You are on page 1of 18

UCHWAA Nr XXII/14/09 RADY GMINY W GOWARCZOWIE z dnia 17 marca 2009r.

w sprawie zatwierdzenia Planu Odnowy Miejscowoci Ruda Biaaczowska na lata 2009-2016 Na podstawie art. 18 ust. 2, pkt. 6, art. 40 ust. 1 i 2, art. 41 ust. 1 i art. 42 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorzdzie gminnym (tj. Dz. U. z 2001r, nr 142, poz. 1591 z zm.) - Rada Gminy w Gowarczowie uchwala co nastpuje: 1. Zatwierdza si Plan Odnowy Miejscowoci Ruda Biaaczowska na lata 2009-2016 stanowicy zacznik nr 1 do niniejszej uchway. 2. Wykonanie uchway powierza si Wjtowi Gminy Gowarczw. 3. Uchwaa podlega publikacji w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa witokrzyskiego i wchodzi w ycie po upywie 14 dni od dnia jej ogoszenia. Przewodniczcy Rady Gminy: S. Konieczny
Zacznik Nr 1 do uchway Nr XXII/14/09 Rady Gminy w Gowarczowie z dnia 17 marca 2009r.

Plan Odnowy Miejscowoci Ruda Biaaczowska na lata 2009-2016


Rozdzia 1. 2. 3. 4. 5. 5.1 5.2 5.3 6. 6.1. 6.2. 6.3. 6.4. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Nazwa Spis treci Wstp Uczestnicy debaty strategicznej reprezentujcy miejscowo ruda Biaaczowska Metodologia Obszar i czas realizacji Planu Odnowy Miejscowoci Charakterystyka Miejscowoci Ruda Biaaczowska Pooenie, przynaleno administracyjna, powierzchnia i liczba ludnoci Historia miejscowoci Okrelenie przestrzennej struktury miejscowoci Inwentaryzacja zasobw sucych odnowie miejscowoci Zasoby przyrodnicze, dziedzictwo kulturowe i religijne Obiekty i tereny Infrastruktura spoeczna Infrastruktura techniczna (komunikacja transportowa, sie wodocigowa, kanalizacyjna, gazowa, utylizacja odpadw, dostarczenie energii elektrycznej i telekomunikacja, przemys, rolnictwo, lenictwo) Kapita spoeczny Kluczowe obszary problemowe Analiza SWOT czyli mocne i sabe moliwoci miejscowoci Cele strategiczne Zadania Opis Projektu i Tabela zada Strona

1. Wstp Rozwj i odnowa terenw wiejskich to jedno z kluczowych wyzwa, jakie stoj przed wadzami wszystkich szczebli administracji. Plan Odnowy Miejscowoci jest z jednych najwaniejszych elementw odnowy wsi, jej rozwoju oraz poprawy warunkw pracy i ycia mieszkacw. Sporzdzenie i uchwalenie takiego dokumentu stanowi niezbdny warunek przy aplikowaniu o rodki finansowe w ramach Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2009-2016 do dziaania Odnowa i rozwj wsi. Jego celem jest poprawa jakoci ycia na obszarach wiejskich poprzez zaspokojenie potrzeb spoecznych i kulturalnych mieszkacw wsi oraz promowanie obszarw wiejskich. Dziaanie ma umoliwi rozwj tosamoci spoecznoci lokalnych, zachowanie ich dziedzictwa kulturowego oraz podnie atrakcyjno turystyczn i inwestycyjn. Opracowanie Planu Odnowy Miejscowoci to wyzwanie, przed ktrym stany wszystkie aktywne spoecznoci lokalne zaangaowane w dziaania rozwojowe podejmowane na terenie ich maych ojczyzn. Opracowanie, a nastpnie wdroenie Planu Odnowy wie si z okrelonymi korzyciami dla spoecznoci lokalnej: - moliwo korzystania z funduszy strukturalnych UE i innych zewntrznych rde finansowania dziaa rozwojowych, - wzrost atrakcyjnoci ycia spoeczno-kulturalnego, - wdraanie pozytywnych zmian akceptowanych przez mieszkacw, - wzrost wartoci majtku komunalnego - nieruchomoci, - aktywizacja spoecznoci lokalnej - wzrost tosamoci z miejscem zamieszkania i stopnia - integracji mieszkacw wok dziaania na rzecz wasnego rodowiska - miejscowoci. Podstaw rozwoju miejscowoci Ruda Biaaczowska jest dokument pod nazw Plan Odnowy Miejscowoci Ruda Biaaczowska na lata 2009-2016, ktry okrela wizj, cele i kierunki dziaania wraz z zasadami inwestycyjnymi na okres 7 lat. Dokument ten zosta wypracowany metodami oddolnymi wsplnie z mieszkacami miejscowoci w trakcie zebrania zespou roboczego ds. POM, a nastpnie uchwalony przez zebranie wiejskie w dniu 22.02.2009. 2. Uczestnicy debaty strategicznej reprezentujcy miejscowo Ruda Biaaczowska. W dniu 05.01.2009r. odbyo si w sali OSP spotkanie przedstawicieli mieszkacw miejscowoci Ruda Biaaczowska. W toku debaty uczestnicy okrelili gwne problemy z ktrymi boryka si miejscowo, wskazali negatywne skutki wynikajce z sygnalizowanych niedostatkw, nakrelili moliwoci poprawy istniejcego stanu oraz wypracowali wizj rozwoju miejscowoci do roku 2016. W spotkaniach wzili udzia: 1. Edyta Wickowska 2. Katarzyna Chendoszko 3. Nina Maciejska 4. Lidia Mijas 5. Anna Feliska 6. Halina Pancer

7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21 22. 23. 24.

Katarzyna Szpoton Piotr Jach Ryszard Brzeziski Zdzisawa Rudalska Zofia Woniak Jan Mynarczyk Marianna Brzeziska Elbieta Kamoda Magorzata Szczeniak Jerzy Fory Mariusz Fabiszewski Anna Sowiska Janusz Brzeziski Jacek Wickowski Lucjanna Karbownik Genowefa Zieliska Zenon Ciokiewicz Jan Stpie cznie w dyskusji wzio udzia 24 osb. W dniu 22. lutego 2009r. na zebraniu wiejskim przez mieszkacw uchwalony zosta Plan Odnowy Miejscowoci Ruda Biaaczowska na lata 2009-2016 3. Metodologia Zbieranie danych potrzebnych do opracowania i wdroenia Planu Odnowy Miejscowoci Ruda Biaaczowska na lata 2009-2016 oraz opracowanie planw, projektw i procedur wymagao uycia nastpujcych metod: - badania literaturowe (gwnie w zakresie dokumentacji), - burza mzgw - obserwacja uczestniczca, - analiza strategiczna SWOT. 4. Obszar i czas realizacji Planu Odnowy Miejscowoci Plan Odnowy Miejscowoci jest kompleksowym dokumentem okrelajcym projekty niezbdne do realizacji na terenie Miejscowoci Ruda Biaaczowska w latach 2009-2016. Jest on zgodny z priorytetami i celami dokumentw planistycznych wyszego rzdu (powiatowymi, regionalnymi, krajowymi i UE). Plan Odnowy Miejscowoci przedstawia sytuacj spoeczno-gospodarcz miejscowoci Ruda Biaaczowska, formuuje problemy, zadania i projekty, ktrych realizacja pozwoli osign oczekiwany poziom rozwoju. Jest narzdziem umoliwiajcym podejmowanie efektywnych decyzji finansowych zwizanych z angaowaniem rodkw wasnych gminy jak i ubieganiem si o rodki ze rde zewntrznych. 5. Charakterystyka Miejscowoci Ruda Biaaczowska 5.1. Pooenie, przynaleno administracyjna, powierzchnia i liczba ludnoci Miejscowo Ruda Biaaczowska pooona jest w poudniowo zachodniej czci gminy Gowarczw. Naleymy do powiatu koneckiego i wojewdztwa witokrzyskiego. Od zachodu graniczymy z miejscowoci Sdw nalec do gminy Biaaczw wojewdztwa dzkiego. Wedug podziau fizyczno-geograficznego, wie ley na obszarze pod prowincji Wyyny rodkowomaopolskiej, mezoregionu Wzgrz Opoczyskich stanowicego cz makroregionu Wyyny Przedborskiej. Stanowisko archeologiczne wystpujce na terenie Rudy Biaaczowskiej stanowi lad osadnictwa z okresu neolitu. Ruda Biaaczowska jest wiosk redniej wielkoci o powierzchni 348,41 ha. Liczy okoo 500 mieszkacw. Jest jedn z 16 soectw wyodrbnionych w podziale administracyjnym.

Ludno miejscowoci Ruda Biaaczowska wg stanu na dzie 31 grudnia 2008r.


Przedzia wiekowy 0-18 lat 19-60 lat Pow. 60 lat Razem Kobiety 49 140 54 243 Mczyni 64 165 30 259

Historia miejscowoci Nie zachoway si materiay historyczne, ktre pozwoliyby precyzyjnie okreli dat lokowania miejscowoci. Rozwj Rudy Biaaczowskiej jest cile powizany z miejscowoci Biaaczw. Uzyskane informacje stanowi wersje ustn przekazywan z pokolenia na pokolenie oraz z listw skierowanych do P. Marii i Konrada Ciokiewiczw a take P. Stefanii i Lucjana Wickowskich, bowiem wydarzenia historyczne Rudy zwizane s z rodzinami w/ w osb. Listy zostay napisane przez Por. lot. Wodzimierza Koper - Koperkiewicza (Opiekuna Miejsc Pamici Narodowej z Muzeum Regionalnego w Opocznie). Ruda Biaaczowska pooona jest w piknym malowniczym krajobrazie, bowiem z kadej strony wiata otoczona jest rnymi gatunkami drzew poczwszy od sosny, wierkw po drzewa mieszane. Od wschodniej strony Rudy pynie rzeka Drzewiczka. Jej lewobrzenym dopywem jest rzeka Mynkowska. Na terenie Rudy wystpuj stanowiska archeologiczne stanowice lad osadnictwa z okresu neolitu. Usytuowanie wioski stworzyo walory, e w XVIII wieku powsta tu Wielki Piec w ramach Staropolskiego Zagbia Przemysowego. W Rudzie Biaaczewskiej (dawna nazwa miejscowoci) Fabryka elaza rozwina swj przemys w latach (1762-1882). Piec zbudowany zosta przez Jana hr. Nacza - Maachowskiego. Maachowski przebywajc na zachodzie pozna ludzi ktrzy znali si na przemyle. Wrci do Kraju, wykupi wszystkie dobra nalece do Okrgu Staropolskiego, sprowadzi inteligencj z Zachodu (Hiszpania, Portugalia, Wochy, Niemcy itp., byli to tzw. innowiercy, ktrzy w swojej Ojczynie mieli kopoty, gdy ich odmiennoci religijn interesowaa si wita Inkwizycja, ktra sprawiaa im powane dolegliwoci. [cyt. z listu P. Koperkiewicza]), ktra osiedlia si w Rudzie Biaaczewskiej. Wielki piec istnia 120 lat. Nastpnie zbankrutowa waciciel, poniewa bya maa wydajno, ruda elazna bya nisko procentowa, a nie wprowadzono ulepszonej technologii. W Staropolskim Okrgu Przemysowym zaistniay wtedy bardziej nowoczesne i wydajne zakady, bardziej konkurencyjne ni w Rudzie. Przez 120 lat istnienia Wielkiego Pieca z rudy elaznej wytapiane byo elazo, a pozostaoci bya szlaka, ktr wywoono drogi we wsi i do Gowarczowa. Na tamte czasy bya to dobrze utwardzona droga i wygodniejsza ni wirowe szosy (nie unosi si kurz w suchej porze roku). Obecnie po Wielkim Piecu istnieje tylko rumowisko zwane Mynarskimi Grkami jedna piwnica z dwch wtedy istniejcych piecw. W Rudzie Biaaczowskiej istnia pikny staw zarybiony, a sia wodna rzeki Drzewiczki wykorzystana zostaa do wybudowania fryszerki. Byy tu moty poruszane koem wodnym,

5.2.

ktre z elaza wykuway gwodzie tzw. kowalskie, lemiesze do pugw i inne przedmioty elazne. W roku 1933 na fundamentach fryszerki wybudowano myn wodny. Zlikwidowano koo wodne, a myn poruszaa turbina wodna. Byo to urzdzenie bardziej nowoczesne i wydajne. W mynie istniay trzy pary walcw i urzdzenie do produkcji kaszy jczmiennej i jaglanej. Czasy okupacji hitlerowskiej to zmierzch wietnoci Myna. Okupant myn nakaza zamkn. Po wojnie w 1945 roku zosta ponownie uruchomiony, ale czasy wadzy komunistycznej ograniczay dziaalno myna. Wysokie podatki tzw. domiary i obawa przed upastwowieniem myna byy powodem, e mynarstwo zaczo upada. Myn ten obecnie jeszcze istnieje ale staje si coraz mniej potrzebny okolicznym rolnikom, bo wsie w okolicach Koskich bardzo podupady w latach tzw. Wolnej Gospodarki Rynkowej (przeom wieku XX i XXI). Istniej takie wsie jak Naczw czy Barycz gdzie nie ma w ogle ani jednej krowy, w samej Rudzie w latach 50-tych ubiegego wieku byo okoo 140 krw, a obecnie tylko 10 sztuk. Zanik hodowli na wsiach i nie wypiekanie chleba przez rolnikw jest przyczyn upadku myna w Rudzie Biaaczowskiej. Warto przedstawi chronologicznych wacicieli dbr wsi Ruda Biaaczowska. Pierwszym wacicielem by Stanisaw Maachowski, od 1809r. Ludwik Maachowski posta z Sejmu Wielkiego (Marszaek). Po Maachowskim dobra przej Ludwik Plater waciciel Niekania, Biaaczowa, Bliyna i Chlewisk. W roku 1816 powsta bunt chopski w Petrykozach i Rudzie Biaaczewskiej. Mieszkacy nie chcieli odrabia paszczyzny, w fabrykach pracowali po 11godzin dziennie. W Rudzie pracowali we fryszerce specjalici z zewntrz tzw. robotnicy oczynszowani jako specjalici pracowali na dniwk za 3 z. i otrzymali do 7 mor ziemi. W roku 1885 powstaa lina kolejowa Koluszki - Ostrowiec witokrzyski z przystankiem kolejowym w Rudzie Biaaczowskiej. Komunikacja kolejowa przyczynia si do rozwoju wioski. Wikszo robotnikw z Rudy pracowao w fabrykach odlewniczych w Koskich i w Tomaszowie Mazowieckim. W kocu wieku XIX Ludwik Plater sprzeda dobra pod nazw Fryszerka Ruda Biaaczowska fabrykantom zakadw odlewniczych z Tomaszowa Mazowieckiego - ydom o nazwisku Razenblit. W roku 1933 od ydw majtek odkupi Polak Stefan Ciokiewicz, a obecnie w posiadaniu ma jego syn Konrad Ciokiewicz. W krajobraz Rudy Biaaczowskiej z podziwem naley wpisa architektoniczn bry Kocika wybudowan w 1983 roku pod nazw Podwyszenie Krzya witego obchodzon w dniu 14. wrzenia. Naley wspomnie o Krzyu z sercem u Wickowskich. W Rudzie Biaaczowskie, w okresie Wielkiego Tygodnia Anno Domini 2004, w nocy z Wielkiego Pitku na Wielk Sobot w tajemniczych okolicznociach nieznane rce wzniosy krzy na teren posesji oznaczonej nr. 91, ktra niegdy stanowia wasno p. maonkw Jzefa i Antoniny Wickowskich, maonkw Stefani i Lucjana Wickowskich a obecnie wasno t posiadaj maonkowie Edyta i Jacek Wickowscy pod numerem posesji 101. Krzy ma 2 m wysokoci i zbudowany zosta na planie prostego rzymskiego krzya z rurek stalowych. W miejscu przecinania si belki pionowej poziomej (w grnej czci) znajduje si pozacana Pasja. Konstrukcja krzya pomalowana jest na czarno. Tu u stp Chrystusa ukrzyowanego znajduje si tabliczka o konfiguracji bolejcego serca, skurczonego w blu i nieutulonym alu. Wykonana jest z blachy pokrytej bia emali. Obrzea posiadaj czarn wsk obwdk. W lewym grnym rogu serca w koo wpisano metalowy wizerunek Matki Boej Czstochowskiej z dziecitkiem Jezus. W prawym grnym rogu oraz w lewym dolnym rogu palemki, symbol cierpienia mczestwa. Na rodkowej powierzchni serca ukony napis czarnymi literkami wyraajcy tre: Wszdzie i zawsze bd ja przy Tobie, bom wszdzie czstk mej duszy zostawi .... Jest to intencja zaczerpnita z Lalki Bolesawa Prusa. Na odwrocie serca dwie palemki widniej oraz dwie tajemnicze literki W. W, pod ktrymi ukryte zostay osoby zwizane uczuciowo z tym szczeglnym miejscem (Krzy ten w nieznanych okolicznociach zosta przeniesiony na cmentarz w Gowarczowie). Niegdy sta tutaj stareki zabytkowy dom mieszkalny pamitajcy czas tragicznego Powstania Styczniowego (1863-1864). Nalea on do p. Tomasza Wickowskiego, a potem przeszed na spadkobiercw. Spon on w dniu 11.06.1961r. W tym czasie zamieszkiwali tutaj maonkowie p. Jzef i Antonina Wickowscy oraz wdowa z dziemi brata wyej wspomnianego Jzefa. Brat p. Jzefa Wickowskiego by sotysem wsi Ruda Biaaczowska i podstpnie zosta otrutym. Taka jest ustna forma przekazu. Mieszkacw domu spotkaa tragedia, gdy wszystko spono. Spon dorobek caego ycia. By to dom wielopokoleniowy, w cieniu ktrego nazbieraa si historia caego XIX wieku W jego cieniu przebywa p. ks. pk. Lewandowski Lawenda zwany przez Rosjan. Przebywa tutaj wraz ze swoj parti powstacz, ktr dowodzi przyszedszy a z Podlasia. Operujc swoim oddziaem by nieuchwytny. Czsto korzysta z pomocy i gociny w/ w rodziny i wczesnego proboszcza z Gowarczowa tj. ks. Jana Kosiskiego ,ktry by gboko zaangaowany w ruch niepodlegociowy. W 1865r. na Boniach Biaaczowskich nasz Bohater zosta powieszony. W 75-lecie wybuchu Powstania Styczniowego kierownik miejscowej Szkoy Podstawowej p. por. Zygmunt Hellon w miejscu mierci ks. pk. Lewandowskiego usypa kopiec, ustawi krzy rzymski z tablic pamitkow. Biaaczowianie zaniedbali to miejsce i pomagajc czasowi niszczy-

cielskiemu zatarli Miejsce Pamici Narodowej. Rodzina Wickowskich to stara szlachta, ktra przywdrowaa z Prus i osiedlia si na Ziemi Opoczyskiej. W pierwszym okresie piecztowali si h. Wilczekosy, a potem h. POTORAKRZYA. Pisali si: Prus-Wickowscy. W II poowie XIX w. Ostatnim wacicielem Wjcina by wanie Prus - Wickowski. Kaplica grobowa tego rodu zachowaa si w Sulejowie. W wyniku powsta narodowych, wojen, konfiskaty majtkw niszczenia polskiej szlachty wielu czonkw wspomnianej rodziny utracio wszystko. Waciciele ziemscy posiadajcy zakady metalowe zatrudniali ich w swoich dobrach w uprzemysowionych. Wickowscy zgodnie ze swoim pochodzeniem pracowali na godnych stanowiskach pracy w Gowarczowie w Fabryce Szabli oraz w Rudzie Biaaczowskiej przy Wielkim Piecu oraz w Fabryce elaza. Naley wspomnie e w centrum starego cmentarza w Gowarczowie znajduje si eliwny pomnik wykonany w 1848r. wanie w Rudzie Biaaczowskiej za czasw zawiadowania Fabryk elaza przez Lutowskiego. W XIX wieku Ruda posiadaa w swojej nazwie jeden tylko czon. Miejscowoci tych o takiej nazwie w Polsce byo wiele. Nawet w Koneckim bya druga Ruda. W zwizku z tym dodawano drugi czon nazwy. Ta Ruda na terenie dbr ziemskich Biaaczw otrzymaa drugi przymiotnikowy czon Biaaczewska, a potem w okresie midzywojennym Biaaczowska. Ruda wie si z wytapianiem elaza rudy, a Biaaczowska z dobrami Rudy nalecymi do wacicieli z Biaaczowa. Godzi si podkreli, e jeszcze w okresie midzywojennym Ruda Biaaczowska naleaa do gminy Biaaczw i pow. Opoczyskiego. Dopiero w wyniku stara mieszkacw Rudy znalaza si w gminie Gowarczw i w pow. Koneckim. W tamtych czasach granic zawsze wyznaczay granice majtku ziemskiego. Okrelenie przestrzennej struktury miejscowoci Krajobraz Rudy Biaaczowskiej jest bardzo urozmaicony bowiem otoczony jest z kadej strony rnymigatunkami drzew, wystpuj w centrum wsi wzniesienia zwane Grami Mynarskimi. Znaczc rzek jest Drzewiczka i jej lewobrzeny dopyw rzeki - Mynkowska. rednia roczna temperatura powietrza wynosi okoo 7,4C. rednia najcieplejszego miesica (lipca) wynosi okoo 18C, a najzimniejszego (luty) okoo - 3,8C. rednia amplituda ksztatuje si na poziomie okoo 22C. Wilgotno powietrza wynosi okoo 80 %, a suma opadw rocznych - okoo 600 mm. Okres wegetacyjny trwa od 210 do 220 dni od 1 kwietnia do koca padziernika. rednia prdko wiatrw ksztatuje si na poziomie 2,9 m/s. Ruda Biaaczowska jest niewtpliwie jedn z najbardziej urokliwych miejscowoci w gminie. Przemierzajc obszar miejscowoci spotka mona wkomponowane w otoczenie przydrone krzye. Centrum miejscowoci stanowi budynek Ochotniczej Stray Poarnej, nastpnie budynek po byej szkole podstawowej z przeznaczeniem na Hospicjum i Opiek Dugoterminow. Znajduje si take Kociek pod wezwaniem: Podwyszenie Krzya witego. S sklepy, budynki mieszkalne usytuowane wzdu drogi powiatowej nr. 34 322 o nawierzchni utwardzonej a take domy pooone wzdu drg gminnych o nawierzchni gruntowej. 6. Inwentaryzacja zasobw sucych odnowie miejscowoci Zasoby soectwa to wszelkie elementy materialne i niematerialne wsi oraz otaczajcego j obszaru, ktre mog by w przyszoci przy budowaniu czy realizacji publicznych i prywatnych przedsiwzi odnowy wsi. Przy analizie zasobw wzito pod uwag nastpujce ich kategorie: rodowisko przyrodnicze, rodowisko kulturowe, dziedzictwo religijne i historyczne, obiekty, tereny, infrastruktura i przedsibiorczo, gospodarka i rolnictwo, instytucje, organizacje spoeczne. 6.1. Zasoby przyrodnicze, dziedzictwo kulturowe i religijne Na terenie miejscowoci znajduj si liczne poacie lasw, co wiadczy o czystym powietrzu. Mamy krajobraz w postaci malowniczych pl poprzeplatanych miedzami i kpami drzew. S one ostoj dla chronionych oraz poytecznych zwierzt, ptakw i owadw. Posiadamy rzek Drzewiczk z lewobrzenym dopywem rzeki Mynkowska. Stwarza to dogodne warunki dla rozwoju rolnictwa biodynamicznego (czystego ekologicznie), turystyki pieszej, rowerowej i agroturystyki. W dziedzictwo kulturowe naley zaliczy trzy kapliczki przydrone. Najstarszy krzy jest z roku 1843. Obchodzone s obrzdy majowe. Nastpnie mamy Kociek pod wezwaniem: Podwyszenie Krzya witego obchodzony 14 wrzenia kadego roku. Kociek ma prost bry architektoniczn z roku 1983. Prowadzona jest od chwili powstania kronika tego Kocika. Powsta z inicjatywy mieszkacw. 5.3.

Koci pod wezwaniem: Podwyszenie Krzya witego z roku 1983, Kapliczka przydrona z 1918 roku

Na obrzeach wsi znajduje si prywatny myn z roku 1933.

Podtrzymywane s tradycje religijne. Jest pi kek ywego Raca witego i kko do Krwi Jezusa. 6.2. Obiekty i tereny Miejscowo Ruda Biaaczowska pooona jest w piknym malowniczym krajobrazie, otoczona z kadej strony rnymi gatunkami drzew poczwszy od sosny, wierki po drzewa liciaste jak brzoza, topola, db. Graniczymy, od pnocy z miejsc. Borowiec, od wschodu z miejsc. Gowarczw, od poudnia z miejsc. Bbnw, od zachodu z miejsc. Sdw (Sdw naley do gminy Biaaczw, powiatu opoczyskiego, woj. dzkiego). Naleymy do gminy Gowarczw, powiatu koneckiego, wojewdztwa witokrzyskiego. Poczwszy od Gowarczowa przez Rud do Sdowa przebiega droga powiatowa o numerze 34 322. Droga ta jest mao komunikacyjna, poniewa mamy tylko autobus szkolny, ktry zabiera dzieci z przystanka autobusowego i jeden autobus prywatny bdcy w godzinach dopoudniowych.

Droga powiatowa nr. 34 322 Od strony zachodniej Rudy Biaaczowskiej przebiega niezelektryfikowana linia kolejowa relacji Skarysko-Kamienna - Tomaszw Mazowiecki z przystankiem w Rudzie. Pomimo maej dostpnoci komunikacyjnej mamy korzystne warunki dla rozwoju Rudy jako orodka turystyczno wypoczynkowego. Stacja kolejowa PKP i niezelektryfikowana linia kolejowa z przystankiem w Rudzie Biaaczowskiej.

Od wschodniej strony Rudy pynie rzeka Drzewiczka,

Most przystosowany do utworzenia zbiornika wodnego Grunty rolne (prywatne), ktre sprzyjayby na utworzenie zbiornika wodnego.

Ruda Biaaczowska posiada niewykorzystany potencja turystyczny, wypoczynkowy, sportowy i rekreacyjny. Niestety na terenie Rudy nie funkcjonuj gospodarstwa agroturystyczne. Dziki wspaniaej przyrodzie, czystemu powietrzu, wysokim walorom przyrodniczym, przyszo Rudy zwizana moe by z rozwojem funkcji agroturystycznych. Brak jest w miejscowoci - na co zwracali uwag mieszkacy na zebraniach - wietlicy wiejskiej, placw zabaw, bazy sportowej dla dzieci i modziey, zieleni wok obiektu OSP przeznaczonego na wietlic, ogrodze wok placu zabaw, wietlicy oraz wok budynku poszkolnego przeznaczonego na Hospicjum i Opiek Dugoterminow.

Remiza OSP z przeznaczeniem na wietlic wiejsk, Budynek poszkolny z przeznaczeniem na Hospicjum i Opiek Dugoterminow

Brak jest dobrze utwardzonych drg gminnych, chodnikw i cieek rowerowych

Pobocza, drogi gminne i droga powiatowa usane s niegiem w zwizku z tym nie wida zej infrastruktury drogowej.

W miejscowoci Ruda Biaaczowska nie tylko rozwinaby si agroturystyka ale take przedsibiorczo miejscowoci, bowiem dziki sprzyjajcym warunkom na stworzenie w budynku poszkolnym - Hospicjum dla ludzi nieuleczalnie chorych i Opieki Dugoterminowej wzrosaby ilo miejsc pracy dla mieszkacw i nie tylko, a take dostpno komunikacyjna, bo ku temu Mamy ekstremalne warunki pod wzgldem pooenia miejscowoci i wysokich walorw przyrodniczych. Budynek poszkolny powstay z inicjatywy mieszkacw z przeznaczeniem na Hospicjum i Opiek Dugoterminow.

6.3.

Infrastruktura spoeczna Mieszkacy maj problemy z dojazdem do wikszych miast, poniewa jest maa dostpno komunikacyjna. Przez Rud Biaaczowsk przebiega droga powiatowa o numerze 34 322. Najbliszy Urzd Gminy, Biblioteka Publiczna, Gminny Orodek Kultury, Bank, Poczta, Publiczny Zakad Opieki Zdrowotnej, Szkoa Podstawowa i Gimnazjum znajduje si w Gowarczowie. Nie mamy wietlicy Wiejskiej, placu zabaw, bazy sportowej, punktu konsultacyjnego dla ludzi najbardziej potrzebujcych medycznej pomocy.

Natomiast Mamy dogodne warunki do stworzenia w/w potrzeb dla lokalnej spoecznoci (obiekty O.S.P.wietlica, punkt przedszkolny, obszary przestrzenne - baza sportowa, plac zabaw, zbiornik wodny i gminne drogi , budynek poszkolny - Hospicjum i Opieka Dugoterminowa). Mieszkacy wi due nadzieje z planowan modernizacj i rozbudow w/ w przedsiwzi. 6.4. Infrastruktura techniczna Komunikacja transportowa Komunikacj zbiorow dla miejscowoci zapewnia kolej, prywatni przewonicy, autobus szkolny dla dzieci. Przez miejscowo przebiega droga powiatowa o numerze 34 322 i drogi gminne. Od strony zachodniej Rudy przebiega niezelektryfikowana linia kolejowa relacji Skarysko-Kamienna - Tomaszw Mazowiecki z przystankiem w Rudzie Biaaczowskiej. Co prawda na terenie Rudy zlokalizowana jest stacja PKP, ale ju od kilku lat jest ona nieczynna. Mieszkacy maj problemy z dojazdem do wikszych miast oddalonych od miejscowoci. Na ternie miejscowoci znajduje si zadaszony przystanek autobusowy przeznaczony tylko dla dzieci dojedajcych do szk (podstawowej, gimnazjum) i jest niezadaszony przystanek dla osb dorosych z ktrego zabierane s przez prywatnych przewonikw. W okolicy przystankw nie ma oznakowania drogowego oraz chodnikw.

Sie wodocigowa, kanalizacyjna, gazowa Miejscowo Ruda Biaaczowska jest zwodocigowana w 100 %. Woda do mieszkacw soectwa dostarczona jest z ujcia znajdujcego si na terenie ssiedniej miejscowoci Bernw o wydajnoci ujcia 1512 m3/d. Dugo sieci wodocigowej wynosi 6,3 km, ilo przyczy do mieszka - 125. Na terenie soectwa brak jest zbiorowego systemu kanalizacji. W planach jest budowa gminnej oczyszczalni ciekw w naszej miejscowoci. Soectwo Ruda Biaaczowska jest ujte w I i II etapie budowy kanalizacji sanitarnej wraz z przy kanalikami. Czas zakoczenia realizacji jest planowany na rok 2013. Aktualnie w gminie jest 25,6 km sieci gazocigowej w soectwach Gowarczw, Miakw, Morzyw, Komaszyce, Bbnw (ilo przyczy wynosi 338), natomiast w pozostaych soectwach nie ma sieci gazocigowej. Utylizacja odpadw, dostarczenie energii elektrycznej i telekomunikacja Odpady komunalne z miejscowoci Ruda Biaaczowska oraz z caej gminy Gowarczw wywoone s przez Przedsibiorstwo Gospodarki Komunalnej w Opocznie. Usugi w zakresie dostarczenia energii elektrycznej dla mieszkacw, realizuje ZEORK S.A. Skarysko Kamienna. Z usugi tej korzystaj wszystkie gospodarstwa w soectwie. Przez Soectwo przebiega linia energetyczna niskiego napicia. Miejscowo jest dobrze owietlona. Sie telekomunikacja w Rudzie Biaaczowskiej opiera si na infrastrukturze i usugach wiadczonych przez Telekomunikacj Polsk S.A oraz operatorach telefonii komrkowej (Plus, Era, Orange). Przemys, Rolnictwo, Lenictwo

W soectwie jest warsztat stolarski, Auto Komis a take dziaa przetwrstwo zboowe w Mynie. Pod wzgldem 6 klas bonitacyjnych w naszej miejscowoci przewaaj gleby klasy IV oraz V-VI. Przewaajcym kompleksem glebowo - rolniczym jest ytni dobry. Dlatego te, najwiksz powierzchni upraw rolnych stanowi zboa, w szczeglnoci: yto, owies oraz mieszanki zboowe. W nastpnej kolejnoci s ziemniaki i warzywa. Produkcja rolinna nastawiona jest gwnie na zaopatrzenie wasnych gospodarstw. Lasy w soectwie zajmuj niewielki procent. S to przewanie lasy prywatne. S to mode drzewostany w wieku 35-40 lat. Dominuj lasy sosnowe. Natomiast w caej gminie Gowarczw, lasy zajmuj powierzchni 40 %. Rozlege kompleksy lene pokrywaj wschodnia i poudniow cz gminy W okolicy naszej miejscowoci znajduj si poacie lasu opoczyskiego, ktre znajduj si w innym wojewdztwie (dzkim). 7. Kapita spoeczny i ludzki Na terenie miejscowoci swoj siedzib maj: Stowarzyszenie Opieki Paliatywno-Hospicyjnej im. B. Ks. Kazimierza Sykulskiego oraz Ochotnicza Stra Poarna. Dziaa 5 kek ywego Raca witego i kko Raca do Krwi Jezusa. 8. Kluczowe obszary problemowe Podczas spotkania przedstawicieli mieszkacw Rudy Biaaczowskiej, ktre odbyo si 22 lutego 2009 roku. w O.S.P wyoniono najwaniejsze problemy soectwa. Moemy je pogrupowa w trzech gwnych obszarach: - za jako infrastruktury, - brak obiektw edukacyjno-sportowych , - niewystarczajcy rozwj i integracja spoecznoci lokalnej oraz brak kultywowania tradycji, Problem gwny: za jako infrastruktury Problemy czstkowe, wynikajce z problemu gwnego: - brak chodnikw przy drogach gminnych i drodze powiatowej na terenie miejscowoci, - niewystarczajce parametry techniczne i zy stan drg gminnych na terenie Rudy Biaaczowskiej, - brak parkingw koo wietlicy, - brak parkingw obok nowopowstajcego Hospicjum w budynku po byej szkole podstawowej, - brak moliwoci finansowych wykupu gruntw pod zbiornik wodny, - brak segregacji odpadw (nieczystoci), - brak kanalizacji, - niewystarczajca ilo owietlenia wzdu drg gminnych, - brak oznakowania drg, - brak zbiornika wodnego, - brak cieek rowerowych, - potrzeba zagospodarowania niszczejcego budynku poszkolnego z przeznaczeniem na Hospicjum i Opiek dugoterminow, - potrzeba stworzenia poradni rehabilitacyjnej, leczenia blu i obrzku limfatycznego, - brak miejsc i zakadw pracy, - brak podjazdw dla osb niepenosprawnych przy Hospicjum i wietlicy wiejskiej, Problem gwny: brak obiektw edukacyjno-sportowych Problemy czstkowe wynikajce z problemu gwnego: - brak wietlicy wiejskiej w Rudzie Biaaczowskiej, - brak punktu przedszkolnego, - brak bazy sportowej (boiska do gry w pik non, boiska do gry w koszykwk, boiska do gry w siatkwk, kortu do gry w tenisa ziemnego), - brak kafejki internetowej, - brak sali konferencyjno-szkoleniowej, Problem gwny: niewystarczajcy rozwj integracji spoecznoci lokalnej Problemy czstkowe wynikajce z problemu gwnego:

zbyt maa oferta spdzania czasu wolnego skierowana dla poszczeglnych grup mieszkacw (dzieci, modziey, osb w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym), brak kursw podnoszcych kwalifikacje (jzykowe, komputerowe, pielgnacyjno-opiekucze, udzielenia pierwszej pomocy medycznej), brak obszaru wiejskiego z przeznaczeniem na Centrum Kultury, brak odpowiedniego wyeksponowania kaplicy stanowicej wizytwk miejscowoci brak zagospodarowania wietlicy wiejskiej oraz budynku po byej szkole podstawowej z przeznaczeniem na Hospicjum i Opiek dugoterminow, naduywanie alkoholu wrd modziey i osb dorosych (dewastacja mienia spoecznego), maa ilo policyjnych patroli, dua odlego do komisariatu policji - w Koskich, zbyt maa przedsibiorczo mieszkacw, brak aktywnoci mieszkacw, 9. Analiza SWOT czyli mocne i sabe strony miejscowoci

Analiza SWOT identyfikuje mocne strony, sabe strony, szanse, zagroenia. W uproszczeniu pojciowym SWOT mona traktowa jako identyfikacj problemw i potencjaw rozwojowych gminy oraz wyodrbnienie spord nich tych, ktre maj lub mog mie znaczenie zagroe (problemy) i szans (potencjay). Silne strony 1. Atrakcyjne pooenie w malowniczej okolicy w ssiedztwie lasw, rzeki Drzewiczki co stanowi teren nieskaony ekologicznie. 2. Bogata historia miejscowoci. 3. Niezelektryfikowana linia kolejowa z przystankiem w naszej miejscowoci. 4. Moliwo wykonania zbiornika retencyjnego w miejscowoci - posiadamy most przystosowany pod w/w zbiornik. 5. Budynek po byej szkole, ktry powsta z inicjatywy mieszkacw, a obecnie przeznaczony na Hospicjum. 6. Budynek O.S.P. z przeznaczeniem na wietlic wiejsk. 7. Pobocza drogi powiatowej oraz drg gminnych z przeznaczeniem na chodniki. 8. W centrum wsi jest Kaplica pod wezwaniem - Podwyszenie Krzya witego, do ktrej przyczynia si inicjatywa miejscowej ludnoci. 9. Wie Ruda Biaaczowska posiada dobrze funkcjonujc sie wodocigow, elektryczn i telekomunikacyjn. 10. Zorganizowany wywz nieczystoci staych. 11. Grunty pod boisko i plac zabaw, odpowiednie zagospodarowanie pozwoli zaspokoi potrzeby poszczeglnych grup wiekowych mieszkacw. 12. Dogodne warunki drg gminnych z przeznaczeniem na cieki rowerowe 13. Istnienie Stowarzyszenia Opieki Paliatywno-Hospicyjnej im. B. Ks. Kazimierza Sykulskiego, 14. Owietlenie drogi powiatowej 15. Tereny przydatne do rozwoju gospodarstw ekologicznych 16. Sklepy spoywcze 17. Mamy myn ktry do chwili obecnej funkcjonuje Sabe Strony 1. Zy stan remizy O.S.P. ktra wymaga gruntownego remontu z przeznaczeniem na wietlic wiejsk. 2. Brak wyposaenia wietlicy. 3. Brak miejsca zabaw dla maych dzieci, ktrych w wiosce cigle przybywa, brak przedszkola 4. Brak bazy sportowej, ktra umoliwiaby modziey atrakcyjne i bezpieczne spdzenie czasu wolnego od zaj szkolnych. 5. Brak sieci turystycznej 6. Brak sieci kanalizacji sanitarnej 7. Brak chodnikw wzdu drg zapewniajcych mieszkacom bezpieczne poruszanie si po miejscowoci. 8. Brak cieek rowerowych umoliwiajcych bezpieczne zwiedzanie malowniczej okolicy 9. Mao rozwinite poczenie komunikacyjne 10. Saba nawierzchnia drg gminny

Bilans szans i zagroe Szanse czyli moliwoci rozwoju Rudy Biaaczowskiej 1. Moliwo pozyskania funduszy z Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich, dziaanie 3.3 Odnowa i rozwj wsi. 2. Zaangaowanie mieszkacw w sprawy wsi, dziki nowym moliwociom rozwoju, 3. Integracja mieszkacw - aktywno (moliwo utworzenia koa gospody wiejskich, moliwo organizowania imprez kulturalnych na wsi) 4. Rozwj agroturystyki dla caej gminy i nie tylko 5. Stworzenie Hospicjum w budynku poszkolnym 6. Moliwo zatrudnienia w przyszym Hospicjum 7. Utworzenie bazy sportowej (siatkwka, koszykwka, pika nona) 8. Utworzenie placu zabaw 9. Pozyskanie (wykup) gruntw pod utworzenie zalewu 10. Moliwo zorganizowania punktu przedszkolnego 11. Utwardzenie drg gminnych 12. Realizacja projektu kanalizacji 13. Dobra wsppraca z samorzdem gminnym, powiatowym i wojewdzkim 14. Dbanie mieszkacw o atrakcyjny wizerunek wsi 15. Moliwo zamieszkania w pobliu natury, w przyjaznym niezanieczyszczonym rodowisku 16. Przynaleno do Lokalnej Grupy Dziaania. Zagroenia 1. Niewystarczajce nakady finansowe na kultur i sport 2. Malejce zaangaowanie spoeczestwa w sprawy soectwa 3. Rozwj negatywnych zachowa dzieci i modziey. 4. Wysokie koszty utrudniajce rozwijanie przez mieszkacw wasnych dziaalnoci gospodarczych 5. Dzikie wysypiska 6. Migracja modziey 7. Saba czstotliwo policyjnych patroli 8. Spadek poziomu wd gruntowych 9. Wzrastajce bezrobocie 10. Cele strategiczne 1. Integracja mieszkacw oraz kultywowanie tradycji poprzez stworzenie wietlicy i bazy sportowej dla mieszkacw wsi, gminy, powiatu. 2. Podniesienie atrakcyjnoci wioski w zakresie turystyki. 3. Podniesienie znaczenia wioski w powiecie poprzez utworzenie Hospicjum. 4. Wzrost przedsibiorczoci miejscowoci Ruda Biaaczowska. 11. Zadania 1.1. Modernizacja i rozbudowa wietlicy wiejskiej i budowa placu zabaw 1.2. Budowa bazy sportowej (boiska do gry w pik non, kosza, siatk, gra w tenisa ziemnego) 1.3. Budowa chodnikw, powoanie Koa Gospody Wiejskich. 2.1. Wykup gruntw pod zalew. 2.2. Budowa zalewu. 2.3. Wdraanie mieszkacw w rozwj agroturystyki. 3.1. Modernizacja i rozbudowa budynku poszkolnego z przeznaczeniem na Hospicjum i Opiek Dugoterminow. 3.2. Stworzenie nowych miejsc pracy. Opis planowanych zada inwestycyjnych i przedsiwzi aktywizujcych spoeczno lokaln Ponisza tabela zawiera przedsiwzicia inwestycyjne, ktre zostay uzgodnione przez mieszkacw miejscowoci Ruda Biaaczowska, jako propozycje do Planu Odnowy Miejscowoci. Umieszczone przedsiwzicia, dziaania zostay zaplanowane na lata 2009-2016. Cel Dziaania: Dziaanie bdzie wpywa na popraw jakoci ycia na obszarach wiejskich przez zaspokojenie potrzeb spoecznych i kulturalnych mieszkacw wsi oraz promowanie obszarw wiejskich.

Umoliwi rozwj tosamoci spoecznoci wiejskiej, zmniejszy si bezrobocie poprzez zatrudnienie w powstajcym Hospicjum, zwikszy si popyt na agroturystyk poprzez wzrost atrakcyjnoci turystycznej i inwestycyjnej obszarw wiejskich. Szczegowy kosztorys poszczeglnych elementw skadowych opracowany zostanie na etapie skadania wniosku o dofinansowanie niniejszego zadania. Czas wdraania niej wymienionych zada inwestycyjnych uzaleniony bdzie od posiadanych rodkw samorzdu, dziaa Rady Gminy, Stowarzyszenia i Urzdw n/w. Niewtpliwie sukcesem byoby eby zadania te wykonane zostay w terminie do 2016 roku, dlatego dziaania spoecznoci polega bd na szerokiej wsppracy wymianie dowiadcze i wspomaganie samorzdu w realizacji i wdraaniu tych zada. W ramach pierwszego naboru w 2009 roku wskazano zadanie do realizacji n/w zadania - Remont i modernizacja wietlicy i wyposaenie wietlicy. Realizacja dziaa zawartych w Planie Odnowy Miejscowoci Ruda Biaaczowska bdzie uzaleniona bezporednio od moliwoci finansowych Gminy oraz od wielkoci dofinansowania ze rde zewntrznych. Wdroenie Planu bdzie mie bezporedni pozytywny wpyw na sfer przedsibiorczoci i rodowisko przyrodnicze, powstan nowe miejsca pracy, zwiksz si dochody wasne gminy, zmniejszy si negatywne oddziaywanie odpadw na rodowisko przyrodnicze, poprawi si warunki komunikacji drogowej. Zostan osignite zaoone cele Miejscowoci Ruda Biaaczowska. Tabela Zada
Plan dziaania na rzecz wsi Ruda Biaaczowska w latach 2009-2016 Zadania Koszt w z Czas realizacji Odpowiedzialny/zaangaowany Urzd Gminy 2009-2011 1. Remont i modernizacja wietlicy, wy200.000 posaenie wietlicy Urzd Gminy, 2009-2013 100.000 2. Budowa placu zabaw i wyposaenie Rada soecka OSP, Stowarzyszenie Opieki Paliatywno-Hospicyjnej im. B. Ks. Kazimierza Sykulskiego Klub Tcza Urzd Gminy, 2010-2013 250.000 3. Budowa bazy sportowej (pika nona, siatkwka, koszykwka, tenis ziemny) Stowarzyszenie Opieki Paliatywno-Hospi2010-2016 6.000.000 4. Modernizacja i rozbudowa budynku cyjnej im. B. Ks. Kazimierza Sykulskiego, poszkolnego z przeznaczeniem na HoUrzd Gminy spicjum Starostwo Powiatowe Urzd Wojewdzki Urzd Gminy 2009-2016 200.000 5. Wykup Gruntw pod zalew Wojewdzki Zarzd Melioracji i Urzdze 2010-2016 400.000 6. Budowa zalewu, chodnikw, drg gminnych, cieek rowerowych Wodnych, Urzd Gminy, Zarzd Drg Wojewdzkich Nadlenictwo Barycz, Urzd Marszakowski 2009-2011 80.000 7. Stworzenie nowych miejsc pracy Stowarzyszenie Opieki Paliatywno-Hospicyjnej im. B. Ks. Kazimierza Sykulskiego, Urzd Gminy Biuro Pracy 2010-2013 20.000 8. Organizacja imprez np. Dzie Dziecka Stowarzyszenie Opieki Paliatywno-HospiInne cyjnej im. B. Ks. Kazimierza Sykulskiego, Rada soecka, OSP 2010-2016 10.000 9. Organizacja gminnych zawodw Stowarzyszenie Opieki Paliatywno-Hospisportowych cyjnej im. B. Ks. Kazimierza Sykulskiego, Pika nona, siatkowa Klub Tcza, Rada soecka 2011-2014 15.000 10. Zorganizowanie zaj grupowych w Stowarzyszenie Opieki Paliatywno-Hospiczasie wakacji i ferii zimowych cyjnej im. B. Ks. Kazimierza Sykulskiego, OSP, Centrum Kultury i Aktywnoci Lokalnej 2009-2011 10.000 11. Organizowanie festynu rodzinnego Stowarzyszenie Opieki Paliatywno-Hospicyjnej im. B. Ks. Kazimierza Sykulskiego, OSP, Centrum Kultury i Aktywnoci Lokalnej Rada Soecka 2009-2011 10.000 12. Szkolenia i samoksztacenia - pierwsza Stowarzyszenie Opieki Paliatywno-Hospipomoc medyczna cyjnej im. B. Ks. Kazimierza Sykulskiego 2010-2016 150.000 13. Ogrodzenie terenu rekreacyjnego, plaUrzd Gminy OSP, cu zabaw, Hospicjum Stowarzyszenie Opieki Paliatywno-Hospicyjnej im. B. Ks. Kazimierza Sykulskiego 2009-2015 15.000 14. Organizacja wycieczek turystycznych i Stowarzyszenie Opieki Paliatywno-Hospikrajoznawczych cyjnej im. B. Ks. Kazimierza Sykulskiego, OSP, Centrum Kultury i Aktywnoci Lokalnej, Rada Soecka 2009-2011 80.000 15. Powstanie punktu konsultacyjnego dla Stowarzyszenie Opieki Paliatywno-Hospiosb Nieuleczalnie chorych i przewlecyjnej im. B. Ks. Kazimierza Sykulskiego kle chorych potrzebujcej pomocy pielgnacyjno-opiekuczej 2009-2014 15.000 16. Kawiarenka Internetowa Stowarzyszenie Opieki Paliatywno-Hospicyjnej im. B. Ks. Kazimierza Sykulskiego, OSP Stowarzyszenie Opieki Paliatywno-Hospi2010-2014 50.000 17. Stworzenie sali konferencyjno-szkocyjnej im. B. Ks. Kazimierza Sykulskiego leniowej w budynku poszkolnym rdo finansowania PROW witokrzyski Odnowy Wsi Program

PROW rodki wasne Stowarzyszenia, Urzdu Gminy Starostwa Wojewdztwa, Fundusze Europejskie Urzd gminy Wojewdzki Zarzd Melioracji i Urzdze Wodnych, Urzd Gminy, PROW Urzd Gminy Biuro Pracy Program Integracji Spoecznej (PIS), POKL PIS POKL, PIS PIS

PIS, POKL PROW, rodki wasne Stowarzyszenia Urzdu Gminy LGD U RDE POKL PIS, POKL

PIS, POKL PROW

You might also like