UCHWAA Nr XXXVI/907/09 SEJMIKU WOJEWDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO z dnia 29 czerwca 2009 r.

w sprawie okrelenia programu ochrony powietrza dla strefy powiat toruski. Na podstawie art. 18 pkt 20 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie wojewdztwa (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590, ze zm.)1, art. 84 i art. 91 ust. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, ze zm.)2 uchwala si, co nastpuje: 1. Okrela si program ochrony powietrza dla strefy powiat toruski. 2. W strefie objtej Programem naruszony zosta standard jakoci powietrza, a mianowicie dopuszczalny poziom pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny, wynoszcy w 2006 r. 50 g/m3: w jednym punkcie pomiarowym w Koniczynce, gdzie maksymalny percentyl S90.1 z rocznej serii pomiarowej wynis 61,0 g/m3 i przekroczy poziom dopuszczalny o 11,0 g/m3. 3. Py zawieszony PM10 pochodzi ze rde: powierzchniowych zwizanych ze zuyciem paliw na cele komunalne i bytowe; liniowych zwizanych z ruchem samochodowym (w tym wtrny unos pyu); technologicznych; energetycznego spalania paliw w scentralizowanych systemach grzewczych.

1) 2) 3) 4)

4. Podstawowe kierunki dziaa zmierzajcych do przywracania poziomw dopuszczalnych pyu zawieszonego PM10 okrela zacznik nr 1 do uchway. 5. Zakres dziaa naprawczych niezbdnych do przywracania poziomw dopuszczalnych pyu zawieszonego PM10 oraz terminy realizacji, koszty oraz rda finansowania poszczeglnych zada okrela zacznik nr 2 do uchway. 6. Zobowizuje si Starost Powiatu Toruskiego do przekazywania organowi okrelajcemu Program informacji o: 1) wydawanych decyzjach, ktrych ustalenia zmierzaj do osignicia celw Programu, w szczeglnoci o: a) decyzjach dotyczcych planowanych dziaa wynikajcych z podstawowych kierunkw zmierzajcych do przywracania poziomw dopuszczalnych pyu zawieszonego PM 10 okrelonych w zaczniku nr 1 do uchway, b) pozwoleniach na budow, c) pozwoleniach zintegrowanych, d) pozwoleniach na wprowadzanie gazw i pyw do powietrza, e) decyzjach dla instalacji niewymagajcych pozwolenia na wprowadzanie gazw lub pyw do powietrza, f) decyzjach zobowizujcych do pomiarw emisji; 2) przyjmowanych zgoszeniach instalacji, z ktrych emisja nie wymaga pozwolenia, mogcych negatywnie oddziaywa na rodowisko oraz prowadzonych postpowaniach kompensacyjnych; 3) zgoszeniach zmiany sposobu uytkowania obiektw budowlanych lub ich czci, ktrych realizacja zmierza do osignicia celw Programu; 4) przedsiwziciach realizujcych cele i kierunki Programu, finansowanych z funduszy pomocowych w tym z funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej oraz osignitych efektach ekologicznych. 7. Zobowizuje si Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Toruniu do przekazywania organowi okrelajcemu Program informacji o: 1) decyzjach o pozwoleniu na uytkowanie dla obiektw budowlanych, dla ktrych decyzje s wymagane; 2) przyjmowanych zawiadomieniach o zakoczeniu budowy, do ktrych nie zgoszono sprzeciwu w drodze decyzji, ktrych ustalenia zmierzaj do osignicia celw Programu. 8. Informacje, o ktrych mowa w 6-7 przekazuje si w terminie 30 dni po zakoczeniu kadego roku kalendarzowego w formie zestawie pisemnie i na informatycznych nonikach danych, zawierajcych nastpujce informacje: 1) oznaczenie i data wydania dokumentu; 2) nazwa jednostki odpowiedzialnej za realizacj i nadzr przedsiwzicia, dziaania; 3) kierunek dziaa zmierzajcych do przywrcenia poziomw dopuszczalnych pyu zawieszonego PM10 zgodny z zacznikiem nr 1 do uchway; 4) rodzaj lub zakres dziaania; 5) lokalizacj lub obszar dziaania; 6) harmonogram realizacji przedsiwzicia, dziaania; 7) przewidywany efekt rzeczowy i ekologiczny. 9. Wyznacza si Wojewdzkiego Inspektora Ochrony rodowiska w Bydgoszczy do monitorowania realizacji Programu.

 10. Ustala si, e do kontroli i dokumentacji realizacji Programu wykorzystywane bd: 1) informacje, o ktrych mowa w 6-7; 2) dokumenty z monitorowania realizacji Programu. 11. Termin realizacji Programu ustala si na dzie 11 czerwca 2011 r. 12. Uzasadnienie Programu zawierajce zakres okrelonych i ocenionych zagadnie okrela zacznik nr 3 do uchway. 13. Uchwaa wchodzi w ycie po upywie 14 dni od dnia jej ogoszenia w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego. Wiceprzewodniczcy Sejmiku Grzegorz Schreiber
1. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w: Dz.U. z 2002 r. Nr 23, poz.220, Nr 62, poz. 558, Nr 153, poz. 1271 i Nr 214, poz. 1806, z 2003 r. Nr 162, poz. 1586, z 2004 r. Nr 102, poz. 1055, Nr 116, poz. 1206 i Nr 167, poz. 1759, z 2006 r. Nr 126, poz. 875 i Nr 227, poz. 1658, z 2007 r. Nr 173, poz. 1218 oraz z 2008 r. Nr 180, poz. 1111, Nr 216, poz. 1370 i Nr 223, poz. 1458. 2. Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w: Dz.U. z 2008 r. Nr 111, poz. 708, Nr 138, poz. 865, Nr 154, poz. 958, Nr 171, poz. 1056, Nr 199, poz. 1227, Nr 223, poz. 1464 i Nr 227, poz. 1505 oraz 2009 r. Nr 19, poz. 100 i Nr 20, poz. 106.

zacznik nr 1 do uchway nr XXXVI/907/09 Sejmiku Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 29 czerwca 2009 r. Podstawowe kierunki dziaa zmierzajcych do przywracania poziomw dopuszczalnych pyu zawieszonego PM10: 1) w zakresie ograniczania emisji powierzchniowej (niskiej, rozproszonej emisji komunalno-bytowej i technologicznej): - zmiana paliwa na inne, o mniejszej zawartoci popiou lub zastosowanie energii elektrycznej oraz indywidualnych rde energii odnawialnej, - zmniejszanie zapotrzebowania na energi ciepln poprzez ograniczanie strat ciepa termomodernizacja budynkw, - upowszechnienie przyjaznego rodowisku budownictwa (materiay energooszczdne), - zmiana technologii i surowcw stosowanych w rzemiole, usugach i drobnej wytwrczoci wpywajca na ograniczanie emisji pyu PM10; 2) w zakresie ograniczania emisji liniowej (komunikacyjnej): - tworzenie systemu cieek rowerowych, - intensyfikacja okresowego czyszczenia drg, - wprowadzenie ogranicze prdkoci na drogach o pylcej nawierzchni; 3) w zakresie ograniczania emisji z istotnych rde punktowych energetyczne spalanie paliw: - ograniczenie wielkoci emisji pyu zawieszonego PM10 poprzez optymalne sterowanie procesem spalania i podnoszenie sprawnoci procesu produkcji energii, - zmiana paliwa na inne, o mniejszej zawartoci popiou, - stosowanie technik gwarantujcych zmniejszenie emisji substancji do powietrza, - stosowanie technik odpylania spalin o duej efektywnoci, - stosowanie oprcz spalania paliw odnawialnych rde energii, - zmniejszenie strat przesyu energii, - likwidacja rde emisji; 4) w zakresie ograniczania emisji z istotnych rde punktowych rda technologiczne: stosowanie efektywnych technik odpylania gazw odlotowych, - zmiana technologii produkcji, w tym likwidacja rde o znaczcej emisji pyu, - zmiana profilu produkcji wpywajca na ograniczenie emisji pyu; 5) w zakresie edukacji ekologicznej i reklamy: - ksztatowanie waciwych zachowa spoecznych poprzez propagowanie koniecznoci oszczdzania energii ciepowniczej i elektrycznej oraz uwiadamianie o szkodliwoci spalania paliw niskiej jakoci, - prowadzenie akcji edukacyjnych majcych na celu uwiadamianie spoeczestwa o szkodliwoci spalania odpadw (mieci) poczonych z ustanawianiem mandatw za spalanie odpadw (mieci), nakadanych przez policj lub stra miejsk na terenie miasta, - uwiadamianie spoeczestwa o korzyciach pyncych z uytkowania scentralizowanej sieci cieplnej, termomodernizacji i innych dziaa zwizanych z ograniczeniem emisji niskiej, - promocja nowoczesnych, niskoemisyjnych rde ciepa, - wspieranie przedsiwzi polegajcych na reklamie oraz innych rodzajach promocji towaru i usug propagujcych model konsumpcji zgodny z zasadami zrwnowaonego rozwoju, w tym w zakresie ochrony powietrza;

6) w zakresie planowania przestrzennego: - uwzgldnianie w studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego oraz w planach zagospodarowania przestrzennego sposobw zabudowy i zagospodarowania terenu umoliwiajcych ograniczenie emisji pyu PM10 poprzez dziaania polegajce na: - likwidacji zabudowy nie posiadajcej wartoci kulturowej i nie speniajcej wymogw bezpieczestwa ludzi, - zmianie dotychczasowego sposobu przeznaczenia gruntw po zlikwidowanej zabudowie na tereny zielone, pasae, place, poszerzanie i budowy nowych drg oraz inne formy niekubaturowego wykorzystania przestrzeni, - wczaniu systemw grzewczych budynkw do scentralizowanych systemw ciepowniczych, - w przypadku braku moliwoci podczenia do sieci ciepowniczej ustalaniu sposobu zaopatrzenia w ciepo z preferencja dla nastpujcych czynnikw grzewczych: gaz ziemny, gaz pynny, olej opaowy lekki, energia elektryczna, energia odnawialna, - stosowaniu w lokalnych kotowniach wglowych, do czasu ich zastpienia przez system scentralizowany lub modernizacji z wykorzystaniem nowoczesnych kotw niskoemisyjnych, wycznie paliw o niskiej zawartoci siarki i popiou, - wprowadzenie w planach zagospodarowania przestrzennego zapisw dotyczcych lokalizacji zakadw przemysowych wprowadzajcych py do powietrza na terenach oddalonych od zabudowy mieszkaniowej i terenw cennych.

zacznik nr 2 do uchway nr XXXVI/907/09 Sejmiku Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 29 czerwca 2009 r. Zakres dziaa naprawczych* niezbdnych do przywracania poziomw dopuszczalnych pyu zawieszonego PM10 w powiecie toruskim oraz terminy realizacji, koszty i rda finansowania poszczeglnych zada 1. Proponuje si odstpienie od dziaa naprawczych na terenie powiatu ziemskiego toruskiego z uwagi na naturalne i bardzo lokalne pochodzenie rde emisji (art. 22 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakoci powietrza i czystszego powietrza dla Europy). Dziaania skierowane na zmian sposobu ogrzewania pobliskich (w stosunku do usytuowania stacji) wsi s nieuzasadnione ekonomicznie, przy niskiej gstoci zaludnienia tego obszaru. 2. Proponuje si natomiast, aby rozszerzy badania prowadzone przez Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska o przynajmniej jedn stacj automatyczn pomiaru pyu PM 10 zlokalizowan na terenie miasta Chema (zgodnie z tabel). Jest to jedyne miasto o do duej gstoci zaludnienia w powiecie ziemskim toruskim, gdzie ewentualne dziaania zwizane z redukcj emisji np. pyu drobnego byyby uzasadnione ekonomicznie. 3. Zasadnym jest przeprowadzenie na terenie powiatu toruskiego kampanii edukacyjnej dla ludnoci, dotyczc szkodliwoci spalania mieci, w szczeglnoci butelek plastikowych, w piecach grzewczych.
Kierunek dziaania (propozycja) 2 Zakup automatycznej stacji monitoringu atmosfery dla miasta Chema KOD DZIAANIA NAPRAWCZEGO: KPTorSP Lokalizacja dziaa (adres, opis obszaru dziaa itp.) 4 powiat toruski Planowany termin zakoczenia 5 2011 Jednostka realizujca zadanie 6 Miasto Chema WIO Koszt realizacji dziaania (tys. PLN) 7 70 000

Lp.

Sposb dziaania 3 Rozszerzenie bada prowadzonych przez Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska o przynajmniej jedn stacj automatyczn pomiaru pyu zawieszonego PM10 zlokalizowan na terenie miasta Chema

rda finansowania 8 Fundusz Strukturalny UE, GFOiGW, WFOiGW, NFOiGW

1 1

zacznik nr 3 do uchway nr XXXVI/907/09 Sejmiku Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 29 czerwca 2009 r. Uzasadnienie Programu dla strefy powiat toruski zawierajce zakres ocenianych i okrelanych zagadnie Powiat toruski to atrakcyjny i zrnicowany pod wzgldem geograficznym i rodowiskowym obszar wojewdztwa kujawsko-pomorskiego, pooony w jego centralnej czci. Od pnocy graniczy z powiatem chemiskim, od pnocnego-wschodu z powiatem wbrzeskim, od wschodu z powiatem golubsko-dobrzyskim, od poudniowegowschodu z powiatem lipnowskim, od poudnia z powiatami: aleksandrowskim i inowrocawskim, od poudniowegozachodu i pnocnego-zachodu z powiatem bydgoskim. W centrum tego obszaru pooone jest miasto Toru. Powiat toruski, w obecnym ksztacie, zosta utworzony 1 stycznia 1999 r.. W skad powiatu toruskiego wchodzi osiem gmin wiejskich: Chema, Czernikowo, Lubicz, ubianka, ysomice, Obrowo, Wielka Nieszawka i Zwie Wielka oraz miasto Chema. Pod wzgldem powierzchni 1229,71 km2, co stanowi 6,8% powierzchni wojewdztwa kujawsko-pomorskiego, jest pitym co do wielkoci powiatem w wojewdztwie. Powiat zamieszkuje 90,456 tys. osb, co stanowi 4,4% ludnoci wojewdztwa. Gsto zaludnienia wynosi rednio 740 osb/km2, z czego najwiksza jest w gminie miejskiej: Chemy 1949 osb/km2. Duym atutem dla funkcjonowania powiatu jest pooenie dwustutysicznego miasta Torunia w jego centralnej czci. Stolic powiatu jest Toru, miasto o liczbie mieszkacw 208 tysicy i obszarze zabudowy 115,71 km2. Podzia administracyjny powiatu toruskiego przedstawiono w zaczniku graficznym nr 1 (rysunek 1.1). Powiat toruski w 2006 r. zamieszkiwao ogem 90456 osb. Gsto zaludnienia wynosia rednio 74 os/km 2, z czego najwiksza bya w miecie Chemy i wynosia 1949 os/km2. W pozostaych gminach wiejskich wynosia: Chema 53 os/km2, Czernikowo 49 os/km2, Lubicz 163 os/km2, ubianka 69 os/km2, ysomice 67 os/km2, Obrowo 63 os/km2, Wielka Nieszawka 19 os/km2, Zawie Wielka 65 os/km2. Struktura wiekowa mieszkacw powiatu toruskiego Ogem: - Wiek przedprodukcyjny - 24,06%, - Wiek produkcyjny - 63,95%, - Wiek poprodukcyjny - 11,99%. Wedug podziau fizyczno-geograficznego Polski powiat toruski znajduje si w obrbie prowincji Ni rodkowoeuropejski, podprowincji Pojezierzy Poudniowobatyckich. Swym zasigiem obejmuje makroregiony lub ich fragmenty: Pojezierze Chemisko-Dobrzyskie (315.1) w tym gwnie Pojezierze Chemiskie (315.11), Pradolin Torusko-Eberswaldzk (315.3) w tym gwnie Kotlin Torusk (315.34) oraz Dolin Drwcy (315.13). W krajobrazie dominuj gwnie wysoczyzny morenowe. Rozcina je system rozlegych i gbokich, krzyujcych si dolin rzecznych i pradolinnych, przez co caa powierzchnia wysoczyznowa dzieli si na mniejsze jednostki. Pnocn cz powiatu zajmuje Wysoczyzna Chemiska, poudniow Kotlina Toruska i fragmentami Wysoczyzna Kujawska, a poudniowo-wschodni Wysoczyzna Dobrzyska. W obrbie wysoczyzn najwiksze powierzchnie zajmuje morena denna paska i falista, zbudowana na powierzchni z gliny zwaowej i utworw piaszczysto-gliniastych. S to obszary yznych gleb o maej lesistoci. Urozmaicenie powierzchni rwnin morenowych wprowadzaj licznie wystpujce way, wzgrza i pagrki morenowe. Charakterystyczny jest pasmowy (rwnolenikowy) ukad form czoowomorenowych, rejestrujcych dusze postoje ldolodu. W topografii terenu najwyraniej zaznaczaj si rozlege strefy monumentalnych form czoowomorenowych tzw. fazy kujawsko-wbrzeskiej, cigncej si od Wicborka przez Chemno po Pojezierze Dobrzyskie. Due oywienie w uksztatowaniu powierzchni wysoczyzn morenowych wprowadzaj zagbienia wytopiskowe i sie licznych, wskich, gboko wcitych i czsto krzyujcych si ze sob rynien polodowcowych. W wielu rynnach zachoway si malownicze jeziora, oddzielone od siebie progami. Do najduszych i najbardziej atrakcyjnych w powiecie zaliczy naley rynn chemysk. Najbardziej krajobrazotwrczym elementem rzeby powiatu s doliny rzeczne, charakteryzujce si naprzemianlegymi kotlinowatymi rozszerzeniami i przeweniami. Najwiksz z nich w wojewdztwie i powiecie jest Kotlina Toruska, rozcigajca si od Nieszawy do Naka na przestrzeni okoo 90 km. Jej maksymalna szeroko na linii Toru-ysonice wynosi okoo 25 km. Kotliny wypenione s systemem teras rzecznych. Na terasach wyszych rozwiny si wydmy rdldowe; pole wydmowe w Kotlinie Toruskiej naley do najwikszych w Polsce. Dolina Wisy wcina si gboko w otaczajce rwniny morenowe (ok. 50-60 m w Kotlinie Toruskiej, 60-70 m na odcinku dolnej Wisy, a maksymalnie w Szpetalu pod Wocawkiem do 90 m). W strefie kontaktu doliny i wzgrz morenowych wystpuj najwysze deniwelacje terenu, dochodzce do 100 m. W krajobrazie wschodniej czci powiatu wyranie zaznacza si dolina Drwcy, osigajca od 2 do 8 km szerokoci. Dolina wcina si w otaczajc wysoczyzn na gboko 40-60 m. W strefach krawdziowych wymienionych dolin wystpuje najwiksze w powiecie zjawisko zagroenia erozyjnego gleb. Budowa geologiczna powiatu jest rwnie mocno zrnicowana, cho niewidoczna na powierzchni terenu. W gbokim podou, z pnocnego-zachodu na poudniowy-wschd (na linii Szczecinek Chojnice Bydgoszcz Solec Kujawski Toru Wocawek) przebiega granica dwch wielkich struktur podstawowych jednostek

geologicznych Europy. Na wschodzie rozciga si platforma wschodnioeuropejska zbudowana z prekambryjskich ska magmowych i metamorficznych, a na zachodzie obszar fadowa paleozoicznych. Podoe platformy prekambryjskiej zalega pytko (od 350 6 tys. m), a warstwy modszych ska osadowych nie s sfadowane. Podoe platformy paleozoicznej zalega gboko (ok.10 tys. m), a zalegajce na nim skay modszych okresw geologicznych podlegay przeobraeniom podczas ruchw grotwrczych. Te dwie gwne jednostki rozdziela szeroka strefa rozamw wgbnych, do ktrej przylega od zachodu tzw. wa pomorsko-kujawski, gdzie bezporednio pod utworami kenozoicznymi (najmodszymi) zalegaj utwory jury. Z jednostk t zwizane jest wystpowanie gwnych surowcw mineralnych powiatu i wojewdztwa kujawsko-pomorskiego (soli kamiennej, wapieni i margli). Najbardziej charakterystyczn cech budowy geologicznej wau jest wystpowanie wysadw solnych. Podczas alpejskich ruchw grotwrczych warstwy cechsztyskie (perm grny) zawierajce pokady soli kamiennej ulegy plastycznym deformacjom. W dogodnych miejscach (szczeliny, uskoki) masy solne migroway ku powierzchni ziemi, tworzc potne supy, poduszki, wysady solne (diapiry). Zasoby soli stay si podstaw grnictwa na Kujawach. Z epok jurajsk wie si wystpowanie wapieni i margli. Seria utworw kredowych jest bardziej zrnicowana; tworz j: wapienie, margle, piaski, iy i muki. Z okresu trzeciorzdowego najpeniej reprezentowane s: oligocen, miocen i pliocen. Oligocen reprezentowany jest przez utwory ilasto-muowo-piaszczyste. Powszechnie, nieomal na caym obszarze powiatu, wystpuj ldowo-jeziorne utwory miocenu (tzw. mioceska formacja brunatno-wglowa). Miszo utworw jest zmienna i waha si od kilku do ponad 100 m; w niektrych miejscach osady mioceskie formacji brunatno-wglowej odsaniaj si na powierzchni terenu. Z okresu pliocenu pochodz tzw. iy pstre, zwane te iami poznaskimi; wystpuj one zwart pokryw na poudnie od linii Brodnica Pia, a ich miszo wynosi od kilku do kilkudziesiciu metrw. Z reguy s pokryte paszczem utworw czwartorzdowych, a w niektrych miejscach (gwnie zbocza pradoliny Wisy i Drwcy) pojawiaj si na powierzchni. Trzeciorzd pokryty jest paszczem osadw czwartorzdowych, osigajcych na obszarze powiatu miejscami miszo prawie 200 m. Wrd utworw plejstoceskich dominuj gliny i piaski zwaowe akumulacji wodnolodowcowej. Do osadw midzylodowcowych nale serie piaskw, mukw, iw i torfw, rozdzielajce warstwy glin kolejnych zlodowace. Najmodsze zlodowacenie (Vistulian) pozostawio po sobie na powierzchni warstw brzowych glin, przykrywajcych utwory interglacjalne lub zalegajcych bezporednio na szarej glinie zlodowacenia rodkowopolskiego. Elementami antropogenicznymi tworzcymi swoiste dominanty w krajobrazie s wyrobiska poeksploatacyjne kopalin. Najwiksza w powiecie toruskim ich koncentracja wystpuje w dolinach Wisy i Drwcy. Ochrona gatunkowa rolin i zwierzt opiera si na przepisach ustaw: ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, ustawie Prawo ochrony rodowiska, ustawy o ochronie zwierzt i ustawy o ochronie zdrowia zwierzt. Na terenie powiatu toruskiego wystpuje szereg gatunkw rolin i zwierzt o znaczeniu europejskim, co wynika z dyrektyw i konwencji bdcych podstaw prawn sieci Natura 2000 tj.: z Dyrektywy Rady Nr 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptakw (tzw. Dyrektywy Ptasiej), Dyrektywy Rady Nr 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory (tzw. Dyrektywy Siedliskowej), a take z Konwencji Berneskiej o ochronie europejskich gatunkw dzikiej flory i fauny oraz ich naturalnych siedlisk. Spord licznych gatunkw rolin i zwierzt wystpujcych na terenie powiatu, chronionych Dyrektyw Siedliskow wymieni naley m.in.: wrd rolin sasank otwart, starodub kowy, wrd bezkrgowcw skjk gruboskorupow, czerwoczyka nieparka, wrd ryb ososia atlantyckiego, piskorza, gowacza biaopetwego, wrd pazw kumaka nizinnego, traszk grzebieniast, a wrd ssakw mopka, nocka duego, bobra europejskiego, rysia, wilka czy wydr. Na terenie powiatu toruskiego znajduj si fragmenty piciu obszarw chronionego krajobrazu o nastpujcych nazwach: - Obszar Wydm rdldowych na poudnie od Torunia, o pow. cakowitej - 15697,0 ha, - Obszar Doliny Drwcy, o pow. cakowitej - 56848,0 ha, - Obszar kompleksu torfowiskowo-jeziorno-lenego Zgnika-Wieczno-Wronie, o pow. cakowitej 11140 ha, - Obszar Strefy Krawdziowej Kotliny Toruskiej, o pow. cakowitej - 11811,0 ha, - Obszar Niziny ciechociskiej, o pow. 36814,0 ha. Obszary chronionego krajobrazu, podobnie jak parki krajobrazowe, rwnie s rozmieszczone nierwnomiernie na obszarze powiatu. Najwicej tego typu form znajduje si w dolinach rzecznych: Wisy i Drwcy. Gospodarowanie na tych terenach podlega ograniczeniom. Chroni si tutaj zarwno przyrodnicze, jak i kulturowe elementy krajobrazu. Rwnie na tych obszarach, ze szczegln uwag podchodzi si do gospodarki wodno-ciekowej i problemu zagospodarowania odpadw. Na obszarach chronionego krajobrazu zgodnie ze stosownymi rozporzdzeniami Wojewody Kujawsko-Pomorskiego obowizuj okrelone zakazy, w tym realizacji przedsiwzi mogcych znaczco oddziaywa na rodowisko oraz lokalizowania obiektw budowlanych w pasie szerokoci 100 m od linii brzegw rzek, jezior i innych zbiornikw wodnych, z wyjtkiem urzdze wodnych oraz obiektw sucych prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, lenej lub rybackiej. Program ochrony powietrza uwzgldnia plany i programy zatwierdzone dla rozpatrywanego obszaru, a w szczeglnoci wynikajcy z nich sposb zagospodarowania przestrzennego, plany i moliwoci rozwoju sieci energetycznych, gazowych i cieplnych, a take planowane inwestycje. Przy ustalaniu Programu uwzgldniono rwnie moliwoci finansowe wadz lokalnych i podmiotw gospodarczych. W ramach tworzenia programu ochrony powietrza dla powiatu toruskiego przeanalizowano nastpujce dokumenty krajowe i miejscowe: 1) plany krajowe: Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania Kraju Polska 2000 plus raporty 1, 2, 3, 4 wykonane przez zespoy ekspertw w Centralnym Urzdzie Planowania (Warszawa 1995 r.) wraz z dyskusjami

makroregionalnymi oraz opracowanie Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania Kraju Polska 2000 plus wykonane w Rzdowym Centrum Studiw Strategicznych (Warszawa, lipiec 1997 r.) wszystkie pod redakcj prof. Jerzego Koodziejskiego, stanowi, jak dotd, podstawowy materia studialny dotyczcy polityki przestrzennej pastwa. Narodowa Strategia Spjnoci 2007-2013 okrela priorytety, obszary i system wdraania funduszy unijnych Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spoecznego, Funduszu Spjnoci na lata 2007-2013. Cel strategiczny NSS to zapewnienie warunkw do wzrostu konkurencyjnoci gospodarki. Jego realizacja odbywa si poprzez Programy Operacyjne (zarzdzane przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego) oraz 16 Regionalnych Programw Operacyjnych (zarzdzanych przez zarzdy wojewdztw). Zadania sprzyjajce poprawie jakoci powietrza zawarte s m.in. w Programie Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko: - przedsiwzicia dostosowujce przedsibiorstwa do wymogw ochrony rodowiska, - ochrona przyrody i ksztatowanie postaw ekologicznych, - transport przyjazny rodowisku, - infrastruktura energetyczna przyjazna rodowisku. II Polityka ekologiczna pastwa (przyjta przez RM 13 czerwca 2000 r., a przez Sejm 23 sierpnia 2001 r.) podstawowym celem nowej polityki ekologicznej pastwa jest zapewnienie bezpieczestwa ekologicznego kraju (mieszkacw, infrastruktury spoecznej i zasobw przyrodniczych), przy zaoeniu, e strategia zrwnowaonego rozwoju Polski pozwoli na wdraanie takiego modelu tego rozwoju, ktry zapewni na tyle skuteczn regulacj i reglamentacj korzystania ze rodowiska, aby rodzaj i skala tego korzystania realizowane przez wszystkich uytkownikw nie stwarzay zagroenia dla jakoci i trwaoci przyrodniczych zasobw. Program wykonawczy do II polityki ekologicznej pastwa na lata 2002-2010 opracowany w 2002 r., ktry jest dokumentem o charakterze operacyjnym. Polityka ekologiczna pastwa na lata 2007-2010 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2011-2014, (Warszawa, grudzie 2006 r.) jest aktualizacj polityki ekologicznej pastwa na lata 2007-2010. Nadrzdnym, strategicznym celem polityki ekologicznej pastwa jest zapewnienie bezpieczestwa ekologicznego kraju i tworzenie podstaw do zrwnowaonego rozwoju spoeczno-gospodarczego. Celami realizacyjnymi Polityki s: - wzmacnianie systemu zarzdzania ochron rodowiska, - ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobw przyrody, - zrwnowaone wykorzystanie materiaw, wody i energii, - dalsza poprawa jakoci rodowiska i bezpieczestwa ekologicznego dla ochrony zdrowia mieszkacw Polski. - ochrona klimatu. Istotne dla jakoci powietrza w Polsce s nastpujce cele redniookresowe do 2014 r., okrelone w Polityce: - rozwijanie trwale zrwnowaonej, wielofunkcyjnej gospodarki lenej, - wzrost efektywnoci wykorzystania surowcw, w tym zasobw wodnych w gospodarce, - zwikszenie efektywnoci energetycznej gospodarki, zaoszczdzenie 9% energii finalnej w cigu 9 lat, do roku 2017, - wspieranie budowy nowych odnawialnych rde energii, tak by udzia energii z OZE w zuyciu energii pierwotnej oraz w krajowym zuyciu energii elektrycznej brutto osign w roku 2010 co najmniej 7.5% oraz utrzymanie tego udziau na poziomie nie niszym w latach 2011-2014, przy przewidywanym wzrocie konsumpcji energii elektrycznej w Polsce, - dalsze zwikszenie udziau biopaliw w odniesieniu do paliw uywanych w transporcie, - spenienie wymaga prawnych w zakresie jakoci powietrza, - spenienie standardw emisyjnych z instalacji, wymaganych przepisami prawa, - redukcja emisji z obiektw energetycznego spalania w kierunku puapw emisyjnych okrelonych w Traktacie Akcesyjnym, - zwikszenie udziau odzysku, w tym w szczeglnoci odzysku energii z odpadw, zgodnego z wymaganiami ochrony rodowiska, - konsekwentne wdraanie krajowych programw redukcji emisji, tak aby w perspektywie dugoterminowej osign redukcj emisji w odniesieniu do emisji w roku bazowym wynikajc z porozumie midzynarodowych. Narodowy plan rozwoju ochrony rodowiska i gospodarki wodnej na lata 2004-2006. Plan ten okrela priorytety w zakresie inwestycji ekologicznych, moliwe do sfinansowania z funduszu spjnoci oraz z polskiego wkadu. Jednym z priorytetw jest dokonanie liczcego si postpu w ograniczeniu emisji do powietrza: dwutlenku siarki, tlenku azotu, tlenkw wgla i benzenu. Zaoenia polityki energetycznej Polski do 2020 r. (przyjte przez RM 22 lutego 2000 r.) - w ktrej jednym z celw jest troska o waciw ochron rodowiska przyrodniczego, w aspekcie minimalizacji negatywnego wpywu energetyki. Strategia rozwoju energetyki odnawialnej (przyjta przez RM 5 wrzenia 2000 r., a przez Sejm 23 sierpnia 2001 r.) zakada wzrost udziau energii ze rde odnawialnych w bilansie paliwowo-energetycznym kraju do 7.5% w 2010 r. i do 14% w 2020 r. w strukturze zuycia nonikw pierwotnych.

Krajowy Program Zwikszania Lesistoci Aktualizacja 2003 r., Warszawa, maj 2003 r. jest modyfikacj KPZL, przyjtego przez Rad Ministrw RP w dniu 23 czerwca 1995 r. Jest to dokument strategiczny, bdcy instrumentem polityki lenej w zakresie ksztatowania przestrzeni przyrodniczej kraju. Dokument ten zawiera oglne wytyczne sporzdzania regionalnych planw przestrzennego zagospodarowania w dziedzinie zwikszania lesistoci; 2) plany wojewdzkie: Strategia Rozwoju Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego do roku 2020 (z dnia 20 czerwca 2000 r. - uchwaa nr 439/2000) to kompleksowa koncepcja dziaa majcych prowadzi do rozwoju regionu. Potrzeba sporzdzenia aktualizacji Strategii wynikaa gwnie ze zmiany uwarunkowa zewntrznych rozwoju wojewdztwa po wejciu Polski do Unii Europejskiej w maju 2004 r. Aktualizacja Strategii zostaa uchwalona dnia 12 grudnia 2005 r. Sejmik Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego uchwa nr XLI/586/05 przyj Strategi Rozwoju Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2020, ktra zacza obowizywa z dniem 1 stycznia 2007 r. Cel nadrzdny okrelony w Strategii Rozwoju Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego: poprawa konkurencyjnoci regionu i podniesienie poziomu ycia mieszkacw przy respektowaniu zasad zrwnowaonego rozwoju. Realizacja celu nadrzdnego zostaa podzielona na trzy priorytetowe obszary dziaa strategicznych, a te z kolei na dziaania strategiczne (cele strategiczne). Osignicie zaoonych celw realizowane bdzie prac u podstaw gwne poprzez kierunki dziaa strategicznych (cele operacyjne). Priorytetowe obszary dziaa strategicznych: I. Rozwj nowoczesnej gospodarki, II. Unowoczenienie struktury funkcjonalno-przestrzennej regionu, III. Rozwj zasobw ludzkich. Cele strategiczne: 1) kreowanie warunkw przedsibiorczoci i upowszechniania innowacji; 2) wzmacnianie konkurencyjnoci regionalnej gospodarki rolnej; 3) promocja rozwoju turystyki; 4) wspieranie rozwoju sieci osadniczej; 5) rozwj infrastruktury technicznej; 6) rozwj infrastruktury spoeczestwa informacyjnego; 7) rozwj infrastruktury spoecznej; 8) promocja dziedzictwa kulturowego; 9) zachowanie i wzbogacanie zasobw rodowiska przyrodniczego; 10) budowa spoeczestwa opartego na wiedzy; 11) budowa kapitau spoecznego; 12) promocja zatrudnienia osb pozostajcych bez pracy lub zagroonych jej utrat; 13) promocja i profilaktyka zdrowia; 14) integracja spoeczno-zawodowa i bezpieczestwo ludnoci. Cele operacyjne: - rozwijanie postaw przedsibiorczych, - rozwijanie instytucji otoczenia biznesu, - ksztatowanie regionalnego systemu transferu innowacji i wymiany informacji, - rozwj potencjau naukowo-badawczego regionu, - wspieranie adaptacji gospodarstw rolnych do funkcjonowania na wspczesnych rynkach rolnych, - wzmacnianie konkurencyjnoci przetwrstwa rolno-spoywczego, - promocja walorw i produktw turystycznych, - rozwj sektora usug turystycznych, - wspieranie procesw metropolizacji orodkw stoecznych Bydgoszczy i Torunia, - rewitalizacja miast i wsi regionu, - poprawa dostpnoci komunikacyjnej regionu, - unowoczenienie ukadw transportowych wewntrz regionalnych, - rozwj i unowoczenienie pozostaej infrastruktury technicznej i mieszkalnictwa, - rozwj infrastruktury gospodarki wodnej, - rozwj infrastruktury teleinformatycznej, - informatyzacja usug publicznych, zwaszcza w administracji i zarzdzaniu, - ksztatowanie sieci usug publicznych z punktu widzenia ich dostpnoci, - zachowanie dziedzictwa kulturowego, - adaptacja dziedzictwa kulturowego do wspczesnych potrzeb spoecznych, - utrwalanie, wzbogacanie systemu ekologicznego regionu, - rewaloryzacja rodowiska przyrodniczego, - zwikszenie roli szkolnictwa wyszego w rozwoju regionu, - poprawa efektywnoci ksztacenia, - dostpno edukacji dla dorosych,

wyrwnywanie szans edukacyjnych modziey, wspieranie rozwoju sektora organizacji pozarzdowych, budowa partnerstwa publiczno-spoecznego, rozwj zatrudnienia osb bezrobotnych, przeciwdziaanie bezrobociu osb zagroonych utrat pracy w rolnictwie oraz sektorach majcych problemy z dostosowaniem si do potrzeb rynku pracy, edukacja zdrowotna spoeczestwa, promocja aktywnoci sportowo-rekreacyjnej, powszechna, wczesna diagnostyka medyczna, profilaktyka i rozwizywanie problemw uzalenie, przeciwdziaanie ubstwu i wykluczeniu spoecznemu, wyrwnywanie szans osb niepenosprawnych, poprawa stanu bezpieczestwa ludnoci.

Instrumenty realizacji strategii rozwoju wojewdztwa Strategia rozwoju wojewdztwa kujawsko-pomorskiego realizowana bdzie przy wykorzystaniu nie do koca dzi ustalonego zbioru instrumentw prawnych i finansowych. Wrd podstawowych instrumentw na lata 20072013, ktre w rozwoju wojewdztwa prawdopodobnie bd mogy by zastosowane, mona wskaza: - Program(y) Wojewdzki(e), - Regionalny Program Operacyjny Rozwoju Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013, podstawowy instrument realizacji polityki regionalnej samorzdu wojewdztwa, - sektorowe programy operacyjne, ktre okreli NPR na lata 2007-2013, - inne programy, ktre mog by sporzdzone. Po 2013 r. instrumentami realizujcymi strategi bd programy przewidziane w kolejnej edycji Narodowego Planu Rozwoju lub innym programie rzdowym. Znaczca dla poprawy jakoci powietrza w wojewdztwie kujawsko-pomorskim jest realizacja nastpujcych, wyznaczonych w Strategii kierunkw dziaa: Wzmacnianie konkurencyjnoci przetwrstwa rolno-spoywczego Zakada si rozwj, unowoczenianie potencjau przetwrstwa rolno-spoywczego wojewdztwa. Wspieranie procesw metropolizacji orodkw stoecznych Bydgoszczy i Torunia Szczegowe przedsiwzicia winny przyspiesza: - rozwj funkcji gospodarczej, w tym wytwrczoci w sektorze wysokich technologii, innowacji, przepyww informacji pomidzy nauk i gospodark, - rozwj pocze komunikacyjnych zapewniajcych dobr dostpno do innych orodkw krajowych i europejskich, - rozwj szybkich drogowych i szynowych pocze komunikacyjnych pomidzy orodkami stoecznymi, ale rwnie wicych Bydgoszcz i Toru z regionalnym otoczeniem. Rewitalizacja miast i wsi regionu Przedsiwzicia w tym kierunku zmierzajce winny obejmowa: - rewitalizacj zdegradowanych obszarw zasiedlonych dla polepszenia ich zasobw mieszkaniowych, ochrony i rewaloryzacji zasobw zabytkowych z nadaniem im nowych funkcji (np. kulturalnej, turystycznej), wywoania oywienia spoecznego-gospodarczego, - wspieranie przeksztace obszarw problemowych (np. poprzemysowych, po wojskowych) w kierunku aktywizacji ich potencjaw gospodarczych, spoecznych i rodowiskowych, - odnow wsi, dla poprawy warunkw ycia i pracy, podniesienia atrakcyjnoci turystycznej i inwestycyjnej, zaspokojenia potrzeb spoecznych i kulturalnych oraz aktywizacji spoecznoci wiejskich. Rozwj infrastruktury technicznej Rozwj infrastruktury technicznej winien powodowa: - popraw dostpnoci komunikacyjnej regionu z zewntrz, - zwikszenie spjnoci ukadw transportowych wewntrz regionalnych, - unowoczenienie infrastruktury komunalnej, energetycznej, przemysowej w kierunkach zwikszenia ich sprawnoci funkcjonalnej, obnienia kosztw eksploatacji, redukcji niekorzystnych oddziaywa na rodowisko, zwikszenia atrakcyjnoci lokalizacyjnej, - uregulowanie stosunkw wodnych na uytkach rolnych, wzrost bezpieczestwa na terenach zagroonych powodziami. Poprawa dostpnoci komunikacyjnej regionu Poprawa dostpnoci komunikacyjnej regionu kujawsko-pomorskiego z zewntrznego otoczenia wymaga realizacji zaplanowanych inwestycji, w szczeglnoci w zakresie: - budowy autostrady A1, na caej dugoci zapewniajcej powizania krajowe i midzynarodowe regionu kujawsko-pomorskiego w ukadzie pnoc-poudnie,

budowy drg ekspresowych S-5 i S-10 oraz przebudowy drogi nr 15 do klasy technicznej GP dla polepszenia pocze z ukadem komunikacyjnym krajowym i midzynarodowym w ukadzie wschd-zachd. Unowoczenienie ukadw transportowych dokona si w nastpstwie: budowy i modernizacji drg wojewdzkich, powiatowych i gminnych, w tym budowy obwodnic, wiaduktw, mostw i innych obiektw inynierskich, dla poprawy spjnoci terytorialnej i zwikszenia bezpieczestwa ruchu oraz lepszej ochrony rodowiska przyrodniczego, w tym przed haasem, stworzenia sieci nowoczesnego, intermodalnego transportu publicznego, zapewniajcego sprawne, szybkie i bezpieczne poczenia komunikacyjne w obrbie wojewdztwa, take z jego otoczeniem, reaktywowania eglugi na rzekach, w tym eglugi w celach turystycznych, budowy drg rowerowych, co sprzyja bdzie rozwojowi turystyki i rekreacji oraz poprawi stan bezpieczestwa ruchu drogowego. Rozwj i unowoczenienie pozostaej infrastruktury technicznej i mieszkalnictwa unowoczenianie systemu gospodarowania odpadami staymi, w tym organizacj odbioru i wywozu odpadw na skadowiska, segregacj odpadw i recykling, likwidacj i rekultywacj skadowisk wypenionych i nieuytkowanych, nie odpowiadajcych normom, w tym mogilnikw, rozwj i modernizacj infrastruktury elektroenergetycznej, w tym wytwarzajcej energi (elektryczn, ciepln), systemw przesyowych: prdu (w tym reelektryfikacj wsi), gazu, ciepa, wytwarzania energii w ukadzie skojarzonym (ciepo, prd elektryczny), unowoczenianie rde energii cieplnej dla zmniejszenia emisji zanieczyszcze rodowiska i poprawy efektywnoci energetycznej, pozyskiwanie energii ze rde odnawialnych (energii spadku wody i wd termalnych, energii wiatrowej, energii z biomasy, energii z ogniw sonecznych), wdraanie nowoczesnych technik i technologii w infrastrukturze przemysowej.

Zachowanie i wzbogacanie zasobw rodowiska przyrodniczego Walory i bogate zasoby rodowiska przyrodniczego oraz zrnicowanie krajobrazowe wojewdztwa kujawskopomorskiego postrzegane s jako cechy atrakcyjnoci obszaru, jako wyznaczniki jego konkurencyjnoci. Rozwj spoeczny i gospodarczy winny zachodzi w respekcie dla zachowania tych walorw i zasobw, w szczeglnoci dotyczy to: zasobw wd powierzchniowych i podziemnych (zlewnie rzek, jeziora, Gwne Zbiorniki Wd Podziemnych), czystoci powietrza atmosferycznego, ograniczenia haasu komunikacyjnego, zasobw i walorw uzdrowisk. Dla ochrony wd podziemnych nie przewiduje si eksploatacji wgla brunatnego w poudniowej czci wojewdztwa. Identyfikowany dzi system ekologiczny regionu winien w przyszoci utrwala sw charakterystyk przyrodnicz a nawet w miar pojawiajcych si moliwoci j wzbogaca. Dla zachowania walorw i zasobw rodowiska przyrodniczego niezbdna jest systematyczna, rwnie szeroko prowadzona edukacja przyrodnicza i ekologiczna spoeczestwa. Utrwalanie, wzbogacanie systemu ekologicznego regionu System ekologiczny regionu powinien by utrwalany (budowany) z respektem dla nastpujcych zasad: zachowania bogactwa ywej przyrody (biornorodnoci), cigoci ekosystemw w czasie oraz cigoci ekosystemw w przestrzeni przy zachowaniu rwnowagi w rozwoju spoeczno-gospodarczym regionu. Szerzenie wiadomoci ekologicznej wrd mieszkacw zwikszy skuteczno podejmowanych dziaa w zakresie ochrony rodowiska. Rewaloryzacja rodowiska przyrodniczego Zwikszanie wartoci przyrodniczych moe dotyczy take terenw o aktualnym sposobie uytkowania, na przykad poprzez: - wprowadzanie zadrzewie rdpolnych, wzdu drg i ciekw wodnych na bezlenych obszarach intensywnie uytkowanych rolniczo, - przebudow drzewostanw uszkodzonych oraz wzbogacanie skadu gatunkowego w celu podniesienia zdrowotnoci i produktywnoci lasw, - renaturalizacj zniszczonych dolin rzecznych, lasw gowych i olsw, rynien jeziornych itp., przyrodniczych siedlisk wodno-botnych, rdlenych zbiornikw wodnych, torfowisk, wrzosowisk, wydm. Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego 2007-2013 zosta przyjty uchwa nr 70/892/07 w wersji RPO WK-P zatwierdzonej przez Komisj Europejsk decyzj K(2007) 5071 z dnia 10 padziernika 2007 r., i jest jednym z 16 programw regionalnych, dziki ktrym realizowana ma by Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015 oraz Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013. Jest to rwnie najwaniejszy instrument realizacji Strategii Rozwoju Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego do roku 2020 i polityki rozwoju realizowanej przez samorzd wojewdztwa. Program realizowany bdzie na obszarze wojewdztwa kujawsko-pomorskiego przy udziale rodkw finansowych pochodzcych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, publicznych rodkw krajowych i rodkw prywatnych. Wkad unijny wyniesie 951 mln euro.

Gwnym celem Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 20072013 jest tworzenie warunkw dla poprawy konkurencyjnoci wojewdztwa oraz spjnoci spoeczno-gospodarczej i przestrzennej jego obszaru. Zadanie to realizowane bdzie w postaci celw strategicznych okrelonych w Regionalnym Programie Operacyjnym Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013. Ten zapis jest zgodny z podstawowym celem polityki konwergencji Wsplnoty zamierzonej w latach 2007-2013, a prezentowany przez nastpujce cele szczegowe, ktre bd realizowane poprzez ukierunkowane dziaania okrelane jako osie priorytetowe. W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013 realizowanych bdzie 8 osi priorytetowych, a w tym 28 dziaa. - o priorytetowa 1. Rozwj infrastruktury technicznej (celem osi jest poprawa zagospodarowania regionu w infrastruktur techniczn, przede wszystkim zwizan z transportem drogowym, kolejowym i lotniczym, dla zwikszenia dostpnoci zewntrznej regionu, spjnoci wewntrznej oraz zwikszenia bezpieczestwa transportowego); - o priorytetowa 2. Zachowanie i racjonalne uytkowanie rodowiska (celem osi jest poprawa jakoci rodowiska przyrodniczego, jego racjonalne ksztatowanie i zachowanie zasobw naturalnych dla polepszenia warunkw ycia mieszkacw i stanowienia korzystnych warunkw dla rozwoju gospodarki, przy uwzgldnieniu zasady zrwnowaonego rozwoju), - o priorytetowa 3. Rozwj infrastruktury spoecznej (celami osi s poprawa jakoci i dostpnoci usug spoecznych poprzez inwestycje w infrastruktur spoeczn: edukacyjn, zdrowia, pomocy spoecznej, kultury, w tym dla osb niepenosprawnych oraz ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego), - o priorytetowa 4. Rozwj infrastruktury spoeczestwa informacyjnego (celami osi s: zwikszenie dostpu do szerokopasmowej sieci informatycznej, a przy jej wykorzystaniu dostpu do wiatowych zasobw informacji, usug internetowych, usug medialnych oraz stosowanie w usugach publicznych i gospodarce technologii informacyjnych i komunikacyjnych), - o. Priorytetowa 5. Wzmocnienie konkurencyjnoci przedsibiorstw (celem osi jest wzmocnienie konkurencyjnoci przedsibiorstw wojewdztwa kujawsko-pomorskiego, w tym wzrost potencjau ekonomicznego, innowacyjnego, wzrost przedsibiorczoci oraz zwikszenie zatrudnienia), - o priorytetowa 6. Wsparcie rozwoju turystyki (celem osi jest wzrost znaczenia turystyki jako czynnika rozwoju spoeczno-gospodarczego wojewdztwa poprzez lepsze wykorzystanie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, wzbogacenie oferty usug turystycznych i popraw ich jakoci, rozwj nowych, zrwnowaonych rodzajw turystyki), - o priorytetowa 7. Wspieranie przemian w miastach i w obszarach wymagajcych odnowy (celem osi jest oywienie gospodarcze i spoeczne oraz odnowa infrastrukturalna i architektoniczno-urbanistyczna zdegradowanych czci miast, terenw i obiektw poprzemysowych i powojskowych), - o priorytetowa 8. Pomoc techniczna (celem osi jest zapewnienie sprawnego i efektywnego przebiegu realizacji regionalnego programu operacyjnego, skuteczna informacja i promocja programu, wsparcie procesu przygotowania do korzystania z funduszy strukturalnych. Program ochrony rodowiska z planem gospodarki odpadami wojewdztwa kujawsko-pomorskiego 2010 zosta przyjty przez Sejmik Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego w dniu 3 lipca 2008 r., uchwa nr XXIV/468/08. Jest on znowelizowan kontynuacj polityki ekologicznej Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego, ktra bya realizowana na podstawie Programu Ochrony rodowiska Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego, przyjtego w 2003 r. Kierunki dziaa o charakterze systemowym Edukacja ekologiczna Cel redniookresowy do 2014 r.: a) Stae podnoszenie wiadomoci ekologicznej spoeczestwa i zapewnienie jej szerokiego dostpu do informacji o rodowisku i jego ochronie. Kierunki dziaa do 2010 r.: a) opracowanie i wdraanie programw szkolnych z zakresu ochrony i ksztatowania rodowiska przyrodniczego, b) szkolenie kadry nauczycielskiej oraz organizatorw turystyki i wypoczynku w zakresie treci i metodyki krzewienia wiedzy ekologicznej, c) przygotowywanie i udostpnianie informacji o stanie i zagroeniach rodowiska, d) prowadzenie edukacji ekologicznej na wszystkich obszarach cennych przyrodniczo, w tym propagowanie rzetelnych informacji o europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000, e) organizacja konkursw, olimpiad i przegldw o tematyce ekologicznej, f) prowadzenie dziaalnoci wydawniczej i filmowej o tematyce ekologicznej, g) propagowanie tematyki ekologicznej w rnego rodzaju mediach, h) opracowywanie i realizacja programw z zakresu edukacji ekologicznej. Rozwj bada i postp techniczny Cele redniookresowe do 2014 r.:

a) zwikszenie roli wiedzy i innowacyjnoci w procesie zrwnowaonego rozwoju gospodarczego i spoecznego wojewdztwa, b) uatwienie procesu wdraania nowych technologii rodowiskowych i ekoinnowacji w gospodarce. Kierunki dziaa do 2010 r.: a) wzmocnienie roli nauki i bada w ochronie rodowiska oraz wdraanie nowych technologii rodowiskowych, b) podniesienie poziomu eko-innowacyjnoci przedsibiorstw, w tym maych i rednich przedsibiorstw, c) rozwj bada nad rodowiskiem, prowadzcych do zwikszenia racjonalnoci podejmowanych decyzji dotyczcych ochrony, ksztatowania i korzystania ze rodowiska oraz jego zasobw. Dziaania w aspekcie obszarowym - planowanie przestrzenne Cel redniookresowy do 2014 r.: a) zachowanie rwnowagi przyrodniczej w procesie organizacji przestrzeni wojewdztwa dla potrzeb spoecznoci i prognozowania rozwoju gospodarczego. Kierunki dziaa do 2010 r.: a) uwzgldnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymaga ochrony rodowiska oraz identyfikacji konfliktw rodowiskowych i przestrzennych, b) uwzgldnianie progw tzw. chonnoci rodowiskowej i pojemnoci przestrzennej wraz z systemem monitorowania zmian, c) wdraanie wytycznych dotyczcych wyznaczania korytarzy ekologicznych dla potrzeb opracowa ekofizjograficznych i ich zagospodarowanie zgodnie z wymogami ochrony rnorodnoci biologicznej, d) wprowadzenie analizy scenariuszowej zmian funkcji przestrzeni w relacji do zagroe rodowiskowych. Zarzdzanie rodowiskowe Cel redniookresowy do 2014 r.: a) stworzenie skutecznego systemu prawnych, ekonomicznych i finansowych instrumentw polityki ekologicznej zapewniajcych efektywne i terminowe realizowanie jej celw. Kierunki dziaa do 2010 r.: a) przeprowadzenie analiz majcych na celu identyfikacj nowych instrumentw polityki ekologicznej o wysokiej skutecznoci rodowiskowej i efektywnoci ekonomicznej, b) doskonalenie systemu prowadzonych kontroli rodowiskowych przy wykorzystaniu wdraanych zasad samokontroli podmiotw gospodarczych, c) wprowadzanie do praktyki zarzdzania ochron rodowiska tych instrumentw w odniesieniu do ktrych analizy wykazay ich wysok skuteczno i efektywno, d) zapewnienie wzrostu nakadw na ochron rodowiska zgodnie z priorytetami krajowych celw polityki ekologicznej, e) realizacja przedsiwzi z zakresu ochrony rodowiska w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego, f) likwidacja subsydiw szkodliwych dla rodowiska i powodujcych nadmiern eksploatacj zasobw przyrodniczych, g) analiza opat rodowiskowych pod ktem ich wykorzystywania na dziaania prowadzce do poprawy stanu rodowiska wojewdztwa. Ochrona przyrody i krajobrazu Cel redniookresowy do 2014 r.: a) zachowanie dla przyszych pokole terenw o wyrniajcych si w skali regionu walorach przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych, b) utrzymanie rnorodnoci biologicznej wojewdztwa na poziomie wewntrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym i ponadgatunkowym (ekosystemw i krajobrazu). Kierunki dziaa do 2010 r.: Priorytetowym zadaniem w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu bdzie zachowanie wysokich walorw przyrodniczo-krajobrazowych wojewdztwa oraz zachowanie rnorodnoci biologicznej, szczeglnie poprzez: a) ksztatowanie europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000 na terenach najcenniejszych przyrodniczo z zachowaniem moliwoci rozwoju gospodarczego wojewdztwa, b) opracowanie planw ochrony dla obszarw Natura 2000, c) opracowanie planw ochrony dla parkw krajobrazowych i rezerwatw przyrody, d) dostosowanie reimw ochronnych na obszarach chronionych do potrzeb ochrony przyrody i krajobrazu oraz do zamierze rozwoju spoeczno-gospodarczego, e) realizacja powszechnej inwentaryzacji przyrodniczej ze szczeglnym uwzgldnieniem obszarw chronionych i korytarzy ekologicznych, f) uregulowanie statusu prawnego Nadgoplaskiego Parku Tysiclecia, g) uregulowanie statusu prawnego pomnikw przyrody i uytkw ekologicznych, h) wdraanie zasad ochronnych na obszarze rezerwatu biosfery Bory Tucholskie,

dalsze wdraanie strategii rozwoju obszaru funkcjonalnego Zielone Puca Polski, utrzymanie rnorodnoci siedlisk przyrodniczych oraz gatunkw i ich siedlisk, wprowadzenie programu udronienia rzek w celu umoliwienia migracji organizmw wodnych, intensyfikacja wdraania i promocji programw rolnorodowiskowych, poprawa stanu zniszczonych cennych przyrodniczo ekosystemw, zwaszcza dolin rzecznych oraz siedlisk, w tym wodno-botnych i lenych, n) wspieranie kompleksowych bada florystycznych, faunistycznych i krajobrazowych oraz rozwj systemu wymiany informacji przyrodniczej, o) sukcesywna rewaloryzacja parkw podworskich i wiejskich wpisanych do rejestru zabytkw, p) przeciwdziaanie wprowadzaniu gatunkw obcej flory i fauny. i) j) k) l) m) Ochrona i zrwnowaony rozwj lasw Cele redniookresowe do 2014 r.: a) ksztatowanie waciwej struktury przestrzennej, gatunkowej i wiekowej lasw, b) wykorzystanie gospodarcze zasobw lenych z zapewnieniem zachowania trwaoci lasw oraz ich potencjau biologicznego, produkcyjnego i regeneracyjnego. Kierunki dziaa do 2010 r.: a) zwikszanie lesistoci wojewdztwa w wyniku zalesienia gruntw porolnych okoo 2000 ha, b) uwzgldnianie uwarunkowa przyrodniczo-krajobrazowych w planowaniu nowych zalesie, c) dziaania na rzecz dostosowania skadu gatunkowego drzewostanw do siedlisk poprzez ograniczenia nasadze sosny na rzecz gatunkw liciastych, d) zwikszenie stabilnoci ekosystemw lenych poprzez zrnicowanie struktury pionowej drzewostanw, urozmaicenie formy zmieszania, e) racjonalne rekreacyjne udostpnianie lasw, f) tworzenie spjnych kompleksw lenych szczeglnie w obszarze korytarzy ekologicznych i wododziaw, g) kontynuowanie przebudowy drzewostanw znieksztaconych lub uszkodzonych w wyniku dziaalnoci czowieka, h) kontynuowanie i rozwijanie monitoringu rodowiska lenego w celu rozpoznania stanu lasu, przeciwdziaania poarom, rozwojowi szkodnikw i chorb. Program moliwoci wykorzystania odnawialnych rde energii dla Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego (Samorzd Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego, Toru, 2006 r.). Opracowanie programu miao na celu: - identyfikacj zasobw energii odnawialnej na terenie wojewdztwa, - identyfikacj zakresu wykorzystania zasobw energii odnawialnej w chwili obecnej, - wskazanie obszarw szczeglnie predestynowanych dla wykorzystania zasobw energii odnawialnej oraz obszarw wykluczenia dla inwestycji, - opracowanie zagadnie formalno-prawnych zwizanych z budow rde energii wykorzystujcych energi odnawialn, - omwienie dostpnych rde finansowania projektw, - ocen kosztw pozyskania energii z poszczeglnych rde. Powysze zagadnienia opracowano w stosunku do nastpujcych rde energii odnawialnej: biomasy, energetyki wodnej, wiatrowej, solarnej i geotermalnej. W oparciu o wyniki projektu przedstawiono koncepcje trzech programw wspierania rozwoju energetyki odnawialnej: 1. Program wykorzystania biomasy do celw grzewczych, adresowany do jednostek samorzdu terytorialnego. Program ma na celu obnienie kosztw funkcjonowania obiektw administrowanych przez samorzdy lokalne i popraw stanu rodowiska naturalnego, z jednoczesnym wykorzystaniem lokalnych zasobw energii. 2. Program wykorzystania biomasy do celw grzewczych, adresowany do odbiorcw indywidualnych na terenach wiejskich. Program ma na celu obnienie kosztw funkcjonowania wiejskich gospodarstw domowych, co powinno przyczyni si do wzrostu poziomu ycia mieszkacw wsi. 3. Program wspierania rozwoju energetyki wodnej, adresowany do potencjalnych inwestorw zainteresowanych uruchamianiem maych elektrowni wodnych. Program ma na celu wskazanie optymalnych lokalizacji obiektw hydrotechnicznych ze wzgldu na uwarunkowania rodowiskowe, techniczne i ekonomiczne. W ramach realizacji programu proponuje si: - stworzenie bazy danych potencjalnych lokalizacji elektrowni wodnych wraz z charakterystykami technicznoekonomiczno-prawnymi potencjalnych maych elektrowni wodnych, - uatwienia dla potencjalnych inwestorw powinny sprzyja rozwojowi maej energetyki wodnej i rozwojowi infrastruktury energetycznej na terenach wiejskich; 3) plany miejscowe: Uchwa nr XVI/121/00 Rady Powiatu Toruskiego z dnia 31 sierpnia 2000 r. przyjto Strategi Rozwoju Powiatu Toruskiego do 2010 r. Strategia do dnia dzisiejszego nie bya aktualizowana.

Celem strategicznym opracowania Strategia Rozwoju Powiatu Toruskiego do 2010 r. jest Zasobny powiat. Cele operacyjne Cele operacyjne, s to te cele, ktre przyczyniaj si do zrealizowania celu gwnego: Rozwinita przedsibiorczoci, Poziom edukacji zbliony do standardw Unii Europejskiej, Powiat atrakcyjnym rynkiem inwestycyjnym, Wysoki poziom ycia na obszarach wiejskich, Dobrze rozwinita sie infrastruktury technicznej, Stan rodowiska naturalnego terenw wiejskich speniajcy wymogi dyrektyw Unii Europejskiej, Dobry stan zdrowia mieszkacw powiatu, Aktywne spoeczestwo, Malejca przestpczo w powiecie, Stworzenie zintegrowanego systemu koordynacji dziaa zwizanych z bezpieczestwem mieszkacw powiatu z Toruniem, Mniejsza liczba wypadkw na drogach, Wykorzystane walory turystyczno-krajoznawcze. Program ochrony rodowiska Powiatu Toruskiego na lata 2000-2010 wykonany w 2000 r. zawiera nastpujce zapisy: Cele i priorytety ekologiczne Cele ekologiczne stanowi rozwinicie i uszczegowienie celw w zakresie ochrony rodowiska i rozwoju infrastruktury sucej ochronie rodowiska sformuowanych w Strategii rozwoju powiatu toruskiego. Jako podstawowy cel ekologiczny na obszarze powiatu toruskiego do 2020 r. przyjto zachowanie wysokich walorw rodowiska przyrodniczego powiatu w celu poprawy jakoci ycia mieszkacw oraz zwikszenia atrakcyjnoci i moliwoci rozwoju gospodarczego powiatu. Realizacja celu gwnego jest moliwa pod warunkiem przyjcia jako powszechnie obowizujcej zasady zrwnowaonego rozwoju, identyfikacji okrelonych priorytetw ochrony rodowiska oraz realizacji celw czstkowych. Ocena aktualnego stanu rodowiska na obszarze powiatu i identyfikacja najwaniejszych problemw ekologicznych upowaniaj do stwierdzenia, e operacyjnymi celami ochrony rodowiska na obszarze powiatu toruskiego s: - dalsza poprawa jakoci wd powierzchniowych, zwaszcza jezior, - zachowanie jakoci wd podziemnych i ich ochrona przed degradacj, - rozbudowa zbiorczych systemw kanalizacyjnych, - dalsza poprawa jakoci powietrza atmosferycznego, w tym eliminacja emisji zowonnych, - poprawa warunkw klimatu akustycznego, - wdroenie nowoczesnego systemu gospodarki odpadami, - zachowanie i ksztatowanie rnorodnoci biologicznej, - zwikszenie lesistoci powiatu, - ochrona gruntw przed erozj i przeciwdziaanie degradacji gleb, - ochrona z kopalin przed nieracjonaln eksploatacj i rekultywacja terenw poeksploatacyjnych, - ksztatowanie systemu obszarw chronionych. Ocena stanu rodowiska na obszarze powiatu, analiza wytycznych z dokumentw krajowych i wojewdzkich oraz analiza wytycznych ze Strategii rozwoju powiatu toruskiego upowaniaj do stwierdzenia, e wikszo zagroe stanu rodowiska i zaistniaych degradacji poszczeglnych komponentw rodowiska wynika z duego stopnia antropopresji i wie si ze specyfik powiatu pooonego w ssiedztwie ponad 200 tysicznego miasta. Podstawowymi priorytetami ekologicznymi na obszarze powiatu toruskiego s: ksztatowanie systemu obszarw chronionych w celu stworzenia cigoci przestrzennej obszarw chronionych, budowa oczyszczalni ciekw i sieci kanalizacyjnych dla miejscowoci o zwartej zabudowie, ograniczanie powstawania i migracji do rodowiska zanieczyszcze obszarowych gwnie z terenw intensywnej gospodarki rolnej, ochrona wd powierzchniowych, zwaszcza jezior, przed migracja zanieczyszcze ze rde punktowych, zmniejszenie wodochonnoci, materiaochonnoci i energochonnoci przy zastosowaniu najlepszych dostpnych technik (BAT), zabezpieczenie potrzeb ludnoci w zasoby wody pitnej, ograniczanie zuycia wody na cele technologiczne i przemysowe, kontynuowanie poprawy zabezpieczenia ludnoci przed powodzi, ograniczanie emisji zanieczyszcze do powietrza atmosferycznego, wspieranie alternatywnych rde energii, wspieranie technologii minimalizujcych ilo wytwarzanych odpadw, rozpoczcie wdraania nowoczesnego systemu gospodarowania odpadami oraz rozwj selektywnej zbirki odpadw,

rozpoczcie wdraania instrumentw sucych ekologizacji gospodarki rolnej, w tym programw rolnorodowiskowych, - sukcesywne zwikszenie lesistoci powiatu oraz kontynuowanie przebudowy drzewostanw, - wprowadzanie zadrzewie, w tym na terenach wiejskich, - dalszy rozwj rolnictwa ekologicznego i zintegrowanego, - ochron przed haasem komunikacyjnym i przemysowym, podniesienie poziomu wiadomoci ekologicznej spoeczestwa powiatu. Na ksztatowanie si pl ste zanieczyszcze oraz ich cykliczno dobow i sezonow znaczny wpyw maj uwarunkowania klimatyczne oraz meteorologiczne. Na przykad wysokie poziomy imisji notowane s w okresie zimowym przy dominujcej pogodzie typu antycyklonalnego (wy) spowodowanej maym zachmurzeniem, nisk temperatur, brakiem opadw, powstawaniem warstw inwersji na stosunkowo niskich wysokociach, zaleganiem nad danym terytorium chodnych warstw powietrza. Ten typ pogody nie jest zbyt czsty jednak wykazuje tendencje do utrzymywania si przez kilka dni, co sprzyja tworzeniu si zastoisk wysokich ste zanieczyszcze. Rwnie niskie prdkoci wiatru lub cisze sprzyjaj tworzeniu si lokalnych koncentracji zanieczyszcze. Z kolei wiatry o wikszych prdkociach umoliwiaj ich rozpraszanie si, o ile speniony jest warunek istnienia korytarzy bez zabudowy na kierunkach zgodnych z przewaajcymi kierunkami wiatrw. Wyej wymienione warunki meteorologiczne szczeglnie niebezpieczne s w sezonie grzewczym, gdy sprzyjaj bardzo wysokim steniom zanieczyszcze. Latem, w warunkach antycyklonalnych, przy niskiej wilgotnoci powietrza i braku opadu, problem moe stanowi emisja komunikacyjna z kurzu pochodzcego z zabrudzenia jezdni. Jednak stenia pochodzce od tego typu emisji z reguy s znacznie nisze ni stenia pochodzce od emisji komunalnej. W 2006 r. rednia roczna temperatura powietrza w okolicy Koniczynki wynosia 9,1C. rednia temperatura procza zimowego osigna 2,4C, natomiast letniego 15,8C. Przecitne temperatury w pierwszym kwartale, tradycyjne najchodniejszym okresie roku, wyniosy 2,2C. Najcieplejszy by okres od lipca do wrzenia, kiedy to rednia warto omawianego wskanika uksztatowaa si na poziomie 18,6C. Najchodniejszym miesicem w badanym okresie by stycze, ze redni temperatur 5,5C. Najwysze rednie miesiczne wartoci temperatur wystpiy w lipcu, osigajc 22,1C. Roczn amplituda powietrza dla powiatu toruskiego wynosia w 2006 27,6C. Bardzo istotnym parametrem dla rozprzestrzeniania si zanieczyszcze jest klasa rwnowagi atmosfery Pasquilla, ktra opisuje pionowe ruchy powietrza zwizane z gradientem temperatury i prdkoci wiatru. Wystpuje 6 klas rwnowagi atmosfery, z ktrych najmniej korzystne s 1 i 2 oraz 5 i 6. Na rozprzestrzenianie si zanieczyszcze duy wpyw maj take prdkoci oraz kierunki wiatrw. Niskie prdkoci wiatru lub cisze sprzyjaj tworzeniu si lokalnych koncentracji zanieczyszcze, natomiast wiatry o wikszych prdkociach sprzyjaj ich rozpraszaniu. Z analizy ry wiatrw wykonanej dla oczka siatki z modelu MM5 wynika, e w 2006 r. przewaay wiatry z sektora zachodniego. Najczciej obserwowano wiatry z kierunkw zachd-pnocny-zachd (10,7% przypadkw w roku) oraz zachd-poudniowy-zachd i zachodniego (po okoo 9,5% przypadkw). Udzia wiatrw z innych kierunkw by wyranie mniejszy. Najmniejsz czstotliwoci poniej 4% przypadkw charakteryzoway si wiatry z kierunkw wschodniego oraz pnocnego. Najczciej odnotowywano prdkoci wiatrw rzdu 3,1-5,1m/s 49,9% przypadkw oraz 1,5-3,1 m/s i 5,1-8,2 po okoo 21% przypadkw. Wiatry o wikszych prdkociach powyej 8 m/s wystpoway bardzo rzadko okoo 0,9% przypadkw. W cigu caego roku odnotowano rwnie niewielki udzia cisz, czyli sytuacji bezwietrznych lub z wiatrem o prdkoci poniej 1 m/s zaledwie 1%. W proczu zimowym, podobnie jak dla okresu caego roku, widoczna jest przewaga wiatrw z zachodu oraz poudniowego zachodu w sumie prawie 50% przypadkw w roku. Wiatry z pozostaych kierunkw miay wyranie mniejszy udzia w ksztatowaniu si ry wiatrw i wystpoway z czstotliwoci okoo 4% przypadkw w roku. W proczu zimowym, w porwnaniu z okresem caego roku, udzia najwikszych prdkoci wiatrw praktycznie si nie zmieni (49, 3%), natomiast wzrs udzia wiatrw z zakresu 5,1-8,2 m/s (28,1%). W proczu letnim wyrana jest wiksza dywersyfikacja kierunkw wiatrw w porwnaniu z okresem caego roku oraz proczem zimowym. Mimo, i nadal przewaay wiatry z kierunkw zachodnich zachd-pnocnyzachd, zachd-poudniowy-zachd oraz zachodniego, ktrych udzia wynis w sumie ponad 28%, to zauwaalny jest znaczny udzia wiatrw z poudniowego wschodu (9,4%) oraz pnocnego wschodu (7,9%). Naley podkreli, i w porwnaniu z okresem chodnym, wyranie zmniejszya si czstotliwo wystpowania wiatrw z sektora poudniowego. Najczciej obserwowano wiatry z zakresu prdkoci 3,1-5,1 m/s, ktrych udzia wynosi 50,6%. Czciej ni w proczu zimowym wiay wiatry o mniejszych prdkociach z zakresu 1,5-3,1 m/s (25,4%), rzadziej natomiast wiatry o prdkoci przekraczajcej 5 m/s zaledwie 14,9% przypadkw (zim 29,1%). W proczu letnim cisze stanowiy 1% przypadkw. Analiza przebiegu miesicznych sum opadw wykazuje zrnicowany przebieg tego parametru w cigu roku. Roczna suma opadw w 2006 r. w powiecie toruskim wyniosa 483,8 mm. Najwysze wartoci analizowanego wskanika odnotowano w sierpniu, kiedy to wyniosy 83,6 mm. Najbardziej suchym miesicem okaza si wrzesie ze sum opadw zaledwie 2,7 mm. Niewielkie sumy opadw zanotowano ponadto w padzierniku (12,1 mm). Procze letnie okazao si bardziej wilgotne od zimowego latem zanotowano 245,5 mm deszczu, podczas gdy zim 238,3. W powiecie toruskim wystpio 181 dni z opadem.

Ilo substancji wprowadzonych do powietrza Emisja napywowa spoza wojewdztwa Napyw substancji spoza wojewdztwa kujawsko-pomorskiego uwzgldniono wykorzystujc w modelu CALPUFF modu ste brzegowych, dziki czemu wprowadza si czasow i przestrzenn zmienno ta. Warunki brzegowe, dla wszystkich substancji pierwotnych i wtrnych (azotany i siarczany) oraz amoniaku wyznaczono zgodnie z procedur, wedug ktrej w polach pasa zewntrznego pola meteorologicznego okrela si stenia substancji odniesione do roku kalendarzowego oraz ich comiesiczn zmienno. Do wyznaczenia wartoci w polu zewntrznym wykorzystano wyniki ze stacji pomiarowych systemu EMEP lub modelu EMEP. Prawidowe i wiarygodne okrelenie wartoci brzegowych jest szczeglnie istotne dla aerozoli wtrnych (reprezentowanych w dalszym opisie przez SO 42- i NO3), poniewa stenia tych zwizkw w rezultacie przemian tlenkw siarki i azotu emitowanych lokalnie s znacznie mniejsze od napywajcych z otoczenia. Napyw pyu zawieszonego PM10, dwutlenku siarki i tlenkw azotu oraz powstajcych w wyniku przemian aerozoli: SO42- i NO3 przedstawiono w zaczniku graficznym nr 2 (rysunki od 2.1 do 2.6). Emisja napywowa z wojewdztwa Emisj napywow analizowano w pasie 30 km od powiatu toruskiego oraz uwzgldniono emisj z emitorw punktowych o wysokoci komina powyej 30 m z caego wojewdztwa kujawsko-pomorskiego. W trakcie prac wykorzystano bazy emisji z Wojewdzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska w Bydgoszczy, dane z Urzdu Miejskiego w wieciu oraz informacje ze Starostw Powiatowych wojewdztwa kujawsko-pomorskiego oraz kilku powiatw wojewdztwa pomorskiego (znajdujcych si w pasie 30 km wok powiatu toruskiego). Udostpnione dane zweryfikowano i w miar potrzeb uzupeniono. cznie do oblicze wpywu rnych typw emisji spoza powiatu toruskiego na stenia zanieczyszcze wzito pod uwag 10 160 emitory wszystkich typw o cznej emisji pyu zawieszonego PM10 - 28 337,54 tony. Kolorem czerwonym zaznaczono emisj maksymaln podobna zasada obowizuje w kolejnych tabelach dotyczcych sum emisji. Sumy emisji napywowej Typ emisji punktowa h>30 m punktowa pas 30 km powierzchniowa pas 30 km liniowa pas 30 km w tym spaliny w tym tarcie w tym unos rolnictwo - hodowla pas 30 km rolnictwo - uprawy pas 30 km SUMA Py zawieszony PM10 [Mg/rok] 125,03 8 654,50 14 665,86 2 679,72 423,37 187,02 2 069,33 698,79 1 513,64 28 337,54 Liczba emitorw 21 787 1 509 7142 351 350 10 160

Udziay procentowe poszczeglnych typw emisji pyu zawieszonego PM 10 w emisji napywowej w powiecie toruskim w 2006 r. przedstawiono w zaczniku graficznym nr 3 (rysunek 3.1). Emisja punktowa Na terenie wojewdztwa kujawsko-pomorskiego (poza obszarem powiatu toruskiego oraz pasem 30 km wok powiatu) zinwentaryzowano 21 emitorw wyszych ni 30 m. Wyemitowany przez nie py zawieszony PM 10 stanowi 0,44% emisji napywowej. W pasie do 30 km od powiatu toruskiego zlokalizowane zostay 787 emitory punktowe o emisji pyu zawieszonego PM10 8 654,5 Mg/rok, co stanowio 30,54% cakowitej emisji napywowej. W sumie do oblicze ste zanieczyszcze z emisji punktowej poza powiatem toruskim wzito pod uwag 808 emitorw o cznym adunku rocznym pyu zawieszonego PM10 8 779,53 Mg, co stanowio 35,92% cakowitej emisji napywowej. Rozmieszczenie najistotniejszych rde emisji punktowej pyu zawieszonego PM 10 zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu toruskiego oraz emitory o wysokoci komina powyej 30 m z terenu wojewdztwa kujawsko-pomorskiego przedstawiono w zaczniku graficznym nr 3 (rysunki 3.2 i 3.3). Emisja powierzchniowa Emisja powierzchniowa poza powiatem toruskim zostaa wyznaczona w dwojaki sposb. Miejscowoci, dla ktrych bya dostpna dokadniejsza informacja, podzielone zostay na poligony, do ktrych zostaa dowizana informacja o sposobie ogrzewania mieszka.

Natomiast w mniejszych miejscowociach, poniej 1000 mieszkacw, emisja zostaa wyznaczona na podstawie liczby ludnoci w miejscowociach oraz informacji o sposobie ogrzewania mieszka w poszczeglnych gminach, uzyskane ze Spisu Powszechnego Ludnoci i Mieszka, zaktualizowanego na rok 2006. Nastpnie wykonano kataster emisji powierzchniowej w polach siatki 1 km x 1 km. Ogem emisja powierzchniowa z pasa 30 km wok powiatu stanowi 51,75% oglnej emisji napywowej pyu zawieszonego PM10. Rozmieszczenie najistotniejszych rde emisji powierzchniowej pyu zawieszonego PM 10 zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu toruskiego przedstawiono w zaczniku graficznym nr 3 (rysunek 3.4). Emisja liniowa Dane dotyczce emisji komunikacyjnej (liniowej) dla drg krajowych i wojewdzkich pozyskano z opracowania wykonanego przez Transprojekt Warszawa. Opracowanie to wydawane jest co pi lat i zawiera mapy ruchu drogowego z wartociami rednio dobowymi, z uwzgldnieniem struktury pojazdw oraz zamieszczajcego wskaniki ilustrujce dotychczasow oraz prognozowan zmienno parametrw ruchu w kolejnych latach. Baza zostaa zweryfikowana i uaktualniona dla roku 2006. Ze wzgldu na to, i baza nie pokrywa wszystkich drg w pasie 30 km od powiatu toruskiego, wykonano kataster emisji komunikacyjnej w polach siatki 1000 m x 1000 m. W celu uzupenienia katastru zaoono, e punkty pomiaru natenia i struktury ruchu zostay zlokalizowane w miejscach najwikszego ruchu. Nastpnie wyrniono dwa rodzaje pl katastru wymagajce uzupenienia: - pola, w ktrych emisja zwizana z nateniem i struktur ruchu okrelona jest na czci odcinkw ulic, lub na wszystkich ulicach, - pola, w ktrych brak jest jakiejkolwiek informacji o emisji (nateniu i strukturze ruchu). W kolejnym kroku uzupeniono kataster w polach obu typw. Emisj liniow (komunikacyjn) pyu zawieszonego PM10 mona podzieli na: - emisj pochodzc ze spalania paliw (emisja z rury wydechowej), - emisj zwizan ze cieraniem opon, okadzin hamulcowych i jezdni (emisja z tarcia), - emisj zwizan z zabrudzeniem jezdni i jej otoczenia (emisja z kurzu). Najwikszy udzia w emisji pyu zawieszonego PM10 cakowitego ma emisja z unosu (77,22%) emisje z rury wydechowej i z tarcia s znaczco mniejsze, co przedstawia ponisza tabela. Udzia poszczeglnych rodzajw emisji pyu zawieszonego PM 10 w cakowitej emisji liniowej pyu zawieszonego PM10 w pasie 30 km otaczajcym powiat toruski w 2006 r. Rodzaj pyu Emisja (Mg/rok) Udzia (%) Py zawieszony PM10 ze spalania 423,37 15,80 Py zawieszony PM10 z tarcia 187,02 6,98 Py zawieszony PM10 z unosu 2069,33 77,22 Py zawieszony PM10 cakowity 2679,72 100,00 z emisji komunikacyjnej Rozmieszczenie najistotniejszych rde emisji liniowej pyu zawieszonego PM 10 spoza powiatu toruskiego przedstawiono w zaczniku graficznym nr 3 (rysunek 3.5). Emisja z rolnictwa Emisja pyu zawieszonego PM10 z hodowli, zostaa wyznaczona na podstawie informacji o pogowiu zwierzt gospodarskich w gminach, uzyskanej na podstawie danych statystycznych. Natomiast emisja z upraw polowych zostaa wyznaczona na podstawie mapy cyfrowej uytkowania terenu w wojewdztwie kujawsko-pomorskim, z ktrej wyodrbniono warstw gruntw rolnych i na jej podstawie oraz na podstawie wskanikw wyznaczono emisj pyu zawieszonego PM10. Udzia emisji z rolnictwa, z pasa 30 km wok powiatu toruskiego stanowi 7,81% cakowitej emisji napywowej pyu zawieszonego PM10. Rozmieszczenie rde emisji rolniczej pyu zawieszonego PM 10 spoza powiatu toruskiego przedstawiono w zaczniku graficznym nr 3 (rysunki 3.6 i 3.7). Emisja z terenu powiatu toruskiego cznie do oblicze wpywu rnych typw emisji z terenu powiatu toruskiego na stenia zanieczyszcze wzito pod uwag 2 429 emitorw wszystkich typw o cznej emisji pyu zawieszonego PM 10 - 2 340,52 ton. Ponisza tabela przedstawia sumy oraz gsto emisji z poszczeglnych typw rde. Sumy emisji pyu zawieszonego PM10 dla rnych typw rde zlokalizowanych na terenie powiatu toruskiego w 2006 r.

Typ emisji punktowa powierzchniowa liniowa w tym spaliny w tym tarcie w tym unos rolnictwo - hodowla rolnictwo - uprawy SUMA

Py zawieszony PM10 [Mg/rok] 107,22 1 478,02 488,61 76,83 33,63 378,15 86,92 179,75 2 340,52

Liczba emitorw 222 162 919 151 975 2 429

Udzia procentowy poszczeglnych typw rde emisji w caoci zinwentaryzowanej emisji pyu zawieszonego PM10 na terenie powiatu toruskiego w 2006 r. przedstawiono w zaczniku graficznym nr 3 (rysunek 3.8). Najwikszy udzia w emisji pyu zawieszonego PM10 ma emisja powierzchniowa (63,15%), zwizana gwnie z ogrzewaniem indywidualnym. Do wyznaczenia emisji powierzchniowej w gminach powiatu toruskiego wykorzystano informacje o liczbie ludnoci w miejscowociach oraz informacj pozyskan z Narodowego Spisu Powszechnego o sposobie ogrzewania mieszka w gminach. Dokadniejsz informacj Wykonawca uzyska dla miasta Chema, tam wykorzystano rwnie informacj o typie zabudowy. Dane z Narodowego Spisu Powszechnego pozwoliy na oszacowanie struktury paliw uywanych do ogrzewania. Dominujcym medium w powiecie s paliwa stae wgiel i drewno. Podobnie jak w przypadku emisji powierzchniowej z pasa 30 km wok powiatu toruskiego, wykonano kataster emisji powierzchniowej w polach siatki 1 km x 1 km. Rozmieszczenie najistotniejszych rde emisji powierzchniowej pyu zawieszonego PM 10 w miejscowociach powiatu toruskiego w 2006 r. przedstawiono w zaczniku graficznym nr 3 (rysunek 3.9). Emisj komunikacyjn (liniow) w powiecie toruskim wyznaczono analogicznie do emisji z pasa 30 km wok powiatu toruskiego. Na poniszych rysunkach przedstawiono kataster emisji liniowej pyu zawieszonego PM10 z rozbiciem na py ze spalania paliwa, z tarcia i z unosu pyu (kurzu). Najwikszy udzia w emisji pyu zawieszonego PM10 cakowitego ma emisja z unosu - emisje ze spalania i z tarcia s znaczco mniejsze. Rozmieszczenie najistotniejszych rde emisji liniowej pyu zawieszonego PM 10 w miejscowociach powiatu toruskiego w 2006 r. przedstawiono w zaczniku graficznym nr 3 (rysunek 3.11). W powiecie toruskim zinwentaryzowano 222 emitory punktowe o cznej emisji pyu zawieszonego PM10 107,22 ton, co stanowi 4,58% cakowitej emisji z powiatu. Rozmieszczenie najistotniejszych rde emisji punktowej pyu zawieszonego PM 10 w miejscowociach powiatu toruskiego w 2006 r. przedstawiono w zaczniku graficznym nr 3 (rysunek 3.10). Analiza stanu zanieczyszczenia powietrza Do oblicze rozkadu ste pyu zawieszonego PM10 na obszarze powiatu toruskiego uyto modelu CALMET/CALPUFF. W ramach opracowania programu, obliczenia rozkadw ste wykonano w oparciu o uzupenion baz emisji i dane meteorologiczne za 2006 r. Obliczenia modelem CALPUFF wykonano w podziale na typy rde: punktowe, powierzchniowe, liniowe i rolnicze. Wprowadzono dodatkowy podzia na rda zlokalizowane na terenie powiatu wieckiego i poza nim (pas 30 km dla rde punktowych, powierzchniowych, liniowych i rolniczych oraz cae wojewdztwo dla rde punktowych o wysokoci powyej 30 m), a nastpnie wyniki sumowano programem Calpulator. Na wysoko poziomu ste pyu zawieszonego PM10 w powietrzu istotny wpyw maj warunki meteorologiczne, uwarunkowania mikro- i mezoklimatyczne, cyrkulacja powietrza, warunki topograficzne, sposb zagospodarowania i uksztatowania terenu. Stenia powodowane emisj napywow Jako powietrza na danym obszarze ksztatowana jest nie tylko poprzez emisj tam wystpujc, ale rwnie znaczenie moe mie imisja napywowa. Wan rol w rozprzestrzenianiu si zanieczyszcze odgrywaj czynniki meteorologiczne oraz fizyczno-geograficzne. Czynniki te zostay ujte w procesie wykonywania oblicze rozprzestrzeniania si zanieczyszcze dla emisji spoza strefy. Obliczenia wykonano dla emisji penej (punktowej, liniowej, powierzchniowej oraz z rolnictwa) z pasa 30 km wok powiatu oraz dla emisji z emitorw punktowych wyszych ni 30 m z pozostaej czci wojewdztwa. Podzia taki wynika z ograniczonego zasigu oddziaywania emisji niskiej. Uwzgldniono rwnie wpyw emisji spoza wojewdztwa w postaci warunkw brzegowych, wyznaczonych na podstawie wynikw modelu EMEP.

Najwysze wartoci ste z napywowej emisji powierzchniowej (do 18% poziomu dopuszczalnego dla pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny i 7,5% poziomu dopuszczalnego dla pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw rok kalendarzowy) wystpuj w gminach ssiadujcych z powiatem grodzkim Toru, co wyranie wskazuje na wpyw miasta na ksztatowanie si ste pyu na omawianym obszarze. Naley podkreli, e oddziaywanie napywowej emisji powierzchniowej jest raczej lokalne i w wikszoci receptorw ksztatuje si w zakresie od 10 do 12% poziomu dopuszczalnego dla ste rednio dobowych oraz wynosi okoo 5% poziomu dopuszczalnego dla ste redniorocznych. Wpyw emisji z komunikacji na pole imisyjne pyu zawieszonego PM 10 wewntrz powiatu jest najwikszy w zachodniej czci gminy Czernikowo, gdzie stenia pyu zawieszonego o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny osigaj 7,8% poziomu dopuszczalnego oraz w poudniowo-zachodniej czci gminy Wielka Nieszawka, gdzie stenia dochodz do 6,6% poziomu dopuszczalnego. Stenia pyu zawieszonego PM 10 o okresie uredniania wynikw pomiarw rok kalendarzowy osigaj maksymalnie 4% poziomu dopuszczalnego. Na rozkad ste pyu PM10 wewntrz powiatu wyrany wpyw ma ukad gwnych drg krajowych z Torunia do Poznania, odzi i Warszawy. Stenia pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny pochodzce z rolnictwa z pasa 30 km wok powiatu maksymalne wartoci osigaj we wschodniej czci gminy Chema i wynosz 5,2% poziomu dopuszczalnego. Przecitnie na obszarze powiatu stenia te ksztatuj si w granicach od 2 do 2,5% poziomu dopuszczalnego. Stenia pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny wewntrz powiatu toruskiego pochodzce z emisji z Elektrociepowni TORU S.A. wynosz przecitnie od 0,04 do 0,08% poziomu dopuszczalnego, a maksymalne wartoci osigaj w zachodniej czci gminy Lubicz, gdzie dochodz do 0,22% poziomu dopuszczalnego. Stenia rednioroczne w tym samym obszarze wynosz maksymalnie 0,075% poziomu dopuszczalnego, czyli s pomijalnie mae. Najwysze wartoci ste z emisji napywowej pochodz od emisji spoza wojewdztwa kujawsko-pomorskiego do 34,7% poziomu dopuszczalnego pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny i wystpuj w gminie Czernikowo. Oddziaywanie napywowej emisji spoza wojewdztwa w wikszoci receptorw nie przekracza jednak na og 34% poziomu dopuszczalnego. Stenia pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw rok kalendarzowy, pochodzce od emitorw spoza wojewdztwa, osigaj maksymalnie 24,5% poziomu dopuszczalnego i wystpuj w poudniowowschodniej czci powiatu w gminie Czernikowo. To imisyjne pochodzce od uwzgldnionej emisji napywowej pyu zawieszonego PM10, zarwno z terenu jak i spoza wojewdztwa, w powiecie toruskim, wynosi dla wartoci ste pyu zawieszonego PM 10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny od 42 do 56% poziomu dopuszczalnego, a dla ste o okresie uredniania wynikw pomiarw rok kalendarzowy od 31,2 do 39,4%. Najwysze wartoci osiga w poudniowej czci powiatu (maksimum w poudniowo-wschodniej czci gminy Wielka Nieszawka). Powysze analizy wskazuj na to, e to imisyjne ma znaczcy wpyw na stan atmosfery w powiecie toruskim. W zaczniku graficznym nr 3 przedstawiono miejsca wystpowania i wielko ste powodowanych cakowit emisj napywow pyu zawieszonego PM10 (rysunki 3.12 i 3.13), emisj spoza wojewdztwa (rysunki 3.14 i 3.15) oraz emisj z terenu wojewdztwa: ze rde punktowych (rysunki od 3.16 do 3.19), powierzchniowych (rysunki 3.20 i 3.21) i liniowych (rysunki 3.22 i 3.23). Stenia powodowane emisj z terenu powiatu toruskiego Rozkad ste pyu zawieszonego PM10 (o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny i rok kalendarzowy) wyznaczonych poprzez modelowanie wskazuje, e emisja z emitorw punktowych nie jest problemem na terenie powiatu toruskiego. Najwysze stenia pyu zawieszonego PM 10 wystpuj w Chemy. Dla pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny wynosz one maksymalnie 2,2% poziomu dopuszczalnego, natomiast dla ste redniorocznych 0,9%. Niewielki wpyw emisji punktowej na stenia w powiecie toruskim zwizany jest przede wszystkim z wprowadzaniem przez wiksze zakady filtrw odpylajcych na duych emitorach punktowych. Pomimo to wszelkie dziaania zmierzajce do obnienia emisji zanieczyszcze przemysowych pyu zawieszonego PM10 bd wpywa na popraw stanu aerosanitarnego w powiecie. Wartoci ste pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny, wyznaczone na podstawie modelowania, pochodzce od emisji powierzchniowej, na wikszej czci obszaru powiatu wynosz poniej 12% poziomu dopuszczalnego. Najwysze stenia wystpuj w Chemy, gdzie dochodz do 48% poziomu dopuszczalnego. Wartoci ste pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw rok kalendarzowy, wyznaczone na podstawie modelowania, pochodzce od emisji powierzchniowej, na przewaajcej czci powiatu na og nie przekraczaj 7,5% poziomu dopuszczalnego. Najwysze obliczone stenia wystpuj w Chemy i wynosz 22,5% poziomu dopuszczalnego, a ponadto wysokimi wartociami ste pyu zawieszonego odznacza si Lubicz 20% poziomu dopuszczalnego. Najwysze stenia pyu zawieszonego, zarwno o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny jak i rok kalendarzowy, wystpuj wzdu gwnych arterii komunikacyjnych powiatu drg krajowych nr 1, nr 10, nr 80 oraz obwodnicy Torunia. Stenia krtkookresowe osigaj maksymalnie 24% poziomu dopuszczalnego w pnocnowschodniej czci gminy Wielka Nieszawka, a stenia rednioroczne dochodz do 13,75% poziomu dopuszczalnego w tym samym obszarze.

Wyniki modelowania wskazuj, i na terenie powiatu toruskiego najwysze stenia pyu zawieszonego PM 10 wystpuj w pnocnej i wschodniej czci powiatu, gdzie przecitnie wynosz 3,6% poziomu dopuszczalnego dla ste pyu zawieszonego o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny (maksymalnie 5,2% poziomu dopuszczalnego w gminie ubianka) oraz od 2 do 2,75% poziomu dopuszczalnego dla ste o okresie uredniania wynikw pomiarw rok kalendarzowy. Stenia w poudniowej i zachodniej czci powiatu ksztatuj si w zakresie od 1 do 1,5% poziomu dopuszczalnego dla PM10 wartoci rednio dobowych oraz od 0,5 do 0,75% poziomu dopuszczalnego dla wartoci redniorocznych. W zaczniku graficznym nr 3 przedstawiono miejsca wystpowania i wielko ste powodowanych emisj pyu zawieszonego PM10 z terenu powiatu toruskiego pochodzc ze rde punktowych (rysunki od 3.24 do 3.25), powierzchniowych (rysunki od 3.26 do 3.27), liniowych (rysunki od 3.28 do 3.29) i rolniczych (rysunki od 3.30 do 3.31). Stenia powodowane emisj cakowit Najwysze wartoci ste pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny wystpiy w Chemy, gdzie osigny 99,1% poziomu dopuszczalnego. Pomimo, i poziom dopuszczalny pyu zawieszonego nie zosta w miecie przekroczony, to jednak w tej sytuacji mona zakada, e w przypadku mniej sprzyjajcych warunkw meteorologicznych stenia pyu zawieszonego PM 10 mog by w przyszoci przekraczane. Na pozostaym obszarze powiatu toruskiego stenia pyu zawieszonego PM 10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny ksztatuj si w zakresie od 50 do 70% poziomu dopuszczalnego. W zdecydowanej wikszoci receptorw na terenie powiatu w steniach pyu zawieszonego PM 10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny przewaa emisja napywowa (gwnie spoza wojewdztwa). W poudniowej i zachodniej czci powiatu udzia emisji napywowej dochodzi nawet do 100%. Jedynie na obszarze Chemy wystpuj obszary, w ktrych w steniach przewaa udzia emisji powierzchniowej, gwnie z indywidualnego ogrzewania mieszka. W powiecie toruskim stenia pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw rok kalendarzowy najwysze wartoci rwnie osigaj w Chemy, gdzie dochodz do 55, 5% poziomu dopuszczalnego. W wikszoci receptorw stenia cakowite przyjmuj wartoci z zakresu od 40 do 45% poziomu dopuszczalnego. We wszystkich receptorach w steniach pyu zawieszonego o okresie uredniania wynikw pomiarw rok kalendarzowy przewaa emisja napywowa. Jej udzia jest najwikszy w poudniowych i zachodnich gminach powiatu toruskiego, gdzie ksztatuje si w granicach od 80 do 100%. Rozkad ste cakowitych pyu zawieszonego PM10 na terenie powiatu toruskiego przedstawiono w zaczniku graficznym nr 3 (rysunki od 3.32 do 3.33). Udziay poszczeglnych typw emisji w steniach pyu zawieszonego PM 10 przedstawiono w zaczniku graficznym nr 3, na rysunkach 3.34 i 3.35. Procentowy udzia emisji napywowej w receptorach na obszarze powiatu toruskiego przedstawiono w zaczniku graficznym nr 3, na rysunkach 3.36 i 3.37. Na podstawie analizy wynikw z modelowania stwierdzono i w powiecie toruskim nie wystpuj obszary narusze standardw jakoci rodowiska atmosferycznego w zakresie zanieczyszcze pyem zawieszonym PM 10, natomiast pomiar manualny pyu zawieszonego PM10 wskazuje na przekroczenia poziomw dopuszczalnych dla ste o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny. Rozbieno ta moe mie dwie gwne przyczyny: 1) w okresie ciepym (wiosna-lato-jesie) notowane na stacji wysokie wartoci ste pochodz najprawdopodobniej od prowadzonych wok stacji prac polowych. Prace takie prowadzone s gwnie w dni bez opadu deszczu, co sprzyja zwikszonej emisji pyu wtrnego (unoszonego z powierzchni ziemi). Ponadto wykonane analizy wykazay, i przekroczenia wartoci dopuszczalnych wystpuj przede wszystkim w dni bezwietrzne lub ze sabym wiatrem, co rwnie sprzyja lokalnym koncentracjom. W obliczeniach modelowych ujto wpyw rolnictwa, ale nie byo moliwoci (dostpnych danych) aby uj dokadnie zmienno czasow prac polowych. Naleaoby zna terminy wykonywania prac polowych wok stacji, z caego 2006 r. i dopiero wtedy wykonywa obliczenia modelowe. Dopiero takie podejcie gwarantowaoby ujcie w obliczeniach emisji zblionej do rzeczywistoci. Trzeba tu podkreli, e liczba incydentw zwizanych z pracami polowymi w 2006 r. jest rwna 22, co oznacza, e liczba przekrocze poziomu dopuszczalnego wynosi 34 (cakowita liczba przekrocze 56), czyli jest mniejsza ni wymagana Rozporzdzeniem Ministra rodowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie oceny poziomw substancji w powietrzu (Dz.U. Nr 87, poz. 798 z 27 czerwca 2002 r.); 2) w okresie zimowym (grzewczym) notowane na stacji wysokie wartoci ste pochodz najprawdopodobniej od ogrzewania indywidualnego pobliskich wsi Koniczynki, Lipniczki, Papowa Toruskiego i Grbocina. Wskazuje na to analiza warunkw meteorologicznych przeprowadzona dla dni z zanotowanymi przekroczeniami ste pyu zawieszonego PM10. Zazwyczaj, tak jak i w okresie letnim, w te dni notowano cisze lub bardzo niskie prdkoci wiatru. Takie warunki sprzyjaj lokalnym kumulacjom zanieczyszcze. Do oblicze modelowych dla ogrzewania indywidualnego brane s wartoci uredniane iloci spalanego wgla i drewna, ktre wynikaj z powierzchni zabudowy i iloci ludnoci. Z jednej strony mog to by wartoci zanione w stosunku do rzeczywistego zuycia wgla, ponadto duy wpyw na stenia pyu PM10 ma jako uywanego paliwa, modelowo znowu ujmuje si wgiel redniej jakoci i zupenie nie ujmuje si spalania mieci. Jeeli w pobliskich miejscowociach spalany jest wgiel niskiej jakoci i dodatkowo spalane s mieci, wtedy bd notowane przekroczenia ste zanieczyszcze pyu zawieszonego PM10.

Biorc powysze pod uwag proponujemy odstpienie od jakichkolwiek dziaa naprawczych na terenie powiatu ziemskiego toruskiego, z uwagi na naturalne i bardzo lokalne pochodzenie rde emisji (Art. 22 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakoci powietrza i czystszego powietrza dla Europy, zwanej Dyrektyw CAFE). Jakiekolwiek dziaania skierowane na zmian sposobu ogrzewania pobliskich (w stosunku do usytuowania stacji) wsi s cakowicie nieuzasadnione ekonomicznie, przy bardzo niskiej gstoci zaludnienia tego obszaru. Proponujemy natomiast, aby rozszerzy badania prowadzone przez Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska o przynajmniej jedn stacj automatyczn pomiaru pyu PM 10 zlokalizowan na terenie miasta Chema. Jest to jedyne miasto o do duej gstoci zaludnienia w powiecie ziemskim toruskim, gdzie naleaoby prowadzi pomiary zanieczyszcze powietrza i gdzie ewentualne dziaania zwizane z redukcj emisji np. pyu drobnego byyby uzasadnione ekonomicznie. Ponadto proponujemy, aby przeprowadzi w powiecie kampani edukacyjn dla ludnoci, dotyczc szkodliwoci spalania mieci, w szczeglnoci butelek plastikowych, w piecach grzewczych. Rozmieszczenie stacji pomiarowych, w ktrych stwierdzono przekroczenia poziomw dopuszczalnych pyu zawieszonego PM10 przedstawiono w zaczniku graficznym nr 5 (rysunek 5.1). zacznik graficzny nr 1 do uzasadnienia programu ochrony powietrza dla powiatu toruskiego Podzia administracyjny powiatu toruskiego

Rysunek 1.1 Podzia administracyjny powiatu toruskiego.

zacznik graficzny nr 2 do uzasadnienia programu ochrony powietrza dla powiatu toruskiego Napyw substancji spoza obszaru wojewdztwa kujawsko-pomorskiego

Rysunek 2.1 Napyw pyu zawieszonego PM10 spoza obszaru wojewdztwa kujawsko-pomorskiego.

Rysunek 2.2 Napyw dwutlenku siarki SO2 spoza obszaru kujawsko-pomorskiego.

Rysunek 2.3 Napyw tlenkw azotu NOx spoza obszaru wojewdztwa kujawsko-pomorskiego.

Rysunek 2.4 Napyw czstek SO42- spoza obszaru wojewdztwa kujawsko-pomorskiego.

Rysunek 2.5 Napyw czstek NO3- spoza obszaru wojewdztwa kujawsko-pomorskiego.

Rysunek 2.6 Napyw HNO3 spoza obszaru wojewdztwa kujawsko-pomorskiego.

zacznik graficzny nr 3 do uzasadnienia programu ochrony powietrza dla powiatu toruskiego Wielko emisji pyu zawieszonego pm10 Emisja napywowa

9,46

2,47 5,34 0,44 30,54 51,75

punktowa h>30 m liniowa pas 30 km

punktowa pas 30 km rolnictwo - hodowla pas 30km

powierzchniowa pas 30 km rolnictwo - uprawy pas 30km

Rysunek 3.1 Udziay procentowe poszczeglnych typw emisji pyu zawieszonego PM 10 w emisji napywowej w powiecie toruskim w 2006 r.

Rysunek 3.2 Emisja pyu zawieszonego PM10 z emitorw punktowych, wyszych ni 30 m z terenu wojewdztwa kujawsko-pomorskiego w 2006 r.

Rysunek 3.3 Emisja pyu zawieszonego PM10 z emitorw punktowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu toruskiego 2006 r.

Rysunek 3.4 Emisja pyu zawieszonego PM10 ze rde powierzchniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu toruskiego w 2006 r.

Rysunek 3.5 Cakowita emisja pyu zawieszonego PM10 ze rde liniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu toruskiego w 2006 r.

Rysunek 3.6 Emisja pyu zawieszonego PM10 z hodowli zwierzt gospodarskich z pasa 30 km wok powiatu toruskiego w 2006 r.

Rysunek 3.7 Emisja pyu zawieszonego PM10 z upraw polowych z pasa 30 km wok powiatu toruskiego w 2006 r. Emisja z terenu powiatu toruskiego

3,71 7,68 20,88

4,58

63,15

punktowa rolnictwo - hodowla

powierzchniowa rolnictwo - uprawy

liniowa

Rysunek 3.8 Udzia procentowy poszczeglnych typw rde emisji w caoci zinwentaryzowanej emisji pyu zawieszonego PM10 na terenie powiatu toruskiego w 2006 r.

Rysunek 3.9 Emisja powierzchniowa pyu zawieszonego PM10 w miejscowociach powiatu toruskiego w 2006 r.

Rysunek 3.10 Emisja punktowa pyu zawieszonego PM 10 z emitorw punktowych z powiatu toruskiego w 2006 r.

Rysunek 3.11 Cakowita emisja liniowa pyu zawieszonego PM10 w powiecie toruskim w 2006 r. Wielkoci ste pyu zawieszonego PM 10 Wielkoci ste pyu zawieszonego PM 10 powodowane emisj napywow Wielkoci ste powodowane cakowit emisj napywow

Rysunek 3.12 Stenia pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny w powiecie toruskim pochodzce od cakowitej emisji napywowej w 2006 r.

Rysunek 3.13 Stenia pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw rok kalendarzowy w powiecie toruskim pochodzce od cakowitej emisji napywowej w 2006 r. Wielkoci ste powodowane emisj z emitorw spoza wojewdztwa

Rysunek 3.14 Stenia pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny w powiecie toruskim pochodzce od emitorw spoza wojewdztwa w 2006 r.

Rysunek 3.15 Stenia pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw rok kalendarzowy w powiecie toruskim pochodzce od emitorw spoza wojewdztwa w 2006 r. Wielkoci ste powodowane emisj punktow z wojewdztwa

Rysunek 3.16 Stenia pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw 24 godziny w powiecie toruskim pochodzce od emitorw punktowych o wysokoci komina powyej 30 m z terenu wojewdztwa kujawskopomorskiego w 2006 r.

Rysunek 3.17 Stenia pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw rok kalendarzowy w powiecie toruskim pochodzce od emitorw punktowych o wysokoci komina powyej 30 m z terenu wojewdztwa kujawsko-pomorskiego w 2006 r.

Rysunek 3.18 Stenia pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny w powiecie toruskim pochodzce od emitorw punktowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2006 r.

Rysunek 3.19 Stenia pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw rok kalendarzowy w powiecie toruskim pochodzce od emitorw punktowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2006 r. Wielkoci ste powodowane emisj powierzchniow z wojewdztwa

Rysunek 3.20 Stenia pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw 24 godziny w powiecie toruskim pochodzce od emitorw powierzchniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2006 r.

Rysunek 3.21 Stenia pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw rok kalendarzowy w powiecie toruskim pochodzce od emitorw powierzchniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2006 r. Wielkoci ste powodowane emisj liniow z wojewdztwa

Rysunek 3.22 Stenia pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny w powiecie toruskim pochodzce od emitorw liniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2006 r.

Rysunek 3.23 Stenia pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw rok kalendarzowy w powiecie toruskim pochodzce od emitorw liniowych zlokalizowanych w pasie 30 km od powiatu w 2006 r. Wielkoci ste pyu zawieszonego PM 10 powodowane emisj z terenu powiatu toruskiego Wielkoci ste powodowane emisja punktow z terenu powiatu toruskiego

Rysunek 3.24 Rozkad ste pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny pochodzcych od emisji punktowej na terenie powiatu toruskiego w 2006 r.

Rysunek 3.25 Rozkad ste pyu zawieszonego PM 10 o okresie urednienia wynikw pomiarw rok kalendarzowy pochodzcych od emisji punktowej na terenie powiatu toruskiego w 2006 r. Wielkoci ste powodowane emisj powierzchniow z terenu powiatu wieckiego

Rysunek 3.26 Rozkad ste pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny pochodzcych od emisji powierzchniowej na terenie powiatu toruskiego w 2006 r.

Rysunek 3.27 Rozkad ste pyu zawieszonego PM 10 o okresie uredniania wynikw pomiarw rok kalendarzowy pochodzcych od emisji powierzchniowej na terenie powiatu toruskiego w 2006 r. Wielkoci ste powodowane emisj liniow z terenu powiatu toruskiego

Rysunek 3.28 Rozkad ste pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny pochodzcych od emisji komunikacyjnej na terenie powiatu toruskiego w 2006 r.

Rysunek 3.29 Rozkad ste pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw rok kalendarzowy pochodzcych od emisji komunikacyjnej na terenie powiatu toruskiego w 2006 r. Wielkoci ste powodowane emisj rolnicz z terenu powiatu toruskiego

Rysunek 3.30 Rozkad ste pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny pochodzcych z rolnictwa na terenie powiatu toruskiego w 2006 r.

Rysunek 3.31 Rozkad ste pyu zawieszonego PM 10 o okresie uredniania wynikw pomiarw rok kalendarzowy pochodzcych z rolnictwa na terenie powiatu toruskiego w 2006 r. Wielkoci ste powodowane cakowit emisj z terenu powiatu toruskiego

Rysunek 3.32 Rozkad ste pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny na terenie powiatu toruskiego w 2006 r.

Rysunek 3.33 Rozkad ste pyu zawieszonego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw rok kalendarzowy na terenie powiatu toruskiego w 2006 r.

Rysunek 3.34 Udzia typw emisji w imisji pyu zawieszonego PM 10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny w receptorach na obszarze powiatu toruskiego

Rysunek 3.35 Udzia typw emisji w imisji pyu zawieszonego PM 10 o okresie uredniania wynikw pomiarw rok kalendarzowy w receptorach na obszarze powiatu toruskiego

Rysunek 3.36 Procentowy udzia emisji napywowej w imisji pyu zawiezionego PM10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny, w receptorach na obszarze powiatu toruskiego

Rysunek 3.37 Procentowy udzia emisji napywowej w imisji pyu zawiezionego PM 10 o okresie uredniania wynikw pomiarw rok kalendarzowy, w receptorach na obszarze powiatu toruskiego

zacznik graficzny nr 5 do uzasadnienia programu ochrony powietrza dla powiatu toruskiego Rozmieszczenie stacji pomiarowych, w ktrych stwierdzono przekroczenia poziomw dopuszczalnych pyu zawieszonego Liczba zatwierdzonych typ stacji wynikw 235 typ pyu 24 h rok % Liczba % [ g/m3] przekr. Przekr [ g/m3] przekr. 61,0 22 56 38.8 -

stanowisko

Koniczynka 184111 530447

Py manualna zawieszony PM10

Rysunek 5.1 Przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyu zawieszonego PM 10 o okresie uredniania wynikw pomiarw 24 godziny na stacjach wyznaczonych przez Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska do oceny rocznej w powiecie toruskim w 2006 r.