modernizacji i rozbudowy infrastruktury, stwarzania coraz lepszych warunkw rozwoju przedsibiorczoci. W projekcie Programu ochrony rodowiska na lata 2009-2016 dla gminy Bieliny zostay uwzgldnione wszystkie istotne cele ustanowione w powyej cytowanych dokumentach.
10.PROPOZYCJE DOTYCZCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKW REALIZACJI

POSTANOWIE PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ CZSTOTLIOWCI JEJ PRZEPROWADZENIA
Monitoring wdraania Programu oznacza, e regularnie oceniane i analizowane bd: stopie wykonania dziaa stopie realizacji przyjtych celw rozbieno pomidzy przyjtymi celami i dziaaniami, a ich wykonaniem przyczyny tych rozbienoci. Bezporedni odpowiedzialno za wdraanie programu ponosi Wjt Gminy i dziaajcy z jego upowanienia kierownik referatu oraz sekretarz gminy. Wjt Gminy Bieliny bdzie przedkada Radzie Gminy sprawozdania z realizacji Programu co 2 lata. Informacje o planowanych wydatkach na ochron rodowiska winny by przedstawiane spoeczestwu gminy za porednictwem internetu i lokalnej prasy. Cele dugookresowe do 2016 r. i kierunki dziaa na lata 2009-2012 powinny by weryfikowane, co 4 lata. Zatem weryfikacja powinna mie miejsce w 2013 roku, a zdefiniowane cele i kierunki dziaa powinny obejmowa okres do 2020 roku. Realizacja szeregu zada wymaga udziau gminy, administracji rzdowej i samorzdowej szczebla powiatowego i wojewdzkiego, przedsibiorcw. Wymaga take szerokiego wsparcia spoecznego, w tym pozarzdowych organizacji ekologicznych. Uczestnikiem realizacji Programu... bd take: administracja zajmujca si kontrol przestrzegania prawa w zakresie ochrony rodowiska, prowadzca monitoring jego stanu oraz
44
administrujca poszczeglnymi komponentami rodowiska (Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska w Kielcach, Regionalny Zarzd Gospodarki Wodnej w Krakowie, Regionalna Dyrekcja Lasw Pastwowych) oraz jednostki dysponujce celowymi rodkami finansowymi (np. Fundusze Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa). Jednym z elementw procesu wdraania Programu jest jego monitorowanie, polegajce na cigej obserwacji i kontroli realizacji jego zada. Monitoring taki powinny sprawowa odpowiedzialne suby podlege Wjtowi. Wany jest dobr odpowiednich wskanikw monitorujcych postpy wdraania Programu.... Przykady takich wskanikw dla poszczeglnych dziedzin przedstawiono poniej. rodowisko przyrodnicze i ochrona przyrody: Liczba inwestycji proekologicznych na terenach cennych przyrodniczo, Ilo kontroli przeprowadzonych w zakresie przestrzegania przepisw o ochronie przyrody, Ilo obiektw poddanych ochronie, Powierzchnia gruntw zalesionych w poszczeglnych latach, Wskanik lesistoci, Stopie uszkodzenia lasw, Liczba poarw i zniszcze/uszkodze elementw rodowiska, Liczba zmodernizowanych lub poddanych konserwacji obiektw melioracyjnych. Powietrze atmosferyczne: Liczba zakadw, ktre wprowadziy technologie energooszczdne i niskoemisyjne, czy te stosujcych zasady czystej produkcji, Liczba zakadw, ktre zastosoway urzdzenia redukujce emisj, Liczba kotowni ekologicznych, liczba zmodernizowanych kotowni, Liczba gospodarstw (mieszkacw) stosujcych urzdzenia lub systemy energooszczdne, Liczba obiektw, gospodarstw (mieszkacw) wykorzystujcych energi soneczn, energi ciepln powstajc przy wykorzystaniu pomp cieplnych. Zasoby wodne i gospodarka wodno-ciekowa: Jako wody do picia, Jako wd podziemnych i powierzchniowych, Procent zwodocigowania gmin, Dugo sieci kanalizacyjnej, ilo gospodarstw przyczonych do kanalizacji, Liczba rde punktowych odprowadzania ciekw, Liczba wydanych pozwole wodnoprawnych, Ilo wd podziemnych, dobrej jakoci, zuyta w procesach produkcyjnych, Jako wody w kpieliskach. Ochrona powierzchni ziemi i gleb: Udzia powierzchni terenw o glebach przydatnych do produkcji zdrowej ywnoci,
45
Dostpno informacji o jakoci gleb na terenie gminy i stopie znajomoci tej kwestii wrd rolnikw, Powierzchnia terenw poddanych pracom rekultywacyjnym. Haas i promieniowanie elektromagnetyczne: Ilo instalacji emitujcych pola elektromagnetyczne i haas o znaczcych parametrach. Tereny przemysowe: Stopie wykorzystania istniejcych terenw przemysowych, Powierzchnia terenw przemysowych poddanych pracom rekultywacyjnym. Powane awarie przemysowe i drogowe: Liczba awarii o charakterze rodowiskowym. Edukacja ekologiczna: Liczba i nakad publikacji promujcych walory przyrodnicze gminy oraz dotyczcych ochrony rodowiska, Dugo szlakw turystycznych pieszych, rowerowych, narciarskich. Ilo cieek dydaktycznych, Liczba zorganizowanych szkole i programw edukacyjnych i ich uczestnikw, Liczba szk uczestniczcych w konkursach zwizanych z ochron rodowiska, Liczba dziaa wsplnych z organizacjami ekologicznymi, Liczba osb korzystajcych z danych o rodowisku i jego ochronie, Liczba bezrobotnych zatrudnionych przy pracach na rzecz rodowiska, Stopie akceptacji spoecznej przedsiwzi z zakresu ochrony rodowiska, Liczba rolnikw, ktrzy prowadz gospodarstwa eko- i agroturystyczne lub inne o preferencjach ekologicznych, Liczba zakadw posiadajcych certyfikaty ISO 14000 lub rwnorzdne. Szczeglnie wanym dla oceny wdraania Programu... jest monitoring stanu rodowiska
prowadzony w ramach Pastwowego Monitoringu rodowiska, bdcego systemem pozyskiwania, gromadzenia, przetwarzania i udostpniania informacji. Zamieszczone w Programie propozycje wskanikw monitorowania jego realizacji s waciwe i pozwalaj w peni oceni zmiany, jakie nastpi w rodowisku w wyniku jego realizacji.
11.INFORMACJE O MOLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAYWANIU NA RODOWISKO

Nie przewiduje si transgranicznego oddziaywania na rodowisko planowanych przedsiwzi wynikajcych z realizacji ustale gminnego programu ochrony rodowiska.
46
12.INFORMACJE O METODACH ZASTOSOWANYCH PRZY SPORZDZANIU PROGNOZY

Przy sporzdzaniu niniejszej prognozy autorzy korzystali z posiadanej wiedzy i dowiadczenia w zakresie raportw oddziaywania na rodowisko oraz wnioskw obiektw o wydanie decyzji i o rodowiskowych komunalnych uwarunkowaniach sieci wodnoprzedsiwzi zwizanych z eksploatacj surowcw skalnych, budow przemysowych usug oraz kanalizacyjnych. Przy ocenie oddziaywania na poszczeglne komponenty rodowiska wykorzystano nastpujce opracowania:
-
Raport oddziaywania na rodowisko planowanego przedsiwzicia
polegajcego na budowie kolektora sanitarnego z przepompowniami w miejscowociach: Huta Szklana, Huta Nowa Dworskie, wity Krzy, Bartoszowiny oraz rozbudowie i modernizacji istniejcej oczyszczalni ciekw w Bielinach, Przedsibiorstwo Usugowe geologicznych Kielkart, miech St., Kwapisz B., Kielce 2004 r. Prognoza oddziaywania na rodowisko projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Bieliny, Pulit F., Tarnw 2005 r. W Koncepcja zbiornikw maej retencji na terenie gminy Bieliny, opracowaniu prognozy posuono si opisow analiz Przedsibiorstwo Exwod, wiadek St., Kielce 2006 r. prawdopodobnych skutkw oddziaywania na rodowisko, jakie mog wystpi w przypadku realizacji ustale programu ochrony rodowiska. W procedurze rozpatrywania oddziaywania uwzgldniono wszystkie komponenty rodowiska przyrodniczego. Wykorzystano rwnie informacje udostpnione przez Urzd Gminy w Bielinach, Starostwo Powiatowe w Kielcach Kielcach. Prognoza ta bdzie elementem procedury oddziaywania na rodowisko. Rwnie projekt gminnego programu ochrony rodowiska zostanie upubliczniony i poddany bdzie opiniowaniu, w ramach ktrego oraz publikacje WIO w Kielcach i Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa witokrzyskiego w
47
bd
gromadzone
nastpnie
uwzgldniane
wnioski,
uwagi
i opinie.
48
13.STRESZCZENIE W JZYKU NIESPECJALISTYCZNYM

Niniejsza prognoza zostaa opracowana dla Programu ochrony rodowiska na lata 2009-2016 dla gminy Bieliny, zgodnie z wymaganiami ustawy o udostpnieniu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko. Gwnym celem prognozy jest okrelenie potencjalnych skutkw dla rodowiska, jakie mog wystpi w wyniku realizacji zada przewidywanych w Programie. W projekcie Programu analizowano obecny stan rodowiska naturalnego na terenie gminy. Zaproponowano cele i dziaania, zmierzajce do poprawy stanu aktualnego oraz metody monitoringu Programu. Gwnym celem Programu jest okrelenie polityki ekologicznej gminy Bieliny, realizujc polityk ekologiczn pastwa, rozumian jako zjednoczenie celw ochrony rodowiska z wyzwaniami zrwnowaonego rozwoju Europy i rozszerzania oglnowiatowej troski o Ziemi i jej przyszych mieszkacw. Gminny program ochrony rodowiska na lata 2009-2016 jest kompleksowym dokumentem przeciwdziaania degradacji rodowiska naturalnego na terenie gminy Bieliny. Ma na celu wyznaczy dziaania poprzez wskazanie zada inwestycyjnych i skorelowanie ich z polityk regionaln oraz osadzenie w realiach finansowych. Zadania infrastrukturalne bd wdraane w powizaniu z projektami w zakresie oywienia gospodarczego oraz rozwizywania problemw spoecznych. Jest to program spjny, ktrego poszczeglne elementy cz si cile z innymi, pozwalajc osign efekt synergii. Program ochrony rodowiska wraz z planem gospodarki odpadami w gminie Bieliny jest podstawowym dokumentem koordynujcym dziaania na rzecz ochrony rodowiska. W szczeglnoci: przekazuje spoeczestwu, przedsibiorcom informacje na temat zasobw rodowiska przyrodniczego oraz stanu poszczeglnych komponentw rodowiska, omawia najwaniejsze problemy, w tym zagroenia ekologiczne, proponujc sposoby ich rozwizania w okrelonym czasie, jest gwarantem wdraania zrwnowaonego rozwoju gminy, okrela sposoby wsppracy administracji publicznej wszystkich szczebli oraz instytucji i pozarzdowych organizacji ekologicznych na rzecz ochrony rodowiska w gminie, uatwia, a niekiedy formalnie umoliwia wystpowanie o rodki finansowe potrzebne do realizacji przedsiwzi.
49
Zrwnowaony rozwj spoeczno-gospodarczy gminy gwarantuje jego mieszkacom popraw warunkw ycia, odpowiedni promocj walorw rodowiskowych i zasobw oraz szersze moliwoci jego wykorzystania. Taki zrwnowaony rozwj bdzie moliwy przy uchwaleniu zapisw PO, natomiast zaniechanie realizacji programu spowoduje jego zachwianie oraz jest niezgodne z obowizujcymi zapisami prawnymi i zaoeniami Polityki Ekologicznej Pastwa. Oddziaywanie na rodowisko dziaa przewidzianych do realizacji w projektowanym dokumencie wie si gwnie z ochron przyrody, gospodark wodno-ciekow, ochron lasw i ochron powietrza. Kada inwestycja, bez wzgldu na jej charakter, skal czy funkcje jakie ma w przyszoci peni, oddziauje w okrelony sposb na rodowisko i w konsekwencji na czowieka. Skutki tych oddziaywa maj czsto negatywny, a niekiedy take korzystny charakter, rn skal, trwao w czasie, odwracalno i zdolno generowania synergii. Realizacja gminnego programu ochrony rodowiska bdzie oddziaywa na: - powietrze atmosferyczne - klimat akustyczny - gleby - rolinno i zwierzta - wartoci przyrodniczo krajobrazowe i kulturowe - wody powierzchniowe i podziemne - ludzi. Najwiksza ingerencja w rodowisko naturalne nastpi na terenach planowanych inwestycji budowlanych: wodocigi, kanalizacja, obiekty budowlane, zbiornik retencyjnyoraz rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ciekw komunalnych. Inwestycje te bd oddziaywa przede wszystkim na etapie budowy. Natomiast na etapie eksploatacji zrealizowane inwestycje zasadniczo powinny wpyn korzystnie na stan rodowiska. Jakiekolwiek dziaania powodujce degradacj rodowiska na obszarze gminy stoj w sprzecznoci z zasadniczymi celami PO. Realizacja zaoe programu ochrony rodowiska ma na celu popraw istniejcego stanu rodowiska w zakresie zwizanym z ochron przyrody, eksploatacj surowcw mineralnych, gospodark wodno-ciekow, gospodark len i ochron powietrza. Kada inwestycja prowadzona w zwizku z budow jak rwnie pniejsz eksploatacj zostanie dokadnie przeanalizowana i okrelona na etapie uzyskania decyzji
50
rodowiskowych, a ich oddziaywanie okrelone zostanie w raportach oddziaywania na rodowisko tych przedsiwzi. W wyniku realizacji ustale PO nie zaistniej straty w obszarach chronionych pooonych w granicach gminy i w jego ssiedztwie, w tym zwaszcza w sieci Natura 2000. Do racjonalnych dziaa w zakresie rodowiska przyrodniczego i ochrony przyrody bdzie wdroenie programu NATURA 2000, ktry przyczyni si do zapewnienia rnorodnoci biologicznej poprzez ochron siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. Utworzenie nowych form ochrony przyrody przyczyni si do rozwoju rnych form turystyki, a zwaszcza agroturystyki i turystyki objazdowej. Negatywne oddziaywanie inwestycji na rodowisko mona ograniczy do racjonalnego poziomu poprzez dobrze przemylany wybr lokalizacji, poniewa skala wywoywanych przez nie przeksztace rodowiska zalee bdzie w znacznym stopniu od lokalnych uwarunkowa. Ponadto prawidowy projekt, uwzgldniajcy potrzeby ochrony rodowiska zarwno na etapie budowy jaki i w fazie eksploatacji inwestycji pozwoli take ograniczy te oddziaywania. Na etapie eksploatacji zrealizowane inwestycje zasadniczo powinny wpyn korzystnie na stan rodowiska.
51

Program Ochrony Środowiska Dla Gminy Bieliny Na Lata 2009-2016

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Program Ochrony Środowiska Dla Gminy Bieliny Na Lata 2009-2016

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Zacznik nr 1 do Uchway Nr XLVIII/297/10 Rady Gminy Bieliny z dnia 17 wrzenia 2010 r.

Program Ochrony rodowiska prognoza oddziaywania na rodowisko Programu Ochrony rodowiska

Program Ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Bieliny, wrzesie 2010 r.

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

PRZEDSIBIORSTWO USUG GEOLOGICZNYCH KIELKART 25-113 Kielce ul. Starowapiennikowa 6

Zesp autorski: dr Bronisaw Kwapisz mgr Renata Okrajewska

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Mapa nr 1 Ochrona walorw przyrodniczych Mapa nr 2 Obszary Natura 2000

Bieliny na lata 2009-2016. Niniejsze opracowanie wykonano w przedsibiorstwie Usug Geologicznych

KIELKART w Kielcach na zlecenie Wjta Gminy Bieliny.

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

- Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015

Program uwzgldnia rwnie uwarunkowania wojewdzkie i powiatowe wynikajce z: -

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

szczegowe i podejmowane dziaania, przedstawiono dla:

Jakoci wd i gospodarki wodnej, Jakoci powietrza atmosferycznego,

Haasu, Promieniowania elektromagnetycznego.

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

witokrzyski w kategorii Gmina turystyczna 2008 r.

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Pb, CO, BaP, C6H6, i O3,

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

St.1 14,0 St.2 20,0 St.2 30,0 St.3 63,0

Na podstawie danych uzyskanych z Zakadu Gospodarki Komunalnej

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

W ramach zaj dodatkowych proponuje si:

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

w lipcu w gminie odbywa si wycig kolarski Truskawkowy Szus;

agroturystyk poruszone s w ramach szkole prowadzonych dla rolnikw przez

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

haas w pomieszczeniach mieszkalnych, uytecznoci publicznej i na terenach wypoczynkowych (komunalny),

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

zatwierdzenia projektu prac geologicznych, ktrych wykonanie nie wymaga koncesji,

- zatwierdzanie dokumentacji hydrogeologicznych.

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016

Program ochrony rodowiska dla Gminy Bieliny na lata 2009-2016