Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany Strona 1

UCHWAA NR XXXVI/249/2010 RADY GMINY SMTOWO GRANICZNE z dnia 3 sierpnia 2010 r.
w sprawie przyjcia "Programu Opieki nad Zabytkami gminy Smtowo Graniczne na lata 2010-2013" Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591 z pniejszymi zmianami), art. 87 ust. 1, 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r., Nr 162, poz. 1568 z pniejszymi zmianami) uchwala si, co nastpuje: 1. Przyjmuje si "Program Opieki nad Zabytkami Gminy Smtowo Graniczne na lata 2010 - 2013" w brzmieniu jak w zaczniku do uchway. 2. Wykonanie uchway powierza si Wjtowi Gminy Smtowo Graniczne. 3. Uchwaa wchodzi w ycie z dniem podjcia uchway i podlega ogoszeniu w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Pomorskiego.
Przewodniczcy Rady Gminy Jan Kulczyski
Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany
Strona 1
Zacznik do Uchway Nr XXXVI/249/2010 Rady Gminy Smtowo Graniczne z dnia 3 sierpnia 2010 r. PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY SMTOWO GRANICZNE NA LATA 2010-2013
Smtowo Graniczne - lipiec 2010
Strona 1
CZ I. RELACJA Z DOKUMENTAMI ZEWNTRZNYMI Rozdzia 1. WSTP Oddzia 1. Wprowadzenie Program Opieki nad Zabytkami to dokument wasny samorzdu Gminy Smtowo Graniczne sucy do podejmowania planowanych dziaa dotyczcych ochrony zabytkw i krajobrazu kulturowego. Gwn ide Programu jest efektywne wykorzystanie rodowiska kulturowego dla rozwoju Gminy, poprawa stanu zachowania gminnego rodowiska kulturowego oraz uwiadomienie mieszkacom i decydentom potrzeb oraz zasad jego ochrony. Program suy ma te okreleniu zasad finansowania ochrony i opieki nad zabytkami w Gminie Smtowo Graniczne. Winien by zgodny z ponadlokalnymi dokumentami programowymi. /Wskazane w nim dziaania s zgodne z krajowymi, wojewdzkimi, a take lokalnymi dokumentami programowymi oraz dokumentami o charakterze strategicznym/. Dokument ten wadzom gminy suy jako instrument do realizacji polityki ochrony dziedzictwa kulturowego. Udostpniany moe by osobom zainteresowanym. Zadania Programu i zaproponowane sposoby ich realizacji s zgodne z ustawowymi regulacjami z dziedziny ochrony zabytkw w Polsce. Oddzia 2. Cel opracowania1 Program ma na celu: - wczenie problemw ochrony zabytkw do systemu dziaa strategicznych wynikajcych z opracowa ponadlokalnych, ale take z opracowa strategicznych, programowych gminy - uwzgldnienie uwarunkowa ochrony zabytkw dla rozwoju gminy, w tym: - krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i rwnowagi ekologicznej - zahamowanie procesw degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania: - wyeksponowanie poszczeglnych zabytkw oraz walorw krajobrazu kulturowego - podejmowanie dziaa zwikszajcych atrakcyjno zabytkw dla potrzeb spoecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjajcych pozyskiwaniu rodkw finansowych i wzrostowi sum wydatkowanych na opiek nad nimi - okrelenie warunkw wsppracy z wacicielami zabytkw - eliminowanie sytuacji konfliktowych - inicjowanie dziaa edukacyjnych, informacyjnych, propagujcych znajomo zabytkw i opieki nad nimi - podejmowanie przedsiwzi umoliwiajcych tworzenie miejsc pracy zwizanych z opiek nad zabytkami - wspieranie dziaa zmierzajcych do pozyskania rodkw finansowych na opiek nad zabytkami. 1) Cytat z: Program opieki nad zabytkami wojewdztwa pomorskiego na lata 2007-2010 Oddzia 3. Podstawa prawna opracowania Programu Opieki nad Zabytkami Ustawa o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r. /Dz.U. z 2003 r., Nr 162 poz. 1568/. Opracowanie Programu Opieki nad Zabytkami jest zadaniem wasnym samorzdu terytorialnego. W oparciu o art. 87 ust. 1 Ustawy... zarzd Wojewdztwa, powiatu lub wjt (burmistrz, prezydent miasta) sporzdza na okres czterech lat odpowiednio wojewdzki, powiatowy lub gminny program opieki nad zabytkami.
Strona 2
Program gminny przyjmowany jest przez Rad Gminy, po uzyskaniu opinii wojewdzkiego konserwatora zabytkw (art. 87 ust. 3). Nastpnie, dwa lata od ogoszenia w dzienniku urzdowym wjt gminy sporzdza sprawozdanie, ktre przedstawia si odpowiednio Radzie Gminy (art. 87 ust. 4 i 5). Zgodnie z Ustaw z dnia 8 marca 1990r. o samorzdzie gminnym (Dz. U. z 2001, Nr 142, poz. 1591 ze zm.) art. 7 ust. 1 pkt 9- zaspokajanie zbiorowych potrzeb wsplnoty to zadanie wasne gminy, w szczeglnoci obejmuje ono sprawy adu przestrzennego, kultury (w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury) oraz ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami. Zgodnie z Ustaw o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami gmina midzy innymi posiada: 1/ prawo utworzenia (po uprzednim zasigniciu opinii Konserwatora) parku kulturowego w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyrniajcych si krajobrazowo terenw z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji (art.16 ust.1) 2/ obowizek uwzgldniania w studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego ochrony zabytkw nieruchomych i ich otoczenia oraz ustale Programu. Studium i plany miejscowe wymagaj odpowiednio zaopiniowania lub uzgodnienia przez Konserwatora (art.18, art.19 i art.20) 3/ obowizek prowadzenia gminnej ewidencji zabytkw w formie zbioru kart adresowych zabytkw z terenu gminy, objtych wojewdzk ewidencj zabytkw (art.22 ust.4) 4/ przyjmowanie zawiadomie o znalezieniu w trakcie prowadzenia robt budowlanych lub ziemnych przedmiotu, co do ktrego istnieje przypuszczenie, e jest on zabytkiem i zawiadomienie o tym fakcie waciwego wojewdzkiego konserwatora zabytkw (art.32 ust.1 pkt 3 i ust.2) 5/ przyjmowanie zawiadomie o przypadkowym znalezieniu przedmiotu, co do ktrego istnieje przypuszczenie, e jest on zabytkiem archeologicznym i zawiadamianie o tym fakcie waciwego wojewdzkiego konserwatora zabytkw (art.33 ust.1 i ust.2) 6/ sprawowanie opieki nad zabytkami, w tym finansowanie prac konserwatorskich i budowlanych przy zabytku, do ktrego tytu prawny posiada osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna (art. 71 ust.1 i 2) 7/ prawo udzielania przez organ stanowicy gminy, w trybie okrelonym przepisami odrbnymi, dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw (art.81) 8/ sporzdzanie przez Prezydenta Miasta i przyjmowanie przez Rad Miejsk na okres 4 lat gminnego programu opieki nad zabytkami (art.87 ust.1, ust.2 i ust.4). Co dwa lata Prezydent Miasta sporzdza i przedstawia Radzie Miejskiej sprawozdanie z realizacji programu (art.87 ust.5) 9/ Prezydent /Wjt/ sporzdza na okres 4 lat gminny program opieki nad zabytkami, gminny program opieki nad zabytkami przyjmuje Rada Gminy po uzyskaniu opinii wojewdzkiego konserwatora zabytkw; gminny program opieki nad zabytkami ogaszany jest w Wojewdzkim Dzienniku Urzdowym /art.87/. Ustawa... precyzuje pojcia zabytku, ochrony i opieki nad zabytkami, form ochrony, kompetencje organw /w tym administracji samorzdowej/, formy finansowania opieki nad zabytkami, ich ewidencjonowania itp. Celem ochrony zabytku Ustawa /art.4/ nakada take na samorzd gminny obowizek: 1/ zapewnienia warunkw prawnych, organizacyjnych i finansowych umoliwiajcych trwae zachowanie zabytkw oraz ich zagospodarowanie oraz utrzymanie, 2/ zapobiegania zagroeniom, powodujcym uszczerbek dla wartoci zabytkw, 3/ przeciwdziaanie i udaremnianie niszczenia i niewaciwego korzystania z zabytkw, 5/ przeciwdziaania kradzieom, zaginiciom, nielegalnemu wywozowi zabytkw za granice, 6/ uwzgldniania zada ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy ksztatowaniu rodowiska. W ramach opieki nad zabytkami /art.5 Ustawy.../ waciciel lub posiadacz zabytku, a take gmina, maj obowizek: 1/ zapewnienia warunkw dla naukowego badania i dokumentowania zabytkw (forma opieki nad zabytkami),
Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany Strona 3
2/ prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robt budowlanych przy zabytku, 3/ zabezpieczenia i utrzymania zabytku i jego otoczenia w jak najlepszym stanie, 4/ korzystania z zabytku w sposb zapewniajcy trwae zachowania jego wartoci, 5/ popularyzowanie i upowszechnianie wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury. Ochrona zabytkw i opieka nad nimi to take konstytucyjny obowizek Pastwa. Art. 5 Konstytucji RP - "Rzeczpospolita Polska (...) strzee dziedzictwa narodowego (...) Istotnym elementem tego dziedzictwa s zabytki, ktre w swych niematerialnych wartociach s dobrem wsplnym". Obowizek ten realizowany jest midzy innymi poprzez formuowanie Programw Opieki nad Zabytkami na szczeblu: - krajowym /nie zosta uchwalony/ - wojewdzkim /Wojewdzki Program Opieki nad Zabytkami dla woj. pomorskiego na lata 2007-2010 zosta uchwalony Uchwa NR72/VI/07 Sejmiku Wojewdztwa Pomorskiego z dnia 26 lutego 2007r. i opublikowany w Dzienniku Urzdowym Woj. Pomorskiego/ - powiatowym /nie zosta uchwalony/ Ponadto ochrona zabytkw zostaa uwzgldniona w innych uregulowaniach prawnych dotyczcych ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami, ktre znajduj si w szeregu obowizujcych ustaw, w tym w: 1) ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 z pn. zm.), 2) ustawie z dnia 7 lipca 1994 r.- Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z pn. zm.), 3) ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r.- Prawo ochrony rodowiska (tekst jednolity Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150), 4) ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880, z pn. zm.), 5) ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomociami (tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z pn. zm.), 6) ustawie z dnia 25 padziernika 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu dziaalnoci kulturalnej (tekst jednolity Dz. U. z 2001 r. Nr 13, poz. 123). Zasady ochrony zabytkw znajdujcych si w muzeach okrelone zostay w Ustawie z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz. U. Nr 5, poz. 24 z p, zm.). Zasady ochrony zasobw bibliotecznych okrelone zostay w Ustawie z dn. 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. Nr 85, poz. 539 z p. zm.) Ochron materiaw archiwalnych okrelaj przepisy ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 97, p. zm.) Oddzia 4. Zasoby dziedzictwa a obywatel w Polsce: zgodnie z Konstytucj RP-art. 5 "... Ochrona zabytkw, dawnych materialnych i niematerialnych dbr kultury jest obowizkiem konstytucyjnym Pastwa (...) Rzeczpospolita Polska strzee dziedzictwa narodowego. (...) Istotnym elementem tego dziedzictwa s zabytki, ktre w swoich niematerialnych wartociach s dobrem wsplnym": a "... obowizkiem Obywatela jest troska o dobro wsplne..." w Europie: "Dziedzictwo kulturowe jest czci definicji europejskiej tosamoci. Stanowi fundamentalny wyraz bogactwa i rnorodnoci europejskiej kultury. Ochrona dziedzictwa kulturowego, niezastpionego
wiadectwa przeszoci, ley we wsplnym interesie Pastw Czonkowskich, ktre musz zapewni przekazanie tego dziedzictwa przyszym pokoleniom. Dlatego opieka i konserwacja oraz wymogi uytkowania i umoliwienia dostpu do dziedzictwa kulturowego zarwno w sektorze publicznym jak prywatnym ley w publicznym interesie." /z dokumentu ECCO-Europejskiego Zrzeszenia Krajowych Zwikw Konserwatorw - Restauratorw/ Midzynarodowe konwencje, programy i porozumienia, okrelajce zasady ochrony zabytkw to midzy innymi: - Karta Ateska uchwalona na IV Kongresie CIAM w Atenach w 1933 r. - Midzynarodowa Karta Konserwacji i Restauracji Zabytkw i Miejsc Zabytkowych - Karta Wenecka przyjta w 1964 r. kontynuujca zasady Karty Ateskiej - Konwencja w sprawie ochrony wiatowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego - przyjta 16 listopada 1972 r. w Paryu na 17 sesji Konferencji Generalnej ONZ dla Wychowania, Nauki i Kultury UNESCO; konwencja ratyfikowana przez Polsk 6 maja 1976 r.-opublikowana w Dz. U. z 1976 r. Nr 32, poz.190 - Rezolucja Parlamentu Europejskiego dot. potrzeby dziaania w obszarze kultury, w szczeglnoci ochrony dziedzictwa kulturowego - Taktatu ustanawiajcego Wsplnot Europejsk - 1993 r., art. 151 - Europejska konwencja o ochronie dziedzictwa archeologicznego (poprawiona) sporzdzona w La Valetta dnia 16 stycznia 1992 r., przyjta i ratyfikowana przez RP 13 grudnia 1995 r., opublikowana w Dz. U. z 1996 r. Nr 120, poz. 564 - Europejska konwencja krajobrazowa sporzdzona we Florencji 22 padziernika 2000 r., w imieniu RP przyjta i ratyfikowana przez Prezydenta 24 czerwca 2004 r., opublikowana w Dz. U. z 2006 r. Nr 14, poz. 98 - dokument w sprawie edukacji konserwatorw-restauratorw dzie sztuki i uprawniajcych do wykonywania zawodu - zatwierdzony przez IV Generalne Zgromadzenie ENCoRE (Europejska Sie Szkolnictwa Wyszego Konserwatorskiego) w Toruniu z 8-9 maja 2003 r. (wsplny z ECCO) - Agenda Terytorialna UE i Karta Lipska w sprawie Zrwnowaonych Miast Europejskich - przyjta w maju 2007 r. na posiedzeniu Rady Ministrw odpowiedzialnych za zagospodarowanie przestrzenne - Program Kultura Wsplnoty Europejskiej na lata 2007-2013 Oddzia 5. Definicje Z ustawy... W myl definicji zawartej w Ustawie, zabytkiem jest "...nieruchomo lub rzecz ruchoma, ich czci lub zespoy, bdce dzieem czowieka lub zwizane z jego dziaalnoci i stanowice wiadectwo minionej epoki bd zdarzenia, ktrych zachowanie ley w interesie spoecznym ze wzgldu na posiadan warto historyczn, artystyczn lub naukow". Zabytki nieruchome i ruchome podlegaj ochronie bez wzgldu na stan zachowania. Zgodnie z Art. 3 uyte w Ustawie okrelenia oznaczaj: 1) zabytek - nieruchomo lub rzecz ruchom, ich czci lub zespoy, bdce dzieem czowieka lub zwizane z jego dziaalnoci i stanowice wiadectwo minionej epoki bd zdarzenia, ktrych zachowanie ley w interesie spoecznym ze wzgldu na posiadan warto historyczn, artystyczn lub naukow; 2) zabytek nieruchomy - nieruchomo, jej cz lub zesp nieruchomoci, o ktrych mowa w pkt 1; 3) zabytek ruchomy - rzecz ruchom, jej cz lub zesp rzeczy ruchomych, o ktrych mowa w pkt 1; 4) zabytek archeologiczny - zabytek nieruchomy, bdcy powierzchniow, podziemn lub podwodn pozostaoci egzystencji i dziaalnoci czowieka, zoon z nawarstwie kulturowych i znajdujcych si w nich wytworw bd ich ladw albo zabytek ruchomy, bdcy tym wytworem;
Strona 5
Ustawa szczegowo okrela przedmiot ochrony /art.6/. Ochron prawn zabytek moe by objty niezalenie od stanu zachowania. Ponadto ochron objte moe zosta otoczenie zabytku, a take nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne. Formami prawnej ochrony zabytkw s: 1/ wpis do rejestru zabytkw 2/ uznanie za pomnik historii 3/ utworzenie parku kulturowego 4/ ustalenie ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z art. 3 Ustawy: uyte w ustawie okrelenia oznaczaj: 12) historyczny ukad urbanistyczny lub ruralistyczny - przestrzenne zaoenie miejskie lub wiejskie, zawierajce zespoy budowlane, pojedyncze budynki i formy zaprojektowanej zieleni, rozmieszczone w ukadzie historycznych podziaw wasnociowych i funkcjonalnych, w tym ulic lub sieci drg; 13) historyczny zesp budowlany - powizan przestrzennie grup budynkw wyodrbnion ze wzgldu na form architektoniczn, styl, zastosowane materiay, funkcj, czas powstania lub zwizek z wydarzeniami historycznymi; 14) krajobraz kulturowy - przestrze historycznie uksztatowan w wyniku dziaalnoci czowieka, zawierajc wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze; 15) otoczenie - teren wok lub przy zabytku wyznaczony w decyzji o wpisie tego terenu do rejestru zabytkw w celu ochrony wartoci widokowych zabytku oraz jego ochrony przed szkodliwym oddziaywaniem czynnikw zewntrznych. Zabytki zgromadzone w Muzeach, wpisane do inwentarza muzealnego chronione s stosownymi przepisami Ustawy o Muzeach. Program Opieki nad Zabytkami - Opracowanie programu opieki nad zabytkami (na terenie danej gminy) jest zadaniem wasnym samorzdu terytorialnego. Art. 87 ust. 1 Ustawy "...wjt gminy sporzdza na okres czterech lat gminny program opieki nad zabytkami; Program przyjmuje rada gminy, po uzyskaniu opinii Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw /art. 87 ust. 3/". Oddzia 6. Opis uytych skrtw w opracowaniu: Ustawa - Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami - /Dz.U. z 2003 r. Nr 162 poz. 1568, z pn. zm./. Konserwator - Pomorski Wojewdzki Konserwator Zabytkw Urzd Konserwatora - Wojewdzki Urzd Ochrony Zabytkw KOBiDZ - Krajowy Orodek Bada i Dokumentacji Zabytkw ROBiDZ - Regionalny Orodek Bada i Dokumentacji Zabytkw Wjt - Wjt Gminy Smtowo Graniczne Gmina - Gmina Smtowo Graniczne Gminny Program - Program Opieki nad Zabytkami Gminy Smtowo Graniczne na lata 2010-2013
Strona 6
Rozdzia 2. ZWIZEK PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY SMTOWO GRANICZNE Z DOKUMENTAMI PROGRAMOWYMI Po przystpieniu Polski do Unii Europejskiej ochrona dbr kultury zostaa wprowadzona do dugoterminowego planowania, w tym planowania strategicznego. Dokumenty owe okrelajce priorytety w okresach dugo i krtkoterminowych s dokumentami strategicznymi. Sformuowane w nich priorytety i zadania do realizacji oraz strategie rozwoju odnosz si odpowiednio do poziomu krajowego, regionalnego i lokalnego. Zapisy zawarte w dokumentach strategicznych warunkuj po czci zapisy niniejszego Programu, pozwalaj rwnie okreli moliwoci finansowania okrelonych w Programie zada. Wiele z dokumentw o charakterze strategicznym zawiera zapisy dotyczce ochrony dbr kultury. W Programie wane s odniesienia z wybranymi dokumentami na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. Oddzia 1. Poziom krajowy Z dokumentw krajowych zwizanych z planowym rozwojem Polski i z problematyk ochrony zabytkw w latach 2007-2013 istotne s: 1/ Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 /dokument przyjty przez Rad Ministrw w dniu 29 listopada 2006 r./; 2/ Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 - Narodowa Strategia Spjnoci /dokument zaakceptowany przez Komisj Europejsk w maju 2007 r./; 3/ Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko - Narodowa Strategia Spjnoci 2007-2013 /projekt zatwierdzony przez Komisj Europejsk dnia 7 maja 2007 r./; 4/ Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2013 1.1 Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 Jest to dokument nadrzdny w stosunku do innych strategii i programw rzdowych i przesanka dla Narodowej Strategii Spjnoci i jest spjny z celami okrelonymi przez Uni Europejsk w Strategii Lizboskiej. Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 - jest to dokument, ktry okrela cele i priorytety rozwoju spoeczno gospodarczego Polski oraz okrela warunki, ktre ten rozwj winny zapewni. S to zadania Pastwa do wykonania na wskazanych przez Strategie obszarach. Gwnym celem Strategii jest: podniesienie poziomu i jakoci ycia mieszkacw Polski: poszczeglnych obywateli i rodzin. Cel ten realizowany jest poprzez sze priorytetw dziaania. Dla ochrony rodowiska kulturowego istotny jest priorytet nr 6 "Rozwj regionalny i podniesienie spjnoci terytorialnej". Jest to denie do podniesienia konkurencyjnoci polskich regionw, w tym m.in. poprzez "wsparcie dla ochrony i poprawy stanu materialnego dziedzictwa kulturowego oraz rozwoju inwestycji kultury regionw". Dla wojewdztwa pomorskiego dziaania wsparcia okrelono jako pomoc w wysikach na rzecz "zrwnowaonego i efektywnego wykorzystania walorw kulturowych i przyrodniczych jako zasobu turystycznego dziaania na rzecz o znaczeniu midzynarodowym". Realizacja zada zwizanych z opiek nad zabytkami ma by wykonana take poprzez dziaania okrelone w strategii, i zwizane z innymi priorytetami. 1.2 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 - Narodowa Strategia Spjnoci Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 czyli Narodowa Strategia Spjnoci to zadania, ktre s zgodne ze Strategicznymi Wytycznymi Wsplnoty na lata 2007-2013. Celem strategicznym narodowych Strategicznych Ram Odniesienia jest; tworzenie warunkw dla wzrostu konkurencyjnoci gospodarki opartej na wiedzy i przedsibiorczoci zapewniajcej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spjnoci spoecznej, gospodarczej i przestrzennej.
Cel ma zosta osignity poprzez realizacj nastpujcych celw horyzontalnych: 1) Poprawa jakoci funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmw partnerstwa; 2) Poprawa jakoci kapitau ludzkiego i zwikszenie spjnoci spoecznej; 3) Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i spoecznej majcej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjnoci Polski; 4) Podniesienie konkurencyjnoci i innowacyjnoci przedsibiorstw, w tym szczeglnie sektora wytwrczego o wysokiej wartoci dodanej oraz rozwj sektora usug; 5) Wzrost konkurencyjnoci polskich regionw i przeciwdziaanie ich marginalizacji spoecznej, gospodarczej i przestrzennej. 6) Wyrwnywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich. NSS ma realizowa wszystkie okrelone powyej cele - poprzez podejmowane programy, projekty i dziaania. Problematyki Programu w sposb bezporedni dotyczy cel 5 oraz 6; a take dziaania z zakresu realizacji celu 1 i 2. "Wzrost konkurencyjnoci polskich regionw i przeciwdziaanie ich marginalizacji spoecznej, gospodarczej i przestrzennej", w ramach ktrego jednym z podstawowych obszarw dziaalnoci stanie si "promowanie wewntrznej spjnoci". Dziaania majce na celu odnow rodowiska fizycznego, rewitalizacj terenw zdegradowanych, ochron i rozwj dziedzictwa kulturowego i historycznego. (...) maj te przeciwdziaa wykluczeniu spoecznemu. 1.3 Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko - Narodowa Strategia Spjnoci 2007-2013 Gwnym celem tego programu jest podniesienie atrakcyjnoci inwestycyjnej Polski i jej regionw poprzez rozwj infrastruktury technicznej przy rwnoczesnej ochronie i poprawie stanu rodowiska, zdrowia, zachowaniu tosamoci kulturowej i rozwijaniu spjnoci terytorialnej. Przy czym wzrost atrakcyjnoci Polski i jej regionw ma zosta osignity dziki inwestycjom w piciu obszarach, w tym poprzez realizacj take szczegowego celu programu: Wykorzystanie potencjau kultury i dziedzictwa kulturowego o znaczeniu wiatowym i europejkim dla zwikszenia atrakcyjnoci Polski. Jednoczenie w ramach programu realizowanych ma by 15 Priorytetw w tym priorytet 11 Kultura i dziedzictwo kulturowe gdzie istotne s obiekty i zespoy o znaczeniu ponadregionalnym w tym te znajdujce si na licie wiatowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO lub uznane przez Prezydenta RP za Pomniki Historii. Na licie typw projektw przewidzianych do realizacji w ramach dziaania ujtego m.in. "rewitalizacj, rewaloryzacj, konserwacj, renowacj, restauracj, zachowanie, a take adaptacj na cele kulturalne obiektw wpisanych do rejestru zabytkw i zespow tych obiektw wraz z ich otoczeniem". Oznaczy to, e dziedzictwo kulturowe uznawane jest za jeden z najwaniejszych czynnikw decydujcych o atrakcyjnoci Polski. Realizacja inwestycji w obszarze kultury daje zatrudnienie wykwalifikowanym kadrom i tworzy znaczc warto produktu krajowego brutto o wysokiej wartoci dodanej co tym samym uznaje si za wano ekonomicznych i spoecznych walorw rodowiska kulturowego. 1.4 Narodowa Strategia Rozwoju Kultury 2004-2013 / Przyjta zostaa przez Rad Ministrw 21 wrzenia 2004 r./ Celem strategicznym tego dokumentu jest zrwnowaenie rozwoju kultury w regionach, midzy innymi poprzez realizacj celu 4 - zachowanie dziedzictwa kulturowego i aktywna ochrona zabytkw. W ramach NSRK opracowani Programy Operacyjne, ktre maj na celu ochron i zachowanie materialnego dziedzictwa kulturowego, zwikszenie narodowego zasobu dziedzictwa kulturowego /w tym dziedzictwa archeologicznego/, kompleksow rewaloryzacj zabytkw, zwikszenie roli zabytkw i muzealiw w rozwoju turystyki i przedsibiorczoci poprzez tworzenie zintegrowanych produktw turystycznych, popraw warunkw instytucjonalnych, prawnych i organizacyjnych w zakresie ochrony zabytkw i ich dokumentacji, zabezpieczania zabytkw, muzealiw i archiwaliw przed klskami ywioowymi, kradzieami, nielegalnym wywozem za granice oraz na wypadek sytuacji kryzysowych, a take udostpnienie zabytkw dla celw publicznych.
Programy ogaszane co roku decyzj Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, stanowi podstaw do ubiegania si o rodki resortu na zadania z zakresu kultury, realizowane przez jednostki samorzdu terytorialnego, instytucje kultury, instytucje filmowe, szkoy i uczelnie artystyczne, organizacje pozarzdowe oraz podmioty gospodarcze. Dla niniejszego Programu Opieki nad Zabytkami ma znaczenie program: Dziedzictwo Kulturowe i okrelone w nim Priorytety Dziedzictwo kulturowe; 1) priorytet - Ochrona zabytkw 2) priorytet - Wspieranie dziaa muzealnych 3) priorytet - Kultura ludowa Promesa Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Szczeglnie istotne w odniesieniu do Programu ma; Dziedzictwo kulturowe - podstawowym cemem programu jest ochrona i zachowanie materialnego dziedzictwa kulturowego/w tym dziedzictwa archeologicznego/, kompleksowa rewaloryzacja zabytkw, zwikszenie roli zabytkw i muzealiw w rozwoju turystyki i przedsibiorczoci poprzez tworzenie zintegrowanych narodowych produktw turystycznych, poprawa warunkw instytucjonalnych, prawnych i organizacyjnych w zakresie ochrony zabytkw i ich dokumentacji, zabezpieczenie zabytkw, muzealiw i archiwaliw przed skutkami klsk ywioowych, kradzieami i nielegalnym wywozem za granic oraz na wypadek sytuacji kryzysowych, udostpnianie zabytkw na cele publiczne. Celem Programu jest zwikszenie efektywnoci wykorzystania rodkw europejskich na rzecz rozwoju kultury. Program polega na dofinansowaniu przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego wkadu krajowegp do wybranych projektw kulturalnych, zrealizowanych ze rodkw europejskich, w ramach Programu bd dofinansowane projekty z zakresu ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego. Oddzia 2. Poziom regionalny Z programw strategicznych na poziomie regionalnym najwaniejsze znaczenie maj nastepujce: 1/ Strategia Rozwoju Wojewdztwa Pomorskiego (Uchwaa Nr 587 z dnia 18 lipca 2005 r.); 2/ Regionalny Program Operacyjny dla Wojewdztwa Pomorskiego na lata 2007-2013 (przyjty przez sejmik Wojewdzki 2 padziernika 2007 r.); 3/ Program Opieki nad Zabytkami Wojewdztwa Pomorskiego na lata 2007-2010 (Uchwaa Nr 72/VI/07 Sejmiku Woj. Pomorskiego z dnia 26 lutego 2007 r.); 4/ Strategia Rozwoju Turystyki Wojewdztwa Pomorskiego (Uchwaa Nr 58/XXXV/05 Sejmiku Wojewdzkiego z dnia 18 lipca 2005 r.); 5/ Plan zagospodarowania przestrzennego Wojewdztwa Pomorskiego (Uchwaa Nr 639/XLVI/02 z dnia 30 wrzenia 2002 r.). 2.1 Strategia Rozwoju Wojewdztwa Pomorskiego Strategia Rozwoju Wojewdztwa Pomorskiego 2020 przyjta przez Sejmik Uchwa Nr 587/XXXV/05 z dnia 18 lipca 2005, zawiera problematyk ochrony dziedzictwa kulturowego i opieka nad zabytkami. Strategia okrela sposb realizacji gwnych celw rozwoju wrd nich zachowanie wartoci rodowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzgldnianiu potrzeb przyszych pokole. Jednoczenie zawiera cele gospodarcze, spoeczne, kulturowe i ekologiczne ujmowane z punktu ponadpokoleniowego okresu czasu i w kategoriach przestrzennych. W ramach prac nad Strategi opracowana zostaa diagnoza stanu rozwoju spoeczno-gospodarczego wojewdztwa, ktra wskazaa midzy innymi na wag i znaczenie wartoci regionalnych: kultury i tosamoci w tym na fakt, e: - poczucie tosamoci regionalnej jest w wojewdztwie pomorskim zrnicowane, spoeczno kaszubska i kociewska s zintegrowane i dobrze zorganizowane, a ich kultura i tradycja zajmuj szczeglne i trwae miejsce w wartociach kulturowych regionu, - wojewdztwo pomorskie wyrnia oryginalna wielokulturowo, stanowica mieszank dziedzictwa
polskiego /w tym kaszubskiego, kociewskiego i kresowego/, hanzeatyckiego, pruskiego, ale rwnie ukraiskiego, jej materialnym odzwierciedleniem s liczne zabytki i obiekty kulturalne, - istotne jest take dziedzictwo historii najnowszej, zainicjowane przez Solidarno w Gdasku, Strategia Wojewdztwa Pomorskiego wytycza kierunki rozwoju wojewdztwa do roku 2020. Obejmuje 14 celw strategicznych, ktre zgrupowano w 3 prorytetach. Cele strategiczne maja charakter oglny i okrelaj podane stany lub procesy. S one doprecyzowane poprzez opis kierunkw dziaa. Program Opieki jest zgodny z nastpujcymi priorytetami i celami strategicznymi. Priorytet I. Konkurencyjno Oddziaywanie na trwa i siln pozycj regionu w skali europejskiej. Cel strategiczny nr 3 Rozwj gospodarki wykorzystujcej specyficzne zasoby regionalne Okrelone zostay dla niego nastpujce kierunki dziaa: 4/ ochrona dziedzictwa historycznego, kulturowego i przyrodniczego sprzyjajca jego racjonalnemu wykorzystaniu w rozwoju spoeczno-gospodarczym w tym midzy innymi wspieraniu rozwoju regionalnych przemysw kultury oraz regionalnych produktw turystycznych 5/ budowa i modernizacja infrastruktury turystycznej i uzdrowiskowej, podnoszenie jakoci usug turystycznych, poszerzanie partnerstwa wsppracy w turystyce oraz rozwj zintegrowanego systemu promocji i informacji turystycznej. Priorytet II. Spjno Oddziaywanie na zmniejszenie zrnicowania wewntrz wojewdztwa w poziomie rozwouju spoecznego i przestrzenngo. Cel strategiczny nr 3 Rozwj spoeczestwa obywatelskiego Dla jego realizacji okrelone zostay nastpujce kierunki dziaa: 4/ promocja postaw i dziaalnoci prospoecznej, 5/ wspieranie dziaa sucych umacnianiu rnorodnoci i tosamoci regionalnej, utrwalanie dziedzictwa Kaszub, Kociewia, Powila i uaw oraz innych czci regionu, pielgnacja i rozwj jzyka kaszubskiego i lokalnych dialektw, a take pielgnowanie tradycji morskich i historycznych, w tym solidarnociowych, 6/ wspieranie rozwoju kultury i poprawa dostpnoci mieszkacw regionu do oferty kulturalnej; Cel strategiczny nr 4 Ksztatowanie procesw spoecznych i przestrzennych dla poprawy jakoci ycia Wybrane kierunki dziaa: 1/ rewitalizacja obszarw regresu spoeczno-gospodarczego, zdegradowanych obszarw miejskich, poprzemysowych i powojskowych, osiedli popegerowskich, obszarw cennych kulturowo oraz obszarw zdegradowanych przyrodniczo. 2/ wspieranie kompleksowej odnowy wsi pomorskiej. Priorytet nr III - Dostpno Zapewnienie mobilnoci ludzi, dostpnoci usug oraz sprawnego i bezpiecznego przepywu towarw, informacji, wiedzy i energii dziki efektywnie funkcjonujcej infrastrukturze, z poszanowaniem zasobw i walorw rodowiska. Cel strategiczny nr 3 Lepszy dostp do infrastruktury spoecznej, zwaszcza na obszarach struturalnie sabych. Kierunki dziaa; 2/ modernizacja wyposaenia i wspierania dziaalnoci instytucji kultury, w tym take tworzenie warunkw dla orodkw integracji i aktywnoci spoecznoci lokalnych,
3/ wsparcie funkcjonowania i rozwoju zintegrowanych systemw informacyjnych w obszarach: administracji publicznej, edukacji, rynku pracy, kultury, zdrowia, pomocy spoecznej. Cel strategiczny nr 4 Zachowanie i poprawa stanu rodowiska przyrodniczego Kierunki dziaa; 2/ wzmocnienie zwartoci i cigoci przestrzennej systemu obszarw chronionych wojewdztwa, poprawa zwartoci przestrzennej lasw, ochrona rodowiska morskiego 3/ ochrona rnorodnoci biologicznej, w tym realizacja przedsiwzi zwizanych z realizacj obszarw sieci NATURA 2000 Dziaania podejmowane do realizacji powyszych priorytetw przyczyni si midzy innymi do: Poprawy jakoci ycia mieszkacw, zwikszenie wiadomoci spoecznej wzmocnienia wizi rodowiskowych, poprawy edukacji, dbaoci o przestrze i docenianie walorw przyrodniczych i kulturowych, atrakcyjno regionw i popraw krajobrazu kulturowego i przyrodniczego. 1) Ksztatowanie procesw spoecznych i przestrzennych dla poprawy jakoci ycia; 2) Wzmacnianie subregionalnych orodkw rozwojowych. 2.2 Regionalny Program Operacyjny dla Wojewdztwa Pomorskiego na lata 2007-2013 Regionalny Program Operacyjny dla Wojewdztwa Pomorskiego stanowi podstaw planowania rozwoju wojewdztwa na lata 2007 - 2013, uwzgldniajc zapisy ujte w projekcie Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (na podstawie wersji przyjtej przez Rad ministrw w dniu 1 sierpnia 2006 r.) oraz wynikajce ze Strategii Rozwoju Wojewdztwa. Na ich podstawie sformuowano Cel Strategiczny Regionalnego Programu Operacyjnego dla Wojewdztwa Pomorskiego na lata 2007-2013, ktry brzmi nastpujco: "Poprawa konkurencyjnoci gospodarczej, spjnoci spoecznej i dostpnoci przestrzennej regionu przy zrwnowaonym wykorzystaniu specyficznych cech potencjau gospodarczego i kulturowego regionu oraz przy penym poszanowaniu jego zasobw przyrodniczych". Program Opieki jest zgodny z Osiami priorytetowymi i kierunkami wsparcia RPO WP: O priorytetowa 2; Spoeczestwo wiedzy O priorytetowa 6; Turystyka i dziedzictwo kulturowe 6.1 Infrastruktura wzmacniajca potencja turystyczny 6.3 Regionalne dziedzictwo kulturowe o potencjale turystycznym 6.4 Wspieranie i zachowanie przyrodniczych walorw turystycznych O priorytetowa 8; Lokalna infrastruktura podstawowa 8.1 Lokalna infrastruktura podstawowa 8.1 Lokalna infrastruktura wspierajca rozwj gospodarczy 8.1.2 Lokalna infrastruktura turystyczna i dziedzictwo kulturowe O priorytetowa 9; Lokalna infrastruktura spoeczna i inicjatywy obywatelskie 2.3 Wojewdzki Program Opieki nad Zabytkami Program Opieki nad Zabytkami Wojewdztwa Pomorskiego powsta jako dokument sucy podejmowaniu planowych dziaa dotyczcych inicjowania, wspierania oraz koordynowania prac z dziedziny ochrony zabytkw i krajobrazu kulturowego oraz upowszechniania i promowania dziedzictwa kulturowego przez samorzd wojewdztwa. Obejmuje on m.in. omwienie uwarunkowa prawnych, analiz zwizkw z innymi dokumentami programowymi, szczegowe przedstawienie zasobw dziedzictwa kulturowego wojewdztwa, diagnoz dotyczc stanu ochrony tych zasobw, a take cele strategiczne w zakresie opieki nad zabytkami. Zakoczeniem programu s zapisy dotyczce sposobu jego wdraania i monitorowania. Cel strategiczny programu okrelono jako:
"Zachowanie dziedzictwa kulturowego Pomorza suce budowaniu tosamoci regionalnej oraz promocji turystycznej wojewdztwa ". Jednoczenie okrelono trzy priorytety, poprzez ktre powyszy cel ma by realizowany. Priorytety te to: - odnowa dziedzictwa kulturowego miast i wsi; - ochrona kulturowego dziedzictwa morskiego i rzecznego; - badanie, dokumentacja i promocja dziedzictwa kulturowego. Dla kadego z w/w priorytetw okrelono kierunki podanych dziaa oraz typy wspieranych dziaa. Przedstawione zapisy programu zmierzaj do ochrony samych zasobw, jednake z naciskiem na ich wykorzystanie w dziaaniach prorozwojowych podejmowanych zarwno przez samorzd wojewdztwa jak i samorzdy lokalne orazartnerw prywatnych. Szczeglny nacisk pooono na wspodpowiedzialno spoecznoci lokalnych i partnerw prywatnych za zachowanie elementw dziedzictwa oraz na ich wykorzystanie gospodarcze, w tym ze szczeglnym uwzgldnieniem turystyki (np. celem strategicznym rozwoju turystyki ma by "budowanie markowych produktw turystycznych opartych na zasobach dziedzictwa kulturowego". W Programie podkrelono znaczenie tosamoci regionalnej Kociewia, wielokulturowoci regionu, zwizki zagadnie ochrony rodowiska kulturowego z celami rozwojowymi regionu i ustalonymi w Strategii woj. Priorytetami oraz przyjt Strategi Rozwoju Turystyki Woj. Pomorskiego na lata 2004-2013 (przyjta Uchwa Nr 587/XXXV/05 Sejmiku Woj. Pomorskiego w dniu 18 lipca 2005 r.) W skali wojewdztwa podkrelono znaczenie nastpujcych zespow i obiektw zabytkowych gminy Smtowo Graniczne: kociow wpisanych do rejestru zabytkw nieruchomych (Lalkowy, Kocielna Jania, Smtowo Gr.) i zespow przestrzennych dawnych majtkw ziemskich; parkw, dworw i folwarkw (Stara Jania, Lena Jania, Kopytkowo, Smtwko, Smarzewo, Lalkowy, Frca). Gminny Prohram Opieki nad Zabytkami jest zgodny z Wojewdzkim Programem Opieki nad Zabytkami. 2.4 Strategia Rozwoju Turystyki Wojewdztwa Pomorskiego Strategia Wojewdztwa Pomorskiego przyjta Uchwa Nr 587/XXXV/05 Sejmiku Wojewdztwa Pomorskiego w dniu 18 lipca 2005 roku zakada realizacj kompleksowego systemu informacji turystycznej, spjnej polityki promocji potencjau turystycznego wojewdztwa pomorskiego oraz kreowanie produktw turystycznych. Program Opieki nad Zabytkami zgodny jest z zapisami zawartymi w tym dokumencie. Priorytet III - Tworzenie markowych produktw turystycznych, poprzez realizacj: Celu 3.2 - Wykreowanie markowych produktw turystycznych identyfikujcych unikatowe i osobliwe cechy regionu oraz realizacj : Zadania 3.2.3 - Budowanie markowych produktw turystycznych opartych na zasobach przyrody Zadania 3.2.4 - Budowanie markowych produktw turystycznych opartych na zasobach dziedzictwa kulturowego Zadania 3.2.6 - Wspieranie promocji markowych produktw wojewdztwa. 2.5 Plan Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa Pomorskiego Uchwa Nr 639/XLVI/02 Sejmik Wojewdztwa Pomorskiego w dniu 30 wrzenia 2002 roku przyj Plan Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa Pomorskiego. Dokument ten okrela zasady ksztatowania struktury przestrzennej wojewdztwa w dugim horyzoncie czasowym, w tym: wymagania w zakresie ochrony rodowiska przyrosniczego i ochrony dziedzictwa kulturowego z uwzgldnieniem obszarw podlegajcych szczeglnej ochronie. W celu lepszej ochrony potencjau kulturowego wojewdztwa i odpowiedniego wykorzystania go dla rozwoju rekreacji i turystyki na obszarach o wysokich walorach historyczno-kulturowych. Program ten jest zgodny z planem Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa Pomorskiego, ktry przewiduje midzy innymi: 2/ zachowanie dziedzictwa kulturowego 3/ zachowanie i ochron najwartociowszych, nieprzeksztaconych zespow i fragmentw krajobrazw wraz z panoramami widokowymi i wntrzami architektoniczno - krajobrazowymi tych terenw
4/ rekultywacj, rewaloryzacj i restytucj elementw przyrodniczych i architektonicznych, suc podtrzymaniu lub odtworzeniu walorw krajobrazowych 5/ kompleksowa modernizacja obszarw wiejskich 6/ propagowanie tradycyjnych form architektury wiejskiej /regionalnej/ w zakresie bryy, detalu architektonicznego, opartych na wzorach zabudowy tradycyjnej 7/ zachowanie i ochron obiektw hydrotechnicznych, drogowych, kolejowych oraz zabytkw techniki: mostw drogowych i kolejowych, obiektw hydrotechnicznych, wiatrakw i mynw, kolejki wskotorowej i zakadw przemysowych, zabudowa i urzdze technicznych elektrowni wodnych, mynw wodnych, reliktw hut szka, architektury portowej i morskiej /statki i inne jednostki pywajce/ 8/ popraw standardu cywilizacyjnego i warunkw ycia mieszkacw rnych czci wojewdztwa, szczeglnie obszarw strukturalnego bezrobocia 9/ integracj struktury przestrzennej wojewdztwa sucej tosamoci pomorskiej. Oddzia 3. Poziom Powiatu 3.1 Strategia Rozwoju powiatu Starogardzkiego Strategia Rozwoju Powiatu Starogardzkiego to dokument sporzdzony i uchwalony w 2002 r. Wskazuje wizj i misj powiatu, okrela na podstawie diagnozy stanu cele, zadania i programy rozwojowe. /Uchwaa Rady Powiatu Nr 42/290/2002 z dnia 30 sierpnia 2002r./. W w wizji zapisano m.in.: "Kociewie starogardzkie - przyjazne i otwarte. Obszar harmonijnego zrnicowania. /.../ Zagbie turystyczne oparte na walorach przyrodniczych oraz unikatowej odrbnoci Kociewia". A w misji: "...aby waciwie wykorzysta walory rodowiskowe i odrbno kulturow Kociewia, planuje si dynamiczny rozwj turystyki na tych terenach. Rozwj ten zostanie osignity przez popraw jakociow i ilociow oferty turystycznej". Sformuowano cztery cele strategiczne dla realizacji Strategii Powiatu. Dla Programu przygotowanego dla Gminy Smtowo Graniczne znaczenie maj nastpujco okrelone cele: Cel 1 Podniesienie spjnoci spoecznej i wyksztacenia Cel 2 Wykorzystanie i rozwinicie odrbnoci kulturowej Kociewia i jego walorw przyrodniczych w celu rozwoju spoecznego i gospodarczego. Okrelone powyej cele odnosz si do realizacji Misji okrelonej w Strategii Powiatu. Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Smtowo Graniczne jest zgodny ze Strategi Rozwoju Powiatu Starogardzkiego. Powiatowy Program Opieki nad Zabytkami dotd nie powsta. Oddzia 4. Poziom gminny Dokumenty planowania strategicznego na poziomie gminnym, istotne dla ochrony rodowiska kulturowego to; - Strategia Rozwoju Gminy Smtowo Graniczne - Studium Uwarunkowa i Kierunkw Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Smtowo Graniczne /opracowane-w trakcie opiniowania/ - Programy Odnowy wsi 4.1 Strategia Rozwoju Gminy Smtowo Graniczne do roku 2015
Opracowany dokument Strategii Rozwoju Gminy wyznacza zasadnicze kierunki rozwoju Gminy na najblisze dziesiciolecie. Jej podstaw stanowi przyjte cele strategiczne z ktrych dla konstrukcji Programu Opieki nad Zabytkami znaczenie maj nastpujce cele strategiczne: 1. Restrukturyzacja rolnictwa poczona z poszukiwaniem i tworzeniem nowych moliwoci pracy poza rolnictwem a w tym: - rozwj sektora usug turystycznych i agroturystycznych. Jako zadania do wykonania wskazuje si: 1) rozwj turystyki 2) rozwj infrastruktury turystycznej 3) opracowanie folderw wskazujcych ciekawe miejca w Gminie, celem przycignicia turystw 4) wykorzystanie tradycji regionalnych dla rozwoju turystyki 5) utworzenie punktu informacji turystycznej Ponadto w kontekcie opracowywanego Programu istotne s take nastpujce cele strategiczne: 2. Podniesienie stopnia edukacji Mieszkancw Gminy 3. Wypracowanie i promocja nowego wizerunku Gminy Porednio cele te wskazuj na moliwoci wykorzystania dziedzictwa kulturowego w stymulacji rozwoju gospodarczego Gminy, podniesieniu jakoci ycia Mieszkacw, przeciwdziaaniu bezrobociu, podnoszeniu poziomu wyksztacenia, integracji spoecznej, rewaloryzacji zabytkw i pozyskiwaniu na ich odnow funduszy. Z zapisw Strategii wynika, i ochrona zasobw dziedzictwa kulturowego i problematyka opieki nad zabytkami winna zosta w Programie tak sformuowana, by realizujc w przyszoci okrelone w nim zadania, wspomoaga take: rozwj spoeczno-gospodarczy Gminy i harmonijne ksztatowanie jej krajobrazu kulturowego. Program Opieki nad Zabytkami jest zgodny ze Strategi Rozwoju Gminy. 4.2 Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania... Wanym, z punktu widzenia ochrony rodowiska kulturowego i gospodarowania przestrzeni, dokumentem planowania strategicznego jest: Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy. /Dokument ten zosta opracowany w latach 2008-2009, uzgodniony z WKZ w styczniu 2010 r./. Dla ochrony rodowiska kulturowego istotne znaczenie maj zapisy "Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego", jako, e wskazania w nim zapisane i kierunki dziaa kontynuowane bd i rozwijane w opracowywanych pniej miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Projekt Studium wskazuje obiekty i obszary o wartociach kulturowych, strefy ekspozycji, punkty widokowe, wyznacza sfery ochrony konserwatorskiej, wskazuje obiekty i obszary chronione - zarwno wpisane do rejestru zabytkw, jak te proponowane do wpisu ze wzgldu na posiadane walory. Dodatkowo Studium obejmuje ochron, poprzez swoje ustalenia, obiekty i obszary figurujce w ewidencji konserwatorskiej. Dla chronionych elementw Studium ustala zrnicowane poziomy ochrony /zasady gospodarowania/. Ponadto Studium wskazuje obszary i obiekty dla ktrych winny zosta wykonane historyczne, bd historyczno krajobrazowe opracowania studialne /take jako integralna cz wykonywanych w przyszoci miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego/. Ustalenia Programu Opieki nad Zabytkami sformuowano take w oparciu o proponowane w Studium zapisy oraz uwzgldniajc wytyczne konserwatorskie pozyskane do tego Studium. Oba dokumenty (Program i Studium uwarunkowa) s ze sob spjne. Ponadto oba opracowania czy osoba Autorki tyche opracowa oraz Gminnej Ewidencji Zabytkw. 4.3 Programy Odnowy Wsi W opracowanych Programach Opieki nad Zabytkami problematyka ochrony zabytkw zostaa zauwaona, lecz nie wskazano zada ani metod ich realizacji. Program odnowy Wsi /Plan Odnowy Miejscowoci/ jak podaj autorzy opracowa jest dokumentem planowania strategicznego i ma na celu stworzenie szczegowej koncepcji i wizji rozwoju danej miejscowoci. Opracowanie i uchwalenie takiego planu jest warunkiem
Strona 14
wystpowania o rodki z Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013 /Program Rozwoju Obszarw Wiejskich-PROW/. Realizacja planu odnowy Wsi ma w efekcie wpyn na rozwj, odnow oraz popraw warunkw pracy i ycia mieszkacw. Programy te opracowane wedug podobnego schematu posiadaj nastpujce zapisy: Priorytet nr 1 - Poprawa stanu infrastruktury i estetyzacja wsi. Dla niego zosta okrelony Cel 1 Estetyzacja miejscowoci Priorytet nr 2 - Rozwj gospodarczy. Cel 2 - Turystyka. Dla tego celu okrelono projekt do realizacji Edukacja turystyczna /zwaszcza w zakresie agroturystyki/. Priorytet nr 3 - Poprawa stanu rodowiska naturalnego oraz kultury i sportu. Zadania tych Programw realizowane s z Lokalnego programu Oepracyjnego i mona z niego uzyska rodki midzy innymi na nastoujce dziaania: 1/ zwizane z ksztatowaniem centrw wsi jako obszaru przestrzeni publicznej 2/ urzdzania i porzdkowania terenw zielonych, parkw lub innych miejsc wypoczynku 3/ zagospodarowania zbiornikw wodnych i ciekw /w obszarze wsi/ na rzecz rekreacji lub poprawy estetyki miejscowoci 4/ rewitalizacj budynkw zabytkowych, odnawianie lub konserwacj lokalnych pomnikw historycznych i miejsc pamici 5/ zakup i odnawianie obiektw charakterystycznych tektury sakralnej wpisanych do rejestru zabytkw dla danego regionu lub tradycji budownictwa wiejskiego i ich adaptacji na cele publiczne 6/ budowy, przebudowy, remontu lub wyposaenia obiektw przeznaczonych na cele promocji lokalnych produktw i usug, w szczeglnoci pawilonw, punktw wystawowych, s; ekspozycyjnych lub witryn 7/ odnawianie elewacji zewntrznych i dachw w zabytkw obiektach kocielnych wpisanych do rejestru zabytkw. Wnioski z analizy dokumentw strategicznych - do uwzgldnienia przy budowie zapisw waciwego dokumentu programu Jako przesanie Programu Opieki nad Zabytkami dla Gminy Smtowo graniczne na lata 2010-2013 mona przyj, e "...ochrona dziedzictwa kulturowego winna suy przede wszystkim rozwojowi spoecznogospodarczemu gminy i regionu. Rozwj ten dotyczy winien przede wszystkim funkcji turystycznych i zwizanych z kultur w tym: ochronie krajobrazu kulturowego, zapobieganiu bezrobociu. Jako taki ma szans na uzyskanie wsparcia ze strony programw centralnych i regionalnych, w tym - finansowanych za rodkw Unii Europejskiej". Jednoczenie integralnym elementem tych dziaa winna sta si kompleksowa rewaloryzacja - rewitalizacja zdegradowanych obszarw wiejskich tak, aby wykreowana "nowa jako" harmonijnie wspistniaa z istotnymi wartociami krajobrazu kulturowego i podnosia jako ycia mieszkacw... Przesanie to jest zgodne z zapisami w dokumentach strategicznych szczebla krajowego i wojewdzkiego. Problematyka ochrony rodowiska kulturowego zauwaona zostaa tylko w "Strategii powiatu starogardzkiego" i w zasadzie pominita w dokumentach strategicznych na poziomie lokalnym w "Strategii Gminy Smtowo Graniczne" i w poszczeglnych "Programach Odnowy Wsi". Program Opieki nad Zabytkami okreli Cel strategiczny, cele szczegowe, kierunki dziaa, typ dziaa wspierajcych i zadania do realizacji w okresie czteroletnim. Sformuuje rwnie zadania do realizacji w dalszej perpektywie czasowej. Problematyka ochrony obszarw i obiektw o walorach kulturowych jest dobrze osadzona na poziomie krajowym i wojewdzkim dokumentw strategicznych. Z dokumentw lokalnych jedynie Studium uwarunkowa okrela zadania polityki ochrony rodowiska kulturowego w sferze przestrzennych dziaa. Wykorzystuje ono wiedz o rodowisku kulturowym Gminy opart o rozpoznanie materiaw archiwalnych, studialnych oraz na otrzymanych od Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw informacjach, wytycznych do opracowywanego aktualnie Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego, a take wykonanych w 2009 roku: Gminnej Ewidencji Zabytkw i Programu Opieki nad Zabytkami. We wskazanych dokumentach - opracowanych dla szczebla lokalnego istotna jest przede wszystkim ochrona krajobrazu kulturowego i ochrona prawna obszarw i zespow zabytkowych oraz ich rewaloryzacja
i restauracja. Wykorzystanie tych walorw w celu rozwoju turystyki, stymulacji rozwoju gospodarczemu w tym zapobieganiu bezrobociu i podnoszeniu wiadomoci w obszarze okrelenia tosamoci Kociewia , podkrelaniu tosamoci lokalnej, podnoszeniu poziomu edukacji, wiadomoci roli i wartoci zabytku w yciu danej spoecznoci, budowy spoeczestwa obywatelskiego, podnoszeniu jakoci ycia. Zaoenia programowe Programu Opieki zostay tak wybrane i sfromuowane, aby cele, ktre spoeczno winna osign miay sznse zrealizowania w bliszej i dalszej perspektywie czasowej ku zadowoleniu spoecznoci lokalnej.
Strona 16
CZ II. DIAGNOZA STANU RODOWISKA KULTUROWEGO NA TERENIE GMINY SMTOWO GRANICZNE Przeszo przyszoci Rozdzia 1. ZARYS DZIEJW Oddzia 1. Prehistoria Czowiek na terenach dzisiejszej gminy pojawi si w mezolicie. Od neolitu ziemie te byy przez niego zamieszkae i zagospodarowane. Ludzie zajmowali si tu rolnictwem, hodowl i rzemiosami - wiadcz o tym liczne ostatnio pozyskane archeologiczne znaleziska. Charakter wystpujcego tu osadnictwa by rny. Niektre z osad istniay krtko, inne znacznie duej. Zaleao to od rodzaju gospodarki rolnej jak prowadzono. Znaleziska wiadcz o licznych grupach osadniczych rnych kultur i znacznej ich migracji. Liczba osad, do lznacznie wzrosa we wczesnych wiekach rednich. Byy to niewielkie skupiska ludnoci rolniczej, zasiedlajcej wwczas lene polany. Ludno handlowaa z przybywajcymi z daleka kupcami. O ich kontaktach gospodarczych z wieloma orodkami wiadcz znalezione monety: polskie, niemieckie, angielskie, czeskie, duskie. Przez Skrcz i Osiek przebiega redniowieczny szlak bursztynowy. W tym czasie powstay relacje pisane o zamieszkujcych tu ludziach. Znajdujemy je w kronikach bizantyskich, frankoskich i germaskich, w tym znanego powszechnie Geografa Bawarskiego oraz w relacjach podrnikw ydowskiego i angielskiego. Teren dzisiejszej gminy we wczesnym redniowieczu lea nieco na uboczu wczesnych dziaa politycznych. Grody - wczesne orodki wadzy, powstay w rejonach Wierzycy, tu dominowao osadnictwo otwarte. Oddzia 2. Od czasw redniowiecza W okresie panowania na Pomorzu Ksit Pomorskich wiele ze znanych nam dzisiaj ukadw osadniczych ju istniao. Tereny te byy zasiedlone od dawna. W wikszoci przypadkw brak jest jednak dokumentw potwierdzajcych nadania bd lokacje. Wikszo informacji pochodzi z innych rde i w wikszoci z okresu pniejszego. Stosunkowo mao posiadamy informacji pisanych o Smtowie. By to prawdopodobnie jeden z majtkw rycerskich. W wiekach rednich Smtowo i okolice wymieniane byy w kilku dokumentach. Najstarsza znana nam informacja pochodzi z dokumentu wystawionego przez Mciwoja II w 1274 r. w wieciu. Dotyczy nadania ziem, jako uposaenie dla zakadanego wwczas klasztoru Cystersw w Pelplinie. Przy opisie granicy dbr pojawia si nazwa Jania. Przypuszcza si, e dobra jaskie w wiekach rednich stanowiy jeden kompleks. W rdach pisanych pojawia si w 1307 roku Frca. Istniaa ju wtedy wie Lalkowy - jednake nieznany jest jej dokument lokacyjny. Wiemy, e w 1305 r. Piotr wica sprzeda j Krzyakom. W 1308 roku Pomorze opanowali Krzyacy. Potwierdzali oni w wikszoci przypadkw wczeniejsze nadania, dokonane przez Ksit Pomorskich na rzecz rycerstwa. Po 1334 roku, po podpisaniu Traktatu Kaliskiego Krzyacy znacznie rozwinli gospodark na posiadanych ziemiach. W latach 1353-1437 w wyniku ich dziaalnoci powstao dalszych 8 wsi /wsi czy dbr rycerskich?/. Badacze podajc nazwy osad nie rozrniaj wsi lokacyjnej, dbr rycerskich i folwarkw. Te ostatnie powstaway na Pomorzu gwnie w poowie XVI wieku. Jak wygldaa struktura osadnicza w wiekach rednich, nie wiemy. Domniemywa mona, e istniejce ju wwczas wsie lokacyjne, jako wiksze, silniejsze organizmy gospodarczne, przetrway. Zaniky niektre osady wymieniane w dokumentach - by moe folwarki i wsie dworskie. Ksita Pomorscy lokowali wsie na prawie polskim. Krzyacy wprowadzali prawo chemiskie. Zmieniony zosta tym samy system dziedziczenia przy wyganiciu mskiej linii rodu. Osadzono na ziemi zarwno Polakw jak i Niemcw. Zgodnie z nowym prawem dziedziczy mogli czonkowie rodziny i kobiety. Rwnolegle Krzyacy stosowali prawo magdeburskie - tu dziedziczenie ograniczano tylko do potomkw mskich. Nie zaniechano te prawa polskiego. Cz osad pozostaa nadal na prawie polskim /dokumenty wymieniaj tu wie Luchowo/. Nowe prawo wpyno na znaczny rozwj gospodarczy tych ziem. Zaczto stosowa trjpolwk, wprowadzono czynsz. Obcienie nim byo niewielkie. Chopi byli tym samym zainteresowani zwikszeniem produkcji, poniewa mogli korzysta z wyprodukowanej nadwyki. Znacznie wzrosa w tym czasie produkcja zboa. Zwikszy si jego eksport. Doprowadzio to jednak w konsekwencji do
zwikszenia obcie czynszowych i pogorszenia si sytuacji chopw. Wsie lokowane przez Krzyakw posiaday swj samorzd. W 1344 roku rozpocza si wojna trzynastoletnia. Podczas jej trwania ziemie Pomorza zostay spustoszone. Lustracje okrelaj, e po jej zakoczeniu, 80% dawnych osad - zamienio si w pustki. Pomorscy mieszkacy zarwno chopi jak i szlachta znacznie zuboeli. Na ziemie te zacza napywa zasobna szlachta z Korony i Prus. Nasta czas spokoju. Powoli gospodarka stabilizowaa si. Wzrastaa produkcja. Wiek XVI - by okresem zdecydowanego rozwoju gospodarczego. Nastpi wzrost produkcji rolnej, rozwj folwarkw, nasta czas stabilizacji. jednake XVII wiek zdecydowanie zmieni dotychczasowy stan. Kolejne wojny znw zrujnoway Pomorze. Niekorzystny dla by szczeglnie okre walk ze Szwedami. Pomorze ponioso wwczas due straty. W latach 1626-1629 wojska szwedzkie Gustawa Adolfa kilkakrotnie przetoczyy si przez Kociewie. Niszczyy osady, wsie, zjaday i rekwiroway ywno oraz zwierzta hodowlane. upem Szwedw padao wszystko. Pozostay spalone wsie, zrujnowana gospodarka. W 627 roku na Pomorzu pojawio si wojsko polskie z krlem Rzeczypospolitej - Zygmuntem III Waz. W sierpniu 1627 roku krl prawdopodobnie zatrzyma si w dobrach joskich Piotra Kostki. Nie opacane naleycie wojsko polskie dopeniao miary zniszczenia dokonanego przez Szwedw. Pomorze nie zdoao jeszcze podnie si gospodarczo po pierwszej wojnie szwedzkiej gdy rozpocza si nastpna. Lata 1655 - 1660 to okres najazdu wojsk Karola X Gustawa. Pomorze po raz kolejny byo teatrem dziaa wojennych. Przeciwko Szwedom stawali wojewodowie: Ludwik i Jakub Wejher. Jakub Wejher wojewoda pomorski stworzy chopskie oddziay partyzanckie, ktre dziaay gwnie na poudniu wojewdztwa. Szwedzi zdobyli wwczas wszystkie zamki i miasta Prus Krlewskich, osiedla palili. Niszczyli wszystko po drodze. Grabili - kocioy, siedziby szlachty, wsie. Tak jak poprzednio do zniszcze tych przyoyo si take wojsko polskie. Wojn zakoczy pokj oliwski w 1660 roku. Pomorze byo zrujnowane po raz kolejny. Folwarki szlacheckie i gburskie wsie wyludniy si. Gospodarstwa straciy wyposaenie - nie byo czym uprawia ziemi. Upado rzemioso wiejksie. Zanik handel. Poziom strat by wysoki. Ludno Pomorza zmniejszya si o ponad 60%. Rwnie poziom zniszczenia wsi pomorskiej historycy okrelaj na ponad 60%. Powoli chopi zasiedlali pustki, brali dzierawy. Gospodarka odradzaa si. Rozwijaa si produkcja rzemielnicza, wzrastaa wymiana handlowa. Wie powoli zmieniaa swoje oblicze. Zwikszya si powierzchnia gruntw folwarcznych przy jednoczesnym zmniejszeniu si wiejskich gruntw uprawnych. Folwarki bazoway gwnie na pracy najemnej. Zmniejszya si ilo paszczyzny, w zamian za czynsz pacony przez gburw. Na pustkach osadzano chopw, czsto na dugo terminowych dzierawach. Pomorze w tym czasie potrzebowao intensywnej pracy i rk do pracy. Gospodarka stabilizowaa si. Okres 40 lat pokoju przerwaa wojna pnocna. Trwaa od 1700 do 1721 roku. Przez Kociewie przechodziy wojska saskie, rosyjskie i koronne. Miasta i wsie paciy kontrybucje najedzcom. Podkopao to znowu gospodark Pomorza. Nowa wojna rozpocza si w 1734 roku przy wyborze Stanisawa Leszczyskiego na krla Polski. Chwile spokoju po wojnie sukcesyjnej nie trway jednak dugo. Lata 1756 - 1763 to lata wojny siedmioletniej. Znw na ziemi pomorskiej pojawiy si wojska pruskie i rosyjskie. Lustracje wykonane w 1765 roku podaway, e "...puste wsie, bez mieszkacw, zniszczone przez Moskw nie przynosz dochodw". Ucierpieli wszyscy i dwory i chopi. Po burzliwym XVIII wieku na podatny grunt w Europie trafiy idee wolnoci i nowego porzdku niesione przez Napoleona i jego armi. Przyniosy znaczce owoce. W wikszoci krajw europejskich rozpocz si od pocztku XIX wieku proces uwaszczenia chopw. Take Pomorze pod rzdami pruskimi powoli zaczo si uwaszcza. Rzd pruski, edyktem z 1807 roku w majtkach pastwowych znis poddastwo chopw posiadajcych dziedziczne prawo do zajmowania ziemi /w 1808 - chopom pozostaym, a w 1811 - chopom z dbr szlacheckich/. Edykt znoszcy poddastwo pozwala rwnie na posiadanie, zbywanie i nabywanie majtkw ziemskich i gospodarstw przez chopw oraz pozwala na swobodny obrt ziemi kademu. Jednake nie byo to rwnoznaczne z procesem uwaszczenia. Uwaszczenie w domenach /majtkach pastwowych/ ogoszono w 1808 roku. W tym czasie domenalnymi wsiami byy Smtowo, Luchowo oraz Lalkowy. W pierwszej poowie XIX wieku znoszona te bya we wsiach wsplnota gminna. Edykt z 1811 roku i degradacja z 1816 - okrelay zasady i regulacje uwaszczenia pomidzy wsi i dworem. Maorolni - dannicy, chaupnicy, rotaje zostali wykluczeni z uwaszczenia. Jednake dugo jeszcze chopi byli
Strona 18
zobowizani do penienia rnych suebnoci na rzecz dworu. Dopiero rozporzdzenie z 1921 r. zlikwidowao serwituty. Chopi, ktrzy byli uprawnieni do uwaszczenia, musieli wnie na rzecz feudaa koszty odszkodwania za otrzymane prawo wasnoci do ziemi, zabudowania i zwolnienie od wiadcze feudalnych. Feudaowie aby zwikszy swoje korzyci stosowali rnego rodzaju wybiegi. Przesiedlali chopw na nowe tereny. Z gmin wiejskich przenosili ich na obszar dworski, na wydzielone obszary poza terenem gminy wiejskiej, nieznacznie mniejszych. Feudaowie powszechnie te stosowali "rugi" - nie odnawiali dzierawy i wysiedlali chopw gdy jej termin upyn. W latach 1815 - 1819 z Kopytkowa do Bobrowca przeniesiono grup chopw. Rozparcelowano teren i utworzono folwark. W 1891 - 1901 rozparcelowano take cz dbr Rynkwka. Powstao wwczas 47 nowych gospodarstw dworskich, dla ktrych utworzono odrbn gmin wiejsk w Rudawkach. Za w 1902 1906 r. w Bobrowcu utworzono 19 nowych gospodarstw rolnych na ktrych osadzono Niemcw z Woynia i Rosji. Reces by dokumentem, ktry okrela warunki uwaszczenia, ktry popisywali: waciciel ziemski i uwaszczajcy si. Chopi w znaczcej wikszoci nie umieli pisa. Recesy byy wic im odczytywane i tumaczone na jzyk polski. Rodzio to wiele nieporozumie. W 1817 roku rzd pruski powoa - Prusk Komisj Generaln do Regulacji Stosunkw Wasnociowych w Kwidzynie. Zlikwidowania zostaa w 1909 roku. Zajmowaa si ona procesem uwaszczania. Uwaszczeniu podlegay take grunty mynarzy, kowali i karczmarzy. Z procesu tego wczone byy gospodarstwa, ktre uytkoway grunty plebana i organisty. Mynw byo niewiele, w dokumentach wymianiany jest np. myn w Lalkowach - wybudowany w 1835 roku. Karczmy znajdoway si w kilku miejscowociach i nadal pozostay w rku wacicieli ziemskich. Jako dzierawcy pojawili si ydzi. Dzierawili karczm w Kocielnej Jani, potem w tym miejscu zbudowali dom handlowy. Chopi za uwaszczenie pacili 25 - krotn wielko czynszu. Niewielu z nich mogo podoa takim opatom. Zobowizania ich przej Bank, ktry wypaca naleno feudaowi. Od chopa pobiera raty spaty przez okoo 40-60 lat. Wiosna Ludw, wpyna na procesy uwaszczenia. W 1850 roku ogoszono nowe przepisy. Zniesiono cz uprawnie przysugujcych dzieciom. Uwaszczone miay zosta wszystkie nieuwaszczone dotychczas gospodarstwa oprcz dziaek suby folwarcznej i gospodarstw dzierawionych czasowo od dworu. Zniesiono take robocizn na rzecz dworu. Po uwaszczeniu wzrosa ndza chopw. Znaczna ich cz, nie znajdowaa miejsc pracy. Rozwijajce si folwarki ziemskie nie byy w stanie wchon wolnej ju teraz ludnoci chopskiej. Bezrolna wie uboaa. W pierwszej poowie XIX wieku dobra ziemskie, dofinansowane poprzez spaty wynikajce z uwaszczenia chopw, znalazy si w dobrej kondycji ekonomicznej. Pozyskane pienidze zainwestowano w unowowoczenienie, a ta w majtkach staa na wysokim poziomie. Waciciele ich wprowadzali nowe sposoby uprawy, wydajne gatunki zb, dobre hodowlane gatunki byda i owiec. Stosowali te nowoci techniczne. Pozyskane w procesie uwaszczenia rodki inwestowali w rozwj gospodarki rolnej. Powstaway wwczas nowe zabudowania folwarczne - nowoczesne, murowane, obszerne. Wprowadzano nowe technologie. W wikszoci majtkw na tym terenie powstay gorzelnie. Przynosiy spory dochd i byy wyposaone w nowoczesne maszyny parowe. Gorzelnie istniay w: Bobrowcu, Kopytkowie, Lalkowych, Luchowie, Lenej Jani, Rynkwce, Smarzewie i Starej Jani. Wybudowano take nowe dwory bd paace, wyposaono parki w urzdzenia ogrodowe, powstay szklarnie. We Frcy i starej jani znajdoway si cegielnie, w Lenej Jani, Smarzewie i Smtowie istniay mleczarnie. W Kornatce i Lalkowach myny. Majtki dobrze zarzdzane, przynosiy dobry dochd. Wielu z ich wacicieli posiadao wyksztacenie uniwersyteckie i naleeli oni do powstaego w 1822 roku w Grudzidzu Towarzystwa Gospodarki Ziemskiej. Towarzystwo to posiadao do 1907 roku swoje filie w Kamionce i Czerwisku. Zadaniem Towarzystwa byo midzy innymi prowadzenie doradztwa i doksztacenie wacicieli ziemskich. Nadal jednak obowizywaa dziesicina. Na pocztku lat 70-tych XIX wieku Komisja Generalna rozpocza jej wykup. Okrelono wysoko spat przypadajcych na waciciela ziemskiego i wocianina. Koci otrzymywa jej 25 - krotno.
Ziemia Smtowska przez wieki naleaa do Rzeczypospolitej. Po rozbiorach Pomorze znalazo si w granicach pastwa pruskiego. wczesna polityka pruska dya do wynarodowienia spoeczestwa polskiego. Na pocztku XIX wieku poza Frc - wszystkie majtki ziemskie - dawne dobra szlacheckie przeszy w rce Niemcw. Frca do 1840 roku pozostawaa wasnoci Polaka, L. M. Mieczkowskiego. Wsie zamieszkiwali Kociewiacy, ludno bdca tu od pokole. W drugiej poowie XIX wieku na tereny gminy przybyli kolonici z Niemiec. Pojawia si te grupa ydw - nieliczna. Prowadzili interesy, zarzdzali folwarkami, nadzorowali produkcj i zajmowali si handlem. Od poowy XIX wieku rzd pruski finansowa rozwj drg. Zbudowano wwczas drog Czerwisk Starogard. W 1902 roku odcinki drg gminnych Lena Jania - Lalkowy oraz Rynkwka - Kamionka. W latach 1914 - 1916 powsta odcinek drogi Stara Jania - Lena Jania. W latach 1902 - 1903 powsta odcinek kolei Smtowo - Skrcz przez Star Janie, a w 1904 roku odcinek Twarda Gra - Nowe. Tym samym obszar ten pozyska poczenie kolejowe z Gdaskiem, Bydgoszcz i Starogardem, a w 1906 roku z Czerskiem. Budowa kolei zmienia zasadniczo tutejszy krajobraz. Zanik dawny majtek - Czerwisk. Powstaa stacja kolejowa, ktra otrzymaa nazw Smtowo. A na terenach dawnego majtku Czerwisk po wojnie pobudowano domy mieszkalne. Uksztatowane zostao centrum nowej kolejowej osady. Powsta zesp zabudowy zwizany z dworcem i kolejowe osiedle mieszkaniow. Wybudowano je dla robotnikw sprowadzonych z Niemiec do budowy linii kolejowej. W tym czasie powsta te ewangelicki koci wraz z plebani. Ziemia Smtowska w latach 1818 - 1920 naleaa do powiatu kwidzyskiego, a w latach 1920 - 1939 do powiatu starogardzkiego. Rozdzia 2. OCHRONA ZABYTKW Gmina Smtowo Graniczne jest obszarem posiadajcych wiele zespow przestrzennych i obiektw o wartociach kulturowych - zabytkw. Cz z nich objta zostaa ochron prawn poprzez wpis do rejestru zabytkw nieruchomych i ruchomych - prowadzonych przez Pomorskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw bd poprzez zapisy w miejscowym planie zagospodarowanie przestrzennego gminy. Ochron objte s take zabytki ruchome umieszczone w inwentarzu Muzeum Ziemi Kociewskiej. Jednake dziedzictwo kulturowe to nie tylko dobra objte wyej wymienionymi formami ochrony, to take dobra inne, tworzce kulturowy krajobraz gminy, bdce wiadectwem dokona miejscowej spoecznoci, stworzone przez wieki bdce wiadectwem jej kulturowego dorobku. Oddzia 1. Rejestr zabytkw Obiekt zabytkowy do rejestru zabytkw wpisuje Pomorski Wojewdzki Konserwator Zabytkw, wydajc decyzj administracyjn. Do rejestru wpisane moe zosta take otoczenie zabytku, nazwa geograficzna, historyczna lub tradycyjna. Wpis do rejestru moe nastpi z urzdu bd na wniosek waciciela lub uytkownika wieczystego gruntu, na ktrym znajduje si zabytek nieruchomy (art.10 Ustawy...). Urzd Pomorskiego Wojewdzkiego Konserwatora prowadzi rejestr dla: - zabytkw nieruchomych (s to zabytki architektury i budownictwa w tym techniki, inynierii, pomniki, cmentarze itp.) - zabytkw ruchomych - dziea sztuki, rzemiosa, zabytki i techniki, - zabytkw archeologicznych, nieruchomych (ruchome znajduj si w inwentarzach muzealnych). 1.1 Rejestr zabytkw archeologicznych Polska przyja i ratyfikowaa Europejsk konwencj o ochronie dziedzictwa archeologicznego - Konwencja z La Valetta z dnia 16 stycznia 1992 roku. Celem jej jest ochrona dziedzictwa archeologicznego jako rda zbiorowej pamici europejskiej i jako instrument do bada historycznych i naukowych. Zabytek archeologiczny - to zabytek nieruchomy, bdcy powierzchniow, podziemn lub podwodn pozostaoci egzystencji i dziaalnoci czowieka, zoon z nawarstwie kulturowych i znajdujcych si w nich wytworw bd ich ladw, albo zabytek ruchomy bdcy tym wytworem. (art. 3 pkt 4 Ustawy).
Zabytkiem archeologicznym s stanowiska archeologiczne w przestrzeni - warstwy kulturowe, jak rwnie obiekty ruchome, znalezione w tych warstwach. Mog wic wystpowa dwie formy ekspozycji zabytkw archeologicznych: stanowisk in situ i zwizanych z nimi obiektw ruchomych, rwnie in situ lub obiektw ruchomych w ekspozycji muzealnej. adna z tych form nie funkcjonuje w Gminie. Nie s tu prezentowane eksponaty archeologiczne in situ i w ekspozycji muzealnej. Cz gminy posiada rozpoznanie archeologiczne, AZP arkusze nr 25-44, 26-44. Ponadto przy okazji budowy autostrady, odkryto szereg stanowisk archeologicznych, ktre nie zostay ujte w dokumentacji konserwatorskiej. Pozyskano znaczn liczb eksponatw, dokumentujcych pradziejowe osadnictwo. Wyniki tych bada nie figuruj w kartach ewidencyjnych stanowisk, tym samym ze wzgldw formalnych w opracowaniu nie przytacza si ich. REJESTR ZABYTKW ARCHEOLOGICZNYCH - woj. pomorskie Dla gminy Smtowo Graniczne Tabela 2
L.P. 1. 2. 3. 4. 5. 6. MIEJSCOWO Kocielna Jania Kocielna Jania Kocielna Jania Kocielna Jania Lena Jania Stara Jania RODZAJ STANOWISKA Osada Osada Cmentarzysko paskie Osada otwarta Cmentarzysko i osada Cmentarzysko paskie Wczesna epoka elaza Wczesna epoka elaza CHRONOLOGIA Kultura wschodnio - pomorska Okres rzymski NUMER REJESTRU 139/A 26.03.1971 141/A 31.03.1971 142/A 31.03.1971 171/A 21.11.1987 432/A 18.12.1987 243/A 7.12.1972
rdo; Dane z Urzdu Pomorskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw /Muzeum Archeologiczne w Gdasku/ Opracowanie Autora na podstawie udostpnionej dokumentacji. Weryfikacja - grudzie 2009/. 1.2 Rejestr zabytkw nieruchomych Do rejestru zabytkw nieruchomych wojewdztwa pomorskiego wpisane zostay zabytki architektury i budownictwa, ktrych zabytkowa warto w skali gminy i regionu jest znaczca. Identyfikuj one krajobraz kulturowy. Obiekty lub zespoy zabytkowe wpisywane s do rejestru zabytkw przez Pomorskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw z urzdu lub na wniosek jego waciciela. REJESTR ZABYTKW NIERUCHOMYCH woj. pomorskiego Tabela 2
Nowy nr rejestru 303 300 854 862 1026 1130 1131 1671 Nr decyzji /stary/ 298 239 739 746 878 976 977 1191 Data wpisu do rejestru zabytkw 06.08.1962 06.08.1962 15.01.1977 25.04.1977 24.06.1988 26.08.1986 26.08.1986 04.08.1998
L.p. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Obiekt Koci parafialny p.w. w. Trjcy Koci parafialny p.w. w. Barbary Paac Piwnice dworu i oficyny wraz z cznikiem Zesp paacowo - parkowy (paac, park) Zesp dworsko - parkowy (dwr, spichlerz, park) Zesp dworsko - parkowy z folwarkiem (dwr, park, kurnik, piwniczka, lodownia, magazyn, oficyna, dom, 3 obory, stodoa, brama) Zesp kocioa parafialnego p.w. Krwi Paskiej z plebani
Miejscowo Kocielna Jania Lalkowy Rynkwka Smarzewo Kopytkowo Lena Jania Stara Jania Smtowo Graniczne
Lista ta jest nadal list otwart i to czy bdzie si powiksza zalee moe take od decyzji wadz gminy, mieszkacw i wacicieli zabytkw. Uznanie przez waciciela lub uytkownika obiektu celowoci jego ochrony, moe skutkowa wpisaniem go do rejestru zabytkw. Dla obiektw tych mona pozyskiwa rodki finansowe z rnych rde na: remonty, rewaloryzacje, dokumentacje itp. 1.3 Rejestr zabytkw ruchomych
Zabytek ruchomy to "...rzecz ruchoma, jej cz lub zesp rzeczy ruchomych bdcych dzieem czowieka lub zwizanych z jego dziaalnoci i stanowic wiadectwo minionej epoki lub zdarzenia, ktrych zachowanie ley w interesie spoecznym ze wzgldu na posiadan wartro historyczn, artystyczn lub naukow (art. 3 pkt 1 i 3 Ustawy o Ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami). Rejestr zabytkw ruchomych prowadzony jest przez Pomorskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw. Do rejestru zabytkw ruchomych wpisywane s zabytki pozostajce w posiadaniu osb fizycznych i prawnych. Tabela 3 Rejestr zabytkw ruchomych Zabytki ruchome wpisane do rejestru zabytkw znajduj si w gminie tylko w dwch kocioach parafialnych w Lalkowach i w Kocielnej Jani. S to zespoy wyposaenia kociow.
L.P. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany B-121/73 Kocielna Jania B-105/72 Kocielna Jania Koci parafialny B-240/86 Lalkowy NR MIEJSCE MIEJSCOWO OBIEKT REJESTRU PRZECHOWYWANIA B-86/72 Lalkowy DECYZJA NR DATA WPISU
Koci parafialny pw. Wyposaenie kocioa, zesp paskorzeb KL.IV29.02.1972 w. Barbary i rzeb 6201/1238/72 Paskorzeba - zoenie do grobu Paskorzeba - cierniem ukoronowanie Paskorzeba - Zmartwychwstanie Paskorzeba Grupa Aniow Paskorzeba Grupa Aniow Paskorzeba Zwieczenie Paskorzeba w. Jerzy Rzeba - Chrystys na tronie Koci parafialny pw. Wyposaenie kocioa w. Barbary Obraz "Chrzest Chrystusa w Jordanie" Obraz "Chrystus uciszajcy morze" Obraz "Cierniem ukoronowanie" Obraz "w. Urszula" Obraz "w. Anna Samotrze" Otarze boczne Obraz "w. Mikoaja z ostrza bocznego" Obraz "w. Jzef z Dziecitkiem" Obraz "w. Roch" Chrzcielnica Ambona Konfesjona Wyposaenie kocioa awa awa Feretron z obrazami Feretron z obrazami: "w. Maria Magdalena" "Matka Boska z Dziecitkiem" Obraz "w. Maria Magdalena" z feretronu Obraz "Matka z feretronu Rzeba "Krucyfiks" Rzeba "Krucyfiks" Rzeba "Krucyfiks" Rzeba "Krucyfiks procesyjny" Strona 22 Boska z dziecitkiem" KL.IV6201/21/73 12.01.1973 KL. IV30.09.1972 6201/3993/72 KL.IV6201/21/73 2.01.1973
34.
Rzeba "Krucyfiks"
*
Wykaz PSOZ, dzia zabytkw ruchomych
Lalkowy Ruchome wyposaenie Kocioa tworz gwnie; rzeby, obrazy, dwa konfesjonay, krucyfiksy i naczynia liturgiczne. We wntrzu znajduje si szereg obiektw, dla ktrych wskazane byo by zaoenie kart ewidencyjnych zabytkw ruchomych oraz wpisanie czci z nich do rejestru zabytkw nieruchomych. Ze wzgldu na istniejce niekorzystne warunki dla zabytkw ruchomych, cz z nich w latach 90-tych XX wieku poddana zostaa pracom konserwatorskim i jako depozyt przekazana do Muzeum Diecezjalnego w Pelplinie. Ponadto w kociele na uwag zasuguj: neogotyckie wyposaenie kocioa - otarze, balustrada chru, powstae na przeomie XIX i XX wieku oraz witrae z pocztku XX wieku - wykonane w Berlinie. Zachowaa si te neogotycka ambona - zdemontowana, przechowywana w budynku dawnej organistwki. Zaleca si renowacj i przeniesienie jej do wntrza kocioa.
KocielnaJania Ruchome wyposaenie kocioa to obiekty powstae w XV - XX w. Poza obiektami wpisanymi do rejestru zabytkw w kociele znajduje si szereg cennych zabytkw, s to: obrazy, otarze, chrzcielnica, tkaniny, witrae - te ostatnie XIX-wieczne. Obiekty cenne artystycznie, niektre charakterystyczne dla lokalnych warsztatw.
Kamionka Koci wybudowany w kocu XX wieku ze wspczesnym wyposaeniem. Brak obiektw wpisnaych do rejestru zabytkw nieruchomych. SmtowoGraniczne Koci wybudowany na pocztku XX wieku. Konsekrowany w 1904 roku. Wyposaenie neogotyckie, jednorodne stylowo, w okresie pniejszym wzbogacone dzieami sztuki ludowej. Brak obiektw wpisanych do rejestru zabytkw nieruchomych. Wskazane jest zaoenie kart ewidencyjnych zabytkw ruchomych dla wybranych obiektw wyposaenia kocioa. rdo; Dane z Urzdu Pomorskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw. Kady z obiektw wpisany do rejestru zabytkw ruchomych posiada kart ewidencyjn zabytku ruchomego. Karty te znajduj si w zbiorach Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw. Rozdzia 3. MUZEA Muzeum "...jest jednostk organizacyjn nie nastawiona na osiganie zysku, ktrej zadaniem jest gromadzenie i trwaa ochrona dbr naturalnego i kulturalnego dziedzictwa ludzkoci o charakterze materialnym i niematerialnym, informowanie o wartociach i treciach gromadzonych zbiorw, upowszechnianie podstawowych treci historii, nauki i kultury polskiej oraz wiatowej, ksztatowania wraliwoci poznawczej i estetycznej oraz umoliwienie korzystania ze zgromadzonych zbiorw. /art.1 Ustawy o Muzeach z dnia 21 listopada 1996 r./. Zabytki ruchome gromadzone w muzeach, wpisane s do inwentarza muzealnego. W Gminie Smtowo Graniczne nie istnieje formalnie placwka muzealna gromadzca zbiory dokumentujce kulturowy dorobek regionu. W szkole w Kamionce przechowywane s eksponaty, gromadzone przez Pani Regin Kotowks, ktre w przyszoci mog sta si podstaw zasobu Izby regionalnej lub placwku muzealnej. Rozdzia 4. PLAN OCHRONY ZABYTKW NA WYPADEK KONFLIKTU ZBROJNEGO I SYTUACJI KRYZYSOWYCH Gmina nie posiada Programu ochrony zabytkw na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych.
Strona 23
W oparciu o Rozporzdzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 25 sierpnia 2005 roku w sprawie organizacji i sposobu ochrony zabytku na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych /Dz. U. Nr 212, poz. 2153/, Gmina powinna Program taki opracowa. Rozdzia 5. DOKUMENTACJA KONSERWATORSKA - rodzaje ewidencji konserwatorskiej W zasobach Pomorskiego Wojewdzkiego Konserwatora i Krajowego Orodka Bada i Dokumentacji Zabytkw oraz w jego oddziale terenowym, Regionalnym Orodku Bada i Dokumentacji Zabytkw, znajduj si dokumantacje konserwatorskie, dokumentujce poszczeglne typy zabytkw; zespoy przestrzenne, cmentarze, zabytki techniki, zabytki ruchome oraz opracowania studialne i inne opracowania. Dla gminy Smtowo Graniczne w zasobach konserwatorskich wystpuj nastpujce rodzaje dokumentacji konserwatorskiej. Tabela 4 Rodzaje ewidencyjnej dokumentacji konserwatorskiej
Rodzaj dokumentacji Fiszki - archiwalny zbir kart ewidencyjnych Karty zielone Architektury Karty biae i budownictwa Techniki Karty cmentarzy Katalog parkw Zabytki ruchome - techniki Zabytki ruchome - dziea sztuki, rzemiosa Opracowania studialne Inne Brak Dane poufne Wedug katalogu Wedug katalogu WKZ WKZ, KOBiDZ, ROBiDZ Gwnie ROBiDZ W Instytucji przechowujcej, Materia pufny, wymaga zgody WKZ W Instytucji przechowujcej W Instytucji przechowujcej Brak WKZ, KOBiDZ, ROBiDZ WKZ, KOBiDZ, ROBiDZ WKZ, KOBiDZ, ROBiDZ WKZ, KOBiDZ, ROBiDZ 333 Ilo Miejsce przechowywania WKZ, KOBiDZ ROBiDZ WKZ, KOBiDZ, ROBiDZ Udostpnienie W Instytucji przechowujcej W Instytucji przechowujcej W Instytucji przechowujcej
rdo; Dane z Urzdu Pomorskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw i ROBiDZ Oddzia 1. Ewidencja adresowa - tzw."fiszki" Zgodnie z art. 22 ust. 2 Ustawy... ewidencj zabytkw znajdujcych si na terenie wojewdztwa prowadzi Wojewdzki Konserwator Zabytkw w formie kart ewidencyjnych, ewidencj z terenu gminy prowadzi wjt w formie zbioru kart adresowych zabytkw, objtych wojewdzk ewidencj zabytkw. Art. 22 pkt 4 Wjt... prowadzi gminn ewidencj zabytkw w formie kart adresowych zabytkw nieruchomych, objtych wojewdzk ewidencj zabytkw. Ewidencja konserwatorska - tzw. "fiszki" - karty adresowe zabytkw Podstawowym zasobem konserwatorskim - ewidencyjnym, okrelajcym zasb zabytkw nieruchomych asrchitektury s karty Gminnej Ewidencji Zabytkw. Gmina posiada opracowan w drugiej poowie 2009 roku Gminn Ewidencj Zabytkw. W zasobach archiwalnych sub konserwatorskich dostpny jest archiwalny - zesp kart adresowych zabytkw - tzw. Fiszek. Jest to zbir kart z podstawow informacj o wszystkich zespoach i obiektach o wartociach zabytkowych pooonych na terenie gminy. Wykonany przez Gdaski Orodek Dokumentacji Zabytkw w latach 70 - 80tych XX w. Informacj porzdkujc jest adres. Jest to zbir zamknity archiwalny. /Zgodnie z Rozporzdzeniem MKiDN z dnia 14 maja 2004 roku w sprawie prowadzenia rejestru zabytkw, jest to zbir pomocniczy/ Ewidencja ta wykonana zostaa na kartonowych fiszkach bibliotecznych. Tekst
zawiera podstawowe informacje o obiekcie zabytkowym: adres, miejscowo, gmin, powiat, wojewdztwo, ulic, nr budynku, nazwisko waciciela, dat budowy, materia z ktrego obiekt wykonano. Zawiera take zwiz charakterystyk architektury budynku, stan zachowania. Informacj o innych dokumentacjach konserwatorskich (biae karty, zielone karty), informacje czy obiekt znajduje si w rejestrze zabytkw - czy zosta ze wykrelony oraz czy istnieje, czy zosta rozebrany. Na odwrocie fiszki znajduje si czarno - biaa fotografia, data wykonania fiszki, zdjcia, nazwisko autora i miejsce przechowywania dokumentu. Informacja zawarta na fiszce pozwala zidentyfikowa obiekt i okrela jego zabytkow warto. W archiwalnym zbiorze ewidencji obiektw zabytkowych gminy Smtowo Graniczne w liczbie 333 znajduj si: 1/ zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytkw 2/ zabytki nieruchome nie wpisane do rejestru zabytkw Wykaz obiektw zabytkowych figurujcych w tym archiwalnym zasobie przekazany zosta Gminie przez Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw w Gdasku w 2003 roku, z zaleceniem zaoenia i prowadzenia przez Gmin Gminnej Ewidencji Zabytkw. Gminna Ewidencja Zabytkw wykonana zostaa w drugiej poowie 2009 roku. Jako materia wyjciowy przyjto archiwalny zbir obiektw zabytkowych tzw. Fiszek. GEZ wykonano w oparciu o prace; kameralne, terenowe, wywiady, bibliografie. Tabela 5 Stan obiektw zabytkowych wg ewidencji adresowej - tzw. "fiszek"
Ilo obiektw wg archiwalnej ewidencji WKZ Ilo obiektw wg Gminnej Ewidencji Zabytkw z 2009 r. Karty adresowe tzw. "fiszki" WNIOSEK: zasb zmniejszy si o okoo 25% ok. 355 244
rdo; Opracowanie wasne, dane z Urzdu Pomorskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw Liczba obiektw w GEZ jest mniejsza o okoo 25% w stosunku do zasobu archiwalnego. Wiele obiektw przestao istnie, znaczna cz za pozbawiona zostaa cech zabytkowych. Obecnie w Gminnej Ewidencji Zabytkw figuruj 244 obiekty. Za. nr 1 Gminna Ewidencja Zabytkw - spis Oddzia 2. "Biae Karty" Dla obiektw wpisanych do rejestru zabytkw nieruchomych, obiektw budowlanych i architektonicznych o wartociach kulturowych charakterystycznych - dla krajobrazu kulturowego Gminy Smtowo Graniczne wykonano karty dokumentacyjne, tzw. "Biae Karty". "Karty Biae" znajduj si w zbiorach Pomorskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw, w Regionalnym Orodku Bada i Dokumentacji Zabytkw w Gdasku i w Krajowym Orodku Bada i Dokumentacji Zabytkw w Warszawie. Dokumentacja ta sukcesywnie si powiksza. Wykonywana jest od koca lat 70-tych XX wieku. Obiekty wpisane do rejestru zabytkw powinny posiada "Bia Kart". Biaa karta jest standardow dokumentacj konserwatorsk. Dokumentuje si na niej zespoy przestrzenne, obiekty architektury i budownictwa, w tym take nieruchome zabytki techniki. Jest to kartonowa, biaa karta o formacie A-3, wypeniana dwustronnie, pismem maszynowym. Na stronie frontowej, znajduj si podstawowe dane o obiekcie: nazwa, data budowy, informacje o adresie, dane z ewidencji gruntw, status prawny, fotografia, orientacja, sytuacja, schematyczny olan i ewentualnie przekrj. Strony wewntrzne przeznaczone s na szczegowy opis obiektu, wedug cile okrelonego schematu. Zawarte s tam te wiadomoci o istniejcych dokumentacjach, jest ocena zachowania zabytkw i wskazania konserwatorskie. Ostatnia strona zawiera informacje o: bibliografii, kartografii, autorze. Karta Biaa moe posiada wkadki - karty formatu A-4, na ktrych znajduje si cig dalszy tekstu i fotografie obiektu. W 2009 roku Gmina zlecia wykonanie "Biaych Kart" dla dwch obiektw: 1) Kuni wiejskiej w Lalkowach 2) Czworaka podworskiego w Smarzewie Dokumentacja w 2-ch egzemplarzach zostanie przekazana WKZ.
Za. nr 2 - Spis: "Biaych Kart" Oddzia 3. "Karty zielone" Dla znaczcych dla miasta obiektw zabytkowych do koca lat 60-tych XX wieku wykonano karty ewidencyjne tzw. "Karty Zielone". Jest to kartonowa, zielona w kolorze karta z rubrykami, w ktrych zapisano w sposb syntetyczny informacje pozwalajce okreli zabytkowe wartoci obiektu. Informacje wpisywane byy odrcznie. Zawieray niezbdne informacje takie jak: pooenie, dat powstania, materia budowlany, form architektoniczn, stan zachowania, schemat planu. Zdjcie - stykwk, dat wykonania, autora itp. Dla Gminy Smtowo Graniczne nie natrafiono w zasobach archiwalnych na "karty zielone". Za. nr 3 - Spis "Kart zielonych" /brak kart/ Oddzia 4. "Karty Cmentarzy" Dla cmentarzy powstaych przed 1945 r. zaoono karty ewidencyjne cmentarzy - wedug standardw okrelonych przez wczesny Orodek Dokumenatcji Zabytkw w Warszawie. Oprcz danych identyfikujcych obiekt, posiadaj one rubryki zawierajce informacj o przynalenoci wyznaniowej, iloci i stylistyce nagrobkw, grobach osb znanych, wydarzeniach historycznych, zasobie i ukadzie kompozycyjnym zieleni. zobrazowane s zdjciami i planami cmentarzy z uwzgldnieniem analizy kompozycji ich rozplanowania, stanu zachowania i zalece konserwatorskich. Za. nr 4 Spis Kart Cmentarzy Wartoci Tabela 6 okrelajce tosamo Oddzia 5. "Katalog Parkw" Dla zabytkowych zespow zieleni parkowej, dworskiej i podworskiej opracowano w latach 70-tych XX wieku katalog parkw dla wczesnego woj. gdaskiego. S to opracowania studialne, zawierajce podstawowe informacje dotyczce: lokalizacji, wartoci zabytkowej zespow. Okrelaj ukad kompozycyjny zaoenia, cechy stylistyczne, materia rolinny, jego warto, istniejce obiekty architektoniczne i budowlane, ocen stanu zachowania ukadu. Dokumentacja przechowywana jest w: KOBiDZ, ROBiDZ, WKAZ. Egzemplarze tej dokumentacji byy przekazywane take: wacicielom /uytkownikom/ obiektw, Urzdom Gmin, Wojewdzkiemu Konserwatorowi Przyrody. Za. Nr 5 Spis dokumentacji parkw i zabytkowych zaoe zieleni Rozdzia 6. ZABYTKI IDENTYFIKUJCE KRAJOBRAZ KULTUROWY GMINY Krajobraz kulturowy - to przestrze historycznie uksztatowana w wyniku dziaalnoci czowieka, zawierajca wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodznicze - art. 3 ppkt 14 Ustawy... Zabytki architektury i budownictwa - wspdefiniujce krajobraz kulturowy - wsptworz tosamo miejsca. Krajobraz kulturowy i tosamo miejsca okrela historycznie uksztatowana i trwajca do dzi struktura przestrzenna, jak i "dziea" wspczenie nam tworzone. Jako tej przestrzeni, jej wzajemne powizania i funkcjonowanie stanowi o "genius loci" danego miejsca. W gminie Smtowo Graniczne elementw wiadczcych o dokonaniach miejscowej spoecznoci w minionych wiekach zachowao si sporo. Te, ktrych warto oceniono najwyej w skali gminy, regionu bd kraju objto ochron prawn, poprzez wpis do rejestru zabytkw. Ochron objto rnego typu obiekty. Te, ktre su obecnej spoecznoci utrzymane s zwykle w dobrym stanie. S widocznymi i wyranymi skadnikami krajobrazu kulturowego. Nale do nich kocioy, budynki dawnych szk. Funkcja niektrych z nich zmienia si. Dawne dwory na terenie gminy dzisiaj w wikszoci zamieszkiwane s przez rodziny osb zwizanych z powojennymi PGR-ami. Przed ostateczn dewastacj broni si ich budynki, ktrych due kubatury - namacaln materialn warto mona wykorzysta dla rnych celw. Pozbawione dawnego wyposaenia s dzisiaj wielorodzinnymi domami mieszkalnymi. W ruin popadaj obiekty, ktre technicznie zostay wyeksploatowane - gorzelnie, myny, spichlerze, stajnie, obory oraz te, ktrych funkcja uytkowa ulega zasadniczej zmianie. W tej grupie znajduj si; dawne dwory
moiejsca
to:
i oczywicie folwarki, ktrych czas technicznej wietnoci min. Nie su ju dawnej funkcji, a nowa nie zawsze zostaa im okrelona. Wdrujc po gminie, mona wskaza charakterystyczne obiekty - twory materialne i przywoa wartoci niematerialne, jako cechy okrelajce tosamo miejsc. Wartoci te s czytelne nadal w przestrzeni dla kadego, kto stara si pozna i zrozumie przynaleny do proces dziejowy. Przemierzajc teren gminy, poznajc ludzi i miejsca, z ktrymi s zwizani oraz miejsca, ktre s im bliskie oraz te, o ktrych zapomnieli albo ich nie poznali odczytujemy krajobraz kulturowy - histori osadnictwa zapisan przez wieki. Wartoci okrelajce tosamo miejsca to: Tabela 6
Osadnictwo Otwarte osadnictwo prehistoryczne rozpoznane od czasw neolitycznych po nowoytne. Domniemanie istnienia grodziska prehistoryczne /nie zlokalizowane/ w Lenej Jani. Ukady wiejskie Osadnictwo Dobra szlacheckie majtki ziemskie Dwory Wsie lokacyjne - o redniowiecznej lokacji Kocielna Jania, Lena Jania, Lalkowy, Kamionka. Wsie dworskie - folwarczne, zwizane z majtkami Frca, Kopytkowo, Rynkwka, Stara Jania, Lena Jania, Smarzewo. Osadnictwo rozproszone - zagrody samotnicze - wolnych chopw, XIX - XX w. - rugi z dbr szlacheckich, parcelacja dbr, osadnictwo kolonistw niemieckich. Kolonizacja rzdu polskiego - "poniatwki" - 20-lecie midzywojenne XX w. - Dobra rycerskie o redniowiecznej lokacji, nadania Ksit Pomorskich, Zakonu Krzyackiego i Krla Rzeczypospolitej. Odzwierciedlaj dawn struktur wasnoci, kondycj gospodarcz regionu, porzdek spoeczny. Zachowane z poowy XIX wieku - w wikszoci klasycyzujce. Lena Jania, Rynkwka - neogotyk. Kontynuuj tradycj siedzib rycerskich i szlacheckich od wiekw rednich. Rynkwka - neogotycki paac posadowiony na redniowiecznych fundamentach, prawdopodobnie na pozostaociach dawnej siedziby obronnej. Folwarki - dobra kocielne, szlacheckie - lokacje XVI, XVII, XVIII-wieczne.Wielkoprzestrzenne, z wielkokubaturow zabudow do produkcji rolnej. Gorzelnie w wikszoci majtkw: Bobrowiec, Kopytkowo, Stara Jania, Lena Jania, Lalkowy, Luchowo, Rynkwka, Smarzewo. Folwarki - od XVI w. wydzielane jako specjalizujce si gospodarstwa rolno - hodowlane. Rozlege, zwizane z siedzibami wacicieli ziemskich. Ksztatowane w XVIII i XIX wieku. Wykorzystuj walory krajobrazowe przestrzeni i istniejce ukady wodne. Parafialne o redniowiecznej lokacji - Kocielna Jania, Lalkowy. Koci poewangelicki - pocztek XX w. - Smtowo Graniczne. Przykocielne - katolickie, zakadane w wiekach srednich. Poewangelickie - pozostae po zamieszkujcej w XIX i I po. XX wieku ludnoci niemieckiej poza ukadami osadniczymi. Rodzinne wacicieli dbr ziemskich - w parkach podworskich. Kapliczki i krzye we wsiach i na rozstajach drg. Liczne, XIX i XX-wieczne. XX-wieczne - modernistyczne o rozbudowanych i niepowtarzalnych formach. Nieliczne - upamitniajce walk z okupantem niemieckim. Pomnik - upamitniajcy rycerza ziemi smtowskiej - Jan z Jani. Krajopbraz otwarty - rolniczy o stosunkowo niewielkiej intensywnoci osadniczej z harmonijnie wpisan we przestrzenn struktur. Odlege /na linii horyzontu/ panoramy gwnie zwartych ukadw osadniczych - wsi lokacyjnych i dworskich. Dominanty przestrzenne - duych majtkw ziemskich /Kopytkowo, Stara Jania, Lena Jania/. Osadnictwo rozproszone stosunkowo niewielkie zagrody samotnicze pord pl, kolonizacja XIX i XX-wieczna. Krajobraz poprzecinany sieci drg obsadzonych starodrzewiem - szpalery i aleje /lipy, dby, kasztanowce/.
Folwarki dworskie Folwarki Parki Kocioy Cmentarze Kapliczki, krzye Tablice pamitkowe
Krajobraz
Wartoci Tradycja walki o polsko ziemi. Legendy i podania /np. O Janie z Jani, O Farmazonie z Rynkwki/. Rycerski etos Jana niematerialne z Jani. Tradycja kuchni kociewskiej /np. karbonada, lepy led, ziemniaki trampane/.
Rozdzia 7. OCENA STANU ZACHOWANIA KRAJOBRAZU KULTUROWEGO Widoczne w wielu krajach zainteresowanie rodowodem kulturowym, miejscow tradycj, staje si zjawiskem spoecznym, powszechnym, odpowiedzi na powszechne procesy unifikacji. Istot tego zainteresowania jest poszukiwanie zwizku z okrelonym krgiem tradycji, lokaln spoecznoci z jej kulturowo uksztatowan przestrzeni yciow. Jest to potrzeba wspczesnego czowieka uzyskania poczucia kulturowej tosamoci, potrzeba coraz bardziej uwiadamiana. W Polsce na obszarach wiejskich trwa jeszcze proces odwrotny. Procesy gospodarcze po 1945 roku i wspczesne nam doprowadziy do przeobrae polskiej wsi, ktrych wyrazem sta si zanik tradycyjnych cech przestrzennych krajobrazu kulturowego wsi i upowszechnienie zunifikowanych form a take wzorcw architektury /zabudowy, ukadw przestrzennych obcej wiejskiej tradycji/.
Strona 27
Kociewie naley do regionu o wci jeszcze zasobnej architekturze regionalnej. Jednake w dobie gospodarki rynkowej, powszechnej dostpnoci do materiaw i swobodzie dziaa, do ponadregionalnych wzorcw jest obszarem, ktremu grozi utrata tosamoci. Celowa jest ochrona tych wartoci, ktre okrelaj tosamo miejsc, poprzez zachowanie ju istniejcych oraz poprzez takie ksztatowanie wspczesnych przestrzeni, aby chroni wartoci kulturowe - historyczne zachowane, istniejce. Kontynuacja tych tradycji wymaga uwzgldnienia take uwarunkowa fizjograficzno krajobrazowych oraz zwizkw funkcjonalno przestrzennych. Coraz waniejsze te staje si uwzgldnianie przesanek ekologicznych w ksztatowaniu wiejskiej zabudowy zgodnie z zasad zrwnowaonego rozwoju. Tradycje miejscowego warsztatu budowlanego i niepowtarzalno historycznie uksztatowanych przestrzeni widoczna jest w wielu ukadach. Zrnicowane uksztatowanie terenu, wielo form budowania, rodzaje rozplanowania ukadw przestrzennych oraz zrnicowanie ekonomiczne sprawiy, e prawie kada z wsi posiada niepowtarzalny charakter. To specyfika, swoista cecha kadego krajobrazu kulturowego. Cechami wyrniajcymi s: - charakter architektoniczny zabudowy - skala zabudowy - rodzaj tradycyjnie stosowanych konstrukcji i materiau - rodzaj wystroju architektonicznego Okrelenie tych cech i ich zachowanie to take warunek ochrony istotnych elementw krajobrazu kulturowego. Gmina Smtowo Graniczne przynaley do Kociewia i jego tradycji budowlanej. Na terenie gminy wystpuj charakterystyczne typy budownictwa wiejskiego. Wprowadzone zostay na obszar ten stosownymi przepisami pruskimi w II poowie XIX wieku. Zabudowa kociewska - reprezentujca najstarsze znane nam dokonania miejscowych warsztatw budowlanych w zasadzie nie istnieje. Z tradycyjnego budownictwa zachowa si jedynie dawny dwojak podworski w Smarzewie. /budynek nr 6 oraz take czworak - z pocztku XIX w., chata babci Kaniowej w Lalkowach/. Tradycyjne budownictwo Kociewia posugiwao si: drewnem, glin i kamieniem. W II poowie XIX wieku wprowadzono i stosowano powszechnie nieotynkowan ceg. Tradycyjne pokrycie stanowia soma, trzcina, sznydle lub gonty. Dla budownictwa murowanego z rzadka stosowano dachwk, poniewa bya zbyt droga. Dla dachw ppaskich powszechnie stosowano pap. Budynki charakteryzuj si zwarta bry, zaoon na palnie prostokta. Wysoko cian przyziemi w najstarszych wynosi nieco ponad 2 m. Nadawao to budynkom przesadzisty charakter. W budynkach murowanych ceglanych z drugiej poowy XIX wieku, wysoko cian nieco si zwikszya. Podwyszony te zosta cok. Dach tradycyjnego domu kociewskiego by stosunkowo wysoki, dwuspadowy. W drugiej poowie XIX wieku na murowanych domach pojawiy si powszechnie dachy: o kcie nachylenia 45 st., dachy ppaskie i dachy pulpitowe. Detal architektoniczny. Na terenie gminy tradycyjne chaty kociewskie nie zachoway si. Budynki murowane, ceglane, powszechnie wykorzystyway wachlarz zdobie przynalenych gwnie neorenesansowi; opaski okienne i drzwiowe, boniowania, zdobienia stolarki okiennej i drzwiowej. Jednake gro budynkw posiadao skromne elewacje bez zdobie. W krajobrazie gminy zdecydowanie dominuje zabudowa murowana. Domy mieszkalne - murowane z czerwonej cegy - to repezentatywne przykady pruskiego budownictwa. Wystpuj powszechnie dwa typy domw mieszkalnych o niewielkiej skali zabudowy: szerokofrontowy - parterowy i 1,5 kondygnacyjne z tzw. "erkiem". Odrbn grup, mieszczc si w typie domu szerokofrontowego s dawne dwojaki dworskie. Murowane, przysadziste ze stromymi dachami, ksztatoway niegdy jednorodn przestrze wsi dworskich. Na terenie gminy spotykamy te obiekty o wikszej skali zabudowy. W centrum Lenej Jani powstay miejskie kamienice z magazynami w przyziemiu. W Kocielnej Jani dom handlowy, w Starej Jani i Kopytkowie, pojedycze, kilkurodzinne domy mieszkalne z pocztku XX w.
Strona 28
Zabudowa folwarkw i gorzelni jest XIX wieczna, murowana z czerwonej cegy. utrzymana w stylistyce typowej, pruskiej architektury przemysowej - po czci wykorzystywaa wczesne, katalogowe wzorce. Na terenie gminy zachoway si budynki dawnych siedzib ziemiaskich. Obszerne formalnie raczej dwory ni paace - klasycyzujce w: Starej Jani i Kopytkowie. Neogotycka Rynkwka posadowiona zostaa na gotyckich fundamentach. Rozmachem imponuje klasycyzujcy paac w Smtwku i okazay - neogotycki dwr w Lenej Jani. Obiekty te zachoway si w rnym stopniu. Przez lata, wiele z nich, utracio swj pierwotny wygld. Modernizowane i przystosowywane do potrzeb swoich powojennych wacicieli bd uytkownikw, dzisiaj jedynie form i skal zabudowy daj wiadectwo swojego historycznego pochodzenia i dawnej wietnoci. Utraciy dawne wyposaenie. S wanym elementem krajobrazu kulturowego, take wiadectwem jego przeksztacania si. zachowane obiekty i zespoy wsptworz wyrazisty - historycznie uksztatowany obraz przestrzeni. Jest ich jednak niewiele. Te proponuje obj si ochron w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Parki jako tereny nieprodukcyjne, pozostawione same sobie i zapobiegliwoci PGR-owskich i po PGRowskich mieszkacw, utraciy wiele ze swych dawnych walorw kompozycyjnych i przyrodniczych. Przez lata stay si miejscem towarzyskich spotka i rdem opaowego drewna. Niepielgnowane, zarosy chwastami i samosiejkami a istniejce w nich urzdzenia ogrodowe i systemy wodne zostay zniszczone. W wikszoci przypadkw czekaj na lepsze czasy. Parki, powizane z pobliskimi ciekami, w znacznym stopniu zachoway starodrzew a po cmentarzach dawnych wacicieli pozostay uomki nagrobkw. Folwarki - stanowiy nieodczny element majtku ziemskiego. Stara, produkcyjna zabudowa, zostaa mocno wyeksploatowana. W czci ukadw stare budynki zastpiono nowymi - w II po. XX w. Tym samym zmieni si czciowo ich historyczny ukad przestrzenny. Po 1989 roku zmiana wasnoci, brak rodkw finansowych na kontynuacj produkcji, zmiana uwarunkowa gospodarczych, spowodoway dalsz ich degradacj. Nieuytkowane obiekty popady w ruin. Zaprzestano produkcji, rozmontowano lub zniszczono w znacznej mierze wyposaenie techniczne. Los tak spotka w gwnej mierze gorzelnie, funkcjonujce dotychczas w wikszoci dbr dworskich. Ich skorodowane ponad 100 letnie mury pozbawione opieki, rozsypuj si. Niektre rozbierane s na materia budowlany. Zagrody samotnicze - powstay na rozparcelowanych terenach dworskich. Powstay gwnie w drugiej poowie XIX w. wok: Lenej Jani, Rynkwki, Starej Jani. Na terenie gminy do licznie jako typ wystpuj te "poniatwki". Powstay jako wynik realizowanej przez rzd polski akcji osadniczej w latach 1935 - 1939. "Poniatwka" to niewielka zagroda osadnika skadajca si z drewnianych budynkw: domu mieszkalnego, stodoy i obory. Architektura na terenie gminy ulega cigym zmianom. Domy mieszkalne obmurowane, ocieplane i rozbudowywane, trac swj pierwotny charakter. Zdekapitalizowane zabudowania gospodarcze zastpowane s nowymi. Ochrona krajobrazu kulturowego wspomagana jest przez ochron wartoci przyrodniczych. Te dwie wartoci doskonale si uzupeniaj i wspomagaj. Na terenie gminy wystpuj; Obszar Chronionego Krajobrazu Borw Tucholskich. W parkach podworskich w; Kopytkowie, Lenej Jani i Rynkwce znajduj si pomniki przyrody a w opracowanym obecnie Studium Uwarunkowa dla Gminy planuje si do objcia ochron przyrodnicz Kociewski Obszar Chronionego Krajobrazu i Obszar Specjalnej Ochrony Ptakw planowany do wczenia do obszaru Natura 2000. Istotn wartoci kulturow i przyrodnicz s aleje starych drzew wzdugminnych drg. Rozmieszczenie obiektw i obszarw wskazuje Mapka nr 2. Obiekty charakterystyczne, identyfikujce krajobraz gminy - o najwikszych walorach to: 1) Kocioy - parafialne: Lalkowy, Kocielna Jania, Smtowo Graniczne 2) Kapliczki - modernistyczne, Stara Jania, Kamionka, Lalkowy, Lena Jania 3) Zespoy dworskie - Stara Jania, Lena Jania, Kopytkowo, Lalkowy 4) Myn i osada myska - Kocielna Jania 5) Wiejskie domy mieszkalne 6) Zesp zabudowy kolejowej - Stacja kolejowa i osada mieszkalna w Smtowie Granicznym.
Strona 29
Rozdzia 8. DIAGNOZA STANU RODOWISKA KULTUROWEGO. ANALIZA SWOT. Analiza SWOT jest podstawowym i powszechnie stosowanym narzdziem diagnostycznym w opracowaniach o charakterze strategicznym. nazwa metody pochodzi od skrtu sw angielskich: Strenghts (atuty, silne strony), Weaknesses (saboci), Opportunites (moliwoci, szanse). Threats (zagroenia). analiza dotyczy zjawisk, problemw mogcych wpyn na stan dziedzictwa kulturowego miasta. Atuty i saboci stanowi uwarunkowania o charakterze wewntrznym, na ktry wpyw mog mie wadze samorzdowe, instytucje i organizacje, w tym firmy lokalne, a take mieszkacy, natomiast szanse i zagroenia dotycz przede wszystkim uwarunkowa zewntrznych, w znacznej mierze niezalenych od loklanych decydentw. Analiza SWOT
Sabe strony Mocne strony
1. Brak infrastruktury turystycznej, w tym: brak bazy 1. Atrakcyjne krajobrazowo - historyczne ukady przestrzenne noclegowej i gastronomicznej 2. Niewykorzystywanie walorw turystycznych gminy 2. Zachowane zespoy dworsko - parkowe z zasobem wartoci przyrodniczych w rozwoju gospodarczym 3. Zdegradowane podworskich przestrzenie dawnych wsi 3. Zachowana w stosunkowo dobrym stanie architektura historyczna; - wiejskich siedlisk - kociow - majtkw ziemskich
4. Przeksztacajca si - unifikujca si zabudowa 4. Zachowane ukady wsi lokacyjnych historyczna 5. Brak dobrej, profesjonalnej reklamy i promocji gminy 6. Brak maej przedsibiorczoci dajcej miejsca pracy 7. Zy stan techniczny znacznej czci drg 8. Saba infrastruktura spoeczna 5. Znaczne walory przyrodnicze: - czyste rodowisko nieprzeinwestowany obszar - otwarty krajobraz rolniczy naturalne -
6. Rozlege obszary do wykorzystania dla turystyki kwalifikowanej: przyrodniczej - proekologicznej 7. Liczne wielkokubaturowe obiekty poprodukcyjne - do zagospodarowania 8. Tradycja i obyczaje kociewskie
9. Zbyt maa ilo komputerw i saby dostp do sieci 9. Liczne legendy i podania w gospodarstwach domowych 10. Maa aktywnoci mieszkacw spoeczno kulturowej 10. Dostpno komunikacyjna gminy
Zagroenia 1. Maa aktywno spoecznoci lokalnych 2. Brak programw rewitalizacji przestrzeni i obiektw zabytkowych
Szanse 1. Skutecznie pozyskiwane fundusze Strukturalne 2. Pozyskiwane rodki finansowe Funduszu Ochrony rodowiska z Narodowego
3. Niski dochd na mieszkaca w gospodarstwach domowych oraz niski dochd 3. Rozwj infrastruktury gminy na jednego mieszkaca 4. Skromny zasb finansw gminnych oraz due potrzeby finansowe gminy na 4. Napyw kapitau prywatnego obsug zada gminnych 5. Brak inwestycji zewntrznych 6. Bezrobocie 5. Regionalizm - jednorodno kulturowa 6. Akceptacja proekologiczna stylu ycia i ochrony przyrody 7. Gleby przydatne do specjalistycznej produkcji rolinnej 8. Rozwj ekologicznego rolnictwa 9. Wprowadzanie programw edukacyjnych dla rnych grup wiekowych 10. Wzrost aktywnoci spoecznej mieszkacw
Rozdzia 9. BIBLIOGRAFIA I ZASOBY ARCHIWALNE /WYBRANE/ Opiek nad zabytkami mona realizowa rwnie poprzez ich dokumentowanie Gmina Smtowo Graniczne posiada niewiele publikacji - badawczych, przedstawiajcych jej histori, architektur i dokonania miejscowej spoecznoci. Dla potrzeb Programu Opieki nad Zabytkami wybrano tylko
prace oparte na badaniach historycznych, ktre stanowi podstawowy i rzetelny materia i poszerzaj nasz wiedz wiedz o histori tej Ziemi. Zakada si, e szereg innych, interesujcych i przydatnych w przyszych dziaaniach materiaw znajduje si w zbiorach; muzealnych konserwatorskich, prywatnych i innych. Szczegowa kwerenda winna by wykonana we wskazanych przypadkach, przy opracowywaniu studiw historycznych i programw konserwatorskich dla poszczeglnych obszarw i obiektw. Bibliografia: Odyniec W., Podolski K., Sobociski B.: Ziemia starogardzka , Gdask 1924 Przywuska A.: Kociewska Gmina Smtowo Graniczne , Stowarzyszenie "Instytut Kociewski", Starogard Gdaski 2008 Pick J., Grzyb T., Probucki P.: Jubileuszowa intronizacja Najwitszego serca Pana Jezusa na Kociewiu , Starogard Gdaski 2000 Rydwan, Roczniki muzealne , Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdaskim 1/2006, Mirex Mirotki Rydwan, Roczniki muzealne, Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdaskim 1/2007, Mirex Mirotki Rozdzia 10. KARTOGRAFIA Spis: Mapa Pomorza Schroettera - Engelhardta, 1796 - 1802, ROBiDZ Gdask Mapa topograficzna Pomorza,1:25 000, 1903 Mapa topograficzna Pomorza, 1:25 000, XIX w Mapa topograficzna Pomorza, 1:25 000, 1910 Mapa topograficzna Pomorza, 1:25 000, 1936 Rozdzia 11. INNE DOKUMENTACJE Oddzia 1. Opracowania studialne - konserwatorskie Przechowywane w zasobach ROBiDZ i WKZ. Oddzia 2. Opracowania planistyczne Plany zagospodarowania przestrzennego i opracowania branowe - dostpne w Urzdzie Gminy. Oddzia 3. Wywiady z Mieszkacami i ich archiwa domowe Oddzia 4. Programy Opieki nad Zabytkami W konstrukcji i w tekcie niniejszego Programu wykorzystano dowiadczenia i fragmnenty tekstw opracowane dla: Program Opieki nad Zabytkami dla Starogardu Gdaskiego na lata 2009 - 2012 ; J. Czyszek, P. Lorens, M. Kieb - Staczuk, Gdask - Starogard Gd. 2008 Mapy i schematy 1) Historyczne ukady osadnicze 2) Uwarunkowania przyrodnicze 3) Wartoci kulturowe - uwarunkowania /materia z studium konserwatorskiego do "Studium uwarunkowa.../
Strona 31
Strona 32
Strona 33
Strona 34
ZACZNIKI /na kocu opracowania/ Zacznik nr 1 - GEZ - wykaz Zacznik nr 2 - "Karty Biae" Zacznik nr 3 - "Karty Zielone" /brak kart/ Zacznik nr 4 - Karty Cmentarzy Zacznik nr 5 - Katalog Parkw Zacznik nr 6 - Wykaz zabytkw proponowanych do wpisu do rejestru zabytkw Zacznik nr 7 - Wykaz stanowisk archeologicznych - stref ochrony archeologicznej CZ III. ZAOENIA PROGRAMOWE WSTP Krajobraz kulturowy to historia zapisana w przestrzeni, to wiadectwo dokona spoecznoci yjcych na danym obszarze. To dziedzictwo przeszoci - dobro wsplne. Jako tej przestrzeni, dbao o ni, to wyraz wiadomoci i odpowiedzialnoci spoecznej. Zabytki, wraz ze rodowiskiem przyrodniczym, tworz przyjazn czowiekowi przestrze o wielkim gospodarczym potencjale. Umiejtne zarzdzanie nim stymuluje rozwj gospodarczy obszarw. Ustawa o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami nakada na jednostki samorzdu terytorialnego obowizek sporzdzenia Programu Opieki nad Zabytkami /art. 87 Ustawy/. Odbiorc Programu jest gwnie spoeczno lokalna dla ktrej efekty jego wdraania winny by satysfakcjonujce. Dziedzictwo kulturowe krajobraz kulturowy to co niepowtarzalnego. Okrela tosamo miejsca, jego atrakcyjno. Gminny Program Opieki nad Zabytkami, przyjty przez Rad Gminy w formie uchway jest elementem polityki samorzdowej. Winien by pomocny podejmowaniu planowanych dziaa dotyczcych: inicjowania, wspierania, koordynowania bada i prac z dziedziny ochrony zabytkw i krajobrazu kulturowego, upowszechniania i promowania dziedzictwa kulturowego, integracji spoecznoci lokalnej, stymulowaniu rozwoju gospodarczego, adu przestrzennego i ochrony rodowiska przyrodniczego. Ochrona zabytkw, aby bya skuteczna, winna odbywa si przy wspudziale samorzdw, wsplnot lokalnych oraz wacicieli i uytkownikw zabytkw. Program winien suy rozwojowi gminy, poprawie stanu zachowania zabytkw, eksponowaniu walorw krajobrazu kulturowego, wykorzystania atrakcyjnoci zabytkw dla potrzeb spoecznych, gospodarczych i edukacyjnych. Powinien te pomc w wiadomym i aktywnym zarzdzaniu zasobem jakim s zabytki. Podmiotem przyjmujcym gminny program opieki nad zabytkami jest samorzd gminny. Realizacja tego Programu powinna doprowadzi do osignicia zawartych w nim celw. Wskazane w programie dziaania ukierunkowane s na popraw stanu zachowania zabytkw, ich adaptacj i rewaloryzacj oraz zwikszenie dostpnoci do nich mieszkacw, turystw i inwestorw. Efekty tych dziaa winny przyczyni si do zwikszenia atrakcyjnoci gminy, podniesienia konkurencyjnoci oferowanych produktw turystycznych, a take do wikszego od dotychczasowego wykorzystania potencjau kulturowego. Gminny Program Opieki nad Zabytkami opracowany jest na okres 4 lat. Z realizacji programu wjt (burmistrz, prezydent miasta) co 2 lata sporzdza sprawozdanie, ktre przedstawia Radzie Gminy. Gminny Program Opieki nad Zabytkami jest zgodny z dokumentami planowania strategicznego krajowego, wojewdzkiego, powiatowego, gminnego /omwionymi w I-szej czci Programu/. Rozdzia 1. PODSTAWA PRAWNA SPORZDZANIA PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Oddzia 1. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce Ochrona zabytkw jest konstytucyjnym obowizkiem Pastwa i kadego Obywatela /art. 5, art. 6 ust. 1 i art. 86 Konstytucji RP /.
Zasady ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce okrela ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami /Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z pn. zm./. Program Opieki nad Zabytkami uwzgldnia w szczeglnoci przepisy: art. 3, 4, 6, 7, 16 ust. 1, art. 17, 18, 19, 20, 21, 22 oraz art. 89. Wykonanie zada w zakresie kultury i ochrony zabytkw jest take ustawowym zadaniem samorzdw. W art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym /Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591, z pn. zm./ okrelone zostay zadania wasne gminy: "zaspakajanie zbiorowych potrzeb wsplnoty naley do zada wasnych gminy. W szczeglnoci zadania wasne obejmuj sprawy (...) kultury, w tym (...) kultury, w tym (...) ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami". Uregulowania prawne dotyczce ochrony zabytkw znajduj si take w szeregu innych - obowizujcych ustaw, w tym: 1) ustawie z dnia 27 marca 2003 r. O planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 z pn. zm.), 2) ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z pn. zm.), 3) ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony rodowisk a (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150), 4) ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. O ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 z pn. zm.), 5) ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. O gospodarce nieruchomociami (tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z pn. zm.), 6) ustawie z dnia 25 padziernika 1991 r. O zorganizowaniu i prowadzeniu dziaalnoci kulturalnej (tekst jednolity Dz. U z 2001 Nr 13, poz. 123). Zasady ochrony zabytkw znajdujcych si w muzeach i w bibliotekach okrelone zostay w: ustawie z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz. U. z 1997 r. Nr 5, poz. 24 z pn. zm.), ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. Nr 85, poz. 539 z pn. zm.). Ochron materiaw archiwalnych reguluj przepisy: Ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 673 z pn. zm.). Rozdzia 2. ZAOENIA PROGRAMOWE - CELE PROGRAMU Oddzia 1. Cele programu wg ustawy: Cele Programu Opieki nad Zabytkami okrela Ustawa o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami. Art. 87 ust. 2 programy, o ktrych mowa w ust. 1, maj na celu, w szczeglnoci: 1) wczenie problemw ochrony zabytkw do systemu zada strategicznych, wynikajcych z koncpecji przestrzennego zagospodarowania kraju; 2) uwzgldnianie uwarunkowa ochrony zabytkw, w tym krajobrazu kulturowego archeologicznego, cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i rwnowagi ekologicznej; 3) zahamowanie procesw degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; 4) wyeksponowanie poszczeglnych zabytkw oraz walorw krajobrazu kulturowego; 5) podejmowanie dziaa zwikszajcych atrakcyjno zabytkw dla potrzeb spoecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjajcych wzrostowi rodkw finansowych na opiek nad zabytkami, 6) okrelenie warunkw wsppracy z wacicielami zabytkw, eliminujcych sytuacje konfliktowe zwizane z wykorzystaniem tych zabytkw; 7) podejmowanie przedsiwzi umoliwiajcych tworzenie miejsc pracy zwizanych z opiek nad zabytkami. i dziedzictwa
Strona 36
Oddzia 2. Priorytety i cele programu dla Gminy Smtowo Graniczne Na podstawie przeprowadzonych analiz istniejcych materia oraz dokumentw o charakterze strategicznym i planistycznym, a take po rozpoznaniu stanu zasobw rodowiska kulturowego, przedstawi mona kocowy zestaw wnioskw do dokumentu Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Smtowo Graniczne. Biorc pod uwag zapisy w dokumentach wszystkich szczebli wskazuje si, i ochrona dziedzictwa kulturowego winna suy rozwojowi spoeczno - gospodarczemu gminy i regionu. Rozwj ten dotyczy winien przede wszystkim funkcji turystycznych i zwizanych z kultur, i jako taki, ma szans na uzyskanie wsparcia ze strony programw centralnych i regionalnych, w tym - finansowanych ze rodkw Unii Europejskiej. Jednoczenie integralnym elementem tych dziaa winna sta si rewitalizacja zdegradowanych obszarw wiejskich, gdzie znajduje si znaczna ilo zabytkowych obiektw. Uzna take naley, i problematyka ochrony obszarw i obiektw o walorach kulturowych jest rnie osadzona we wszystkich poziomach dokumentw strategicznych. Znajduje ona take odzwierciedlenie w lokalnej polityce przestrzennej, w tym zwaszcza na poziomie dokumentu Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania. W oparciu o cele okrelone w Ustawie, analiz dokumentw programowych i strategicznych, analiz SWOT - oceny krajobrazu kulturowego Gminy Smtowo Graniczne, okrelono cele realizacji Programu Opieki nad Zabytkami. Jako priorytet przyjto: Zachowanie, utrwalanie, podkrelenie krajobrazu obywatelsk, spoeczn i zawodow mieszkacw. Priorytet realizowany bdzie za pomoc celw gwnych : 1) Relizacja zada wasnych w zakresie opieki nad zabytkami 2) Ochrona i wiadome ksztatowanie krajobrazu kulturowego 3) Utrwalenie wartoci dziedzictwa kulturowego w wiadomoci mieszkacw i promocja rodowiska kulturowego 4) Wspieranie aktywnoci lokalnej spoecznoci w dziaaniach na rzecz ochrony rodowiska kulturowego 5) Tworzenie miejsc pracy zwizanych z dziaaniami na rzecz ochrony rodowiska kulturowego Dla celw gwnych okrelono kierunki dziaa i spoedziewane efekjty, moliwe do osignicia w ich realizacji. Program Opieki nad Zabytkami jest dokumentem programowym - gminnym. Realizowany jest w okresie czteroletnim. Jednake obok zada Programu wykonywanych w tym okresie, tj. w latach 2010 - 2013, gmina prowadzi bdzie dziaania cige zwizane z ochron rodowiska kulturowego, wynikajce z wykonywania statutowych obowizkw, realizowanych strategii, innych programw. S to dziaania dugoterminowe. Pozwalaj one na wykonywanie biecych zada i tworz podstawy do wykonywania zada przyszych, moliwych do realizacji w nastpnych Programach, konstruowanych na kolejne lata. Dla Gminy w niniejszym I grupa dziaania II grupa - dziaania inwestycyjne Programie zaproponowano z zakresu edukacji, dziaania w dwch grupach: promocji i informacji kulturowego gminy oraz aktywizacj
Celem dziaa w pierwszej grupie jest: - promocja wartoci kulturowych gminy, - wzmocnienie i utrwalenie wizerunku gminy jako obszaru o wartociach zabytkowego o bogatej historii, - przygotowanie spoecznoci lokalnej do aktywnego partnerstwa w realizacji programu Opieki nad Zabytkami, oraz zada, zasad i koniecznoci prowadzenia ochrony rodowiska kulturowego, - poznanie zada i zasad prowadzenia prac konserwatorskich zgodnie z obowizujcymi standardami i na profesjonalnym poziomie, - przygotowanie wiadomego i aktywnego partnera tych dziaa - mieszkaca gminy
Celem dziaa w drugiej grupie - dziaa inwestycyjnych, jest praktyczna realizacja wybranych zada ochrony rodowiska kulturowego w celu: - fizycznej ochrony substancji zabytkowej, - zdobycia dowiadcze w realizacji podjtych w Programie zada, - wypracowania wzorca i modelu wsppracy /gmina-obywatel/, - stymulacji rozwoju gospodarczego, - tworzenia miejsc pracy, - poprawy jakoci przestrzeni publicznych, - poprawy warunkw i jakoci ycia mieszkacw, - poprawy wizerunku gminy. Rozdzia 3. REALIZACJA PROGRAMU Oddzia 1. Realizator programu Program realizowany jest przez Wjta Gminy . Opracowany program podlega opiniowaniu przez Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw, a po uchwaleniu podlega publikacji w Dzienniku Urzdowym. Program realizowany jest w okresie czteroletnim. Po dwch latach Wjt skada sprawozdanie Radzie Gminy z realizacji Programu. Oddzia 2. Instrumenty realizacji Programu Realizator Programu wykorzystuje do jego realizacji nastpujce instrumenty:
Typ Prawne Rodzaj instrumentu Instrumenty prawne, wynikajce z przepisw stosownych Ustaw (np. dot. ustawy o podatkach i opatach lokalnych), rozporzdze wykonawczych, dokumentw wydawanych przez Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw, zapisw miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego, wynikajce z programw okrelajcych polityk pastwa i woj. pomorskiego w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego
Programy okrelajce polityk pastwa i wojewdztwa w przedmiotowym zakresie, strategie rozwoju spoeczno gospodarczego /planu rozwoju lokalnego, programy rozwoju infrastruktury, programy ochrony rodowiska przyrodniczego, Koordynacyjne programy prac konserwatorskich, studia, analizy, programy inwestycyjne, koncepcje zagospodarowania terenw, umowy, porozumienia, wsppraca z orodkami naukowymi i akademickimi, organizacjami wyznaniowymi Finansowe Spoeczne Kontroli Dotacje, subwencje, dofinansowania, nagrody, zachty finansowe, zbirki spoeczne, programy finansowane z funduszy europejskich Edukacja kulturowa, informacja, komunikacja, wsppraca z organizacjami spoecznymi, fundacjami, osobami fizycznymi Monitoring stanu zachowania i funkcjonowania rodowiska kulturowego Aktualizacja baz danych dotyczcych satnu zachowania obiektw zabytkowych (w ranach gminnej ewdincji zabytkw)
Wskazane jest aby wadze gminy: - zdobyy poparcie spoeczne dla prowadzonych dziaa - nawizay wspprac z kociewskimi gminami wiejskimi oraz powiatem w celu realizacji wsplnych zada dotyczcych dziedzictwa kulturowego, a take wsplnej promocji Kociewia - nawizay sta wspprac z organizacjami pozarzdowymi, programem, dziaajcymi na terenie gminy, powiatu. - nawizay wspprac z uczelniami wyszymi stowarzyszeniami zainteresowanymi
Strona 38
Rozdzia 4. ZADANIA PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY SMTOWO GRANICZNE DO WYKONANIA W LATACH 2010 - 2013 Oddzia 1. Zadania dugoterminowe, cige - tj. zadania, ktrych wykonanie i realizacja wykracza poza okres obowizywania Programu Opieki nad Zabytkami 1) Realizacja zada z zakresu opieki nad zabytkami wynikajcych z dokumentw strategicznych i programowych gminy. 2) Podejmowanie projektw zwizanych przestrzennych i przestrzeni publicznych. z rewitalizacj zabytkowych obiektw, zespow, ukadw
3) Podejmowanie projektw i ich realizacji, zmierzajcych do oywienia obiektw i miejsc zabytkowych /dziaa majcych na celu popraw jakoci i warunkw ycia oraz jakoci przestrzeni publicznej/. 4) Realizacja zada wynikajcych z przyjtej polityki przestrzennej okrelonej zapisami Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy i polityki przestrzennej dotyczcej ochrony dziedzictwa kulturowego przyjtej w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego /dla wskazanych obszarw/. 5) Ochrona wartoci zabytkowych historycznych ukadw przestrzennych. 6) Pozyskiwanie rodkw finansowych z budetu pastwa oraz programw UE na prowadzenie prac przy zabytkach. 7) Dofinansowanie z budetu gminy prac konserwatorskich prowadzonych przy najcenniejszych dla gminy zabytkowych obiektach. 8) Przygotowanie wacicieli i uytkownikw obiektw zabytkowych do pozyskiwania programowych funduszy na ochron zabytkw z UE. 9) Wspieranie i promowanie dziaa chronicych zabytki (w tym, zapewnienie informacji o: zasadach finansowania, uwarunkowaniach prawnych oraz zapewnienie specjalistycznego doradztwa konserwatorskiego). 10) Kontynuacja prac przy sporzdzeniu i okresowej weryfikacji Gminnej Ewidencji Zabytkw. 11) Sporzdzanie opracowa studialnych na potrzeby zada zwizanych z ochron zabytkw. 12) Inicjowanie i realizacja projektw majcych na celu ochron i promowanie walorw rodowiska przyrodniczego i kulturowego w myl zasady zrwnowaonego rozwoju. 13) Prowadzenie okresowych przegldw oceniajcych stan zachowania i uytkowania obiektw zabytkowych. 14) Prowadzenie okresowych przegldw zabezpiecze cennych obiektw zabytkowych na wypadek sytuacji kryzysowych i konfliktw zbrojnych. 15) Prowadzenie biecych prac porzdkowych, zabezpieczajcych i pielgnacyjnych na terenach stref ochronnych zabytkowych terenw zieleni. 16) Podejmowanie dziaa promocyjnych w celu znalezienia uytkownika /waciciela dla zdegradowanych obiektw, zespow zabytkowych - stworzenie ofert inwestycyjnej, niezalenie od icg formy wasnoci. 17) Monitoring dziaa remontowo - budowlanych na obszarach objtych ochron konserwatorsk i przy obiektach zabytkowych - wpisanych do rejestru zabytkw, chronionych zapisami miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego oraz ujtych w gminnej ewidenji zabytkw. 18) Promocja zabytkowych walorw gminy: krajobrazu kulturowego, obiektw i zespow zabytkowych, dziaa kultywujcych niematerialne tradycje. 19) Edukacja spoeczna wszystkich grup wiekowych mieszkacw miasta. 20) Szkolenia zawodowe pracownikw Urzdu Gminy zajmujcych si problematyk ochrony rodowiska kulturowego. 21) Tworzenie nowych miejsc pracy zwizanych z realizacj zada inwestycyjnych przy obiektach zabytkowych. 22) Podejmowanie dziaa wspierajcych rozwj funkcji turystyczno - rekreacyjnej w miecie.
Oddzia 2. Zadania szczegowe - Programu Opieki nad Zabytkami do wykonania w 2010 roku
L.P Zadanie Okres Uzasadnienie przygotowania Wzmocnienie skutecznoci ochrony zabytkw. Instrument prawny - ochrony zabytkw. Wzmocnienie skutecznoci ochrony zabytkw. Poprawa estetycznego wizerunku zabytkowego gminy i poprawa warunkw ycia mieszkacw. Wsparcie procesu reitalizacji. Stymulacja rozwoju gospodarczego.
1.
Opracowanie miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego wedug wskaza Studium 2010 - 2013 Uwarunkowa
2.
Opracowanie zasad i podjcie uchway o trybie i warunkach dofinansowania prac konserwatorskich przy obiektach zabytkowych: 1/ wpisanych do rejestru zabytkw nieruchomych, koniec 2010 2/ objtych ochron zapisami w mpzp* 3/ figurujcych w GEZ **
I/1. Wystpienie Wjta o wpisanie do rejestru zabytkw nieruchomych nastpujcych obiektw: 1. Kunia dworska Lalkowy 2. Czwora podworski Smarzewo 3. Chata wiejska "Babci Kaniowej" - /pierwotnie czworak - Lalkowy/ I/2 Wykonanie na koszt Gminy dla w/w obiektw dokumentacji konserwatorskiej, tzw. "biaych" II. Wystpienie proboszcza parafii Lalkowy o wpisanie do rejestru zabytkw nieruchomych: 1. szpiatlika kocielnego 2. budynku plebanii budynki organistwki 2010 II/1 Wykonanie dla w/w obiektw dokumentacji konserwatorskiej tzw. "biaych kart" - na koszt waciciela III. Wystpienie proboszcza parafii Lalkowy do WKZ o opracowanie kart ewidencyjnych i wpis do rejestru zabytkw ruchomych czci wyposaeniakocioa Inwentaryzacja chata babci dom Kaniowej mieszkalny Lalkowy Bobrowiec
Wpis do rejestru zabytkw nieruchomych wzmacnia ochron prawn obiektu i umoliwia pozyskiwanie rodkw finansowych na prowadzenie prac przy obiekcie (zespoach)
Wykonanie projektu rewaloryzacji Chaty Babci Kaniowej 3. Podjcie prac nad opracowaniem i realizacj programu remontw zabytkowych obiektw 2010 bdcych wasnoci gminy. Praktyczne i promocyjne wsparcie procesu rewitalizacji Praktyczne i promocyjne wsparcie procesu rewitalizacji Ochrona rodowiska przyrodniczego i jego walorw kulturowych Oferta winna dotyczy gwnie prac na terenach gminnych zielonych, zaniedbanych bd zdegradowanych, wymagajcych okresowych prac porzdkowych bd pielgnacyjnych Strona 40
4.
Podjcie prac nad opracowaniem i realizacj programu ochrony i pielgnacji zabytkowej zieleni - park podworski we Frcy, aleje przydrone, cmentarze poewangelickie i podworskie.
5.
Opracowanie z Powiatowym Urzdem Pracy, oferty prac sezonowych dla bezrobotnych 2010 mieszkacw gminy przy prowadzeniu biecych
(dawne cmentarze, ziele, relikty zieleni historycznej) Poprawa estetycznego wizerunku gminy, stworzenie miejsc pracy, ochrona zabytkowych terenw zielonych Poprawa estetyki i jakoci przestrzeni publicznej. Konserwacja zabytkowych obiektw. Poprawa jakoci ycia.
6.
W nowo opracowanych Programach Odnowy wsi wprowadzi zapisy wnioskujce o odnow i restauracje zabytkowych zespow i obiektw, edukacj w zakresie ochrony krajobrazu kulturowego i estetyki uytkowania przestrzeni publicznej.
* - MPZP - miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego ** - GEZ - Gminna Ewidencja Zabytkw Oddzia 3. Zadania tematyczne dla realizacji w latach 2010 - 2013 Zadania ponisze sformuowano w oparciu o: rozpoznanie zasobu zabytkowego Gminy, wykonana przez Autork Programu GEZ, a take w wyniku konsultacji z Pani Wjt, Skarbnikiem Gminy i Pracownikiem ds. ochrony zabytkw Urzdu Gminy oraz po konsultacjach z wacicielami wskazanych obiektw - potencjalnymi uczestnikami Programu. 3.1 Zadania wynikajce z uwarunkowa prawnych 1. Plan ochrony zabytkw na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych Zgodnie z obowizujcymi przepisami gmina sporzdza Plan ochrony zabytkw na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych. 2. Obiekty proponowane do objcia ochron prawn poprzez wpis do rejestru zabytkw nieruchomych: Na podstawie rozpoznanych zabytkowych wartoci przestrzeni, podczas wykonywania Gminnej Ewidencji Zabytkw - Gminy Smtowo Graniczne, zaproponowano ponisze obiekty do objcia ochron prawn: 1) Lalkowy 1. Kunia wiejska 2. Plebania 3. Organistwka 4. Szpitalik przykocielny 5. Dwr - rzdcwka 6. Czworak - chata babci Kaniowej 2) Bobrowiec 1. Dom mieszkalny nr 10 3) Smarzewo 1. Park podworski 2. Czworak podworski - nr 7 /wykonano kart bia/ 4) Smtowo Graniczne 1. Zesp Dworca i stacji kolejowej PKP 5) Frca 1. Park podworski
6) Rynkwka 1. Park podworski 7) Kamionka 1. Dawna kaplica, szkoa, karczma /jeden budynek/ 3. Gminna Ewidencja Zabytkw - Monitoring - Publikacja Monitoring GEZ winien by dziaaniem cigym, konieczny jest w realizacji zada Programu i realizacji poszczeglnych polityk gminnych. Ma na celu ocen stanu jego zachowania i dokonujcych si przeksztace. Uzyskana wiedza wykorzystywana winna by w dziaaniach: informacyjnych, promocyjnych, edukacyjnych i przy realizacji gminnych polityk kierunkowych.
Zadanie 2009 2010 2011 - 2013 1. Monitoring obiektw figurujcych w GEZ 2. Opracowanie wnioskw dotyczcych stopnia zachowania i dokonujcych si przeksztace dot. obiektw figurujcych w GEZ
1. Przekazanie GEZ Wojewdzkiemu Konserwatorowi Gminna Zabytkw Wykonana Ewidencja 2. Upublicznienie GEZ na stronie internetowej Gminy i stronie GEZ Zabytkw Centrum Informacji o Gminie 3. Opracowanie zasad monitoringu obiektw w GEZ
Potencjalni partnerzy: Wojewdzki Konserwator Zabytkw Krajowy Orodek Bada i Dokumentacji Zabytkw Regionalny Orodek Bada i Dokumentacji Zabytkw w Gdasku Wykonawca zewntrzny 3.2 Zadania wynikajce z gminnej polityki ochrony rodowiska kulturowego Z/1 - Wykonanie MZPZ /wedug wskaza Studium/
Zadanie MPZP 2010 - 2011 1. 2. Frca Lalkowy 2012 - 2013 Dla obszarw wg ustale Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego
Zadanie Potencjalni Wykonawca zewntrzny
wasne
Gminy partnerzy:
Z/2 Centrum Informacji o Gminie Smtowo Graniczne - CIS Utworzenie punktu informacji o Gminie przy Gminnej Bibliotece Publicznej, ktrej celem bdzie gromadzenie wiedzy o Gminie, ze szczeglnym uwzgldnieniem historii, zasobw rodowiska kulturowego i przyrodniczego, prowadzenie dziaa informacyjnych i edukacyjnych na rzecz gminy. Zakada si: 1) pozyskanie i udostpnianie kopii dokumentacji konserwatorskich dotyczcych Gminy - ewidencji zabytkowych zespow i obiektw oraz innych istotnych dla gminy opracowa studialnych, wynikw bada naukowych nad dziejami gminy; 2) udostpnienie wykazu obiektw wpisanych do rejestru zabytkw, objtych ochron zapisami miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego oraz figurujcych w GEZ; 3) prezentowanie zada Gminy w zakresie ochrony rodowiska kulyurowego i przyrodniczego; 4) prezentowanie zasad i uwarunkowa ochrony rodowiska kulturowego; 5) organizacj internetowego forum dyskusyjnego "O Gminie..."; 6) prowadzenie edukacji spoecznej na rzecz Gminy dla wszystkich grup wiekowych mieszkacow;
Strona 42
7) zebranie informacji, materiaw archiwalnych dotyczcych dawnych opracowa planistycznych, praw gminnych, innych wanych dokumentow obrazujcych histori gminy; 8) nawizanie wsppracy z archiwami pastwowymi, instytucjami naukowymi, uczelniami.
Zadanie 2010 - 2011 2012 - 2013 Po 2013
1. Opracowanie zaoe programowych, harmonogramu prac nad tworzeniem Centrum Informacji zasobu 5. Uzupenienie Kontynuacja o Gminie Smtowo 2. Tworzenie zasobu zasobu - dziaania Graniczne 3. Udostpnienie zasobu w CIS kontynuacja prac CIS 4. Uruchomienie strony internetowej Cel nr 2 Ochrona i wiadome ksztatowanie krajobrazu Cel nr 3 Utrwalenie wartoci dziedzictwa kulturowego w wiadomoci mieszkacw i promocja rodowiska kulturowego Finansowanie: Urzd Gminy, Biblioteka Wojewdzka, Media, Reklamodawcy, Sponsorzy kulturowego
Potencjalni partnerzy: Biblioteka Gminna, Biblioteka Wojewdzka Szkoy Gminne Muzeum Ziemi Kociewskiej Krajowy i Regionalny Orodek Bada i Dokumentacji Zabytkw Wojewdzki Konserwator Zabytkw Lokalna Organizacja Turystyczna Organizacje pozarzdowe Powiat Starogardzki Lokalna Grupa Dziaania "Chata Kociewska" Z/3 Promocja dziedzictwa kulturowego gminy Szczegln rol w realizacji Programu odgrywa promocja gminy i jego zasobw kulturowych. Zadaniem jej jest utrwalenie w wiadomoci spoecznoci lokalnej wartoci rodowiska kulturowego, jego atrakcyjnoci, zasad ochrony. Ponad to pobudzenie aktywnoci spoecznej przy kreowaniu wizerunku gminy, realizacji zada jego ochrony, a take moliwoci pozyskania rodkw finansowych na prace konserwatorskie.
Zadanie 2010 - 2011 2012 - 2013 1. Wydanie profesjonalnego przewodnika turytycznego. 2. Organizacja pleneru malarskiego (przy zaoeniu, e cz prac pozostanie wasnoci gminy i suy bdzie celom jej promocji). 3.organizacja pleneru rzebiarskiego (przy zaoeniu j.w.). Opracowanie zaoe i wsporganizacja festiwalu promujcego markowy produkt powstay w gminie lub regionie 5. Organizacja widowiska historycznego - ukazujcego wane wydarzenia historyczne i postacie. Po 2013 - kontynuacja 1. Obchody rocznic historycznych. 2. Obchody Dni Smtowa Granicznego 3. Obchody Dni Dziedzictwa Europejskiego 4. organizacja imprez; sportowej, turystycznej, rekreacyjnej z zabytkiem w tle 5. Realizacja programu edukacji szkolnej i przedszkolnej. 5. Realizacja programu edukacji spoecznej 6. Opracowanie i organizacja konkursu na najlepszego uytkowanika obiektu zabytkowego kulturowego
1. Utrwalenie w wiadomoci mieszkacw wizerunku zabytkowych obiektw gminy. 2. Wspfinansowanie, finansowanie publikacji promujcych gmin - informatory turystyczne, - mapy gminy i okolic, - opracowania historyczne, - albumy prezentujce architektur gminy, - album fotograficzny "Gmina Smtowo Graniczne dawniej a dzi", - monografie Prmocja znanych - zasuonych mieszkacw gminy, - osignicia Gminy artystw i twrcw ludowych Smtowo 3. Przygotowanie programu edukacji szkolnej Graniczne i przedszkolnej. 4. Przygotowanie programu edukacji spoecznej. 5. Przygotowanie wydawnictw multimedialnych promujcych gmin. 6. Przygotowanie i przeprowadzenie konkursu, akcji internetowej itp. pod hasem "Opowiedz histori swojego domu, wsi, regionu"
Cel nr 2 Ochrona i wiadome ksztatowanie krajobrazu Cel nr 3 Utrwalenie wartoci dziedzictwa kulturowego w wiadomoci mieszkacw i promocja rodowiska kulturowego Finansowanie: Urzd Gminy, Reklamodawcy, Sponsorzy
Potencjalni partnerzy:
Media publiczne i media lokaln, radio, prasa, telewizja Lokalna Organizacja Turystyczna Organizacje pozarzdowe Muzeum Ziemi Kociewskiej Biblioteka publiczna Szkoy i przedszkola Wybrane - zaproszone Wysze Uczelnie Regionalny Orodek Bada i Dokumentacji Zabytkw w Gdasku Pomorska Sie Informacji Regionalnej Urzd Marszakowski woj. Pomorskiego Powiat Starogardzki Gmina Smtowo Graniczne Towarzystwo Mionikw Ziemi Kociewskiej Starogardzkie Bractwo Rycerskie Powiatowy Orodek Pracy Pozaszkolnej Instytut Kociewski Z/4 Przestrzenne Muzeum Wsi Kociewskiej Wie to charakterystyczna jednostka osadnicza na terenach rolniczych. Lalkowy s wsi o bogatej historii i redniowiecznej lokacji. Zachowaa czytelny historyczny ukad, podziay parcelacyjne, zabytki architektury i budownictwa - dawn dyspozycj przestrzeni, w ktrej zapisana jest jej historia. Jako wie parafialna Lalkowy byy centrum okolicznego ycia: religijnego, politycznego, spoecznego. Dzisiaj jest to przestrze nasycona histori z aktywnymi mieszkacami. Lalkowy to reprezentatywny dla Regionu i zachowany w dobrym stanie przykad historycznego ukadu wiejskiego. Formu PMWK zaproponowano po analizie zabytkowych wartoci krajobrazu kulturowego Gminy Smtowo Graniczne w kontekcie materialnych i niematerialnych wartoci kulturowych wsi kociewskiej. Lalkowy posiadaj reprezentatwyne dla regionu zabytki: zesp kocielny z cmentarzem przykocielnym i reliktami dawnych nagrobkw, budynek plebanii, cz organistwki, szpitalik przykocielny, zesp majtku /dawnych redniowiecznych dbr rycerskich/ z zabudowaniami z XIX i XX w, czworaki podworskie, zagrody gospodarskie i domy zagrodnikw z okresu uwaszczenia, zabudowania kolejowe, kuni wiejsk. Cel Muzeum to: - promocja gminy i regionu - prezentacja i promocja dokona konserwatorskich gminy - rozwj muzealnej wsppracy midzynarodowej i regionalnej - partnerstwo - oywienie gospodarcze wsi - powstanie nowych miejsc pracy - restytucja dawnych zawodw Przestrze muzelana - docelowo to obszar wsi Lalkowy z ekspozycj poszczeglnych elementw ukadu /zesp kocielny: koci, szpitalik, plebania, organistwka/ kunia wiejska, zesp dworski, zagrody rolnicze, czworaki podworskie oraz inne - wybrane obiekty na terenie gminy. Np.: - zespoy paacowo - parkowe /Stara Jania, Rynkwka, Lena Jania, Smarzewo/ - czworak podworski - Lalkowy - Smarzewo
- - zagroda gospodarza z okresu uwaszczenia - Bobrowiec - dom gospodarza - Poniatwki - teren gminy Cmentarze - poewangelickie /teren gminy/
Zadanie 2010 - 2013 1. Analiza wartoci i stopnia zachowania zabytkowej przestrzeni. studium historyczne. 2. Opracowanie zaoe programowo przestrzennych Muzeum 3. Opracowanie zaoe formalno - prawnych i harmonogramu dziaa 4. Pozyskanie partnerw 5. Pozyskanie rodkw finansowych 2011 - 2013 Po 2013
1. Realizacja poszczeglnych etapw projektu Kontynuacja 2. Inauguracja dziaalnoci dziaa 3. Ocena realizacji projektu
Cel nr 2 Ochrona i wiadome ksztatowanie krajobrazu kulturowego Cel nr 3 Utrwalenie wartoci dziedzictwa kulturowego w wiadomoci mieszkacw i promocja rodowiska kulturowego regionu Cel nr 4 Wspieranie aktywnoci lokalnej spoecznoci na rzecz ochrony rodowiska kulturowego Cel nr 5 Tworzenie miejsc pracy zwizanych z dziaaniami na rzecz ochrony rodowiska kulturowego /turystyka, dydaktyka/ Finansowanie: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Urzd Marszakowski, Muzeum Ziemi Kociewskiej - Miasto i Powiat Starogard Gd., rodki z Programw UE
Potencjalni partnerzy: Muzeum Ziemi Kociewskiej Muzea regionalne - wybrane Parafia Lalkowy Koo Gospody Wiejskich Lalkowy Realizatorzy programu rewitalizacji Uczelnie wysze ASP - Gdask, SSW Lokalne Grupa Dziaania "Chata Kociewska" Sponsorzy Pasjonaci Z/5 Rewaloryzacja zespou kocielnego Lalkowy Parafia o lokacji redniowiecznej w 2009 roku obchodzia 600 lecie konsekracji. Przez wieki orodek skupiajcy ycie religijne a take spoeczno - polityczne. Miejsce zwoywania Pospolitego Ruszenia. Miejsce pochwku donatorw - znaczcych dla historii tych ziem rodw. Zesp kocielny rozumiany jako; koci parafialny z wyposazniem wntrza z przylegym cmentarzem przykocielnym w obrbie murw, szpitalik przykocielny, budynek plebanii, budynek organistwki.
Zadania 2010 - 2011 2010 - 2013 1.Realizacja projektu (etapowa) 2. Ocena realizacji projektu 3. Ocena efektywnoci przedsiwzicia Po 2013 Kontynuacja dziaa zgodnie z harmonograme m Programu Konserwatorskim kulturowego kulturowego
1. Opracowanie zaoe programowych 2. Analiza wartoci zabytkowych i ocena stopnia zachowania zespow. Studium Rewaloryzacja historyczne wartoci kulturowych. zespou 3. Opracowanie zaoe formalno prawnych kocielnego 4. Opracowanie projektu rewaloryzacji Lalkowy 5. Pozyskanie partnerw 6. Pozyskanie rodkw finansowych 7. Opracowania kalendarza spotka kulturalnych - wystawienniczych
Cel nr 2 Ochrona i wiadome ksztatowanie krajobrazu Cel nr 3 Utrwalenie wartoci dziedzictwa kulturowego w wiadomoci mieszkacw i promocja rodowiska Cel nr 5 Tworzenie miejsc pracy zwizanych z dziaaniami na rzecz ochrony rodowiska kulturowego
Finansowanie: Urzd Gminy, Ministerstwo Rolnictwa, Ministerstwo dziedzictwa Narodowego, Wojewdzki Konserwator Zabytkw
Potencjalni partnerzy: Wojewdzki Konserwator Zabytkw Muzeum Ziemi Kociewskiej Lokalna Organizacja Turystyczna
Powiat Starogardzki Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Administracji Urzd Marszakowski Kuria Pelpliska Akademia Sztuk Piknych w Gdasku Z/6 Rewaloryzacja zabytkowego budynku mieszkalnego - Lalkowy - Chata Babci Kaniowej Rewaloryzacja /rewitalizacja/ wybranego budynku mieszkalnego - dla potrzeb Przestrzennego Muzeum Wsi Kociewskiej. Prezentacja techniki budowania i ycia mieszkacw wsi Kociewskiej. Miejsce spotka KGW i spoecznoci lokalnej.
Zadanie Rewaloryzacja -reitalizacja/ budynku mieszkalnego 2010 - 2013 1. Opracowanie zaoe realizacji projektu. 2. Analiza zasobu. 3. Przygotowanie zaoe programowych ekspozycji 4. Przygotowanie zaoe formalno - prawnych i finansowych 5. Wykonanie dokumentacji projektowej 2011 - 2013 Po 2013
1. Realizacja projektu 1. 2. Ocena realizacji projektu Kontynuacja 3. Propagowanie realizacji /rewaloryzacji/ dziaa zabytkowych obiektw wiejskich. w odniesieniu 4. Wykorzystanie dowiadcze w planowaniu do i realizacji analogicznych projektw w nastpnych nastpnych okresach obiektw. zabytkami kulturowego
Cel nr 1 Realizacja zada wasnych miasta w zakresie opieki nad Cel nr 2 Ochrona ii wiadome ksztatowanie krajobrazu Cel nr 3 Utrwalenie wartoci dziedzictwa kulturowego w wiadomoci mieszkacw i promocja rodowiska kulturowego Finansowanie: Urzd Gminy, Waciciel, Wojewdzki Konserwator Zabytkw
Potencjalni partnerzy: Wojewdzki Konserwator Zabytkw Parafia Lalkowy KGW - Lalkowy Lokalna Grupa Dziaania - "Chata Kociewska" Sopocka Szkoa Wysza lub inne uczelnie wysze Z/7 Przywoanie tradycji Jana z Jani - ikona Gminy Jan z Jani rycerz Ziemi Smtowskiej owiany legend. Zakada si: przywoanie dokona rycerstwa pomorskiego, popularyzacj etosu rycerskiego poprzez; wystawy, turnieje, spotkania oraz aktywne wczenie wszystkich grup wiekowych lokalnej spoecznoci w nauk historii i tworzenie markowego produktu turystycznego.
Zadanie 2010 - 2013 programowo Pozyskanie dydaktycznych Po 2013 i organizacyjnych 1. Kontynuacja sponsorw dziaa rodowiska kulturowego
1. Przygotowanie zaoe Organizacja spotka: TURNIEJ 2. RYCERSKI 3. Organizacja turnieju
Cel nr 3 Utrwalenie wartoci dziedzictwa kulturowego w wiadomoci mieszkacw i promocja Cel nr 5 Tworzenie miejsc pracy zwizanych z dziaaniami na rzecz ochrony rodowiska kulturowego Finansowanie: Urzd Gminy, Ministerstwo Dziedzictwa Narodowego, Sponsorzy, Reklamodawcy, pasjonaci
Potencjalni partnerzy Muzeum Ziemi Kociewskiej Bractwa Rycerskie Organizacje modzieowe Szkoy Powiat Starogardzki
Lokalne Organizacje Turystyczne Z/8 Rewaloryzacja parku podworskiego we Frcy Park podworski to obszar o znacznej wartoci przyrodniczej. Docelowo miejsce gminnej rekreacji, centrum edukacji ekologicznej w szeroko rozumianym dziele popularyzacji wartoci i wiedzy przyrodniczej oraz rolniczej.
Zadanie 1. Rewaloryzacja parku 2. Eko Centrum 2010 - 2011 1. Wykonanie podkadu 2. Wykonanie inwentaryzacji 3. Analiza wartoci zachowanej przestrzeni. Wykonanie 4. Opracowanie programu funkcjonalno - przestrzennego 2012 - 2013 Po 2013
geodezyjnego 1. Wykonanie Realizacja przyrodniczej projektu idei EKO opracowa studialnych. rewaloryzacji Centrum
Cel nr 2Ochrona i wiadome ksztatowanie krajobrazu kulturowego Cel nr 3 - Utrwalenie wartoci dziedzictwa kulturowego w wiadomoci mieszkacw i promocja rodowiska kulturowego Cel nr 5 - Tworzenie miejsc pracy zwizanych z dziaaniami na rzecz ochrony rodowiska kulturowego Finansowanie: Urzd Gminy, Wojewdzki Konserwator Zabytkw, Ministerstwo Dziedzictwa Narodowego, Wojewdzki Fundusz Ochrony rodowiska
Potencjalni partnerzy: Urzd Gminy Wojewdzki Fundusz Ochrony rodowiska Wojewdzki Konserwator Zabytkw Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Mieszkacy Gminy Urzd Pracy Z/9 Inwentaryzacja zabytkowej zieleni Gmina zasobna jest w walory przyrodnicze. Charakterystycznym elementem w jej rolniczym krajobrazie s drogi w obramieniu starodrzewu, parki podworskie i poewangelickie cmentarze.
Zadanie 2010 - 2013 Po 2013
1. Wykonanie prac inwentaryzacyjnych 1. Inwentaryzacja zieleni dawnych cmentarzy 2. Opracowanie programw Kontynuacja 2. Inwentaryzacja zabytkowych alei 3. Pozyskanie rodkw finansowych dziaa 3. Prace porzdkowo - pielgnacyjne 4. Prace pielgnaycjne aleje 5. Prace porzdkowo - pielgnacyjne - cmentarze poewangelickie Cel nr 2 Ochrona i wiadome ksztatowanie krajobrazu Cel nr 3 Utrwalenie wartoci dziedzictwa kulturowego w wiadomoci mieszkacw i promocja rodowiska Cel nr 5 Tworzenie miejsc pracy zwizanych z dziaaniami na rzecz ochrony rodowiska kulturowego Finansowanie: Urzd Gminy, Ministerstwo Dziedzictwa Narodowego, Wojewdzki Fundusz Ochrony rodowiska kulturowego kulturowego
Potencjalni partnerzy: Urzd Gminy Wojewdzki Fundusz Ochrony rodowiska Wojewdzki Konserwator Zabytkw Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Mieszkacy gminy Z/10 Kreacja symbolu wsi gminnej. Parowz - ikon wsi gminnej Smtowa Granicznego - XX wiecznej osady kolejowej. Smtowo Graniczne swj XX wieczny byt i swj architektoniczno - przestrzenny wyraz zawdzicza kolei. Na terenach dawnych dbr ziemskich; Smtowa i Czerwiska na pocztku XX w powstaa linia kolejowa i Stacja Smtowo.
Zadanie
2010 - 2011
2012 - 2013
Po 2013 Kontynuacja dziaa towarzyszcych eksponatowi
1. Okrelenie koncepcji przestrzennej 1. Pozyskanie eksponatu Pomnik kolejnictwa - parowz ekspozycji 2. Organizacja ekspozycji symbol kolejnictwa i wsi 2. Opracowanie zaoe formalnych 3. Budowa programu imprez Gminnej Smtowo Graniczne i programowych ekspozycji towarzyszcych
Cel nr 2Ochrona i wiadome ksztatowanie krajobrazu kulturowego Cel nr 3 - Utrwalenie wartoci dziedzictwa kulturowego w wiadomoci mieszkacw i promocja rodowiska kulturowego Cel nr 5 - Tworzenie miejsc pracy zwiazanych z dziaaniami na rzecz ochrony rodowiska kulturowego Finansowanie: Urzd Gminy, Ministerstwo Dziedzictwa Narodowego, Wojewdzki Fundusz Ochrony rodowiska
Potencjalni partnerzy: Urzd Gminy Wojewdzki Konserwator Zabytkw Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Polskie Koleje Pastwowe Muzeum Kolejnictwa Stowarzyszenia zawodowe kolejarzy Mieszkancy gminy Z/11 Poniatwki - ochrona drewnianej architektury Poniatwki to charakterystyczna w krajobrazie kulturowym gminy zabudowa, stanowica istotn warto. Tradycyjnie polska, zwizana z polskim osadnictwem organizowanym przez Rzd II Rzeczypospolitej. Zachowana w do dobrym stanie jednake w wielu przypadkach wymagajca prac remontowych. To take znaczny procent zasobu mieszkalniowego gminy, uytkowany przez rolnikw i osoby zawodowo nie zwizane z rolnictwem. Zabudowa przeksztacajca si, godna programowej ochrony.
Zadanie 2010 - 2011 2012 - 2013 Po 2013
1. Okrelenie zasobu 1. Ochrona i rewaloryzacja drewnianego 1. Opracowanie programu ochrony Kontynuacja 2. Ocena stanu zachowania budownictwa o narodowym rodowodzie. 2. Wdroenie programu dziaa waloryzacja Cel nr 2Ochrona i wiadome ksztatowanie krajobrazu kulturowego Cel nr 3 - Utrwalenie wartoci dziedzictwa kulturowego w wiadomoci mieszkacw i promocja rodowiska kulturowego Cel nr 5 - Tworzenie miejsc pracy zwizanych z dziaaniami na rzecz ochrony rodowiska kulturowego Finansowanie: Urzd Gminy, Ministerstwo Dziedzictwa Narodowego
Potencjalni partnerzy: Urzd Gminy Wojewdzki Konserwator Zabytkw Ministerstwo Dziedzictwa Narodowego Potencjalni partnerzy: Urzd Gminy Wojewdzki Konserwator Zabytkw Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Mieszkacy gminy Wysze uczelnie - ASP - Gdask, SSW Z/12 Pomnik Jana z Jani Jan z Jani rycerz ziemi pomorskiej. Symbol etosu rycerskiego, niegdysiejszy waciciel dbr Jaskich. Posta historyczna owiana legend. Pomnik rycerza - wspczesne dzieo sztuki - Ikon Gminy.
Strona 48
Zadanie
2010 - 2011 Komitetu formalnych konkursu
Po 2012-2013 Budowy i ideowych 1. Zbirka funduszy rzebiarskiego 2. Realizacja zadania
1. Powoanie Opracowanie zaoe 1. Pomnik 2. Organizacja Jana z Jani 3. 4. Organizacja zbirki funduszy na realizacj zadania
cel nr 3 - Utrwalenie wartoci dziedzictwa kulturowego w wiadomoci mieszkacw i promocja rodowiska kulturowego Finansowanie: Urzd Gminy, Ministerstwo Dziedzictwa Narodowego, Wojewdzki Fundusz Ochrony rodowiska
Potencjalni partnerzy: Urzd Gminy Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Mieszkacy gminy Wysze uczelnie - ASP - Gdask, SSW Bractwa Rycerskie Sponsorzy Z/13 Europejskie Dni Dziedzictwa Europejskie Dni Dziedzictwa to wsplna inicjatywa Rady Europy i Unii Europejskiej. Jest to jedno z najwaniejszych wydarze kulturalnych majce na celu szeroko pojt edukacj historyczn i kulturaln, promowanie regionalnego dziedzictwa z ukazaniem jego bogactwa oraz przypomnienia o wsplnych korzeniach kultury europejskiej. Koordynatorem Dni Dziedzictwa Kulturowego z ramienia Rady Europy jest od 2006 roku EUROPA NOSTRA, europejska federacja zajmujca si ochron dziedzictwa kultury. W celu propagowania dziedzictwa kulturowego gminy i powiatu zaleca si organizacj Dni Dziedzictwa Kulturowego. W dniach tych "otwiera" si dla zwiedzajcych niedostpne na co dzie obiekty, ukazujc ich kulturowe walory. Prezentuje si kolekcje, zbiory zabytkw ruchomych, dokonania kultury materialnej i niematerialnej lokalnych spoecznoci. Prezentacjom tym zazwyczaj towarzysz widowiska historyczne, koncerty, wystpy zespow. Program i formua obchodw lokalnych jest kadorazowo programem autorskim gminy, z wykorzystaniem hasa aktualnego na dany rok. W 2010 roku pod hasem "Od pomysu do przemysu". Partnerzy: Urzd Gminy, Starostwo Powiatowe, Muzeum Ziemi Kociewskiej, Izby regionalne, Biblioteki, Parafie rzymsko - katolickie, Regionalny Orodek Dokumentacji Zabytkw w Gdasku. Finansowanie: Urzd Gminy, Starostwo Powiatowe, Lokalna Organizacja Turystyczna, Sponsorzy Rozdzia 5. KIERUNKI DZIAA DLA REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Cel 1 Realizacja zada wasnych gminy w zakresie opieki nad zabytkami
Cel gwny Kierunki zada strategiczny 1. Rozpoznanie, weryfikacja i dokumentacja zasobw rodowiska kulturowego. Realizacja 2. Okresowa weryfikacja i uzupenianie GEZ zada 3. Uwzgldnianie zada ochronnych w planowaniu przestrzennym wasnych i przy ksztatowaniu rodowiska. gminy 4. Kontrola stanu zachowania i przeznaczenia zabytkw. w zakresie 5. Zapobieganie zagroeniom, ktre mog spowodowa uszczerbek dla opieki nad zabytkw. zabytkami. 6. Udaremnianie niszczenia i niewaciwego korzystania z zabytkw. 7. Bieca wsppraca z Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw
Spodziewane efekty, rezultaty 1) Powstrzymanie degradacji obszarw o wartociach kulturowych. 2) utrzymanie zrnicowania krajobrazu kulturowego w gminie. 3) Podniesienie konkurencyjnoci gminy w regionie dziki walorom kulturowym. 4) Aktualizacja ciga danych o stanie i zachowaniu oraz uytkowaniu zabytkw. 5) Pogbienie wsppracy z Konserwatorem Zabytkw, wojewdzkim nadzorem budowlanym.
Cel 2 Ochrona i wiadome ksztatowanie krajobrazu kulturowego

Cel gwny Kierunki zada strategiczny 1. Realizacja zapisw dotyczcych ochrony wartoci kulturowych w planach zagospodarowania przestrzennego i Studium uwarunkowa 2. Ochrona architektonicznego - zrnicowanego wyrazu poszczeglnych przestrzeni wiejskich 3. Opracowanie Programw Odnowy Wsi 4. Realizacja PROW 5. Przegld i wytypowanie obiektw dla ktrych naley opracowa badania konserwatorskie, architektoniczne i archeologiczne wspfinansowane przez gmin. 6. Promocja kontynuacji i wdraania wiejskiej tradycji budowlanej. 7. Stworzenie zintegrowanego programu ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego 8. Ochrona wartoci przyrodniczych - w tym w szczeglnoci zabytkowego drzewostanu wzdu drg gminnych 9. Tworzenie kompleksowych i wieloletnich programw ochronnych w myl unijnej zasady programowania 10. Zapobieganie degradacji zabytkw: poprzez opracowanie modelu rewaloryzacji obszarw dla wybranych "pilotaowych" fragmentw gminy 11. Wspieranie dziaa propagujcych ochron zabytkw 12. Opracowanie zasad wsppracy samorzdu gminnego z wacicielami zabytkw. Okrelenie zasad ew. dotacji budetowych dla prac zwizanych z zabytkami 13. Promocja i gratyfikacja "pro-zabytkowych" postaw 14. Staa wsppraca z konserwatorem zabytkw w kwestii ochrony obiektw zabytkowych zagroonych w istnieniu, interwencji w przypadku zagroenia istnienia zabytku 15. Stworzenie oferty nieruchomoci zabytkowych - do sprzeday, dzierawy osobom, ktre bd chciay sfinansowa ich rewaloryzacj, remont itd. 16. Monitorowanie stanu zabytkw - ich zachowania i uytkowania 17. Prowadzenie dziaa sanacyjnych w wybranych fragmentach wsi 18. Ustalenie zasad postpowania dot. zabytkw przy realizacji umw sprzeday, dzierawy - np. obligujcych do przeprowadzenia przez nabywcw, dzierawcw, najemcw niezbdnych prac konserwatorskich 19. Organizacja prac studialnych, konkursowych dotyczcych zabudowy, zagospodarowania wybranych obszarw 20. Nadzr merytoryczny nad realizacj programu
Spodziewane efekty, rezultaty 1) Zachowanie historycznie uksztatowanych przestrzeni wiejskich 2) Ochrona obszarw pierwotnego osadnictwa na terenie gminy 3) Zachowanie powiza funkcjonalno przestrzennych 4) Zapewnienie warunkw ekspozycji charakterystycznych obiektw i zespow identyfikujcych tosamo gminy 5) Uzyskanie atrakcyjnych przestrzeni dla mieszkania, wypoczynku, pracy 6) Poprawa estetyki rozwiza, poprawa stanu przestrzeni 7) Podkrelenie tosamoci poszczeglnych przestrzeni wiejskich 8) Ochrona rodowiska ycia czowieka jako sumy rodowiska przyrodniczego i kulturowego 9) Uzyskanie moliwoci finansowania i realizacji zintegrowanych programw ochrony rodowiska przyrodniczego i kulturowego w dziaaniach perspektywicznych 10) Poprawa stanu substancji zabytkowej 11) Oywienie historycznych przestrzeni 12) Podniesienie atrakcyjnoci gminy poprzez ekspozycje walorw zabytkowej przestrzeni 13) Poprawa warunkw zamieszkiwania i wypoczynku 14) Wprowadzenie nowej architektury uzupeniajcej, podnoszcej walory zabytkowej przestrzeni 15) Poprawa stanu technicznego zabytkw
Ochrona i wiadome ksztatowanie krajobrazu kulturowego gminy Poprawa stanu jego zachowania i zahamowani e degradacji.
Cel 3 Utrwalanie dziedzictwa kulturowego w wiadomoci mieszkacw i promocja rodowiska kulturowego

Cel gwny Kierunki zada strategiczny 1. Edukacja i ksztatowanie postaw promujcych ochron zabytkw 2. Wprowadzenie problematyki ochrony dziedzictwa kulturowego do programu edukacji przedszkolnej i szkolnej, organizacja spotka muzealnych, spacerw historycznych itp. 3. Organizacja edukacji z problematyki ochrony rodowiska kulturowego dla dorosych 4. Organizacja konkursw promujcych zabytkowe walory 5. Organizacja konkursu - dla najlepszego uytkownika obiektu zabytkowego Utrwalanie 6. Utrwalenia w wiadomoci spoecznej tosamoci kulturowej wartoci 7. Udostpnienie wiedzy o historii, zasobach kulturowych dziedzictwa 8. Wykorzystanie wartoci kulturowych i elementw tosamoci kulturowej gminy kulturowego w gospodarczym rozwoju miasta w wiadomo 9. Wspieranie artystycznej i lokalnej twrczoci ludowej jako elementu tosamoci ci kulturowej mieszkacw 10. Wspieranie i promowanie programw edukacyjnych uwzgldniajcych: histori, prezentacj zasobu i walorw krajobrazu kulturowego oraz poszczeglnych zabytkw 11. Prezentacja, ekspozycja i udostpnienie zabytkw o szczeglnych wartociach: interesujcych stanowisk i obiektw archeologicznych, ukadw przestrzennych, obiektw architektury i budownictwa, ksztatujcych krajobraz kulturowy, zabytkw ruchomych, w tym dzie sztuki, rzemiosa i sztuki ludowej 12. Staa szeroka wsppraca z wacicielami i uytkowanikami zabytkowych zasobw - szczeglnie mieszkaniowych (wspieranie postaw pro - zabytkowych, doradztwo formalno - prawne, finansowe, specjalistyczne - konserwatorskie) Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany Spodziewane efekty i rezultaty 1) Budowa i uzyskanie powszechnej akceptacji mieszkacw i ich zaangaowania w ide ochrony zabytkw 2) Wzmocnienie wizi z miejscem pochodzenia i zamieszkania 3) Docenienie walorw zabytkowych przez mieszkacw 4) Wychowanie nowych pokole wiadomych koniecznoci ochrony rodowiska kulturowego 5) Pogbienie znajomoci zasad ochrony rodowiska kulturowego w spoecznoci 6) Zrozumienie i akceptacja zasad ochrony rodowiska kulturowego 7) Poszerzenie grona osb zainteresowanych ochron rodowiska kulturowego 8) Poprawa estetycznego wizerunku 9) Poprawa stanu substancji zabytkowej 10) Pozyskanie sponsorw Strona 50
13. Zaangaowanie sektora prywatnego w ochron dziedzictwa poprzez system zacht finansowych 14. Uwiadamianie i podkrelanie stymulujcej roli zabytkw w rozwoju gospodarczym 15. Wsppraca z orodkami akademickimi - wskazywanie tematw prac dyplomowych, prac studialnych i badawczych dot. rodowiska kulturowego gminy Smtowo Graniczne 1. Opracowanie i wdroenie systemu informacji o rodowisku kulturowym gminy, w tym komputerowej bazy danych o zabytkach i rodowisku kulturowym, informacji internetowych 2. Opracowanie przewodnika - prezentujcego histori i zabytki gminy 3. Organizacja wystaw tematycznych promujcych tosamo gminy 4. Organizowanie Europejskich Dni Dziedzictwa Kulturowego 5. Wspieranie finansowe bd rzeczowe szkolnych konkursw wiedzy o zabytkach 6. Promocja i popularyzacja wartoci kulturowych miasta 7. Tosamo kulturowa 8. Tworzenie oferty turystycznej opartej o walory kulturowe materialne i niematerialne gminy. 9. Przeznaczenie obiektw zabytkowych bdcych w posiadaniu gminy na cele Promocja publiczne np. muzeum, obsuga ruchu turystycznego wartoci 10. Przygotowanie oferty nieruchomoci gminy przeznaczonych do sprzeday kulturowych inwestorom zainteresowanym dziaaniem w obszarach zabytkowych. gminy 11. Promocja dobrych wzorw, pozytywnych dziaa dotyczcych zabytkw i ich bezporedniego otoczenia 12. Wspieranie wydawnictw prezentujcych gmin i jej dziedzictwo 13. Organizacja konkursw zwizanych z zabytkami 14. Ustanowienie nagrd - dla najlepszego uytkownika obiektu zabytkowego 15. Popularyzacja tematyki w mediach (prasa, radio, telewizja, internet) 16. Wsppraca z LOT (Lokalna Organizacja Turystyczna) 17. Wsppraca z przedsibiorcami, fundacjami, osobami fizycznymi 18. Wspieranie organizacji spoecznych, organizacji pozarzdowych, zwizkw wyznaniowych i rodowisk zajmujcych si ochron rodowiska kulturowego 19. Wyznaczenie tras turystycznych, spacerowych bazujcych na zasobie zabytkowym miasta, odpowiednio oznakowanych (tablice, plansze, mapy) i wypromowanych
i partnerw zainteresowanych ochron dziedzictwa 11) Powstanie komputerowej bazy danych o zabytkach gminy 12) Pozyskanie sponsorw na realizacje prestiowych przedsiwzi 1) Wykreowanie markowego produktu turystycznego opartego na walorach kulturowych gminy. 2) Uatwienie dostpu do informacji o zabytkach i rodowisku kulturowym. 3) Wykorzystanie danych do prac naukowych, promocyjnych, edukacyjnych. 4) Podniesienie konkurencyjnoci gminy. 5) Stworzenie propozycji wypoczynku dla mieszkacw i turystw, rozszerzenie oferty gminy w tej dziedzinie. 6) Poprawa wykorzystania i waciwego wykorzystania zabytkw - poprzez ich wielofunkcyjno.! 7) Podniesienie wiadomoci mieszkacw. 8) Uzyskanie materiaw promujcych gmin. 9) Uatrakcyjnienie form propagowania przyjaznych postaw i zachowa wobec zabytkw. 10) Poszerzenie krgu osb zainteresowanych zabytkami.
Cel 4 Wspieranie aktywnoci lokalnej spoecznoci w dziaaniach na rzecz ochrony rodowiskakulturowego

Cel gwny Kierunki zada strategiczny 1. Wspieranie i inicjowanie powstawania pozarzdowych organizacji ochron rodowiska kulturowego Wspieranie wspierajcych aktywnoci 2. Wspieranie wacicieli i uytkownikw obiektw zabytkowych lokalnej nieruchomych ruchomych w dziaaniac 3. Wspieranie inicjatywy lokalnej spoecznoci w ochronie materialnej h na rzecz i niematerialnej tradycji ochrony 4. Wprowadzenie zasad wsppracy w ramach partnerstwa publiczno rodowiska prywatnego dla rewaloryzacji obszarw i obiektw zabytkowych kulturowego 5. Wspfinansowanie oraz pomoc organizacyjna dot. prac badawczych i dokumentacyjnych w zagroonych obiektach (wanych dla gminy) Spodziewane efekty i rezultaty 1. Pozyskanie aktywnych, wiadomych partnerw do realizacji zada ochrony rodowiska kulturowego 2. Zwikszenie liczby osb zainteresowanych ochron rodowiska kulturowego 3. Pozyskanie spoecznych Opiekunw Zabytkw 4. Stworzenie przyjaznej atmosfery dla idei ochrony rodowiska kulturowego 5. Pozyskanie materialnych pamitek dotyczcych historii gminy
Cel 5 Tworzenie miejsc pracy zwizanych z dziaaniami na rzecz ochrony rodowiska kulturowego
Cel gwny strategiczny Kierunki zada 1. Przygotowanie programu zada dla opieki nad zabytkami dla stworzenia nowych miejsc pracy 2. Wspieranie i organizowanie prac porzdkowych, remontowych i konserwatorskich przy obiektach zabytkowych 3. Pomoc w organizacji doskonalenia zawodowego - dla zawodw zanikajcych 4. Przygotowanie ofert inwestycyjnych dla obiektw Spodziewane efekty 1. Wzrost roli zabytkw w stymulowaniu rozwoju gospodarczego 2. Pozyskanie miejsc pracy w obiektach zabytkowych 3. Pozyskanie i zachowanie zawodw zanikajcych, zwizanych np. z tradycyjn sztuk budowlan 4. Podniesienie poziomu wyksztacenia 5. Obnienie bezrobocia 6. Organizacja i wsparcie prac ratowniczych i porzdkowych Strona 51
Tworzenie miejsc pracy zwizanych z dziaaniami na rzecz ochrony rodowiska kulturowego przyrodniczego
zabytkowych
przy zabytkach
Rozdzia 6. WDRAANIE I OCENA REALIZACJI PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Oddzia 1. Wdraanie Program wdraany bdzie przez Wjta Gminy Smtowo Graniczne. Wjt moe wyznaczy Koordynatora projektu . Wdraanie odbywa si bdzie przy wsppracy poszczeglnych stanowisk Urzdu Gminy, jednostek budetowych gminy, Urzdu Wojewdzkiego, Konserwatora Zabytkw, wacicieli obiektw zabytkowych, organizacji pozarzdowych, instytucji dla ktrych opieka nad zabytkami jest dziaalnoci statutow osb fizycznych i prawnych. Wjt /Koordynator/ zapewni: - przepyw informacji pomidzy jednostkami odpowiedzialnymi za realizacj zada - zorganizuje forum wymiany informacji i dowiadcze - okreli zasady prowadzenia monitoringu wdraania poszczeglnych zada - wykona ocen stopnia realizacji celw programu i okreli szczegowe kryteria oceny realizacji po czterech latach wdraania Programu oraz w przedziaach czstkowych /np. corocznych lub w okresie dwuletnim/ Oddzia 2. Monitoring Celem monitoringu jest zbieranie informacji dotyczcych realizacji poszczeglnych zada programu Ochrony Zabytkw na kadym etapie jego wdraania. Stanowi on podstaw oceny uzyskanych efektw oraz formuowania ewentualnych wytycznych i propozycji zmian dla kolejnych edycji Programu. Proces monitorowania bdzie polega na przygldaniu si zmianom, jakie zachodz w wyniku realizacji danych zada, na analizie zebranych danych i opracowaniu stosownych raportw oraz podejmowaniu inicjatyw warunkujcych pozytywn ich realizacj. Wskazane bdzie rejestrowanie wszelkich uwag i postulatw zgaszanych w trakcie realizacji Programu przez mieszkacw, uczestnikw poszczeglnych projektw. Na podstawie zebranych informacji opracowane zostanie dla potrzeb: Wjta, Rady Gminy i Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw sprawozdanie z dwuletniego okresu realizacji programu oraz ocen realizacji programu, sporzdzon w okresie czteroletnim. Zakada si, e ocen tak sporzdza Jednostka Koordynujca /wskazana lub powoana przez Wjta i przedstawia Wjtowi Gminy/. Wjt przedstawi wyniki z realizacji programu Radzie Gminy. Oceny realizacji programu, powinny stanowi punkt wyjcia do opracowania kolejnego programu /kolejnej jego edycji. Obowizek ten wynika z art. 87 ust. 5 i 6 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. O ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami. Zgodnie z cytowan ustaw, Wjt Gminy winien przedstawi Radzie Gminy sprawozadnie z realizacji Programu w cyklu dwuletnim. Nastpnie sprawozadnie to powinno zosta przedstawione Wojewdzkiemu Konserwatorowi Zabytkw, ktry wykorzysta je przy opracowaniu aktualizacji i oceny realizacji wojewdzkiego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami. Przykadowe kryteria, ktre mog by zastosowane do oceny realizacji zada i celw Programu. 1) Potwierdzenie wykonania mpzp dla wybranych obszarw osadniczych 2) Potwierdzenie realizacji zada LPR (Lokalnych Programw Odnowy Wsi - uwzgldniajcych problematyk konserwatorsk); 3) Potwierdzenie prowadzenia prac nad opracowywaniem planw... 4) Okrelenie liczby szkole dla pracownikw Urzdu Gminy dotyczcych ochrony rodowiska kulturowego 5) Dokonanie okresowej oceny aktualnoci Gminnej Ewidencji Zabytkw
Strona 52
6) Okrelenie iloci zabezpieczajcymi
obiektw
zabytkowych,
stanowicych
wasno
gminy
objtych
dziaaniami
7) Okrelenie efektw i iloci kontroli sprawdzajcych stan utrzymania i uytkowania obiektw objtych ochron konserwatorsk 8) Potwierdzenie opracowania szkolnych i przedszkolnych programow edukacyjnych 9) Potwierdzenie iloci przeprowadzonych lekcji muzealnych 10) Potwierdzenie opracowania programw edukacyjnych dla wacicieli obiektw zabytkowych, ich uytkownikw oraz mieszkacw gminy 11) Potwierdzenie udostpniania bazy danych o historii gminy i jej zabytkach 12) Potwierzdzenie iloci pozyskanych eksponatw do... 13) Potwierdzenie wykonania dokumentacji eksponatw muzealnych 14) Potwierdzenie iloci wypoycze ksiek zwizanych z ochron zabytkw, dokumentacji konserwatorskiej itp. 15) Okrelenie rodzaju i iloci konkursw dotyczcych problematyki ochrony rodowiska kulturowego 16) Okrelenie iloci uczestnikw w konkursie na najlepszego uytkownika obiektu zabytkowego 17) Okrelenie iloci spotka i prezentowanych tematw dotyczcych poznania i ochrony rodowiska kulturowego gminy 18) Potwierdzenie opracowania harmonogramu spotka i prezentowanej problematyki z przedstawicielami sub konserwatorskich 19) Ocena stopnia wykorzystania mediw do przedstawienia problematyki ochrony rodowiska kulturowego 20) Potwierdzenie iloci wydanych publikacji: map, informatorw, przewodnikw, albumw i innych 21) Potwierdzenie iloci zorganizowanych widowisk historycznych, imprez sportowo - rekreacyjnych, koncertw itp. 22) Potwierdzenie iloci powstaych stowarzysze pozarzdowych, Spoecznych Opiekunw Zabytkw 23) Ilo podjtych remontw obiektw zabytkowych 24) Ilo wnioskw skadanych przez wacicieli o wpisanie obiektu do rejestru zabytkw 25) Potwierdzona ilo dotacji celowych na remont obiektw zabytkowych 26) Potwierdzenie stworzenia informacji turystycznej Rozdzia 7. FINANSOWANIE I RDA FINANSOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. Obowizek dbania o stan zabytkw, w tym ponoszenie nakadw na prace konserwatorskie spoczywa na wacicielach i uytkownikach obiektw zabytkowych take gminach /art. 61 Ustawy Prawo budetowe, art. 5 i 71 Ustawy o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami, art. 7 ust. 1 pkt 9 Ustawy o samorzdzie gminnym/. Oddzia 1. rodki finansowe dla realizacji Programu Program finansowany moe by ze rodkw budetowych: wojewdztwa, samorzdu, pastwa, rodkw UE i funduszy prywatnych. S to: - rodki wasne budetu gminy - dotacje podmiotowe dla instytucji, ktrych organizatorem jest samorzd gminy - rodki znajdujce si w gestii wojewdzkiego konserwatora zabytkw
Strona 53
- dotacje samorzdu wojewdztwa dla jednostek samorzdu terytorialnego innych szczebli dla realizacji zada z zakresu kultury i sztuki - dotacje, granty, nagrody samorzdu wojewdztwa dla podmiotw nie zaliczanych do sektora finansw publicznych - dochody wasne instytucji kultury - rodki Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu 'dziedzictwo kultury' - kredyty bankowe zacigane przez Urzd Gminy na realizacj okrelonych celw i inwestycji - odsetki z kont i rachunkw bankowych - dotacje i fundusze celowe rzdowych i pozarzdowych programw pomocowych - skadki i zbirki publiczne i finansowe ze rodkw ludnoci - fundusze krajowe i zagraniczne Unii Europejskiej - inne rodki przewidziane prawem Ze rodkw budetowych zasadnicze znaczenie maj: - rodki Generalnego Konserwatora Zabytkw - rodki Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw - rodki Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego /rodki specjalne - z gier losowych/ - rodki Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji - Fundusz na remont i konserwacja obiektw sakralnych - Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej /finansowanie zabytkowych parkw wpisanych do rejestru zabytkw oraz finansowania publikacji zwizanych z ochron dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego/ - Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego i programy sektorowe Rada Gminy w drodze uchway moe okreli corocznie wysoko wydatkw na ochron rodowiska kulturowego, w tym na realizacj Programu Opieki nad Zabytkami. Wydatki na realizacj zada inwestycyjnych, w tym: - zadania inwestycyjne zwizane z ochron zabytkw stanowicych wasno komunaln (np. prace remontowo - budowlane, konserwatorskie, zwizane z konserwacj i pielgnacj zieleni zabytkowej) - zadania inwestycyjne wprowadzone do gminnych programw przyjtych przez Rad Gminy uchwaami teje Rady (np. Przestrzenne Muzeum Wsi Kociewskiej programy rozwoju lokalnego, ochrony rodowiska i gospodarki komunalnej itp.) wprowadzone zostan do rocznych i wieloletnich planw inwestycyjnych. Finansowanie z budetu gminy mog i powinny by ponadto inne, nieinwstycyjne dziaania, w tym takie jak np. prace studialne, badawcze, dokumentacyjne, konkursy, dziaania promocyjne, edukacyjne itd. Gmina corocznie okreli; 1) % budetu, ktry zostanie przeznaczony na zadania z zakresu ochrony zasobw krajobrazu kolturowego 2) zadania do wieloletnich planw inwestycyjnych 3) zadania do wykonania w danym roku budetowym Ponadto Gmina okreli zasady udzielania dotacji celowych na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytkach. Przede wszystkim dotyczy to moe zabytkw wpisanych do rejestru zabytkw (tych w gminie Smtowo Graniczne jest stosunkowo niewiele), ale take innych, np. figurujcych w ewidencji zabytkw i wskazywanych do ochrony ustaleniami planw miejscowych. Gmina okreli zasady dofinansowania z budetu gminy, zada z zakresu ochrony i opieki nad zabytkami podmiotw, ktre prowadz dziaalno kulturalnm takich jak np. muzeum, izby tradycji (np. realizowane przy szkoach), biblioteki, stowarzyszenia, organizacje turystyczne itp.
Oddzia 2. Moliwoci pozyskania rodkw zewntrznych Informacje o moliwoci pozyskania rodkw finansowych za zadania zwizane z ochron i opiek nad zabytkami zawarte na podanych poniej stronach internetowych: - Informacje na temat programu operacyjnego "Promesa Ministra Kultury" dostpne s na stronie internetowej www.mkidn.gov.pl - Informacje na temat programu operacyjnego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego "Dziedzictwo Kulturowe" dostpne s na stronach internetowych www.mkidn.gov.pl - Informacje na temat programu Rozwj Inicjatyw Lokalnych dostpne s na stronie internetowej www.mkidn.gov.pl - Informacje na temat programu operacyjnego Kultura 2007 - 2013, znajduj si na stronach internetowych www.mkidn.gov.pl - Informacje dotyczce sposobw finansowania dostpne s na stronie internetowej Narodowego Centrum Kultury www.regiony.nck.pl - Program Rozwoju Obszarw Wiejskich dostpny jest na stronie internetowej www.minrol.gov.pl - Program Operacyjny Kapita Ludzki dostpny jest na stronie internetowej www.mrr.gov.pl - Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko dostpny jest na stronie internetowej www.mrr.gov.pl - Informacje dotyczce moliwoci finansowania przy wykorzystaniu ustawy o partnerstwie publiczno prywatnym znajduj si na stronie internetowej www.partnerstwopublicznoprywatne.info/ustawa_ppp.php Ponadto: Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego ogosi nastpujce programy na rok 2010 : 4. Dziedzictwo kulturowe 1) priorytet - Ochrona zabytkw 2) priorytet - Wspieranie dziaa muzealnych 3) priorytet - Kultura ludowa Rozdzia 8. DZIAANIA PERSPEKTYWISTYCZNE po 2013 roku Wykorzystujc dowiadczenia Programu Opieki nad Zabytkami na lata 2010 - 2013, po realizacji zaoonych w nim zada i ich ocenie, sformuowane zostan wnioski do dalszych prac przewidzianych na kolejne lata. Niezmienne pozostan w wikszoci kierunki dziaa i zadania dugoterminowe. W tej grupie znajd si gwnie przedsiwzicia zwizane z kontynuacj realizacji zada wskazanych w obecnym Programie: 1) realizacji koncepcji Przestrzennego Muzeum Wsi Kociewskiej 2) poprawy estetyki gminnych przestrzeni publicznych 3) ochrony budownictwa drewnianego - Poniatwek 4) kultywowanie tradycji ekolejnictwa 5) kultywowanie tradycji etosu rycerskiego i Jana z Jani 6) ochrona zabytkowych ukadw zieleni 7) realizacja idei Eko Centrum Gmina przez wieki bya miejscem gospodarki rolniczej. W jej strukturze widoczne s: dawne zespoy majtkw szlacheckich, ziemskich, wsi dworskich i lokacyjnych osadzone w rolniczym krajobrazie. Krajobraz bdzie si przeksztaca. Istotn spraw jest dokumentowanie dokona przeszych pokole oraz takie ksztatowanie przestrzeni aby wspczesno sznowaa przeszo. Non w skali regionu, pozostanie historia i dokonania rycerze Ziemi Pomorskiej Jana z Jani .
Strona 55
Strona 56
Strona 57
Strona 58
Zacznik nr 1 - GEZ - wykaz

IDENTYFIKACJA MIEJSCOWO 292 219 220 88 87 291 227 226 224 231 59 228 Bobrowiec Bobrowiec Bobrowiec Bobrowiec Bobrowiec Bobrowiec Kornatka Czerwisk Czerwisk Czerwisk Frca Frca Frca N CZ OBIEKT Dom mieszkalny Transformer Park Dom mieszkalny zamonego rolnika wietlica - dom straaka dom mieszkalny Dom mieszkalny poniatwka Dom mieszkalny poniatwka Dom mieszkalny poniatwka Dom mieszkalny - czworak podworski Dom mieszkalny podworski, wielorodzinny Dom mieszkalny podworski Park podworski po pnocnej stronie drogi..., na wschodnim kracu wsi W zespole dawnego folwarku dworskiego, przy bramie wjazdowej pnocno - zachodni kranies wsi 29 25 23 27 54 45 44 22 37 W centrum wsi 10 9 8 7 Pnocny koniec wsi, po zachodniej stronie szosy 52 43 Strona 59 Polna Polna Polna 5 4 12 22 29 20 Po wschodniej stronie drogi 10 centrum wsi po zachodniej stronie autostrady ULICA NR LOKALIZACJA przy drodze przy drodze w pobliu budynku nr 10
60
Frca
230
Frca
Spichlerz podworski
64 129 125 127 128 213 212 211 124 209 130 133 134 135 136 138 139 303 210
Frca Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka
Kapliczka Dom mieszkalny Dom mieszkalny Dom mieszkalny Dom mieszkalny Dom mieszkalno gospodarczy Dom mieszkalno gospodarczy Dom mieszkalny Dom mieszkalny Dom mieszkalny Karczma Stolarnia Dom mieszkalny Dom mieszkalny Dom mieszkalny Dom mieszkalny Kapliczka Dom mieszkalny Dom mieszkalny
126 82 70 73 74 76
Kamionka Kopytkowo Kopytkowo Kopytkowo Kopytkowo Kopytkowo
Dom mieszkalny Szkoa Dom ogrodnika - dom mieszkalny Aleja Spichlerz Aleja rdpolna
24 17 6 Pomidzy zespoem paacowo - parkowym a folwarkiem folwark podworski po zachodniej stronie parku, pomidzy parkiem a Lasem przy drodze wschodniej krawdzi parku 11 Przy drodze polnej 34 Lasek Kopycki na pnoc od budynku paacu poudniowo zachodnia cz ukadu wiejskiego poudniowo - zachodni kraniec wsi przy szosie - na pnoc od paacu Pnocny kraniec wsi 113 22 20
77 80 84 86 69 67 68 79 122 115 113 111 110 109 114 96 94 121 117 107 101 116 100 99 97 95 112 244 243
Kopytkowo Kopytkowo Kopytkowo Kopytkowo Kopytkowo Kopytkowo Kopytkowo Kopytkowo Kocielna Jania Kocielna Jania Kocielna Jania Kocielna Jania Kocielna Jania Kocielna Jania Kocielna Jania Kocielna Jania Kocielna Jania Kocielna Jania Kocielna Jania Kocielna Jania Kocielna Jania Kocielna Jania Kocielna Jania Kocielna Jania Kocielna Jania Kocielna Jania Kocielna Jania Kulmaga Kulmaga
Tablica pamitkowa Dom mieszkalny podworski Dom mieszkalny Poniatwka Cmentarz poewangelicki Oficyna Dwr Park podworski Mur ceglany - ogrodzenie dworskiego ogrodu Figura Matki Boskiej Dom mieszkalny Plebania Zesp Myna Obora /uytkowana przez probostwo/ Zesp domw folwarcznych Dom mieszkalny Cmentarny mur Koci parafialny p.w. w Trjcy Dom mieszkalny Dom mieszkalny Dom mieszkalny Dom mieszkalny Dom mieszkalny Dom towarowy, poczta Szkoa Kostnica Cmentarz przykocielny Dom mieszkalny Dom mieszkalny Dom mieszkalny Poniatwka 15 Przy sosie 10 9 18 35 11 36 17 14
Po zachodniej stronie drogi, w centrum wsi wok cmentarza przykocielnego Centrum wsi, na wyniesieniu
Na cmentarzu przykocielnym, we wschodniej czci wok kocioa parafialnego Przysiek wrd pl Przy drodze na Dbowo Strona 60
242 241 240 194 193
Kulmaga Kulmaga Kulmaga Lalkowy Lalkowy
Dom mieszkalny Poniatwka Dom mieszkalny Poniatwka Dom mieszkalny Poniatwka Gorzelnia Obora zwizana ze spichlerzem Obora Park podworski
11 3 2 zachodnia cz zespou majtku W zespole majtku cz pnocno wschodnia zesp folwarku - przy drodze wjazdowej, po zachodniej stronie pnocna i zachodnia cz majtku Przy drodze wiejskiej, po poudniowej stronie, na wysokoci kocioa centrum wsi, na wyniesieniu poudniowa cz wsi, u zbiegu polnych drg otaczajcych folwark Kolonia przy drodze do Smtwka
191 190
Lalkowy Lalkowy
188
Lalkowy
Plebania Koci parafialny p.w. w. Barbary Dwr - rzdcwka Kolonia domw mieszkalnych Dom mieszkalny przy gorzelni Dom mieszkalny Kunia wiejska Figura Chrystusa Dom mieszkalny z zabudowaniami gospodarczymi Chlewnia Kapliczka przydrona wotywna - figura Chrystusa Budynek inwestorski Ogrodzenie z bramami i furtami cmentarza przykocielnego Supki do wizania koni Organistwka Piwnica 35 41
185 183 182 195 246 289 247
Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy
Po wschodniej stronie przejazdu kolejowego Centrum wsi obok domu mieszkalnego, po wschodniej stronie 51 Zesp folwarku, zachodnia cz Wschodnia cz wsi, pomidzy domami 41, 42
248 263 208 205 187 260 196 293
Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy
Wok cmentarza przykocielnego Przed bram wjazdow do majtku Na skarpie nad drog po pnocnej stronie obory Brama wjazdowa do majtku, Pn.-zach. cz zespou 43 zesp folwarku, wschodnia cz od wiejskiej drogi Strona 61
261 206 262 307
Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy
Brama wjazdowa - supki Dom mieszkalny Spichlerz Droga brukowa
w kierunku folwarku 204 203 202 201 200 199 198 197 153 148 154 151 150 149 152 147 145 144 143 142 140 288 215 216 156 160 141 155 233 238 236 235 234 283 281 280 295 Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lena Jania Lena Jania Lena Jania Lena Jania Lena Jania Lena Jania Lena Jania Lena Jania Lena Jania Lena Jania Lena Jania Lena Jania Lena Jania Lena Jania Lena Jania Lena Jania Lena Jania Lena Jania Lena Jania Lena Jania Luchowo Luchowo Luchowo Luchowo Luchowo Rynkwka Rynkwka Rynkwka Rynkwka Dom mieszkalny Dom mieszkalny Dom mieszkalny pierwotnie czworak wsi kocielnej Szpital przykocielny Budynek gospodarczy Dom mieszkalny podworski Budynek gospodarczy Dom mieszkalny podworski Dom mieszkalny Stodoa Dom mieszkalny Kamienica - mieszkania, sklepy, magazyny Dom mieszkalny Dom mieszkalny Dom mieszkalny Transformator Spichlerz podworski Kapliczka Cmentarz dworski Park podworski Paac Dom mieszkalny rzdcwka Dom mieszkalny Dom mieszkalny Pofolwarczny dom mieszkalny Dom mieszkalny Willa woska w zespole paacowo - parkowym Dom mieszkalny Dom mieszkalny Dom mieszkalny Dom mieszkalny Dom mieszkalny Transformator Park Szkoa Paac Poniatwka 58 Strona 62 9 8 Na skarpie , poza terenem folwarku. Teren folwarku Wok dworu i fos Pnocny kraniec wsi Poudniowa cz ukadu wiejskiego 18 na wzgrzu ponad zabudowaniami gospodarczymi 16 66 68 72 Wbudowania, wrd pl, zagroda samotnicza. 15 9 8 64 10 Przy terenie folwarku Teren folwarku Pnocno zachodni kraniec wsi , po wschodniej stronie Na pnoc od parku , wrd pl Pnocno - wschodni kraniec wsi, na pnoc od dworu pnocno - wschodnia cz wsi 41 37 34 31 26 26 23/25 23 12
294 286 285 308
Rynkwka Rynkwka Rynkwka Rynkwka
Poniatwka Obora Stajnia Droga wiejska - bruk
20 Teren folwarku - przy wjedzie , po pnocnej stronie Teren folwarku poudniowa cz Przez wie od folwarku do stacji kolejowej Na placu, po wschodniej stronie zespou dworskiego. 5 Na wyniesieniu, zachodni kraniec wsi. Przy drodze, po wschodniej stronie zespou dworsko 7 8 Wzgrze - zachodni kraniec wsi Frontowy wjazd do paacu, po wschodniej stronie zespou. Starogardzka Dworcowa w zespole Dworca PKP Dworcowa Dworcowa Kolejowa Kolejowa Kolejowa Kolejowa 17 6 2 1 1
284 251 255 254 252 250 249 253 49 5 4 17 37 29 28 27
Rynkwka Smarzewo Smarzewo Smarzewo Smarzewo Smarzewo Smarzewo Smarzewo Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Osiedle mieszkalne PKP
Kapliczka Dom mieszkalny - dawny pofolwarczny Park podworski Transformator Czworak podworski Dom mieszkalny pofolwarczny, dawny dwojak Paac - fundamenty i fragmenty cian Supki bramne - zesp dworsko - parkowy Koci poewangelicki Zesp dworca Wiea cinie II PKP Zesp dworca Wiea cinie nr 1 PKP Zesp dworca Restauracja i hotel PKP Budynek gospodarczy Dom mieszkalny Budynek gospodarczy Wielorodzinny dom mieszkalny w zespole osiedla kolejowego Wielorodzinny dom mieszkalny
38
Kolejowa
39
Osiedle mieszkaniowe Budynek gospodarczy PKP Osiedle Wielorodzinny dom mieszkaniowe mieszkalny PKP Osiedle mieszkaniowe Budynek gospodarczy PKP Wielorodzinny dom mieszkalny Zesp Poniatwki, dom
Kolejowa
40
Kolejowa
41 23 43
Kolejowa Sportowa Starogardzka
8 2
Strona 63
Graniczne 36 257 26 25 310 309 56 55 52 50 48 42 179 34 8 35 7 46 11 12 13 14 10 178 6 180 221 Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo
mieszkalny Osiedle Dom mieszkalny mieszkaniowe wielorodzinny PKP Park podworski Dom mieszkalny w rolniczym obejciu Dom mieszkalny pozostao dawnego ukadu wiejskiego Budynek gospodarczy Zesp dworca Budynek gospodarczy PKP Kapliczka sup milowy Aleja lipowa dawnego cmentarza poewangelickiego Pastorwka Obora Starogardzka Starogardzka Wybudowania 4 Ogrodowa Sportowa Dworcowa Dworcowa 16 14 3 1 skrzyowanie ulic: Wybudowania, Kolejowa, Ogrodowa Przy drodze do Smarzewa Kolejowa 6 Na poudnie od rzdcwki, na stoku
Zesp dworca Zesp budynkw spedycji Przy torze PKP Dom mieszkalny Wielorodzinny dom Zesp osiedla mieszkalny w typie PKP kamienicy Zesp dworca Biura PKP Budynek gospodarczy Zesp dworca Wielorodzinny dom PKP mieszkalny Wybudowania/ majtek Dwr - rzdcwka Smtowo Zesp dworca Magazyn PKP Zesp dworca Noclegownia PKP Zesp dworca WC PKP Zesp dworca wietlica PKP Zesp dworca Nastawnia PKP Szkoa Zesp dworca Wielorodzinny dom PKP mieszkalny Dom mieszkalny Poniatwka Wiadukt Gdaska Kolejowa Dworcowa Kolejowa Dworcowa Wybudowania Dworcowa Dworcowa Dworcowa Dworcowa Dworcowa Kosznickiego Dworcowa Gdaska 1 1 20 Nieczynna linia Strona 64 28 5 5 5 3 3 7 9 11 15
Graniczne 24 18 32 31 30 19 20 3 21 222 Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtowo Graniczne Smtwko Smtwko Smtwko Smtwko Smtwko Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Dom mieszkalny wielorodzinny Dom mieszkalny Zesp dworca Wielorodzinny dom PKP mieszkalny osiedle PKP Budynek gospodarczy Dom mieszkalny Budynek gospodarczy Wielorodzinny dom mieszkalny w typie kamienicy Zesp dworca Dworzec kolejowy - PKP PKP Mleczarnia Supki przydrone granitowe Wiadukt - most Budynek gospodarczy Dom mieszkalny podworski Aleja Paac Park podworski Wiadukt na linii kolejowej Starogard Gdaski Smtowo Ogrodnictwo kotownia Piwniczka przy dworcu PKP Budynek gospodarczy zesp dworca PKP Dom mieszkalny - zesp dworca PKP bruk - droga Zesp po PGR - owskich domw mieszkalnych - typ dwojaki dworskie Stelmacharnia Budynek gospodarczy Kunia Tablica pamitkowa Janowi z Jani Kapliczka w. Rocha 47 47 18 18 Sportowa Dworcowa Kolejowa Kolejowa Kolejowa Dworcowa Dworcowa Dworcowa Dworcowa 3 12 4 3 3 12 14 13
kierunek na Opalenie
Przy wiadukcie przy drodze Bobrowiec Smarzewo Linia kolejowa- droga Bobrowiec Smarzewo
57 259 258 264 256 265 172 277 165 166 167 168 169 269 171 270 173 174
Od wiejskiej szosy do dworu Na wyniesieniu po zachodniej stronie drogi. Po poudniowej stronie paacu. Na pnoc od wsi, nad drog do Kocielnej Jani
W zespole dworca PKP W centrum wsi po zachodniej stronie drogi W zespole folwarku, po zachodniej stronie przy polnej drodze wybudowania
Na rozdrou pomidzy Strona 65
wsi a majtkiem. kapliczka 175 176 177 217 218 170 275 300 299 298 Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Kapliczka z figur Chrystusa Paac Kurnik - Zesp majtku Dom mieszkalny Budynek gospodarczy w zespole zagrody Dom mieszkalny podworski Obora Budynek gospodarczy Podworski dom mieszkalny Poniatwka - dom mieszkalny Droga - kocie by 13 13 Przy drodze do Lenej Jani, po wschodniej stronie na zachd od drogi wiejskiej w kierunku lasu Wybudowania - przy drodze, po wschodniej stronie po zachodniej stronie paacu pomidzy kurnikiem a wozownia 46 12 Przy drodze do Lenej Jani Poudniowy kraniec wsi Na pnoc od paacu Przy drodze pomidzy Star Jani a Bobrowcem
306
Stara Jania
297
Stara Jania
Figura Matki Boskiej
279 164 276 301 162 163 305 274 273 272 271 278
Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania
Lodownia Budynek gospodarczy budynku dworca PKP Chlewnia Droga brukowana Dom mieszkalny - Zesp Dworca PKP Dworzec PKP Droga brukowa do majtku Powozownia Spichlerz Dom mieszkalny ogrodnika Rzdcwka Park podworski 48 46
zesp stacji Stara Jania
od wiejskiej drogi w kierunku majtku
Poudniowo wschodnia cz parku Na poudnie od paacu
Strona 66
Zacznik Nr 2 KARTY BIAE

L.p. Miejscowo 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Kopytkowo Dwr - Kopytkowo Kopytkowo - Spichlerz Kocielna Jania Lalkowy Lena Jania - Dwr Lena Jania - Spichlerz Rynkwka Smtowo Graniczne gotyckie piwnice Koci parafialny Koci parafialny p.w. witej M... Rodzaj obiektu Zesp dworsko - parkowy z folwarkiem Dwr i park Czas powstania Trzecia wier XIX w. Trzecia wier XIX w. Autor B.Jakubowska K.Babnis Z. Grochowska Data opracowania 1999 1982 1999 1998 1998 1982
Druga poowa XIX w. K.Babnis (188? r.) Poowa XIX w. (1622 r.) K.Babnis Druga poowa XIX w. K.Babnis 1863 - 1866 r. 1882 Z.Grochowska Z.Grochowska (XIV, XV w. - Czapski Z.Grochowska neogotyk po 1885 r.) J.Potylicka J.Potylicka Leszek Budych Druga K.Babnis B.Jakubowska E.Borucka T.Lebied Gruda Z.Grochowska E.Borucka T.Lebied Gruda J.Czyszek J.Czyszek
Koci ewangelicki obecnie parafia Rzymsko 1904 r. Katolicka p.w. Ciaa i Krwi Paskiej Pastorwka/ Obecnie plebania Wiadukt drogowy paac Zesp dworsko - parkowy z folwarkiem Pomnik I-szy wojewoda pomorski Jan z Jani 1904 r. 1909 r. XVII/XIX w. poowa XIX w. Poowa XIX w.
1990 1990
10. Smtowo Graniczne (droga Bobrowiec 11. Smtowo kolejowe) 12. Smtowo 13. Stara Jania
1994 - 1998
14. Stara Jania 15. Stara Jania 16. Lalkowy 17. Smarzewo
dwr Budynek gospodarczy - kurnik Kunia wiejska Czworak
Poowa XIX w. 1914 I po. XX w. I po. XIX w.
198? - 1998 2009 2009
Strona 67
Zacznik nr 3 /brak "Kart Zielonych"/
Strona 68
Zacznik nr 4 KARTY CMENTARZY

L.p. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Bobrowiec Czerwisk Frca Kopytkowo Kopytkowo Kocielna Jania Kocielna Jania Lalkowy Lalkowy Lena Jania Smarzewo Smtowo Graniczne Smtowo Stara Jania Stara Jania Miejscowo komunalny poewangelicki podworski - poewangelicki poewangelicki przykocielny - katolicki parafialny - katolicki przykocielny - katolicki parafialny - katolicki podworski - ewangelicki podworski - ewangelicki ewangelicki podworski - ewangelicki podworski - ewangelicki poewangelicki Cmentarz - wyznanie poewangelicki Czas zaoenia pocztek XX w. pocztek XX w. pocztek XIX w. (1832 r.) (1838 r.) poowa XIX w. (1773 r.) pocztek XX w. 1864 r. pocztek XX w. XIX w. poowa XIX w. XIX/XX w. XIX w. 1838 r. XIX w.
Strona 69
Zacznik nr 5 KATALOG PARKW - DOKUMENTACJA EWIDENCYJNA

L.p. Miejscowo 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Stara Jania Stara Jania Stara Jania Stara Jania Frca Lena Jania - Stara Jania Smtowo - przez Kopytkowo Stara Jania Kopytkowo Lena Jania Rodzaj dokumentacji Zesp parkowo - dworski Studium kompozycji zespou paacowo - parkowego Studium historyczne Inwentaryzacja urbanistyczna zieleni Katalog parkw wojewdztwa Ewidencja Alei Katalog parkw Aleja Katalog parkw Aleja Dokumentacja ewidencyjna zaoe parkowych Zesp paacowo - dworski Lena Jania Autorzy BPP Z. Grochowska (Technirol Gdask 1982) M. Nadolski (Gdask 1979 r.) K. Rozmarynowska H. Domaska (Technird Gdask 1978 r.) K. Rozmarynowska (Technird Gdask 1978 r.) Z. Borowski i zesp (NOT 1987 r.) Z. Borowski i zesp (NOT 1987 r.) Z. Borowski i zesp (NOT 1987 r.) BPP Z. Grochowska (Technirol Gdask 1982) BPP Z. Grochowska (Technirol Gdask 1982)
Strona 70
Zacznik nr 6 WYKAZ ZABYTKW PROPONOWANYCH DO WPISU DO REJESTRU ZABYTKW W wyniku przeprowadzonych prac proponuje si wnioskowa o wpisanie do Rejestru Zabytkw Nieruchomych woj. Pomorskiego nastpujcych obiektw: 1. Lalkowy 1) kunia wiejska 2) plebania 3) organistwka 4) szpitalik przykocielny 5) dwr - rzdcwka 6) czworak - chata Babci Kaniowej 2. Bobrowiec 1) dom mieszkalny nr 10 3. Smarzewo 1) park podworski 2) czworak podworski nr 6 4. Smtowo Graniczne 1) Zesp Dworca i stacji kolejowej PKP 5. Frca 1) Park podworski 6. Rynkwka 1) Park podworski 7. Kamionka 1) Dawna karczma, szkoa i kaplica /1 budynek/
Strona 71
Zacznik nr 7 WYKAZ STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH - wedug archiwalnych kart katalogowych Bobrowiec

Oznaczenia na planszy B3 B1 ,B2 Rodzaj /brak wpisu/ osada Chronologia Modsza epoka elaza Mezolit, Wczesne redniowiecze
Frca
Oznaczenia na planszy F1 F2 Rodzaj lune lune, grb skrzynkowy Chronologia Pne redniowiecze Okres wczesnoredniowieczny okres halsztacki
Kopytkowo
Oznaczenia na tablicy K1 Rodzaj lune Chronologia Wczesne i pne redniowiecze
Kocielna Jania
Oznaczenia na tablicy KJ1 KJ2 KJ3 Rodzaj lune lune osada lune Chronologia Wczesna epoka elaza Wczesna epoka elaza Okres elaza Neolit i kultura pucharw lejkowych Wczesna epoka elaza
Lena /w materiaach archiwalnych istnieje informacja o grodzisku - obiektu nie zlokalizowano/

Oznaczenia na tablicy LK3 Rodzaj lune osada lune - cmentarzysko LK2 skarb lune Cmentarzysko - groby skrzynkowe LK1 Osada, lune Kulturapomorska Modsza epoka elaza Wczesna epoka elaza, Kultura wschodniopomorska Brz Chronologia
Jania
Kulturapomorska, Okres lateski, Wczesny okres wpyww rzymskich
Stara Jania
Oznaczenia na planszy SJ1 Rodzaj Cmentarzysko - groby skrzynkowe Chronologia Okres lateski
Wykaz stanowisk archeologicznych wedug AZP AZP - ARKUSZ 25 - 44

Arkusz AZP Nr stanowiska na obszarze 1 2 3 4 5 Miejscowo Kopytkowo Kopytkowo Kopytkowo Kopytkowo Kopytkowo Rodzaj obiektu skarb monet punkt osadniczy punkt osadniczy lad osadnictwa punkt osadniczy Chronologia wczesne redniowiecze redniowiecze/pne redniowiecze pne redniowiecze/nowoytne pne redniowiecze pne redniowiecze
Strona 72
6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Kopytkowo Kopytkowo Smtowo Smtowo Smtowo Czerwisk Czerwisk Czerwisk Czerwisk Czerwisk Czerwisk Czerwisk Czerwisk Czerwisk - Luchowo Frca Frca Frca Frca Frca Frca Frca Frca Frca Frca Frca Frca
lad osadnictwa lad osadnictwa skarb monet osada lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa punkt osadniczy lad osadnictwa cmentarzysko cmentarzysko lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa osada lad osadnictwa punkt osadniczy lad osadnictwa punkt osadniczy lad osadnictwa lad osadnictwa punkt osadniczy
prapolska/wczesne redniowiecze pne redniowiecze okres rzymski pne redniowiecze pne redniowiecze prapolska/ wczesne redniowiecze pne redniowiecze prapolska/ wczesne redniowiecze pne redniowiecze pne redniowiecze/nowoytne pne redniowiecze/nowoytne Neolit prapolska/ wczesne redniowiecze pne redniowiecze/nowoytne pomorska, wczesna epoka elaza pomorska, wczesna epoka elaza pomorska, wczesna epoka elaza pomorska, wczesna epoka elaza prapolska/ wczesne redniowiecze wielbarska, okres rzymski redniowiecze redniowiecze pomorska, wczesna epoka elaza pne redniowiecze/nowoytne pne redniowiecze wielbarska, okres rzymski pne redniowiecze/nowoytne nowoytne pne redniowiecze pne redniowiecze/nowoytne pne redniowiecze/nowoytne pne redniowiecze pomorska, wczesna epoka elaza redniowiecze, pne redniowiecze redniowiecze/ nowoytne pne redniowiecze/ nowoytne nowoytne pomorska, wczesna epoka elaza prapolska/ wczesne redniowiecze pne redniowiecze prapolska/ wczesne redniowiecze prapolska/ wczesne redniowiecze pne redniowiecze pne redniowiecze pne redniowiecze Pradzieje epoka kamienia lad osadnictwa pne redniowiecze pne redniowiecze/ nowoytne prapolska/ wczesne redniowiecze Strona 73
Frca Frca Frca Frca
punkt osadniczy lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa
37 38 39 40 41 42 43 44 45 46
Frca Frca Frca Frca Frca Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy
lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa Lune cmentarzysko punkt osadniczy osada lad osadnictwa
47 48
Lalkowy Lalkowy
punkt osadniczy lad osadnictwa lad osadnictwa punkt osadniczy
pne redniowiecze/ nowoytne epoka kamienia Pradzieje prapolska/ wczesne redniowiecze pne redniowiecze prapolska/ wczesne redniowiecze pne redniowiecze/ nowoytne pne redniowiecze pne redniowiecze/ nowoytne pne redniowiecze pne redniowiecze/ nowoytne epoka brzu pomorska, wczesna epoka elaza pne redniowiecze pne redniowiecze pne redniowiecze pne redniowiecze epoka brzu pomorska, wczesna epoka elaza pne redniowiecze pne redniowiecze/ nowoytne prapolska/ wczesne redniowiecze pne redniowiecze pne redniowiecze pne redniowiecze/ nowoytne pne redniowiecze/ nowoytne pne redniowiecze/ nowoytne pne redniowiecze pne redniowiecze pne redniowiecze Pradzieje pne redniowiecze/ nowoytne pne redniowiecze/ nowoytne Pradzieje prapolska/ wczesne redniowiecze pne redniowiecze/ nowoytne pne redniowiecze pne redniowiecze/ nowoytne pne redniowiecze pne redniowiecze pne redniowiecze/ nowoytne pne redniowiecze pne redniowiecze/ nowoytne pne redniowiecze pne redniowiecze/ nowoytne pne redniowiecze/ nowoytne pne redniowiecze pne redniowiecze pne redniowiecze pne redniowiecze pomorska, wczesna epoka elaza Strona 74
49 50 51 52 53 54 55
Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy
lad osadnictwa lad osadnictwa osada lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa osada
56 57 58 59
Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy
punkt osadniczy punkt osadniczy lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa osada
60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71
Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Rynkwka Rynkwka Rynkwka Rynkwka
lad osadnictwa punkt osadniczy lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa Rynkwka lad osadnictwa osada punkt osadniczy lad osadnictwa lad osadnictwa osada
72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 110 111 112 113
Rynkwka Rynkwka Rynkwka Rynkwka Rynkwka Rynkwka Rynkwka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Lalkowy Lalkowy Lalkowy Czerwisk - Luchowo
lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa punkt osadniczy punkt osadniczy lad osadnictwa punkt osadniczy lad osadnictwa lad osadnictwa cmentarzysko
114 115
Frca Frca
lad osadnictwa cmentarzysko
pne redniowiecze wczesny i pny okres lateski
AZP - ARKUSZ 26 - 44
Nr stanowiska na planszy 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. Miejscowo Rodzaj stanowiska Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka Kamionka cmentarzysko punkt osadniczy osada osada lad osadnictwa lad osadnictwa Chronologia neolit, kultura ceramiki sznutowej pne redniowiecze pne redniowiecze pne redniowiecze pne redniowiecze, nowoytne pne redniowiecze
lad osadniczy, punkt osadniczy pne redniowiecze, nowoytne lad osadniczy, punkt osadniczy epoka kamienia, pne redniowiecze
lad osadniczy, punkt osadniczy pne redniowiecze lad osadniczy, punkt osadniczy pne redniowiecze lad osadniczy, punkt osadniczy pne redniowiecze lad osadniczy, punkt osadniczy wczesne redniowiecze, pne redniowiecze, nowoytne lad osadnictwa punkt osadniczy pne redniowiecze pne redniowiecze lad osadniczy, punkt osadniczy pne redniowiecze, nowoytne lad osadniczy, punkt osadniczy pne redniowiecze lad osadniczy, punkt osadniczy pne redniowiecze lad osadniczy, punkt osadniczy pne redniowiecze, nowoytne lad osadniczy, punkt osadniczy pne redniowiecze lad osadniczy, punkt osadniczy pne redniowiecze lad osadnictwa osada pne redniowiecze pne redniowiecze, nowoytne lad osadniczy, punkt osadniczy pne redniowiecze, nowoytne lad osadniczy, punkt osadniczy pne redniowiecze
Strona 75

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany Strona 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany Strona 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

UCHWAA NR XXXVI/249/2010 RADY GMINY SMTOWO GRANICZNE z dnia 3 sierpnia 2010 r.

Przewodniczcy Rady Gminy Jan Kulczyski

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Smtowo Graniczne - lipiec 2010

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Wykaz PSOZ, dzia zabytkw ruchomych

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Zadanie Potencjalni Wykonawca zewntrzny

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

1. Przygotowanie zaoe Organizacja spotka: TURNIEJ 2. RYCERSKI 3. Organizacja turnieju

Po 2013 Kontynuacja dziaa towarzyszcych eksponatowi

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

2010 - 2011 Komitetu formalnych konkursu

Po 2012-2013 Budowy i ideowych 1. Zbirka funduszy rzebiarskiego 2. Realizacja zadania

Cel 2 Ochrona i wiadome ksztatowanie krajobrazu kulturowego

Cel 3 Utrwalanie dziedzictwa kulturowego w wiadomoci mieszkacw i promocja rodowiska kulturowego

Cel 4 Wspieranie aktywnoci lokalnej spoecznoci w dziaaniach na rzecz ochrony rodowiskakulturowego

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

6) Okrelenie iloci zabezpieczajcymi

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Zacznik nr 1 - GEZ - wykaz

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Kamionka Kopytkowo Kopytkowo Kopytkowo Kopytkowo Kopytkowo

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

242 241 240 194 193

Kulmaga Kulmaga Kulmaga Lalkowy Lalkowy

185 183 182 195 246 289 247

Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy

248 263 208 205 187 260 196 293

Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy

261 206 262 307

Lalkowy Lalkowy Lalkowy Lalkowy

Brama wjazdowa - supki Dom mieszkalny Spichlerz Droga brukowa

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

294 286 285 308

Rynkwka Rynkwka Rynkwka Rynkwka

Poniatwka Obora Stajnia Droga wiejska - bruk

284 251 255 254 252 250 249 253 49 5 4 17 37 29 28 27

Kolejowa Sportowa Starogardzka

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany

Id: IBKGY-EKUPU-ZWHOX-YXPXV-HJDEU. Podpisany