Untitled

Gminny Program Opieki Nad Zabytkami na lata 2010 2013 dla Gminy Zarzecze
Zacznik Nr 1 do Uchway Nr XXIX/228/2009 Rady Gminy w Zarzecze z dnia 29 grudnia 2009 r. w sprawie: przyjcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami na lata 2010 2013 dla Gminy Zarzecze
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI NA LATA 2010 2013 DLA GMINY ZARZECZE
Opracowanie:
Uzgodniono:
mgr Pawe Pocica
(Wojewdzki Konserwator Zabytkw)
Zarzecze, wrzesie 2009

Spis treci: 1
1. Wstp 2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami 3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce 4. Uwarunkowania zewntrzne ochrony dziedzictwa kulturowego 4.1. Strategiczne cele polityki pastwa w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami 4.2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie wojewdztwa i powiatu 5. Uwarunkowania wewntrzne ochrony dziedzictwa kulturowego 5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy (analiza dokumentw programowych gminy) 5.2. Charakterystyka zasobw i analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu 5.2.1. Zarys historii obszaru gminy 5.2.2. Krajobraz kulturowy 5.2.3. Zabytki nieruchome 5.2.4. Zabytki ruchome 5.2.5. Zabytki archeologiczne 5.2.6. Zabytki w zbiorach muzealnych i innych 5.2.7. Dziedzictwo niematerialne 5.3. Zabytki objte prawnymi formami ochrony 5.4. Zabytki w gminnej ewidencji zabytkw 5.5. Zabytki o najwaniejszym znaczeniu dla gminy 6. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy. Analiza szans i zagroe 7. Zaoenia programowe 7.1. Priorytety programu opieki 7.2. Kierunki dziaa programu opieki 7.3. Zadania programu opieki 8. Instrumentarium realizacji programu opieki nad zabytkami 9. Zasady oceny realizacji programu opieki nad zabytkami 10. rda finansowania programu opieki nad zabytkami 11. Realizacja i finansowanie przez gmin zada z zakresu ochrony zabytkw 12. Aneksy
1. Wstp
Nadrzdnym celem Programu opieki nad zabytkami na lata 2010-2013 dla Gminy Zarzecze jest ukierunkowanie dziaa samorzdu gminnego na popraw stanu zachowania i utrzymania zasobw dziedzictwa kulturowego gminy Zarzecze. Zarzecze siedziba wadz gminy oraz caa gmina charakteryzuje si cennym krajobrazem kulturowym. rodowisko kulturowe jest wanym czynnikiem ycia i dziaalnoci czowieka nie tylko jako jednostki, ale i caego spoeczestwa. Zabytki s nie tylko materialnym ladem przeszoci, ale take najcenniejszym elementem kultury, ktry przyczynia si do ksztatowania otoczenia czowieka. Dziedzictwo kulturowe gminy Zarzecze jest uznawane i rozpoznawane przez mieszkacw gminy, ale niestety pozostaje poza szerszym odbiorem, co powoduje kopoty w prawidowym utrzymaniu i promocji. Zasoby kulturowe gminy Zarzecze wymagaj pomocy i ochrony ze strony wadz rzdowych, niezalenie od kontekstu politycznego. Trudno jest mwi o rozwoju gminy bez opierania si na jej zasobach i walorach krajobrazu kulturowego, w zwizku z powyszym wykorzystanie ich stanowi musi jeden z priorytetw polityki gminy Zarzecze. Zasoby wartoci kulturowych s przedmiotem szczeglnej troski wadz gminy, ale i wsplnoty mieszkacw. W dalszym cigu naley prowadzi dziaania dce do ochrony dbr kultury, tak w formie biernej (poprzez stanowienie prawa miejscowego), jak i w formie czynnej (finansowanie prac konserwatorskich). Zasadniczym celem opracowania niniejszego programu jest uznanie zasobw dziedzictwa kulturowego za gwny czynnik wpywajcy na ksztatowanie tosamoci lokalnej. Istotnym jest zapewnienie zrwnowaonego rozwoju i adu przestrzennego oraz powizanie ochrony dbr kultury z ochron rodowiska przyrodniczego, dziaanie to powinno odbywa si przy udziale samorzdu gminy Zarzecze, wacicieli i uytkownikw zabytkw oraz mieszkacw i wsplnot lokalnych. O ile mowa w tekcie o programie, oznacza to Gminny Program Opieki Nad Zabytkami na lata 2010 2013 dla Gminy Zarzecze.
2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu
opieki nad zabytkami

1. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zmianami). Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy, do zada wasnych gminy naley zaspokajanie zbiorowych potrzeb wsplnoty, w tym m.in. sprawy kultury, a wic bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami. 2. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 ze zmianami), ktra nakada na gmin nastpujce obowizki i uprawnienia: a) prawo utworzenia przez rad gminy (po uprzednim zasigniciu opinii konserwatora zabytkw) parku kulturowego w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyrniajcych si krajobrazowo terenw z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej (art.16), b) obowizek uwzgldniania w strategii rozwoju gminy, studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami (art. 18 i 19), c) obowizek uzgadniania projektw i zmian planw zagospodarowania przestrzennego z wojewdzkim konserwatorem zabytkw (art. 20), d) obowizek prowadzenia gminnej ewidencji zabytkw w formie zbioru kart adresowych zabytkw z terenu gminy, objtych wojewdzk ewidencj zabytkw (art. 22 ust. 4), e) przyjmowanie zawiadomie o znalezieniu w trakcie prowadzenia robt budowlanych lub ziemnych przedmiotu, co do ktrego istnieje przypuszczenie, e jest on zabytkiem oraz powiadomienie o tym fakcie wojewdzkiego konserwatora zabytkw (art. 32 ust.1 pkt 3 i ust.2), f) f) przyjmowanie zawiadomie o przypadkowym znalezieniu przedmiotu, co do ktrego istnieje przypuszczenie, e jest on zabytkiem archeologicznym i powiadomienie o tym fakcie wojewdzkiego konserwatora zabytkw (art. 33 ust. 1 i 2), 4
g) sprawowanie opieki nad zabytkami, w tym finansowanie prac konserwatorskich i budowlanych przy zabytku, do ktrego gmina posiada tytu prawny (art. 71 ust. 1 i 2) h) h) prawo udzielania przez organ stanowicy gminy, na zasadach okrelonych w podjtych uchwaach, dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw (art. 81), i) obowizek sporzdzenia przez wjta gminy na okres 4 lat gminnego programu opieki nad zabytkami (art. 87 ust.1). j) obowizek sporzdzenia i przedstawienia radzie gminy sprawozdania z realizacji programu (art. 87, ust. 5). Gwnymi celami opracowania niniejszego programu, s przesanki wynikajce z art. 87, ust. 2 ustawy: 1. Wczenie problemw ochrony zabytkw do systemu zada strategicznych, wynikajcych z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju; 2. Uwzgldnianie uwarunkowa ochrony zabytkw, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i rwnowagi ekologicznej; 3. Zahamowanie procesw degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; 4. Wyeksponowanie poszczeglnych zabytkw oraz walorw krajobrazu kulturowego; 5. Podejmowanie dziaa zwikszajcych atrakcyjno zabytkw dla potrzeb spoecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjajcych wzrostowi rodkw finansowych na opiek nad zabytkami; 6. Okrelenie warunkw wsppracy z wacicielami zabytkw, eliminujcych sytuacje konfliktowe zwizane z wykorzystaniem tych zabytkw; 7. Podejmowanie przedsiwzi umoliwiajcych tworzenie miejsc pracy zwizanych z opiek nad zabytkami.
3. Uwarunkowania
prawne zabytkami w Polsce
ochrony
opieki
nad
Obowizek opieki nad zabytkami nakadaj na samorzdy nastpujce ustawy oraz rozporzdzenia: 1) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku. 2) Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorzdzie gminnym. 3) Ustawa z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami. 4) Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. 5) Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. 6) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska, 7) Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. 8) Ustawa z dnia 25 padziernika 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu dziaalnoci kulturalnej. 9) Ustawa z dnia 24 wrzenia 2003 r. o dziaalnoci poytku publicznego i wolontariacie. 10) Ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach. 11) Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach. 12) Ustawa z dnia 14 lipca 1983 o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach. 13) Rozporzdzenie Ministra Kultury z dnia 9 lutego 2004 r. w sprawie wzoru znaku informacyjnego umieszczanego na zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru zabytkw. 14) Rozporzdzenie Ministra Kultury z dnia 1 kwietnia 2004 r. w sprawie nagrd za odkrycie lub znalezienie zabytkw archeologicznych. 15) Rozporzdzenie Ministra Kultury z dnia 19 kwietnia 2004 r. w sprawie wywozu zabytkw i przedmiotw o cechach zabytkw za granic. 16) Rozporzdzenie Ministra Kultury z dnia 12 maja 2004 r. w sprawie odznaki "Za opiek nad zabytkami", 6
17) Rozporzdzenie Ministra Kultury z dnia 14 maja 2004 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytkw, krajowej, wojewdzkiej i gminnej ewidencji zabytkw oraz krajowego wykazu zabytkw skradzionych lub wywiezionych za granic niezgodnie z prawem, 18) Rozporzdzenie Ministra Kultury z dnia 9 czerwca 2004 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robt budowlanych, bada konserwatorskich i architektonicznych, a take innych dziaa przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw oraz bada archeologicznych i poszukiwa ukrytych lub porzuconych zabytkw ruchomych, 19) Rozporzdzenie Ministra Kultury z dnia 25 sierpnia 2004 r. w sprawie organizacji i sposobu ochrony zabytkw na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych, 20) Rozporzdzenie Ministra Kultury z dnia 6 czerwca 2005 r. w sprawie udzielania dotacji celowej na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw.
4. Uwarunkowania zewntrzne ochrony dziedzictwa kulturowego 4.1. Strategiczne cele polityki pastwa w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami
Gminny program opieki nad zabytkami dla Gminy Zarzecze na lata 2010 2013 koreluje z Krajowym programem ochrony nad zabytkami, ktrego opracowanie jest ustawowym obowizkiem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Z ministerialnego dokumentu wynikaj nastpujce zasady postpowania konserwatorskiego: zasada primum non nocere (po pierwsze nie szkodzi), zasada maksymalnego poszanowania oryginalnej substancji zabytku i wszystkich jego wartoci materialnych i niematerialnych, zasada minimalnej niezbdnej ingerencji powstrzymania si od dziaa niekoniecznych, zasada zgodnie, z ktr naley usuwa to co dziaa niszczco na orygina, zasada czytelnoci i odrnialnoci ingerencji, zasada odwracalnoci metod i materiaw, zasada wykonywalnoci wszelkich prac zgodnie z najlepsz wiedz i na najwyszym poziomie. Powysze zasady obowizuj nie tylko konserwatorw zabytkw, ale i pracownikw samorzdowych zajmujcych si ochron zabytkw. Strategicznym dokumentem programowym rozwoju spoecznogospodarczego pastwa jest Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004 2013 przyjta przez Rad Ministrw w dniu 21 wrzenia 2004 roku. Jest to dokument ramowy dla nowoczesnego mecenatu pastwa w sferze kultury, przede wszystkim dla nowoczenie pojmowanej polityki kulturalnej funkcjonujcej w warunkach rynkowych, ale rwnie dla 8
wsplnoty Polski z Uni Europejsk. Gwnym celem przedmiotowej strategii jest dziaanie na rzecz zrwnowaonego rozwoju kulturalnego regionw w Polsce. Dokumentem wytyczajcym strategiczne cele polityki, ktry jednoczenie suy wdroeniu strategii w sferze materialnej spucizny kulturowej Polski jest Narodowy Program Kultury Ochrona zabytkw i dziedzictwa kulturowego na lata 2004 2013.
4.2.
Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wojewdztwa i powiatu wykonanymi na poziomie
Dokumentami planistycznymi sporzdzonymi dla obszaru wojewdztwa podkarpackiego i powiatu przeworskiego s: Strategia Rozwoju Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 2020 Wojewdztwo posiada dobre warunki dla rozwoju turystyki, rekreacji i wypoczynku. Wyjtkowo atrakcyjne walory przyrodniczo-krajobrazowe, bogactwo flory i fauny, stosunkowo czyste powietrze oraz wody rzek, potokw i zbiornikw, szlaki turystyczne w obszarach objtych ochron, stwarzaj szczeglnie korzystne warunki do harmonijnego obcowania ludzi ze rodowiskiem naturalnym. Funkcje turystyczne podkrelaj liczne zabytki kultury materialnej i niematerialnej, ktre wymagaj szczeglnych nakadw. Niezbdna jest modernizacja szlakw turystycznych, dalsza rewaloryzacja zabytkowych, a czsto unikatowych obiektw sakralnych i wieckich (m.in. obiektw architektury paacowo-zamkowej oraz budownictwa drewnianego. Realizacja okrelonych przedsiwzi, sucych rozwojowi turystyki wymaga wspdziaania wielu podmiotw, ktrych dziaalno moe wpywa na ruch turystyczny. S nimi samorzdy lokalne, powiatowe i samorzd wojewdztwa, terenowa administracja rzdowa, Wojewdzki Konserwator Zabytkw i podlege mu jednostki pastwowej suby ochrony zabytkw, administratorzy wybranych obiektw zabytkowych, instytucji kultury, parkw narodowych i krajobrazowych, wysze uczelnie ksztacce kadry turystyczne, Podkarpacki Orodek Doradztwa Rolniczego i inne podmioty. 9
Strategia Rozwoju Powiatu Przeworskiego na lata 2007 2013 W strategii przedstawiono charakterystyk ziemi przeworskiej nalecej do ciekawych i atrakcyjnych zaktkw poudniowo-wschodniej Polski, majcej bogat histori, posiadajcej wiele zabytkw kultury oraz cennych osobliwoci wiata rolinnego i zwierzcego. Warunki naturalne powiatu daj moliwo organizowania popularnych form wypoczynku turystyki rowerowej i pieszej. Istnieje wzmianka o ogrodach w Zarzeczu nalecych do najpikniejszych w regionie. Zostay zaprojektowane przez Magdalen z Dzieduszyckich Morsk, z tego okresu zachowana jest sie nieregularnych drg, z duym parterem wodnym oraz z wysp i kopcem widokowym. W obszarze strategicznym Kultura i dziedzictwo kulturowe, w priorytecie Zachowanie dziedzictwa kulturowego oraz poprawa jakoci i dostpnoci infrastruktury kultury w powiecie wskazano nastpujce dziaania: ochrona dbr kultury materialnej (w szczeglnoci zabytkw nieruchomych oraz zabytkw ruchomych wytworw sztuki rzemiosa), wspieranie rozwoju instytucji i organizacji ycia kulturalnego, w szczeglnoci na terenach wiejskich, modernizacja i rozbudowa istniejcej infrastruktury kulturalnej, poprawa jakoci rodowiska kulturowego powiatu, zwikszenie moliwoci dostpu do kultury, aktywizacja rozwoju maych miejscowoci jako lokalnych orodkw usug kulturalnych, rozbudowa i modernizacja obiektw sucych aktywnoci kulturalnej, w tym sucych wykorzystaniu rzemiosa i rkodziea jako pozarolniczych rde dochodu ludnoci wiejskiej, tworzenie waciwych warunkw rozwoju instytucji kultury, wymiana kulturalna dzieci i modziey, utrzymanie i rozwj sieci bibliotek publicznych w powiecie, informatyzacja placwek dziaalnoci kulturalnej, podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracownikw instytucji kultury, stworzenie i wdroenie Powiatowego Programu Ochrony Zabytkw. Uchwaa Nr XLVIII/522/02 Sejmiku Wojewdztwa Podkarpackiego z dnia 30 sierpnia 2002 r. w sprawie uchwalenia planu
10
zagospodarowania Podkarpackiego.
przestrzennego
Wojewdztwa
W niniejszym planie przyjto nastpujce zasady zagospodarowania przestrzennego: 1. Wspistnienie rodowiska przyrodniczego i zurbanizowanego ze szczeglnym uwzgldnieniem rnych form ochrony rodowiska naturalnego oraz tworzenie warunkw do racjonalnego wykorzystania tego rodowiska. 2. Zasada maksymalnej integracji dziaa na rzecz ochrony rodowiska, w szczeglnoci walorw krajobrazowych, przyrody, ochrony biornorodnoci przyrody i krajobrazu kulturowego w sferze badawczej, spoeczno-gospodarczej i ekonomicznej oraz w wojewdzkich programach sektorowych, na obszarach transgranicznych i na obszarach stykowych z ssiednimi wojewdztwami. 3. Przeznaczenie obszarw predysponowanych do ochrony przyrodniczej i krajobrazowej oraz obiektw stanowicych dziedzictwo kulturowe o rnym reimie ochronnym, oparte o dokadne rozpoznanie zasobw, waloryzacj terenu i okrelenie odpornoci rodowiska na antropopresj. 4. Tworzenie spjnego systemu ekologicznego poprzez rozwj wielkoprzestrzennych obszarw ochrony rodowiska naturalnego i krajobrazowego. 5. Promocja obszarw koncentracji walorw turystycznych, zespow i obiektw turystycznych, zespow i obiektw zabytkowych w celu ich gospodarczego wykorzystania. 6. Ograniczanie negatywnych skutkw dziaalnoci urzdze infrastruktury technicznej, spoecznej i gospodarczej oraz rnych form aktywnoci spoecznej i gospodarczej na rodowisko naturalne i kulturowe. 7. Ograniczanie negatywnych skutkw wystpowania zjawisk erozji, powstawania osuwisk, zazisk itp. 8. Restytucja obszarw zdegradowanych i zdewastowanych. 9. Racjonalna gospodarka surowcami mineralnymi w sposb uwzgldniajcy zachowanie wartoci rodowiska naturalnego i kulturowego. 10. Ochrona zasobw kultury materialnej i niematerialnej oraz utrzymanie adu przestrzennego w obrbie dawnych ukadw urbanistycznych i obszarw proponowanych do ochrony krajobrazu kulturowego. 11. agodzenie konfliktw spoecznych zwizanych z tworzeniem systemu prawnej ochrony rodowiska naturalnego i ochrony kontekstu przestrzennego cennych obiektw i zespow kultury materialnej. 11
Program opieki nad zabytkami w wojewdztwie podkarpackim na lata 2006 2009. Program Opieki nad Zabytkami w wojewdztwie podkarpackim jest dokumentem o charakterze uzupeniajcym w stosunku do innych aktw planowania wojewdzkiego. Przedmiotem programu jest wojewdztwo podkarpackie jako region administracyjny oraz miejsce lokalizacji objtych programem zabytkw, zasobu dziedzictwa kulturowego oraz krajobrazu kulturowego. Gwnym celem programu jest okrelenie zada, jakie winny by realizowane w zakresie bdcym przedmiotem programu. Zadania te okrelone s w odniesieniu do caego wojewdztwa jako regionu administracyjnego, a nie odnosz si jedynie do wadz wojewdztwa, ktrych bezporedni wpyw na dziaalno chociaby instytucji sprawujcych w rnej formie opiek nad zabytkami jest ograniczony do pewnych wybranych instytucji.
5. Uwarunkowania wewntrzne ochrony dziedzictwa kulturowego 5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy (analiza dokumentw programowych gminy)
Dokumentami strategicznymi wykonanymi na poziomie gminy Zarzecze s: Strategia Rozwoju Gminy Zarzecze na lata 2007 2015 Strategia Rozwoju Gminy Zarzecze na lata 2007 2015 zostaa opracowana w listopadzie 2007 roku przez Centrum Doradztwa Gospodarczego Sp. z o.o. w Rzeszowie, a nastpnie przyjta Uchwa Nr XII/83/2007 Rady Gminy 12
Zarzecze z dnia 28 grudnia 2007 r. Strategia uwzgldnia ochron dziedzictwa kulturowego, wczajc j w rozwj gminy w zakresie wykorzystania obiektw zabytkowych do celw turystycznych. W rozdziale 4.2. Kultura zawarto informacje o upowszechnianiu kultury na terenie gminy Zarzecze. Jednostk odpowiedzialn za promowanie kultury jest powoane 11-go czerwca 2007 roku Centrum Kultury w Zarzeczu. Mieci si ono w zabytkowym paacu Dzieduszyckich w Zarzeczu. Najbardziej znanymi imprezami cyklicznymi organizowanymi przez Centrum s: Festyn pod Platanem organizowany wsplnie z Centrum Kulturalnym w Przemylu, Wielokulturowy Festiwal Galicja Gminne wito Plonw, Przegld Grup piewaczych, Przegld Kold i Pastoraek. W ramach celu strategicznego Rozwj kultury i turystyki na terenie gminy przewidziane jest wdroenie nastpujcych celw operacyjnych: 1. Modernizacja obiektw dziedzictwa kulturowego na terenie gminy. 2. Promocja gminy i rozwj turystyki na jej terenie. Podstawowym efektem wdroenia ww. celw bdzie poprawa atrakcyjnoci kulturowej i turystycznej gminy Zarzecze. Stan obiektw zabytkowych zlokalizowanych w gminie znaczco si poprawi zostan one wyremontowane i odnowione. Realizacja ww. celw doprowadzi rwnie do wikszej promocji gminy w regionie i kraju oraz stworzenia na jej terenie profesjonalnej bazy turystycznej, ze szczeglnym uwzgldnieniem bazy agroturystycznej. W konsekwencji doprowadzi to do znaczcego wzrostu liczby turystw odwiedzajcych i wypoczywajcych w gminie Zarzecze, co przeoy si na zwikszenie dochodw mieszkacw gminy oraz popraw sytuacji spoeczno-gospodarczej w gminie. Zadania wymienione w strategii - Modernizacja obiektw dziedzictwa kulturowego na terenie gminy to: Rewitalizacja zabytkowego parku w Zarzeczu, Rewitalizacja zasobw przyrodniczo-kulturowych w zabytkowym parku w Siennowie, Odnowienie i renowacja kapliczek i krzyy przydronych na terenie gminy Zarzecze, 13
Konserwacja i zabezpieczenie pomnikw oraz wykonanie placw przy pomnikach w Zarzeczu i Zalesiu, Prace budowlano-restauratorskie przy zabytkowym Kociele p.w. w. Michaa Archanioa w Zarzeczu, Remont zabytkowego paacu oraz modernizacja oficyny w Zarzeczu, Konserwacja zabytkowego kocioa w Siennowie.
Wieloletni Program Inwestycyjny Ostatnio Wieloletni Program Inwestycyjny (WPI) zosta zmodyfikowany Uchwa Nr 207/XXVII/2009 Rady Gminy Zarzecze z dnia 28 sierpnia 2009 roku. W limicie wydatkw na WPI Gminy Zarzecze na lata 2008 - 2015 Poprawa infrastruktury gminy, w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego znalazy si: 1. Modernizacja Paacu Dzieduszyckich i Oficyny w Zarzeczu termin realizacji 2010-2011 wydatki ogem 3 mln z. 2. Rewitalizacja zabytkowego parku w Zarzeczu termin realizacji 20082011 wydatki ogem 3.624.000 z. 3. Rewitalizacja zasobw przyrodniczo-kulturowych w Siennowie termin realizacji 2008-2010 wydatki ogem 805.000 z.
Opracowania wyznaczajce kierunki polityki przestrzennej gminy Zarzecze to: Studium Uwarunkowa Przestrzennego i Kierunkw Zagospodarowania
Studium zostao przyjte Uchwa Nr XVI/134/2000 Rady Gminy Zarzecze z dnia 28 wrzenia 2000 roku. Skada si z dwch czci: 1. Uwarunkowa rozwoju. 2. Kierunki rozwoju i polityka przestrzenna. Jest to dokument niezbdny do koordynacji dziaa zwizanych z zagospodarowaniem terenw gminy. Wskazuje szanse poprawy sytuacji ekonomiczno-gospodarczej w oparciu o rolniczy charakter Gminy, walory rodowiska przyrodniczego, pooenie geograficzne i dobrze zachowane dobra kultury. Uwarunkowania historyczno-kulturowe zostay opisane w I czci Studium. Cz opisowa obejmuje rys historyczny gminy Zarzecze z podziaem na soectwa. Podstaw ochrony rodowiska kulturowego w Studium stanowi strefy ochrony konserwatorskiej:
14
Strefa A obejmuje obiekty, dla ktrych zostay wydane decyzje Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw. Strefa B dotyczy ochrony zachowania elementw uksztatowania przestrzennego. W zakres strefy wchodzi zabudowa zagrodowa mieszkalna i gospodarcza wykazana w spisie zabytkw zarejestrowanych przez Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw dla gminy Zarzecze. Strefa K dotyczy ochrony krajobrazu, w ktrej skad wchodz zabytkowe cmentarze oraz dworki . Strefa E dotyczy ochrony ekspozycji okrelonych miejsc widokowych na obiekty zabytkowe lub tereny krajobrazowe. Na tych terenach nie wolno realizowa obiektw przesaniajcych widok na obiekt zabytkowy bez zgody Konserwatora Zabytkw. Strefa ta dotyczy terenw wok stref A i K. Strefa W dotyczy ochrony archeologicznej, czyli wszystkich stanowisk archeologicznych, na ktrych jakakolwiek realizacja wymaga zgody Konserwatora Zabytkw. W uwarunkowaniach wymieniono waniejsze obiekty zabytkowe, cmentarze i stanowiska archeologiczne. Z punktu widzenia planowania przestrzennego elementem ochrony s: historyczna sie osadnicza wraz z wytworzon komunikacj, ukady ruralistyczne wsi wraz z historyczn zabudow, zespoy paacowo-parkowe, dworsko-parkowe oraz zespoy sakralne. W czci II Studium omwione zostay cele rozwoju gminy. Gwnym celem rozwoju gminy jest poprawa warunkw ycia ludnoci gminy. Cel ten zosta rwnoczenie przyjty w Strategii Rozwoju Gminy. Popraw warunkw ycia ludnoci zamierza si osign w aspekcie przestrzennym poprzez m.in.: zrwnowaony rozwj, z zachowaniem i podniesieniem walorw rodowiska przyrodniczego i kulturowego, przestrzeganie zasad zagospodarowania przestrzennego terenw zgodnie z ich funkcjami wiodcymi w oparciu o struktur funkcjonalnoprzestrzenn przyjt w Studium, ksztatowanie adu przestrzennego w zabudowie oraz podniesienie poziomu architektonicznego nowej zabudowy, rewaloryzacj zabytkw architektury oraz istniejcej zabudowy adaptowanej.
Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego 15
Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego zosta przyjty Uchwa Nr XIX/138/2008 Rady Gminy Zarzecze z dnia 18 wrzenia 2008 roku. Plan jest zgodny ze Studium Uwarunkowa i Kierunkw Zagospodarowania Przestrzennego. Obejmuje granicami obszar o powierzchni okoo 15 ha pooonych w Zarzeczu. Na terenie obowizywania niniejszego planu nie wystpuj obiekty zabytkowe, istnieje natomiast teren zasigu stanowiska archeologicznego o powierzchni okoo 15 arw. Inne dokumenty: Strategia Rozwizywania Problemw Zarzecze na 2006 1012 Program ochrony rodowiska
Spoecznych
Gminy lata
W wymienionych dokumentach zapisy dotyczce istnienia obiektw zabytkowych pojawiaj si w formie lakonicznej. Najwicej informacji znajduje si w Studium Uwarunkowa oraz Strategii Rozwoju.
16
5.2. Charakterystyka zasobw i analiza dziedzictwa i krajobrazu 5.2.1. Zarys historii obszaru gminy
stanu
Pocztki osadnictwa na terenie podlegajcym dzi gminie Zarzecze, sigaj okresu neolitycznego, zwanego rwnie modsz epok kamienn, trwajcego na obszarze Polski od 4400 lat p.n.e. do 1700 lat p.n.e. O plemionach yjcych w owych czasach, o ich kulturze, sposobie ycia, wiadcz stanowiska paleontologiczne, odkryte przez archeologw na pograniczu obecnej apajwki i Zarzecza, zawierajce przedmioty prehistoryczne oraz fragmenty ceramiki. Przedmioty nalece do tego znaleziska wiadcz o naddunajskim pochodzeniu osadnikw, zajmujcych si gwnie rybowstwem, owiectwem i zbieractwem oraz o pocztkach rolnictwa, zwizanego z hodowl zwierzt i upraw rolin. O osadnictwie epoki brzu (1700 lat p. n. e. do 650 lat p.n.e.) wiadcz wykopaliska archeologiczne, usytuowane na Smyczku, dotyczce zapewne ludnoci prasowiaskiej, bdcej pod Wpywem kultury trzcinieckiej (Trzciniec w Lubelskiem), zajmujcej si garncarstwem i obrbk drewna. Podczas kolejnej epoki, epoki elaza (650 lat p.n.e. do 500 r. n.e.), na obszarze zarzeckim wystpiy do znaczne wpywy cywilizacji rzymskiej, czego dowodem s zachowane naczynia (wazy, miseczki) oraz monety rzymskie i greckie. W okresie wczesnego redniowiecza cieray si tutaj wpywy sowiaszczyzny zachodniej (plemiona polskie) i sowiaszczyzny wschodniej (plemiona ruskie), powodowane rywalizacj wadcw ruskich, czeskich i polskich, trwajce niejednokrotnie cae wieki (wiek X i XI). I tak oto, tereny zwane dawniej Rusi Halick byy w posiadaniu ksit ruskich do wieku XIV, kiedy to Krl Polski Kazimierz Wielki przyczy te ziemie do Polski, obwarowujc je licznymi zamkami oraz miastami-fortecami. Kazimierz Wielki propagowa zakadanie nowych miast i wsi, co wizao si z przemylan akcj umacniania i zagospodarowywania ziem ruskich. Jego prac kontynuowali wadcy dynastii andegaweskiej i jagielloskiej, panujcy nad Rusi Czerwon do I rozbioru Polski (1772). Ze wzgldu na brak dokumentu lokacyjnego Zarzecza oraz nieznanej daty wprowadzenia prawa niemieckiego, nie mona okreli dokadnej daty zaoenia wsi. Wiadomo jest, e wie zostaa osadzona na prawie magdeburskim na pocztku XV wieku, czego 17
dowodem jest istnienie soectwa, w zapiskach pochodzcych z 1462 i 1489 roku oraz przestrzenny podzia wsi na any kmiece, charakterystyczny dla osad zakadanych na karczowiskach lenych. Pierwsza wzmianka w rdach pisanych, dotyczca wsi Zarzecze, pochodzi z 1430 roku. Charakter lokalizowania si wsi jest zawarty w samej nazwie Zarzecze, traktujcej ten etap dosownie. Do koca wieku XV wie bya wasnoci drobnej szlachty, ktrej losy splatay si z monym rodem Tarnowskich zwizanych z Jarosawiem. I tak spoczywaa w rkach Cieszackich-Ramszw, Mzurowskich, Siennowskich i Krzeczowskich. Okoo roku 1489 wie skadaa si z pl dworskich oraz z duego gospodarstwa soeckiego, tworzc tym samym folwark. Cofn si jeszcze do roku 1430, w ktrym to waciciel Cieszacina, Kisielowa i Roniatowa ufundowa koci rzymsko-katolicki w Zarzeczu, dajc tym samym pocztek parafii zarzeckiej. Epoka nowoytna odcisna swoje pitno na mieszkacach wsi, obarczonych darmow prac na rzecz swojego pana (paszczyzna), z czym wizao si ograniczenie praw osobistych i majtkowych, zaamanie si samodzielnych gospodarstw kmiecych. Na domiar zego chopi mieli odczu jeszcze konsekwencje zbliajcych si najazdw tatarsko-tureckich i wooskich oraz mieli dowiadczy reformacji Kocioa katolickiego. O niezbyt pomylnej sytuacji chopw w owym okresie wiadcz rwnie zarazy, pomr byda, czy niszczca uprawy szaracza. Wszelkie niedogodnoci losowe doprowadziy do obnienia wydajnoci produkcyjnej chopw, czego efektem byo pozostawienie sporej powierzchni pl uprawnych odogiem. Pomidzy wiekiem XVI a XVIII Zarzecze przechodzi z rk do rk, stajc si dobrem wielowioskowej szlachty, posiadajcej liczne kompleksy ziemskie w Polsce i w Rusi Czerwonej. I tak przechodzio Zarzecze z rk Adama Ramsza na rce Jana Borowskiego, nastpnie na rce Jadwigi Tarnowskiej, przed rokiem 1570 trafio w rce podstolego lubelskiego Jana Leskiego, ktry przekaza je w formie posagu Stanisawowi Dydyskiemu. Przed rokiem 1731 Zarzecze dostaje si w rce Morskich, panw apajwki, Roniatowa oraz wielu wsi w okolicy Pruchnika. W roku 1772 ziemie dawnego wojewdztwa ruskiego zostay wcielone do monarchii habsburskiej, wchodzc w skad Krlestwa Galicji i Lodomerii. Automatycznie zmieni si system administracyjny, prawny i wojskowy, wprowadzono grne granice paszczyzny, poborowym zagwarantowano nieusuwalno z gruntw. Spoeczestwo wchodzio w nowy etap, nioscy nieprzewidywalne zmiany (emigracja zarobkowa, tendencje niepodlegociowe Polakw, powstanie listopadowe i styczniowe, usprawnienie galicyjskiej gospodarki i rolnictwa, utrzymanie odrbnoci narodowej poprzez nauk, literatur, kultur 18
i owiat). Pod koniec XVIII wieku Zarzecze trafia w rce Dzieduszyckich, z ktrymi jego losy s nieodzownie splecione po dzie dzisiejszy.
rodu
Gmina Zarzecze dzieli si na 9 soectw. Kisielw - pierwotnie stanowi poudniow cz wsi Cieszacin May. Pooony na zachd od Jarosawia, przy trasie do Zarzecza. Graniczy od zachodu z Zarzeczem, od wschodu z Cieszacinem Wielkim, a od strony poudniowej z lasem zwanym Rowienic i byym folwarkiem w Woli Rowienickiej. apajwka - wie pooona na obszarach rwninnych, okoo 14 km od Jarosawia, przy trasie Jarosaw Kaczuga, gdzie wysoko terenu dochodzi do 247 m. n. p. m. Graniczy od pnocy z urawiczkami , od wschodu z Zarzeczem, od poudnia z Roniatowem i od zachodu z Urzejowicami. Lokowana na terenach podmokych, ssiadujcych z Mleczk i jej zarzeckim ramieniem, nad ktrym znajduj si stare okopy tatarskie. Naleaa do hr. Wodzimierza Dzieduszyckiego. Makwka wedug dykcyonarza Siarczyskiego, jej waciw nazw jest Maszkowska Wola. Pooona 3 km na poudniowy - wschd od Przeworska, graniczy z urawiczkami od poudnia, z Urzejowicami od zachodu i z Przeworskiem od pnocy. Naley do parafii rzymsko katolickiej w urawiczkach. W XIX wieku zamieszkana bya przez okoo 500 osb i naleaa do przeworskiej ordynacji ks. Lubomirskich. Pooona na obszarach skadajcych si z gleby glinkowej, bardzo urodzajnej, otoczona soczystymi i bujnymi kami. Penatycze pocztkowo zwane Peniatycze (forma ruska), nalece do parafii rzymskokatolickiej w Siennowie. Oddalone okoo 12 km od Jarosawia. Wioska graniczy z Roniatowem i Siennowem od zachodu, z Czstkowicami od poudnia, z Wol Rowienick od wschodu i z Zarzeczem od pnocy. Wie cignie si od poudnia ku pnocy, na lewym brzegu Cietrzewi (dopyw Pruchnika), 208 m. n. p. m. Niegdy naleaa do hr. Wodzimierza Dzieduszyckiego. Roniatw miejscowo pooona w urodzajnej rwninie, 225m. n. p. m., przy starym gocicu z Jarosawia do Kaczugi. Graniczy z Krzeczowicami od zachodu, z Siennowem i Czudowicami od poudnia, z Penatyczami od wschodu oraz z Zarzeczem i apajwk od pnocy. 19
Siennw jest malownicz miejscowoci pooon w poudniowej czci gminy Zarzecze, gdzie panujcy mikroklimat stworzy dogodne warunki do rozwoju sadownictwa, co jego mieszkacy skwapliwie wykorzystali. Najstarszy dokument, wiadczcy o istnieniu miejscowoci, pochodzi z 1443 roku, mimo i osada istniaa duo wczeniej. Jej pierwszym wacicielem by Jan Sienko, kasztelan lwowski. Zapiski kocielne wspominaj o zaginionym akcie fundacyjnym kocioa w Siennowie z roku 1392. Historia Siennowa nierozerwalnie zwizana jest z dworem, kocioem i szko. Stary drewniany dwr, zwany zamczyskiem spon podczas najazdu Tatarw w 1524 roku. Nowy zesp parkowodworski powsta w roku 1676 roku, za spraw Marii Oarowskiej. Do dnia dzisiejszego zachoway si jedynie pozostaoci fortyfikacji ziemskich, murowana oficyna oraz park zaoony w 1819 roku, zawierajcy niewiadomego pochodzenia nasyp ziemny (150 m. dugoci), cigncy si prostopadle w stron dworu. Podanie ludowe mwi o biaej damie, przechadzajcej si w ksiycowe noce po jego kracach porosych dbami. Zalesie wie lokowana po II wojnie wiatowej. Graniczy z Makwk od strony pnocnej, z urawiczkami od strony zachodniej, Zarzeczem od strony poudniowej oraz z Oaskiem od strony wschodniej. Niegdy stanowia wasno tabularn hr. Wodzimierza Dzieduszyckiego. Zarzecze jako staa osada zostaa pooona prawdopodobnie we wczesnym redniowieczu. W poowie XIV wieku wesza na trwae, wraz z caym regionem przemyskim, w skad pastwa polskiego. Struktura przestrzenna Zarzecza jest typowa dla osad zakadanych na karczowiskach lenych. O osadnicz stanowia rzeka, wzdu ktrej stawiano zabudowania oddzielone od siebie drogami i opotkami. Do koca XV wieku Zarzecze pozostawao w rkach drobnej szlachty, utrzymujcej lune, lenne stosunki z monowadczym rodem Tarnowskich Jarosawskich. Szlachta przybieraa nazwiska od nazwy wsi bdcych aktualnie w jej posiadaniu, ktre zmieniay si czsto, nawet w jednym pokoleniu. rda po raz pierwszy odnotoway waciciela Zarzecza dopiero w 1430 roku. By nim fundator miejscowego kocioa parafialnego Henryk Ramsz, ktry by zarazem dziedzicem Cieszacina Wielkiego, Cieszacinka i Kisielowa. Okoo 1462 roku Zarzecze przeszo w rce Jakuba Siennowskiego i pozostao w jego rodzinie przez ponad wier wieku. 20
Doniosym wydarzeniem w dziejach redniowiecza Zarzecza byo zaoenie parafii aciskiej, przez co sama wie zyskaa na znaczeniu, stajc si lokalnym orodkiem kultu religijnego, ycia spoecznego i kulturalnego. O yciu codziennym mieszkacw redniowiecznego Zarzecza niewiele mona powiedzie. Imiona kmieci wpisywano czasem do akt sdowych, ale tylko wtedy, gdy ich gospodarstwa byy przedmiotem zastawu lub dzierawy. W poowie XV wieku we wsi funkcjonoway ju najwaniejsze instytucje samorzdowe, sdowe (awa wiejska) oraz zakady usugowe. W dziejach Zarzecza epoki nowoytnej miay miejsce wane procesy spoeczne i gospodarcze, ktre byy odzwierciedleniem pracy caego spoeczestwa. Wzrasta znaczenie i aktywno szlachty, ktra systematycznie obciaa chopw paszczyzn, powikszajc tym samym swoje wasne dochody. Ludno wsi powanie odczua konsekwencje dziaa wojennych, szczeglnie najazdw tatarskotureckich. Z pocztkiem XVI wieku area pl uprawnych wsi drastycznie si zmala, pola leay odogiem i nie wiadomo bliej, z jakich przyczyn Zarzecze opustoszao. Opuszczone pola w 1572 roku doczono do rozrastajcego si folwarku, w ktrym pracowali ubodzy chopi. Utrata niepodlegoci przez Polsk niewiele zmienia w sytuacji wsi. Dopiero w drugiej poowie XIX wieku poprawia si nieco pozycja prawna i materialna chopw, oywio si take ycie spoeczne i kulturalne, gwnie za spraw wacicieli Zarzecza Dzieduszyckich. W ich rkach wie znalaza si w sposb nietypowy. W 1782 roku Ignacy Morski polubi swoj kuzynk Magdalen, crk Tadeusz Dzieduszyckiego i Salomei Trembiskiej. Magdalena bya uzdolnion malark i projektantk. Ignacy Morski by obrotnym lecz skpym finansist i niewiernym mem. Morscy rozwiedli si okoo 1817 roku. Wkrtce Ignacy zmar pozostawiajc Magdalenie dobra zarzeckie, gdzie ju wczeniej zamieszkaa ona na stae. W Zarzeczu rozpoczy si szeroko zakrojone prace budowlane przy przebudowie dworu, oraz caego ukadu przestrzennego wsi. Magdalena wykorzystujc swoje dowiadczenia z licznych podry zagranicznych rozpocza budow placu w stylu empire, do ktrego sama zaprojektowaa wyposaenie. Oddzielnym nurtem toczyo si wwczas ycie dworu. Paac sta si znanym orodkiem ycia towarzyskiego i umysowego. Jego waciciele dali dowody patriotyzmu oraz zainteresowania rnymi dziedzinami ycia. Zarzecze, zwaszcza w XIX wieku byo szeroko znane nie tylko w Galicji. Miejscowy dwr przyciga zdoln modzie, w tym artystw, pisarzy i poetw, ktrzy w zamian za gocinno pozostawili swe dziea. Najcenniejsze rda, rejestry podatkowe z czasw 21
Rzeczypospolitej Szlacheckiej, austriackie mapy i ksigi katastralne, wojskowe i kocielne spisy ludnoci, kroniki rodowe Dzieduszyckich, opisy majtnoci zarzeckiej oraz akta parafialne zostay w Archiwum Diecezjalnym w Przemylu. Tak w przeszoci jak i obecnie Zarzecze tworzyo wraz z okolicznymi wsiami zwart jednostk administracji pastwowej (gmina, gromada). rodowisko naturalne w okolicy Zarzecza nie zmieniao si w sposb zasadniczy od redniowiecza do czasw wspczesnych. Sie drg krzyujcych si w pobliu kocioa i czcych wie z Jarosawiem (przez Kisielw i Cieszacin), Przeworskiem (przez Makwk), Kaczug (przez Roniatw) i Pruchnikiem (przez Penatycze) pozostaa bez zmian. Zmniejszya si rola rzeki Mleczki, stanowicej niegdy gwn o zasadnicz wielu wsi, intensywnie wykorzystywanej do celw gospodarczych (myny, tartaki, stawy rybne), a obecnie sprowadzonej do roli podrzdnego cieku wodnego. W porwnaniu ze stanem sprzed paru stuleci powanie obniy si poziom wd gruntowych w wyniku systematycznego zmniejszania si powierzchni lasu. Nazwa miejscowa Zarzecze wystpowaa pospolicie na ziemiach polskich. Wedug rde, a do poowy XIX wieku wie koo Jarosawia okrelano jako Zarzycze w formie zblionej do wczesnego jzyka potocznego (gwarowe rzyka). Pochodzenie nazwy nie budzi wtpliwoci. Oznacza ona osad za rzek, w tym przypadku za rzek Mleczk. Po wielowiekowej historii Zarzecza pozostay na terenie wsi liczne zabytki kultury materialnej, oraz nike ju tradycje bogatej niegdy kultury ludowej. Najstarsze z zabytkw sigaj przeomu XVIII i XIX wieku. Wyjtkowe walory architektoniczne posiada zesp paacowy (oficyna, paac, maa oraneria i park romantyczny), koci oraz dzwonnica. urawiczki wie (urowiczki), lokowana najprawdopodobniej w XV wieku. Pooona jest w dolinie rzeki Mleczki, okoo 5 km na poudniowy wschd od Przeworska. Graniczy z Makwk od strony pnocnej, z Urzejowicami od strony zachodniej, z Krzeczowicami i apajwk od strony poudniowej oraz z Zalesiem od strony wschodniej. Niegdy stanowia wasno tabularn hr. Wodzimierza Dzieduszyckiego.
22
5.2.2. Krajobraz kulturowy

Gmina Zarzecze naley do ciekawych i atrakcyjnych zaktkw poudniowo-wschodniej Polski. Ma ona bogat i ciekaw histori, znajduj si tu zabytki kultury oraz cenne osobliwoci wiata rolinnego i zwierzcego. Obszar gminy znajduje si w terenie przewidzianym do intensywnego rozwoju turystyki i wypoczynku, a jego moliwoci w tym zakresie znaczco zwiksza fakt, i wie Zarzecze zlokalizowana jest u zbiegu drg powiatowych. Waciwie utrzymane, estetycznie zagospodarowane i wyeksponowane walory kulturowe s wyrazem dumy oraz szacunku i troski mieszkacw tych terenw o wasne dziedzictwo kulturowe. Gmina Zarzecze jest usytuowana w malowniczo uksztatowanej Kotlinie Sandomierskiej rozcigajcej si od podna Karpat po wyyny: Maopolsk i Lubelsko-Lwowsk. Brak uciliwego dla rodowiska przemysu sprawi, e teren ten odznacza si czystym, nieskaonym powietrzem. wietnie nadaje si, wic do celw kuracyjnych i wypoczynku, a warunki naturalne daj moliwo organizowania popularnych form wypoczynku turystyki rowerowej i pieszej. 23
Poza tym zachowao si wiele - cho stopniowo ulegaj zniszczeniu historycznych budynkw zarwno dworskich, jak folwarcznych, a w szczeglnoci obiektw gospodarczych. Na krajobraz kulturowy gminy Zarzecze, jako wany element dziedzictwa kulturowego, skadaj si: Zesp parkowo-paacowy w Zarzeczu, Oficyna i park w Siennowie, Koci pod wezwaniem Wszystkich witych w Siennowie, Koci pod wezwaniem Ofiarowania Najwitszej Maryi Panny w Penatyczach, Koci pod wezwaniem w. Michaa Archanioa w Zarzeczu, Kapliczka murowana z II po. XIX wieku w apajwce. Jednym z elementw dziedzictwa kulturowego s zabytkowe cmentarze grekokatolickie w Penatyczach i Roniatowie. Cmentarz w Penatyczach pooony jest na skraju wsi, przy drodze do Czstkowic, tu za kocioem parafialnym, po lewej stronie cmentarza rzymskokatolickiego. Zaoony zosta w 2 po. XIX wieku, na planie wyduonego prostokta, najstarszy zachowany nagrobek pochodzi z 1890 roku. Swoj powierzchni obejmuje 0,33 ha. Cmentarz w Roniatowie pooony jest na niewielkim wzniesieniu, 1,5 km od centrum wsi, midzy Roniatowem a Siennowem. Zaoony zosta kocem XIX wieku, wok dawnej, nieistniejcej cerkwi. Najstarszy istniejcy nagrobek pochodzi z 1918 roku, oprcz tego istnieje kilkanacie nagrobkw i 25 mogi.
5.2.3. Zabytki nieruchome

Wykaz zabytkw wpisanych do rejestru zabytkw apajwka Kapliczka z rzebami w. Piotra i w. Pawa oraz antependium ze scen adoracji Krzya witego. Kapliczka wpisana do rejestru pod numerem A-76. Makwka Stanowisko archeologiczne nr 2 na obszarze 103-81 lady osadnictwa z epoki kamienia/neolitu oraz osada kultury przeworskiej z okresu wpyww rzymskich. Wpisane do rejestru pod numerem A-408. Stanowisko archeologiczne nr 3 na obszarze 10381 osada z okresu wczesnego redniowiecza wpis pod numerem A-574. 24
Penatycze Zesp Kocioa Parafialnego p.w. Ofiarowania Najwitszej Maryi Panny koci (uytkowany jako cerkiew grekokatolicka w latach 1921 1944), murowany w 1789 r., przebudowany w roku 1900; dzwonnica murowana w roku 1789, przebudowana w roku 1900; plebania murowana ok. po. XIX w., nadbudowana w XX w.; brama murowana kocem XIX w.; cmentarz grekokatolicki z 2 po. XIX w. Obiekt wpisany do rejestru pod nr A-231. Plebania wpisana pod numerem A-300 Kapliczka murowana z 1898 r. koo domu nr 52. Wpisana pod numerem A-60. Siennw Koci Parafialny p.w. Wszystkich witych, drewniany z roku 1676. Wpisany do rejestru pod nr A-305. Pozostaoci zespou dworskiego murowana oficyna z XVIII w., przebudowana kocem XIX w.; pozostaoci fortyfikacji z XVIII w.; park z XVIII/XIX wieku. Wpis pod nr A-34. Zarzecze Zesp Kocioa Parafialnego p.w. w. Michaa Archanioa koci i dzwonnica murowane w latach 1880 1895 wg projektu Juliana Zachariewicza; plebania z 1 w. XX w. Wpisane pod nr A-305. Zesp parkowo-paacowy skadajcy si z paacu murowanego w latach 1817 1819 wg projektu Chrystiana Aignera; oficyny murowanej w XIX w.; holenderii murowanej ok. roku 1820; stajni murowanej z po. XIX w.; parku romantycznego z XVIII w. Wpis do rejestru pod nr A-42. Oraneria murowana w 1820 roku wg projektu Aignera. Obecnie domy mieszkalne wraz z cian cznika, bdcego elementem zespou parkowo -paacowego. Wpisana do rejestru zabytkw pod nr A-351. urawiczki Stanowisko archeologiczne nr 10 w obrbie obszaru 104 -81 Fortyfikacje ziemskie z XVII/XVIII wieku, osada krg kultury lendzielsko-polgarskiej z okresu wczesnego neolitu, osada kultury trzcinieckiej z epoki brzu, lady osadnictwa kultury przeworskiej okresu wpyww rzymskich. Wpisane pod numerem A-741. 25
Wykaz istniejcych obiektw znajdujcych w Gminnej Ewidencji Zabytkw
zabytkowych si
nieruchomych
W wykazie znalazy si nieruchome obiekty zabytkowe, znajdujce si w GEZ. W zwizku z sytuacj, e niektre budynki zostay rozebrane oraz skrelone z ewidencji Podkarpackiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw w Przemylu, to nie s ujte w poniszym zestawieniu. Kisielw 1. Stanowisko archeologiczne nr 1 w obrbie obszaru 104-81. 26
2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Stanowisko Stanowisko Stanowisko Stanowisko Stanowisko Stanowisko Stanowisko Stanowisko
archeologiczne archeologiczne archeologiczne archeologiczne archeologiczne archeologiczne archeologiczne archeologiczne
nr nr nr nr nr nr nr nr
2 3 4 5 6 7 8 9
w w w w w w w w
obrbie obrbie obrbie obrbie obrbie obrbie obrbie obrbie
obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru
104-81. 104-81. 104-81. 104-81. 104-82. 104-82. 104-82. 104-82.
apajwka 1. Kapliczka murowana, koniec XIX w. (A-76) 2. Stanowisko archeologiczne nr 1 w obrbie obszaru 103-81. Makwka 1. Kapliczka przy drodze Przeworsk-Zarzecze, murowana z 1901 r. 2. Szkoa murowana z 1910 r. i rzdcwka murowana z koca XIX w. (obecnie wczone do kompleksu szkolnego) 3. Zagroda nr 72 dom drewniany i stajnia z lat 30-tych XX w. (w. Zajc Teresa) 4. Zagroda nr 99 dom drewniany z pocz. XX w. i stajnia drewniana z 1914 r. (w. Szczepaski Rafa) 5. Dom nr 46 drewniany z lat 30-tych XX w. (w. Hejnosz Zofia) 6. Dom nr 48 drewniany z lat 30-tych XX w. 7. Dom nr 73 drewniany z lat 30-tych XX w. (w. Bieniasz Wojciech) 8. Dom nr 89 drewniany z koca XIX w. (w. Szot Zygmunt) 9. Dom nr 90 drewniany z koca XIX w. (w. Pieniek Zbigniew) 10. Dom nr 92 drewniany z 1914 r. (w. Machaj Zofia) 11. Dom nr 93 drewniany z lat 20-tych XX w. 12. Dom nr 103 drewniany z lat 20-tych XX w. (w. Daomis Maria) 13. Dom nr 104 drewniany z lat 20-tych XX w. (w. liwa Maria) 14. Dom nr 106 drewniany z lat 20-tych XX w. 15. Stajnia w zagrodzie nr 141 murowana z pocztku XX w. (w. Dziedzic Tadeusz) 16. Stanowisko archeologiczne nr 1 w obrbie obszaru 103-81. 17. Stanowisko archeologiczne nr 2 w obrbie obszaru 103-81 (A-765/408). 18. Stanowisko archeologiczne nr 3 w obrbie obszaru 103-81 (A-574). 19. Stanowisko archeologiczne nr 4 w obrbie obszaru 103-81. 20. Stanowisko archeologiczne nr 5 w obrbie obszaru 103-81. 21. Stanowisko archeologiczne nr 6 w obrbie obszaru 103-81. 22. Stanowisko archeologiczne nr 7 w obrbie obszaru 103-81. 23. Stanowisko archeologiczne nr 8 w obrbie obszaru 103-81. 24. Stanowisko archeologiczne nr 9 w obrbie obszaru 103-81. 27
25. Stanowisko archeologiczne nr 10 w obrbie obszaru 103-81. 26. Stanowisko archeologiczne nr 11 w obrbie obszaru 103-81. 27. Stanowisko archeologiczne nr 12 w obrbie obszaru 103-81. 28. Stanowisko archeologiczne nr 13 w obrbie obszaru 103-81. 29. Stanowisko archeologiczne nr 14 w obrbie obszaru 103-81. 30. Stanowisko archeologiczne nr 15 w obrbie obszaru 103-81. 31. Stanowisko archeologiczne nr 16 w obrbie obszaru 103-81. 32. Stanowisko archeologiczne nr 17 w obrbie obszaru 103-81. 33. Stanowisko archeologiczne nr 18 w obrbie obszaru 103-81. 34. Stanowisko archeologiczne nr 19 w obrbie obszaru 103-81. Penatycze 1. Zesp Kocioa Parafialnego p.w. Ofiarowania NMP (A-231). 2. Plebania murowana (A-300). 3. Kapliczka murowana z 1898 r. koo domu nr 52 (A-60). 4. Dom nr 6 drewniany z pocztku XX w. (w. Tomas Krystyna). 5. Dom nr 28 drewniany z 1934 r. (w. Lenar Tadeusz). 6. Myn wodny murowano-drewniany, remontowany w latach 19961997 (w. Malinowski Piotr). 7. Stanowisko archeologiczne nr 1 w obrbie obszaru 104-81. 8. Stanowisko archeologiczne nr 2 w obrbie obszaru 104-81. 9. Stanowisko archeologiczne nr 3 w obrbie obszaru 104-81. 10. Stanowisko archeologiczne nr 4 w obrbie obszaru 104-81. 11. Stanowisko archeologiczne nr 5 w obrbie obszaru 104-81. 12. Stanowisko archeologiczne nr 6 w obrbie obszaru 105-81. 13. Stanowisko archeologiczne nr 7 w obrbie obszaru 105-81. 14. Stanowisko archeologiczne nr 8 w obrbie obszaru 105-81. 15. Cmentarz grekokatolicki z 2 po. XIX w. (A-231) Roniatw 1. Kapliczka murowana okoo po. XIX w. 2. Zagroda nr 80 dom i stodoa drewniana z koca XIX w. (w. Bujna Aniela) 3. Dom nr 130 drewniany z pocztku XX w. (w. Boratyn Aniela) 4. Dom nr 189 drewniany z 1914 r. 5. Dom nr 194 drewniany z 1915 r. (w. Pu Marian). 6. Stanowisko archeologiczne nr 1 w obrbie obszaru 104-81. 7. Stanowisko archeologiczne nr 2 w obrbie obszaru 104-81. 8. Stanowisko archeologiczne nr 3 w obrbie obszaru 104-81. 9. Stanowisko archeologiczne nr 4 w obrbie obszaru 104-81. 10. Stanowisko archeologiczne nr 5 w obrbie obszaru 104-81. 11. Stanowisko archeologiczne nr 6 w obrbie obszaru 104-81. 12. Stanowisko archeologiczne nr 7 w obrbie obszaru 104-81. 28
13. 14. 15. 16. 17. 18.
Stanowisko archeologiczne nr 8 w obrbie obszaru 104-81. Stanowisko archeologiczne nr 9 w obrbie obszaru 104-81. Stanowisko archeologiczne nr 10 w obrbie obszaru 104-81. Stanowisko archeologiczne nr 11 w obrbie obszaru 105-81. Stanowisko archeologiczne nr 12 w obrbie obszaru 105-81. Cmentarz grekokatolicki z koca XIX w.
Siennw 1. Koci Parafialny p.w. Wszystkich witych (A-305). 2. Pozostaoci zespou dworskiego (A-34). 3. Stanowisko archeologiczne nr 1 w obrbie obszaru 105-81. 4. Stanowisko archeologiczne nr 2 w obrbie obszaru 104-81. 5. Stanowisko archeologiczne nr 3 w obrbie obszaru 104-81. 6. Stanowisko archeologiczne nr 4 w obrbie obszaru 104-81. 7. Stanowisko archeologiczne nr 5 w obrbie obszaru 105-81. 8. Stanowisko archeologiczne nr 6 w obrbie obszaru 105-81. 9. Stanowisko archeologiczne nr 7 w obrbie obszaru 105-81. 10. Stanowisko archeologiczne nr 8 w obrbie obszaru 105-81. 11. Stanowisko archeologiczne nr 9 w obrbie obszaru 105-81. 12. Stanowisko archeologiczne nr 10 w obrbie obszaru 105-81. 13. Stanowisko archeologiczne nr 11 w obrbie obszaru 105-81. 14. Stanowisko archeologiczne nr 12 w obrbie obszaru 105-81. 15. Cmentarz rzymskokatolicki z po. XIX w. Zalesie 1. Dom nr 56 drewniany z lat 30-tych Bogdan) 2. Dom nr 65 drewniany z 1926 r. 3. Dom nr 73 drewniany z 1920 r. 4. Stanowisko archeologiczne nr 1 w obrbie 5. Stanowisko archeologiczne nr 2 w obrbie 6. Stanowisko archeologiczne nr 3 w obrbie 7. Stanowisko archeologiczne nr 4 w obrbie 8. Stanowisko archeologiczne nr 5 w obrbie 9. Stanowisko archeologiczne nr 6 w obrbie
XX w. (w. Obarzanowski
obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru
104-81. 104-81. 104-81. 104-81. 104-81. 104-81.
Zarzecze 1. Zesp Kocioa Parafialnego p.w. w. Michaa Archanioa (A-649). 2. Kapliczka obok domu nr 16 murowana z 1874 r. 3. Karczma murowana z 1 w. XX w. obecnie lokale mieszkalne, biurowe i handlowe (w. Gmina Zarzecze). 4. Zesp parkowo-paacowy (w. Gmina Zarzecze) (A-42). 29
5. Oraneria murowana (w. Powiat Przeworski) (A-351). 6. Zesp folwarczny rzdcwka, stajnia, spichlerz. 7. Dom nr 5 murowany z 1 w. XX w. (w. Mielniczek Antoni). 8. Dom nr 7 murowany z 1 w. XX w. (Kucza Albina). 9. Stanowisko archeologiczne nr 1 w obrbie obszaru 104-81. 10. Stanowisko archeologiczne nr 2 w obrbie obszaru 104-81. 11. Stanowisko archeologiczne nr 3 w obrbie obszaru 104-81. 12. Stanowisko archeologiczne nr 4 w obrbie obszaru 104-81. 13. Stanowisko archeologiczne nr 5 w obrbie obszaru 104-81. 14. Stanowisko archeologiczne nr 6 w obrbie obszaru 104-81. 15. Stanowisko archeologiczne nr 7 w obrbie obszaru 104-81. 16. Stanowisko archeologiczne nr 8 w obrbie obszaru 104-81. 17. Stanowisko archeologiczne nr 9 w obrbie obszaru 104-81. 18. Stanowisko archeologiczne nr 10 w obrbie obszaru 104-81. 19. Stanowisko archeologiczne nr 11 w obrbie obszaru 104-81. 20. Stanowisko archeologiczne nr 12 w obrbie obszaru 104-81. 21. Mogia nieznanego onierza z okresu II wojny wiatowej (na terenie zespou parkowo-paacowego) 22. Cmentarz rzymskokatolicki z po. XIX w. urawiczki 1. Kapliczka murowana z pocztku XX w. 2. Kapliczka murowana z 1887 r. 3. Pozostaoci zespou folwarcznego zagroda nr 256 (w. Elbieta Dendura-Barwinek, Piotr Dendura) 4. Dom nr 5 drewniany z 1932 r. (w. Machaj Edward) 5. Dom nr 52 drewniany z lat 20-tych XX w. (w. ya Halina) 6. Dom nr 65 drewniany z 1910 r. (w. Jamroy Zbigniew) 7. Dom nr 75 drewniany z lat 20-tych XX w. (w. Bogacz Jan) 8. Dom nr 79 drewniany z pocztku XX w. (w. Michalik Stanisaw) 9. Dom nr 83 drewniany z XIX/XX w. 10. Dom nr 91 murowany z koca XIX w. (w. Kubicki Jzef) 11. Dom nr 107 drewniany z 1934 r. 12. Dom nr 118 drewniany z 1920 r. (w. liwa Zbigniew) 13. Dom nr 165 drewniany z pocztku XX w. (w. Depciuch Antoni) 14. Dom nr 170 drewniany z 1921 r. (w. Depciuch Antoni) 15. Dom nr 184 drewniany z koca XIX w. 16. Dom nr 200 drewniany z 1938 r. (w. Mazur Stanisaw) 17. Dom nr 216 drewniany z lat 30-tych XX w. (w. Jasiewicz Bogusaw) 18. Stanowisko archeologiczne nr 1 w obrbie obszaru 103-81. 19. Stanowisko archeologiczne nr 2 w obrbie obszaru 103-81. 20. Stanowisko archeologiczne nr 3 w obrbie obszaru 103-81. 30
21. Stanowisko archeologiczne nr 4 w obrbie obszaru 103-81. 22. Stanowisko archeologiczne nr 5 w obrbie obszaru 103-81. 23. Stanowisko archeologiczne nr 6 w obrbie obszaru 103-81. 24. Stanowisko archeologiczne nr 7 w obrbie obszaru 103-81. 25. Stanowisko archeologiczne nr 8 w obrbie obszaru 103-81. 26. Stanowisko archeologiczne nr 9 w obrbie obszaru 103-81. 27. Stanowisko archeologiczne nr 10 w obrbie obszaru 104-81 (A764/471) 28. Stanowisko archeologiczne nr 11 w obrbie obszaru 104-81. 29. Stanowisko archeologiczne nr 12 w obrbie obszaru 103-81. 30. Stanowisko archeologiczne nr 13 w obrbie obszaru 104-81. 31. Stanowisko archeologiczne nr 14 w obrbie obszaru 104-81. 32. Stanowisko archeologiczne nr 15 w obrbie obszaru 104-81. 33. Stanowisko archeologiczne nr 16 w obrbie obszaru 104-81. 34. Stanowisko archeologiczne nr 17 w obrbie obszaru 104-81. 35. Stanowisko archeologiczne nr 18 w obrbie obszaru 104-81. 36. Stanowisko archeologiczne nr 19 w obrbie obszaru 104-81. 37. Stanowisko archeologiczne nr 20 w obrbie obszaru 104-81. 38. Stanowisko archeologiczne nr 21 w obrbie obszaru 104-81. 39. Stanowisko archeologiczne nr 22 w obrbie obszaru 104-81. 40. Stanowisko archeologiczne nr 23 w obrbie obszaru 104-81. 41. Stanowisko archeologiczne nr 24 w obrbie obszaru 104-81. 42. Stanowisko archeologiczne nr 25 w obrbie obszaru 104-81. 43. Stanowisko archeologiczne nr 26 w obrbie obszaru 104-81.
5.2.4. Zabytki ruchome

Zgodnie z definicj zawart w wzmiankowanej ustawie o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami - zabytek ruchomy - to rzecz ruchoma, jej cz lub zesp rzeczy ruchomych, bdcych dzieem czowieka lub zwizanych z jego dziaalnoci i stanowicych wiadectwo minionej epoki bd zdarzenia, ktrych zachowanie ley w interesie spoecznym ze wzgldu na posiadan warto historyczn, artystyczn lub naukow. Do zabytkw ruchomych podlegajcych ochronie i opiece ustawodawca zaliczy dziea sztuk plastycznych, rzemiosa artystycznego i sztuki uytkowej, prezentujce minione kierunki artystyczne. Zaliczaj si do nich rwnie inne obiekty, nie bdce w peni dzieami sztuki. S nimi 31
przedmioty posiadajce wysok warto historyczn i naukow, bdce wiadectwem poziomu kultury materialnej, np. wytwory sztuki ludowej i rkodziea oraz inne obiekty etnograficzne, instrumenty muzyczne, przedmioty zgromadzone w kolekcjach, numizmaty, pieczcie, medale i ordery, militaria, pamitki historyczne, czy przedmioty zwizane z wybitnymi osobistociami lub instytucjami. Oprcz obiektw wchodzcych w skad wyposaenia budowli - take wystrj architektoniczny zaliczany jest do zabytku ruchomego. Nale do niego elementy staej dekoracji budynkw (zewntrznej i wewntrznej) oraz obiekty tzw. maej architektury, ale pod warunkiem, e posiadaj cechy indywidualnych, niepowtarzalnych wytworw artystycznych. S to m. in. rzeby, paskorzeby, malowida cienne, mozaiki, sztukaterie i detal architektoniczny (np. gzymsy, obramowania otworw okiennych i drzwiowych), ale take rzeby ogrodowe, fontanny, pomniki, kapliczki przydrone, drogowskazy kamienne, nagrobki itp. Zabytki ruchome na terenie gminy Zarzecze to wyposaenie obiektw sakralnych, ktre s waciwie i prawidowo chronione. W celu zabezpieczenia wyposaenia kociow, zostay w nich zainstalowane systemy alarmowe, ktre ostrzegaj o prbie kradziey oraz zagroeniu poarowym. Zabezpieczone zostay kocioy w Penatyczach, Siennowie i Zarzeczu. Wpisany do rejestru zabytkw ruchomych pod numerem B - 224 drewniany krzy przydrony z figur Chrystusa zosta odrestaurowany w roku 2008 przez konserwatora dzie sztuki mgra Wojciecha Kozaka, a nastpnie ustawiony na terenie zespou parkowo-paacowego w Zarzeczu (nr ewid. 998/2). Ponadto do rejestru wpisane pod numerem B-76 jest wyposaenie kapliczki w apajwce, ktre stanowi rzeby w. Piotra i w. Pawa oraz antependium ze scen adoracji Krzya witego. W apajwce znajduje si rwnie krzy przydrony stojcy na posesji nr 117 zosta on wpisany pod numerem B-313.
5.2.5. Zabytki archeologiczne

Pocztki osadnictwa na terenie gminy Zarzecze, sigaj okresu neolitycznego, zwanego rwnie modsz epok kamienn, trwajcego na obszarze Polski od 4400 lat p.n.e. do 1700 lat p.n.e. O plemionach yjcych w owych czasach, o ich kulturze, sposobie ycia, wiadcz stanowiska paleontologiczne, odkryte przez archeologw na pograniczu obecnej apajwki i Zarzecza, zawierajce przedmioty prehistoryczne oraz fragmenty ceramiki. Przedmioty nalece do tego znaleziska wiadcz 32
o naddunajskim pochodzeniu osadnikw, zajmujcych si gwnie rybowstwem, owiectwem i zbieractwem oraz o pocztkach rolnictwa, zwizanego z hodowl zwierzt i upraw rolin. O osadnictwie epoki brzu (1700 lat p. n. e. do 650 lat p.n.e.) wiadcz wykopaliska archeologiczne, usytuowane na Smyczku, dotyczce zapewne ludnoci prasowiaskiej, bdcej pod Wpywem kultury trzcinieckiej (Trzciniec w Lubelskiem), zajmujcej si garncarstwem i obrbk drewna. Podczas kolejnej epoki, epoki elaza (650 lat p.n.e. do 500 r. n.e.), na obszarze zarzeckim wystpiy do znaczne wpywy cywilizacji rzymskiej, czego dowodem s zachowane naczynia (wazy, miseczki) oraz monety rzymskie i greckie. Z miejscowoci Makwka pochodzi dua liczba znalezisk archeologicznych, m.in.: przedmioty brzowe (1200-800 r. p.n.e.), najstarsze, napotkane tutaj szcztki czowieka z modszej epoki kamiennej, denar Marka Aureliusza z 165 r.n.e., co potwierdza tez prowadzenia w tamtych czasach handlu dalekosinego na tych terenach. Na terenie gminy Zarzecze do chwili obecnej istnieje 105 stanowisk archeologicznych. Trzy stanowiska wpisane s do rejestru zabytkw, dwa z nich umiejscowione s w miejscowoci Makwka, jedno stanowisko istnieje w urawiczkach. Pozostae 102 stanowiska znajduj si w ewidencji PWKZ w Przemylu oraz zostay ujte w GEZ. Wykaz stanowisk zosta ujty w niniejszym opracowaniu. W rozbiciu na soectwa gminy Zarzecze istnieje odpowiednia liczba stanowisk: Kisielw 9, apajwka 1, Makwka 19, Penatycze 8, Roniatw 12, Siennw 12, Zalesie 6, Zarzecze 12, urawiczki 26.
5.2.6. Zabytki w zbiorach muzealnych i innych

Gmina Zarzecze moe poszczyci si faktem, i w roku 2008 otwarte zostao w zarzeckim paacu Muzeum im. Dzieduszyckich. Muzeum jest oddziaem filialnym Muzeum w Jarosawiu. Dla zwiedzajcych turystw muzeum otwarte jest w dni powszednie w godz. 8.00 15.00, jednake istnieje 33
moliwo zwiedzania w dni wolne od pracy po wczeniejszym ustaleniu z Centrum Kultury. Zabytkami zarzeckiego muzeum s eksponaty przewiezione z Jarosawia. Stanowi one sta ekspozycj sal muzealnych. Eksponowane s rwnie inne dziea z muzew w Krakowie, Lubaczowie, Rzeszowie, Kronie, acucie i Kozwce lecz ze wzgldu na ich okrelony czas ekspozycji nie zostay wymienione w niniejszym opracowaniu. Wykaz eksponatw Muzeum im. Dzieduszyckich w Zarzeczu
LP 1. Opis eksponatu Obraz, P. Labruzzi, portret Magdaleny Morskiej, Rzym 1783, p./ol. wym. 82 x 69 cm, rama drewniana, zocona, profilowana Obraz, P. Labruzzi, portret Ignacego Morskiego, rzym 1783, p./ol. wym. 74 x 65 cm, rama drewniana, zocona, profilowana Rzeba, AN., Herkules, Wochy XVIII/XIX w., marmur, wym. wys. 76 cm, r. podst. 18 x 23,5 cm Rzeba, AN., Demeter, Wochy XVIII/XIX w., marmur, wym. wys. 73 cm Lampa stojca, pocz. XIX w., blacha, brz, szko, wym. wys. 96 cm wiecznik szecioramienny, wiszcy, Polska, pocz. XIX w., wym. wys. 130 cm, r. 120 cm, drewno, metal, brz, zocenia Lustro w ramie drewnianej, profilowanej, zoconej, Polska, pocz. XIX w. wym. z ram 117 x 132 cm Kanapa, Polska, pocz. XIX w., drewno, tkanina, brz, wym. 116 x 195 x 53 sztuk 2 Stan zachowania dobry, po konserwacji w 2008 r. dobry, po konserwacji w 1981 r. dobry Miejsce ekspozycji rotunda I p.
2.
rotunda I p.
3.
rotunda I p.
4. 5. 6.
dobry dobry, brak 3 plakietek dobry, po konserwacji w 2008r. dobry, rama po konserwacji w 2008r. konserwacja w 1977 r., odspojenia i ubytki forniru, tkanina przetarta konserwacja w 1977 r., drobne ubytki forniru, tkanina spowiaa, przetarta po konserwacji w 1974 r. po konserwacji w 1974 r. brak bazy pilastra, odspojenia forniru, zadrapania
rotunda I p. rotunda I p. rotunda I p.
7.
rotunda I p.
8.
rotunda I p.
9.
Fotel, Polska, pocz. XIX w., drewno, brz, tkanina, wym. 79 x 62 x 50 cm sztuk 3
rotunda I p.
10 . 11 . 12 .
Obraz, J. Brand, Pejza z rybakiem, Austria, 2 po. XVIII w., p./ol., wym. 108 x 75 cm, rama drewniana, zocona, profilowana Obraz, J. Brand, Pejza z rybakiem z sieci, Austria, 2 po. XVIII w., p./ol., wym. 108 x 75 cm, rama drewniana, zocona, profilowana Komdka, Polska , pocz. XIX w., drewno, brz, wym. 74 x 96 x 48
sala ze sonecznika mi sala ze sonecznika mi sala ze sonecznika mi
34
Gminny Program Opieki Nad Zabytkami na lata 2010 2013 dla Gminy Zarzecze 13 . Obraz, A. Reychan, Portret Magdaleny Morskiej, Polska, 1 po. XIX w., p./ol. wym. 81 x 62 cm, rama drewniana, zocona, profilowana Postument, Polska, 1 po. XIX w., drewno, wym. wys. 87 cm, r. 46,5 cm Rzeba, AN, Pallas Atena, Wochy, pocz. XIX w., marmur, wym. wys. 104 cm, podst. 35 x 24 cm Obraz, J. Schoepf, Portret modego mczyzny, Tyrol 1789 r., p./ol., wym. 57,5 x 47,5 cm, rama drewniana, zocona, profilowana Obraz, J. Schoepf, Portret starszego mczyzny, Tyrol 1789 r., p./ol., wym. 56,5 x 47 cm, rama drewniana, zocona, profilowana Kobierzec kaukaskim w typie chila, wena, wym. 234 x 122, Kaukaz, XIX w. St, Polska, 1 w. XIX w., drewno, fornir, wym. 79 x 169 x 79 Krzeso, Polska, 1 w. XIX w., drewno, tkanina, brz, wym. 93 x 47 x 44 cm sztuk 7 Gotowalnia, Polska, 1 w. XIX w., drewno, lustro, wym. 78 x 80 x 63 cm Postument, Polska, pocz. XIX w., imitacja porfiru, wym. wys. 111 cm, r. 32 sztuk 2 Waza, pocz. XIX w., majolika, wym. wys. 73 cm, r. 31 St, Polska, 1 w. XIX w., drewno, wym. wys. 75 cm, r. blatu 110 cm Sekretarzyk, Polska, 1 w. XIX w., drewno, filc, wym. 160 x 90 x 57 cm dobry po konserwacji w 1983 roku drobne rysy, pknicia na trzonie po konserwacji w 2008 r. po konserwacji w 1979 r. sala ze sonecznika mi sala ze sonecznika mi sala ze sonecznika mi sala ze sonecznika mi sala ze sonecznika mi sala ze sonecznika mi sala ze sonecznika mi sala ze sonecznika mi sala ze sonecznika mi sala ze sonecznika mi sala ze sonecznika mi sala ze sonecznika mi sala ze sonecznika mi sala ze sonecznika mi sala ze sonecznika mi sala ze sonecznika mi sala
14 . 15 . 16 .
17 . 18 . 19 . 20 .
po konserwacji w 1978 r. redni
po konserwacji w 1977 r. po konserwacji w 1977 r., wyplamienia na tkaninie po konserwacji w 1976 r. drobne ubytki i zabrudzenia drobne przetarcia i zabrudzenia zarysowania na blacie po konserwacji w 1976 r., filc przetarty i zabrudzony dosy dobry, drobne ubytki i zabrudzenia po konserwacji w 1977 r. brz po konserwacji w 1989 r. po konserwacji
21 . 22 . 23 . 24 . 25 .
26 . 27 . 28 . 29
Kaamarz, Polska, 1 w. XIX w.
Krzeso, Polska, 1 w. XIX w., drewno, tkanina, wym. wys. 86 cm, r. 50 cm Lampa wiszca, Polska, 1 po. XIX w., brz zocony, szko, wym. d. 136 cm, r. 42 Fajczarnia, drewno, metal, Polska, po. XIX w.,
35
Gminny Program Opieki Nad Zabytkami na lata 2010 2013 dla Gminy Zarzecze . 30 . 31 . 32 . 33 . 34 . 35 . 36 . 37 . 38 . 39 . 40 . wym. 122 x 76 x 37 cm Fajka z cybuchem, XX w., drewno, d. 14,3, wys. 2,8, r. napychu 1,7 Fajka bez cybucha, 1835 r., sepiolit, blacha srebrna, wym. wys. 14,0, d. 9,3 Fajka bez cybucha, k. XIX w., drewno, blacha mosina, wym. wys. 10,3, d. 11,8 Fajka z cybuchem, rg, wym. wys. 4,5 , d. 13,9 Fajka bez cybucha, Niemcy, Cassel, k. XIX w., porcelana, wym. wys. 13,5 Fajka bez cybucha, XIX w., drewno, wym. wys. 4, szer. 8,5 Fajka z cybuchem, Wochy, XX w. drewno, wym. wys. 3, d. 14 Cybuch fajki, Polska, XIX w., drewno, drucik, koraliki, wym. d. 51 Fajka z cybuchem, XIX w., drewno, szylkret, porcelana, wym. d. 86,5, wys. cylindra 9,1 Fajka z cybuchem, XIX w., drewno, szylkret, porcelana, rg, wym. d. 86, wys. cylindra 12 Fajka z cybuchem, Niemcy, XIX w., drewno, porcelana, rg, szylkret, wym. d. 181, wys. cylindra 13 Serwantka, Polska, ok. 1900 r., drewno, szko, wym. 181 x 104 x 49 Sztucer, XVIII/XIX w., elazo, drewno, mosidz, d. ca. 102 cm, kaliber 14 mm Strzelba kapiszonowa, Austria, 1 po. XIX w., stal, elazo, drewno, mosidz, d. ca. 89 cm, kaliber 18 mm Krzeso, drewno, tkanina, Polska, pocz. XIX w., wym. 87 x 55 cm Obraz, J. Maszkowski, Portret Pauliny z Dziayskich Dzieduszyckich, Polska, 1 po. XIX w., p./ol., rama drewniana, zocona, profilowana, wym. 77,5 x 62 cm Kocio, Polska, XVIII w., mied, wym. wys. 41 cm, r. 47 cm w 1998 r. dobry Wodzimierz a sala Wodzimierz a sala Wodzimierz a sala Wodzimierz a sala Wodzimierz a sala Wodzimierz a sala Wodzimierz a sala Wodzimierz a sala Wodzimierz a sala Wodzimierz a sala Wodzimierz a sala Wodzimierz a sala Wodzimierz a sala Wodzimierz a sala Wodzimierz a sala Wodzimierz a sala Wodzimierz a sala Wodzimierz
dobry
dobry
dobry
dobry
dobry
dobry
dobry
brak przykrywki cylindra, rysy i spkania pknicia na cylindrze cylinder z uamanym przewodem dymowym dobry
41 . 42 . 43 . 44 . 45 .
dobry, po konserwacji w 1985 r dobry, po konserwacji w 1985 r dobry
po konserwacji w 1982 r.
46 .
dobry
36
Gminny Program Opieki Nad Zabytkami na lata 2010 2013 dla Gminy Zarzecze a sala Wodzimierz a sala Wodzimierz a sala Wodzimierz a sala Wodzimierz a sala Wodzimierz a sala II sala II
47 . 48 . 49 . 50 . 51 . 52 . 53 . 54 . 55 . 56 . 57 . 58 . 59 . 60 .
Podstawa pod kocio, Polska, XIX w., elazo, wym. wys. 27 cm, r. 48 cm Stojak do kominka, Polska, XVIII w., elazo, wym. wys. 54 cm, szer. 25 cm Mieszek do rozdmuchiwania ognia, Polska, XIX w., drewno, skra, wym. d. 42 cm, szer. 24 cm Kordelas myliwski, XIX w., stal, elazo, rg, wym. d. 54 cm, szer. 2,7 cm Kordelas myliwski, XIX w., stal, elazo, rg, wym. d. 63 cm, szer. 3,2 cm Kanapa, Polska, 1 w. XIX w., drewno, brz, tkanina, wym. 95 x 163 x 52 cm Fotel, Polska, 1 w. XIX w., drewno, brz, tkanina, wym. wys. 94 cm, szer. 58 cm, g. 55 cm Krzeso, Polska, 1 w. XIX w., drewno, brz, tkanina, wym. wys. 91 cm, szer. 51 cm, g. 48 cm St, Polska, 1 po. XIX w., drewno, wym. wys. 80 cm, szer. 75 cm, d. 145 cm Serwantka, Polska, 2 po. XIX w., drewno, szko, wym. 182 x 96 x 43 cm Postument, Polska, pocz. XIX w., imitacja porfiru, wym. wys. 111 cm, r. 32 cm Szafa z lustrami, Polska, 1 po. XIX w., drewno, stiuk, lustra Lustro, Polska, 1 po. XIX w., drewno, lustro, rama drewniana, zocona, profilowana, wym. 122 x 153 cm Obraz, W. Majeranowski, mier Aleksandra Wielkiego, Polska, 1836 r., papier/akwerela z gwaszem, wym. 61 x 78 cm, rama drewniana, zocona, profilowana
dobry
dobry
uamana 1 rczka, skra przetarta dosy dobry
dosy dobry
brak podprki, ubytki forniru brak plakietek, ubytki forniru, przedarcia tkaniny brak plakietek, ubytki forniru dobry brak gowicy pilastra drobne ubytki i zabrudzenia ubytki forniru, spkania, braki detalu po konserwacji w 1975 r. dobry
sala II
sala II sala II sala II magazyn
magazyn
magazyn
37
5.2.7. Dziedzictwo niematerialne

W rozumieniu Konwencji UNESCO, ktrej tekst zosta przyjty na XXXII sesji Konferencji Generalnej UNESCO w padzierniku 2003 r., dziedzictwo niematerialne to zwyczaje, przekaz ustny, wiedza i umiejtnoci oraz zwizane z nimi przedmioty i przestrze kulturowa, ktre s uznane za cz wasnego dziedzictwa przez dan wsplnot, grup lub jednostki. Ten rodzaj dziedzictwa jest przekazywany z pokolenia na pokolenie i ustawicznie odtwarzany przez wsplnoty i grupy w relacji z ich rodowiskiem, histori i stosunkiem do przyrody. Dla danej spoecznoci dziedzictwo niematerialne jest rdem poczucia tosamoci i cigoci. Dziedzictwo niematerialne w rozumieniu wspomnianej wyej Konwencji obejmuje: Tradycje i przekazy ustne, w tym jzyk jako narzdzie przekazu. Spektakle i widowiska. Zwyczaje, obyczaje i obchody witeczne. Wiedz o wszechwiecie i przyrodzie oraz zwizane z ni praktyki. Umiejtnoci zwizane z tradycyjnym rzemiosem. Powysze cele realizuje Centrum Kultury w Zarzeczu. Pod opiek instruktorw dziaaj 4 zespoy piewacze z miejscowoci: apajwka, Kisielw, Makwka i Roniatw. Najbardziej znanym zespoem jest zesp z Roniatowa, ktry w listopadzie 2008 roku witowa swoje X-lecie. Zesp jest laureatem wielu przegldw piewaczych organizowanych na terenie wojewdztwa podkarpackiego. We wrzeniu 2008 roku Centrum Kultury rozpoczo wspprac ze szkoami z terenu gminy Zarzecze w celu stworzenia k zainteresowa dla modych ludzi. Nastawiona w tym kierunku wsppraca zaowocowaa odkryciem kilku talentw artystycznych. Wrd dzieci rozwina si wiadomo 38
kulturalna, stworzono moliwoci do rozwoju pasji i zainteresowa modych ludzi. Ponadto wsppraca z Gminn Bibliotek Publiczn im. Prymasa Tysiclecia ks. Stefana Kardynaa Wyszyskiego w Zarzeczu, stowarzyszeniami oraz oazami dziaajcymi przy parafiach na terenie gminy przynosi korzyci wszystkim mieszkacom gminy Zarzecze. Centrum Kultury mieci si w zarzeckim paacu, gdzie sta ekspozycj jest wystawa fotograficzna Rodziny Dzieduszyckich. W paacowych wntrzach istnieje moliwo organizacji wystaw fotograficznych i plastycznych. Jednym z zada Centrum jest organizacja imprez plenerowych pod okazaym ponad 250-letnim platanem. Co roku organizowane s tutaj: Przegld Dorobku Kulturalnego Szk im. Mariana Posiaka prezentacja poprzez wystpy taneczne i wokalne, przedstawienia teatralne oraz prace plastyczne, Oglnopolski Konkurs Eliminacje Wojewdzkie Konkursu Zapobiegajmy poarom, Festyn pod Platanem Przegld Grup piewaczych zespoy biorce udzia w przegldzie, prezentuj pod bacznym okiem jury pieni o rnej tematyce. W kadym roku dominuje inna tematyka. Wanie ten przegld cieszy si duym zainteresowaniem wrd odbiorcw tej formy prezentacji dorobku kultury ludowej. Festyn jest organizowany we wsppracy z Centrum Kulturalnym w Przemylu. Gminne wito Plonw corocznie inne soectwo jest organizatorem Doynek, podczas ktrych dzieci i modzie pod okiem instruktorw z Centrum Kultury przygotowuj cz wiecow i artystycznorozrywkow.
39
5.3. Zabytki objte prawnymi formami ochrony

Opiece nad zabytkami w gminie Zarzecze podlegaj obiekty wpisane do rejestru zabytkw nieruchomych i ruchomych Podkarpackiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw, ktry prowadzi rejestr zabytkw wpisanych oraz wytypowanych do wpisu. Do rejestru wpisuje si zabytek nieruchomy na podstawie decyzji wydanej przez Konserwatora Zabytkw z urzdu, bd na wniosek waciciela zabytku nieruchomego lub uytkownika wieczystego gruntu, na ktrym znajduje si zabytek nieruchomy. W trybie okrelonym w ustawie o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami, do rejestru moe by rwnie wpisane otoczenie zabytku wpisanego do rejestru, a take nazwa geograficzna, historyczna lub tradycyjna tego zabytku. Wpis do rejestru historycznego ukadu urbanistycznego, ruralistycznego lub historycznego zespou budowlanego nie wycza moliwo wydania decyzji o wpisie do rejestru zabytkw nieruchomych wchodzcych w skad tych ukadw lub zespow. Wpisanie zabytku nieruchomego do rejestru ujawnia si w ksidze wieczystej danej nieruchomoci na wniosek Konserwatora Zabytkw, na podstawie decyzji o wpisie do rejestru tego zabytku. W odniesieniu do tego typu obiektu ochronie podlega jego forma architektoniczna we wszystkich jej elementach, w tym: wysoko, forma dachu, kompozycja elewacji wraz z detalem architektonicznym i stolark, materia budowlany. Ochronie podlega rwnie funkcja obiektu, ktrej 40
ewentualna zmiana wymaga zgody Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw. Warunkami ochrony s: trwae zachowanie formy architektonicznej i substancji budowlanej obiektu wpisanego do rejestru zabytkw; utrzymanie otoczenia obiektu zabytkowego zgodnie z historycznym zagospodarowaniem, np. cmentarza w otoczeniu kocioa; wszelkie zmiany - wewntrz i na zewntrz - dotyczce obiektu zabytkowego wymagaj zezwolenia Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw. Teren gminy Zarzecze zosta przebadany powierzchniowo w ramach Programu Archeologicznego Zdjcia Polski (AZP). Wyniki bada s dostpne Krajowym Orodku Bada i Dokumentacji Zabytkw, a take w archiwum Podkarpackiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw w Przemylu. Realizacja program AZP rozpocza si w roku 1978, archeolodzy prowadzili na wytyczonych obszarach terenowe badania powierzchniowe. Ich wyniki to podstawowa baza informacji o zasobach archeologicznych oraz punkt wyjcia dla dalszych etapw bada, czyli prac wykopaliskowych. Na terenie gminy Zarzecze nie istniej pomniki historii oraz parki kulturowe.
5.4. Zabytki w gminnej ewidencji zabytkw

Ewidencja zabytkw jest podstaw do sporzdzania programw opieki nad zabytkami przez wojewdztwa, powiaty i gminy. Na uwag konserwatorsk zasuguj wszystkie obiekty z terenu gminy Zarzecze uwzgldnione w opracowaniu. Gminna ewidencja nie jest dokumentem zamknitym, jest uzupeniana i weryfikowana. Wprowadzane zmiany nie powoduj niewanoci ustale studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego oraz przedmiotowego Programu. Niezbdna jest okresowa aktualizacja, polegajca na wykreleniu z ewidencji obiektw nieistniejcych oraz gruntownie przebudowanych Uzupenienia wymagaj take zmiany stanu prawnego: wpis do rejestru zabytkw czy ustanowienie parku kulturowego. Naley podkreli, e te obiekty zabytkowe, ktre uwzgldnione s w ewidencji zabytkw, a nie figuruj w rejestrze zabytkw lub nie bierze ich pod uwag miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego i park kulturowy, nie s prawnie chronione. Uwzgldnienie ich wycznie w ewidencji ma charakter informacyjny, pomocny przy okrelaniu i ocenianiu zasobw zabytkowych na okrelonym terenie oraz przy opracowywaniu programw opieki nad zabytkami. 41
5.5. Zabytki o najwaniejszym znaczeniu dla gminy

Zabytkiem o najwaniejszym znaczeniu dla gminy Zarzecze jest kompleks parkowo-paacowy, z paacem Dzieduszyckich w Zarzeczu. W jego skad wchodzi rozlegy park o powierzchni ponad 7 ha, paac w stylu empire wybudowany w latach 1817 1819 przez on wczesnego waciciela Zarzecze Magdalen Morska z domu Dzieduszyck. Znamienitymi obiektami istniejcymi na terenie zespou s holenderia, oraneria oraz oficyna z przyleg do niej drewnian pergol. W paacu znajduj si Centrum Kultury, Gminna Biblioteka Publiczna, Muzeum im. Dzieduszyckich oraz restauracja Wiktoria. Zesp parkowo-paacowy jest miejscem spotka i niedzielnego wypoczynku mieszkacw gminy, ale i turystw przyjedajcych zwiedza muzeum. Spor grup turystw stanowi uczestnicy wielu przegldw organizowanych przez Centrum Kultury. Konserwacja i pielgnacja zabytkowego drzewostanu oraz jego rewaloryzacja na terenie zabytkowego parku w Zarzeczu przywrci go do dawnej wietnoci. Prace zostay rozpoczte we wrzeniu 2009 roku, dziki dofinansowaniu z Podkarpackiego Urzdu Marszakowskiego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 42
2013. Gmina Zarzecze otrzymaa 3 miliony zotych, wkad wasny wynosi 597 tysicy zotych. Pielgnacj objtych zostao 836 sztuk drzew, na 17tu z nich wykonane zostay wizania elastyczne. Cao prac prowadzona jest pod nadzorem Wojewdzkiego Konserwatora Przyrody. W ramach zadania przewidziano remont stawu, wykonanie gwnego wejcia do parku oraz cigw pieszo-jezdnych w parku, owietlenie parku i alejek, budowa altany na wyspie, a take odbudowa zniszczonych fontann. Do zespou parkowo-paacowego od strony zachodniej przylega zesp kocielny, ktry skada si z Kocioa Parafialnego p.w. w. Michaa Archanioa wraz z wyposaeniem jego wntrza, murowanej dzwonnicy oraz obelisku z figur Matki Boskiej. W skad zabytkowego zespou parkowo-paacowego wchodz rwnie dawne ogrody uytkowe i zabudowania folwarczne pooone naprzeciw parku, po pnocnej stronie drogi prowadzcej z Jarosawia. Zabudowania folwarczne nale obecnie do osoby fizycznej, prowadzcej dziaalno gospodarcz o profilu rolniczym. Zabudowania stanowi pomieszczenia magazynowe firmy. Nie mona rwnie pomin wanego dla kultury sakralnej kocioa parafialnego w Siennowie z 1676 roku. Zabytek by kilkakrotnie remontowany, najpowaniejszy remont by w roku 1999, gdy po wichurze, ktra nawiedzia Siennw, na prezbiterium kocioa run db, tym samym uszkadzajc dach, cz murw, cz zakrystii oraz cz gwnego otarza. witynia zostaa zalana przez ulewny deszcz. Pomimo ogromnych zniszcze parafianie pod nadzorem konserwatora zabytkw, z pomoc ekipy konserwatorskiej wyremontowali obiekt. Zabytkiem o wanym znaczeniu dla gminy jest rwnie zesp kocielny w Penatyczach, skadajcy si z Kocioa Parafialnego p.w. Ofiarowania NMP, dzwonnicy, murowanej bramy i przylegajcego nieopodal cmentarza grekokatolickiego. Rwnie wanymi zabytkami s kapliczki we wszystkich miejscowociach gminy, zarwno wpisane do rejestru zabytkw PWKZ w Przemylu, jak i te niewpisane. Gmina Zarzecze podejmie dziaania na rzecz wpisania ich do rejestru zabytkw PWKZ w Przemylu.
43
6.
Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy. Analiza szans i zagroe Mocne strony + Sabe strony 1. Niski
stopie wiadomoci spoecznej w zakresie naleytego dbania o obiekty zabytkowe. 2. Niewystarczajce dziaania promu-jce zabytki jako towar turystyczny. 3. Zy stan techniczny kilku obiektw. 4. Brak szlakw turystycznych.
1. Atrakcyjne pooenie gminy pod

wzgldem krajobrazowym. 2. Cenne historycznie i architektonicznie obiekty zabytkowe. 3. Wysoki stopie rozpoznania zasobw dziedzictwa kulturowego z terenu gminy. 4. Dobra sie komunikacyjna.
5. Rozwinita infrastruktura.
5. Brak
odpowiedniego turystycznego
zaplecza
Szanse
1. Rozwj agroturystyki. 44
Zagroenia
1. Samowolne dziaania na
2. Budowa cieek rowerowych 3. Rozbudowa bazy turystycznej z wykorzystaniem obiektw i obszarw o wartociach historycznych i kulturowych. 4. Uwzgldnienie potrzeb ochrony zabytkw w studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy Zarzecze. 5. Koordynacja dziaa konserwatorskich z Podkarpackim Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw.
zabytkach bez uzgodnie konserwatorskich, 2. Brak rodkw finansowych na odnow obszarw i obiektw zabytkowych, 3. Brak koordynacji dziaa z wacicielami obiektw i innymi podmiotami dziaajcymi w sferze ochrony zabytkw 4. Brak dziaa w celu pozyskania rodkw Unii Europejskiej na ochron zabytkw.
7. Zaoenia programowe 7.1. Priorytety programu opieki

Priorytety wyznaczone w programie wynikaj zarwno z wymaga ustawowych, jak rwnie podporzdkowane s gwnemu celowi dziaa samorzdu, jakim jest osignicie zrwnowaonego rozwoju gminy, prowadzcego do poprawy jakoci ycia lokalnej spoecznoci. Podporzdkowane jest temu planowanie strategiczne gminy, ktre czy problematyk spoeczn, gospodarcz i przestrzenn. W strategii okrelone zostay misje rozwojowe gminy polegajce na stworzeniu warunkw dla inwestorw; wykorzystywaniu zasobw i walorw gminy; wspieraniu edukacji, kultury i sportu.
45
7.2. Kierunki dziaa programu opieki

Kierunki dziaa programu zostay sformuowane w zgodnoci z zapisami art. 87 ustawy o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami i realizuj wyznaczone ustawowo cele, okrelone w niniejszym dokumencie jako strategiczne poprzez: wczenie problemw ochrony zabytkw do systemu zada strategicznych, wynikajcych z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, uwzgldnianie uwarunkowa ochrony zabytkw, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i rwnowagi ekologicznej, zahamowanie procesw degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania, wyeksponowanie poszczeglnych zabytkw oraz walorw krajobrazu kulturowego, podejmowanie dziaa zwikszajcych atrakcyjno zabytkw dla potrzeb spoecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie 46
inicjatyw sprzyjajcych wzrostowi rodkw finansowych na opiek nad zabytkami, okrelenie warunkw wsppracy z wacicielami zabytkw, eliminujcych sytuacje konfliktowe zwizane z wykorzystaniem tych zabytkw, podejmowanie przedsiwzi umoliwiajcych tworzenie miejsc pracy zwizanych z opiek nad zabytkami. Zaoeniem jest, e kierunki programu bd realizowane poprzez wsplne dziaanie wadz samorzdowych, wacicieli oraz zarzdcw obiektw, organizacji pozarzdowych i stowarzysze, lokalnego rodowiska naukowego. Gmina Zarzecze zadania prowadzi bdzie przez gminne jednostki organizacyjne, czyli Centrum Kultury, szkoy oraz Referat Budownictwa, Gospodarki Komunalnej i Rozwoju Gminy.
7.3. Zadania programu opieki

Gwnymi zadaniami programu opieki nad zabytkami dla Gminy Zarzecze na lata 2010 2013 s: 1. Prowadzenie prac remontowo-konserwatorskich przy obiektach zabytkowych stanowicych wasno gminy (zesp parkowopaacowy w Zarzeczu, zesp parkowo-dworski w Siennowie, przydrone kapliczki i krzye), 2. Podejmowanie stara o uzyskanie rodkw zewntrznych na rewaloryzacj zabytkw, 3. Zmiana sposobu uytkowania i adaptacja zabytkw do nowych funkcji, 4. Rewitalizacja zespow zabytkowej zieleni.
47
5. Dofinansowanie prac rewaloryzacyjnych przy obiektach niebdcych wasnoci gminy, na podstawie stosownej uchway Rady Gminy Zarzecze, 6. Zabezpieczenie obiektw zabytkowych przed poarem, zniszczeniem i kradzie, 7. Umieszczanie tablic informacyjnych przy obiektach zabytkowych oraz szablonu obiekt prawem chroniony, 8. Prowadzenie biecych prac porzdkowych przy obiektach zabytkowych, 9. Wspieranie rozwoju Muzeum im. Dzieduszyckich w Zarzeczu, 10. Walka z samowolami budowlanymi, 11. Egzekwowanie zapisw dotyczcych dziaalnoci inwestycyjnej na obszarach objtych ochron okrelonych w Studium Uwarunkowa i Kierunkw Zagospodarowania Przestrzennego i Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego, 12. Udostpnianie na stronie internetowej www.zarzecze.itl.pl informacji o zabytkach z terenu gminy Zarzecze, 13. Opracowanie mapy zabytkw gminy Zarzecze, jako formy promocji uatwiajcej dotarcie do wszystkich elementw dziedzictwa kulturowego ziemi zarzeckiej, 14. Organizowanie szkole zwizanych z ochron dziedzictwa kulturowego, 15. Organizowanie i wspieranie realizacji konkursw, wystaw i innych dziaa edukacyjnych, 16. Ustanowienie i przyznawanie nagrody za osignicia w upowszechnianiu dziedzictwa kultury, 17. Monitoring i weryfikacja obiektw uwzgldnionych w Gminnej Ewidencji Zabytkw, 18. Opracowanie szlakw turystycznych wykorzystujcych walory ziemi zarzeckiej. 19. Wprowadzenie zintegrowanego systemu informacji wizualnej obejmujcego zasoby i wartoci dziedzictwa kulturowego gminy.
8. Instrumentarium zabytkami
realizacji
programu
opieki
nad
Zakada si, e zadania okrelone w programie bd realizowane w wyniku nastpujcych dziaa: 1. Wsplne dziaanie Wjta Gminy Zarzecze z Podkarpackim Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw z siedzib w Przemylu oraz z wacicielami i uytkownikami obiektw zabytkowych, przedstawicielami Kociow, 48
organizacjami pozarzdowymi i stowarzyszeniami regionalnymi, orodkami naukowymi; 2. Dziaania wasne wadz samorzdowych na podstawie instrumentw: prawnych - np. uchwalanie miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego, wnioskowanie o wpis do rejestru zabytkw obiektw, ktre powinny by objte ochron konserwatorsk, finansowych - naleyte utrzymywanie, wykonanie remontw i prac konserwatorskich przy obiektach zabytkowych bdcych wasnoci gminy oraz dotacje, system ulg finansowych dla wacicieli i uytkownikw obiektw zabytkowych, kontrolnych aktualizacja bazy danych geodezji i gospodarki gruntami, infrastruktury technicznej, stanu zachowania obiektw zabytkowych, monitoring rodowiska kulturowego, programowych - realizacja projektw i programw regionalnych, innych - dziaania stymulujce, promocyjne, edukacyjne itp. 3. Dziaania w ramach programw dofinansowywanych z funduszy Unii Europejskiej.
9. Zasady oceny zabytkami
realizacji
programu
opieki
nad
Przedmiotowy program po zaopiniowaniu przez Podkarpackiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw z siedzib w Przemylu, zostanie przedstawiony Radzie Gminy Zarzecze, w celu przyjcia go uchwa. Program zosta opracowany na okres czterech lat (lata 2010 2013) i stanowi dokument uzupeniajcy w stosunku do innych aktw planowania
49
(wymienione w rozdziale 5.1.). Z realizacji zada niniejszego programu, Wjt Gminy Zarzecze zobowizany jest co dwa lata do sporzdzenia sprawozda i przedstawienia ich Radzie Gminy. Nastpnie sprawozdania przekazywane powinny by do Podkarpackiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw. Wyniki sprawozda powinny by wykorzystywane przy opracowywaniu, aktualizacji i realizacji wojewdzkiego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami. Gwnym odbiorc programu jest spoeczno lokalna, ktra bezporednio powinna odczu efekty jego wdraania. Dotyczy to nie tylko wacicieli i uytkownikw obszarw i obiektw zabytkowych, ale rwnie wszystkich mieszkacw, gdy zachowane i naleycie pielgnowane dziedzictwo kulturowe wyrnia obszar gminy i przesdza o jej atrakcyjnoci. Przyjty przez Rad Gminy w formie uchway Gminny Program Opieki nad Zabytkami dla Gminy Zarzecze na lata 2010 2013) bdzie jednym z elementw polityki samorzdowej. Powinien suy podejmowaniu planowych dziaa dotyczcych: inicjowania, wspierania, koordynowania bada i prac z dziedziny ochrony zabytkw i krajobrazu kulturowego oraz upowszechniania i promowania dziedzictwa kulturowego. Program wykorzystywany moe by przez inne jednostki samorzdu terytorialnego, rodowiska badawcze i naukowe, wacicieli i posiadaczy obiektw zabytkowych, osoby zainteresowane kultur i dziedzictwem kulturowym, w tym studentw piszcych prace dyplomowe na temat ochrony dbr kultury. Opracowanie i uchwalenie programu nie powinno by traktowane jedynie jako realizacja przez Gmin ustawowego zadania, gdy suy ma on rozwojowi Gminy poprzez denie do poprawy stanu zachowania zabytkw, eksponowania walorw krajobrazu kulturowego, wykorzystania atrakcyjnoci zabytkw dla potrzeb spoecznych, gospodarczych i edukacyjnych. Inne wane cele programu wskazane przez ustawodawc, jak okrelenie warunkw wsppracy z wacicielami zabytkw eliminujcych sytuacje konfliktowe czy tworzenie miejsc pracy zwizanych z opiek nad zabytkami, sprawiaj, e program ten moe peni wan rol spoeczn, a jego konsekwentna realizacja sta si istotnym czynnikiem rozwoju gminy. Program powinien pomc w aktywnym zarzdzaniu zasobem stanowicym dziedzictwo kulturowe gminy. Wsppraca rodowisk samorzdowych, konserwatorskich i lokalnych przy realizacji programu przynie powinna wszystkim stronom wymierne korzyci: zachowanie dziedzictwa kulturowego dla przyszych pokole, polepszenie stanu obiektw zabytkowych, zwikszenie atrakcyjnoci przestrzeni publicznych, rozwj spoeczno-gospodarczy. 50
Program jest opracowywany ustawowo na okres czterech lat. Kolejny program zostanie przygotowany w roku 2013 na lata 2014 2018, uwzgldnione w nim zostan nowe uwarunkowania prawne i administracyjne.
10. rda finansowania programu opieki nad zabytkami

Ustawowy obowizek utrzymania zabytku we waciwym stanie, co wie si m.in. z prowadzeniem i finansowaniem przy nim prac konserwatorskich, restauratorskich i robt budowlanych spoczywa na jego posiadaczu, ktry dysponuje tytuem prawnym do zabytku wynikajcym z prawa wasnoci, uytkowania wieczystego, trwaego zarzdu. W przypadku Gminy Zarzecze, jako jednostki samorzdu terytorialnego, 51
prowadzenie i finansowanie wspomnianych robt jest jej zadaniem wasnym. Tym samym, gmina Zarzecze moe ubiega si o ich dofinansowanie ze rodkw m.in.: Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Zasady finansowania opieki nad zabytkami okrela ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 ze zmianami, art. 71- 83. Szczegowe uregulowania w tym zakresie zawiera Rozporzdzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 6 czerwca 2005 r. w sprawie udzielania dotacji celowej na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw (Dz. U. Nr 112, poz. 940). Program operacyjny DZIEDZICTWO KULTUROWE realizowany jest w ramach 6 priorytetw: 1. Rewaloryzacja zabytkw nieruchomych i ruchomych 2. Rozwj instytucji muzealnych 3. Ochrona dziedzictwa narodowego poza granicami kraju 4. Ochrona zabytkw archeologicznych 5. Tworzenie zasobw cyfrowych dziedzictwa kulturowego 6. Ochrona zabytkowych cmentarzy Strona internetowa: http://www.mkidn.gov.pl
Podkarpackiego siedzib w Przemylu
Wojewdzkiego
Konserwatora
Zabytkw
Dotacja moe by udzielona na dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robt budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw (art. 74 ustawy o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami). Strona internetowa: http://www.wosozprzemysl.pl/
Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Podkarpackiego W ramach otwartego konkursu ofert na zadania publiczne Wojewdztwa
52
Podkarpackiego w dziedzinie ochrony dziedzictwa kulturowego ochrona zabytkw i opieka nad zabytkami. Witryna internetowa: http://www.si.podkarpackie.pl/Promocja/K0/? id=1296
Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi W ramach dziaania Odnowa i rozwj wsi objtego Programem Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013. Witryna internetowa: http://www.minrol.gov.pl
Ministerstwa Spraw Wewntrznych Administracji Departament Wyzna Religijnych oraz Mniejszoci Narodowych i Etnicznych, Wydzia Funduszu Kocielnego Dotacje udzielane na remonty i konserwacj obiektw sakralnych w zakresie wykonywania podstawowych prac zabezpieczajcych obiekt (bez wystroju i wyposaenia). Witryna internetowa: http://www.mswia.gov.pl
Wojewdzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie Zadania zwizane z ochron i ksztatowaniem przyrody. Witryna internetowa: http://www.bip.wfosigw.rzeszow.pl/
Dziaania o charakterze strategicznym i ponadregionalnym mog liczy na finansowanie z Funduszy Unii Europejskiej, m.in. 1) Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), ktrego dziaalno koncentruje si na rnych dziedzinach, m.in. rozwj turystyki oraz inwestycje w dziedzinie kultury. 2) Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko na lata 2007-2013, ktry zgodnie z projektem Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 53
na lata 2007-2013 (NSRO) stanowi jeden z programw operacyjnych przy wykorzystaniu rodkw Funduszu Spjnoci i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W ramach programu realizowanych bdzie 17 osi priorytetowych, m.in. 12 kultura i dziedzictwo kulturowe. Zgodnie z ustaw z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2009 r. Nr 97, poz. 804) osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna, ktra zamierza finansowa roboty budowlane przy zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru lub objtym ochron konserwatorsk na podstawie ustale miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub znajdujcym si w ewidencji PWKZ w Przemylu albo te osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna zamierzajca finansowa roboty ziemne lub dokona zmiany charakteru dotychczasowej dziaalnoci na terenie, na ktrym znajduj si zabytki archeologiczne, co doprowadzi moe do przeksztacenia lub zniszczenia zabytku archeologicznego jest obowizana pokry koszty bada archeologicznych oraz ich dokumentacji, jeeli przeprowadzenie tych bada jest niezbdne w celu ochrony tych zabytkw. Jednake minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego udziela dotacji osobie fizycznej lub jednostce organizacyjnej zamierzajcej realizowa w/w dziaania. Dotacja moe by przyznana na przeprowadzenie bada archeologicznych oraz wykonanie dokumentacji, w przypadku gdy koszt planowanych bada bdzie wyszy ni 2 % kosztw planowanych dziaa. Wymienione rda finansowania s wskazwk dla wacicieli obiektw zabytkowych. Szczegowe informacje dotyczce rodzaju finansowanych zada, uprawnionych wnioskodawcw, trybu skadania wnioskw, kryteriw oceny i warunkw rozliczenia mona znale na stronach internetowych instytucji udzielajcych pomocy finansowej.
54
11. Realizacja i finansowanie przez gmin zada z zakresu ochrony zabytkw

Fundamentalnym dziaaniem Rady Gminy Zarzecze jest coroczne przyznawanie w uchwale budetowej wysokoci rodkw finansowych przeznaczonych na dotacje dla prac konserwatorskich, restauratorskich lub robt budowlanych przy obiektach wpisanych do rejestru zabytkw. Zestawienie wydatkw z budetu gminy na ochron zabytkw z okresu 2004-2008 Rok 2004 6.000 z na remont zabytkowej dzwonnicy przy kociele parafialnym w Zarzeczu, Rok 2005 20.000 z prace remontowo-konserwatorsko-zabytkowe przy elewacji kocioa w Zarzeczu Rok 2006 18.673 z remont zabytkowej oficyny w Siennowie (pokrycie dachowe) Rok 2007 172.146 z prace konserwatorsko-restauracyjne w paacu w Zarzeczu (zabezpieczenie poarowe i antykradzieowe), 32.000 z konserwacja i renowacja posadzki, 23.970 z rewitalizacja zabytkowego parku. Rok 2008 199.982 z renowacja i remont schodw oraz stolarki w zarzeckim paacu, 18.750 z prace konserwatorskie przy wystroju sali Wyszyskiego, 15.745 z remont krzya przydronego, 10.000 z zakup materiaw na remont oficyny w Siennowie, 13.000 z opracowanie dokumentacji na rewitalizacj parku w Siennowie.
55
12. Aneksy
Gminna Ewidencja Zabytkw LP Miejscowo apajwka Makwka Makwka Makwka Makwka Makwka Makwka Makwka Makwka Makwka Makwka Makwka Makwka Makwka Makwka Makwka Penatycze Obiekt Kapliczka Kapliczka Szkoa z rzdcwk Zagroda 72 Zagroda 99 Dom nr 46 Dom nr 48 Dom nr 73 Dom nr 89 Dom nr 90 Dom nr 92 Dom nr 93 Dom nr 103 Dom nr 104 Dom nr 106 Stajnia w zagrodzie nr 141 Plebania Zesp Kocioa Parafialnego Kapliczka Dom nr 6 Dom nr 28 Myn wodny Kapliczka Adres Na wprost domu nr 23 Przy drodze powiatowej Makwka 123 Makwka 72 Makwka 99 Makwka 46 Makwka 48 Makwka 73 Makwka 89 Makwka 90 Makwka 92 Makwka 93 Makwka 103 Makwka 104 Makwka 106 Makwka 141 Penatycze Wpis do rejestru 10.10.200 3 r. A-76 22.02.195 1 r. A-15/48 30.06.198 7 r. A-300 17.09.200 2 r. A-60 -
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17.
18.
Penatycze
Penatycze
19. 20. 21. 22. 23.
Penatycze Penatycze Penatycze Penatycze Roniatw
Penatycze k/domu 52 Penatycze 6 Penatycze 28 Penatycze, BAMAL Roniatw, przy kocu wsi, w kierunku 56
24. 25. 26. 27. 28.
Roniatw Roniatw Roniatw Roniatw Siennw
Zagroda nr 80 Dom nr 130 Dom nr 189 Dom nr 194 Koci Parafialny Pozostaoci zespou dworskiego Dom nr 56 Dom nr 65 Dom nr 73 Zesp Kocioa Parafialnego Kapliczka k/domu 16 Karczma Zesp parkowopaacowy Oraneria Zesp folwarczny Dom nr 5 Dom nr 7 Kapliczka murowana z pocz. XX w Kapliczka murowana z 1887 r. Pozostaoci zespou folwarcznego Dom nr 5 Dom nr 52 Dom nr 65 Dom nr 75 Dom nr 79 Dom nr 83 Dom nr 91 Dom nr 107 57
Krzeczowic Roniatw 80 Roniatw 130 Roniatw 189 Roniatw 194 Siennw
29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36.
Siennw Zalesie Zalesie Zalesie Zarzecze Zarzecze Zarzecze Zarzecze
Siennw park Zalesie 56 Zalesie 65 Zalesie 73 Zarzecze 3 Zarzecze Zarzecze 9a Zarzecze 1
27.11.195 2 r. A-305 25.02.198 6 r. A-34 14.01.199 3 r. A-649 12.05.198 6 r. A-42 30.04.200 9 r. A-351 -
37. 38. 39. 40. 41.
Zarzecze Zarzecze Zarzecze Zarzecze urawiczki
Zarzecze 1 Zarzecze Zarzecze 5 Zarzecze 7 urawiczki, przy drodze PrzeworskKrzeczowice urawiczki, przy drodze PrzeworskKrzeczowice urawiczki 256 urawiczki 5 urawiczki 52 urawiczki 65 urawiczki 75 urawiczki 79 urawiczki 83 urawiczki 91 urawiczki 107
42.
urawiczki
43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51.
urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki
52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69.
urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki Kisielw Kisielw Kisielw Kisielw Kisielw Kisielw Kisielw Kisielw Kisielw apajwka Makwka Makwka
Dom nr 118 Dom nr 165 Dom nr 170 Dom nr 184 Dom nr 200 Dom nr 216 Stanowisko archeologiczne nr Stanowisko archeologiczne nr Stanowisko archeologiczne nr Stanowisko archeologiczne nr Stanowisko archeologiczne nr Stanowisko archeologiczne nr Stanowisko archeologiczne nr Stanowisko archeologiczne nr Stanowisko archeologiczne nr Stanowisko archeologiczne nr Stanowisko archeologiczne nr
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 1
urawiczki 118 urawiczki 165 urawiczki 170 urawiczki 184 urawiczki 200 urawiczki 216 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-82 w obrbie obszaru 104-82 w obrbie obszaru 104-82 w obrbie obszaru 104-82 w obrbie obszaru 103-81 w obrbie obszaru 103-81 w obrbie obszaru 103-81 w obrbie obszaru 103-81 w obrbie obszaru 103-81 w obrbie obszaru 103-81 w obrbie obszaru 103-81 w obrbie obszaru 103-81 w obrbie obszaru 103-81 w obrbie obszaru
11.12.196 8 r. A-765/408 02.02.197 0 r. A-574 -
Stanowisko archeologiczne nr 2 Stanowisko archeologiczne nr 3 Stanowisko archeologiczne nr Stanowisko archeologiczne nr Stanowisko archeologiczne nr Stanowisko archeologiczne nr Stanowisko archeologiczne nr Stanowisko 4 5 6 7 8
70. 71. 72. 73. 74. 75. 76.
Makwka Makwka Makwka Makwka Makwka Makwka Makwka
58
77.
Makwka
78.
Makwka
79.
Makwka
80.
Makwka
81.
Makwka
82.
Makwka
83.
Makwka
84.
Makwka
85.
Makwka
86. 87. 88. 89. 90. 91. 92. 93.
Makwka Penatycze Penatycze Penatycze Penatycze Penatycze Penatycze Penatycze
archeologiczne nr 9 Stanowisko archeologiczne nr 10 Stanowisko archeologiczne nr 11 Stanowisko archeologiczne nr 12 Stanowisko archeologiczne nr 13 Stanowisko archeologiczne nr 14 Stanowisko archeologiczne nr 15 Stanowisko archeologiczne nr 16 Stanowisko archeologiczne nr 17 Stanowisko archeologiczne nr 18 Stanowisko archeologiczne nr 19 Stanowisko archeologiczne nr 1 Stanowisko archeologiczne nr 2 Stanowisko archeologiczne nr 3 Stanowisko archeologiczne nr 4 Stanowisko archeologiczne nr 5 Stanowisko archeologiczne nr 6 Stanowisko archeologiczne nr 7 59
103-81 w obrbie obszaru 103-81 w obrbie obszaru 103-81 w obrbie obszaru 103-81 w obrbie obszaru 103-81 w obrbie obszaru 103-81 w obrbie obszaru 103-81 w obrbie obszaru 103-81 w obrbie obszaru 103-81 w obrbie obszaru 103-81 w obrbie obszaru 103-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 105-81 w obrbie obszaru 105-81 -
94. 95. 96. 97. 98. 99. 10 0. 10 1. 10 2. 10 3. 10 4. 10 5. 10 6. 10 7. 10 8. 10 9. 11 0. 11 1. 11 2. 11 3. 11 4.
Penatycze Roniatw Roniatw Roniatw Roniatw Roniatw Roniatw Roniatw Roniatw Roniatw Roniatw
Roniatw
Roniatw Siennw Siennw Siennw Siennw Siennw Siennw Siennw Siennw
Stanowisko archeologiczne nr 8 Stanowisko archeologiczne nr 1 Stanowisko archeologiczne nr 2 Stanowisko archeologiczne nr 3 Stanowisko archeologiczne nr 4 Stanowisko archeologiczne nr 5 Stanowisko archeologiczne nr 6 Stanowisko archeologiczne nr 7 Stanowisko archeologiczne nr 8 Stanowisko archeologiczne nr 9 Stanowisko archeologiczne nr 10 Stanowisko archeologiczne nr 11 Stanowisko archeologiczne nr 12 Stanowisko archeologiczne nr 1 Stanowisko archeologiczne nr 2 Stanowisko archeologiczne nr 3 Stanowisko archeologiczne nr 4 Stanowisko archeologiczne nr 5 Stanowisko archeologiczne nr 6 Stanowisko archeologiczne nr 7 Stanowisko archeologiczne nr 8 60
w obrbie obszaru 105-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 105-81 w obrbie obszaru 105-81 w obrbie obszaru 105-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 105-81 w obrbie obszaru 105-81 w obrbie obszaru 105-81 w obrbie obszaru 105-81
11 5. 11 6. 11 7. 11 8. 11 9. 12 0. 12 1. 12 2. 12 3. 12 4. 12 5. 12 6. 12 7. 12 8. 12 9. 13 0. 13 1. 13 2. 13 3. 13 4. 13
Siennw Siennw
Siennw
Siennw Zalesie Zalesie Zalesie Zalesie Zalesie Zalesie Zarzecze Zarzecze Zarzecze Zarzecze Zarzecze Zarzecze Zarzecze Zarzecze Zarzecze Zarzecze Zarzecze
Stanowisko archeologiczne nr 9 Stanowisko archeologiczne nr 10 Stanowisko archeologiczne nr 11 Stanowisko archeologiczne nr 12 Stanowisko archeologiczne nr 1 Stanowisko archeologiczne nr 2 Stanowisko archeologiczne nr 3 Stanowisko archeologiczne nr 4 Stanowisko archeologiczne nr 5 Stanowisko archeologiczne nr 6 Stanowisko archeologiczne nr 1 Stanowisko archeologiczne nr 2 Stanowisko archeologiczne nr 3 Stanowisko archeologiczne nr 4 Stanowisko archeologiczne nr 5 Stanowisko archeologiczne nr 6 Stanowisko archeologiczne nr 7 Stanowisko archeologiczne nr 8 Stanowisko archeologiczne nr 9 Stanowisko archeologiczne nr 10 Stanowisko 61
w obrbie obszaru 105-81 w obrbie obszaru 105-81 w obrbie obszaru 105-81 w obrbie obszaru 105-81 w obrbie 104-81 w obrbie 104-81 w obrbie 104-81 w obrbie 104-81 w obrbie 104-81 w obrbie 104-81 w obrbie 104-81 w obrbie 104-81 w obrbie 104-81 w obrbie 104-81 w obrbie 104-81 w obrbie 104-81 w obrbie 104-81 w obrbie 104-81 w obrbie 104-81 w obrbie 104-81 obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru
w obrbie obszaru
13 6. 13 7. 13 8. 13 9. 14 0. 14 1. 14 2. 14 3. 14 4. 14 5. 14 6. 14 7. 14 8. 14 9. 15 0. 15 1. 15 2. 15
Zarzecze urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki
urawiczki
urawiczki
urawiczki
urawiczki
urawiczki
urawiczki urawiczki
archeologiczne nr 11 Stanowisko archeologiczne nr 12 Stanowisko archeologiczne nr 1 Stanowisko archeologiczne nr 2 Stanowisko archeologiczne nr 3 Stanowisko archeologiczne nr 4 Stanowisko archeologiczne nr 5 Stanowisko archeologiczne nr 6 Stanowisko archeologiczne nr 7 Stanowisko archeologiczne nr 8 Stanowisko archeologiczne nr 9 Stanowisko archeologiczne nr 10 Stanowisko archeologiczne nr 11 Stanowisko archeologiczne nr 12 Stanowisko archeologiczne nr 13 Stanowisko archeologiczne nr 14 Stanowisko archeologiczne nr 15 Stanowisko archeologiczne nr 16 Stanowisko 62
104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie 103-81 w obrbie 103-81 w obrbie 103-81 w obrbie 103-81 w obrbie 103-81 w obrbie 103-81 w obrbie 103-81 w obrbie 103-81 w obrbie 103-81 w obrbie 104-81 obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru -
w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 103-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru
15 4. 15 5. 15 6. 15 7. 15 8. 15 9. 16 0. 16 1. 16 2. 16 3. 16 4. 16 5. 16 6.
urawiczki
urawiczki
urawiczki
urawiczki
urawiczki
urawiczki
urawiczki
urawiczki
urawiczki Penatycze Roniatw Zarzecze Zarzecze
archeologiczne nr 17 Stanowisko archeologiczne nr 18 Stanowisko archeologiczne nr 19 Stanowisko archeologiczne nr 20 Stanowisko archeologiczne nr 21 Stanowisko archeologiczne nr 22 Stanowisko archeologiczne nr 23 Stanowisko archeologiczne nr 24 Stanowisko archeologiczne nr 25 Stanowisko archeologiczne nr 26 cmentarz grekokatolicki cmentarz grekokatolicki cmentarz rzymskokatolicki mogia nieznanego onierza
104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 w obrbie obszaru 104-81 na skraju wsi na pograniczu wsi Roniatw i Siennw centrum m. Zarzecze zesp parkowopaacowy
63
LP . 1. 2.
Miejscowo apajwka Makwka
Rejestr zabytkw nieruchomych Obiekt Adres Nr Kapliczka murowana Stanowisko 3 osada z okresu wczesnego redniowiecza Stanowisko 2 osada z okresu wpyww rzymskich Zesp kocioa rzymskokatolickie go Plebania Koci rzymskokatolicki Budynek oficyny i park Zesp kocielny Zesp paacowoparkowy Oraneria apajwka Makwka A-76 A-742/574
Data wpisu 10.10.200 3 02.12.197 0 r.
3.
Makwka
Makwka
A-765/408
11.12.196 8 r.
4.
Penatycze
Penatycze A-231
30.06.198 7 r. 22.02.195 1 r. 27.11.195 2 r. 25.02.198 6 r. 12.05.198 6 r. 12.05.198 6 r. 30.04.200 9 r.
5. 6. 7. 8. 9. 10 .
Penatycze Siennw Siennw Zarzecze Zarzecze Zarzecze
Penatycze A-15/48 Siennw Siennw A-23/58 A-34
Zarzecze 3 A-649 Zarzecze 1 A-42 Zarzecze 1 A-351
64
11 .
urawiczki
Fortyfikacje ziemne stanowisko 65
urawiczki
A-764/430
14.07.196 9 r.
LP . 1. 2.
Miejscowo Zarzecze apajwka
Rejestr zabytkw ruchomych Obiekt Nr Krzy drewniany Rzeby apostow w. Piotra i w. Pawa oraz antependium ze scen adoracji Krzya witego Krzy przydrony posesja 117 B-224 B-76
Data wpisu 31.01.2008 r. 08.10.2003 r.
3.
apajwka
B-313
09.04.1998 r.
65
Rejestr zabytkw archeologicznych

LP . Miejscowo Obsza r AZP Nr stanowisk a wg AZP Funkcja Kultura Chronologia Nr Data wpisu
1.
Makwk a
10381
lady osadnictw a osada przeworsk a osada
epoka kamienia okres wpyww rzymskich wczesne redniowiec ze XVII/XVIII w. wczesny neolit
A40 8
11.12.19 68
2.
Makwk a urawicz ki
10381 10481
3.
10
fortyfikacj e ziemne osada krg kultury lendzielsk opolgarskie j osada trzcinieck a lady przeworsk osadnictw a a
A57 4 A47 1
02.02.19 70 14.07.19 69
epoka brzu okres wpyww rzymskich
66

Untitled

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Untitled

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Gminny Program Opieki Nad Zabytkami na lata 2010 2013 dla Gminy Zarzecze

mgr Pawe Pocica

(Wojewdzki Konserwator Zabytkw)

Zarzecze, wrzesie 2009

2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu

opieki nad zabytkami

prawne zabytkami w Polsce

Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego 15

5.2.2. Krajobraz kulturowy

5.2.3. Zabytki nieruchome

Wykaz istniejcych obiektw znajdujcych w Gminnej Ewidencji Zabytkw

Stanowisko Stanowisko Stanowisko Stanowisko Stanowisko Stanowisko Stanowisko Stanowisko

archeologiczne archeologiczne archeologiczne archeologiczne archeologiczne archeologiczne archeologiczne archeologiczne

obrbie obrbie obrbie obrbie obrbie obrbie obrbie obrbie

obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru

104-81. 104-81. 104-81. 104-81. 104-82. 104-82. 104-82. 104-82.

13. 14. 15. 16. 17. 18.

obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru obszaru

104-81. 104-81. 104-81. 104-81. 104-81. 104-81.

5.2.4. Zabytki ruchome

5.2.5. Zabytki archeologiczne

5.2.6. Zabytki w zbiorach muzealnych i innych

rotunda I p. rotunda I p. rotunda I p.

sala ze sonecznika mi sala ze sonecznika mi sala ze sonecznika mi

po konserwacji w 1978 r. redni

Kaamarz, Polska, 1 w. XIX w.

dobry, po konserwacji w 1985 r dobry, po konserwacji w 1985 r dobry

uamana 1 rczka, skra przetarta dosy dobry

sala II sala II sala II magazyn

5.2.7. Dziedzictwo niematerialne

5.3. Zabytki objte prawnymi formami ochrony

5.4. Zabytki w gminnej ewidencji zabytkw

5.5. Zabytki o najwaniejszym znaczeniu dla gminy

1. Atrakcyjne pooenie gminy pod

7. Zaoenia programowe 7.1. Priorytety programu opieki

7.2. Kierunki dziaa programu opieki

7.3. Zadania programu opieki

9. Zasady oceny zabytkami

10. rda finansowania programu opieki nad zabytkami

Podkarpackiego siedzib w Przemylu

11. Realizacja i finansowanie przez gmin zada z zakresu ochrony zabytkw

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17.

19. 20. 21. 22. 23.

Penatycze Penatycze Penatycze Penatycze Roniatw

24. 25. 26. 27. 28.

Roniatw Roniatw Roniatw Roniatw Siennw

Krzeczowic Roniatw 80 Roniatw 130 Roniatw 189 Roniatw 194 Siennw

29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36.

Siennw Zalesie Zalesie Zalesie Zarzecze Zarzecze Zarzecze Zarzecze

Siennw park Zalesie 56 Zalesie 65 Zalesie 73 Zarzecze 3 Zarzecze Zarzecze 9a Zarzecze 1

37. 38. 39. 40. 41.

Zarzecze Zarzecze Zarzecze Zarzecze urawiczki

43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51.

urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki urawiczki

11.12.196 8 r. A-765/408 02.02.197 0 r. A-574 -

70. 71. 72. 73. 74. 75. 76.

Makwka Makwka Makwka Makwka Makwka Makwka Makwka

86. 87. 88. 89. 90. 91. 92. 93.

Makwka Penatycze Penatycze Penatycze Penatycze Penatycze Penatycze Penatycze

94. 95. 96. 97. 98. 99. 10 0. 10 1. 10 2. 10 3. 10 4. 10 5. 10 6. 10 7. 10 8. 10 9. 11 0. 11 1. 11 2. 11 3. 11 4.

Roniatw Siennw Siennw Siennw Siennw Siennw Siennw Siennw Siennw

urawiczki Penatycze Roniatw Zarzecze Zarzecze

Miejscowo apajwka Makwka

Data wpisu 10.10.200 3 02.12.197 0 r.