UCHWAA Nr XXI/1/09 RADY GMINY W GOWARCZOWIE z dnia 19 lutego 2009r.

w sprawie uchwalenia Strategii Rozwizywania Problemw Spoecznych Gminy Gowarczw na lata 2009-2015 Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 15 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorzdzie gminnym (tj. Dz. U. z 2001r, nr 142, poz. 1591 ze zm), art. 17 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy spoecznej (tj. Dz. U. z 2008r, nr 115, poz. 728) Rada Gminy w Gowarczowie uchwala co nastpuje: 1. Uchwala si Strategi Rozwizywania Problemw Spoecznych Gminy Gowarczw na lata 2009-2015 stanowicy zacznik nr 1 do niniejszej uchway. 2. Z dniem wejcia w ycie niniejszej uchway traci moc uchwaa Nr VII/48/07 Rady Gminy w Gowarczowie z dnia 26 kwietnia 2007 roku w sprawie uchwalenia Strategii Rozwizywania Problemw Spoecznych dla Gminy Gowarczw na lata 2006-2013. 3. Wykonanie uchway powierza si Wjtowi Gminy. 4. Uchwaa wchodzi w ycie po upywie 14 dni od dnia ogoszenia w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa witokrzyskiego. Przewodniczcy Rady Gminy: S. Konieczny
Zacznik Nr 1 do uchway Nr XXI/1/09 Rady Gminy Gowarczw z dnia 19 lutego 2009r.

Strategia Rozwizywania Problemw Spoecznych Gminy Gowarczw na lata 2009-2015

Aktualizacja 2009. Spis treci Wstp 1. Cel i proces tworzenia strategii 2. Charakterystyka gminy 2.1. Podstawowe informacje o gminie 2.1.1. Pooenie, podzia terytorialny, warunki naturalne 2.1.2. Demografia 2.1.3. Poziom rozwoju infrastruktury technicznej i spoecznej 2.1.4. Aktywno gospodarcza 2.1.5. Trendy spoeczno-gospodarcze 2.2. Strategiczne kierunki rozwoju gminy 2.3. System pomocy spoecznej w gminie 2.3.1. Instytucje zajmujce si pomoc spoeczn 2.3.2. Grupy objte pomoc spoeczn oraz formy wiadcze 2.3.3. Wsppraca wadz samorzdowych z organizacjami pozarzdowymi

2.4. rda podstawowych problemw spoecznych i ich identyfikacja 2.4.1. Analiza obszarw polityki spoecznej a) Poziom aktywnoci i integracji spoecznej mieszkacw b) Kwestia mieszkaniowa c) System opieki zdrowotnej d) Wychowanie i opieka nad dzieckiem e) System opieki nad osobami starszymi i niepenosprawnymi f) Rynek pracy i zatrudnienie g) Bezpieczestwo publiczne i patologie spoeczne 2.4.2. Katalog problemw spoecznych w gminie zidentyfikowany i wybrany podczas warsztatw 3. Kierunki rozwoju spoecznego gminy 3.1. Wizja rozwoju 3.2. Cele rozwoju oraz zadania realizacyjne 4. Zarzdzanie realizacj strategii 4.1. Podmioty zarzdzajce realizacj strategii 4.2. Instrumenty realizacji strategii 4.3. Monitoring i ocena wdraania strategii 4.4. Aktualizacja strategii Zakoczenie Zaczniki Zacznik nr 1. Priorytety, cele strategiczne, cele operacyjne i ich realizacja. Zacznik nr 2. Wzr ankiety. Zacznik nr 3. Wyniki ankiety Wstp Podjcie przez samorzd gminny wyzwania, jakim byo zadanie wypracowania strategii rozwizywania problemw spoecznych, podyktowane zostao gwnie dwoma wzgldami. Po pierwsze, obowizek posiadania takiego dokumentu nakada art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy spoecznej1, w myl ktrego do zada wasnych gminy o charakterze obowizkowym z zakresu pomocy spoecznej naley opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwizywania problemw spoecznych ze szczeglnym uwzgldnieniem programw pomocy spoecznej, profilaktyki i rozwizywania problemw alkoholowych i innych, ktrych celem jest integracja osb i rodzin z grup szczeglnego ryzyka. Po drugie, gmina jako beneficjent Programu Integracji Spoecznej (komponent Poakcesyjnego Programu Wsparcia Obszarw Wiejskich2) zobowizaa si do przyjcia strategii rozwizywania problemw spoecznych, otrzymujc wszake niezbdne wsparcie merytoryczne w przeprowadzeniu procesu tworzenia dokumentu. Zaangaowanie i wysiek wielu osb byyby jednak daremne, gdyby nie przekonanie (moe nie wypowiedziane wprost, ale na pewno w jaki sposb obecne wrd wsptwrcw strategii), e w gminie moliwa jest lepsza polityka spoeczna, czyli taki zesp dugofalowych dziaa przyjty i realizowany przez wadz publiczn i organizacje spoeczne, ktry efektywniej ni dotychczas suyby zaspokajaniu potrzeb i rozwizywaniu problemw spoecznych. Z tego wzgldu zasadne byo stworzenie strategii uwzgldniajcej kwestie biece oraz cele rozwojowe gminy, w szczeglnoci aktywizacj i integracj mieszkacw. Mona powiedzie, e niniejsza strategia nie powstaaby nigdy bez wiary w moliwo dokonania podanych zmian w naszym otoczeniu, w tym przede wszystkim w myleniu i postawach ludzi. Ale zarazem trzeba pamita, e dokument strategiczny stanowi bardzo istotny, ale nie jedyny i nie ostatni krok na drodze do zmiany spoecznej.
Tekst jedn. Dz. U. z 2008r. Nr 115, poz. 728. Poakcesyjny Program Wsparcia Obszarw Wiejskich jest finansowany ze rodkw poyczki udzielonej Rzdowi Rzeczypospolitej Polskiej przez Midzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju w dniu 7 kwietnia 2006r. Pozostae komponenty programu to reforma administracyjna KRUS oraz kampania informacyjno-promocyjna. Dziaania podjte w ramach Programu Integracji Spoecznej przyczyni si maj do podniesienia poziomu integracji spoecznej mieszkacw gmin poprzez a) budow potencjau instytucjonalnego i spoecznego w zakresie strategicznego planowania i realizowania polityki spoecznej na poziomie lokalnym, b) popraw dostpu mieszkacw gmin do usug, nowych form wsppracy i zorganizowanej aktywnoci.
2 1

1. Cel i proces tworzenia strategii Przyjta metodyka opracowania Strategii Rozwizywania Problemw Spoecznych Gminy Gowarczw na lata 2009-2013 oparta zostaa na spoeczno-eksperckim modelu budowy planw strategicznych,

odzwierciedlajcym wytyczne i oczekiwania krajowych oraz unijnych instytucji wspomagajcych rozwj lokalny. Naley podkreli, e planowanie strategiczne w gminie jest procesem cigym (nie koczy si wraz z uchwaleniem strategii), w ktrym samorzd wiadomie przewiduje i kontroluje swj rozwj nie czekajc biernie na przysze zdarzenia. Jest to umiejtno reagowania na zmiany otoczenia, a nawet ich wyprzedzanie. W procesie planowania strategicznego, gmin naley postrzega z jednej strony jako zamknit cao, z drugiej za jako cz systemu globalnego. Otoczenie terytorialne i makroekonomiczne ma bowiem stay wpyw na funkcjonowanie i rozwj gminy. Strategia za winna by dokumentem minimalizujcym niepewno w funkcjonowaniu lokalnej wsplnoty samorzdowej, zapewniajcym, obok realizacji celw doranych, dugofalowego rozwoju spoecznego gminy. Opracowanie i przyjcie Strategii Rozwizywania Problemw Spoecznych Gminy Gowarczw na lata 2009-2013 stanowio relatywnie dugi i skomplikowany proces, w ktry zaangaowane zostay osoby reprezentujce rne grupy wiekowe, posiadajce odmienn czsto wiedz, dowiadczenia, predyspozycje, umiejtnoci, wykonujce rne zawody. W procesie tym nie zabrako przedstawicieli soectw, organizacji pozarzdowych i kocielnych, grup nieformalnych, rady gminy, jednostek organizacyjnych i innych instytucji majcych wpyw na planowanie lub realizacj polityki spoecznej w gminie. Konieczno wspdziaania ze sob rnych podmiotw ujawnia trudnoci w urzeczywistnianiu sieci wsppracy zwizane z brakiem skutecznych mechanizmw komunikacji, istniejcymi podziaami, maym zainteresowaniem sprawami spoecznymi, a take nadmiarem zada, problemami organizacyjnymi, nierwnomiernym zaangaowaniem si pracownikw Urzdu Miejskiego i Gminnego Orodka Pomocy Spoecznej, na ktre spad gwny ciar odpowiedzialnoci i obowizkw przy opracowywaniu strategii. Tworzenie dokumentu przebiegao etapowo, w oparciu o metodologi wspierania rozwoju spoecznego gminy poprzez partycypacj spoeczn. Podstaw przyjtego podejcia byy warsztaty prowadzone przez moderatora kierujcego dyskusj grupow, uwzgldniajce idee, wiedz i dowiadczenia wniesione do dyskusji przez czonkw grupy. Gwnymi zasadami tej metody s: dokumentowanie wynikw dyskusji na pimie, praca grupowa zmierzajca do osignicia konsensusu. I. Pierwszym etapem procesu planowania strategicznego byo powoanie przez Wjta Gowarczowa Tomasz Sok, zespou zadaniowego (roboczego), ktry otrzyma zadanie przygotowania projektu uchway w sprawie przyjcia strategii. Zesp pracowa w skadzie: a) Barbara Panek Z-ca Wjta Gminy Gowarczw b) Barbara Kucharska kierownik Gminnego Orodka Pomocy Spoecznej c) Dorota Lachowicz - Sekretarz Urzdu Gminy Gowarczw d) Marianna Trojanowska-Galant Ruda Biaaczowska e) Jadwiga Bibiska - Skarbnik Urzdu Gminy Gowarczw f) Feliska Anna - Ruda Biaaczowska g) Joanna Sarba - Bernw h) Piotr Urbaczyk - Skrzyszw i) Tomasz Mynarczyk - Kamienna Wola j) Krzysztof Pacak - Kamienna Wola k) Janusz Bielecki - Gowarczw Do zada zespou roboczego Strategii Rozwizywania Problemw Spoecznych Gminy Gowarczw naleao w szczeglnoci: - zbieranie oraz analiza danych niezbdnych do charakterystyki ycia spoecznego w gminie, - opracowanie wzoru ankiety skierowanej do mieszkacw, dotyczcej potrzeb i problemw spoecznych, zebranie i analiza ankiet, - ustalenie miejsca i terminu warsztatw oraz dotarcie z zaproszeniem na warsztaty do instytucji, organizacji, reprezentantw rnych rodowisk spoecznych, - przygotowanie oraz zapewnienie niezakconego przebiegu warsztatw, - gromadzenie i opracowywanie materiaw z warsztatw, - przygotowanie projektu Strategii. II. W drugiej poowie grudnia 2008r. przeprowadzono badanie ankietowe mieszkacw gminy w wieku powyej 18 lat. Dystrybucj ankiet przeprowadzili Sotysi z terenu gminy oraz pracownicy Urzdu. Zebrano cznie 62 formularze. (zestawienie wynikw ankiety w zaczniku nr 1 do ankiety). III. Zebrano dane statystyczne dotyczce sytuacji gminy oraz wyniki ankiety spoecznej. W formie zestawie, na duych arkuszach papieru, przygotowano diagnoz stanu biecego gminy, obrazujc demografi, uwarunkowania gospodarcze, zakres wiadczonej pomocy spoecznej, zjawisko bezrobocia, uzalenie, sytuacj mieszkaniow, kwestie zdrowia i bezpieczestwa obywateli, system edukacji. Materia ten zosta nastpnie wykorzystany podczas warsztatw strategicznych.

IV. W 2008r. miay miejsce trzy warsztaty strategiczne, ktre poprowadzi Pan Stanisaw Baska, Konsultant Regionalny Poakcesyjnego Programu Wsparcia Obszarw Wiejskich. W spotkaniach tych uczestniczyy cznie 27 osb (lista w zaczniku nr 2 do strategii). Warsztat I - 2008r. - prezentacja przesanek, celu oraz etapw opracowania strategii; - przedstawienie biecej diagnozy problemw i zjawisk spoecznych wystpujcych w gminie; - analiza przyczyn powstawania problemw spoecznych (opracowanie drzew problemw). Warsztat II - 2008r. - analiza zasobw gminy; - sformuowanie wizji rozwoju gminy; - okrelenie celw strategicznych. Warsztat III - 2008r. - wypracowanie katalogu zada do realizacji, stanowicych odpowied na problemy i potrzeby spoeczne, - podmioty odpowiedzialne za wdraanie strategii. Warsztaty II i III rozpoczynay si omwieniem dokona grupy. V. Spotkanie robocze Konsultanta Regionalnego PPWOW z Wjtem gminy Gowarczw, Kierownikiem GOPS oraz czonkami zespou zadaniowego w dniu 05.03.2008r., podczas ktrego omwiono przebieg warsztatw, plan pracy i podzia obowizkw. VI. W miesicach XII 2008/ II 2009r, opracowanie projektu Strategii Rozwizywania Problemw Spoecznych Gminy Gowarczw. W tym czasie odbyy si trzy spotkania zespou zadaniowego z udziaem Pani Kierownik GOPS, podczas ktrych omawiano kwestie redakcyjne oraz aspekty realizacyjne strategii. VII. W dniu 26.01.2009r. odbyo si ostatnie spotkanie konsultacyjne z liderami spoecznoci lokalnej dotyczce ostatecznego ksztatu strategii. Nastpnie projekt dokumentu zostanie przedstawiony Radzie Gminy. 2. Charakterystyka gminy Punktem wyjcia planowania strategicznego jest zawsze diagnoza stanu obecnego. Niniejszy rozdzia zawiera podstawowe informacje o gminie, obserwowanych zjawiskach i problemach spoecznych, a take analiz gwnych zasobw, ktre posu jako podstawa w dziaaniach na rzecz aktywizacji i integracji mieszkacw. Podstawowe informacje o gminie Pooenie, podzia terytorialny, warunki naturalne Gmina Gowarczw Gmina Gowarczw pooona jest w pnocnej czci wojewdztwa witokrzyskiego, naley do powiatu koneckiego. Graniczy z : - wojewdztwem mazowieckim od pnocnego-wschodu (i pooonymi w nim gminami Gielniw i Przysucha), - wojewdztwem dzkim od zachodu (i pooonymi w nim gminami Biaaczw i Opoczno), - gmin Koskie w wojewdztwie witokrzyskim. Rysunek 1. Gmina Gowarczw na mapie wojewdztwa witokrzyskiego
Grjec Warszawa

2.1.

Gm. Gowarczw
rc Gowa
Piotrkw Tryb. d

zw

Ruda iecka Malen

SKIE KO

rkw Stpo
Ostrowiec wietokrzyski

w Fak
Radomsko Czstochowa

Rado
ia Sup

e szyc

Smyk

Kielce

Jdrzejw Krakw

Powierzchnia gminy Gowarczw wynosi 10198 ha. Swoim obszarem obejmuje 16 soectw: Bernw (400,70 ha), Bbnw (1080,00 ha), Borowiec (392,78 ha), Brzenica (2158,42 ha), Giezw (677,81 ha), Gowarczw (1202,66 ha), Kamienna Wola (570,29 ha), Komaszyce (543,00 ha), Korytkw (365,44 ha), Kupimierz (897,22 ha), Kurzacze (559,24 ha), Miakw (216,26 ha), Morzyw (258,14 ha), Rogwek (143,97 ha), Ruda Biaaczowska (348,41 ha), Skrzyszw (383,41 ha). Okoo 40,0 % powierzchni gminy (4139 ha) zajmuj lasy. Gowarczw ley na szlaku komunikacyjnym Jdrzejw - Koskie-Grjec. Gwnym szlakiem kolejowym jest linia Koluszki-Skarysko Kamienna z przystankiem w Rudzie Biaaczowskiej. Gmina znajduje si w strefie krajobrazu chronionego i posiada bardzo dobre warunki do rozwoju turystyki i wypoczynku. Na jej terenie znajduj si 2 parki krajobrazowe: w Giezowie i Korytkowie, zaoone w XIX wieku, objte ochron konserwatora przyrody. Chronione s rwnie gazy granitowe w Kamiennej Woli. Do najcenniejszych zabytkw Gowarczowa naley koci parafialny, wybudowany w 1649 roku z marmuru Chciskiego, pitrowy nagrobek Koryciskich z rzebami lecych postaci zmarych oraz rzeba Matki Boskiej, pochodzca z 1640 roku. Wrd wsi zamieszkujcych przez mniej ni 100 osb jest 2, liczcych od 100-300 mieszkacw - 8, powyej 300 mieszkacw - 6. Demografia Gmina Gowarczw liczy ogem 4835 mieszkacw w 2008r. (4927 osb w 2003r), w tym: 2408 mczyni i 2427 kobiety. Mona zaobserwowa tendencj spadkow liczby ludnoci zwaszcza po 2005 roku. Liczb ludnoci gminy na przestrzeni lat 2000-2007 przedstawiono za pomoc wykresu linowego poniej. Wykres 1. Liczba ludnoci gminy Gowarczw w latach 2000-2007

5050 5000 4950 4900 4850 4800 4750 4700 4650 2000r 2001r 2002r 2003r 2004r 2005r 2006r 2007r

rdo: Opracowanie na podstawie danych GUS (Bank Danych Regionalnych)

Na przedstawionym diagramie mona zaobserwowa spadek liczby mieszkacw, aczkolwiek nie jest to tendencja jednolita, poniewa w okresie 2000-2004 liczba ludnoci utrzymywaa si na zblionym poziomie. Zmiany liczby ludnoci wynikaj z ruchu naturalnego (urodzenia ywe, zgony) oraz z migracji ludnoci. Przyrost naturalny stanowi rnic midzy liczb urodze ywych a liczb zgonw w danym przedziale czasu. Ksztatowanie si wskanika przyrostu naturalnego w gminie Gowarczw w latach 20032008 prezentuje wykres 3. We wskazanym okresie, wystpuje ujemny przyrost naturalny, szczeglnie w 2005 roku, poczwszy od 2006 roku stopniowo zwiksza si liczba urodze, co jest korzystnym zjawiskiem.

Rysunek 3. Przyrost naturalny w gminie w latach 2003-2008

80 60 40 20 0 2003r -20 -40 urodzenia ywe

rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych GUS

2004r

2005r

2006r

2007r

2008r

zgony

przyrost naturalny

Drugim czynnikiem ksztatujcym liczb ludnoci na terenie gminy s migracje wewntrzne, czyli zameldowania na pobyt stay i wymeldowania osb na stae. Wskanik saldo migracji wewntrznej stanowi rnic midzy zameldowaniem i wymeldowaniem migracyjnym. Dla gminy Gowarczw w przedziale czasu lat 2003-2006 utrzymuje si na zblionym poziomie, a w 2007 roku jest zdecydowanie ujemny, co oznacza, e a 114 osb wyemigrowao zarobkowo do duych miast, gwnie do Warszawy. W 2008 roku ubyo 22 mieszkacw Gminy Wykres 4. Saldo migracji w gminie w latach 2003-2008 w ruchu wewntrznym

200 150 100 50 0 -50 -100 -150 zameldowania

rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych GUS

2003r

2004r

2005r

2006r

2007r

2008r

wymeldowania

saldo migracji

Struktur wiekow mieszkacw gminy przedstawia tabela 1. Dane przedstawiono rwnie na wykresie koowym (Wykres 5). Jak wynika z przedstawionych wylicze, wikszo - 64,24 % populacji jest w wieku produkcyjnym (mczyni w wieku 18-64 lata i kobiety w wieku 18-60 lat). Liczn grup stanowi dzieci i modzie. Sytuacja gminy jest zatem stosunkowo niekorzystna z punktu widzenia rozwoju gospodarczego oraz spoecznego.

Tabela 4. Struktura ludnoci (stan na dzie 31.12.2007r.)

Wyszczeglnienie Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny 18-64 lata mczyni 18-59 lat kobiety Wiek mobilny Wiek niemobilny 45-64 lata mczyni 45-59 lat kobiety Wiek poprodukcyjny 65 lat i wicej mczyni 60 lat i wicej kobiety Biologiczne grupy wieku 0-14 lat 15-64 lat 65 lat i wicej Edukacyjne grupy wieku 3-6 lat 7-12 lat 13-15 lat 16-18 lat 19-24 lat Kobiety w wieku 15-49 lat rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych GUS Ogem 995 2934 1595 1339 1850 1084 601 483 828 255 573 4757 759 3276 722 1444 158 347 195 218 526 1138 Mczyni 522 1595 1595 x 994 601 601 x 255 255 x 2372 397 1720 255 763 90 184 84 119 286 x Kobiety 473 1339 x 1339 856 483 x 483 573 x 573 2385 362 1556 467 681 68 163 111 99 240 1138

Wykres 5. Struktura wieku ludnoci gminy (2007r.)

17%

62%

21%

Wiek przedprodukcyjny

Wiek produkcyjny

Wiek poprodukcyjny

rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych GUS

Analizujc trendy demograficzne trzeba zwrci uwag na ksztatowanie si struktury wieku ekonomicznego na przestrzeni co najmniej kilku lat. Obserwowany obecnie i spodziewany w przyszoci jest stay wzrost liczby osb w wieku emerytalnym (zjawisko starzenia si spoeczestwa). W poczeniu z ujemnym saldem migracji oznacza to stae, stopniowe zmniejszanie si liczby ludnoci w najbliszych latach. Przewidywany spadek liczby mieszkacw powiatu koneckiego od 2008 roku do 2013 roku wynosi 2 %. Oznacza to, e szacunkowa liczba ludnoci gminy moe zmniejszy si z obecnych 4835 mieszkacw do okoo 4732 osb 2013r., wedug prognoz Gwnego Urzdu Statystycznego 2.1.3. Poziom rozwoju infrastruktury technicznej i spoecznej Infrastruktura to wszelkiego rodzaju obiekty i urzdzenia niezbdne do prawidowego funkcjonowania spoecznoci, stanowice materialn baz rozwoju gospodarczego gminy. Infrastruktura techniczna to

przede wszystkim urzdzenia, sieci przesyowe i zwizane z nimi obiekty wiadczce podstawowe usugi dla osiedla, miasta, zakadu przemysowego itp. w zakresie energetyki, dostarczania ciepa, wody, usuwania ciekw, transportu, etc. Natomiast infrastruktura spoeczna to urzdzenia i obiekty publiczne, ktre stanowi podstaw dla zaspokojenia socjalnych, owiatowych i kulturalnych potrzeb mieszkacw (np. szkoa, biblioteka, stadion). Infrastruktura ma zatem suebny charakter. Inn istotn cech jest jej wysoka kapitaochonno. Inwestycje infrastrukturalne pocigaj za sob znaczne koszty, ponadto s najczciej kilkuletnie, przez co mog blokowa realizacj inwestycji mikkich (w tzw. kapita ludzki). Poziom rozwoju infrastrukturalnego gminy stanowi jeden z waniejszych czynnikw warunkujcych jako ycia mieszkacw. W tym miejscu warto zasygnalizowa, e oglny poziom rozwoju infrastrukturalnego gminy jest niezadowalajcy, w szczeglnoci stan techniczny drg, ktry prowokuje liczne narzekania i niezadowolenie mieszkacw. Zwraca uwag jeszcze jedna rzecz, mianowicie nierwnomierno infrastruktury w ukadzie terytorialnym. Gmina odznacza si niszym ni reszta powiatu stopniem rozwoju (z wodocigu korzysta wikszo gospodarstw domowych, ale brak jest kanalizacji sanitarnej; Tereny Gminy charakteryzuje nie tylko niedobr podstawowej infrastruktury technicznej (kanalizacja, owietlenie, chodniki), ale take brak lub bardzo zy stan techniczny obiektw o znaczeniu spoecznokulturalnymi rekreacyjnym (wietlice, place zabaw, boiska sportowe). Ten stan rzeczy utrudnia realizacj dziaa bezporednio na terenach wiejskich. Aktywno gospodarcza Gmina Gowarczw jest gmin wiejsk o charakterze rolniczym. Gleby s tu do sabe (przewaaj grunty V i VI klasy bonitacyjnej), ale rodowisko nie jest skaone, przy optymalnym wykorzystaniu uytkw rolnych stwarza to moliwo eksportu znacznej iloci produktw nieprzetworzonych oraz powaniejszego rozwoju przemysu rolno-spoywczego, w tym tzw. rolnictwa ekologicznego. W 2006rr. 18,4 % ankietowanych mieszkacw z terenu gminy Gowarczw ocenio le poziom infrastruktury, natomiast w 2008 roku 16,1 %. Wrd indywidualnych gospodarstw rolnych dominuj mae (do 5 ha) i rednie do 30 ha, w wikszoci zorientowane na samozaopatrzenie rodzin rolnikw. Dane GUS z Banku Danych Regionalnych informuj o liczbie podmiotw gospodarki narodowej na terenie gminy Gowarczw. Wedug form wasnoci wikszo stanowi jednostki sektora prywatnego - 218, podmiotw sektora publicznego jest 10. Na przestrzeni dwch lat 2006-2007 zauwaalny jest niewielki wzrost liczby osb fizycznych prowadzcych dziaalno gospodarcz (najliczniejsza grupa podmiotw - 187), z 214 na pocztku do 218 na kocu badanego okresu. Wzrosa take liczba podmiotw zaliczanych do sektora publicznego - z 224 do 228 oraz majcych sw siedzib na terenie gminy stowarzysze i organizacji spoecznych - z 10 do 11. Podmiot gospodarki narodowej - to podmiot stosunkw cywilno-prawnych prawa polskiego wyposaony w autonomi decyzji prawnych, ekonomicznych i finansowych, realizujcy dziaalno okrelon w statucie opisujcym cel i zasady dziaania podmiotu; take osoba fizyczna prowadzca dziaalno gospodarcz w oparciu o przepisy ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej. Biorc pod uwag zasoby gminy, jej walory krajobrazowe i rodowiskowe, nowe podmioty gospodarcze powstajce na terenie gminy powinny by zwizane z usugami i turystyk (wypeniajc zwaszcza luk w dostpnoci bazy noclegowej i gastronomicznej). Rozwj dziaalnoci gospodarczej obok wzrostu lokalnej aktywnoci wpywa na zwikszenie dochodw uzyskiwanych z podatku od nieruchomoci i porednio z udziaw w podatku od dochodw osobistych. Naleaoby wic w najbliszych latach pooy wikszy nacisk na stworzenie odpowiednich warunkw dla rozwoju dziaalnoci gospodarczej, gwnie maych i rednich przedsibiorstw. Trendy spoeczno-gospodarcze Ostatnie dwa dziesiciolecia to w historii Polski okres przemian spoeczno-gospodarczych, ktre objy rne sfery ycia. Wraz z transformacj ustrojow i otwarciem na Zachd, do kraju wkroczy dobrobyt (ale nie dla wszystkich), nastawienie na sukces zawodowy i materialny. W rezultacie zmian ustrojowych wystpi bardzo wyrany spadek dochodw gospodarstw domowych powizanych z rolnictwem i szerzej - mieszkacw wsi. Niekorzystna sytuacja jest konsekwencj kilku nakadajcych si zjawisk. W latach transformacji zmniejszya si opacalno produkcji rolnej wskutek likwidacji dotacji budetowych do ywnoci i usug rolniczych. Uwolnienie cen rodkw niezbdnych do produkcji rolnej: nasion, sadzonek, nawozw, maszyn i usug rolniczych wystpio w okresie konkurencji ze strony importerw ywnoci z innych krajw. Nastpiy zmiany na lokalnych wiejskich rynkach pracy zarwno na pocztku, jak i przez cay okres lat 90. wskutek restrukturyzacji i prywatyzacji pastwowych zakadw przemysowych zlokalizowanych w bliskim i dalszym ssiedztwie obszarw wiejskich. Redukcji ulego zatrudnienie w pozarolniczych zakadach dziaajcych w gminie i w ssiadujcych z ni miastach ze wzgldu na nisk konkurencyjno pro2.1.5.

dukowanych w nich towarw w porwnaniu do produktw zachodnich i wytwarzanych w duych zakadach w miecie. Ograniczona zostaa na pocztku lat 90. troska pastwa o dziedzictwo kulturowe. Nastpia redukcja zatrudnienia w organizacji transportu na potrzeby mieszkacw wsi - w zwizku z ograniczeniem liczby kursw PKS na lokalnych liniach ze wzgldu na ograniczenie dojazdw mieszkacw wsi do pracy - w zwizku z rosncym bezrobociem na wsi - w okolicznych miejscowociach. W przeszoci miasto Koskie, w ktrym by bardzo mocno rozwinity przemys metalurgiczny i odlewniczy byo gwnym miejscem zatrudnienia dla znacznej czci mieszkacw gminy Gowarczw. Tracili zatrudnienie waciciele maych gospodarstw rolnych - dwuzawodowcy: choporobotnicy i chopourzdnicy. Ich zwalniano z pracy w pierwszej kolejnoci uznajc, e maj alternatywne rdo utrzymania. W rezultacie zmian na rynku pracy na wsi powstaa kategoria jawnych i ukrytych bezrobotnych. Zarejestrowani bezrobotni rekrutowali si spord ludnoci bezrolnej, zatrudnionej w zakadach sektora pozarolniczego i obsugi rolnictwa. Natomiast indywidualne rolnictwo stawao si przechowalni dla osb nie znajdujcych pracy poza rolnictwem, a jednoczenie nie uzyskujcych statusu bezrobotnych. Na wsi, podobnie jak w innych rejonach kraju, w zwizku z wycofaniem si pastwa z subsydiowania szeregu dbr i usug, zasadniczym dla biecych wydatkw rodziny: opau i energii elektrycznej, lekw i artykuw szkolnych, nastpi wzrost kosztw utrzymania. Nie przestay take oddziaywa historyczne uwarunkowania biedy wiejskiej3, do ktrych naley zaliczy utrzymujce si praktycznie przez cay okres powojenny - z wyjtkiem procesw zapocztkowanych w ostatniej dekadzie - rozdrobnienie wsi i duy udzia maych gospodarstw rolnych oraz niski poziom techniczny4 Dla potrzeb analizy istotny jest fakt nowej strukturyzacji rolnictwa w aspekcie ekonomicznym i spoecznym. W Gminie Gowarczw uksztatoway si obecnie dwa z trzech segmenty, ktre okrelaj i rnicuj poziom ycia zwizanej z nimi ludnoci: 1. segment rolnictwa socjalnego, obejmujcy gospodarstwa domowe, ktrych podstaw utrzymania stanowi dochody ze wiadcze socjalnych, a ich dziaalno rolnicza (jeli jest prowadzona) zorientowana jest wycznie na potrzeby ywieniowe. 2. segment rolnictwa drobnego, tradycyjnego, obejmujcy gospodarstwa o niskiej produkcji towarowej przeznaczonej gwnie na lokalny rynek. Z tych sektorw rekrutuj si obecnie, ale i w przyszoci, ludzie wymagajcy wsparcia ze strony instytucji pomocy spoecznej. Trzeci sektor rolnictwa wysokotowarowego rozwinity pod wzgldem technicznym i ekonomicznym, obecnie nie wystpuje na terenie gminy. Mieszkacy zaczli w siebie inwestowa (gwnie poprzez zdobycie wyszego wyksztacenia, nauk jzykw obcych) oraz poszukiwa swojej szansy poza terenem gminy i kraju (emigracja zarobkowa). Globalne zmiany gospodarcze cz si ze zmian modelu rodziny. Wspczesny rynek pracy wymaga uczestnictwa w nim obojga rodzicw dla stabilizacji sytuacji materialnej rodziny, wymuszajc aktywno zawodow kobiet. Model rodziny z podwjnym obcieniem kobiet, w ktrym oboje rodzicw ponosi odpowiedzialno za utrzymanie rodziny, ale nadal kobiety pozostaj odpowiedzialne za sprawowanie obowizkw domowych, wystpuje obecnie najczciej. Ponadto nasila si konflikt czasu i dyspozycyjnoci, zwaszcza w warunkach posiadania rodziny i koniecznoci sprawowania opieki nad jej czonkami. Powysze zjawiska wpywaj na zmiany trendw demograficznych w gminie.
Przed transformacj 1989 roku socjalistyczne zasady organizacji ycia spoecznego poprzez gwarancje zatrudnienia i socjalne funkcje realizowane przez zakady pracy zabezpieczay cho na niskim poziomie, podstawowe potrzeby choporobotnikw. Sytuacja ulega zmianie w ostatnich dwch dekadach, ale dua cz pokolenia zstpujcego korzysta z wypracowanych wczeniej dochodw, obecnie w postaci rent i emerytur. Jeszcze wczeniej, sigajc do czasw zaborw, witokrzyskie poddane wtedy Rosji cechowao si relatywnie najniszym poziomem rozwoju cywlizacyjnego. Spucizna prorozbiorowa nie zostaa usunita przez miniony system komunistyczny, a zdaniem wielu socjologw zostaa wrcz utrwalona. 4 Warzywoda Kruszyska W. Bieda poza granicami wielkiego miasta (w:) Lokalna polityka wobec biedy (red) Warzywoda Kruszyska W. Instytut Socjologii U, d, 2003 s. 13-14.
3

Po okresie wzrostu urodze (trzecia fala powojennego wyu demograficznego), widocznym problemem zwaszcza w placwkach owiatowych zaczyna si stawa ni, ktry, o ile utrzyma si przez duszy czas, moe doprowadzi w konsekwencji do zmniejszenia zasobw pracy, co bdzie skutkowa zahamowaniem rozwoju gospodarczego gminy. Rok 2007 i 2008 by wprawdzie do korzystny, ale w zwizku z cigym wzrostem liczby osb w wieku poprodukcyjnym, naley spodziewa si w przyszoci wikszych obcie dla spoeczestwa oraz instytucji opieki zdrowotnej i spoecznej (zaamanie si systemu ubezpiecze spoecznych opartego na zasadzie solidaryzmu spoecznego, w ktrym obecnie pracujcy zapewniaj emerytur ludziom w wieku poprodukcyjnym). Tym bardziej, e zmienia si model rodziny. Dua, wielopokoleniowa rodzina staje si przeytkiem, a osoby starsze maj poczucie izolacji i

opuszczenia przez rodzin. Z drugiej strony, powiksza si stale rynek usug opiekuczych, otwieraj si nowe moliwoci pracy, zwaszcza w charakterze opiekunw i rehabilitantw osb starszych. Obserwowany w ostatnich latach wzrost gospodarczy w kraju przyczyni si do poprawy sytuacji materialnej wielu mieszkacw gminy Gowarczw oraz spadku bezrobocia. Wzrost PKB w Polsce w 2007 roku wynis 6,7 %, ale szczyt cyklu koniunkturalnego gospodarka ma ju za sob. W obliczu globalnego kryzysu finansowego oraz zwalniajcego tempa rozwoju gospodarczego naley spodziewa si w przyszoci negatywnych skutkw dla sytuacji spoeczno-ekonomicznej w Gminie. Strategiczne kierunki rozwoju gminy Na podstawie analizy SWOT, wynikw badania ankietowego oraz konsultacji w ramach spotka roboczych Zespou przygotowujcego Strategi, wyrnione zostay nastpujce strategiczne kierunki rozwoju Gminy Gowarczw: 1. Budowa sieci kanalizacyjnej na terenie gminy 2. Budowa oczyszczalni ciekw 3. Rozbudowa sieci wodocigowej na terenie gminy 4. Kompleksowa promocja gminy 5. Rozwj infrastruktury turystycznej 6. Rozwj agroturystyki 7. Rewitalizacja dziedzictwa kulturowego 8. Przygotowanie terenw inwestycyjnych 9. Wspieranie rolnikw 10. Podnoszenie kwalifikacji mieszkacw wsi modziey z obszarw wiejskich 11. Odnowa i estetyzacja wsi 12. Rozwinita dziaalno pozarolnicza na obszarach wiejskich 13. Wspieranie osb prowadzcych dziaalno gospodarcz 14. Integracja spoeczna 15. Wspieranie organizacji pozarzdowych 16. Podnoszenie kwalifikacji dorosych mieszkacw 17. Rozwj wsppracy midzy gminami powiatu koneckiego 18. Wyrwnywanie szans edukacyjnych dzieci i modziey 19. Rozwizywanie problemw spoecznych 20. Modernizacja i budowa drg gminnych 21. Budowa i modernizacja cigw pieszych oraz parkingw 22. Infrastruktura spoeczna 23. Odnowa rynku w Gowarczowie Strategia jest zgodna z dokumentami o znaczeniu ponad lokalnym: - Z nowym okresem programowania UE 2007-2013 w tym: RPO - Regionalnym Programie Operacyjnym Woj. witokrzyskiego i PO KL - Programie Operacyjnym Kapita Ludzki - Na paszczynie oglnokrajowej i wojewdzkiej Strategia pozostaje w zgodnoci ze Strategi Polityki Spoecznej na lata 2007-2013 przyjt przez Rad Ministrw 13 wrzenia 2005r., - Strategi Rozwoju Spoeczestwa Obywatelskiego na lata 2007-2013, - Strategi rozwoju edukacji na lata 2007-2013, - Strategi Pastwa dla Modziey na lata 2003-2012, - Narodow Strategi Rozwoju Kultury na lata 2004-2013, - Narodowym Programem Profilaktyki i Rozwizywania Problemw Alkoholowych na lata 2006-2015 zgodnie z projektem z koca stycznia 2006r., - Ustaw o Przeciwdziaaniu Narkomanii z 29 lipca 2005r. (Dz. U. 2005 Nr 179, poz. 1485), - Strategi Rozwoju Wojewdztwa witokrzyskiego, - Strategi Lizbosk, - Narodowymi Strategicznymi Ramami Odniesienia 2007-2013., - Poakcesyjnym Programem Wsparcia Obszarw Wiejskich - Strategi rozwoju obszarw wiejskich i rolnictwa na lata 2007-2013 (z elementami prognozy do roku 2020), Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa, czerwiec 2005r. - Programem Operacyjnym Rozwoju Polski Wschodniej 2007-2013, (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, 25 lipiec 2006, - Krajowym Programem Zabezpieczenie Spoeczne i Integracja Spoeczna na lata 2008-2010, projekt z 4 sierpnia 2008r. - Strategi Rozwoju Powiatu Koneckiego z 2001r. - Programem Kompleksowej Pomocy Dziecku i Rodzinie Dysfunkcjonalnej na lata 2007-2013 Zacznik do Uchway Nr V/20/2007 Rady Powiatu w Koskich z dnia 25 kwietnia 2007r. 2.2.

2.3.

Gminnym Programem Profilaktyki i Rozwizywania Problemw Alkoholowych uchwalanym corocznie, uwzgldniajcym problemy alkoholizmu i innych uzalenie, w tym narkomanii.

System pomocy spoecznej w gminie System pomocy spoecznej tworz wszelkie instytucje samorzdowe (nie tylko gminne) i rzdowe oraz organizacje pozarzdowe i kocielne, a take inne osoby prawne zaangaowane w dziaania majce na celu umoliwienie osobom i rodzinom przezwycianie trudnych sytuacji yciowych, ktrych nie s one w stanie pokona samodzielnie. Podmioty tworzce system dysponuj rnym zakresem autonomii i kompetencji. W ramach wzajemnych relacji dziaania jednego z nich wpywaj na dziaania pozostaych. 2.3.1. Instytucje zajmujce si pomoc spoeczn Zadania wynikajce z ustawy o pomocy spoecznej s realizowane w gminie Gowarczw przez Gminny Orodek Pomocy Spoecznej. Wsparciem dla dziaa gminy w zakresie pomocy spoecznej jest dziaalno Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Koskich. W szerszym znaczeniu zadania pomocy spoecznej realizuj take placwki owiatowe, instytucje kultury, stowarzyszenia oraz inne organizacje formalne i nieformalne. 2.3.2. Grupy objte pomoc spoeczn oraz formy wiadcze Formy pomocy oferowane przez Gminny Orodek Pomocy Spoecznej w Gowarczowie s wielorakie. Do najczciej udzielanych form nale rnego rodzaju zasiki pienine i w naturze. Adresatami pomocy s rodziny wielodzietne, osoby pozostajce w trudnej sytuacji yciowej, dotknite bezrobociem, dugotrwale chore, niepenosprawne, uzalenione, dotknite przemoc domow oraz ludzie starzy i samotni. Zadania w zakresie pomocy spoecznej Gminnego Orodka Pomocy Spoecznej obejmuj w szczeglnoci: - tworzenie warunkw organizacyjnych funkcjonowania pomocy spoecznej w tym rozbudow niezbdnej infrastruktury socjalnej, - analiz i ocen zjawisk rodzcych zapotrzebowanie na wiadczenia pomocy spoecznej, - przyznawanie i wypacanie przewidzianych ustaw wiadcze, - pobudzanie spoecznej aktywnoci w zaspokajaniu niezbdnych potrzeb yciowych osb i rodzin, - prac socjaln rozumian jako dziaalno zawodow skierowan na pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolnoci do funkcjonowania w spoeczestwie oraz na tworzeniu warunkw sprzyjajcych temu celowi. Orodek realizuje zadania wasne oraz zadania zlecone z zakresu administracji rzdowej wynikajce z ustawy o pomocy spoecznej jak i innych ustaw komplementarnych (ustawa o wiadczeniach rodzinnych, o zatrudnieniu socjalnym, o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, a take ustawa o funduszu alimentacyjnym). Liczb rodzin (rodowisk) mieszkacw gminy korzystajcych z pomocy orodka prezentuje tabela Tabela Liczba rodzin korzystajcych z usug GOPS w latach 2006-2008 (powody trudnej sytuacji yciowej)
Lata Ubstwo Bezrobocie Niepenosprawno Rodzina niepena Dugotrwaa choroba Rodzina wielodzietna Potrzeba ochrony macierzynstwa Bezradnoc w spr. opiek. wychowawczych Bezdomno Alkoholizm 2006 50 158 7 31 16 43 43 35 0 60 2007 18 250 43 1 12 10 10 4 0 40 2008 160 250 12 18 14 35 35 22 0 20

* jedna rodzina moe korzysta z pomocy z kilku rnych powodw rdo: opracowanie wasne na podstawie odstawie danych GOPS

Z danych Gminnego Orodka Pomocy Spoecznej w Gowarczowie wynika, e w ramach zada wasnych i zleconych, bez wzgldu na ich rodzaj, liczb oraz rdo finansowania, rnymi formami pomocy objtych jest co roku okoo 1/4 mieszkacw gminy. Analizujc przyczyny trudnej sytuacji yciowej stwierdza si, e bezrobocie, ktre dotyka osoby i rodziny, jest najczstszym powodem korzystania z pomocy spoecznej. Kolejnymi czstymi powodami korzystania z pomocy spoecznej przez rodziny s: ubstwo, potrzeba ochrony macierzystwa i wielodzietno. Wykres 11. Przyczyny udzielenia pomocy rodzinom przez GOPS w 2008r.

POWODY TRUDNEJ SYTUACJI YCIOWEJ W 2008 R.

ALKOHOLIZM

20

BEZRADNOC W SPR. OPIEK. WYCHOWAWCZYCH

22

POTRZEBA OCHRONY MACIERZYNSTWA

35

RODZINA WIELODZIETNA

35

DUGOTRWAA CHOROBA

14

RODZINA NIEPENA

18

NIEPENOSPRAWNO

12

BEZROBOCIE

250

UBSTWO

160 0 50 100 150 200 250 300

rdo: opracowanie wasne na podstawie danych GOPS

Oddzieln kategori wiadcze stanowi te ustanowione funkcjonujc od kwietnia 2004r. ustaw o wiadczeniach rodzinnych. Ustawodawca przewidzia stopniowe przechodzenie wiadczeniobiorcw od innych patnikw do gmin. Zakres wiadczonej pomocy w formie wiadcze rodzinnych jest duy, bowiem obejmuje nie tylko zasiki rodzinne, ale rwnie szeroki wachlarz dodatkw do zasiku rodzinnego, zasiki pielgnacyjne, wiadczenia pielgnacyjne oraz jednorazow zapomog z tytuu urodzenia si dziecka. Tabela. Szczegowe zestawienie wydatkw Orodka Pomocy Spoecznej w gminie Gowarczw w 2008r.
Formy pomocy I. Zadania zlecone Ogem, w tym: - zasiki stae - specjalistyczne usugi opiekucze dla osb z zaburzeniami psychicznymi - skadki zdrowotne II. Zadania wasne gminy Ogem, w tym: - zasiki celowe i posiki - zasiki okresowe - posiki - usugi opiekucze - schronienie Razem: Liczba rodzin objtych pomoc 46 0 27 216 58 220 1 373 Warto udzielonych wiadcze w z 138 678 0 9 045 78 276 54 174 149 796 5 083 287 329

W 2008r. budet gminy Gowarczw w czci dotyczcej pomocy spoecznej wynis ogem 426 007 z, w tym na zadania wasne przeznaczono kwot 287 329 z, za zadania zlecone z zakresu administracji rzdowej wyniosy 138 678 z Powysze liczby obrazuj skal problemu.

Tabela Formy pomocy

Formy pomocy Zadania zlecone Zadania wasne gminy Ogem 2006r. Zadania zlecone Zadania wasne gminy Ogem 2007r. Zadania zlecone Zadania wasne gminy Ogem 2008r. rdo: Orodek Pomocy Spoecznej w gminie Gowarczw 46 373 50 371 Liczba rodzin objtych pomoc 49 400 Warto udzielonych wiadcze w z 128 515 255 429 383 944 145 783 263 507 409 290 138 678 287 329 426 007

Mimo poprawiajcej si oglnej sytuacji ekonomicznej w kraju i gminie, widocznemu spadkowi bezrobocia i wzrostowi dochodw ludnoci, liczba rodzin korzystajcych z rnych form wsparcia (w szczeglnoci z zasikw okresowych i celowych) utrzymuje si na zblionym poziomie, a wydatki na pomoc spoeczn maj nawet tendencj rosnc (gwn przyczyn tego zjawiska jest system prawny, ktry sukcesywnie zwiksza wysoko obligatoryjnych wiadcze socjalnych). 2.3.3. Wsppraca wadz samorzdowych z organizacjami pozarzdowymi Realizacja polityki spoecznej w gminie, o czym byo ju mowa, nie jest wyczn domen wadz lokalnych. Zadania publiczne zwizane z pomoc i integracj spoeczn ustawy przekazuj rnym instytucjom nalecym do administracji rzdowej lub samorzdowej. Niemniej istotny w tym zakresie jest udzia tzw. sektora spoecznego, czyli organizacji pozarzdowych, kocielnych i grup dziaajcych nieformalnie. Zadania i procedury postpowania organw wadzy reguluj szczegowo przepisy prawa. Natomiast dziaalno organizacji spoecznych i niesformalizowanych grup jest zwykle przejawem oddolnej aktywnoci obywateli na rzecz wsplnego dobra, dlatego wymaga szczeglnej uwagi i wsparcia ze strony pastwa i samorzdu5.
5 Najistotniejsza przesanka wsppracy wadz publicznych z organizacjami pozarzdowymi zawarta zostaa w Konstytucji RP z 1997r. w postaci tzw. zasady pomocniczoci, ktr odnajdujemy w preambule: Ustanawiamy Konstytucj Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa podstawowe dla pastwa oparte na () zasadzie pomocniczoci umacniajcej uprawnienia obywateli i ich wsplnot. Oznacza to, e organy administracji publicznej w swym dziaaniu powinny si kierowa zasad pierwszestwa obywateli do samodzielnego identyfikowania i rozwizywania problemw spoecznoci, w tym nalecych do sfery zada publicznych.

Rokrocznie przyjmowany Program wsppracy gminy Gowarczw z organizacjami pozarzdowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003r. o dziaalnoci poytku publicznego i o wolontariacie okrela cele, formy, zakres oraz priorytetowe dziedziny wsppracy gminy z wyej wymienionymi podmiotami. Stosown uchwa w tej sprawie podejmuje Rada Gminy w Gowarczowie na podstawie art. 5 ust. 3 przywoanej ustawy. Gwnym celem wsppracy gminy z organizacjami pozarzdowymi jest umocnienie lokalnych dziaa i inicjatyw na rzecz peniejszego zaspokojenia potrzeb mieszkacw gminy. Realizacja programu powinna zatem przyczynia si do upowszechniania partnerskiego modelu wsppracy obywateli z administracj publiczn. W praktyce pojawiaj si liczne trudnoci. Ju sama suwerenno dwu stron, czyli ich niezaleno i podmiotowo, bywa rozumiana rywalizacyjnie przez pryzmat polityki lokalnej jako denia do zdobycia lub utrzymania wadzy w gminie. Poza tym istniejce przepisy (m.in. przewidziana ustaw o poytku publicznym i wolontariacie duga i kosztowna procedura otwartego konkursu ofert) nie uatwiaj wspierania realizacji zada publicznych. Bez wtpienia jednak wsppraca gminy Gowarczw z organizacjami pozarzdowymi zyskuje wci na znaczeniu. W roku biecym zwikszy si wprawdzie katalog zada o kolejne, jednake nadal samorzd skupia i realizuje wikszo dziaa wasnymi siami (poprzez swoje jednostki organizacyjne). Wraz z wdraaniem Gminnej Strategii Rozwizywania Problemw Spoecznych Gmina w wikszym stopniu bdzie zmuszona do podzielenia si kompetencjami i rodkami finansowymi z organizacjami pozarzdowymi i kocielnymi na realizacj aktywnej pomocy spoecznej. Stowarzyszenie Powiatowe Konto Pomocy w Koskich Stowarzyszenie Powiatowe Konto Pomocy w Koskich w styczniu 2008r. w wsppracy Orodkiem Pomocy Spoecznej w Gowarczowie po raz kolejny zorganizowao Bal integracyjny dla dzieci niepenosprawnych i ubogich z gminy Gowarczw.

Centrum Kultury i Aktywnoci Lokalnej w Gowarczowie Stycze 2007 - Koncert kold - Konkurs plastyczny dla dzieci szk podstawowych - Mistrzostwa Soccer Cup 2007 druyn 2-osobowych Luty 2007 - Konkurs plastyczny na najpikniejsz rzeb niegow - Kulig, wojna na nieki - Rozgrywki bilardowe - Wieczr walentynkowy Marzec 2007 - Baby, ach te baby - impreza z cyklu Spotkajmy si razem, wystawa prac plastycznych koncert powicony kobietom - Konkurs plastyczny na najciekawsz pisank - Wystawa prac plastycznych Wiosna Kwiecie - 2007 - Impreza z cyklu Spotkajmy si, poznajmy si - wystawa miejscowych twrcw - Premierowe przedstawienie Koa Teatralnego Maj - 2007 - Koncert i wystawa prac plastycznych Czerwiec - 2007 - Impreza plenerowa o charakterze sportowo-rekraacyjnym poczona z ogniskiem i zabaw zorganizowan we wsppracy z ZHP, Klubem Sportowym i szkoami gminy Gowarczw Lipiec - Sierpie - AKCJA LATO Z CENTRUM KULTURY 2007 - Letnia Akademia Sztuki - zajcia plastyczne dla dzieci i modziey - Udzia gminy Gowarczw w Kunicach Koneckich 2007 Sielpia - owcy Talentw - zajcia muzyczne doskonalce emisj gosu dla dzieci i modziey - Zajcia plastyczne w plenerze propagujce interesujce przyrodniczo i kulturowo miejsca w Gminie - Internet - droga do przyszoci, zajcia wskazujce moliwoci rozwoju Wrzesie - 2007 - Impreza plenerowa Poegnanie lata 2007 Padziernik - 2007 - Impreza Spotkajmy si, poznajmy si - Koncert muzyczny powicony nieyjcym twrcom Listopad - 2007 - Wieczorek patriotyczny - spotkanie pokoleniowe i koncert pieni legionowych - Konkurs kulinarny z nagrodami Ciasteczka, ciasteczka - II Festiwal Piosenki Harcerskiej i Poetyckiej W krainie agodnoci - Wieczr Andrzejkowy Grudzie - 2007 - Rockowy Mikoaj - koncert zespow dziaajcych przy Centrum Kultury - Wieczr wigilijny dla dzieci zorganizowany we wsppracy ze Stowarzyszeniem Spoecznym Ruch Matek, Komisj Zwalczania Problemw Alkoholowych i ZHP - Spotkanie wigilijne dla osb starszych i samotnych - wsplne koldowanie - Podobne imprezy i spotkania integracyjne odbywaj si co roku, repertuar jest cigle poszerzany i wzbogacany. 2.4. rda podstawowych problemw spoecznych i ich identyfikacja 2.4.1. Analiza obszarw polityki spoecznej a) Wanym wskanikiem obrazujcym wielo problemw spoecznych w gminie Gowarczw s opinie na ten temat samych mieszkacw. Znalazy si w analizie SWOT oraz w wypowiedziach uczestnikw badania ankietowego przeprowadzonych na potrzeby niniejszej strategii Problem ubstwa, biedy 69 % mieszkacw gminy uwaa za bardzo wany i za wany 26 %. Problem niepenosprawnoci, najczciej zwizany z podeszych wiekiem, za bardzo wany i wany uznaje ponad 90 % respondentw. W jeszcze wikszym stopniu, problem bezrobocia za bardzo wany i wany, uznaje ponad 96 % ankietowanych. Za bardzo wany i wany (78 %) uznany zosta problem alkoholizmu w Gminie. Osoby dotknite rnymi problemami spoecznymi (bezrobocie, trudna sytuacja materialna rodziny, choroba alkoholowa, niepenosprawno i in.) s szczeglnie naraone na izolacj. Czsto borykajc si ze

swoimi problemami tworz hermetyczne rodowiska niedostosowane spoecznie i zagroone cakowitym wykluczeniem ze spoeczestwa. Marginalizacja tych osb/grup wyraa si w braku uczestnictwa w rnych sferach ycia. Ich bierno naley dlatego traktowa jako powany problem do rozwizania. b) Kwestia mieszkaniowa Liczba mieszka w gminie Gowarczw wynosi 1558 w 2007r. (1399 w 2003r), ogem jest to 114 046 m2 pow. uytkowej na 1 mieszkaca (103 397 m2 w 2003r.). Na 1 mieszkaca przypada ok. 22,9 m2 (21 m2 w 2003r.). Mieszka stopniowo przybywa i s lepiej wyposaone w instalacje. Tabela. Zasoby mieszkaniowe w gminie Gowarczw
Wyszczeglnienie Liczba mieszka wyposaonych w instalacje w tym wyposaonych w: wodocig ustp spukiwany azienk gaz z sieci Dane: BDR 2003r. 1399 1202 795 826 69 2006r. 1558 1309 863 892 77

c) System opieki zdrowotnej W gminie funkcjonuj: 1 orodek zdrowia w Gowarczowie i oddzia zamiejscowy w Kamiennej Woli (w likwidacji) i 2 apteki. Obsug w zakresie ochrony zdrowia zapewnia 2 lekarzy, 1 stomatolog oraz pomoc dentystyczna i 5 pielgniarek. Ponadpodstawow obsug w zakresie ochrony zdrowia sprawuje szpital powiatowy w Koskich. Brak lekarzy specjalistw na miejscu jest mocno odczuwany. Sporadycznie odbywaj si jednorazowe akcje zdrowia, organizowane np. przez firmy farmaceutyczne. A 13 % ankietowanych mieszkacw gminy le ocenia jako opieki zdrowotnej, dwukrotnie wicej ni w 2006 roku, co oznacza, e potrzeby w tym zakresie nie s wystarczajco zaspokajane. Wywizywanie si placwek suby zdrowia z terenu gminy z dziaa na rzecz lokalnej spoecznoci 58,1.% respondentw ocenia w sposb redni, natomiast tylko 4,8 % ocenia je bardzo dobrze. Najczstsze problemy zdrowotne, z ktrymi borykaj si mieszkacy gminy, to: - choroby ukadu krenia; - choroby krgosupa (w tym osteoporoza); - choroby ukadu oddechowego; - choroby reumatyczne; - astma; - nadcinienie; - alkoholizm; - cukrzyca; - choroby nowotworowe. d) Wychowanie i opieka nad dzieckiem Wychowanie oznacza caoksztat zamierzonych oddziaywa rodowiska spoecznego na osob, majcych na celu ksztatowanie systemu wartoci, norm, postaw, wyboru celu ycia. Przybiera form instytucjonaln w przedszkolach, szkoach, jednake spojrzenie na zagadnienie wychowania nie moe by zawane do aspektu wyksztacenia (edukacji), poniewa proces przekazywania modemu pokoleniu dziedzictwa kulturowego i wzorw zachowa odbywa si w rodzinie, grupach rwieniczych, organizacjach spoecznych. W gminie Gowarczw czynne s obecnie 2 szkoy podstawowe: SP w Gowarczowie, SP w Kamiennej Woli. w ktrych nauk pobiera 378 dzieci (423 w 2005) i 1 Gimnazjum w Gowarczowie, w ktrym nauk pobiera 201 dzieci (228 w 2005r.). Od kilku lat malejca liczba dzieci w szkoach jest efektem zmniejszajcej si liczby urodze w Gminie i migracji modych rodzin.

Tabela. Placwki owiatowe w gminie Gowarczw

Nazwa szkoy, placwki 2008r. Szkoa Podstawowa w Gowarczowie Szkoa Podstawowa w Kamiennej Woli Publiczne Gimnazjum im. Jana Pawa II w Gowarczowie Uczniowie, 328 50 201 Oddziay 16,0 7,00 7,00 Nauczyciele niepenozat (stos. pracy) 9 11 6 niepenozat (w etatach) 3,66 3,88 3,72

peno-zatrudnieni 24 7 12

rdo: Urzd Gminy Gowarczw

W gminie Gowarczw brak jest szk zawodowych, licealnych lub innych placwek owiatowych. Modzie z terenu gminy, ktra ukoczy gimnazjum, kontynuuje nauk w liceach oglnoksztaccych, technikach lub szkoach zawodowych w Koskich, i innych wikszych miastach. Dostrzegalny jest trend wzrastajcego zainteresowania nauk w szkoach rednich i jej kontynuacji na studiach wyszych. Wynika to z tego, e ludzie modzi maj wiadomo, e aby zaistnie na rynku pracy i nie zasila szeregu osb bezrobotnych, musz inwestowa w siebie, swoje wyksztacenie i swoj przyszo. Rodzina to fundament, najwaniejsza jednostka funkcjonujca w spoeczestwie, ktr naley wspiera i chroni, poniewa od niej wszystko si zaczyna i bardzo wiele zaley. Rodzina posiada swoje funkcje oraz zadania, jakie peni na rzecz czonkw, zaspokajajc ich potrzeby. Podstawow funkcj rodziny jest prokreacja i podtrzymanie cigoci rodu. Druga polega na wychowaniu dzieci, czyli nauczeniu ich regu zachowania, prawide postpowania w danym spoeczestwie uznanych za waciwe i przekazania przyjtego systemu wartoci. Trzeci funkcj rodziny jest zabezpieczenie podstawowych potrzeb (czyli jedzenia, schronienia i ubrania) jej czonkom. Czwarta polega na wskazaniu odpowiedniego miejsca w spoeczestwie. Warto te wspomnie, e rodzina jako grupa spoeczna jest z natury cykliczna, czy te odnawialna. Czowiek, w miar upywu lat, peni kolejne role w rodzinie. Aby rodzina speniaa swoj rol potrzebuje odpowiednich do tego warunkw. Zachwianie podstawowych funkcji rodziny moe spowodowa u jej czonkw zniechcenie do dziaania, pozytywnego postrzegania wiata, utrat wasnej wartoci, brak perspektyw. W yciu czowieka pozbawionego rodziny pojawia si poczucie zbdnoci i wyania si w efekcie grupa ludzi marginalnych i wykluczonych z uczestnictwa w yciu spoecznym. Grupa ta wyzwala nowe negatywne zjawiska w postaci patologii spoecznych. Kryzys rodziny skutkuje kopotami wychowawczymi, rnego rodzaju dysfunkcjami, a ofiarami tych zjawisk s najmodsi - dzieci6.
6 Moe to objawia si na dwa sposoby: 1) rodzice rozadowuj swoje problemy na dzieciach stosujc przemoc fizyczn i psychiczn; 2) dzieci bdc wiadkami i uczestnikami dysfunkcji uzewntrzniaj to w swoich zachowaniach oraz w przyszych zwizkach w yciu dorosym.

Problemy wychowawcze przejawiaj si gwnie w problemach w nauce, kontaktem z papierosami i alkoholem oraz wulgarnym sposobem wyraania si. Std niezmiernie wane jest wspdziaanie wielu podmiotw oraz wsppraca z profesjonalnymi specjalistami. Nauczyciele podejmuj dziaania w kierunku ksztatowania waciwej postawy wobec negatywnych zachowa kolegw poprzez systematyczne rozwizywanie konfliktw midzy uczniami, doprowadzanie do ugody. Prowadzone s wiczenia w ksztatowaniu umiejtnoci spoecznych. W szczeglnie trudnych przypadkach przeprowadzane s indywidualne rozmowy z uczniami przez pedagoga szkolnego oraz funkcjonariusza Policji. Wanym aspektem wychowania i opieki nad dziemi i modzie jest zapewnienie poytecznego wykorzystania czasu wolnego przez dzieci i modzie. Dziaania w tym zakresie skierowane do dzieci i modziey w wieku szkolnym prowadz placwki owiatowe i Centrum Kultury i Aktywnoci Lokalnej. W roku szkolnym 2007/2008 Gimnazjum w Gowarczowie: - utworzyo pracowni jzykw obcych (zainstalowano komputer, rzutnik, tablic interaktywn, - w ramach projektu Pracownie dla szk szkoa otrzymaa nieodpatnie now pracowni komputerow, - liczny udzia modziey w konkursach przedmiotowych, w tym uczestnictwo w eliminacjach finaowych VI Konkursu Jzyka Niemieckiego dla uczniw gimnazjw woj. witokrzyskiego - liczny udzia modziey w rozgrywkach sportowych na szczeblu powiatu i zajmowanie czoowych miejsc, oraz uczestnictwo w rozgrywkach na szczeblu wojewdzkim.

e) System opieki nad osobami starszymi i niepenosprawnymi Osoby starsze, samotne i niepenosprawne potrzebuj wicej wsparcia ze strony spoeczestwa, aby osign takie same lub zblione warunki ycia jak inni. To wsparcie powinno by traktowane nie tylko jako przywilej, ale jako przysugujce prawo. Prognozy przewiduj, e w 2010r. bdzie w Polsce okoo 5 mln osb powyej 65 roku ycia, stanowicych niemal 13 % caej populacji. W gminie Gowarczw udzia ludzi starszych wzgldem ogu ludnoci ju teraz ksztatuje si powyej 13 %. Natomiast dokadana liczba osb niepenosprawnych nie jest znana. Rynek pracy i zatrudnienie Dynamiczne przemiany na polskim rynku pracy, zachodzce od pocztku lat 90-ych ubiegego stulecia (transformacja ustrojowa), nasiliy si wraz z przystpieniem kraju do Unii Europejskiej i otwarciem si rynkw pracy w krajach Europy Zachodniej. Rolnictwo w gminie Gowarczw pozostao wanym sektorem gospodarki. Mona jednak stwierdzi, i postrzeganie problemw rynku pracy i zatrudnienia wycznie przez ten pryzmat stracio na aktualnoci. Istnieje powszechne przekonanie, e wzrost gospodarczy i w zwizku z tym zmniejszenie bezrobocia ogranicza istotnie skal ubstwa. Stopa bezrobocia w Polsce w 2005 roku wynosia 17,6 %, a w witokrzyskim 20,6 %. W 2007r. uksztatowaa si w wojewdztwie na poziomie 15,1 %, tj. o 5,5 % mniej ni w 2005r. roku (w kraju wyniosa 11,4 % i bya mniejsza o 6,2 %). Skala spadku stopy bezrobocia bya wysza w powiatach o wysokim bezrobociu, w tym: koneckim, gdzie stopa bezrobocia zmniejszya si w cigu trzech lat z 30,1 % do 23,3 %, natomiast stopa biedy7 pozostaa niemal na tym samym poziomie: 23,8 % w 2005 roku 23,0 % w 2007 roku (wykres poniej)8.
7

f)

Stopa biedy wraona wskanikiem pauperyzacji wskanik pauperyzacji (WP), okrela procentowy udzia ludnoci biednej (klientw pomocy spoecznej) wrd ogu mieszkacw danego obszaru. 8 Z. Skuza, witokrzyska mapa biedy, art. w wydawnictwie UJK w Kielcach, 2009

Wykres. Porwnanie stopy biedy (WP) i stopy bezrobocia w latach 2005-2007

30,0 35

25,0

30

25 20,0 20 15,0 15 10,0 10 5,0

0,0

pow. pow. pow. pow. pow. ostrowi piczo opatow kazimie buski ecki wski ski rski 12,8 10,5 25,7 19,2 17,2 14,0 15,2 9,3 15,2 14,2 19,8 16,8 18,8 14,8 13 11,0 17,6 14,8 12,1 9,1

pow. pow. pow. pow. pow. pow. pow. pow. staszo skarys jdrzejo woszc starach sandom kielecki konecki wski ki wski zowski owicki ierski 15,1 14,8 16,6 12,4 20,9 15,5 32 26,2 15,8 15,8 18,2 12,3 17,9 15,8 27,2 20,4 15,8 18,9 21,8 14,7 20,4 22,1 25,1 14,2 23,8 23,0 30,1 23,3 27,1 27,1 16 12,4

stopa biedy (WP) 2005 stopa biedy (WP) 2007 stopa bezrob. 2005 stopa bezrob. 2007

rdo: opracowanie wasne

Konecki rynek pracy oferuje ludziom z niskimi kwalifikacjami coraz wicej miejsc pracy, problemem jest skonienie do jej podjcia klientw pomocy spoecznej. Istnieje silna zaleno statystyczna midzy okresem pozostawania bez pracy a zdolnoci do jej podjcia i utrzymania. Im duszy okres pozostawania bez pracy, tym bardziej zmniejszaj si umiejtnoci spoeczne9 rozumiane jako zdolno wsppracowania z innymi ludmi, rozumienia ich itp, innymi sowy, kade takie umiejtnoci, ktre

przyczyniaj si do dobrej wsppracy z innymi ludmi. Umiejtnoci te s czsto warunkiem uzyskania i utrzymania pracy. Problemem jest take niska mobilno tej kategorii osb i niskie kwalifikacje. Te wsplne cechy klientw pomocy spoecznej w poczeniu z relatywnie trudniejsz sytuacj gospodarcz powiatu koneckiego, bd brane pod uwag w planowaniu lokalnej polityki spoecznej.
T prawidowo wykorzystuj czasem firmy szkolce do zmiany lub nabycia zawodu. W reklamach prasowych pojawia si np. informacja: Absolwenci naszych szkole w 70 % podejmuj prac. Warunkiem jednak przyjcia na kurs jest okres pozostawania bez pracy maksymalnie do p roku i minimalnie wyksztacenie rednie.
9

W badaniu ankietowym w 2006 roku, realizowanym dla celw Strategii, na due i bardzo due problemy w znalezieniu pracy, wskazywao 81 %. Po dwch latach (jesieni 2008r.), mimo znacznego obiektywnie spadku bezrobocia, o prawie 7 punktw procentowych, analogiczne wskazania zaznaczyo 77,4 % respondentw gminy Gowarczw. g) Bezpieczestwo publiczne i patologie spoeczne Na terenie gminy Gowarczw nie stwierdza si wysokiego poziomu przestpczoci, jednake brak poczucia bezpieczestwa jako problem spoeczny wymienio prawie 100 % ankietowanych mieszkacw, za nieco wicej badanych (30,6 %) zadeklarowao, i nie czuje si bezpiecznie na terenie gminy. Wrd przyczyn wskazywano najczciej zagroenie na drodze spowodowane przez nietrzewych kierujcych i piratw drogowych, brak odpowiedniej liczby patroli policji oraz niewystarczajce owietlenie w miejscu zamieszkania, za w dalszej kolejnoci bjki i kradziee. Oglnie, w cigu dwch lat realizacji Strategii, poczucie bezpieczestwa mieszkacw gminy Gowarczw poprawio si np. dobre poczucie bezpieczestwa w 2006 roku miao 22,6 %, a w 2008 roku 32,3 %. Poczucie zagroenia odczuwao w 2006 roku 6,7 % mieszkacw, a w 2008 roku tylko 3,2 %. Kodeks karny do kategorii przestpstw zalicza przemoc w rodzinie. Zgodnie z art. 207 1 kto znca si fizycznie lub psychicznie nad osob najblisz lub nad inn osob pozostajc w staym lub przemijajcym stosunku zalenoci od sprawcy albo nad maoletnim lub osob nieporadn ze wzgldu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5. Przemoc domowa to zamierzone i wykorzystujce przewag si dziaanie przeciw czonkowi rodziny, naruszajce prawa i dobra osobiste, powodujce cierpienie i szkody. Wedug ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie, definiuje si j jako wszelkie incydenty grb, przemocy lub nkania (psychologicznego, fizycznego, seksualnego, ekonomicznego lub emocjonalnego) midzy osobami dorosymi, ktrzy yj w zwizku partnerskim lub s czonkami tej samej rodziny, niezalenie od pci i orientacji seksualnej. Przemoc w rodzinie charakteryzuje si tym, e: 1. jest intencjonalna - przemoc jest zamierzonym dziaaniem czowieka i ma na celu kontrolowanie i podporzdkowanie ofiary, 2. siy s nierwnomierne - w relacji jedna ze stron ma przewag nad drug (ofiara jest sabsza a sprawca silniejszy), 3. narusza prawa i dobra osobiste - sprawca wykorzystuje przewag siy, narusza podstawowe prawa ofiary (np. prawo do nietykalnoci fizycznej, godnoci, szacunku itd.), 4. powoduje cierpienie i bl - sprawca naraa zdrowie i ycie ofiary na powane szkody, a dowiadczenie blu i cierpienia sprawia, e ofiara ma mniejsz zdolno do samoobrony. Zwikszenie efektu przeciwdziaania przemocy w rodzinie oraz pomocy dla rodzin krzywdzonych wymaga inspirowania i promowania nowych, skutecznych rozwiza problemu. Najwiksz barier w przeciwdziaaniu przemocy jest niska wykrywalno, maa skuteczno prowadzonych dziaa oraz milczenie ssiedzkie. Bardzo trudne jest samo rozpoznanie przemocy stosowanej przez rodzicw czy opiekunw wobec dzieci, z wyjtkiem najbardziej drastycznych form krzywdzenia, jak rwnie rozpoznanie przemocy wobec dorosych czonkw rodziny. Jeszcze trudniejsze bywa podejmowanie interwencji z zewntrz oraz uzyskanie akceptacji spoecznej dla zorganizowanych w tym zakresie dziaa. Wedug ankiety przeprowadzonej wrd mieszkacw przemoc w rodzinie jako problem spoeczny w gminie Gowarczw wskazao a 86 % ankietowanych. Natomiast do grupy bardzo wanych problemw przemoc w rodzinie zaliczyo blisko 52,5 % respondentw. Alkoholizm w Gminie jako problem spoeczny dostrzega a 78,3 % ankietowanych, 51,7 % respondentw wymienia alkoholizm jako najwaniejszy problem spoeczny. Alkohol jest zmieniajc wiadomo uywk, ktra moe spowodowa powan chorob o dajcym si przewidzie przebiegu. Na podstawie ustawy z dnia 26 padziernika 1982 roku o wychowaniu w trzewoci i przeciwdziaaniu alkoholizmowi, prowadzenie dziaa zwizanych z profilaktyk i rozwizywaniem problemw alkoholowych naley do zada wasnych gminy. Wykonywane one s przez Gminn Komisj Rozwizywania Problemw Alkoholowych (GKRPA), realizujc Gminny Program Profilaktyki i Rozwizywania Problemw Alkoholowych (przyjmowany corocznie Uchwa Rady Miejskiej w Gowarczowie).

W 2007 roku komisja odbya 8 posiedze w celu ustalenia dziaa profilaktycznych zwizanych z zapobieganiem wszelkiego typu uzalenieniom. - Przeprowadzia 6 rozmw z czonkami rodzin udzielajc fachowych porad - Zorganizowaa czas wolny dla dzieci i modziey dofinansowujc wietlic rodowiskow - Dofinansowaa wypoczynek dla dzieci z rodzin dotknitych problemem alkoholowym - Zorganizowaa wigili z paczkami ywnociowymi dla dzieci - Dla potrzeb zorganizowania czasu wolnego dzieci i modziey zakupiono stoy tenisowe i zestawy sportowe dla kilku soectw Komisja wsppracuje z Urzdem Gminy w Gowarczowie, Gminnym Orodkiem Pomocy Spoecznej, ze szkoami, z Centrum Kultury i Aktywnoci Lokalnej, z poradni Odwykow w Koskich, z Policj i organizacjami pozarzdowymi. 2.4.2. Katalog problemw spoecznych w gminie zidentyfikowany i wybrany podczas warsztatw Podczas pierwszych warsztatw dotyczcych opracowania Gminnej Strategii Rozwizywania Problemw Spoecznych uczestniczcy w spotkaniu lokalni liderzy nazwali kluczowe problemy spoeczne wystpujce w gminie. Uczestnicy warsztatw opierali si o zgromadzone przez zesp roboczy dane statystyczne i informacje z rnych rde, wyniki ankietyzacji lokalnej spoecznoci, analiz SWOT oraz wasn wiedz i dowiadczenia. W ten sposb powsta doprecyzowany, w stosunku do pierwszej wersji Strategii, katalog problemw tworzcych hierarchi jak na wykresie Wykres 20. Hierarchia problemw spoecznych

Potrzeby mieszkacw nie s w peni zaspokajane, wiele osb jest mao zaradnych i zalenych od pomocy instytucji spoecznych

1. Maa aktywno i izolacja spoeczna mieszkacw

2. Niska aktywno zawodowa i zaleno od pomocy spo.

3. Rodzina nie funkcjonuje prawidowo

4. nieprawidowy rozwj dzieci

5. Izolacja spoeczna osb starszych i niepenosprawnych

Problemy osb starszych

Problemy osb niepenosprawnych

Nastpnie liderzy biorcy udzia w warsztatach opracowali drzewa problemw, wskazujc gwne przyczyny ich powstawania.

3. Kierunki rozwoju spoecznego gminy Szczegowa diagnoza gminy Gowarczw, zaprezentowana w rozdziale poprzednim, stanowi podstaw planowania strategicznego. Wiedzc ju, jak byo i jest w gminie obecnie, mona zacz patrze przed siebie, aby okreli podane kierunki zmian spoecznych. 3.1. Wizja rozwoju Uczestnicy drugich warsztatw odpowiadali na pytania: Jaka bdzie Gmina Gowarczw w 2015 roku? Co si w niej zmieni i w jaki sposb? Ze zbioru ich pozytywnych wyobrae (marze) o przyszoci naszej maej ojczyzny, powstaa wizja rozwoju gminy: - Wiksza aktywno spoeczna: mieszkacy uczestnicz w rnych wydarzeniach i imprezach, zarazem biorc aktywny udzia w ich organizacji. - Organizacje pozarzdowe rozwijaj si i prowadz wicej dziaa dla mieszkacw. - Koci wsppracuje z modzie, parafia jest wsplnot, ktra aktywnie dziaa i pomaga wszystkim mieszkacom. - Mieszkacy aktywnie spdzaj wolny czas, np. jed rowerami, uczszczaj na siownie, aerobik, karaoke, piew i taniec, dziki czemu s w dobrej kondycji fizycznej i psychicznej. - Jest duo wicej miejsc na odpoczynek, relaks, zabaw dla rnych grup wiekowych np. kawiarenki, ogrdki, place zabaw, bary itp. Z tym, e ludzie potrafi bawi si i witowa bez alkoholu i uywek. - Osoby z problemami alkoholowymi s pod lepsz opiek i uczestnicz w terapii - Spoeczno pomaga sobie ponadto w grupach wsparcia: pomoc w zakresie poszukiwania nowych miejsc pracy, ochrony i pomocy rodzin zagroonych patologiami (alkohol, przemoc) i innych. - Modzie ma ciekawie zorganizowany czas wolny, dziaa aktywnie dla siebie i innych, uczestniczy w dbaniu o otoczenie, a rodzice dbaj i interesuj si dziemi o kadej porze dnia. - Mode maestwa maj lepsze warunki do ycia i rozwoju, poniewa jest wicej mieszka, miejsc pracy, wysze zarobki. Istniej przedszkola. - Modzi ludzie zostaj w gminie. - Osoby starsze spotykaj si, s bardziej aktywne, realizuj swoje zainteresowania, czuj si potrzebne i s w lepszej kondycji zdrowotnej. - Rolnictwo jest bardziej ekologiczne, a agroturystyka jest rozwinita, co si przyczynia do przybywania wikszej liczby turystw, rozwoju handlu i usug, wzrostu liczby miejsc pracy, poprawy zamonoci mieszkacw. - Spoeczno szanuje i dba o swoje otoczenie i rodowisko oraz potrafi zagospodarowa surowce wtrne. Uczestnicy warsztatw dokonali inwentaryzacji zasobw gminy, wanych na etapie wdraania Strategii. Zasoby naleycie wykorzystane bd sprzyja realizacji wizji rozwoju: - Korzystne pooenie geograficzne gminy Ciekawe warunki krajobrazowe, lasy, czyste rodowisko - Istnieje niewykorzystany potencja do tworzenia miejsc pracy w przemyle, turystyce, rolnictwie (tereny pod inwestycje, wolna rolnicza przestrze produkcyjna, niewykorzystana sia robocza) - Wyksztacona i kompetentna kadra pedagogiczna w gminnych szkoach, dobra baza lokalowa - Jest duo modych ludzi; dziaaj grupy modzieowe (aktywne zwaszcza grupy modzieowe przy parafiach, domu kultury) - Jest duo rodzin, w tym wielodzietnych i niepenych - Wikszo mieszkacw wsi utrzymuje si z pracy we wasnych gospodarstwach rolnych - Jest szeroki wachlarz imprez integracyjnych dostosowanych do potrzeb spoeczestwa - Dobra wsppraca GKRPA z sdem w zakresie przymusowego leczenia. S specjalici, s miejsca do leczenia stacjonarnego. - Zasoby lokalowe, miejsca do zagospodarowania i wykorzystania na cele spoeczne Najwaniejszym zasobem gminy, a zarazem celem jej istnienia, s ludzie. To od ich zaangaowania bdzie zaleao powodzenie strategii rozwizywania problemw spoecznych. 3.2. Cele rozwoju oraz zadania realizacyjne Strategiczne cele rozwoju gminy to przeformuowane gwne problemy spoeczne, zidentyfikowane i wybrane podczas warsztatw. Dla waciwego rozumienia niej omawianych zagadnie zdefiniowane zostay nastpujce terminy: - cel - formalnie ustalone i przewidywane do zrealizowania zamierzenie wynikajce z potrzeb organizacji i jej otoczenia, bdce opisem podanego stanu przyszego - cel strategiczny - cel charakteryzujcy si wysokim poziomem oglnoci oraz dugim terminem realizacji - cel operacyjny - cel sucy realizacji konkretnego celu strategicznego, charakteryzuje si wyszym ni cel strategiczny poziomem szczegowoci.

Biorc pod uwag wano problemw spoecznych oraz sposoby ich rozwizywania, ustalono hierarchi celw strategicznych, ktre spaja cel gwny. Cel oglny Mieszkacy potrafi identyfikowa swoje problemy oraz radzi sobie z nimi, Podejmuj wsplne dziaania majce na celu podniesienie jakoci ycia w gminie 1. Spoeczno jest bardziej aktywna i zintegrowana 2. Wicej osb podejmujcych prac i utrzymujcych si z niej bez pomocy pastwa i gminy oraz samodzielnie rozwizujcych swoje problemy bytowe 3. Czonkowie rodzin oraz rodziny wzajemnie si wspieraj, wsplnie rozwizuj problemy, Maj prac i wsplne zainteresowania, potrafi dobrze gospodarowa, funkcjonuj zgodnie z systemem wartoci 4. Dzieci i modzie aktywnie dziaa dla siebie i innych dziki zapewnieniu odpowiednich warunkw 5. Osoby starsze i niepenosprawne s bardziej zintegrowane ze spoecznoci i czuj si potrzebne 6. Spoeczno ma wiksze poczucie bezpieczestwa 5.1. Wzrost integracji spoecznej osb starszych 5.2. Wzrost integracji zawodowej i spoecznej osb niepenosprawnych 6.1. Wzrost bezpieczestwa publicznego 6.2. Wiksze poczucie bezpieczestwa w rodzinach 2.1. Podniesienie poziomu wyksztacenia i kwalifikacji zawodowych 2.2. Ksztatowanie i promowanie postaw przedsibiorczych 3. Profilatyka uzalenie 3.1. Ograniczenie skutkw gwnych problemw dotykajcych rodzin: bezrobocia, ubstwa, uzalenie, przemocy 3.2. atwy dostp do poradnictwa rnego rodzaju 1.1. Wzmacnianie wizi spoecznych 1.2. Aktywizowanie mieszkacw w grupach formalnych i nieformalnych 4.1. Wyrwnywanie szans edukacyjnych dzieci i modziey 4.2. Umoliwienie poytecznego spdzania wolnego czasu przez dzieci i modzie 3.3. Promowanie pozytywnych tradycji rodzinnych 4. Zarzdzanie realizacj strategii. Istotnym wymogiem stawianym wszystkim dokumentom strategicznym jest wewntrzny system zarzdzania realizacj, okrelajcy organizacj, zasady i sposoby wdraania, monitorowania oraz ewaluacji. Nie stworzenie tego systemu powoduje, e strategia staje si bardzo szybko dokumentem martwym. W celu sprecyzowania zarzdzania realizacj Gminnej Strategii Rozwizywania Problemw Spoecznych naleao odpowiedzie na nastpujce pytania: a) kto bdzie odpowiedzialny za koordynacj procesu wdraania dokumentu? b) jak czsto i jakimi sposobami bdzie odbywa si ocena jego realizacji? c) w jaki sposb i w jakim trybie bdzie dokonywana korekta/aktualizacja strategii? Opracowujc niniejsze wytyczne kierowano si zaoeniem, e proces tworzenia oraz wysiek wdraania strategii musz by oparte na tej samej podstawie - partycypacji spoecznej. A zatem, w naturalny sposb zaangaowanie oraz nabyte dowiadczenie czonkw zespou zadaniowego oraz osb uczestniczcych w warsztatach planowania strategicznego powinny zosta wykorzystane na etapie wdraania strategii. 4.1. Podmioty zarzdzajce realizacj strategii. Strategia Rozwizywania Problemw Spoecznych Gminy Gowarczw zawiera cele i zadania, ktre stanowi wyzwanie dla spoecznoci lokalnej oraz gminnych instytucji publicznych i niepublicznych dziaajcych w sferze polityki spoecznej. W zwizku z tym wdraanie Strategii wymaga cisej koordynacji i wsppracy pomidzy zainteresowanymi stronami, a efektywno procesu bdzie zaleaa w gwnej mierze od podmiotw zarzdzajcych realizacj: a) Wjt gminy Gowarczw - wykonuje uchway Rady Gminy i budet gminy przy pomocy Urzdu Gminy w Gowarczowie; odpowiedzialny za biece wdraanie strategii; powouje zarzdzeniem Zesp ds. Wdraania i Monitorowania Gminnej Strategii Rozwizywania Problemw Spoecznych; zatwierdza plany operacyjne b) Rada Gminy w Gowarczowie - organ stanowicy w gminie; uchwala budet; peni nadzr nad realizacj strategii;

c) Zesp ds. Wdraania i Monitorowania Strategii Rozwizywania Problemw Spoecznych Gminy Gowarczw - ciao o charakterze operacyjnym, w ktrego skad wchodzi 7 osb: przewodniczcy zespou (Kierownik GOPS penicy funkcj koordynatora wdraania strategii) oraz 6 koordynatorw poszczeglnych celw strategicznych; Zesp zbiera si raz na dwa miesice lub czciej, w zalenoci od potrzeb; zadaniem Zespou jest koordynacja wdraania poszczeglnych celw; zesp prowadzi monitoring realizacji strategii z wykorzystaniem systemu wskanikw, akcj informacyjn i promocyjn wdraania strategii; opracowuje okresowe (roczne) raporty z realizacji zada; we wsppracy z Gminnym Forum ds. Spoecznych tworzy plany dziaania i aktualizuje strategi; d) Gminne Forum ds. Spoecznych - ciao doradczo-inicjatywne i opiniujce stanowice zarazem forum wymiany dowiadcze i pomysw na rozwj spoeczny gminy, zwoywane nie rzadziej ni raz do roku przez Wjta Gminy Gowarczw; w skad forum wchodz liderzy spoeczni oraz pracownicy instytucji polityki spoecznej wymienionych wczeniej - reprezentanci sektora publicznego (jednostki organizacyjne gminy, Soectwa, policja, instytucje powiatowe), gospodarczego (prywatni przedsibiorcy, rolnicy) i spoecznego (organizacje pozarzdowe, parafie, grupy nieformalne) w gminie, w szczeglnoci osoby, ktre bray udzia w warsztatach planowania strategicznego. 4.2. Instrumenty realizacji strategii Wrd szeregu instrumentw sucych realizacji Strategii, naley wymieni instrumenty finansowe, administracyjno-prawne, z zakresu promocji i marketingu, monitoringu, a take narzdzia suce aktualizacji strategii. Proces monitoringu i oceny oraz system aktualizacji omwiono szerzej w rozdz. 4.3 i 4.4. Gwnym instrumentem finansowym sucym realizacji zada gminy jest jej budet, gwarantujcy samodzielno finansow samorzdu, uchwalany w formie uchway budetowej na dany rok budetowy, stanowi roczny plan dochodw i wydatkw oraz przychodw i rozchodw gminy. Moliwo realizacji zada jest uwarunkowana w gwnej mierze zakresem i charakterem dochodw budetowych. Trzeba stwierdzi, e poziom dochodw wasnych gminy Gowarczw nie wystarcza w stosunku do realizowanych zada oraz potrzeb spoecznych, niezbdny jest zatem sprawnie funkcjonujcy mechanizm zasilania zewntrznego budetu. Wdraajc Strategi Rozwizywania Problemw Spoecznych gmina bdzie musiaa oprze si o dostpne programy pomocowe (m.in. Poakcesyjny Program Wsparcia Obszarw Wiejskich, Program Operacyjny Kapita Ludzki, Program Rozwoju Obszarw Wiejskich 2007-2015, programy ministerialne, mae granty), a take prowadzi racjonaln wspprac finansow z organizacjami pozarzdowymi, kocielnymi oraz sektorem przedsibiorcw. W tym sensie niezmiernie wana bdzie akcja informacyjno -promocyjna na temat Strategii i procesw integracji spoecznej, wykorzystujca Internet (gwnie BIP oraz strona WWW. gminy), pras lokaln, a take promocj i reklam bezporedni (na przykad zapraszanie do udziau w przedsiwziciach samorzdowych podmiotw mogcych by partnerami w realizacji poszczeglnych zada). Spoeczno lokalna nie moe by jednak tylko i wycznie biernym obserwatorem dziaa Wjta, Urzdu i jednostek organizacyjnych. Istotnym aspektem jest wczenie mieszkacw w proces planowania oraz monitoringu i oceny realizacji Strategii (monitoring spoeczny - ankiety, sondae, spotkania Radnych z wyborcami, zebrania wiejskie, Gminne Forum ds. Spoecznych). 4.3. Monitoring i ocena wdraania strategii Monitoring jest to staa i ciga obserwacja ilociowych oraz jakociowych zmian pewnych wielkoci, majca na celu zapewnienie informacji zwrotnych na temat skutecznoci i efektywnoci wdraania Strategii Rozwizywania Problemw Spoecznych Gminy Gowarczw, a take jego ocen i zmian (tam, gdzie jest to konieczne). Monitoring suy badaniu i ocenie sposobu oraz efektywnoci dochodzenia do wyznaczonych celw i zada, a take poziomu ich osigania. Przebieg procesu monitoringu i ewaluacji (oceny) postpw we wdraaniu GSRPS przedstawia poniszy schemat. Proces monitoringu i oceny Strategii - Informacje - Dane ilociowe i jakociowe - Obiektywne dowody - Zbieranie i gromadzenie - Weryfikacja danych - Opracowywanie Identyfikacja postpu, zagroe i nieprawidowoci - Ewaluacja (ocena) bieca - Przekazywanie dalej - Raporty czstkowe (jednostki organizacyjne gminy)

Podejmowanie dziaa naprawczych Aktualizacja strategii Ocena kocowa Raporty ewaluacyjne Podstawowym dokumentem w procesie monitoringu bd raporty roczne realizacji zada opracowywane przez Zesp ds. Wdraania i Monitorowania Strategii Rozwizywania Problemw Spoecznych Gminy Gowarczw. Raporty bd sporzdzane do koca lutego roku nastpujcego po roku budetowym, ktrego dany raport dotyczy, w oparciu o sprawozdania (raporty czstkowe) jednostek organizacyjnych gminy z realizacji wyznaczonych dla nich zada oraz wszelkie dane uzyskane od podmiotw publicznych oraz prywatnych zaangaowanych w polityk spoeczn, w tym w szczeglnoci od organizacji pozarzdowych i kocielnych dziaajcych w sferze poytku publicznego. Raporty roczne bd peniy zarazem funkcj raportw ewaluacyjnych. Raporty roczne przewodniczcy Zespou przekazuje Wjtowi gminy Gowarczw, ktry nastpnie przedstawia Radzie Gminy informacj o stanie wdraania strategii. W przypadku stwierdzenia nieprawidowoci w realizacji Strategii, Wjt wsplnie z Zespoem ds. Wdraania i Monitorowania podejmuje dziaania naprawcze, modyfikujc plany operacyjne gminy. 4.4. Aktualizacja strategii Przegldy aktualizacyjne Strategii bd odbyway si co rok. Kadorazowo bdzie to cykl prac analogicznych do procesu tworzenia gminnej Strategii Rozwizywania Problemw Spoecznych, poprzedzonych analiz zmian nastpujcych w otoczeniu spoeczno-gospodarczym (np. nowe uregulowania prawne, nowe moliwoci pozyskiwania zewntrznych rodkw pomocowych) oraz ocen postpw w realizacji strategii, w tym poziomu zadowolenia lokalnej spoecznoci z podjtych dziaa w sferze polityki spoecznej. Nastpnie na warsztatach ze spoecznoci, na podstawie zebranych materiaw (dane statystyczne, ankiety, sondae opinii publicznej) i wynikw monitoringu strategii, zostan opracowane poszczeglne elementy strategii, ktre wymagaj aktualizacji, a take dokonana zostanie weryfikacja poszczeglnych celw strategicznych, operacyjnych oraz zada realizacyjnych. Zakoczenie Polityka spoeczna w cigu ostatnich lat ukierunkowaa si w znacznym stopniu na udzielanie doranych form wsparcia osobom, ktrych warunki egzystencji osuwaj si w niedostatek i bied, natomiast jej wpyw na procesy, ktre takie warunki generuj na masow skal, okazuje si raczej znikomy. Jednej z przyczyn takiego stanu rzeczy naley upatrywa w braku rzetelnego rozeznania potrzeb i problemw spoecznych, ktre przecie nie powstaj w prni, lecz s cile zwizane ze sfer ekonomiczn, edukacyjn czy zdrowotn na danym terytorium. Polityka spoeczna realizowana na poziomie kraju, regionu czy gminy, powinna by dziaalnoci dynamiczn, skutecznie przewidujc zmiany w sytuacji spoeczno-gospodarczej i na nie reagujc. Powinna zatem czerpa z moliwie najlepszej dostpnej wiedzy, w tym przede wszystkim uwzgldnia opinie, postawy i zachowania lokalnej spoecznoci. Zrwnowaony rozwj, stanowicy obecnie gwn koncepcj rozwojow pastw nalecych do Unii Europejskiej, nie bdzie nigdy moliwy do osignicia, jeeli w spoecznociach lokalnych nie zostanie zapocztkowany kompleksowy proces oddolnej identyfikacji oraz poszukiwania sposobw rozwizania istniejcych problemw spoecznych, czyli zjawisk niekorzystnych, ocenianych przez t zbiorowo jako niebezpieczne, konieczne do wyeliminowania. Dowiadczenia Polski i innych krajw pokazuj, e sukces w tej dziedzinie jest niemoliwy bez wysokiej aktywnoci mieszkacw, bez demokratycznej kontroli dziaania wadz, wreszcie bez wytworzenia stosunkw partnerstwa pomidzy organizacjami pozarzdowymi, sektorem przedsibiorcw a administracj publiczn. Strategia Rozwizywania Problemw Spoecznych Gminy Gowarczw stanowi prb integracji rnych instytucji (w szczeglnoci samorzdowych), organizacji i grup spoecznych wok nakrelonej wyej wizji rozwoju spoecznego oraz doniosych celw strategicznych. Ich realizacja bdzie zaleaa przede wszystkim od czynnego zaangaowania spoecznoci lokalnej. Analiza aktywnoci publicznej mieszkacw pokazuje, ze w tej sferze jest bardzo wiele do zrobienia.

Zaczniki do Strategii Rozwizywania Problemw Spoecznych Gminy Gowarczw na lata 2009-2015

Zacznik Nr 1 Priorytety, cele strategiczne, cele operacyjne i ich realizacja Po uzyskaniu akceptacji spoecznej wizji Strategii Rozwizywania Problemw Spoecznych Gminy Gowarczw, do ktrej bdzie dy spoeczno lokalna w wyniku wdraania strategii oraz po przeprowadzeniu diagnozy przystpiono do ustalenia priorytetw, celw operacyjnych i kierunkw dziaa strategicznych (zada). Sytuacja gospodarcza, globalizacja kultury, spadek aktywnoci spoecznej, narastanie problemw wrd dzieci i modziey oraz problemy wychowawcze rodziny wywoane trudnociami adaptacyjnymi modego pokolenia nakazuj przyjcie jako priorytetu strategicznego gminnej polityki spoecznej Dzieci i modzie Z kolei zjawiska spoeczne: - kryzys rodzin, przejawiajcy si rozlunieniem lub rozpadem wizi, zwikszajca si liczba rodzin niewydolnych wychowawczo, patologizacja ycia rodzinnego i demograficzne: - starzenie si spoeczestwa, ujemny przyrost naturalny, spadek umieralnoci i wzrost liczby osb w wieku poprodukcyjnym przemawiaj za przyjciem kolejnych dwch priorytetw zadaniowych: Rodziny z dziemi Osoby starsze Uwzgldniajc natomiast dokonan diagnoz problemw spoecznych w gminie oraz w oparciu o analiz SWOT zidentyfikowano dominujcy w gminie problem, jakim jest: Bezrobocie Cele strategiczne, operacyjne i kierunki dziaa strategicznych (zadania) w odniesieniu do priorytetu strategicznego oraz priorytetw zadaniowych okrelono dla trzech obszarw: 1. Edukacja publiczna i wychowanie. 2. Zdrowie i sprawno. 3. Pomoc spoeczna. Uwzgldniajc wyniki analizy SWOT wyznaczono nastpujce cele strategiczne dla obszarw: Edukacja publiczna i wychowanie Tworzenie warunkw rozwoju kapitau ludzkiego opartego na wiedzy Zdrowie i sprawno Tworzenie warunkw sprzyjajcych zdrowiu. Pomoc spoeczna Profesjonalna pomoc spoeczna, wzmacniajca wiadomo spoeczn, wspierajca jako ycia lokalnej spoecznoci, integrujca mieszkacw. Osiganie tych celw odbywa si bdzie poprzez realizacj celw operacyjnych w poszczeglnych latach. Edukacja publiczna i wychowanie Cel strategiczny Tworzenie warunkw rozwoju kapitau ludzkiego opartego na wiedzy. Cele operacyjne: - nowoczesny system owiaty, - dostpno bogatej oferty edukacyjnej, - wyrwnywanie szans rozwojowych. Problem Spoeczno lokalna sabo zmotywowana do podnoszenia kwalifikacji zawodowych, brak szkolnictwa dla osb niepenosprawnych, saby dostp do edukacji multimedialnej, sabo rozwinita pomoc psychologiczna i pedagogiczna, brak oferty dla osb starszych. Dzieci i modzie Zadania 1. Staa modernizacja bazy owiatowej i placwek kulturotwrczych. 2. Doposaenie szk w nowoczesny sprzt i rodki dydaktyczne. 3. Rozwijanie/wspieranie bazy materialnej, intelektualnej i organizacyjnej sucej wdraaniu idei spoeczestwa informacyjnego, w tym przede wszystkim wprowadzania/wykorzystywania technik informatycznych i INTERNETU w dydaktyce.

4. Opracowanie i wdroenie zasad dostpu do usug edukacyjnych rnych grup spoecznych. 5. Uruchomienie klasy na poziomie szkoy podstawowej dla dzieci z problemami emocjonalnymi jako alternatywy dla nauczania indywidualnego. 6. Zapewnienie dostpu do informacji o moliwociach ksztacenia oglnego i zawodowego. 7. Wczesna diagnoza uczniw z problemami w nauce poczona z tworzeniem grup edukacyjnorozwojowych. 8. Wprowadzenie w placwkach owiatowych korepetycji w formie wolontariatu nauczycielskiego i uczniowskiego. 9. Organizowanie zaj pozalekcyjnych dla dzieci i modziey. 10. Rozwj sieci wietlic rodowiskowych. 11. Promocja i wspieranie uzdolnionych uczniw. 12. Inicjowanie/premiowanie/wspieranie projektw dydaktycznych ksztaccych umiejtnoci samodzielnego rozwizywania problemw, budowania kreatywnoci, otwartoci i przedsibiorczoci. 13. Poradnictwo/informacja na temat oczekiwa pracodawcw, potrzeb i moliwoci rynku pracy. 14. Warsztaty suce nabywaniu umiejtnoci autoprezentacji i technik poszukiwania pracy oraz uruchamiania wasnych przedsiwzi gospodarczych. 15. Inicjowanie/organizowanie/promocja rnorodnych form dziaa sprzyjajcych ksztatowaniu u dzieci i modziey postaw patriotycznych oraz poszanowania dla tradycji, historii oraz dorobku gminy i regionu. 16. Organizowanie/wspieranie przedsiwzi przybliajcych dzieciom i modziey kultur wysok (teatr, filharmonia, klub interesujcej ksiki itp.) 17. Promocja prac modych twrcw (np. konkursy twrczoci dziecicej). 18. Promocja/wspieranie form spdzania czasu wolnego przez dzieci i modzie, ktre sprzyjaj rozwojowi zainteresowa i przeciwdziaaj nudzie. 19. Przygotowywanie corocznie oferty aktywnego spdzania ferii i wakacji. 20. Edukacja ekologiczna modego pokolenia. 21. Doskonalenie kadry pedagogicznej uwzgldniajce nowoczesne techniki i potrzeby rozwojowe spoecznoci lokalnej. 22. Prowadzenie efektywnych programw profilaktycznych i edukacyjnych wspierajcych wychowanie dzieci i modziey. 23. Organizowanie warsztatw psychologicznych dla dzieci i modziey oraz rodzicw z zakresu komunikacji, twrczego radzenia sobie ze stresem, rozwizywania problemw. 24. Wczenie w proces edukacji i wychowania lokalnych autorytetw moralnych. 25. Propagowanie idei wolontariatu. 26. Pobudzanie zainteresowania dzieci i modziey prac wadz lokalnych i administracji gminnej, np. organizowanie Dnia Otwartego Urzdu Gminy. 27. Zorganizowanie, adaptacja infrastruktury szkolnej dla stowek w kadej szkole w gminie. Osoby starsze Zadania 1. Promocja ksztacenia ustawicznego - przygotowanie i realizacja oferty edukacyjnej dla osb starszych. 2. Organizowanie pokazw/konkursw umiejtnoci zawodowych seniorw. 3. Wspieranie rnorodnych form twrczoci i ruchu artystycznego osb starszych. 4. Organizowanie imprez kulturalnych dla osb starszych i wsplnie dla wszystkich grup wiekowych. 5. Utworzenie HOSPICJUM Dzieci i modzie
Lp. 1 2 3 Harmonogram realizacji Staa modernizacja bazy owiatowej i placwek 2009-2015 kulturotwrczych. Doposaenie szk w nowoczesny sprzt i rodki 2009-2015 dydaktyczne. Rozwijanie/wspieranie bazy materialnej, intelektual2009-2015 nej i organizacyjnej sucej wdraaniu idei spoeczestwa informacyjnego, w tym przede wszystkim wprowadzania/wykorzystywania technik informatycznych i INTERNETU w dydaktyce. Opracowanie i wdroenie zasad dostpu do usug 2009-2015 edukacyjnych rnych grup spoecznych. Uruchomienie klasy na poziomie szkoy podstawo2009-2015 wej dla dzieci z problemami emocjonalnymi jako alternatywy dla nauczania indywidualnego. Zapewnienie dostpu do informacji o moliwociach 2009-2015 ksztacenia oglnego i zawodowego. Wczesna diagnoza uczniw z problemami w nauce 2009-2015 poczona z tworzeniem grup edukacyjnoDziaania / zadania Nakady Budet gminy, fundusze pomocowe, budet pastwa Budet gminy, fundusze pomocowe, budet pastwa Budet gminy, fundusze pomocowe, budet pastwa Wskaniki osigania celu \ minimum realizacyjne Funkcjonalna baza owiatowa Wyksztacone spoeczestwo Wyksztacone spoeczestwo rda danych Owiata Urzd Gminy, Owiata Urzd Gminy, Owiata

4 5

Bezinwestycyjne Budet gminy, fundusze pomocowe

Wyksztacone spoeczestwo Wikszy dostp do owiaty Wyksztacone spoeczestwo Wyksztacone spoeczestwo Wikszy dostp do owiaty

Urzd Gminy, Owiata Urzd Gminy, Owiata Urzd Gminy, Owiata Urzd Gminy, Owiata

6 7

Bezinwestycyjne Budet gminy, fundusze pomocowe, budet pastwa

9 10

rozwojowych Wprowadzenie w placwkach owiatowych korepetycji w formie wolontariatu nauczycielskiego, uczniowskiego Organizowanie zaj pozalekcyjnych dla dzieci i modziey. Rozwj sieci wietlic rodowiskowych.

2009-2015

Bezinwestycyjne

Wyksztacone spoeczestwo

Urzd Gminy, Owiata Urzd Gminy, Owiata Urzd Gminy, Pomoc spoeczna Urzd Gminy, Owiata Urzd Gminy, Owiata

2009-2015 2009-2015

Budet gminy, fundusze pomocowe, Budet gminy, fundusze pomocowe, fundusze organizacji pozarzdowych Budet gminy, fundusze pomocowe, Fundusze organizacji pozarzdowych Budet gminy, fundusze pomocowe

Wyksztacone spoeczestwo Wyksztacone spoeczestwo, mniej problemw edukacyjnych i wychowawczych dzieci Wyksztacone spoeczestwo Wyksztacone spoeczestwo

11 12

Promocja i wspieranie uzdolnionych uczniw. Inicjowanie/premiowanie/wspieranie projektw dydaktycznych ksztaccych umiejtnoci samodzielnego rozwizywania problemw, budowania kreatywnoci, otwartoci i przedsibiorczoci. Poradnictwo/informacja na temat oczekiwa pracodawcw, potrzeb i moliwoci rynku pracy. Inicjowanie/organizowanie/promocja rnorodnych form dziaa sprzyjajcych ksztatowaniu u dzieci i modziey postaw patriotycznych oraz poszanowania dla tradycji, historii oraz dorobku gminy i regionu. Promocja prac modych twrcw (np. konkursy twrczoci dziecicej). Promocja/wspieranie form spdzania czasu wolnego przez dzieci i modzie, ktre sprzyjaj rozwojowi zainteresowa i przeciwdziaaj nudzie. Przygotowywanie corocznie oferty aktywnego spdzania ferii i wakacji.

2009-2015 2009-2015

13

2009-2015

14

2009-2015

Budet Gminy, Powiatowy Urzd Pracy fundusze pomocowe Budet gminy, Fundusze zewntrzne

Wyksztacone spoeczestwo

Wyksztacone spoeczestwo

Urzd Gminy, Owiata Placwki kulturalne Urzd Gminy, Owiata Urzd Gminy, Owiata Pomoc spoeczna Urzd Gminy, Pomoc spoeczna, Organizacje pozarzdowe Urzd Gminy, Owiata Urzd Gminy, Owiata Urzd Gminy, Owiata Urzd Gminy, Owiata Urzd Gminy, Pomoc spoeczna, Owiata Owiata Urzd Gminy, Pomoc spoeczna, Owiata Urzd Gminy, Owiata

15 16

2009-2015 2009-2015

Budet gminy Budet gminy, Fundusze organizacji pozarzdowych Budet gminy, Fundusze organizacji pozarzdowych

Wyksztacone spoeczestwo Wyksztacone spoeczestwo, Mniej problemw opiekuczowychowawczych w rodzinach Pena realizacja zadania

17

2009-2015

18 19

Edukacja ekologiczna modego pokolenia. Doskonalenie kadry pedagogicznej uwzgldniajce nowoczesne techniki i potrzeby rozwojowe spoecznoci lokalnej. Prowadzenie efektywnych programw profilaktycznych i edukacyjnych wspierajcych wychowanie dzieci i modziey Prowadzenie efektywnych programw profilaktycznych i edukacyjnych wspierajcych wychowanie dzieci i modziey. Organizowanie warsztatw psychologicznych dla dzieci i modziey oraz rodzicw z zakresu komunikacji, twrczego radzenia sobie ze stresem, rozwizywania problemw. Wczenie w proces edukacji i wychowania lokalnych autorytetw moralnych Propagowanie idei wolontariatu.

2009-2015 2009-2015

Budet gminy, fundusze pomocowe Budet gminy, fundusze pomocowe

Wzrost wiadomoci ekologicznej spoeczestwa Pena realizacja zadania

20

2009-2015

Budet gminy, fundusze pomocowe

21

2009-2015

Budet gminy, fundusze pomocowe

Poprawa kondycji fizycznej i psychicznej dzieci, modziey i dorosych Poprawa kondycji psychicznej dzieci, modziey Poprawa kondycji fizycznej i psychicznej dzieci, modziey i dorosych, przeciwdziaanie patologizacji i marginalizacji Pena realizacja zadania Wzrost liczby wolontariuszy

22

2009-2015

Budet gminy, fundusze pomocowe

23 24

2009-2015 2009-2015

Bezinwestycyjne Bezinwestycyjne

25

Pobudzanie zainteresowania dzieci i modziey prac wadz lokalnych i administracji gminnej, np. organizowanie Dnia Otwartego Urzdu Gminy.

2009-2015

Bezinwestycyjne

Pena realizacja zadania

Osoby starsze
Lp. 1 Harmonogram realizacji Promocja ksztacenia ustawicznego - przygotowanie 2009-2015 i realizacja oferty edukacyjnej dla osb starszych. Dziaania / zadania Organizowanie pokazw/konkursw zawodowych seniorw. umiejtnoci 2009-2015 Nakady Budet gminy, fundusze pomocowe, budet pastwa Budet gminy, fundusze pomocowe, Wskaniki osigania celu\ minimum realizacyjne Wyksztacone, aktywne, zdrowe spoeczestwo Wyksztacone spoeczestwo rda danych Owiata, Organizacje pozarzdowe Urzd Gminy, Pomoc spoeczna, Organizacje pozarzdowe Urzd Gminy, Pomoc spoeczna, Organizacje pozarzdowe Urzd Gminy, Pomoc spoeczna, Organizacje pozarzdowe Urzd Gminy, Pomoc spoeczna, Organizacje pozarzdowe

Wspieranie rnorodnych form twrczoci i ruchu artystycznego osb starszych.

200-2015

Budet gminy, fundusze pomocowe, rodki wasne organizacji pozarzdowych Szwajcarsko-Polski Program Wsppracy

Aktywne, zdrowe spoeczestwo

Utworzenie HOSPICJUM

2009-2015

Organizowanie imprez kulturalnych dla osb starszych i wsplnie dla wszystkich grup wiekowych.

2009-2015

Budet gminy, fundusze pomocowe, rodki wasne organizacji pozarzdowych

Aktywne, zdrowe spoeczestwo

Zdrowie i sprawno Cel Strategiczny Tworzenie warunkw sprzyjajcych zdrowiu. Cele operacyjne - dobra opieka medyczna, - dostpne specjalistyczne lecznictwo, - profesjonalna profilaktyka. Problem Niedostateczna oferta profilaktyczno-korekcyjna, niedostateczna wiadomo mieszkacw. Wszyscy mieszkacy

Zadania 1. Wspuczestniczenie gminy w koordynowaniu usugami medycznymi w celu zwikszenia ich dostpnoci. 2. Diagnoza potrzeb zdrowotnych i opracowanie programu ich realizacji. 3. Promocja zdrowego stylu ycia. 4. Realizacja programw pomocy osobom uzalenionym. Dzieci i modzie Zadania 1. Monitorowanie stanu zdrowia, sprawnoci oraz zachowa zdrowotnych modego pokolenia. 2. Opracowanie kierunkw i programw ochrony zdrowia dzieci i modziey. 3. Realizacja zada z zakresu ochrony zdrowia publicznego (higiena, szczepienia ochronne, epidemiologia, promocja zdrowia itp.) 4. Realizacja programw z zakresu edukacji zdrowotnej dla dzieci i modzie. 5. Wspieranie dziaa promujcych zdrowy styl ycia. 6. Realizacja programw promocji zdrowia dla uczniw - preferencja dla wad postawy, wzroku, uzalenie, prawidowego ywienia. 7. Promocja/realizacja programw propagujcych zasady bezpiecznego zachowania dzieci i modziey na ulicy/drodze, w domu, podczas zabawy, na wakacjach, w kontaktach z innymi ludmi (atrakcyjne zabawowo-konkursowe formy realizacji). 8. Tworzenie/realizacja programw profilaktyki prchnicy dla dzieci i modziey. 9. Monitorowanie problemw uzalenie (alkohol, nikotyna, narkotyki) wrd dzieci i modziey. 10. Kontrola zakazu sprzeday papierosw i alkoholu nieletnim. 11. Ochrona dzieci i modziey przed uzalenieniami w rodzinie. 12. Prowadzenie pomiaru zasigu i rodzaju niepenosprawnoci wrd dzieci i modziey oraz diagnoza dostpnoci modego pokolenia do wiadcze i usug rehabilitacyjnych. 13. Opracowanie gminnej bazy danych dzieci niepenosprawnych. 14. Wspieranie grup samopomocowych dziaajcych na rzecz dzieci niepenosprawnych. 15. Podejmowanie dziaa sprzyjajcych budowaniu tolerancji i dzieci i modziey wobec niepenosprawnoci fizycznej i intelektualnej rwienikw. Osoby starsze Zadania 1. Organizowanie zaj gimnastycznych dla osb starszych. 2. Udostpnianie seniorom obiektw rekreacyjnych. 3. Utworzenie Klubu Seniora. 4. Wspieranie procesu rehabilitacji zdrowotnej i spoecznej osb starszych (np. pomoc w wypenianiu wnioskw o dofinansowanie do turnusw rehabilitacyjnych, wsppraca z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie i organizacjami pozarzdowymi (fundacjami) w zakupie urzdze rehabilitacyjnych dla osb potrzebujcych, organizacja systemu usug opiekuczych dla osb starszych - pomoc ssiedzka, wolontariat, pomoc w zaatwianiu spraw urzdowych. 5. Dostosowywanie obiektw uytecznoci publicznej i miejsc publicznych dla poruszania si osb starszych i niepenosprawnych. 6. Rozwj integracji midzypokoleniowej (regularne kontakty osb starszych z modszym pokoleniem jako jedna z najbardziej efektywnych form integracji spoecznej. Osoby starsze, posiadajce du wiedz i dowiadczenie yciowe mog by wanym partnerem, a ich wskazwki cennym drogowskazem na ciece yciowej modych ludzi - prowadzenie zaj pozaszkolnych dla dzieci i modziey przez emerytowanych nauczycieli, organizowanie i uczestnictwo dzieci i modziey w spotkaniach okolicznociowych dla osb starszych). Wszyscy mieszkacy
Lp. 1 Dziaania / zadania Wspuczestniczenie Gminy w koordynowaniu usugami medycznymi w celu zwikszenia ich dostpnoci. Diagnoza potrzeb zdrowotnych i opracowanie programu ich realizacji. Promocja zdrowego stylu ycia. Harmonogram realizacji 2009-2015 Nakady Bezinwestycyjne Wskaniki osigania celu\ minimum realizacyjne Pena realizacja zadania rda danych Urzd Gminy, Suba Zdrowia Urzd Gminy, Suba Zdrowia Urzd Gminy, Suba Zdrowia. Urzd Gminy

2 3.

2009-2015 2009-2015

Budet gminy, budet pastwa Budet gminy, fundusze pomocowe Budet gminy, budet pastwa

Pena realizacja zadania Poprawa zdrowia mieszkacw

4.

Realizacja programw pomocy osobom uzalenionym (program wczesnej interwencji).

2009-2015

Wicej osb wychodzcych z uzalenienia

Dzieci i modzie
Lp. 1 2 3 Dziaania / zadania Monitorowanie stanu zdrowia, sprawnoci oraz zachowa zdrowotnych modego pokolenia. Opracowanie kierunkw i programw ochrony zdrowia dzieci i modziey. Realizacja zada z zakresu ochrony zdrowia publicznego (higiena, szczepienia ochronne, epidemiologia, promocja zdrowia itp.) Realizacja programw z zakresu edukacji zdrowotnej dla dzieci i modzie. Promocja zdrowego stylu ycia. Harmonogram realizacji 2009-2015 2009-2015 2009-2015 Nakady Bezinwestycyjne Budet gminy, budet pastwa Budet gminy, fundusze pomocowe Budet gminy, budet pastwa Budet gminy, fundusze pomocowe Budet gminy, budet pastwa Budet gminy, fundusze pomocowe Wskaniki osigania celu\ minimum realizacyjne Pena realizacja zadania Pena realizacja zadania Poprawa zdrowia mieszkacw rda danych Urzd Gminy, Suba Zdrowia Urzd Gminy, Suba Zdrowia Suba Zdrowia

4 5

2009-2015 2009-2015

Wiksza wiadomo zdrowotna Poprawa zdrowia mieszkacw

8 9

Realizacja programw promocji zdrowia dla uczniw preferencja dla wad postawy, wzroku, uzalenie, prawidowego ywienia Promocja/realizacja programw propagujcych zasady bezpiecznego zachowania dzieci i modziey na ulicy/drodze, w domu, podczas zabawy, na wakacjach, w kontaktach z innymi ludmi (atrakcyjne zabawowo-konkursowe formy realizacji). Tworzenie/realizacja programw profilaktyki prchnicy dla dzieci i modziey Monitorowanie problemw uzalenie (alkohol, nikotyna, narkotyki) wrd dzieci i modziey

2009-2015

Poprawa zdrowia mieszkacw

2009-2015

Wzrost wiadomoci mieszkacw

Urzd Gminy, Suba Zdrowia Urzd Gminy, Suba Zdrowia. Owiata Urzd Gminy, Suba Zdrowia. Owiata Urzd Gminy, Policja, Owiata

2009-2015 2009-2015

Budet gminy, budet pastwa Budet gminy, fundusze pomocowe

Poprawa zdrowia mieszkacw Pena realizacja zadania Urzd Gminy, Policja, Owiata, Pomoc spoeczna Urzd Gminy, Policja Policja, Owiata, Suba zdrowia Pomoc spoeczna Urzd Gminy, Owiata, Suba zdrowia, Pomoc spoeczna, Organizacje pozarzdowe Urzd Gminy, Owiata, Suba zdrowia, Pomoc spoeczna, Organizacje pozarzdowe Urzd Gminy, Owiata, Suba zdrowia, Pomoc spoeczna, Organizacje pozarzdowe Urzd Gminy, Owiata, Suba zdrowia, Pomoc spoeczna, Organizacje pozarzdowe

10 11

Kontrola zakazu sprzeday papierosw i alkoholu nieletnim. Ochrona dzieci i modziey przed uzalenieniami w rodzinie.

2009-2015 2009-2015

Budet gminy Budet gminy, fundusze pomocowe

Pena realizacja zadania Poprawa kondycji fizycznej i psychicznej dzieci, modziey i dorosych, przeciwdziaanie przemocy i demoralizacji w rodzinie Pena realizacja zadania

12

Prowadzenie pomiaru zasigu i rodzaju niepenosprawnoci wrd dzieci i modziey oraz diagnoza dostpnoci modego pokolenia do wiadcze i usug rehabilitacyjnych. Opracowanie gminnej bazy danych dzieci niepenosprawnych.

2009-2015

Budet gminy, fundusze pomocowe

13

2009-2015

Budet gminy, fundusze pomocowe

Pena realizacja zadania

14

Wspieranie grup samopomocowych dziaajcych na rzecz dzieci niepenosprawnych.

2009-2015

Budet gminy, fundusze pomocowe

Powstanie i dziaalno grup samopomocowych

15

Podejmowanie dziaa sprzyjajcych budowaniu tolerancji u dzieci i modziey wobec niepenosprawnoci fizycznej i intelektualnej rwienikw.

2009-2015

Budet gminy, fundusze pomocowe

Zwikszenie tolerancji

Osoby starsze
Lp. 1 2 3 Dziaania / zadania Organizowanie zaj gimnastycznych dla osb starszych. Udostpnianie seniorom obiektw rekreacyjnych. Utworzenie Klubu Seniora. Harmonogram realizacji 2009-2015 2009-2015 2009-2015 Nakady Budet gminy, fundusze pomocowe Budet gminy, budet pastwa Budet gminy, fundusze zewntrzne, fundusze pomocowe Budet gminy, budet pastwa, fundusze zewntrzne Wskaniki osigania celu\ minimum realizacyjne Pena realizacja zadania Pena realizacja zadania Poprawa zdrowia mieszkacw rda danych Urzd Gminy, Owiata Urzd Gminy, Urzd Gminy, Pomoc spoeczna, organizacje pozarzdowe Urzd Gminy, Pomoc spoeczna

Wspieranie procesu rehabilitacji zdrowotnej i spoecznej osb starszych (np. pomoc w wypenianiu wnioskw o dofinansowanie do turnusw rehabilitacyjnych, wsppraca z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie i organizacjami pozarzdowymi (fundacjami) w zakupie urzdze rehabilitacyjnych dla osb potrzebujcych, organizacja systemu usug opiekuczych dla osb starszych - pomoc ssiedzka, wolontariat, pomoc w zaatwianiu spraw urzdowych. Dostosowywanie obiektw uytecznoci publicznej i miejsc publicznych dla poruszania si osb starszych i niepenosprawnych. Rozwj integracji midzypokoleniowej (regularne kontakty osb starszych z modszym pokoleniem jako jedna z najbardziej efektywnych form integracji spoecznej. Osoby starsze, posiadajce du wiedz i dowiadczenie yciowe mog by wanym partnerem, a ich wskazwki cennym drogowskazem na ciece yciowej modych ludzi - prowadzenie zaj pozaszkolnych dla dzieci i modziey przez emerytowanych nauczycieli, organizowanie i uczestnictwo dzieci i modziey w spotkaniach okolicznociowych dla osb starszych).

2009-2015

Poprawa zdrowia i jakoci ycia mieszkacw

2009-2015

2009-2015

Budet gminy, budet pastwa, fundusze pomocowe Budet gminy, fundusze pomocowe

Lepsze funkcjonowanie w rodowisku osb starszych i niepenosprawnych Integracja spoeczna osb starszych

Urzd Gminy, Pomoc spoeczna Urzd Gminy, Pomoc spoeczna

Pomoc spoeczna Cel strategiczny Profesjonalna pomoc spoeczna, wzmacniajca wiadomo spoeczn, wspierajca jako ycia lokalnej spoecznoci. Cele operacyjne - diagnozowanie i monitorowanie problemw spoecznych, - budowa systemu wsparcia na rzecz osb bezrobotnych, - wczenie pracownikw pomocy spoecznej w system wsparcia dla osb uzalenionych, - rozwijanie systemu wsparcia na rzecz osb starszych, - rozwijanie systemu wsparcia na rzecz osb niepenosprawnych, - budowa systemu pomocy rodzinom yjcym w trudnych warunkach materialnych i rodzinom dysfunkcyjnym, - wspieranie rodzin zagroonych ubstwem, wykluczeniem i marginalizacj spoeczn. - rozwj zasobw osobowych i instytucjonalnych Orodka Pomocy Spoecznej. Problem Roszczeniowo klientw, niski poziom wyksztacenia, bezradno w rozwizywaniu wasnych problemw, wysokie bezrobocie. Zadania Monitorowanie problemw spoecznych w celu podejmowania dziaa/tworzenia programw odpowiadajcych na potrzeby osb i rodzin. 1. Utworzenie Klubu Integracji Spoecznej dla osb zagroonych wykluczeniem spoecznym, zwaszcza dugotrwale bezrobotnych. 2. Denie do peniejszego zaspokajania potrzeb usugowych osb starszych. 3. Utworzenie Klubu Seniora. 4. Inicjowanie powstania i wspieranie rozwoju grup samopomocowych osb niepenosprawnych i czonkw ich rodzin. 5. Prowadzenie poradnictwa dla osb niepenosprawnych i ich rodzin, np. pomoc w pozyskiwaniu rodkw PFRON, uatwianie kontaktu z organizacjami dziaajcymi na rzecz osb niepenosprawnych itp. 7. wiadczenie pracy socjalnej rodzinom problemowym z wykorzystaniem kontraktw socjalnych priorytet dla rodzin z dziemi. 8. Dostarczanie usug i wiadcze pomocy spoecznej rodzinom znajdujcym si w trudnej sytuacji materialnej - priorytet dla rodzin z dziemi, w tym wielodzietnych. 9. Zapewnienie dzieciom i modziey z rodzin ubogich posikw w szkole, wyposaenia w podrczniki i przybory szkolne oraz wypoczynku letniego. 10. Budowanie systemu oparcia spoecznego dla rodzin yjcych w ubstwie. 11. Wsppraca z instytucjami, organizacjami pozarzdowymi, Bankiem ywnoci, zwizkami wyznaniowymi, Kocioem w zakresie wspierania rodzin yjcych w trudnych warunkach materialnych. 12. Wsptworzenie placwek opiekuczo-wychowawczych wsparcia dziennego dla dzieci i modziey. 13. Przygotowanie i realizacja programw pomocowych i interwencyjnych w zakresie przeciwdziaania przemocy w rodzinie. 14. Prowadzenie akcji promocyjnych i informacyjnych, uwiadamiajcych mieszkacom rol i zasady funkcjonowania pomocy spoecznej w gminie - przeamywanie wizerunku zapomogowego na rzecz wizerunku instytucji wspierajcej, zajmujcej si poradnictwem i profesjonaln pomoc (psychologiczn, edukacyjn, prawn itp.). 15. Doskonalenie zawodowe kadr pomocy spoecznej w gminie. 16. Pomoc mieszkacom w poprawie warunkw zamieszkania (doradztwo, dofinansowanie)
Lp. 1. Dziaania/zadania Monitorowanie problemw spoecznych w celu podejmowania dziaa/tworzenia programw odpowiadajcych na potrzeby osb i rodzin. Utworzenie Klubu Integracji Spoecznej. Harmonogram realizacji 2009-2015 Nakady Bezinwestycyjne Wskaniki osigania celu\ minimum realizacyjne Pena realizacja zadania rda danych Gminny Orodek Pomocy Spoecznej Gminny Orodek Pomocy Spoecznej

2.

2009-2015

3 4 5

Denie do peniejszego zaspokajania potrzeb usugowych osb starszych. Utworzenie Klubu Seniora. Inicjowanie powstania i wspieranie rozwoju grup samopomocowych osb niepenosprawnych i czonkw ich rodzin. Prowadzenie poradnictwa dla osb niepenosprawnych i ich rodzin, np. pomoc w pozyskiwaniu rodkw PFRON, uatwianie kontaktu z organizacjami dziaajcymi na rzecz osb niepenosprawnych itp.

2009-2015 2009-2015 2009-2015

Budet Gminy, fundusze pomocowe, fundusze organizacji pozarzdowych Budet gminy Budet gminy Bezinwestycyjne

Pena realizacja zadania

Poprawa funkcjonowania osb starszych w rodowisku Poprawa aktywnoci spoecznej i zawodowej osb starszych Powstanie i dziaanie grup samopomocowych Poprawa warunkw mieszkaniowych osb niepenosprawnych; Poprawa funkcjonowania spoecznego osb niepenosprawnych

Gminny Orodek Pomocy Spoecznej Gminny Orodek Pomocy Spoecznej Urzd Gminy

2009-2015

Bezinwestycyjne

Gminny Orodek Pomocy Spoeczne, Organizacje pozarzdowe

10 11

wiadczenie pracy socjalnej rodzinom problemowym z wykorzystaniem kontraktw socjalnych - priorytet dla rodzin z dziemi. Dostarczanie usug i wiadcze pomocy spoecznej rodzinom znajdujcym si w trudnej sytuacji materialnej - priorytet dla rodzin z dziemi, w tym wielodzietnych. Zapewnienie dzieciom i modziey z rodzin ubogich posikw w szkole, wyposaenia w podrczniki i przybory szkolne oraz wypoczynku letniego. Budowanie systemu oparcia spoecznego dla rodzin yjcych w ubstwie. Wsppraca z instytucjami, organizacjami pozarzdowymi, Bankiem ywnoci, zwizkami wyznaniowymi, Kocioem w zakresie wspierania rodzin yjcych w trudnych warunkach materialnych. Wsptworzenie placwek opiekuczo-wychowawczych wsparcia dziennego dla dzieci modziey.

2009-2015

Bezinwestycyjne

2009-2015

Budet gminy

Zwikszenie aktywnoci, poziomu samodzielnoci oraz kompetencji wychowawczych rodzicw Peniejsze zaspokojenie potrzeb rodzin

Gminny Orodek Pomocy Spoecznej Gminny Orodek Pomocy Spoecznej

2009-2015

Budet gminy, budet pastwa Bezinwestycyjne Bezinwestycyjne

Peniejsze zaspokojenie potrzeb rodzin Peniejsze zaspokojenie potrzeb rodzin Peniejsze zaspokojenie potrzeb rodzin

Gminny Orodek Pomocy Spoecznej Gminny Orodek Pomocy Spoecznej Gminny Orodek Pomocy Spoecznej

2009-2015 2009-2015

12

2009-2015

13

Przygotowanie i realizacja programw pomocowych i interwencyjnych w zakresie przeciwdziaania przemocy w rodzinie. Pomoc mieszkacom w poprawie warunkw zamieszkania (doradztwo, dofinansowanie). Prowadzenie akcji promocyjnych i informacyjnych, uwiadamiajcych mieszkacom rol i zasady funkcjonowania pomocy spoecznej w gminie - przeamywanie wizerunku zapomogowego na rzecz wizerunku instytucji wspierajcej, zajmujcej si poradnictwem i profesjonaln pomoc (psychologiczn, edukacyjn, prawn itp.). Doskonalenie zawodowe kadr pomocy spoecznej w gminie.

2009-2015

15

2009-2015

16

2009-2015

Budet Gminy, fundusze pomocowe, fundusze organizacji pozarzdowych Budet Gminy, fundusze pomocowe, fundusze organizacji pozarzdowych Budet gminy, Budet pastwa, fundusze pomocowe Budet Gminy, rodki zewntrzne

Zwikszenie liczby placwek

Gminny Orodek Pomocy Spoecznej

Pena realizacja zadania

Urzd Gminy Gminny Orodek Pomocy Spoecznej Urzd Gminy Gminny Orodek Pomocy Spoecznej Ankieta

Poprawa warunkw zamieszkania mieszkacw Zmiana w postrzeganiu pomocy spoecznej

17

2009-2015

Budet Gminy, fundusze pomocowe

Podniesienie kwalifikacji zawodowych pracownikw

Gminny Orodek Pomocy Spoecznej

Priorytet zadaniowy Rodziny z dziemi Cel strategiczny Tworzenie warunkw sprzyjajcych umacnianiu rodziny. Cele operacyjne - wspieranie rodziny w wypenianiu funkcji opiekuczo-wychowawczych, - promocja idei integracji i solidarnoci midzypokoleniowej, - tworzenie warunkw do organizowania aktywnego wypoczynku rodzinnego, - tworzenie systemu pomocy rodzinom wielodzietnym Problem Niska aktywno rodzin w zaspokajaniu wasnych potrzeb, rosnca liczba rodzin, szczeglnie wielodzietnych, korzystajcych ze wiadcze pomocy spoecznej, bezradno w sprawach opiekuczo-wychowawczych. Zadania 1. Diagnoza i monitorowanie warunkw i jakoci ycia rodzin w gminie. 2. Organizowanie zaj szkoleniowo-warsztatowych pogbiajcych wiedz rodzicw na temat rozwoju dzieci i modziey. 3. Tworzenie i realizacja programw skierowanych do rodzin w kryzysie psychicznym, emocjonalnym i wychowawczym. 4. Budowanie systemu wsparcia dla rodzin zagroonych uzalenieniami i przemoc. 5. Wzmacnianie potencjau tkwicego w rodzinie poprzez dziaania majce na celu pogbianie wizi wewntrzrodzinnych. 6. Wspieranie dziaa sucych propagowaniu idei pomocy w rodzinie, sprawiedliwego podziau zada, zwaszcza opieki nad potrzebujcymi wsparcia. 7. Organizowanie/wspieranie otwartych, plenerowych imprez kulturalnych i sportowo-rekreacyjnych o charakterze rodzinnym i integracyjnym. 8. Opracowanie i realizacja programw szkole z zakresu planowania budetu domowego skierowanego do rodzin wielodzietnych. 9. Preferencje w przyjmowaniu dzieci pochodzcych z rodzin wielodzietnych na obozy, kolonie organizowane przez parafie, organizacje pozarzdowe itp. 10. Inicjowania powstawania grup samopomocowych rodzicw rodzin wielodzietnych. Rodziny z dziemi Cele operacyjne
Lp. 1. 2. Dziaania/zadania Diagnoza i monitorowanie warunkw i jakoci ycia rodzin w gminie. Organizowanie zaj szkoleniowo-warsztatowych pogbiajcych wiedz rodzicw na temat rozwoju Harmonogram realizacji 2009-2015 2009-2015 Nakady Budet gminy, fundusze zewntrzne Budet Gminy, fundusze pomocowe, Wskaniki osigania celu\ minimum realizacyjne Opracowanie raportu Pena realizacja zadania rda danych Gminny Orodek Pomocy Spoecznej Gminny Orodek Pomocy Spoecznej

dzieci i modziey. 3 Tworzenie i realizacja programw skierowanych do rodzin w kryzysie psychicznym, emocjonalnym i wychowawczym Budowanie systemu wsparcia dla rodzin zagroonych uzalenieniami i przemoc. Wzmacnianie potencjau tkwicego w rodzinie poprzez dziaania majce na celu pogbianie wizi wewntrzrodzinnych. Wspieranie dziaa sucych propagowaniu idei pomocy w rodzinie, sprawiedliwego podziau zada, zwaszcza opieki nad potrzebujcymi wsparcia. Organizowanie/wspieranie otwartych, plenerowych imprez kulturalnych i sportowo-rekreacyjnych o charakterze rodzinnym i integracyjnym. Opracowanie i realizacja programw szkole z zakresu planowania budetu domowego skierowanego do rodzin wielodzietnych. Preferencje w przyjmowaniu dzieci pochodzcych z rodzin wielodzietnych na obozy, kolonie organizowane przez parafie, organizacje pozarzdowe itp. Inicjowania powstawania grup samopomocowych rodzicw rodzin wielodzietnych. 2009-2015

fundusze organizacji pozarzdowych Budet gminy

Owiata Pena realizacja zadania Urzd Gminy, Gminny Orodek Pomocy Spoecznej Urzd Gminy, Gminny Orodek Pomocy Spoecznej Urzd Gminy Gminny Orodek Pomocy Spoeczne, Organizacje pozarzdowe Gminny Orodek Pomocy Spoeczne, Organizacje pozarzdowe Gminny Orodek Pomocy Spoecznej

2009-2015

Budet gminy, fundusze pomocowe Budet gminy, fundusze pomocowe Budet gminy, fundusze pomocowe Budet gminy, fundusze pomocowe Budet gminy, fundusze pomocowe

Pena realizacja zadania Pena realizacja zadania

2009-2015

Pena realizacja zadania

2009-2015

Pena realizacja zadania

2009-2015

2009-2015

Budet gminy

Zwikszenie aktywnoci, poziomu samodzielnoci oraz kompetencji wychowawczych rodzicw Peniejsze zaspokojenie potrzeb rodzin Powstanie i dziaanie grup samopomocowych

Gminny Orodek Pomocy Spoecznej Gminny Orodek Pomocy Spoecznej

10

2009-2015

Bezinwestycyjne

Dominujcy problem spoeczny Bezrobocie Cel strategiczny Promowanie zatrudnienia i przedsibiorczoci. Cele operacyjne - tworzenie warunkw dla powstawania nowych miejsc pracy - zmniejszenie poziomu i spoecznych skutkw bezrobocia w gminie Problem Wysokie bezrobocie, niski poziom wyksztacenia mieszkacw gminy, maa aktywno zawodowa. Zadania 1. Opracowanie i regularne aktualizowanie przez samorzd gminnego Przewodnika dla osoby rozpoczynajcej dziaalno gospodarcz. 2. Organizacja corocznych konkursw na najlepsze przedsibiorstwo oraz najlepszy produkt gminy z nadawaniem tytuu przez wjta gminy. 3. Organizacja szkole i doradztwa dotyczcego zakadania wasnego biznesu. 4. Wprowadzenie ulg w opatach za wpis do ewidencji dziaalnoci gospodarczej dla osb, ktre wczeniej byy bezrobotne. 5. Wspieranie wprowadzania do gimnazjum i szkoy podstawowej autorskich programw z zakresu ksztatowania cech przedsibiorczych realizowanych w formie rnorodnych zabaw, konkursw, gier symulacyjnych i warsztatw. 6. Monitorowanie wyksztacenia i kwalifikacji modych ludzi z terenu gminy. 7. Propagowanie dziaa opierajcych si na wolontariacie. 8. Wsppraca z Powiatowym Urzdem Pracy w zakresie organizowania umw pomidzy modymi mieszkacami gminy a pracodawcami - zdobywanie dowiadczenia zawodowego. 9. Organizowanie pracy i edukacji osb modocianych np. przy wsppracy z OHP i Akcj Katolick. 10. Wspieranie kobiet w godzeniu ycia zawodowego i rodzinnego, np. poprzez wspfinansowanie systemu opieki na dzieckiem, organizacji pomocy domowej etc. 11. Organizacja spotka integracyjnych i motywacyjnych dla kobiet z pracodawcami i kobietami przedsibiorcami oraz prowadzenie warsztatw aktywizujcych. 12. Systematyczne badanie potrzeb szkoleniowych osb bezrobotnych. 13. Wdraanie umw w zakresie szkole pomidzy Powiatowym Urzdem Pracy, bezrobotnym i pracodawc jako efektywnej formy wsppracy, umoliwiajcej zaspokojenie potrzeb osb poszukujcych pracy oraz firm poszukujcych odpowiednio przeszkolonego pracownika. 14. Organizacja kierunkowych kursw zawodowych (w tym z zakresu rolnictwa ekologicznego) 15. Organizacja we wsppracy z pracodawcami prac krtkoterminowych (np. na zastpstwo, wolontariat) dla osb z grup zagroonych wykluczeniem spoecznym, bezrobotnych i poszukujcych pracy. 16. Organizacja warsztatw i szkole aktywizujcych dla osb z grup zagroonych wykluczeniem spoecznym. 17. Realizacja programu prac spoecznie uytecznych.
Lp. 1. Dziaania/zadania Opracowanie i regularne aktualizowanie przez samorzd gminnego Przewodnika dla osoby rozpoczynajcej dziaalno gospodarcz. Organizacja corocznych konkursw na najlepsze przedsibiorstwo oraz najlepszy produkt gminy z nadawaniem tytuu przez Harmonogram realizacji 2009-2015 Nakady Budet gminy Wskaniki osigania celu\ minimum realizacyjne Pena realizacja zadania rda danych Urzd Gminy organizacje otoczenia biznesu, pracodawcy i organizacje pracodawcw Urzd Gminy

2.

2009-2015

Budet gminy, sponsorzy

Pena realizacja zadania

wjta gminy. Organizacja szkole i doradztwa dotyczcego zakadania wasnego biznesu.

2009-2015

Budet gminy, Fundusz Pracy, fundusze pomocowe

Realizacja zadania

Wprowadzenie ulg w opatach za wpis do ewidencji dziaalnoci gospodarczej dla osb, ktre wczeniej byy bezrobotne Wspieranie wprowadzania do gimnazjum i szkoy podstawowej autorskich programw z zakresu ksztatowania cech przedsibiorczych realizowanych w formie rnorodnych zabaw, konkursw, gier symulacyjnych i warsztatw. Monitorowanie wyksztacenia i kwalifikacji modych ludzi z terenu gminy. Propagowanie dziaa opierajcych si na wolontariacie Wsppraca z Powiatowym Urzdem Pracy w zakresie organizowania umw pomidzy modymi mieszkacami gminy a pracodawcami - zdobywanie dowiadczenia zawodowego. Organizowanie pracy i edukacji osb modocianych np. przy wsppracy z OHP.

2009-2015

Budet gminy

2009-2015

Budet gminy, sponsorzy

Liczba osb rozpoczynajcych dziaalno Pena realizacja zadania

Urzd Gminy, PUP, przedsibiorcy i organizacje przedsibiorcw, organizacje pozarzdowe, Urzd Skarbowy, Zakad Ubezpiecze Spoecznych Urzd Gminy

Urzd Gminy, Powiatowy Urzd Pracy, pracodawcy i organizacje pracodawcw Urzd Gminy, PUP, OHP pracodawcy i organizacje pracodawcw Urzd Gminy, PUP, przedsibiorcy, OPS Powiatowy Urzd Pracy, Urzd Gminy PUP, przedsibiorcy, Orodek Pomocy Spoecznej OHP Urzd Gminy, Orodek Pomocy Spoecznej, organizacje kobiece, organizacje pozarzdowe Urzd Gminy Powiatowy Urzd Pracy, pracodawcy i organizacje pracodawcw, organizacje kobiece, Orodek Pomocy Spoecznej Urzd Gminy, PUP, firmy szkoleniowe, pracodawcy Urzd Gminy Powiatowy Urzd Pracy

2009-2015

Budet gminy

Opracowanie raportu

7 8

2009-2015 2009-2015

rodki zewntrzne Fundusz pracy, fundusze pomocowe rodki wasne przedsibiorcw, Fundusz Pracy, fundusze pomocowe Fundusz Pracy, fundusze pomocowe

Wzrost liczby wolontariuszy Liczba zawartych umw

2009-2015

Liczba osb podejmujcych prac i kontynuujcych edukacj Liczba zatrudnionych kobiet

10

Wspieranie kobiet w godzeniu ycia zawodowego i rodzinnego, np. poprzez wspfinansowanie systemu opieki na dzieckiem, organizacji pomocy domowej etc. Organizacja spotka integracyjnych i motywacyjnych dla kobiet z pracodawcami i kobietami-przedsibiorcami oraz prowadzenie warsztatw aktywizujcych.

2009-2015

11

2009-2015

Fundusz Pracy, Fundusze pomocowe

Pena realizacja zadania

12

Systematyczne badanie potrzeb szkoleniowych osb bezrobotnych. Wdraanie umw w zakresie szkole pomidzy Powiatowym Urzdem Pracy, bezrobotnym i pracodawc jako efektywnej formy wsppracy, umoliwiajcej zaspokojenie potrzeb osb poszukujcych pracy oraz firm poszukujcych odpowiednio przeszkolonego pracownika. Organizacja kierunkowych kursw zawodowych.

2009-2015

13

2009-2015

Fundusz Pracy, Fundusze pomocowe, Budet Gminy Fundusz Pracy, fundusze pomocowe

Opracowywanie raportw Liczba zawartych i zrealizowanych umw

14

2009-2015

Fundusz Pracy, fundusze pomocowe

Liczba uczestnikw kursw Liczba osb podejmujcych prace

15

16

17

Organizacja we wsppracy z pracodawcami prac krtkotermi- Dziaania w miar Fundusz Pracy, nowych (np. na zastpstwo, wolontariat) dla osb z grup zagro- zidentyfikowanych Fundusze pomocowe onych wykluczeniem spoecznym, bezrobotnych i poszukujpotrzeb cych pracy. Organizacja warsztatw i szkole aktywizujcych dla osb z grup Dziaania w miar Fundusz Pracy, zagroonych wykluczeniem spoecznym. zidentyfikowanych fundusze pomocowe potrzeb Realizacja programu prac spoecznie uytecznych. 2007-2013 Fundusz Pracy Budet gminy

PUP Urzd Gminy, jednostki szkoleniowe, pracodawcy Powiatowy Urzd Pracy

Liczba uczestnikw warsztatw Pena realizacja zadania

Orodek Pomocy Spoecznej, pracodawcy i organizacje pracodawcw Urzd Gminy Powiatowy Urzd Pracy, Orodek Pomocy Spoecznej

Zacznik Nr 2

Zacznik Nr 3 Wyniki ankiety 1. Jakie czynniki decyduj o warunkach, poziomie i jakoci ycia mieszkacw w gminie Gowarczw?

wadze samorzdowe

14 3 14 12 25 25 3 30 0 5 10 15 20 25 30 35

wadze pastwowe, rzd oglna sytuacja spoeczno -gospodarcza w kraju i na wiecie pomoc innych ludzi

wyksztacenie i kwalifikacje

"ukady" i znajomoci

szczcie pracowito i zaradno, przedsibiorczo mieszkacw

2. Jak oceniby Pan/i wag niej wymienionych problemw, czy s one bardzo wane, wane, rednio wane, mao wane czy niewane?

ubstwo/bieda

60

Procent

40

68,85%

20

26,23% 4,92%
bardzo wane wane rednio wane

ubstwo/bieda

niepenosprawno

60

50

40

Procent

30

51,72%
20

39,66%

10

6,9%
0 bardzo wane wane rednio wane

1,72%
mao wane

niepenosprawno

bezrobocie

60

Procent

40

60,66%
20

36,07%

0 bardzo wane wane

1,64%
rednio wane

1,64%
mao wane

bezrobocie

problemy ludzi starszych

60

50

40

Procent

30

54,39%
20

31,58%
10

10,53%
0 bardzo wane wane rednio wane

1,75%
mao wane

1,75%
niewane

problemy ludzi starszych

narkomania

50

40

Procent

30

44,83%
20

25,86%
10

17,24% 12,07%

0 bardzo wane wane rednio wane mao wane

narkomania

alkoholizm

60

50

40

Procent

30

51,67%
20

26,67%
10

21,67%

0 bardzo wane wane rednio wane

alkoholizm

przemoc w rodzinie

60

50

40

Procent

30

52,54%
20

33,9%
10

13,56%
0 bardzo wane wane rednio wane

przemoc w rodzinie

bezradno w sprawach opiekuczo-wychowawczych

50

40

Procent

30

20

42,37%

44,07%

10

13,56%
0 bardzo wane wane rednio wane

bezradno w sprawach opiekuczo-wychowawczych

Inne problemy, poda jakie Alkoholizm i papierosy wrd dzieci i modziey. Chamskie odzywki wrd dzieci i modziey, le traktuj przechodniw. Nieuprzejmo w stosunku do rwienikw i osb starszych (szczeglnie w autobusach). Brak rozwoju naszej gminy, brak obiecanej kanalizacji. Niech do pracy. 3. Czy Pana/i zdaniem w gminie Gowarczw, w porwnaniu do kilku minionych lat jest lepiej, czy gorzej?

Czy w gminie Gowarczw, w porwnaniu do kilku minionych lat jest lepiej, czy gorzej?
50

40

Procent

30

20

41,94% 37,1%

10

14,52% 6,45%
0 tak samo lepiej gorzej duo gorzej

Czy w gminie Gowarczw, w porwnaniu do kilku minionych lat jest lepiej, czy gorzej?

4. Czy Pana/i dziecko korzysta z zaj pozalekcyjnych w szkole lub innych jednostkach?

Czy Pana/i dziecko korzysta z zaj pozalekcyjnych w szkole lub innych jednostkach?
40

30

Procent

20

33,9%
10

33,9%

32,2%

0 Tak nie nie dotyczy (nie mam dzieci w wieku szkolnym)

Czy Pana/i dziecko korzysta z zaj pozalekcyjnych w szkole lub innych jednostkach?

5. Czy jest Pan(i) za utworzeniem na terenie gminy wietlic rodowiskowych

Czy jest Pan(i) za utworzeniem na terenie gminy wietlic rodowiskowych?

100

80

Procent

60

90,32%
40

20

0 tak

3,23%
nie

6,45%
nie mam zdania

Czy jest Pan(i) za utworzeniem na terenie gminy wietlic rodowiskowych?

Gdzie wietlice rodowiskowe? Czy harcerz maoletni moe sprawowa opiek nad dziemi, skoro sam jest dzieckiem? Gdziekolwiek - by tylko byy. Gowarczw Ju bya w Gowarczowie, ale pod opiek dorosych. SP Gowarczw, Centrum Kultury. W budynkach samorzdowych W innych miejscowociach, nie tylko w Gowarczowie. w wioskach 6. Czy na terenie gminy jest zapotrzebowanie na wiadczenia usug opiekuczych dla osb starszych?

Czy na terenie gminy jest zapotrzebowanie na wiadczenia usug opiekuczych dla osb starszych?
100

80

Procent

60

40

82,26%

20

16,13%
0 tak

1,61%
nie nie mam zdania

Czy na terenie gminy jest zapotrzebowanie na wiadczenia usug opiekuczych dla osb starszych?

Kto powinien wiadczy usugi opiekucze? Ludzie bezrobotni, poszukujcy pracy opieka spoeczna Osoby majce kwalifikacje

Pracownicy GOPS 7. Jakie rozwizania mog by odpowiedzi na problemy dzieci i modziey? Prosz o wpisanie pomysw, ktre mogyby zaistnie w gminie Gowarczw? Zajcia warsztatowe w zakresie zainteresowa, - tworzenie grup wsparcia Dziaalno biblioteki w godzinach popoudniowych i Domu Kultury Hala sportowa dostpna nieodpatnie. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna. Wyduony czas pracy do 22.00 Centrum Kultury. Basen, wietlica rodowiskowa. Kluby modzieowe, koa zainteresowa Monitoring, czste patrole wysyane na wsie Nauka jzykw przez fachowcw Organizowanie czasu wolnego, tworzenie k zainteresowa, rozwj sportu, tworzenie w wioskach wietlic Organizowanie kawiarenek (internetowych), domw wiejskich, szkolenia. Potrzeba wikszej aktywnoci sportowej, organizacji imprez kulturalnych, konkursw i szkole Profilaktyka antyalkoholowa rodzicw. Profilaktyka antyalkoholowa, antynarkotykowa, brak opieki nad dziemi Psycholog i pedagog w szkole na stae. Rozwijanie zainteresowa sportowych poprzez tworzenie k sportowych Stworzenie lepszych warunkw. Szerszy zakres dziaalnoci Domu Kultury i Biblioteki Gminnej dla modziey licealnej i starszej. Lepsze wykonywanie hali sportowej przy Gimnazjum. Zatrudnienie trenerw. Szkolenia, powstawanie klubw, kafejek internetowych itp. wietlice dla dzieci i kluby dla modziey wietlice rodowiskowe po opiek fachowcw, a nie harcerzy nieletnich. wietlice wiejskie - kluby Turnieje sportowe z nagrodami, to mobilizuje Tworzenie wietlic Tworzenie w kadej miejscowoci wietlic dla dzieci i modziey z wczeniem p/alkoholowej, p/nark, wdraanie zabaw dydaktycznych Utworzenie etatu psychologa bd pedagoga szkolnego w Gimnazjum. Wybudowanie osobnego budynku dla przedszkola i wybudowanie hali sportowej przy szkole podstawowej i utworzenie wietlic rodowiskowych np. w GOK-u. Utworzenie, wybudowanie osobnego budynku dla przedszkola. Wybudowanie sali gimnastycznej i zaplecza socjalnego przy szkole podstawowej Wicej zaj kulturalno-owiatowych w wietlicach rodowiskowych Wicej zawodw sportowych, biegi (w zimie narciarskie). Rajdy rowerowe Wybudowanie klubw modzieowych. Zagospodarowanie czasu wolnego - wietlice. Zainteresowanie rodzicw, profilaktyka i leczenie rodzicw. Zmniejszenie ciaru tornistra ucznia (powoduje skolioz - krzywy krgosup). Umiechnitych i szczliwych nauczycieli, powinni uczy etyki i lepszego zachowania. Zorganizowanie dzieciom i modziey czasu wolnego. Nauczy si sucha, co mwi? Co moe rozwiza ich problemy. Nie mona by obojtnym na gos dzieci, bo te tworz spoeczno gminy. 8. Jakie rozwizania mog by odpowiedzi na problemy osb starszych? Prosz o wpisanie pomysw, ktre mogyby zaistnie w gminie Gowarczw? Silna dziaalno wolontariatu, - pomoc w opiece ludziom starszym Dom Pomocy Spoecznej Dom spokojnej staroci Dowz osb starszych, zapewnienie opieki zdrowotnej Lepszy dostp do lekarza Lepszy dostp do pomocy lekarskiej i zakupu lekw Lepszy dostp do usug medycznych. Rzetelny i obiektywny wywiad rodowiskowy GOPS-u i ich wiadcze. Nie ma problemu Oglne zainteresowanie ludmi starszymi Opiekunki rodowiskowe, dom opieki spoecznej. Lepszy dostp do opieki medycznej, specjalistw. Organizacja bada medycznych bezpatnie Organizowanie spotka gawdy. Wypoczynek w ruchu Osobom samotnym i starszym pomaga w robieniu zakupw, dowozi do lekarzy. Orodki / domy spokojnej staroci, wolontariusze

Potrzebny lepszy dostp do usug medycznych, poszerzenie profilkatyki lekarskiej. Powstanie domu opieki dugoterminowej, wiadczenie usug opiekuczych. Reaktywowanie K Gospody Wiejskich stworzenie domu pomocy Stworzenie organizacji, angaujcej ludzi modych, zajmujcej si problemami osb starszych. Tworzy wolontariat, ktre bd miay na celu pomoc ludziom starszym. Zaangaowa do tego dziaania ludzi modych. Utworzenie domu pomocy utworzenie hospicjum Utworzenie hospicjum bd wolontariatu (pomoc w opiece ludziom starszym, bd lecym). Utworzenie osiedla opiekuczego, wicej opiekunek spoecznych dochodzcych do osb starszych Wicej spotka wrd osb starszych, rozrywek. Wiksze zainteresowanie rodziny opiek osobami starszymi w zakresie opieki pielgnacyjnej. Tworzenie punktw zainteresowa dla osb starszych. Wolontariat Wykorzystanie opuszczonych budynkw na domy opieki spoecznej Zainteresowanie ze strony rodziny, ssiadw i organizacji modzieowych. Zrzeszanie si i wsplny pobyt Zwikszenie etatw opiekunek (pielgniarek rodowiskowych). Wikszego zainteresowania GOPS-u ludmi w starszym wieku. 9. Jakie rozwizania mog by odpowiedzi na problemy rodzin? Prosz o wpisanie pomysw, ktre mogyby zaistnie w gminie Gowarczw? - ograniczenie przemocy w rodzinie - cakowite zlikwidowanie, - organizowanie spotka z osobami naduywajcymi alkoholu, a w przypadkach uzasadnionych kierowanie na leczenie. Da prac Dofinansowanie, spotkania z psychologiem Godziwe wynagrodzenie za prac. Potrzebne oferty pracy. Imprezy rodzinne, w Dzie Dziecka zabawy np. szachy i warcaby. Lepsza opieka socjalna. Kierowanie na przymusowe leczenie osb naduywajcych alkoholu, ograniczenie przemocy w rodzinie. Likwidacja bezrobocia przez organizowanie miejsc pracy Likwidacja bezrobocia, organizowanie miejsc pracy. Likwidacja bezrobocia, prof. p/alkoholowa, org. miejsc pracy Organizowanie wicej prac interwencyjnych Pedagogizacja rodzicw Pomoc w podejmowaniu nawet drobnych przedsiwzi i wypenianie odpowiedniej dokumentacji. Poradnia psychologiczna, antyalkoholowa, poradnie rodzinne Potrzebne imprezy kulturalne, aktywizacja zawodowa; szkolenia i warsztaty. Praca dla mczyzn majcych rodziny na utrzymaniu, wikszych zarobkw i zatrudnienia. Da prac ludziom modym, po ukoczeniu szk i studiach. Zwikszy opiek zdrowotn nad dziemi w szczeglnoci stomatologiczn oraz leczy wady krgosupa. Problem oglnopolski, to brak pienidzy. eby ludzie nie musieli szuka pracy po wiecie. Rodzinne domy dla rodzin patologicznych stworzenie miejsc pracy stworzenie miejsc pracy. Szkolenia jzykowe, przygotowujce do pracy, organizowanie festynw rodzinnych, spotka. Utworzenie orodka dla rodzicw, ktrzy pij. Wicej miejsc pracy dla osb, ktre maj rodziny. Wicej spotka dotyczcych zaistniaych problemw. Wiksze moliwoci pracy Wsparcie finansowe do wysokoci minimum socjalnego gwarantowanego w Konstytucji Zwikszenie miejsc pracy. 10. Jak oceniane s przez mieszkacw poszczeglne czynniki decydujce o jakoci ycia w gminie Gowarczw ? Infrastruktura i oglne zagospodarowanie (cywilizacyjne warunki ycia)
Czsto Wane bardzo dobrze dobrze rednio (dostatecznie) le Ogem 3 9 40 10 62 Procent 4,8 14,5 64,5 16,1 100,0 Procent wanych Procent skumulowany 4,8 4,8 14,5 19,4 64,5 83,9 16,1 100,0 100,0

Dostpno komunikacyjna (atwo dojazdu)

Czsto Wane bardzo dobrze dobrze rednio (dostatecznie) le Ogem 2 22 32 6 62 Procent 3,2 35,5 51,6 9,7 100,0 Procent wanych Procent skumulowany 3,2 3,2 35,5 38,7 51,6 90,3 9,7 100,0 100,0

Wizerunek i promocja gminy na zewntrz

Czsto Wane bardzo dobrze dobrze rednio (dostatecznie) le bardzo le Ogem 1 12 32 14 3 62 Procent 1,6 19,4 51,6 22,6 4,8 100,0 Procent wanych Procent skumulowany 1,6 1,6 19,4 21,0 51,6 72,6 22,6 95,2 4,8 100,0 100,0

Moliwoci pracy (znalezienie, podjcie pracy)

Czsto Wane bardzo dobrze rednio (dostatecznie) le bardzo le Ogem 1 13 33 15 62 Procent 1,6 21,0 53,2 24,2 100,0 Procent wanych Procent skumulowany 1,6 1,6 21,0 22,6 53,2 75,8 24,2 100,0 100,0

ycie kulturalne, ciekawe imprezy, festyny,

Czsto Wane bardzo dobrze dobrze rednio (dostatecznie) le bardzo le Ogem Braki danych Systemowe braki danych Ogem 1 6 40 10 4 61 1 62 Procent 1,6 9,7 64,5 16,1 6,5 98,4 1,6 100,0 Procent wanych Procent skumulowany 1,6 1,6 9,8 11,5 65,6 77,0 16,4 93,4 6,6 100,0 100,0

System pomocy i opieki spoecznej w gminie Gowarczw

Czsto Wane dobrze rednio (dostatecznie) le Ogem 20 35 7 62 Procent 32,3 56,5 11,3 100,0 Procent wanych Procent skumulowany 32,3 32,3 56,5 88,7 11,3 100,0 100,0

Atrakcyjno gminy dla inwestorw i przedsibiorcw

Czsto Wane dobrze rednio (dostatecznie) le bardzo le Ogem Braki danych Systemowe braki danych Ogem 5 27 17 8 57 5 62 Procent 8,1 43,5 27,4 12,9 91,9 8,1 100,0 Procent wanych Procent skumulowany 8,8 8,8 47,4 56,1 29,8 86,0 14,0 100,0 100,0

Czysto, porzdek, ad przestrzenny

Czsto Wane dobrze rednio (dostatecznie) le bardzo le Ogem Braki danych Systemowe braki danych 3 39 11 7 60 2 Procent 4,8 62,9 17,7 11,3 96,8 3,2 Procent wanych Procent skumulowany 5,0 5,0 65,0 70,0 18,3 88,3 11,7 100,0 100,0

Ogem

62

100,0

Dostpno sieci handlowej w gminie Gowarczw

Czsto Wane bardzo dobrze dobrze rednio (dostatecznie) le Ogem Systemowe braki danych 2 36 21 2 61 1 62 Procent 3,2 58,1 33,9 3,2 98,4 1,6 100,0 Procent wanych Procent skumulowany 3,3 3,3 59,0 62,3 34,4 96,7 3,3 100,0 100,0

Braki danych Ogem

Jako opieki zdrowotnej: pomoc i usugi medycznej

Czsto Wane bardzo dobrze dobrze rednio (dostatecznie) le bardzo le Ogem 2 16 36 5 3 62 Procent 3,2 25,8 58,1 8,1 4,8 100,0 Procent wanych Procent skumulowany 3,2 3,2 25,8 29,0 58,1 87,1 8,1 95,2 4,8 100,0 100,0

Poczucie bezpieczestwa mieszkacw

Czsto Wane dobrze rednio (dostatecznie) le bardzo le Ogem 20 29 11 2 62 Procent 32,3 46,8 17,7 3,2 100,0 Procent wanych Procent skumulowany 32,3 32,3 46,8 79,0 17,7 96,8 3,2 100,0 100,0

Moliwo uczenia si; ksztacenia; zmiany i podnoszenia kwalifikacji zawodowych

Czsto Wane dobrze rednio (dostatecznie) le bardzo le Ogem 9 36 14 3 62 Procent 14,5 58,1 22,6 4,8 100,0 Procent wanych Procent skumulowany 14,5 14,5 58,1 72,6 22,6 95,2 4,8 100,0 100,0

Dziaalno lokalnych wadz samorzdowych

Czsto Wane dobrze rednio (dostatecznie) le bardzo le Ogem 12 40 8 2 62 Procent 19,4 64,5 12,9 3,2 100,0 Procent wanych Procent skumulowany 19,4 19,4 64,5 83,9 12,9 96,8 3,2 100,0 100,0

Poziom pracowitoci, zaradnoci, przedsibiorczoci mieszkacw

Czsto Wane bardzo dobrze dobrze rednio (dostatecznie) le Ogem 3 9 35 15 62 Procent 4,8 14,5 56,5 24,2 100,0 Procent wanych Procent skumulowany 4,8 4,8 14,5 19,4 56,5 75,8 24,2 100,0 100,0

Ocena jakoci systemu edukacyjnego i owiaty w gminie

Czsto Wane bardzo dobrze dobrze rednio (dostatecznie) le bardzo le Ogem Braki danych Systemowe braki danych 2 27 27 4 1 61 1 Procent 3,2 43,5 43,5 6,5 1,6 98,4 1,6 Procent wanych Procent skumulowany 3,3 3,3 44,3 47,5 44,3 91,8 6,6 98,4 1,6 100,0 100,0

Ogem

62

100,0

Ocena poziomu zamonoci mieszkacw gminy Gowarczw

Czsto Wane dobrze rednio (dostatecznie) le Ogem 6 48 8 62 Procent 9,7 77,4 12,9 100,0 Procent wanych Procent skumulowany 9,7 9,7 77,4 87,1 12,9 100,0 100,0

11. Czego powinno si uczy (zwaszcza modych) ludzi w takich gminach jak Gowarczw, aby byli lepiej przygotowani do radzenia sobie na rynku pracy i w ogle do ycia we wspczesnym wiecie?

jak znale prac oglnej wiedzy o wiecie (bez specjalizacji) jzykw obcych umiejtnoci (auto)prezentacji itp. obsugi komputera itp. nowych umiejtnoci radzenia sobie w trudnych sytuacjach np. stresu lokalnego rzemiosa, rkodzielnictwa itp konkretnego zawodu jak zaoy i prowadzi wasn firm oglnie przedsibiorczoci i zaradnoci

26 7 26 5 19 17 3 29 11 52 0 10 20 30 40 50 60

12. Co konkretnie naley zrobi, na co szczeglnie pooy nacisk, aby w gminie Gowarczw rozwiza podstawowe problemy spoeczne mieszkacw?

Promocja gminy Likwidacja s zarej strefy Ekologia Lepsza praca policji Zapewnienie godnych warunkw ycia Lepsze gos p. publicznymi pienidzmi Integracja spoeczno ci lokalnej Patologie spoeczne Pomoc rodzinie Pomoc modym Wsparcie inicjatyw obywatelskich Ws parcie pracodawcw, przedsibiorczoci Szkolnictwo dos tosowane do potrzeb rynku pracy, dofinansowanie szk Bezpatne doksztacanie modziey Profilaktyka uzalenie i przestpstw Likwidacja barier architektonicznych Opieka medyczna Bezpieczes two Inwestycje w budownictwo i infrastruktur Kultura, sport, rozrywka, czas wolny modziey Pomoc socjalna Ograniczenie bezrobocia, poprawa rynku pracy

5 8 2 5 5 6 12 5 7 9 13 3 8 13 4 0 16 11 8 14 6 48
0 10 20 30 40 50 60

Uwagi Poprawienie stanu drg w gminie dziaki - brak kanalizacji - wymiana starej sieci wodocigowej (azbest) Zy stan drg i chodnikw, - wymiana sieci wodocigowej z rur azbestowych, - brak placu zabaw Ankieta porusza najwaniejsze problemy naszej gminy. Brak konsekwencji w egzekwowaniu posiadania koszy na mieci przez U.G. u poszczeglnych mieszkacw (nie wszyscy posiadaj). Brak kanalizacji - to jest bardzo duy problem. Mae zainteresowanie wadz i czonkw Rady Gminy w popieraniu inicjatyw obywatelskich. Brak szkole dla dzieci i modziey, dorosych w zakresie I pomocy. Szkolenia dla osb dorosych w kierunku podstawowej opieki nad osobami starszymi. Najbardziej niepokojca sprawa: brud w caej gminie, a w szczeglnoci wizytwka gminy - Rynek (BRUD!) Poprawi wizerunek naszej gminy we wszystkich porach roku tj. wicej kwiatw latem i wiosn na kochanym rynku. Gimnazjum i rynek powinny mie dobre chodniki. Nie mog by zamiecone opakowaniami po chipsach, a w zimie powinny by odnieane i sypane piaskiem. Przystanek w kierunku Koskich jest zamiecony potuczonymi butelkami i ma potuczone oszklenie. Potrzebne dobre nawierzchnie drg i chodniki, znaki ograniczajce prdko. Brak kanalizacji, ktra jest obiecywana od kilkunastu lat. Konieczne utwardzenie polnych drg midzy wioskami. Warto uwzgldni, sprawdzi, na ile ankietowani maj wiadomo moliwoci korzystania z pomocy (w rnym zakresie - szkolenia i do pomocy finansowej, doradzania w zakresie korzystania z pomocy unijnej i innych) Wane jest zaangaowanie wadz lokalnych w inicjatywy spoeczne. Zy stan drg (brak na dziakach), brak kanalizacji, brak sali gimnastycznej przy podstawwce. Doposaenie wietlic rodowiskowych przy szkoach. Brak opieki medycznej w szkoach. Potrzebny psycholog i pedagog w kadej szkole, plac zabaw dla dzieci, estetyczne zagospodarowanie centrum (skwerek). Zapewnienie wszystkim dzieciom szkolnym bezpatnego doywiania.