Untitled

WOJEWDZTWO PODKARPACKIE
UNIA EUROPEJSKA
Regionalny Program Operacyjny
Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007-2013
Dokument przyjty przez Zarzd Wojewdztwa Podkarpackiego w dniu 15 grudnia 2009 roku w zwizku z decyzj nr K(2009)8282 Komisji Europejskiej z dnia 27 padziernika 2009 r. zmieniajc decyzj Komisji K(2007)4560 w sprawie przyjcia w ramach pomocy wsplnotowej programu operacyjnego Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego objtego celem konwergencja w regionie Podkarpackie w Polsce
Spis treci:
1. 2. WPROWADZENIE...................................................................................................................... 4 DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO ................................................................................................................. 5
2.1. 2.2.
3. 4.
WOJEWDZTWO PODKARPACKIE W PRZESTRZENI EUROPEJSKIEJ ................................. 5 DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNO-GOSPODARCZEJ REGIONU ....................................... 7
ANALIZA SWOT WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO ............................................ 38 WSPARCIE FINANSOWE DLA WOJEWDZTWA........................................................... 40
4.1. 4.2.
5.
RDA FINANSOWANIA KRAJOWE ........................................................................ 40 RDA FINANSOWANIA ZAGRANICZNE ................................................................. 41 CEL GWNY ............................................................................................................ 45 CELE SZCZEGOWE ................................................................................................. 47 STRATEGIA REALIZACJI CELW ................................................................................. 49 WSKANIKI REALIZACJI CELW RPO WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO ............... 57 OPIS KOMPLEMENTARNOCI DZIAA W RPO WP W RAMACH NSRO POMIDZY
PROGRAMAMI FINANSOWANYMI PROGRAMAMI FINANSOWANYMI Z ZE RODKW POLITYKI SPJNOCI ORAZ Z
STRATEGIA ROZWOJU REGIONU SYNTEZA .............................................................. 45
5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5.
EFRROW I EFR ................................................. 58
6.
OSIE PRIORYTETOWE REALIZOWANE W RAMACH PROGRAMU OPERACYJNEGO..................................................................................................................... 60
O PRIORYTETOWA 1. KONKURENCYJNA I INNOWACYJNA GOSPODARKA .............................. 61 O PRIORYTETOWA 2. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ......................................................... 71 O PRIORYTETOWA 3. SPOECZESTWO INFORMACYJNE ...................................................... 80 O PRIORYTETOWA 4. OCHRONA RODOWISKA I ZAPOBIEGANIE ZAGROENIOM ................... 84 O PRIORYTETOWA 5. INFRASTRUKTURA PUBLICZNA............................................................ 95 O PRIORYTETOWA 6. TURYSTYKA I KULTURA ................................................................... 106 O PRIORYTETOWA 7. SPJNO WEWNTRZREGIONALNA ................................................. 113 O PRIORYTETOWA 8. POMOC TECHNICZNA ........................................................................ 123
7. KOMPLEMENTARNO Z PROGRAMAMI WSPFINANSOWANYMI Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROLNEGO NA RZECZ ROZWOJU OBSZARW WIEJSKICH I EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU RYBOWSTWA............................... 126 SZACUNKOWY PLAN FINANSOWY ................................................................................. 128 PRZEPISY WYKONAWCZE ................................................................................................ 131
8. 9.
9.1. 9.2. 9.3. 9.4. 9.5. 9.6. 9.7.
KOORDYNACJA........................................................................................................ 131 ZARZDZANIE REGIONALNYM PROGRAMEM OPERACYJNYM WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO .................................................................................................. 133 ZARZDZANIE FINANSOWE...................................................................................... 139 MONITOROWANIE.................................................................................................... 141 EWALUACJA ............................................................................................................ 147 ZASADA PARTNERSTWA .......................................................................................... 148 INFORMACJA I PROMOCJA ........................................................................................ 149
10. KONSULTACJE SPOECZNE PROGRAMU .................................................................... 152 11. OCENA ODDZIAYWANIA PROGRAMU NA RODOWISKO .................................... 158 12. OCENA EX-ANTE (SZACUNKOWA) PROGRAMU......................................................... 170 WYKAZ SKRTW ....................................................................................................................... 175 ZACZNIKI ................................................................................................................................... 177
REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO NA LATA 2007 2013
1.
WPROWADZENIE
Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 jest najwaniejszym instrumentem polityki rozwoju regionu dla nowej perspektywy finansowej. Celem nadrzdnym RPO WP jest wzrost krajowej i midzynarodowej konkurencyjnoci gospodarki oraz poprawa dostpnoci przestrzennej Podkarpacia. Cel ten realizowany bdzie poprzez zidentyfikowane osie priorytetowe okrelajce podstawowe rozwizania strategiczne na poziomie regionalnym. W ramach postpujcego procesu decentralizacji administracji funkcj Instytucji Zarzdzajcej peni bdzie Zarzd Wojewdztwa. Opracowany przez Zarzd Wojewdztwa Program identyfikuje z jednej strony obszary, ktre s barier rozwoju, a z drugiej wskazuje te, ktre stwarzaj szanse na szybszy rozwj wojewdztwa. Program nawizuje bezporednio do celw strategicznych, priorytetw i kierunkw dziaa okrelonych w Strategii rozwoju wojewdztwa podkarpackiego na lata 2007-2020. Koncentruje si na wybranej grupie dziaa, ktre s efektem procesu konsultacji z podmiotami i rodowiskami zaangaowanymi w rozwj regionu. Jest dokumentem przedstawiajcym w syntetycznej i skonkretyzowanej formie osie priorytetowe i kierunki dziaa przewidziane do realizacji w oparciu o finansowe wsparcie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Program jest zgodny z aktualnie obowizujcym Planem Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa Podkarpackiego. Ukad osi priorytetowych RPO WP jest spjny z priorytetami Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia, Strategii Rozwoju Kraju oraz ze Strategicznymi Wytycznymi Wsplnoty. Osie priorytetowe RPO WP odpowiadaj obszarom interwencji przewidzianym do wsparcia w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Zostay one okrelone i zapisane w rozporzdzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej ustanawiajcym funkcjonowanie EFRR. Projekty przewidziane do realizacji w ramach niniejszego Programu operacyjnego s zgodne z zapisami ww. rozporzdzenia. RPO WP opracowany zosta przy zachowaniu podstawowych zasad udzielania pomocy z funduszy strukturalnych w latach 2007-2013 tj. komplementarnoci z dziaaniami krajowymi, spjnoci z priorytetami wsplnoty, koordynacji z innymi instrumentami finansowymi, w tym z EFROW i EFR oraz zgodnoci z postanowieniami prawa wsplnotowego, a take zasad partnerstwa. Jest to dokument o charakterze operacyjnym, w ktrym okrelona zostaa planowana alokacja rodkw z podziaem na poszczeglne osie priorytetowe i kategorie interwencji. Cz projekcyjna programu przygotowana zostaa w oparciu o wyniki konsultacji spoecznych, w ktrych udzia wzili przedstawiciele rodowisk samorzdowych i spoeczno gospodarczych regionu. Na ostateczny ksztat dokumentu wpyw miay take uwagi i sugestie przedstawione przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego oraz zespoy wykonujce ocen ex-ante, a take prognoz oddziaywania Programu na rodowisko. Oglny charakter zapisw Programu rozwinity zostanie w tzw. Uszczegowieniu RPO WP, ktre stanowi bdzie kompendium wiedzy dla beneficjentw zainteresowanych pozyskaniem rodkw na dofinansowanie projektw.
DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO
2. 2.1.
DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO Wojewdztwo podkarpackie w przestrzeni europejskiej
Wojewdztwo podkarpackie stanowi najbardziej wysunity na poudniowy-wschd region Polski. Wschodnia i poudniowa granica wojewdztwa jest rwnoczenie granic pastwa z Ukrain i Sowacj, a od maja 2004 r. wschodnia granica jest rwnie zewntrzn granic UE (rys. 1).
Rys. 1. Wojewdztwo Podkarpackie w Europejskiej Przestrzeni.
Wojewdztwo Podkarpackie
rdo: R. Burnet wg Blotevogel 2005.
Uwzgldniajc pooenie, zasoby naturalne i materialne, jak rwnie elementy ochrony rodowiska mona wyrni nastpujce funkcje wojewdztwa podkarpackiego w Europie: Funkcja komunikacyjna, zwizana z paneuropejskim korytarzem transportowym Nr 3 (autostrada nr 4, magistrala kolejowa nr 30, port lotniczy Rzeszw-Jasionka); Funkcja ochronna, obejmujca unikatowe w skali europejskiej zasoby przyrodnicze (w tym obszary lene), oraz zasoby kultury materialnej i duchowej; Funkcja produkcyjna, oparta o historycznie uksztatowany przemys lotniczy, wykorzystujcy najnowsze technologie, przede wszystkim w ramach utworzonego z
inicjatywy WSK PZL Rzeszw S.A. Stowarzyszenia Dolina Lotnicza, a take przemys przetwrstwa rolno-spoywczego, elektromaszynowy i chemiczny. Rozwijanie funkcji produkcyjnej regionu dokonuje si take poprzez wytwarzanie ekologicznej, zdrowej ywnoci na rynek krajowy i zagraniczny. Wojewdztwo pod wzgldem wielkoci zajmuje 68. miejsce wrd 254 regionw UE. Powierzchnia Podkarpacia stanowi 11,6% najwikszego regionu UE, a jednoczenie jest prawie 1 500 razy wiksza od najmniejszego. Podkarpackie wielkoci obszaru jest podobne do regionw: wgierskiego Eszak-Alfold, czeskiego Jihozapad, brytyjskiego Eastern Scotland, francuskiego Basse-Normandie oraz do wojewdztwa kujawsko-pomorskiego. Z kolei pod wzgldem liczby mieszkacw Podkarpacie zajmuje 70. miejsce wrd regionw NUTS II. W sporzdzonym w 2004 r. rankingu regionw UE1 ze wzgldu na poziom rozwoju spoeczno-gospodarczego wojewdztwo uplasowao si na 229. miejscu. W badaniach tych wzito pod uwag nastpujce cechy: PKB na jednego mieszkaca (wedug parytetu siy nabywczej), przyrost naturalny na 1000 mieszkacw, miertelno niemowlt, saldo migracji na 1000 mieszkacw, odsetek ludnoci czynnej zawodowo z wyszym wyksztaceniem, liczb lekarzy przypadajc na 100 tys. mieszkacw, wydatki na badania i rozwj (B+R) na jednego mieszkaca, dugo drg (krajowych, regionalnych i gminnych) na 100 km2 powierzchni. Wedug Eurostatu w roku 2004 warto produktu krajowego brutto w Polsce na mieszkaca, liczonego wedug parytetu siy nabywczej, wyniosa 10 908 PPS tj. 50,7% przecitnego poziomu w UE-27. Na kadego mieszkaca wojewdztwa podkarpackiego przypadao ponad 7,6 tys. PPS, a region osiga 35,4% redniego PKB na mieszkaca UE-27. Z analizy przedstawionych powyej danych statystycznych wynika, e wojewdztwo podkarpackie naley do regionw o najniszym poziomie rozwoju spoeczno-gospodarczego w UE. Przyspieszenie rozwoju, a take poprawa poziomu ycia mieszkacw Podkarpacia wymaga podniesienia konkurencyjnoci regionu przy zachowaniu zasady zrwnowaonego rozwoju sieci orodkw miejskich i obszarw wiejskich. Du szans dla przyspieszenia rozwoju wojewdztwa bdzie moliwo korzystania z funduszy UE w latach 2007-2013, co daje nadziej na dalsze zwikszanie inwestycji w regionie. Reasumujc Podkarpacie plasuje si w grupie najmniej zamonych i najmniej rozwinitych regionw UE. Dlatego przyspieszenie jego rozwoju oraz poprawa poziomu ycia mieszkacw wymaga podnoszenia konkurencyjnoci regionu jako caoci, przy zachowaniu zasady zrwnowaonego rozwoju sieci orodkw miejskich i obszarw wiejskich.
Wojewdztwo podkarpackie na tle regionw Unii Europejskiej, Urzd Statystyczny w Rzeszowie, Rzeszw 2004
Tab. 1. Wojewdztwo podkarpackie na tle kraju i Unii Europejskiej. Lp.

1. 2. 3. 4. 5. 6 7. 8
Wyszczeglnienie
Powierzchnia (tys. km)c Ludno (tys. osb) Ludno (%) w wieku produkcyjnym Gsto zaludnienia na 1 km powierzchni (osoba) Przyrost naturalny na 1.000 ludnoci () b Saldo migracji na 1.000 mieszkacw (osoba) Kobiety na 100 mczyzn (osoba) a Przecitne trwanie ycia osb w wieku 0 lat (lata) a mczyni kobiety Pracujcy wg sektorw (%) rolnictwo, owiectwo, lenictwo, rybactwo przemys i budownictwo usugi Wskanik zatrudnienia ogem (%) Wspczynnik aktywnoci zawodowej (%) Stopa bezrobocia rejestrowanego ogem (%) Liczba studentw na 10 tys. mieszkacw (osoba) Nakady na dziaalno badawcz i rozwojow w relacji do PKB w (%) b Samochody osobowe zarejestrowane na 1.000 ludnoci (sztuka) a Ofiary miertelne wypadkw drogowych na 100 tys. ludnoci (osoba) a ka w szpitalach oglnych na 10 tys. mieszkacw (ko) a Turystyczne obiekty zbiorowego zakwaterowania ogem (obiekt) Udzia w wartoci dodanej brutto (w %) rolnictwo, lenictwo, rybowstwo przemys i budownictwo usugi
Wojewdztwo
17,8 2098,0 61,4 118 1,1c -1,0 104,4 71,8 80,2 24,9c 27,8c 47,3c 45,6 54,9 16,2e 374,6 0,36 278 14 42,1 297 2,3a 33,2a 64,5a
Polska
312,7 38.173,8 63,5 122 -0,4 -0,2 106,5 70,4 78,8 17,0c 28,0c 55,0c 52,8cd 64,4cd 14,9e 504 0,56 314 15 49,2 6.972 4,8c 30,7c 64,5c
UE-25
3.959,0 456.863,3 67,1 118 5,0 4.0 105,2 74,8 81,1 5,1 25,2 69,7 63,8cd 70,2cd 9,1 369 1,95 460 11 63,9 200.905 1,9c 26,6c 71,5c
9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18.
19.
rdo danych: Europe in figures, Eurostat yearbook 2005 Rocznik Statystyczny Wojewdztwa Podkarpackiego 2005 US Rzeszw, Rocznik Statystyczny Wojewdztw 2005 GUS Warszawa, Rocznik Statystyczny 2005 GUS Warszawa, Poland in the European Union 2006, GUS Warszawa, Podkarpackie w liczbach 2006, US Rzeszw, a) Dana za 2002 r. b) Dane za 2003 r. c) Dane za 2005 r. d) 15 - 64 lata e) Dane z padziernika 2006 r.
2.2.
Diagnoza sytuacji spoeczno-gospodarczej regionu
Informacje oglne Wojewdztwo podkarpackie zajmuje powierzchni 17 844 km2, co stanowi 5,6% powierzchni kraju i pod tym wzgldem lokuje si na 11. miejscu wrd innych wojewdztw. Stolic Podkarpacia jest Rzeszw, liczcy ponad 160 tys. mieszkacw. Pozostae najwaniejsze orodki miejskie regionu stanowi: Stalowa Wola (ok. 66 tys.), Przemyl (ok. 67 tys.), Mielec (ok. 61 tys.), Tarnobrzeg (ok. 50 tys.), Krosno (ok. 48 tys.), Dbica (ok. 47 tys.), Sanok (ok. 41 tys.), Jarosaw (ok. 40 tys.) (mapa zacznik nr 2). W skad wojewdztwa wchodzi 21 powiatw, 4 miasta na prawach powiatu i 159 gmin. Podkarpackie graniczy z wojewdztwami: maopolskim, witokrzyskim i lubelskim, a take ze Sowacj i Ukrain.
Wojewdztwo podkarpackie dzieli si na 2 podregiony (NUTS III): rzeszowskotarnobrzeski i kroniesko-przemyski. Obrazuje to mapa zacznik nr 3, przedstawiajca take gwne obszary aktywnoci gospodarczej regionu. Pierwszy z nich posiada stosunkowo wikszy potencja gospodarczy, ktry wynika gwnie z wyszego poziomu uprzemysowienia. Ponadto w ramach tego podregionu istnieje potencjalny obszar metropolitalny ze stolic regionu Rzeszowem oraz portem lotniczym Rzeszw-Jasionka. Lepsza ni w podregionie kroniesko-przemyskim jest dostpno komunikacyjna oraz atrakcyjno inwestycyjna. Rwnoczenie, ze wzgldu na bardziej przemysowy charakter podregionu, stosunkowo gorszy jest stan rodowiska przyrodniczego. W podregionie kroniesko-przemyskim, przede wszystkim ze wzgldu na wysokie walory przyrodniczo krajobrazowe, koncentruje si dziaalno turystyczna w wojewdztwie. Podregion jest obszarem o duym udziale powierzchni lasw i obszarw prawnie chronionych. Charakteryzuje si on wyszym wskanikiem stopy bezrobocia, nisz gstoci zaludnienia oraz niszymi dochodami i nakadami inwestycyjnymi. Na terenie obydwu podregionw wystpuj jednak rnorodne obszary problemowe, ktre w przypadku podregionu rzeszowsko-tarnobrzeskiego wynikaj gwnie z likwidacji, bd restrukturyzacji kilku najwikszych monokulturowych przedsibiorstw przemysowych. Liczba ludnoci wojewdztwa podkarpackiego w 2005 r. wynosia 2 098 tys., co odpowiadao 5,5% ludnoci Polski. Wojewdztwo podkarpackie jest obszarem najmniej zurbanizowanym w kraju (w miastach mieszka 40% ludnoci), z wystpujcym jednak zjawiskiem semiurbanizacji, tzn. procesy charakterystyczne dla obszarw miejskich wystpuj na terenach wiejskich i podmiejskich. rednia gsto zaludnienia wynosi 118 osb na 1 km2, co sytuuje wojewdztwo nieco poniej redniej krajowej. Przyrost naturalny na 1000 mieszkacw naley do najwyszych w kraju; w 2005 r. by dodatni i wynosi 1,1, w odrnieniu od ujemnego salda rejestrowanego w innych regionach Polski. Pomimo tego korzystnego wskanika obserwuje si jednak tendencj spadku liczby ludnoci, ktra spowodowana jest gwnie wystpowaniem zjawiska migracji. Ludno wojewdztwa jest stosunkowo moda w sensie demograficznym. Mediana wieku w 2004 r. dla ogu ludnoci wyniosa 34,3 lat; dla kobiet 36,0 i 32,7 dla mczyzn, z tendencj zmiany struktury wiekowej ludnoci wskazujc na malejcy odsetek ludnoci rocznikw najmodszych.
Rys. 2. Prognozowane zmiany w liczbie ludnoci wojewdztwa podkarpackiego w latach 2002-2030 - stan i prognoza
2500 2000 1500 1000 500 0 2002 2003 2004 2005 2010 2015 2020 2025 2030
Rys. 3. Struktura ludnoci wedug wieku wojewdztwie podkarpackim - stan i prognoza

1200 800 400 0 2000 2003 2010 2015 2020 2025 2030
Ludno ogem - miasta - wie Wskanik obcienia ekonomicznego
W wieku przedprodukcyjnym W wieku produkcyjnym W wieku poprodukcyjnym
rdo: opracowanie wasne na podstawie danych US Rzeszw
Poziom i warunki ycia mieszkacw Poziom i warunki ycia mieszkacw wojewdztwa podkarpackiego ksztatuj si poniej przecitnej krajowej. Na niskie wartoci indeksu w tym zakresie wpywaj gwnie: stosunkowo niski poziom przedsibiorczoci, niski stopie telefonizacji stacjonarnej, a take niski poziom dochodw. Poziom dochodw mieszkacw jest wyranie niszy w porwnaniu z innymi regionami. Przecitny miesiczny dochd do dyspozycji na jedn osob w gospodarstwach domowych w 2004 r. wynis 557 z. W odniesieniu do kraju by o 149 z (o 21%) niszy. rednie miesiczne wynagrodzenie brutto w 2005 roku w wojewdztwie wynosio 2082 z i byo najnisze w skali kraju (rednia krajowa 2507 z). Z danych spisowych z 2002 r. wynika, e dla co czwartego mieszkaca wojewdztwa gwnym rdem utrzymania bya emerytura lub renta z pozarolniczego systemu ubezpiecze spoecznych. Na niski poziom ycia mieszkacw Podkarpacia wpyw maj rwnie inne czynniki w postaci niezadowalajcej dostpnoci komunikacyjnej oraz dostpu do usug komunalnych i spoecznych. Odnosi si to zwaszcza do mieszkacw obszarw wiejskich, gwnie w zakresie dostpu do infrastruktury spoeczestwa informacyjnego, specjalistycznych wiadcze zdrowotnych, edukacji oraz usug komunalnych. Na tle kraju Podkarpackie pozytywnie wyrnia si w zakresie zdrowotnoci spoeczestwa oraz stanu rodowiska. Mieszkalnictwo W wojewdztwie podkarpackim stan zasobw mieszkaniowych w kocu 2005 r. wynis 601,6 tys. mieszka, tj. 4,7% oglnej liczby mieszka w kraju. Na 1 mieszkanie przypadao najwicej w kraju, bo a 3,49 osb. Porwnanie podstawowych wskanikw charakteryzujcych warunki mieszkaniowe w ukadzie miasto-wie wskazuje na znaczne dysproporcje. Mieszkania w miecie byy rednio o 20,5 m2 mniejsze ni na terenach wiejskich oraz miay mniejsz liczb izb. Byy natomiast mniej zaludnione w miecie na 1 mieszkanie przypadao 3,09 osoby, a na wsi 3,82. Znaczna cz zasobw mieszkaniowych, zwaszcza realizowanych w przestarzaych technologiach wymaga remontw, docieple, rewitalizacji. Podobnie jak w caym kraju, zasoby komunalne miejskie najczciej s zajmowane przez lokatorw, ktrych wasne zasoby finansowe nie pozwalaj na pokrycie koniecznych prac renowacyjnych i adaptacyjnych. Dziaa rewitalizacyjnych wymaga take najblisze otoczenie terenw mieszkaniowych, m.in. zielece, parki oraz bezporednie drogi dojazdowe. Problem ten dotyczy znacznej czci miast wojewdztwa, gdzie kompleksowej rewitalizacji, polegajcej m.in. na modernizacji i renowacji zabudowy mieszkaniowej oraz przebudowy publicznej infrastruktury, wymagaj cae dzielnice mieszkaniowe. Odnosi si to zarwno do najstarszych miast wojewdztwa, jak i tych orodkw miejskich, ktrych infrastruktura i rynek pracy opieray si na dominacji zlikwidowanych lub obecnie restrukturyzowanych duych zakadw przemysowych. Naley podkreli, e znaczna cz tych miast, jak np.: Rzeszw, Przemyl, Jarosaw, Tarnobrzeg, Jaso, Sanok czy Stalowa Wola, posiada ju opracowane lokalne programy rewitalizacji. Rynek pracy Sytuacja na rynku pracy wojewdztwa, pomimo pewnej poprawy w ostatnich latach, jest nadal niezadowalajca.
Wedug stanu z koca padziernika 2006 r. stopa bezrobocia w wojewdztwie podkarpackim wynosia 16,2% (kraj 14,9%). W porwnaniu z padziernikiem ub. roku stopa bezrobocia zmniejszya si o 1,5%. Wrd zarejestrowanych bezrobotnych ponad 40% stanowiy osoby w wieku do 25 lat. Problemem regionalnego rynku pracy jest bardzo wysoki odsetek dugotrwale bezrobotnych, ktry w 2005 r. wynis 55,3% (kraj 52,2%). Znaczny mankament stanowi przy tym bezrobocie ukryte, zwaszcza na obszarach wiejskich. Bezrobocie ukryte jest zjawiskiem, ktre nie wystpuje w statystykach. Najczciej pojawia si na wsi, dlatego nazywane jest agrarnym. Na Podkarpaciu przyjmuje ono gwnie form przeludnienia agrarnego, ktre wystpuje, gdy z rolnictwa utrzymuje si nadmierna w porwnaniu z wytwarzanym produktem liczba osb. Teoretycznie wszyscy rolnicy s osobami pracujcymi, ale w praktyce wikszo z nich pozostaje bezrobotna. Jedn z przyczyn powstania tego problemu byy przemiany ustrojowe w Polsce. Na podstawie danych Narodowego Spisu Powszechnego z 1988 r. co trzeci pracujcy poza rolnictwem mieszkaniec podkarpackiej wsi by dwuzawodowcem (tzw. chopem-robotnikiem). Mieszkacy wsi stanowili ponad 86% dojedajcych do pracy. W okresie transformacji ludno dwuzawodowa w pierwszej kolejnoci zostaa dotknita bezrobociem. Do pogbienia si tego zjawiska przyczyni si rwnie upadek Pastwowych Gospodarstw Rolnych. Funkcje nierentownych pastwowych i spdzielczych zakadw pracy przejy zakady prywatne, jednake nie odtworzyy one wszystkich miejsc pracy. Do powszechn praktyk jest, e osoby mieszkajce na wsi, mimo zej sytuacji materialnej, nie szukaj pracy. Wynika to ze zych dowiadcze i przekonania o bezskutecznoci poszukiwania zatrudnienia. Wedug raportu pt. Stan i prognoza rozwoju gospodarczego regionu podkarpackiego z lutego 2006 r. bezrobocie ukryte na wsi szacowane jest na ok. 140 tys. osb, co stanowi 78% wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych w regionie. Analiza wskanikw poziomu ycia i rozwoju gospodarczego pozwala zauway, e pomimo zmniejszajcych si dysproporcji w zakresie wyposaenia w infrastruktur techniczn i w zakresie infrastruktury spoecznej w relacji miasto wie, te wci jednak istniej. Niektre gminy wiejskie, szczeglnie te pooone w pobliu orodkw miejskich i wzdu gwnych linii komunikacyjnych s gminami charakteryzujcymi si wysokimi wskanikami. Znacznie gorzej przedstawia si sytuacja rolniczych gmin pnocno wschodnich oraz poudniowo - wschodnich wojewdztwa podkarpackiego, pooonych peryferyjnie wzgldem gwnych orodkw przemysowych. Hamujco na przypieszenie przemian wsi podkarpackiej dziaa rwnie struktura wyksztacenia rolnikw i ich rodzin. W wietle wynikw Spisu Rolnego z 2002 r. wrd ludnoci zwizanej z gospodarstwami rolnymi najwiksza grupa osb (40,2%) posiada wyksztacenie podstawowe oraz zasadnicze zawodowe (27,6%). Ponad 16% ludnoci zwizanej z rolnictwem posiadao wyksztacenie rednie zawodowe, a 4,0% tej populacji wyksztacenie wysze. W szczeglnie trudnej sytuacji na rynku pracy znajduje si modzie i kobiety.
10
20 18 16 14 12
Rys. 4. Bezrobocie rejestrowane w wojewdztwie podkarpackim
250000 200000 150000 100000 50000 0
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 X.2006
Bezrobotni Stopa bezrobocia w wojewodztwie Stopa bezrobocia w kraju

Tab. 2. Stopa bezrobocia w wojewdztwie podkarpackim na tle kraju i Unii Europejskiej
Wyszczeglnienie UE - 25 UE 15 stare kraje UE 10 nowe kraje Polska Podkarpackie
2000 13,5 16,1 16,2
2001 8,6 7,5 14,4 18,2 17,4
2002 8,9 7,8 14,9 19,9 16,9
2003 9,2 8,2 14,5 19,6 16,6
2004 9,2 8,2 14,3 19,0 19,1
2005 8,8 7,9 9,6 17,7 18,4
Wyniki badania LFS (Community Latour force survey);w Polsce - BAEL. rdo: EUROSTAT; baza danych regionalnych REGIO.
W cigu kilku ostatnich lat utrzymywaa si tendencja spadkowa liczby osb pracujcych. W 2004 r. spadek ten uleg wyhamowaniu, a w 2005 r. po raz pierwszy odnotowano wzrost liczby pracujcych. W kocu 2005 r. liczba pracujcych w wojewdztwie wyniosa 639,1 tys. osb, tj. o 0,6% (o 3,6 tys.) wicej w porwnaniu z rokiem poprzednim. Pracujcy w wojewdztwie podkarpackim stanowili 5,1% pracujcych w kraju, przy liczbie ludnoci stanowicej 5,5% ludnoci Polski. Sektor prywatny skupia ponad 70% pracujcych, wrd ktrych ponad 1/3 stanowili pracujcy w rolnictwie. Podobnie jak w latach poprzednich, najwikszy odsetek wrd pracujcych poza rolnictwem stanowili pracujcy w przemyle (31%), handlu i naprawach (19%) oraz edukacji (11%). Struktura pracujcych odbiega od przecitnej w Polsce. Charakteryzuje si wikszym udziaem pracujcych w rolnictwie (w 2005 r. o 7,7 punktu procentowego), natomiast znacznie niszym w usugach rynkowych (o 8,6 punktu procentowego).
Rys.5. Struktura pracujcych w wojewdztwie podkarpackim w 2005 roku.
24,9% 23,7% Przemys Usugi nierynkowe 28,2% 19,1% 4,1% Budownictwo Usugi rynkowe Rolnictwo, owiectwo, lenictwo, rybactwo
rdo: Rynek pracy w wojewdztwie podkarpackim w latach 2002-2005, US Rzeszw 2006
11
W najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy wojewdztwa znajduj si osoby mode, tj. do 34 roku ycia (prawie 60% bezrobotnych), oraz o niskim poziomie wyksztacenia (z zasadniczym zawodowym, gimnazjalnym i poniej). W trudniejszej sytuacji na rynku pracy s kobiety, zwaszcza na obszarach wiejskich, ktre w I poowie 2006 r. stanowiy 56,4% zarejestrowanych bezrobotnych (udzia kobiet w oglnej liczbie bezrobotnych na obszarach wiejskich - 54,6%).
Rys. 6. Wskanik zatrudnienia wedug wyksztacenia
90 80 70 60 50 40 30 20 10 2001 Wysze 2002 2003 2004 Policealne i rednie
250 200 150 100 50 0 350 300
Rys. 7. Struktura aktywnoci zawodowej wedug wyksztacenia
2001
2002
2003
2004
rednie oglnoksztacce Podstawowe/gimnazjalne
Zasadnicze zawodowe
Wysze rednie oglnoksztacce Podstawowe/gimnazjalne
Policealne i rednie Zasadnicze zawodowe
Wobec wysokiego wzrostu liczby ludnoci w wieku produkcyjnym, zasoby ludzkie s wykorzystywane w sposb dalece niewystarczajcy.
Rys. 8. Wskanik zatrudnienia wedug wieku 80 70 60 50 40 30 20 10
2001
15-24 45-54
Rys. 9. Struktura aktywnoci zawodowej wedug wieku 300 250 200 150 100 50
2002
25-34
2003
55 i wicej
2004
35-44
0 2001
15-24 25-34
2002
35-44
2003
45-54
2004
55 i wicej
Po wstpieniu Polski do UE szczeglny problem stanowi odpyw wysoko wykwalifikowanych pracownikw z wojewdztwa do pracy poza granicami kraju. Odnosi si to zwaszcza do brany budowlanej i medycznej, gdzie na lokalnych rynkach pracy zauwaalny jest ju niedostatek kadr o odpowiednich kwalifikacjach. Ma miejsce rwnie bardzo niekorzystne zjawisko odpywu z wojewdztwa uzdolnionej modziey, ktra po ukoczeniu studiw w najwikszych orodkach akademickich kraju nie wraca do regionu. Gospodarka W oparciu o potencjalne warunki i czynniki rozwoju, wyksztaciy si 3 podstawowe funkcje wojewdztwa w gospodarce krajowej: przemysowa, rolnicza oraz rekreacyjnowypoczynkowa i turystyczna. Struktura zatrudnienia w wojewdztwie podkarpackim odzwierciedla typowe dla caej gospodarki polskiej zapnienie i odbiega od struktury zatrudnienia w gospodarkach rynkowych krajw rozwinitych. Pracujcy w wojewdztwie w usugach nierynkowych stanowili jedynie 19% ogu pracujcych w roku 2004, co daje 10. miejsce w kraju (18,2% w Polsce).
12
W 2004 r. wojewdztwo podkarpackie wytworzyo 3,8% produktu krajowego brutto. W przeliczeniu na 1 mieszkaca PKB wynis ok. 16,9 tys. z, co plasuje je na 15. pozycji w kraju. Jak ju zaznaczono, wytworzony PKB w podregionach wojewdztwa (NUTS III) jest zrnicowany. Jest to wynikiem historycznie uksztatowanego wikszego uprzemysowienia regionu rzeszowsko tarnobrzeskiego (lokalizacji w okresie przedwojennym zakadw tzw. Centralnego Okrgu Przemysowego). W podregionie rzeszowsko-tarnobrzeskim PKB w przeliczeniu na 1 mieszkaca wynis 18,8 tys. z, za w podregionie kroniesko-przemyskim 14,5 tys. z co plasuje je odpowiednio na 30. i 42. miejscu na 45 podregionw Polski. Naley jednak podkreli, e podregion rzeszowsko-tarnobrzeski na przewaajcej czci swojego obszaru boryka si od kilku lat z negatywnymi konsekwencjami upadku, bd restrukturyzacji monokulturowych zakadw przemysowych. Dotyczy to zwaszcza takich orodkw miejskich (i ich otoczenia) jak Tarnobrzeg (w okresie prosperity w przemyle siarkowym zatrudnionych byo ok. 13 tys. pracownikw), Stalowej Woli (w okresie prosperity w przemyle maszynowo-zbrojeniowym zatrudnionych byo ok. 25 tys. osb) oraz Dbicy (w okresie prosperity zatrudnionych byo w przemyle chemicznym i rolnospoywczym ok. 8 tys. osb). W konsekwencji wikszo powiatw omawianego podregionu dotknita jest analogicznymi problemami spoeczno-gospodarczymi w postaci wysokiej stopy bezrobocia, zuboenia spoecznego, czy te saboci sektora MP. Pomimo powyszych problemw wan rol w gospodarce wojewdztwa nadal odgrywa przemys, ktrego udzia w PKB regionu wynosi ok. 30%. Produkcja ta stanowi ok. 4,5% produkcji przemysowej kraju. W przeliczeniu na jednego mieszkaca Podkarpackie w tym zakresie zajo 13. miejsce wrd wojewdztw. W strukturze przemysu dominuj: przemys lotniczy, elektromaszynowy, chemiczny i spoywczy, ktre wytwarzaj cznie prawie 70% produkcji przemysowej wojewdztwa. Wan rol odgrywaj take: przemys szklarski, materiaw budowlanych, drzewny oraz lekki. Wykorzystuj one rnorodne i bogate zasoby surowcowe regionu: zoa gazu ziemnego, ropy naftowej, siarki, wapieni, gipsu i kruszyw naturalnych. Atutem Podkarpacia jest zlokalizowanie na jego obszarze centrum polskiego przemysu lotniczego klastra przemysowego Dolina Lotnicza. Na Politechnice Rzeszowskiej z kolei funkcjonuje jedyny w kraju cywilny Wydzia Lotniczy i Szkoa Pilotau. Dolina Lotnicza skupia w ramach utworzonego stowarzyszenia przedsibiorstwa oraz instytucje zwizane z przemysem lotniczym i odgrywa wiodc rol w dziedzinie innowacyjnoci w wojewdztwie. Lokalizacja Doliny Lotniczej wynika midzy innymi z duej koncentracji firm przemysu lotniczego, orodkw naukowo-badawczych oraz rozwinitego zaplecza edukacyjnego i szkoleniowego w wojewdztwie podkarpackim. Za centrum Doliny Lotniczej naley uzna Rzeszw stolic wojewdztwa i najwiksze miasto regionu. Gwnym celem Doliny Lotniczej jest przeksztacenie Polski poudniowo-wschodniej w jeden z wiodcych w Europie regionw lotniczych, ktry bdzie dostarcza rnorodne produkty i usugi z zakresu przemysu lotniczego dla najbardziej wymagajcych klientw. Skutkiem tego ma by dynamiczny rozwj regionu, zwikszenie liczby miejsc pracy oraz poprawa warunkw ycia mieszkacw. Obecnie Stowarzyszenie Dolina Lotnicza skupia ponad 50 czonkw, tworzcych jednoczenie klaster przemysu lotniczego. Mona wrd nich wyrni: - due przedsibiorstwa o dugoletniej historii;
13
zakady wydzielone z duych firm w procesie restrukturyzacji; mae i due przedsibiorstwa prywatne, czsto zakadane przez byych pracownikw firm lotniczych na pocztku lat 90-tych; firmy z kapitaem zagranicznym budowane od podstaw; instytucje naukowe; instytucje wsparcia biznesu.
Dziaalno firm skupionych w klastrze ma zarwno charakter produkcyjny, jak i usugowo-handlowy. Niezwykle istotnym aspektem funkcjonowania klastra jest dziaalno badawczo rozwojowa. Dlatego w styczniu 2004 roku powoano Centrum Zaawansowanych Technologii Aeronet Dolina Lotnicza. W jego skad, oprcz przedsibiorstw zwizanych z przemysem lotniczym, wchodz rwnie: Uniwersytet Rzeszowski, Politechniki: Rzeszowska, Lubelska, dzka, Czstochowska oraz Warszawska, Instytut Lotnictwa w Warszawie, Instytut Podstawowych Problemw Techniki Polskiej Akademii Nauk oraz Instytut Maszyn Przepywowych im. Roberta Szewalskiego Polskiej Akademii Nauk. Pomimo dotychczasowych sukcesw wynikajcych z funkcjonowania Doliny lotniczej, nadal brakuje silnych podmiotw gospodarczych dziaajcych w branach innowacyjnych i wysoko zaawansowanej technologii, ktre mogyby wykorzysta istniejcy w regionie potencja naukowo-techniczny. W okresie ostatnich kilku lat wzrasta znaczenie i pozycja sektora informatycznego Podkarpacia. Sektor ten posiada w chwili obecnej siln reprezentacj w postaci: Asseco Poland S.A. jako najwikszej firmy informatycznej w Polsce, a take Opteam S.A., ZETO Rzeszw Sp. z o.o., podmiotw zrzeszonych w klastrze Informatyka Podkarpacka oraz orodkw akademickich Politechniki Rzeszowskiej i Wyszej Szkoy Informatyki i Zarzdzania w Rzeszowie. Widoczny jest rwnie rozwj sektora farmaceutycznego , reprezentowanego m.in. przez firmy: ICN Polfa Rzeszw S.A., Sanofi-Aventis Sp. z o.o (zakad produkcyjny w Rzeszowie) oraz Sanfarm Sp. z o.o. (Nowa Dba). Na koniec 2005 roku w wojewdztwie podkarpackim w rejestrze REGON zarejestrowanych byo blisko 140 tys. podmiotw gospodarki narodowej. Stanowiy one jedynie 3,9% podmiotw zarejestrowanych w kraju. W porwnaniu z rokiem 1999 przyrost liczby podmiotw w wojewdztwie wynis 12,2% i by niszy ni w kraju o 6,7 punktw proc. Struktura podmiotowa gospodarki wojewdztwa podkarpackiego charakteryzuje si duym udziaem sektora prywatnego (95,6%, z czego 85,25% to osoby fizyczne prowadzce dziaalno gospodarcz). Podmioty zatrudniajce do 9 osb stanowi 94,7% ogu. Wystpuj przy tym dysproporcje w lokalizacji geograficznej omawianych przedsibiorstw (najwicej podmiotw zarejestrowanych w rejestrze REGON w 2005 r. miao siedzib w Rzeszowie (18,4 tys.) i powiecie rzeszowskim (10,2 tys.), a najmniej w powiatach bieszczadzkim (2,1 tys.) oraz leskim i lubaczowskim (po 2,5 tys.). Wystpuje zjawisko koncentracji MP na obszarach najwikszych orodkw miejskich; znacznie wolniejszy ich rozwj ma miejsce natomiast na terenach wiejskich. W strukturze podmiotw gospodarczych w wojewdztwie najliczniejsz grup stanowi podmioty zarejestrowane w sekcji handel i naprawy (34,1% ogu). Podmioty gospodarze
14
zarejestrowane w przemyle stanowi 10,6%, a w sekcji budownictwo 9,8% ogu zarejestrowanych podmiotw.
Rys. 10. Struktura podmiotw gospodarki narodowej zarejestrowanych w rejestrze REGON wedug sektorw stan na 31.XII. 2005 r.
10,6%
16,8% 4,5% 3,9%
34,1% 13,3% 7,0%
9,8%
handel i naprawy transport, gospodarka magazynowa i czno edukacja pozostae
przemys budownictwo obsuga nieruchomoci i firm ochrona zdrowia i pomoc spoeczna
Generalnie sektor MP w wojewdztwie boryka si z powanymi problemami finansowymi, ktre rzutuj w konsekwencji na jego innowacyjno i konkurencyjno na rynku. Gwnym ograniczeniem uzyskania finansowania zewntrznego s znaczce koszty i trudnoci w pozyskiwaniu kredytw. Istotnym mankamentem w dziaalnoci czci firm jest take niezadowalajca jeszcze wiedza i wiadomo koniecznoci stosowania innowacyjnoci w swojej dziaalnoci. Problemy te maj zdecydowanie ujemny wpyw na stan kondycji sektora MP i perspektywy jego rozwoju w sytuacji postpujcych procesw globalizacyjnych w gospodarce oraz stale rosncej konkurencji, w tym zwaszcza pastw ociennych oferujcych tasz si robocz i surowce. Pomimo tych problemw analiza sprzeday eksportowej produktw, towarw i materiaw podkarpackich przedsibiorstw w latach 1999-2004 wskazuje na wzrost udziau eksportu z 12,7% w 1999 r. do 19,2% w 2004 r. Utrzymuje si tendencja wzrostowa tego wskanika. Niemniej jednak wedug raportu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsibiorczoci eksport przedsibiorstw stanowi 3,9% eksportu MP w Polsce, co lokuje region na 10. miejscu w kraju. Gwnym partnerem handlowym wojewdztwa s Niemcy. Nakady inwestycyjne w wojewdztwie podkarpackim poniesione w roku 2004 stanowiy 4,1% nakadw inwestycyjnych kraju. Pod tym wzgldem w przeliczeniu na jednego mieszkaca Podkarpacie zajmuje take odleg 10. lokat wrd wojewdztw. Ponad 66% tych nakadw ponis sektor prywatny. W ostatnich latach na Podkarpaciu mona byo zaobserwowa si niekorzystne zjawisko: wiele firm i instytucji przenioso siedziby swoich centrali lub oddziaw regionalnych poza teren wojewdztwa. Wikszo z nich zlokalizowana bya w Rzeszowie. Przykadami s tu m.in.: Telekomunikacja Polska S.A., Bank PKO BP, Alima Gerber S.A., Powszechny Zakad Ubezpiecze S.A., Karpacka Spka Gazownictwa Sp. z o.o. Nie udao si rwnie powoa podkarpackiego holdingu energetycznego. Sytuacja taka niesie za sob negatywne skutki. Przede wszystkim nastpuje reorganizacja firm, ktrej wynikiem s redukcje zatrudnienia. W efekcie wykwalifikowane kadry odpywaj z regionu, szukajc nowych miejsc pracy. Proces ten jest rwnoczenie negatywn promocj wojewdztwa, ktre w opinii potencjalnych
15
inwestorw staje si miejscem mao atrakcyjnym. Sytuacja taka ma znaczcy wpyw na marginalizacj Podkarpacia. Poziom inwestycji i aktywnoci kapitau zagranicznego w wojewdztwie jest zdecydowanie niezadowalajcy. Inwestycje te w wojewdztwie stanowiy jedynie 2,3% wszystkich inwestycji zagranicznych w Polsce (11. miejsce w kraju). Koncentruj si one gwnie na obszarach najwikszych miast. Due znaczenie w przyciganiu kapitau zagranicznego maj specjalne strefy ekonomiczne SSE Euro-Park Mielec i Tarnobrzeska SSE Euro-Park Wisosan zlokalizowane w rnych miejscach wojewdztwa. Specjalna Strefa Ekonomiczna EURO-PARK MIELEC powstaa jako pierwsza w Polsce w 1995 r. Dzi na mapie gospodarczej Polski zajmuje miejsce szczeglne. SSE EURO-PARK MIELEC jest obszarem o wyjtkowych dla przedsibiorcw warunkach do szybkiego zwrotu inwestycji i efektywnego gospodarowania, oferujcym wieloletnie ulgi podatkowe i udogodnienia. Strefa zlokalizowana jest w 12 miejscowociach poudniowowschodniej Polski. czny obszar SSE EURO-PARK MIELEC wynosi 786 ha. Dotychczas w SSE EURO - PARK MIELEC wydano 117 zezwole na prowadzenie dziaalnoci gospodarczej, czego rezultatem s inwestycje w wysokoci 2,8 miliarda zotych i 11 220 nowych miejsc pracy. Tarnobrzeska Specjalna Stref Ekonomiczna EURO-PARK WISOSAN zostaa ustanowiona w 1997 r. na okres 20 lat. Obszar strefy wynosi 1074,11 ha. Strefa jest zlokalizowana w siedmiu podstrefach na terenie piciu wojewdztw: Podkarpackiego witokrzyskiego Mazowieckiego Lubelskiego Dolnolskiego. Dotychczas w TSSE EURO-PARK WISOSAN udzielono 135 zezwole na prowadzenie dziaalnoci gospodarczej. Przedsibiorcy strefowi, wrd ktrych 26 to podmioty zagraniczne, utworzyli do tej pory ponad 13 000 miejsc pracy. Wydatki inwestycyjne w strefie osigny warto blisko 1,8 mld z. Generalnie niska atrakcyjno inwestycyjna wojewdztwa jest gwnie skutkiem niedostatecznej dostpnoci komunikacyjnej. Spowodowana jest ona take brakiem odpowiednio przygotowanych terenw inwestycyjnych, zwaszcza w czci powiatw podregionu kroniesko-przemyskiego. Pomimo tej niekorzystnej sytuacji, zainteresowanie terenami inwestycyjnymi w wojewdztwie podkarpackim jest stosunkowo due - dotyczy ok. 100 ha rocznie. W 2006 roku do Centrum Obsugi Inwestora wpyno okoo 60 zapyta. Inwestorzy gwnie interesowali si terenami w peni uzbrojonymi, z dogodn infrastruktur komunikacyjn. Pooenie geograficzne wojewdztwa sprzyja rozwojowi gospodarczej wsppracy transgranicznej, ze szczeglnym uwzgldnieniem wschodniej granicy Unii Europejskiej. W ramach tej wsppracy realizowane s take inicjatywy i przedsiwzicia takie jak: misje gospodarcze, spotkania wadz oraz przedstawicieli przedsibiorstw i instytucji otoczenia biznesu, konferencje, warsztaty, szkolenia, seminaria i wizyty studyjne. Jednake ich intensywno oraz zakres, z uwagi na problemy finansowe przedsibiorstw i instytucji otoczenia biznesu, nie jest wystarczajca. Rzutuje to w sposb ujemny na poziom wymiany handlowej m.in. z przygranicznymi regionami Ukrainy i Sowacji.
16
Nie w peni zadowalajca sytuacja ma rwnie miejsce w zakresie wspierania rozwoju przedsibiorczoci przez tzw. instytucje otoczenia biznesu. Pomimo stosunkowo duej ich liczby (ok. 70) borykaj si one w wikszoci z problemem braku wystarczajcych rodkw finansowych na rozwj wasnej bazy technicznej oraz prowadzenie dziaalnoci. Skutkuje to trudnociami w zatrudnieniu i utrzymaniu fachowej kadry, co ogranicza moliwoci dostarczenia przedsibiorcom kompleksowego pakietu usug, zwaszcza z zakresu szkole i doradztwa. Niezadowalajcy jest take zakres udzielanego wsparcia kapitaowego dla MP. Utworzony w 2004 r. Podkarpacki Fundusz Porcze Kredytowych, ktrego aktualny kapita porczeniowy wynosi ponad 7,5 mln z, znajduje si w pocztkowej fazie swojej dziaalnoci. Dotychczas udzielono 55 porcze na kwot 4,5 mln z. Na terenie wojewdztwa funkcjonuj rwnie 3 lokalne fundusze porczeniowe i 5 poyczkowych, jednak ich liczba i zakres prowadzonej dziaalnoci jest niezadowalajca w stosunku do potrzeb. Lokalne fundusze poyczkowe z cznym kapitaem 8,5 mln z udzieliy ok. 460 poyczek w przecitnej wysokoci 37 tys. z. Drugim podstawowym dziaem gospodarki jest rolnictwo. Charakteryzuje si ono pewn specyfik, ktra wynika z duego zrnicowania warunkw przyrodniczych, spoecznogospodarczych, infrastrukturalnych, ekologicznych i historycznych. W dziedzinie stosunkw fizjograficznych region obejmuje bowiem obszary grskie i podgrskie (poudniowowschodnia cz) oraz nizinne (pnocno-zachodnia cz). Charakterystyczn cech jest due rozdrobienie agrarne dominuj gospodarstwa rolne o powierzchni w przedziale od 1 do 5 ha, ktre stanowi ponad 80% wszystkich gospodarstw, a rednia powierzchnia gospodarstwa wynosi 3,61 ha (rednia w kraju 7, 65 ha). Niewielki jest rwnie odsetek ludnoci posiadajcej wysze wyksztacenie (ok. 4%), zamieszkujcej te obszary. Sytuacja ta powoduje, e utrzymanie si rolnikw tylko z pracy na swoim gospodarstwie rolnym jest niemoliwe oraz znacznie ogranicza efektywno gospodarowania. Niska towarowo wielu gospodarstw rolnych jest midzy innymi wynikiem braku ich doinwestowania oraz sabo rozwinitym systemem powiza (kontraktacji) pomidzy rolnikami a przetwrcami artykuw rolno spoywczych. Sektor przetwrstwa rolnospoywczego jest stosunkowo dobrze rozwinity, gwnie w branach misnej, zboowomynarskiej, owocowo-warzywnej, mleczarskiej i cukrowniczej. Niestety nadal niski jest stopie samoorganizacji rolnikw i wiadomo potrzeby zrzeszania si np. w grupy producentw rolnych, co w znacznej mierze ogranicza moliwoci sigania po rodki finansowe. Kolejnym charakterystycznym elementem jest znaczny udzia ludnoci wiejskiej w wojewdztwie. Wynosi on ponad 60% i jest jednym z najwikszych w kraju. Z jednej strony umoliwia to rozwj pracochonnych kierunkw produkcji, w tym ywnoci wysokiej jakoci pochodzcej z gospodarstw ekologicznych oraz przetwrstwa rolno spoywczego opartego w czci na tradycyjnych metodach wytwarzania, tym bardziej, e obserwowany jest od kilku lat stay wzrost popytu w tym zakresie. Z drugiej strony due przeludnienie wsi wymusza konieczno tworzenia na obszarach wiejskich nowych miejsc pracy poza rolnictwem, w tym m.in.: w usugach, handlu, rzemiole, drobnym przemyle i agroturystyce oraz w nieodlegym czasie w enoturystyce. To z kolei uwarunkowane jest odpowiednio rozwinit infrastruktur na obszarach wiejskich, ktra w wielu wypadkach jest niewystarczajca zarwno pod wzgldem ilociowym, jak rwnie jakociowym (np. drogi).
17
Wojewdztwo posiada natomiast dobre warunki dla rozwoju turystyki, ktra przy odpowiednich dziaaniach i inwestycjach ma szans sta si jedn z gwnych gazi gospodarki w regionie. W 2005 r., pomimo szeregu brakw w infrastrukturze, region odwiedzio prawie 3 mln turystw. Potencja innowacyjny oraz infrastruktura badawczo-rozwojowa Pod wzgldem potencjau innowacyjnego oraz rozwoju infrastruktury badawczorozwojowej Podkarpacie, pomimo odnotowanego postpu w ostatnich latach plasuje si zdecydowanie poniej redniej krajowej. Na obszarze wojewdztwa dziaa 53 jednostki w tym zakresie (gwnie szkoy wysze, jednostki obsugi nauki, jednostki rozwojowe). Udzia wojewdztwa podkarpackiego w krajowych nakadach ogem na dziaalno B+R (RTD) wynis zaledwie 2% (10. miejsce w kraju). Nakady wewntrzne na dziaalno B+R (RTD) w wojewdztwie podkarpackim wyniosy w 2005 r. 111,6 mln z (w 2004 r. 104 mln z, w 2003 r. 115,4 mln z, w 2000 r. 122,9 mln z). Nakady ogem (budetowe i pozabudetowe) na prace B+R (RTD) przypadajce na jednego mieszkaca Podkarpacia w 2005 r. wyniosy 53 z 10. miejsce w kraju (2004 r. 50 z 10. miejsce, w 2003 r. 55 z - 9. miejsce). Natomiast wydatki na B+R (RTD) per capita w 2005 r. w Polsce wyniosy 146 z (w 2004 r. - 135 z, w 2003 r. - 119 z). Rwnie pod wzgldem zatrudnienia pracownikw naukowo badawczych w przeliczeniu na 1000 osb aktywnych zawodowo sytuacja jest wysoce niezadowalajca, gdy wojewdztwo zajmuje przedostatnie miejsce w kraju. W roku 2004 na 1000 osb aktywnych zawodowo przypadao 1,1 pracownika naukowo-badawczego (rednia krajowa wynosia 3,6).
Rys. 11. Pracownicy naukowo-badawczy na 1000 osb aktywnych zawodowo w 2004 r.
9,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0
ki e po ls Po ki e dk ar pa ck ie Po dl as ki e Po m or sk ie sk ie Lu be ls ki e Lu bu sk ie Ku ja w sk opo m or az ow ie c
Wojewdztwa Polska
rdo: opracowanie wasne na podstawie danych GUS Warszawa
Niezadowalajca sytuacja ma miejsce take w zakresie wdraania systemw zarzdzania jakoci, pomimo odnotowanego postpu w ostatnich latach. W skali regionu w zakresie dziaa proinnowacyjnych pozytywn rol odgrywaj orodki badawcze wyszych uczelni, a zwaszcza Politechnika Rzeszowska. Prowadzi ona badania i dokonuje wdroe w zakresie budowy maszyn i lotnictwa, nowoczesnych technologii tworzyw sztucznych, nowych rozwiza z dziedziny automatyki i sterowania. Due znaczenie ma rwnie dziaalno Instytutu Gospodarki Wyszej Szkoy Informatyki i Zarzdzania w Rzeszowie (m.in. badania koniunktury gospodarczej). Omawiane orodki borykaj si jednak z problemami, gwnie w zakresie stanu posiadanej bazy i wyposaenia badawczorozwojowego.
W ie Za lk op ch od ol sk ni ie op om or sk ie
18
Wasn dziaalno badawczo-rozwojow prowadz take wiodce w regionie zakady produkcyjne, m.in.: WSK PZL Rzeszw S.A., PZL Mielec Sp. z o.o., Zelmer, ICN Polfa Rzeszw S.A., Zakady Porcelany Elektrotechnicznej ZAPEL S.A. w Boguchwale, ELMAK Sp. z o.o. w Rzeszowie, Fabryka rub RUBEX w acucie, Rafineria Nafty Jedlicze S.A., Zakady Metalowe DEZAMET S.A., GEYER&HOSAJA w Radomylu Wielkim. Wrd wiodcych podmiotw prowadzcych wasn dziaalno badawczo-rozwojow wymieni naley rwnie Asseco Poland S.A., ktre zajmuje czoow pozycj w tym zakresie nie tylko w naszym regionie, ale rwnie wrd przedsibiorstw sektora informatycznego w skali caego kraju. Efekty podejmowanych dziaa innowacyjnych wrd ww. firm skutkuj przede wszystkim wzrostem poziomu ich konkurencyjnoci nie tylko na rynku regionalnym, ale take krajowym i midzynarodowym. Z bada ankietowych wynika, e przedsibiorstwa regionu charakteryzuj si nisk innowacyjnoci. Rwnoczenie przedsibiorcy deklaruj zainteresowanie tworzeniem i realizacj rozwoju gospodarki opartej na wiedzy, umiejtnociach i technologiach innowacyjnych. Jednak bariery we wdraaniu innowacyjnoci skutecznie zniechcaj do podejmowania dziaa w tym zakresie. Brak rodkw na dostp do technologii i na uruchomienie nowej produkcji, wysokie koszty certyfikacji i uzyskania pozwole oraz dua konkurencja nale do najczciej wymienianych problemw. Niska jest rwnie skonno do wsppracy pomidzy przedsibiorcami a jednostkami naukowymi. W opinii podkarpackich przedsibiorcw obszarem, ktry wymaga najwikszego wsparcia jest zapewnienie skutecznego systemu finansowania innowacji, co umoliwioby podejmowanie firmom innowacyjnym podjcie ryzyka, jakie jest nieodcznym atrybutem dziaalnoci innowacyjnej. Poziom popytu na badania i innowacje wynika rwnie z niskiej wiadomoci przedsibiorcw, e strategia rozwoju firmy w oparciu o wprowadzanie innowacji jest najlepszym sposobem budowania konkurencyjnoci przedsibiorstwa. Nakady na dziaalno innowacyjn w przedsibiorstwach przemysowych w 2005 r. stanowiy ok. 75% ogu nakadw na dziaalno B+R w wojewdztwie (ok. 9,2% krajowych nakadw na dziaalno B+R w przemyle 4. miejsce w kraju). Rol orodkw innowacyjnoci w zakresie organizacji dziaalnoci gospodarczej spenia take 5 funkcjonujcych inkubatorw przedsibiorczoci. Zarwno liczba, jak i zakres prowadzonej przez te podmioty dziaalnoci, w stosunku do wystpujcych potrzeb, jest nadal niewystarczajca. Bezsprzecznym atutem wojewdztwa w omawianym zakresie jest wspomniany ju klaster innowacyjny sektora lotniczego Dolina Lotnicza, ktry skupia obecnie 55 przedsibiorstw hi-tech. Liderem konsorcjum jest WSK PZL Rzeszw S.A. Ponadto w bezporednim ssiedztwie lotniska Rzeszw Jasionka realizowany jest projekt: Podkarpacki Park Naukowo-Technologiczny wspfinansowany ze rodkw Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjnoci Przedsibiorstw. Powysze przedsiwzicia stanowi praktyczne przykady wdraania w wojewdztwie opracowanej w drodze konsensusu spoecznego Regionalnej Strategii Innowacji. Przyczynia si ona rwnie w pewnym stopniu, aczkolwiek jeszcze niewystarczajcym do poprawy sytuacji w zakresie biecej wsppracy pomidzy sektorem nauki i gospodarki. Szczeglnie odczuwalny jest natomiast brak w wojewdztwie dostatecznej liczby centrw innowacji, laboratoriw ukierunkowanych na usugi innowacyjne dla przedsibiorstw czy te inkubatorw technologicznych.
19
Infrastruktura komunikacyjna Wojewdztwo podkarpackie pooone jest w cigu istniejcych bd potencjalnych korytarzy transportowych o zasigu transeuropejskim. Rzeszw, lecy na skrzyowaniu historycznie uksztatowanych szlakw transportowych, spenia wan funkcj jako wze komunikacyjny w poudniowo-wschodniej czci kraju. Ponadto, w pobliu miasta znajduje si lotnisko krajowe Rzeszw - Jasionka. W wojewdztwie krzyuj si midzynarodowe szlaki drogowe: trasa E-40 (Wrocaw Rzeszw - Lww) czca Europ Zachodni z Ukrain, trasa E-371 (Radom Rzeszw - Koszyce) oraz droga krajowa nr 19, tzw. Via Baltica, czca kraje nadbatyckie z poudniow czci Europy. Przez region przebiega magistrala kolejowa E-30 relacji Drezno Wrocaw Krakw Rzeszw Lww - Kijw (tzw. europejski cig transportowy). Ukad sieci transportowych w wojewdztwie przedstawia mapa zacznik nr 4. Gwnym problemem wojewdztwa jest jednak niedostateczny stan techniczny infrastruktury drogowej i kolejowej. Podstawow sie drogow tworz drogi krajowe i wojewdzkie, uzupenione drogami powiatowymi i gminnymi. Gsto sieci drogowej wynosi 77,6 km na 100 km2, podczas gdy w kraju 79,6 km na 100 km2. Drogi krajowe, ktre stanowi tylko 5% sieci drg wojewdztwa, obsuguj ponad 50% caego ruchu. czna dugo tych drg wynosi 770,6 km. Stan techniczny krajowej sieci drogowej w wojewdztwie jest niezadowalajcy. Okoo 16,7% sieci jest w stanie zym, wymagajcym natychmiastowej odnowy, ok. 36,6% w stanie niezadowalajcym, a 46,7% moe by uznane za dobre, nie wymagajce adnych zabiegw. Cakowita dugo drg wojewdzkich na terenie wojewdztwa wynosi 1 653 km. Ich stan techniczny jest rwnie niezadowalajcy. Okoo 30% tej sieci jest w stanie zym, 52% w stanie budzcym zastrzeenia, a jedynie 18% w stanie dobrym. Na terenie wojewdztwa wystpuje gsta sie drg powiatowych, ktrych cakowita dugo wynosi ok. 6 360 km. Okoo 4% drg powiatowych ma nawierzchni gruntow, a stan techniczny drg o nawierzchni ulepszonej jest w 70% niezadowalajcy. Zaledwie 25% drg powiatowych nie wymaga odnowy. Sie drg gminnych na obszarze wojewdztwa ma dugo 5 245 km, w tym drg o nawierzchni twardej ulepszonej jest 4 034 km, co stanowi tylko 61% cakowitej ich dugoci. Gsto drg krajowych na obszarze wojewdztwa wynosi 4,29 km/100 km2 i jest nisza od redniej krajowej wynoszcej 5,8 km/100 km2. Gsto drg wojewdzkich, powiatowych i gminnych jest rwnie nisza od redniej krajowej. Zy stan sieci transportowej wojewdztwa podkarpackiego wpywa na nisk konkurencyjno regionu. Stwarza take powane zagroenia dla bezpieczestwa uytkownikw drg. Dla przykadu w 2005 r. odnotowano 2 244 wypadkw, w ktrych zgino 286 osb. Utrudnienia w komunikacji powiksza brak drg szybkiego ruchu czcych wojewdztwo z gwnymi orodkami regionalnymi w kraju. Wyranie odczuwalny brak wanych tras drogowych na kierunkach wschd-zachd i pnoc-poudnie oraz poczenia z centrum kraju stwarza konieczno budowy autostrady A4 oraz drg ekspresowych: S19 i S74. Planowane w tym zakresie przez Rzd Polski zamierzenia wymagaj rozwoju elementw wicych sieci, zwaszcza o znaczeniu krajowym i regionalnym, gwnie w aspekcie dojazdw do planowanej autostrady i drg ekspresowych oraz budowy infrastruktury centrw logistycznych. Brakuje obwodnic miast, przede wszystkim na trasie do granicy pastwa z Ukrain, jak rwnie mostw na rzekach, szczeglnie na Wile, Sanie i Wisoku. Na obu granicach (ze Sowacj i Ukrain) funkcjonuj
20
przejcia graniczne transportu kolejowego i drogowego, zarwno o charakterze lokalnym, jak i tranzytowym. Nadal niewystarczajca jest jednak ilo tych przej oraz infrastruktura logistyczna ich otoczenia, pomimo podejmowanych i w czci zrealizowanych w ostatnich latach dziaa inwestycyjnych w tym zakresie. Publiczny transport autobusowy na terenie wojewdztwa obsuguje prawie 2500 linii regularnej komunikacji krajowej. Ich dugo siga 109 tys. km. Ponadto w 16 miastach regionu funkcjonuje sie komunikacji miejskiej, opartej na komunikacji autobusowej. Dugo linii komunikacji miejskiej w wojewdztwie wynosi 3101 km. Brak jest systemu czenia transportu indywidualnego i publicznego. W obsug miejskich systemw komunikacyjnych nie jest wczona kolej. Tabor komunikacyjny jest w duej mierze wyeksploatowany. Istotne znaczenie dla rozwoju transportu publicznego ma zapewnienie dojazdu do szk i do pracy z miejscowoci lecych poza stref bezporedniego oddziaywania stolicy regionuRzeszowa. Zasadniczym problemem, z jakim boryka si stolica regionu jest zatoczone centrum oraz strefa podmiejska. Natomiast w odniesieniu do wikszoci miast powiatowych, problemem jest kwestia dojazdu do nich. Biorc pod uwag rnice w dostpnoci, jak i iloci pocze, wyrniaj si powiaty leajski, acucki, przeworski i ropczycki, gdzie ponad poowa ludnoci jest w stanie dotrze do miasta powiatowego w czasie krtszym ni 20 minut. Zdecydowanie gorzej ma 20 % mieszkacw powiatu strzyowskiego, leskiego, a take ponad 10% przemyskiego i lubaczowskiego, ktrzy musz spdzi co najmniej godzin, by dojecha do siedziby powiatu. Reasumujc, najgorsza dostpno czasowa cechuje grup gmin Pogrza Dynowskiego i Przemyskiego oraz pas przygranicznych gmin grskich. Ponadto trudniejszy dostp do orodka powiatowego maj niektre peryferyjne gminy na wschodzie i pnocy wojewdztwa. W latach 2007-2013 planowane jest rozpoczcie budowy zintegrowanego systemu transportu poprzez poczenie transportu drogowego, kolei i transportu miejskiego. W pierwszym etapie bdzie to dotyczy miasta Rzeszowa, za w perspektywie wczanie si systemw komunikacyjnych z terenu innych miast. Przy liniach kolejowych wybudowane zostan parkingi w systemie Parkuj i jed. Kluczowym elementem bdzie struktura kolejowa, ktrej modernizacja umoliwi sukcesywne budowanie systemu. Ukad oraz dugo linii kolejowych jest prawidowy i wystarczajcy dla obsugi obszaru wojewdztwa. Jednak stan techniczny infrastruktury kolejowej, szczeglnie na liniach o znaczeniu regionalnym, jest wysoce niezadowalajcy. Z oglnej dugoci tych linii wynoszcej 975 km, modernizacji i elektryfikacji wymaga ok. 365 km. Rzutuje to w sposb negatywny na konkurencyjno transportu kolejowego. Poprawy wymaga take stan pocze krajowych, gwnie z centraln i pnocn Polsk. Przez teren wojewdztwa przebiega Linia Hutnicza Szerokotorowa prowadzca ze lska na Ukrain. Wymaga ona jednak gruntownej modernizacji i przebudowy. Stwarza ona due moliwoci dla rozwoju transgranicznej wsppracy gospodarczej i handlowej, m.in. poprzez wykorzystanie transportu multimodalnego. Na terenie wojewdztwa funkcjonuj rwnie 2 linie wskotorowe o cznej dugoci 71 km, obsugujce przede wszystkim ruch turystyczny. Transport lotniczy charakteryzuje wysoka dynamika wzrostu przewozw. Zasadnicz rol odgrywa tu port lotniczy Rzeszw Jasionka, przystosowany do obsugi midzynarodowego ruchu pasaerskiego. Jest to jedyne lotnisko komunikacyjne w poudniowo wschodniej Polsce, wyposaone w urzdzenia o wysokich standardach wiatowych, o pasie startowym dugoci 3 200 m, przystosowane do przyjmowania wszystkich typw samolotw, zarwno w komunikacji krajowej, jak i midzynarodowej. Wyposaenie techniczne i nawigacyjne
21
lotniska oraz funkcjonujce organy kontroli granicznej pozwalaj na caodobow obsug ruchu lotniczego praktycznie bez ogranicze. Lotnisko jest oddalone zaledwie 10 km od centrum Rzeszowa, ssiaduje z planowan autostrad A-4 oraz drogami krajowymi Nr 9 (Rzeszw - Radom) i Nr 19 (Rzeszw - Lublin). Lotnisko posiada znaczne rezerwy terenw stwarzajce moliwoci dalszej jego rozbudowy, w tym terminala pasaerskiego i towarowego. Przy lotnisku planowana jest take lokalizacja Centrum Logistycznego jako jednego z omiu takich centrw w Polsce. W 2005r. port ten obsuy 93 960 pasaerw ( dla porwnania w 2001r. 29 092). Dynamika wzrostu oraz zwikszone moliwoci poprzez wyduenie pasa startowego pozwalaj domniemywa, e liczba obsugiwanych pasaerw bdzie wzrasta. Prognozuje si, e w 2010 r. lotnisko obsuy 500 tys. pasaerw. Lotnisko posiada strategiczne znaczenie dla regionu podkarpackiego i ma szans sta si w przyszoci najwikszym i najdalej wysunitym portem lotniczym na wschodniej granicy Unii Europejskiej. Jego korzystne pooenie jest naturalnym czynnikiem sprzyjajcym wzrostowi koniunktury gospodarczej w regionie. W wojewdztwie zlokalizowane s rwnie powizane z portem lotniczym RzeszwJasionka lotniska lokalne oraz ldowiska. Wszystkie wymagaj modernizacji lub rozbudowy, a take zagospodarowania otaczajcych je wolnych terenw. Nie posiadaj one take penego wyposaenia w urzdzenia nawigacyjne. Infrastruktura komunalna Stan infrastruktury komunalnej na obszarze wojewdztwa, pomimo odnotowanego postpu w ostatnich latach, nie jest jeszcze zadowalajcy. Odnosi si to zwaszcza do obszarw wiejskich, aczkolwiek rwnie w przypadku czci miast problem ten jest nadal aktualny. rdem zaopatrzenia w wod do celw komunalnych i przemysowych na obszarze wojewdztwa s wody powierzchniowe z dorzecza Wisy i zlewni jej dopyww Sanu, Wisoka, Wisoki oraz wody podziemne. Sytuacja w tym zakresie jest zrnicowana. Wiksze zasoby wd podziemnych znajduj si w pnocnej czci wojewdztwa, natomiast znaczne niedobory wystpuj w czci poudniowej. Wody powierzchniowe natomiast charakteryzuj si nierwnomiernymi przepywami i s bardziej zanieczyszczone w czci poudniowej. Do dystrybucji wody na okrelone cele wykorzystuje si system sieci wodocigowej, ktry w ok. 30% wymaga modernizacji. Dugo tej sieci wynosi ok. 12 300 km i korzysta z niej blisko 91% mieszkacw wojewdztwa. Stosunkowo najlepsza sytuacja ma miejsce w powiatach charakteryzujcych si zwart zabudow mieszkaln oraz obszarami, gdzie dziaa i rozwija si przemys oraz dziaalno usugowa. Najmniejszy stopie zwodocigowania maj z kolei te powiaty, na obszarze ktrych wystpuje duy stopie rozproszenia gospodarstw domowych i niekorzystne uksztatowanie powierzchni terenu, np. w gminach pooonych na obszarach wiejskich, w szczeglnoci grskich, gospodarstwa domowe zaopatrywane s w gwnej mierze w wod ze studni kopanych. Due potrzeby wystpuj take w zakresie modernizacji stacji uzdatniania wd.
Tab. 3. Infrastruktura komunalna. 1998 wodocigowej kanalizacyjnej
rdo: GUS
Dugo sieci rozdzielczej w km (stan z 31 XII) 1999 2000 2001 2002 2003
10771,0 3356,5 11252,2 4096,4 11551,9 4812,4 11938,7 5960,6 12011,8 7066,8
2004 12213,1 8017,6
2005 12492,7 8786,4
10367,6 2796,7
22
Systemy odprowadzania ciekw s znacznie sabiej rozwinite ni systemy zaopatrywania w wod i dotyczy to szczeglnie terenw wiejskich. Wskanik skanalizowania wojewdztwa w 2005 roku osign warto 7,8 (przykanalikw na 100 mieszkacw) i wzrs w przecigu dwch ostatnich lat o 1,7% i o 0,75% w stosunku do roku poprzedniego. Przewysza on wskanik skanalizowania kraju o 3,25 punktu. Odprowadzane sieci kanalizacyjn cieki komunalne s oczyszczone w 91,7%. Dugo sieci kanalizacyjnej w wojewdztwie podkarpackim wynosia w 2005 r. 6938,3 km. Pomimo rozbudowy infrastruktury kanalizacyjnej, potrzeby w tym zakresie pozostaj nadal due, poniewa niewiele ponad 50% ludnoci wojewdztwa korzysta obecnie z usug oczyszczalni ciekw. Sytuacja ta najgorzej przedstawia si na obszarach wiejskich. Na 1 566 wsi, w sie kanalizacji zbiorczej wyposaone jest 493 (31%), za 171 jest czciowo skanalizowanych. W miastach sytuacja przedstawia si znacznie lepiej, ponad 80% ludnoci korzysta z oczyszczalni ciekw. Na koniec 2005 r. w wojewdztwie funkcjonowao 200 oczyszczalni komunalnych i 86 przemysowych (8. miejsca w kraju). Ponad poowa miast wojewdztwa posiada biologiczne oczyszczalnie ciekw o przepustowoci zapewniajcej przyjcie wszystkich ciekw miejskich, niekiedy rwnie z ssiednich miejscowoci. Nieuporzdkowane systemy kanalizacji, brak sieci kanalizacyjnej wraz z urzdzeniami (przepompowni) uniemoliwiaj ich pene wykorzystanie. Pomimo stale odnotowywanego wzrostu wskanikw, infrastruktura komunalna jest dziedzin wci wymagajc nowych inwestycji, zwaszcza na obszarach maych miast i wsi. Dysproporcje w tym zakresie obniaj atrakcyjno inwestycyjn tych obszarw oraz niekorzystnie wpywaj na stan rodowiska. Stanowi take powan barier rozwoju istniejcych przedsibiorstw zwikszajc ich koszty funkcjonowania i obniajc konkurencyjno na rynku. Infrastruktura spoeczestwa informacyjnego Infrastruktura telekomunikacyjna, bdca warunkiem dostpnoci do Internetu i rozwoju spoeczestwa informacyjnego, nie jest wystarczajco rozbudowana, a sie telefoniczna w wojewdztwie jest zrnicowana pod wzgldem nowoczesnoci, stanu technicznego i dostpnoci do usug teletechnicznych. W ostatnich latach nastpi szybki wzrost liczby uytkownikw Internetu. W Polsce w 2005 r. 22,5% gospodarstw domowych posiadao komputer osobisty z dostpem do Internetu (UE ok. 40%). Podkarpacie ze wskanikiem 22% zajmowao 7. miejsce w kraju. Powanym problemem s ograniczenia w dostpie do sieci szerokopasmowych, szczeglnie dla mieszkacw maych miast i wsi, co wynika przede wszystkim z braku infrastruktury transportowej szerokopasmowego Internetu. Sytuacj dodatkowo pogarsza wysoki koszt usug, co powoduje e w najtrudniejszej sytuacji w tym zakresie s mieszkacy terenw wiejskich, gdzie jednostkowy koszt budowy infrastruktury jest bardzo wysoki. Problem niskiej dostpnoci do infrastruktury teleinformatycznej i nowoczesnych mediw stanowi take istotn barier rozwoju lokalnej przedsibiorczoci. Odrbn istotn kwesti jest niewielkie wykorzystanie moliwoci technicznych, jakie daje Internet w sferze publicznej (np. w gospodarce, administracji, opiece medycznej, edukacji itp.). Z jednej strony barier w tym zakresie jest jeszcze niezbdna wiedza i umiejtnoci, z drugiej za poziom informatyzacji sfery publicznej, zarwno na poziomie aplikacyjnym jak i sprztowym.
23
Na 100 mieszkacw wojewdztwa podkarpackiego przypada jedynie ok. 21 abonentw telefonii stacjonarnej, podczas gdy rednio w Polsce 31. Wskanik ten nie jest wynikiem braku moliwoci technicznych, lecz skutkiem niskich dochodw mieszkacw, wysokiego bezrobocia, niskiej konkurencyjnoci i wysokich cen usug telekomunikacyjnych. Telefoni bezprzewodow objte jest ok. 75 % powierzchni wojewdztwa.
Tab. 4. Telefoniczne cza Gwne (standardowe cza gwne powikszone o liczb czy w dostpach ISDN).
Wyszczeglnienie Polska 2003r. Podkarpackie witokrzyskie Maopolskie Lubelskie
Ogem 12 275 331 521 881 320 471 1 057 630 611 874
Miasta 9 349 441 312 468 214 160 726 863 375 432
Wie 2 925 890 209 413 106 311 330 767 236 442
rdo: czno-wyniki dziaalnoci za 2003r.-GUS Warszawa 2004
Tab. 5. Standardowe /Gwne Telefoniczne cza oraz cza w dostpach ISDN przypadajce na 100 mieszkacw.
Wojewdztwa Polska 2003r. Podkarpackie witokrzyskie Maopolskie Lubelskie
Ogem 28,88/32,10 22,90/24,90 23,59/24,80 28,81/32,50 25,74/27,90
Miasta 35,10 32,88 34,11 38,42 32,80
Wie 18,92 16,10 14,75 19,24 19,57
ISDN 3,22 2,00 1,21 3,69 2,16
Dostpno do usug telekomunikacyjnych jest zrnicowana, szczeglnie widoczna przy porwnaniu liczby czy gwnych i dostpu do ISDN na wsi i w miecie. W ostatnich latach nastpi dynamiczny rozwj telefonii komrkowej oraz nowej technologii przewodowej ISDN, co obrazuje ponisze zestawienie.
Tab. 6. Sie cyfrowa ISDN.
Wojewdztwo podkarpackie
Ilo czy ISDN Ogem Miasto Wie
2000r. 6 508 5 760 748
2003r. 41 635 33 214 8421
Energetyka Podkarpacie zasilane jest energi elektryczn konwencjonaln z dwch gwnych rde o cznej mocy ok. 2200 MW. Stan infrastruktury energetycznej na obszarze wojewdztwa jest zrnicowany, zwaszcza w odniesieniu do sieci przesyowych redniego i niskiego napicia. Stay wzrost zapotrzebowania na energi elektryczn powoduje konieczno cigej rozbudowy i modernizacji systemw energetycznych. Istniejce sieci energetyczne s ju w znacznym stopniu wyeksploatowane. Konieczne jest dokoczenie reelektryfikacji wojewdztwa (problem ten dotyczy ok. 40% wsi i 13% miast). W zwizku ze wzrostem iloci energii elektrycznej dostarczonej w 2006 r. mona przyj wzrost zapotrzebowania na energi elektryczn w kolejnych latach o ok. 1% rocznie.
24
Prognoza oglnego zapotrzebowania na energi elektryczn

Energia (GWh) 1200 1150 1100 1050 2006 2007 2008 2009 Lata 2010 2011 2012 2013
W oparciu o dane z poprzednich lat i zakadany przyrost nowych odbiorcw, prognozuje si, e zapotrzebowanie na moc szczytow bdzie wzrasta corocznie o ok. 2%.
Prognoza oglnego zapotrzebowania na moc
900 Moc (MW) 850 800 750 700 2006 2007 2008 2009 Lata 2010 2011 2012 2013
Wanym elementem bilansu energetycznego wojewdztwa jest ciepownictwo. Stan techniczny systemw ciepowniczych jest zrnicowany w zalenoci od czasu i technologii wykonania. Wikszo systemw pochodzca z 70-80 lat jest wyeksploatowana, generuje znaczne straty przesyowe i wymaga pilnej przebudowy lub modernizacji. Inwestycji wymagaj zarwno rda wytwarzania, jak i sieci dystrybucji ciepa. Wystpuj przy tym due potrzeby w zakresie termomodernizacji budynkw uytecznoci publicznej. W wojewdztwie istniej znaczne moliwoci rozwoju energetyki odnawialnej, bazujcej na wykorzystaniu: potencjau wd pyncych, energii sonecznej, energii geotermalnej, biomasy i siy wiatru. W wojewdztwie funkcjonuje 67 instalacji wykorzystujcych odnawialne rda energii, w tym 12 kolektorw sonecznych, 17 siowni wiatrowych, 13 maych elektrowni wodnych oraz 17 obiektw zwizanych z wykorzystaniem biomasy, 6 z wykorzystaniem energii biogazu, 2 wykorzystujce rda niskotemperaturowe. Obecnie najpopularniejsze w wojewdztwie wydaje si wykorzystanie energii wody. Od wielu lat dziaa Zesp Elektrowni Wodnych Solina - Myczkowce (o mocy ok. 200 MW) oraz mae elektrownie wodne. Dwie najwiksze elektrownie wiatrowe w regionie maj moc 160 kW kada. Pozostae to mae przydomowe wiatraki, ktrych moc wynosi przecitnie ok. 10-20 kW, a wyprodukowana w nich energia elektryczna jest zuywana gwnie na potrzeby wasne. Ogem moc rde elektrowni wiatrowych na Podkarpaciu nie przekracza 0,6 MW. Pomimo duych zasobw energii geotermalnej, na Podkarpaciu nie funkcjonuje aden zakad geotermalny. Szacuje si, e tylko rejon Rzeszowa kryje ok. 6 km3 wody o temperaturze od 60 do 100oC. Takie zasoby energii mog by uyte do ogrzewania domw i mieszka oraz budowy centrw uzdrowiskowo-rekreacyjnych (aquaparkw). Gwn
25
przyczyn braku szerokiego wykorzystania tego typu energii s koszty wierce, czsto przekraczajce 50% nakadw inwestycyjnych. atwo dostpnym odnawialnym rdem energii jest biomasa. Instalacje do spalania biomasy s zlokalizowane gwnie przy tartakach i zakadach przemysu drzewnego. Obok drewna i somy, do pozyskiwania energii z biomasy wykorzystywane mog by tzw. roliny energetyczne, np. wierzba energetyczna, lazowiec pensylwaski, trawy wieloletnie. Wane miejsce zajmuj instalacje wykorzystujce biogaz, ktre zlokalizowane s przy oczyszczalniach ciekw i wysypiskach odpadw komunalnych. Energia pochodzca ze spalania biogazu wykorzystywana jest do ogrzewania obiektw oczyszczalni i procesw technologicznych. Generalnie istniejce zasoby odnawialnych rde energii nie s w naleytym stopniu wykorzystywane. W celu zmiany tej sytuacji konieczne s odpowiednie dziaania promocyjne oraz stworzenie moliwoci dofinansowania inwestycji w tym zakresie. Rozwj gospodarczy stwarza potencjalne zagroenie emisj zanieczyszcze oraz rnych form degradacji rodowiska. Niemniej jednak jest elementem nieuchronnym i podanym, ktry powinien przebiega w sposb zapewniajcy zrwnowaony rozwj. Realizacja dziaa z zakresu infrastruktury energetycznej, zwizanych gwnie z robotami budowlanymi moe powodowa niekorzystne oddziaywanie na rodowisko przyrodnicze. Infrastruktura elektroenergetyczna moe stanowi przeszkod rodowiskow przede wszystkim na obszarach istniejcych i planowanych rezerwatw przyrody, parkw krajobrazowych i kulturowych, tras przelotw ptakw. Obiekty infrastruktury mog burzy harmoni krajobrazu, osie widokowe oraz inne elementy kompozycji przestrzennych krajobrazu, na stae wpisuj si w krajobraz kulturowy. Rwnoczenie funkcjonowanie tych przedsiwzi moe sprzyja ochronie rodowiska. Szczeglnie dotyczy to instalacji wykorzystujcych odnawialne rda energii. Ich stosowanie jest ograniczone specyfik danego kraju czy regionu, ale wystpujce obecnie do powszechnie kopaliny kiedy si wyczerpi, wic poszukiwanie nowych rde jest koniecznoci, bez ktrej niemoliwe bdzie zaspokojenie rosncych potrzeb energetycznych. Korzystnym skutkiem wykorzystania energii z OZE jest dywersyfikacja dostaw nonikw energii, obnienie emisji zanieczyszcze oraz bardziej racjonalne wykorzystanie zasobw naturalnych. rodowisko Obszar wojewdztwa podkarpackiego jest bardzo zrnicowany, zarwno pod wzgldem uksztatowania terenu, jak te budowy geologicznej. Wartoci przyrodnicze, a w szczeglnoci wystpowanie na znacznych obszarach unikatowych i bardzo rzadkich, nie tylko w skali kraju elementw przyrody, stawiaj wojewdztwo na jednym z czoowych miejsc w Polsce. Rnorodno gatunkw rolin i zwierzt wynika z obecnoci rozlegych kompleksw lenych oraz pnaturalnych terenw nielenych. Lasy zajmuj 36,4% powierzchni wojewdztwa. Znaczna cz powierzchni wojewdztwa (47,4%) objta zostaa rnorodnymi formami ochrony przyrody (walory przyrodnicze regionu przedstawia mapa zacznik nr 5). System ochrony przyrody w wojewdztwie tworzony jest przez: 2 parki narodowe (Bieszczadzki i Magurski), 93 rezerwaty przyrody, 10 parkw krajobrazowych, 17 obszarw chronionego krajobrazu oraz 439 uytkw ekologicznych, 5 zespow przyrodniczo-krajobrazowych, 24 stanowiska dokumentacyjne, 1 276 pomnikw przyrody. Konieczne jest podjcie bardziej intensywnych dziaa ukierunkowanych na zachowanie oraz ochron tych walorw. Niezbdne s przedsiwzicia inwestycyjne m.in. w zakresie zachowania rnorodnoci gatunkowej i ochrony siedlisk. Polega one powinny na wsparciu dla orodkw rehabilitacji zwierzt chronionych, czy te wsparciu zachowania, ochrony,
26
zabezpieczenia przed zagroeniami oraz pielgnacji i konserwacji pomnikw przyrody. Konieczne jest te podjcie przedsiwzi dotyczcych renaturyzacji zniszczonych ekosystemw i siedlisk przyrodniczych, a take projektw dotyczcych likwidacji zaistniaych barier przemieszczania si zwierzt. Niezbdne jest rwnie zwikszenie wiadomoci mieszkacw regionu nt. realnych problemw dotyczcych rodowiska naturalnego. Gospodarka odpadami na terenie wojewdztwa, podobnie jak i w caym kraju, nie jest zadowalajca (preferowanie skadowania odpadw, brak rozwiza systemowych, a szczeglnie waciwej hierarchii postpowania z odpadami). Nieuregulowana gospodarka odpadami, przy prognozowanym do 2014 r. wzrocie iloci odpadw m.in. komunalnych i osadw ciekowych, moe sta si jednym z najpowaniejszych problemw ekologicznych Podkarpacia. Na obszarze wojewdztwa funkcjonuje 79 skadowisk odpadw, z ktrych 24 wymaga dostosowania do obowizujcych standardw. W najbliszym czasie konieczna jest budowa co najmniej 5 nowych skadowisk. Zbyt niski jest udzia odpadw komunalnych, ktre s unieszkodliwiane przez kompostownie. Powany problem stanowi rwnie odpady niebezpieczne, a zwaszcza azbest, odpady medyczne i weterynaryjne, przeterminowane rodki ochrony rolin oraz sprzt elektryczny i elektroniczny zawierajcy elementy i substancje niebezpieczne. Podkarpackie jest wojewdztwem o stosunkowo maym zanieczyszczeniu rodowiska. Wystpuj jednak lokalne przekroczenia standardw jakoci powietrza i gleb. Od lat obserwuje si stay wzrost natenia haasu komunikacyjnego. Emisja haasu jest obecnie najpowszechniejszym zanieczyszczeniem rodowiska, na oddziaywanie ktrego naraona jest najwiksza liczba osb. Obszary problemowe Powany problem natury spoeczno-gospodarczej, ekonomicznej i ekologicznej stanowi zlokalizowane w rnych miejscach wojewdztwa tereny i obiekty poprzemysowe, powojskowe oraz popegeerowskie (po byych Pastwowych Gospodarstwach Rolnych), ktre wymagaj zmiany dotychczasowego przeznaczenia (mapa zacznik nr 6). Powierzchnia gruntw wymagajcych rekultywacji i zagospodarowania na terenie wojewdztwa wynosi ok. 2 700 ha. Wikszo zdewastowanych i zdegradowanych gruntw dotyczy terenw poeksploatacyjnych grnictwa siarkowego (w okolicach miasta Tarnobrzega). Procesy rewitalizacyjne kopal s ju prowadzone od kilku lat, jednak stopie ich zaawansowania jest zrnicowany. Zagospodarowania i oywienia gospodarczego wymagaj take liczne obiekty po byych Pastwowych Gospodarstwach Rolnych zlokalizowane gwnie w poudniowowschodniej czci wojewdztwa. Na obszarze wojewdztwa wystpuj take zdegradowane tereny miejskie. Rewitalizacji wymagaj m.in. obiekty uytku publicznego, ktrym naley przywrci wane dla miast funkcje. W Polsce brak jest praktycznych dowiadcze w dziedzinie przygotowania i prowadzenia systemowych procesw rewitalizacji. Nie stworzono dotd rwnie odpowiednich regulacji prawnych oraz instrumentw dla przygotowania i zarzdzania procesami rewitalizacji miast. Rewitalizacja miast nie naley do zakresu zada publicznych gminy, nie maj wic one obowizku prowadzi systematycznej rewitalizacji. Mimo braku takiego obowizku wikszo gmin posiada Lokalne Plany Rewitalizacji. W latach 2004-2006 stanowiy one podstaw ubiegania si o rodki finansowe na dziaania zwizane z rewitalizacj terenw w ramach ZPORR. Wymg ten zostanie utrzymany w obecnym okresie programowania.
27
Zagroenia Dowiadczenia ostatnich lat dowodz, e zwiksza si w regionie prawdopodobiestwo wystpowania zjawisk ekstremalnych: powodzi, osuwania si mas ziemnych i suszy. Sprzyja temu rnorodne uksztatowanie terenu jak ju zaznaczono w czci poudniowowschodniej ma ono charakter grski i podgrski, w czci pnocno-zachodniej nizinny. W ostatnich kilku latach rokrocznie w wojewdztwie wystpuj wysoce negatywne zjawiska w tym zakresie (w tym zwaszcza powodzie, szczeglnie dotkliwe w latach 1997, 2001, 2004, 2005). Tereny zalewowe oraz potencjalne obszary wystpowania osuwisk przedstawia mapa zacznik nr 7. Stan zabezpieczenia przeciwpowodziowego ocenia si jako niski. Szczeglnie zagroone powodziami s obszary pooone wzdu gwnych rzek wojewdztwa, zwaszcza w rodkowych i ujciowych ich odcinkach. Klskom powodzi zapobiegaby modernizacja istniejcych waw przeciwpowodziowych na Wile i jej dopywach oraz budowa zbiornikw retencyjnych. Dugo istniejcych waw przeciwpowodziowych wynosi 626 km, z czego 270 km wymaga pilnej modernizacji. Ocenia si, e potrzeby w zakresie budowy nowych waw przeciwpowodziowych wynosz ok. 500 km. Wanym elementem zrwnowaonego gospodarowania wod s zbiorniki retencji wodnej. W ostatnich latach w wojewdztwie podkarpackim wybudowano 11 zbiornikw maej retencji. Potrzeby na najblisze lata obejmuj wybudowanie 45 zbiornikw maej retencji i suchych polderw oraz budow kilku duych wielofunkcyjnych zbiornikw retencyjnych: Kty-Myscowa na rzece Wisoce, Rudawka Rymanowska na rzece Wisok, Trzciana /Dukla/ na rzece Jasioka, Niewistka na rzece San, Krawce na rzece g, Ropczyce na rzece Wielopolka. Obok rosncej liczby wypadkw i kolizji w transporcie, duym zagroeniem s awarie chemiczno-ekologiczne. Na terenie wojewdztwa wystpuje 21 zakadw przemysowych o duym i zwikszonym ryzyku wystpienia powanej awarii przemysowej. W zakadach tych przetwarzane i magazynowane s materiay, ktrych przedostanie si do rodowiska naturalnego skutkuje zanieczyszczeniem obszarw i zagroeniem zdrowia i ycia mieszkacw lokalizacj tych zakadw przedstawia mapa zacznik nr 7. Sytuacji nie uatwia sabe wyposaenie sub ratowniczych w sprzt do zwalczania i usuwania kataklizmw naturalnych, awarii chemiczno-ekologicznych oraz w specjalistyczny sprzt ratowniczy, jak rwnie narzdzia podnoszce ich sprawno systemow i wspprac. Wanym problemem w zakresie zapobiegania zagroeniom jest brak odpowiednich informatycznych systemw cznoci i zarzdzania informacjami kryzysowymi sucych koordynacji wsppracy podmiotw ratowniczych. Szczegln rol w zwalczaniu zagroe odgrywaj suby krajowego systemu ratowniczoganiczego (KSRG), ktry tworz: na poziomie wojewdzkim Komenda Wojewdzka Pastwowej Stray Poarnej, 11 Krajowa Baza Sprztu Specjalistycznego i rodkw Ganiczych , Wojewdzki Zesp Reagowania Kryzysowego, Podkarpacka Brygada Odwodowa, na poziomie powiatowym: 4 komendy miejskie i 17 komend powiatowych Pastwowej Stray Poarnej w strukturze ktrych funkcjonowao 27 jednostek ratowniczo ganiczych oraz jeden posterunek PSP, 267 jednostek Ochotniczych Stray Poarnych (OSP) wczonych do KSRG, 4 miejskie i 21 powiatowych Zespow Reagowania Kryzysowego.
28
W wojewdztwie funkcjonuj rwnie 1304 jednostki OSP nie wczone do krajowego systemu ratowniczo-ganiczego, ze wzgldu na niespenienie okrelonych wymaga (np. dotyczcych sprztu i systemu cznoci). Rozmieszczenie jednostek krajowego systemu ratowniczo ganiczego na obszarze wojewdztwa determinowane jest dwoma podstawowymi czynnikami: czasem dojazdu do miejsca zdarzenia oraz moliwociami taktyczno technicznymi jednostek. Jednostki OSP bior udzia w akcjach ratowniczo-ganiczych: poary, miejscowe zagroenia, w usuwaniu skutkw klsk ywioowych oraz ratowania osb i mienia. Jednostki OSP wyposaone s w 1537 samochodw, w sprzt ratowniczo-ganiczy, w tym sprzt cznoci bezprzewodowej. Jednostki OSP dysponuj domami straaka, stranicami (w budowie i rozbudowie jest 160 stranic, ktrych koszt remontu szacowany jest na kwot okoo 160 mln z) oraz obiektami wielofunkcyjnymi sucymi spoeczestwu danego rodowiska. rodki inwestycyjne na realizacj tych zada zabezpieczaj gwnie samorzdy gminne, w czci Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej, inne podmioty i sponsorzy. W 2006 roku dochody OSP wyniosy 5 526 339z, a zaplanowane na rok 2007 rodki z samorzdu wynios 19 677 423 z. W 2006 roku na terenie wojewdztwa podkarpackiego miao miejsce 20341 zdarze, w tym 6337 poarw, 13443 miejscowych zagroe, 561 alarmw faszywych. W odniesieniu do roku 2005 nastpi wzrost iloci interwencji o 841 zdarze, tj. o 4,3 %, z czego: a) poary wzrost iloci poarw o 161, tj. o 2,6 %, b) miejscowe zagroenia wzrost o 529, tj. o 4,1 %, c) alarmy faszywe - wzrost o 151, tj. o 37%. W zwizku z brakiem moliwoci finansowania ochotniczych stray poarnych ze rodkw budetu pastwa, istnieje potrzeba zapewnienia rodkw na funkcjonowanie tych jednostek z innych rde. Edukacja Wojewdztwo podkarpackie charakteryzuje si jednym z najwyszych w kraju udziaem populacji dzieci i modziey szkolnej w stosunku do ogu mieszkacw. Sytuacja sektora edukacji z punktu widzenia typw szk oraz liczby ich uczniw przedstawia ponisza tabela.
Tab. 7.
Szkoa Podstawowa Gimnazjum Liceum Oglnoksztacce Liceum Profilowane Technikum Zasadnicza Szkoa Zawodowa Szkoa Policealna Technikum uzupeniajce po ZSZ Uzupeniajce Liceum Oglnoksztacce Ogem
Wychowankowie/uczniowie 150674 94903 45169 9588 39482 14268 11159 2461 1227 420068
Placwki/szkoy 1172 547 150 88 131 100 125 49 30 3917
29
Baza materialna szkolnictwa jest zrnicowana w zalenoci od lokalizacji. Gorsze warunki nauczania, zarwno pod wzgldem infrastruktury bazy szkolnej, jak i wyposaenia, maj w szczeglnoci dzieci z terenw wiejskich. Na 1 komputer w podkarpackich szkoach wszystkich typw przypada a 31 uczniw i jest to najgorszy wynik w kraju. Bardzo due potrzeby w zakresie edukacji zarwno szkolnej, jak i przedszkolnej, obejmuj zarwno budow nowych szk, jak i remonty oraz modernizacj istniejcej bazy (pracowni lekcyjnych, sal gimnastycznych, boisk szkolnych). Konieczne jest rwnie doposaenie w sprzt oraz pomoce dydaktyczne (m.in. komputery oraz nowoczesne, skomplikowane urzdzenia do nauki zawodu). Szacunkowe dane dotyczce struktury wyksztacenia ludnoci, w tym szczeglnie udzia osb z wyszym wyksztaceniem wskazuj, e Podkarpackie nie odbiega od redniej dla kraju. Struktura wyksztacenia, charakterystyczna dla caej Polski, nie odpowiada jednak standardom Unii Europejskiej. Konieczne jest rwnie dalsze dostosowywanie kierunkw ksztacenia do potrzeb rynku pracy. Wiodc rol w zakresie wzrostu zasobw intelektualnych regionu, odgrywaj uczelnie. Dynamicznie rozwija si szkolnictwo wysze, szczeglnie niepubliczne, o czym wiadczy wzrastajca liczba szk wyszych oraz liczba studentw.
Rys. 12. Studenci szk wyszych w wojewdztwie podkarpackim
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 0 20000 40000 60000 80000
Pastwowe
Niepastwowe
Liczba studentw w wojewdztwie, wynoszca ponad 78 tys. stanowi ok. 4% oglnej liczby studentw w Polsce. Dominujce znaczenie ma rzeszowski orodek akademicki, gdzie w czterech uczelniach (Uniwersytet Rzeszowski, Politechnika Rzeszowska, Wysza Szkoa Informatyki i Zarzdzania i Wysza Szkoa Zarzdzania), ksztaci si ok. 48 tysicy studentw, tj. 67% oglnej liczby studentw Podkarpacia. Szybki wzrost liczby studentw, jak rwnie osb uczszczajcych do szk policealnych, jest bardzo pozytywnym zjawiskiem w kierunku polepszania wyksztacenia i kwalifikacji zawodowych ludnoci wojewdztwa. Niezalenie jednak od duego przyrostu liczby studentw i uczniw tych szk oferowana liczba miejsc w szkoach wyszych i policealnych, ich baza materialnodydaktyczna oraz rozmieszczenie geograficzne s niewystarczajce w stosunku do potrzeb regionu (mapa zacznik nr 8). Szczeglnie utrudniony dostp do uczelni i szk policealnych ma modzie z maych miast i wsi (wysokie koszty dojazdw i zamieszkiwania w wikszych miastach). Kultura i turystyka Sie placwek kultury na terenie wojewdztwa zapewnia podstawowe zapotrzebowanie
30
spoeczne. Utrzymuj si jednak i pogbiaj rnice w dostpie do kultury pomidzy poszczeglnym rodowiskami i subregionami. W zakresie sieci podstawowych instytucji kultury (domy, kultury, biblioteki, orodki, kluby, wietlice) wojewdztwo jest wzgldnie jednorodne. Baza techniczna i wyposaenie placwek kultury nie jest jednak w peni zadowalajca. Jeli chodzi o dostp do tzw. kultury wysokiej, wystpuje wyrane upoledzenie duej czci wojewdztwa w stosunku do Rzeszowa i Przemyla. Ceniony jest w regionie spoeczny ruch kulturalny, w tym dziaalno stowarzysze i towarzystw spoeczno-kulturalnych. Region jest znany w Polsce z kultury i sztuki ludowej. Wszystkie funkcjonujce na terenie wojewdztwa podkarpackiego instytucje i placwki kultury prowadz aktywn dziaalno artystyczn, owiatow, edukacyjn. Utrzymywane s wycznie przez samorzdy: wojewdzki i lokalne. Szczupe rodki finansowe, jakimi dysponuj, ograniczaj, a czasami uniemoliwiaj ich rozwj. Obszar wojewdztwa podkarpackiego charakteryzuje si duymi walorami i atrakcyjnoci turystyczn (mapa zacznik nr 9), ktre przycigaj turystw (w 2005 r. prawie 3 mln), pomimo zrnicowanej standardem, czsto niewystarczajcej infrastruktury turystycznej. Potencja przyrodniczo-kulturowy stanowi kanw rozwoju turystyki i podstaw kreacji produktw turystycznych. W rejestrze zabytkw wojewdztwa znajduje si 3 843 obiekty. Na list wiatowego dziedzictwa UNESCO wpisane s: drewniany gotycki koci w Haczowie oraz zesp kocielno-plebaski w Bliznem. Rozpoczta zostaa procedura wpisania na list zespou Twierdzy Przemyl (obejmujcej piercie forteczny zewntrzny, wewntrzny i obiekty powstae w czasie budowy twierdzy). Ponadto na licie Pomnikw Historii umieszczono klasztor oo. Bernardynw w Leajsku oraz zesp zamkowo-parkowy w acucie. Znajdujce si w regionie zabytkowe zespoy architektury (miejskie, paacowo-parkowe, dworsko-parkowe, sakralne, klasztorne), pojedyncze obiekty i budowle (obronne, wojskowe, przemysowe, cmentarze itd.) reprezentuj wszystkie okresy i style. Niestety wikszo jest w zym stanie technicznym i wymaga rewaloryzacji. Znaczn warto dla kultury materialnej regionu stanowi tradycyjne budownictwo drewniane, obejmujce zabytkowe obiekty sakralne (kocioy i cerkwie) oraz coraz rzadsze zagrody mieszkalne. Wymagaj one take niezbdnych prac renowacyjnych. Liczne cerkwie, ktrych jest 126, maj wane znaczenie dla umacniania tosamoci mniejszoci narodowych. Jak ju zaznaczono, o jakoci walorw przyrodniczo krajobrazowych wojewdztwa wiadczy wyjtkowo krain wyznaczonych przez trzy odmienne formy uksztatowania powierzchni (nizinny, podgrski i grski), istnienie parkw narodowych, parkw krajobrazowych i rezerwatw przyrody, bogactwo flory i fauny, stosunkowo czyste powietrze oraz wody rzek, potokw i zbiornikw. Istotnym czynnikiem rozwoju turystyki i lecznictwa uzdrowiskowego s mineralne wody lecznicze w znanych uzdrowiskach: Iwonicz Zdrj, Rymanw Zdrj, Horyniec Zdrj, Polaczyk Zdrj oraz m.in. w Komaczy, Czarnej, Lipie, Rabem, Latoszynie oraz liczne udokumentowane wody mineralne (m.in. w Lesku, Kronie, Foluszu), a take wody termalne, ktre stwierdzono w okolicach: Rzeszowa, Krosna, Dbicy, Ustrzyk Dolnych, Soliny, Winiowej, Lubatwki i Rudawki Rymanowskiej (aktualnie nie s wykorzystywane). Nie wszystkie jednak walory s wykorzystywane w odpowiedni sposb. Barier rozwoju uzdrowisk s zwaszcza zbyt mae rodki finansowe na utrzymanie i modernizacj posiadanej bazy. W zakresie oferty zimowej turystyki Podkarpackie dysponuje ponad 40 wycigami narciarskimi, w tym 4 wycigami krzesekowymi. Generalnie jednak wiele zastrzee budzi zarwno ilo, jak i stan infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej. Brakuje m.in. tras
31
spacerowych i rowerowych, centrw rekreacyjno-sportowych (kortw tenisowych, basenw, kpielisk), punktw widokowych, parkingw oraz odpowiedniego zaplecza gastronomicznego i sanitarnego. Dziaalno turystyczna w wojewdztwie podkarpackim koncentruje si przede wszystkim w jego poudniowej czci. Tereny te s tradycyjnie odwiedzane przez turystw uprawiajcych turystyk piesz i narciarstwo oraz sporty wodne na Zalewie Soliskim. Znajduje si tam rwnie najwiksza liczba obiektw zbiorowego zakwaterowania. cznie na koniec 2005 r. dziaalno noclegow prowadzio 312 turystycznych obiektw zbiorowego zakwaterowania, ktre dysponoway 18 436 miejscami noclegowymi. Najliczniejsz grup miejsc noclegowych dysponoway hotele (17,8%), drug schroniska (12,1%), a w nastpnej kolejnoci orodki wczasowe i orodki szkoleniowo-wypoczynkowe (po 11,9%). Na ogln ilo 546 755 osb korzystajcych z noclegw, 11,4% stanowili turyci zagraniczni. Liczba noclegw udzielonych w 2005 r. bya wysza o 10 % w porwnaniu do noclegw udzielonych w roku 2000 r. Niewystarczajca jest ilo i stan bazy hotelowo - noclegowej, szczeglnie brakuje duych obiektw konferencyjnych.
Tab. 8. Turystyczne obiekty zbiorowego zakwaterowania
Wyszczeglnienie ogem w tym caoroczne w tym turyci zagraniczni hotele motele pensjonaty inne obiekty hotelowe domy wycieczkowe schroniska schroniska modzieowe kempingi pola biwakowe orodki wczasowe orodki szkoleniowo wypoczynkowe zespoy oglnodostpnych domkw turystycznych orodki do wypoczynku sobotnioniedzielnego i witecznego pozostay obiekty Obiekty
(stan na 31.VII.2005r)
miejsca noclegowe
(stan na 31.VII.2005 r)
312 49 3 10 54 8 2 49 2 11 20
24 19 1 60
18 436 13 660 3 281 149 453 1 704 541 60 2 175 290 545 2 195
2 188 1 091 8 3 756
korzystajcy z noclegw w 2005 546 755 62 178 194 659 10 753 22 240 69 384 26 916 2 843 26 176 4 240 5 472 54 750
50 445 10 319 48 68 510
udzielone noclegi w 2005 1 540 609 130 093 321 063 12 649 42 537 138 796 52 053 4 916 76 201 11 710 6 249 211 506
178 010 39 218 228 445 473
rdo: US Rzeszw
Stosunkowo mod, ale dobrze rozwijajc si form turystyki jest agroturystyka. Potencja rozwojowy tej formy spdzania czasu jest ogromny, poniewa ludzie poszukuj ciszy, spokoju, moliwoci skorzystania z zasobw naturalnych i dziedzictwa kulturowego regionu. Szczeglnie atrakcyjnym elementem wypoczynku w gospodarstwie agroturystycznym jest ywno oparta na tradycyjnych uprawach i hodowlach, przygotowywana zgodnie z tradycyjnymi recepturami. Wedug danych Podkarpackiego Orodka Doradztwa Rolniczego w Boguchwale, w wojewdztwie dziaa ponad 600 gospodarstw agroturystycznych, ktre dysponuj ponad 5,7 tys. miejsc noclegowych w 2,2 tys. pokoi. Obserwuje si stay wzrost ich liczby oraz cige podnoszenie poziomu wiadczonych usug. Jednake waciciele tego typu bazy w niewielkim stopniu wsppracuj ze sob, std ich oferta nie jest rozbudowana. Baza noclegowa na terenach wiejskich stanowi 52% wszystkich obiektw noclegowych w regionie. Najwicej obiektw znajduje si w poudniowej czci regionu, gwnie w Bieszczadach.
32
Informacja i promocja turystyczna, monitoring ruchu turystycznego, jak rwnie ilo i jako ofert turystycznych s nadal na niezadowalajcym poziomie. Sport Jednym z aspektw atrakcyjnoci wojewdztwa jest dostp do szeroko pojtej infrastruktury sportowej. Z roku na rok wzrasta zainteresowanie tzw. zdrowym, aktywnym trybem ycia. Panuje swoista moda na zdrowie. Coraz wicej osb korzysta z obiektw sportowych, ktre su wypoczynkowi, relaksowi, stanowi rwnie miejsce spdzania wolnego czasu. Jednak wikszo obiektw tworzcych baz sportow regionu wymaga modernizacji. Istnieje rwnie potrzeba budowy obiektw, zarwno tradycyjnych, takich jak: hale sportowe, baseny, boiska, korty tenisowe, lodowiska, jak i nowych, stwarzajcych moliwoci uatrakcyjnienia form spdzania wolnego czasu i rekreacji, m.in.: krgielni, ramp do deskorolek, skateparkw z urzdzeniami do jazdy na yworolkach, siowni. Szczeglnie dotkliwy jest brak obiektw umoliwiajcych organizacj imprez sportowych o zasigu krajowym i midzynarodowym. Dobra infrastruktura sportowa jest rwnie nieodcznym elementem oferty turystycznej. Zatem proces poprawy jakoci bazy sportowej musi by nie tylko kontynuowany, lecz wrcz zintensyfikowany.
33
Tab. 9. Obiekty sportowe w wojewdztwie podkarpackim (na podstawie ankiet otrzymanych od jst w maju 2004 r.)
Rodzaj obiektu Wyszczeglnienie Ogem do 3 000 miejsc od 3 001 do 10 000 miejsc od 10 001 do 40 000 miejsc Ponad 40 000 miejsc Ogem prost okln do koszykwki do piki rcznej do siatkwki do tenisa ziemnego uniwersalne Ogem Wielofunkcyjne o wymiarach 44x22 m i wiksze Hale sportowe o wymiarach od 36x18 do 44x22 m Lekkoatletyczne Uniwersalne o wymiarach od 24x12 do 36x18m Pomocnicze o wymiarach poniej 24x12 m Pawilony specjalistyczne (np. ucznicze, szermiercze, do walk judo, bokserskich itp.) wiolarskie kajakowe Liczba ogem 259 247 10 2 0 248 209 39 371 324 490 132 482 99 32 58 9 240 332 0 3 1 3 0 7 11 5 12 3 0 1 0 0 2 2 1 1 0 1 6 15 1 9 5 14 9 3 3 w tym przyszkolne 24 23 1 0 0 56 42 14 327 308 406 42 424 71 15 48 8 232 311 0 0 0 0 0 2 2 2 4 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 0 2 1 0 1 0 0
Stadiony
Z tego z widowni
Boiska do gier wielkich
Z tego z widowni
Boiska do gier maych
Rodzaj boiska
Hale sportowe
Rodzaje hal
Sale i pawilony specjalistyczne Urzdzenia dla sportw odziowych
Rodzaje
Przystanie w tym: Tory regatowe Do strzela na 10 m z broni pneumatycznej Do strzela na 25 m w tym: kryte Do strzela na 50 m w tym: kryte Do strzela do rzutkw Inne ucznicze w tym: kryte Motocyklowe i samochodowe w tym: ulowe Jedzieckie Kolarskie Kartingowe ywiarskie Pywalnie kryte o wymiarach basenu poniej 25x12,5 m Pywalnie kryte o wymiarach basenu 25x12,5 m Pywalnie kryte o wymiarach basenu 50x20 m Pywalnie otwarte o wymiarach basenu poniej 25x12,5 m Pywalnie otwarte o wymiarach basenu 25x12,5 m Pywalnie otwarte o wymiarach basenu 50x20 m Lodowiska sztuczne w tym: Skocznie narciarskie
Strzelnice
Tory
Pywalnie sportowe
Obiekty dla sportw zimowych
kryte
34
Ochrona zdrowia i zabezpieczenie spoeczne Stan i rozmieszczenie bazy technicznej ochrony zdrowia oraz zabezpieczenia spoecznego w wojewdztwie, pomimo szeregu zrealizowanych przedsiwzi w ostatnich latach, jest nadal niewystarczajcy (mapa zacznik nr 10). Dotyczy to w szczeglnoci lokalizacji geograficznej i stanu obiektw, jak i ich wyposaenia, przy czym problem ten ze szczeglnym nateniem wystpuje na obszarach wiejskich. Waciwy system opieki zdrowotnej wymaga odpowiedniej bazy infrastrukturalnej (dotyczcej zarwno obiektw, jak i ich wyposaenia) podnoszcej dostpno i poziom specjalistycznych usug medycznych. W kocu 2004 r. w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej w wojewdztwie funkcjonowao ogem 696 zakadw opieki zdrowotnej (o 154 wicej w por. z rokiem 1999), z czego ok. 56% stanowiy zakady niepubliczne. Dziaajce w wojewdztwie szpitale oglne dysponoway w 2004 r. 8832 kami, co oznacza, e na 10 tys. mieszkacw przypadao 42,1 ka. Po wojewdztwie pomorskim i opolskim by to najniszy (14. miejsce) wskanik w kraju ( w Polsce - 48,0). W porwnaniu z 1999 r. liczba chorych przebywajcych w szpitalach bya wiksza o 31% i wyniosa 359,4 tys. osb. Skrci si natomiast przecitny czas pobytu chorego w szpitalu z 8,7 dni do 6,6. Niedostateczny jest dostp do usug medycznych, zwaszcza specjalistycznych. Powanym problemem jest zmniejszajca si liczba personelu medycznego, wynikajca z wyjazdw do pracy za granic. Najwaniejsze potrzeby w zakresie poprawy bazy ochrony zdrowia obejmuj dostosowanie pomieszcze i urzdze, w tym aparatury i sprztu medycznego, do wymaga wynikajcych z obowizujcych przepisw prawnych. Konieczna jest dalsza poprawa sytuacji w zakresie dostosowywania obiektw do potrzeb osb niepenosprawnych. Due braki wystpuj rwnie w wyposaeniu w nowoczesn aparatur medyczn, niezbdn do diagnostyki, terapii i rehabilitacji.
Rys. 13. Personel medyczny (pracujcy)
10000 8000 6000 4000 2000 0

Lekarze Lekarze dentyci Pielgniarki
2002
2003
2004
Poone
Farmaceuci
Jak wynika z analizy zachorowalnoci i lecznictwa szpitalnego, jak rwnie umieralnoci, na terenie wojewdztwa podkarpackiego naley rozszerzy dziaania zmierzajce do zmniejszenia zachorowalnoci na choroby ukadu krenia i nowotwory zoliwe, a poprzez rozwj podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej oraz ratownictwa medycznego wpyn na zmniejszenie zewntrznych przyczyn zachorowa i zgonw.
35
Tab. 10. Zgony niemowlt wg miejsca zamieszkania i pci wojewdztwo Wyszczeglnienie Liczby bezwzgldne 2004 Ogem Miasto Wie Chopcy Dziewczynki 148 69 79 89 59 149 60 89 78 71 2005 2004 7,21 9,31 6,02 8,49 6,02 kraj na 1 tys. urodze ywych 2005 7,26 7,89 6,89 7,32 7,19 6,8 7,1 6,4 7,4 6,1 2004 6,4 6,3 6,5 7,0 5,9 2005
Tab. 11. Zarejstrowane zachorowania na nowotwory zoliwe wg 5-cio letnich grup wieku wiek ogem 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64
65-69 70-74 75-79 80-84 85-i wicej
Liczby bezwzgldne 2003

6305 19 11 9 31 38 47 63 92 185 374 545 638 693 923 1032 845 510 250
Wsk. na 100 tys. ludnoci 2003

299,2 16,9 8,1 5,3 16,2 20,9 28,8 44,4 67,3 123,9 244,3 400,3 661,2 864,4 1098,4 1368,2 1533,7 1679,8 1544,5
2004
6401 15 13 16 18 39 43 59 103 183 393 533 612 683 949 1013 880 577 272
2004
303,7 13,8 10,0 9,8 9,7 20,9 25,9 40,6 76,3 125,5 255,0 380,8 583,0 877,8 1138,4 1342,5 1558,0 1741,4 1679,0
Nie w peni zadowalajca sytuacja ma miejsce take w zakresie pomocy spoecznej, zwaszcza jej bazy techniczno-materialnej. W 2004 r. 358 tys. osb skorzystao ze wiadcze pomocy spoecznej (88,6 tys. rodzin). Z zasikw staych skorzystao 15 tys. osb. Natomiast liczba osb korzystajcych z zasikw okresowych wyniosa 122 tys. osb. Na koniec 2004 r. w wojewdztwie podkarpackim funkcjonowao 48 domw pomocy spoecznej z liczb 4740 miejsc regulaminowych, 41 placwek opiekuczo-wychowawczych z liczb 1522 miejsc regulaminowych, 35 rodowiskowych domw samopomocy (904 miejsca), 32 placwki wsparcia dziennego (1245 miejsc), 31 warsztatw terapii zajciowej (1046 miejsc).
36
Oglny stan jednostek, ktre organizuj pomoc spoeczn jest niezadowalajcy i nie zaspokaja w peni potrzeb. Wci prowadzone s prace modernizacyjne, w celu dostosowania placwek do potrzeb i odpowiednich standardw, lecz wskutek niedostatku rodkw finansowych nie s one wystarczajce. Du aktywno wykazuj podkarpackie organizacje pozarzdowe w dziaaniach szeroko rozumianej pomocy spoecznej (jako zesp dziedzin zwizanych z przeciwdziaaniem patologiom, wykluczeniom i dysfunkcjom rnych grup spoecznych). Instytucjonalna infrastruktura pomocy spoecznej, w tym rwnie pstacjonarna, wymaga modernizacji, remontw, wyposaenia w sprzt, a take dalszych prac inwestycyjnych. Poniewa immanentn cech instytucji pomocy spoecznej jest jej cise powizanie z potrzebami mieszkacw wojewdztwa wynikajcymi z sytuacji spoecznej, powinna si ona zmienia i dostosowywa przede wszystkim do ich potrzeb.
37
ANALIZA SWOT WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO
3.
ANALIZA SWOT WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO SILNE I SABE STRONY WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO Silne strony
Dobrze rozwinity przemys lotniczy, dziaajcy w oparciu o high-tech. Rozwinite funkcje gospodarcze i edukacyjne Rzeszowa oraz potencja innych orodkw wzrostu gospodarczego regionu. Potencja kadr zarzdzajcych i technicznych w przemyle lotniczym, chemicznym, elektromaszynowym i drzewnym oraz wieloletnie tradycje tych gazi gospodarki. Rozwinite przetwrstwo rolno-spoywcze. Funkcjonowanie dwch specjalnych stref ekonomicznych. Duy potencja produkcji ywnoci wysokiej jakoci poszukiwanej zarwno na rynku krajowym jak i zagranicznym. Aktywno rzeszowskiego orodka akademickiego oraz szk wyszych pastwowych i niepastwowych. Konkurencja szkolnictwa publicznego i prywatnego na rynku edukacyjnym. Przebieg przez wojewdztwo gwnych korytarzy transportowych sieci TEN-T. Linia kolejowa (LHS) umoliwiajca rozwijanie wsppracy gospodarczej midzy Polsk i Ukrain. Midzynarodowe lotnisko w Jasionce oraz sie lotnisk lokalnych. Due zasoby wd mineralnych i geotermalnych. Zasoby surowcowe: gaz ziemny, drewno, surowce budowlane. Sie lecznictwa uzdrowiskowego. Stosunkowo wysoki stan czystoci rodowiska i rnorodno obszarw prawnie chronionych. Aktywno organizacji pozarzdowych i wolontariatu. Rnorodna oferta dziaalnoci kulturalnej. Dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze. Korzystna struktura wiekowa zasobw ludzkich. Dodatni przyrost naturalny. Przygraniczne pooenie wojewdztwa podkarpackiego. -
Sabe strony
Saba dostpno komunikacyjna, wynikajca z niedostatecznej i niskiej jakoci sieci komunikacyjnej drogowej i kolejowej (brak obwodnic miast, drg szybkiego ruchu, autostrady). Niski i wewntrznie zrnicowany poziom rozwoju gospodarczego poszczeglnych podregionw NUTS III. Saby sektor MP. Niski poziom wsppracy nauki z gospodark oraz niski poziom nakadw na innowacje. Brak przygotowanych terenw inwestycyjnych. Niski poziom rozwoju infrastruktury teleinformatycznej, a zwaszcza szerokopasmowego dostpu do internetu. Wymagajcy rozbudowy i modernizacji stan infrastruktury ochrony rodowiska i energetycznej. Niski stopie zabezpieczenia przed kataklizmami naturalnymi i innymi zagroeniami. Wystpowanie zdegradowanych i niezagospodarowanych terenw poprzemysowych, powojskowych, po byych Pastwowych Gospodarstwach Rolnych. Wystpowanie zdegradowanych terenw miejskich. Saba baza infrastrukturalna i ekonomiczna obszarw wiejskich, nieefektywne, rozdrobnione rolnictwo. Kierunki edukacji niedostosowane do potrzeb rynkowych. Wymagajca poprawy baza edukacyjna i kulturowa, zwaszcza na obszarach wiejskich. Mao efektywna promocja regionu. Niewystarczajca liczba przej granicznych oraz sabo rozwinita infrastruktura w ich otoczeniu. Niski standard infrastruktury turystycznej i sportowej. Niski poziom dochodw ludnoci i rozwoju gospodarczego regionu na tle kraju. Wysokie bezrobocie i znikoma ilo atrakcyjnych ofert pracy. Odpyw modych osb do innych regionw. Niski poziom transgranicznej wsppracy gospodarczej.
38
ANALIZA SWOT WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO
SZANSE I ZAGROENIA WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO Szanse

Budowa gospodarki opartej na wiedzy i spoeczestwa informacyjnego. Rozwj globalnych powiza kooperacyjnych przemysu lotniczego. Wzrost zainteresowania inwestorw zewntrznych regionem. Wzrost moliwoci pozyskiwania zewntrznych rodkw finansowych. Rozwj midzyregionalnej wsppracy gospodarczej oraz midzynarodowego ruchu turystycznego. Wzrost popytu na produkty ekologiczne oraz tradycyjne produkty ywnociowe wysokiej jakoci wrd konsumentw krajowych i zagranicznych. Wzrost zainteresowania produktem turystycznym i dziedzictwem kulturowym regionu. -
Zagroenia
Niska atrakcyjno i konkurencyjno wojewdztwa. Spadek konkurencyjnoci gospodarczej i atrakcyjnoci inwestycyjnej regionu, w tym maa liczba kompletnych ofert inwestycyjnych. Niski popyt na badania i innowacje. Opnienie programu budowy autostrad i drg szybkiego ruchu na obszarze wojewdztwa oraz procesu poprawy komunikacji drogowej i kolejowej. Powstawanie konkurencyjnych europejskich szlakw komunikacyjnych. Marginalizacja regionu zwizana z delokalizacj centralnych instytucji i przedsibiorstw poza obszar wojewdztwa. Awarie przemysowe i degradacja rodowiska spowodowana znacznym wzrostem iloci odpadw komunalnych i osadw ciekowych oraz przestarzaymi technologiami przemysowymi. Atrakcyjne oferty pracy za granic dla wyksztaconych kadr regionu (szczeglnie medycznych). Zy stan infrastruktury ochrony zdrowia i pomocy spoecznej oraz ograniczona dostpno do specjalistycznych usug medycznych. Brak systemowych rozwiza dotyczcych rewitalizacji zdegradowanych terenw miejskich, poprzemysowych i powojskowych. Zmiana korzystnych tendencji demograficznych w wojewdztwie.
39
WSPARCIE FINANSOWE DLA WOJEWDZTWA
4. 4.1.
WSPARCIE FINANSOWE DLA WOJEWDZTWA. rda finansowania krajowe
W ramach wsparcia krajowego2 na terenie wojewdztwa podkarpackiego w latach 19992004 realizowano szereg inwestycji, a take dziaa o charakterze modernizacyjnym i inwestycyjnym. Dziaania finansowane z budetu wojewody, funduszy celowych, agencji i fundacji Skarbu Pastwa oraz przedsibiorstw pastwowych przedstawia tabela (zacznik nr 12). Kontrakt Wojewdzki (2001-2004) W ramach I edycji Kontraktu Wojewdzkiego (2001-2003) dofinansowaniem z budetu pastwa objto gwnie zadania o charakterze inwestycyjnym, na ktre wydatkowano cznie 197 320,64 tys. z. Ponisza tabela przedstawia podzia - rodkw w kolejnych latach na poszczeglne dziaania.
Tab. 12. Dofinansowanie rodkami z budetu pastwa zada realizowanych w ramach Kontraktu Wojewdzkiego w latach 2001 - 2003
Dziaania i zadania z Kontraktu Liczba Wojewdzkiego, Kategoria realizowanych ktre wpisuj si zada w poszczeglne kategorie spoeczne dziaania: 4.2., 4.5. 25 Zdrowie (zadania: 4.5.1., 4.5.2., 4.5.3.) dziaanie: 3.1., Sport, 18 turystyka zadania: 3.2.1., 3.2.2. i rekreacja Ochrona dziaania: 1.1., 67 1.2., 5.5. rodowiska dziaania: 1.2., Drogi 45 5.1., zadania: i mosty 5.7.1., 5.7.4. dziaania: 4.1., 229 Edukacja 5.4., zadanie 4.3.2. zacznik nr 14, Pomoc 34 dziaanie 4.7. spoeczna Inne zadanie 4.4.3. RAZEM 1 419 Kwoty dofinansowania z budetu pastwa w ramach Kontraktu Wojewdzkiego rok 2001 rok 2002 rok 2003 Razem wszystkie lata Procento Procentow Procentow Procentow Kwota wy udzia Kwota y udzia Kwota y udzia Kwota y udzia w tys. z. w caoci w tys. z. w caoci w tys. z. w caoci w tys. z. w caoci wydatkw wydatkw wydatkw wydatkw
44622,01
43,41% 28900,00
60,60% 23129,44
49,37% 96651,45
48,98%
26187,00 2803,00 0,00
25,48% 2,73% 0,00%
829,58 600,00 5670,00
1,74% 4579,99 1,26% 1739,32 11,89% 6719,71
9,78% 31596,57 3,71% 5142,32
16,01% 2,61% 6,28%
14,34% 12389,71
21964,00 7205,00 0,00
21,37% 7,01% 0,00%
9990,04 1200,00 500,00
20,95% 7681,56 2,52% 3000,00 1,05% 0,00
16,40% 39635,60 6,40% 11405,00 0,00% 500,00
20,09% 5,78% 0,25% 100,00%
102781,01 100,00% 47689,62
100,00% 46850,01
100,00% 197320,64
W 2004 r. na realizacj Kontraktu Wojewdzkiego dla Wojewdztwa Podkarpackiego zaplanowano kwot z budetu pastwa w wysokoci cznej 67 999,00 tys. z, z czego: 1. na wspfinansowanie zada wasnych samorzdw oraz na rozliczenie inwestycji wieloletnich jednostek samorzdu terytorialnego 54 079,00 tys. z 2. na wspfinansowanie projektw zawartych w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego oraz realizowanych w ramach IW INTERREG III 13 920,00 tys. z
Opracowano na podstawie materiaw otrzymanych od instytucji wdraajcych na poziomie regionalnym, ktre odpowiedziay na zapytanie w danej kwestii. W zwizku z tym informacja ta moe nie okrela penego zakresu wsparcia krajowego udzielonego w wojewdztwie podkarpackim.
40
Rwnoczenie strona rzdowa udostpnia samorzdowi wojewdztwa podkarpackiego rodki z przeznaczeniem na inwestycje w rodki trwae w zakresie regionalnych pasaerskich przewozw kolejowych w wysokoci 12 500,00 tys. z. Zestawienie danych o wielkoci wsparcia w ramach II edycji kontraktu poszczeglnych kategorii spoecznych zawiera ponisza tabela.
Tab. 13. Zestawienie kategorii spoecznych realizowanych w ramach Kontraktu dla Wojewdztwa Podkarpackiego w roku 2004 z wyszczeglnieniem kwot na niewydatkowanych z budetu pastwa oraz ich procentowym udziaem w caoci wydatkw budetowych
Kategoria spoeczna, jaka uzyskaa wsparcie w ramach kontraktu
ZDROWIE EDUKACJA - rozbudowa i modernizacja bazy lokalowej szkolnictwa wszystkich szczebli SPORT - rozbudowa i modernizacja obiektw sportowych KULTURA RAZEM
Dziaanie
Liczba realizowanych zada

19 101 38 16 174
Kwota dofinansowania z budetu pastwa

33 673 517,45 z 15 713 652,59 z 2 715 282,00 z 1 812 233,00 z 53 914 685,04 z
% udzia w caoci wydatkw z budetu pastwa

62,46% 29,15% 5,04% 3,36% 100,00%
1.1 1.2. - typy: A i B 1.2 - typy: C i D oraz zadanie: I-2-A/5 2.1
4.2.
rda finansowania zagraniczne
W okresie lat 1999-2006 kwota rodkw pomocy zagranicznej, jak moe pozyska woj. podkarpackie opiewa w granicach 670 mln Euro. Szczegowe zestawienie tej pomocy wg stanu na dzie 30 czerwca 2006 r. przedstawiono w tabelach stanowicych zaczniki nr 13 i 14. Z kwoty tej ok. 230 mln Euro stanowi rodki z tzw. okresu przedakcesyjnego, wrd ktrych dominoway nastpujce Programy: - Phare SSG - 61,8 mln Euro - Sapard - 76,6 mln Euro - ISPA - 51,4 mln Euro W okresie poakcesyjnym na podstawie wydzielonych dla wojewdztwa w niektrych Programach limitw oraz zaakceptowanych ju projektw ma ono jak dotychczas szans pozyska ok. 440 mln Euro, z czego kluczowe pozycje stanowi: - ZPORR - 192,2 mln Euro - SPO - Restrukturyzacja i modernizacja sektora ywnociowego oraz rozwj obszarw wiejskich - 57 mln Euro - Fundusz Spjnoci - 56,4 mln Euro - SPO - WKP - 52,8 mln Euro - SPO - RZL - 27,7 mln Euro Zarwno w okresie przedakcesyjnym, jak i w pierwszych latach korzystania przez Polsk z funduszy strukturalnych UE w ramach perspektywy 2004-2006, przeznaczone dla wojewdztwa podkarpackiego rodki koncentrowane byy w przewaajcej czci na inwestycjach dotyczcych infrastruktury sucej gwnie rozwojowi spoecznogospodarczemu (70%), na wsparciu przedsibiorczoci (16%) oraz na rozwj zasobw ludzkich (14%). W ramach szeroko rozumianej infrastruktury komunikacyjnej w efekcie zrealizowanych ju oraz wybranych projektw wspfinansowanych z funduszy UE przeprowadzona bdzie modernizacja i przebudowa ponad 1000 km drg, jak rwnie przebudowa ok. 17 mostw o
41
cznej dugoci ok. 1,5 km. Ponadto wsparcie otrzyma 24 projekty z zakresu infrastruktury spoeczestwa informacyjnego. W tej grupie znalazo si m. in. przedsiwzicie dotyczce budowy regionalnego portalu internetowego Wrota Podkarpackie. Znaczca pomoc przeznaczona zostaa rwnie na ochron rodowiska i zapobieganie zagroeniom powodziowym. W tym zakresie dziki rodkom pomocowym bdzie mona wybudowa ponad 3000 km kanalizacji deszczowej i sanitarnej, wybudowa i zmodernizowa 65 oczyszczalni ciekw i uj wody, ponad 450 km sieci wodocigowej, a take 2 stacje uzdatniania wody oraz 6 wysypisk mieci. Ponadto przewiduje si udronienie i uregulowanie koryt rzek, potokw i roww na dugoci blisko 12 km. Z kolei w ramach wsparcia dotyczcego infrastruktury spoecznej moliwa bdzie modernizacja i przebudowa oraz doposaenie w sprzt 32 placwek suby zdrowia, w tym modernizacja Szpitala Wojewdzkiego Nr 2 w Rzeszowie umoliwiajca uruchomienie Oddziau Kardiochirurgii. Ponadto przewidziano modernizacj i przebudow ok. 20 obiektw infrastruktury kulturalnej i turystycznej (w tym. m.in. budow obiektu Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej oraz modernizacj Teatru Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie). Wsparto take inwestycje dotyczce infrastruktury edukacyjnej i sportowej, co w rezultacie spowoduje modernizacj, przebudow lub remont ok. 270 obiektw owiatowych. Natomiast w zakresie szkolnictwa wyszego kluczowe dla caego regionu inwestycje dotyczy bd rozwoju bazy dydaktycznej Uniwersytetu Rzeszowskiego, Politechniki Rzeszowskiej oraz innych uczelni. Przewiduje si rwnie, i znaczce wsparcie otrzymaj inwestycje realizowane na obszarach problemowych, tj. obszarach wiejskich i obszarach zdegradowanych. W wyniku dotychczas przeprowadzonych naborw wnioskw dofinansowanie na wskazanych obszarach uzyskao ok. 65 inwestycji drogowych, ok. 40 wodno-kanalizacyjnych oraz ok. 25 dot. obiektw kultury. W zaczniku nr 15 przedstawiono lokalizacj na obszarze wojewdztwa wybranych projektw unijnych. Intensywno przyznanej pomocy w przeliczeniu na 1 mieszkaca w ukadzie poszczeglnych powiatw w ramach ZPORR przedstawia mapa zacznik nr 16. W sferze pomocy skierowanej bezporednio do przedsibiorcw naley podkreli, i w ramach zakoczonych dotychczas komponentw Programu Phare, a take wdraanego jeszcze Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego zawarto ok. 1500 umw na dotacje inwestycyjne dla MP oraz ok. 400 umw wspfinansujcych projekty doradcze. Warto take zauway, i nowe firmy, ktre uzyskiway dotacje, lokalizoway si w przewaajcej czci na obszarach, gdzie dziki projektom infrastrukturalnym poprawione zostay warunki prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. W zakresie wsparcia rozwoju zasobw ludzkich w ramach Programw Phare 2000, 2001 i 2002 przeszkolonych zostao ok. 13 tys. osb. Z poradnictwa zawodowego, biznesowego, doradztwa indywidualnego oraz doradztwa na temat rozwoju porozumie lokalnych skorzystao ok. 10 tys. osb. Ponadto w ramach ZPORR dotychczas wypacono ok. 33 tys. stypendiw dla uczniw oraz ok. 4 600 dla studentw (Dziaanie 2.2). W ramach dziaa 2.1, 2.3 i 2.4 ww. programu, w rnego rodzaju szkoleniach wzio bd wemie udzia ponad 20 tys. osb. Analizujc dotychczasowe wsparcie w ramach rodkw pomocowych naley podkreli nastpujce uwarunkowania: 1. Dobry poziom wykorzystania rodkw w ramach ju zakoczonych Programw (rednio w granicach 90 - 95%).
42
2. Generalnie bardzo du aktywno w ubieganiu si o rodki pomocowe, zwaszcza ze strony samorzdw terytorialnych i przedsibiorcw. 3. Wysoce zrnicowany poziom zaspokojenia zgoszonych potrzeb (najwiksze niedostatki w tym zakresie maj miejsce w infrastrukturze drogowej, wsparcia inwestycyjnego przedsibiorstw, gdzie dofinansowanie uzyska przecitnie co 3 4 zoony wniosek oraz owiaty, w przypadku ktrej wsparcie otrzyma co 7 wniosek). Wdraanie przyznanej wojewdztwu pomocy zagranicznej bezsprzecznie przyczynio si do zbudowania powanego potencjau organizacyjnego i kadrowego. W samym Urzdzie Marszakowskim przeszkolonych zostao i pozyskao dowiadczenie praktyczne ok. 40 pracownikw. W innych instytucjach, jak Wojewdzki Urzd Pracy, Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego, Mielecka Agencja Rozwoju Regionalnego, wiedz i dowiadczenie w omawianym zakresie uzyskao dalszych 100 pracownikw. Niezalenie od powyszego szacuje si, e niezbdn wiedz i dowiadczenie praktyczne pozyskao ponad 1000 pracownikw beneficjentw pomocy zagranicznej, tj. gwnie samorzdw, przedsibiorcw, instytucji otoczenia biznesu, szk wyszych, organizacji pozarzdowych itp. Ponadto w omawianym okresie wypracowano i wdroono szereg rozwiza organizacyjnych, ktre wykorzystane zostan w nowej perspektywie finansowej. Do najwaniejszych z nich nale: Bank Projektw Wojewdztwa Podkarpackiego, w ktrym zgromadzono ponad 1000 projektw lub pomysw; Sie Partnerw Lokalnych, dziki ktrej w formie elektronicznej moliwa jest bieca wsppraca z ponad 350 podmiotami.
Wdraanie przyznanej dla wojewdztwa pomocy zagranicznej pozwolio take na zdobycie dowiadcze w zakresie koncentracji rodkw wasnych, niezbdnych do wspfinansowania projektw. Generalnie nie wystpiy w tym zakresie powaniejsze problemy w przypadku zdecydowanej wikszoci samorzdw lokalnych, ktre pomimo obnienia poziomu dofinansowania w ramach czci dziaa ZPORR poprzez odpowiednie przedsiwzicia i koncentracj rodkw na najpilniejszych zadaniach potrafiy wygospodarowa niezbdne nakady na wspfinansowanie i zagwarantowanie pynnoci finansowej inwestycji. Zdobyte dowiadczenia w tym zakresie bd z pewnoci procentowa i napawaj optymizmem w obliczu nowej perspektywy finansowej. Okrelone problemy w omawianej sferze wystpiy natomiast w przypadku projektw znacznej czci organizacji pozarzdowych, zwaszcza tych sabszych kapitaowo, ktre borykay si z problemem stosownych zabezpiecze finansowych. Reasumujc, dotychczasowe wsparcie zagraniczne dla wojewdztwa wpyno w istotny sposb, cho trudny do precyzyjnego oszacowania na pozytywne przemiany spoecznogospodarcze. Ze wzgldu jednak na intensywno dotychczasowej pomocy, jak rwnie jej niedostatecznie szeroki zakres, nie udao si dziki niej powstrzyma tendencji pogbiania si dysproporcji w rozwoju pomidzy wojewdztwem podkarpackim, a pozostaymi obszarami kraju i UE. Spowodowane byo to rnymi czynnikami, wrd ktrych za kluczowy naley uzna niedostateczny poziom wsparcia w postaci lokalizacji na obszarze wojewdztwa inwestycji o charakterze centralnym, zwaszcza w czci transportowej Funduszu Spjnoci. W wyniku tego Podkarpacie uzyskao niewielki udzia w rozdysponowanych w ramach Narodowego Planu Rozwoju 2004-2006 rodkach funduszy strukturalnych Jednoczenie ze wzgldu na niewystarczajce rodki w zakresie priorytetu I i III ZPORR (bez dziaania 3.4)
43
dofinansowania nie uzyskay 454 projekty o cznej kwocie wnioskowanej ok. 0,7 mld z. Szczeglnie dotkliwy jest brak realizacji na obszarze wojewdztwa kluczowych inwestycji drogowych (przede wszystkim autostrady i drogi ekspresowej). Jak ju zaznaczono udzia SPO Transport i czci transportowej Funduszu Spjnoci w okresie planistycznym 20042006 we wsparciu inwestycji drogowych na obszarze wojewdztwa by jak dotychczas znikomy. Majc powysze na uwadze oraz uwzgldniajc dowiadczenia wynikajce z wdraania ZPORR przyjto, i RPO WP bdzie w przewaajcej mierze suy kontynuacji dziaa, ktre realizowane byy w latach 2004-2006 i tylko czciowo zaspokoiy istniejce w tym zakresie potrzeby w regionie. Przewidziano take, i Program ten rozszerzony zostanie w stosunku do ZPORR o dziaania dotyczce m.in. rozbudowy infrastruktury transportu kolejowego i lotniczego, infrastruktury energetycznej, budownictwa mieszkaniowego oraz pomocy spoecznej. Obszary te wybrane zostay ze wzgldu na kluczowe znaczenie dla rozwoju wojewdztwa lub licznie artykuowane pilne potrzeby.
44
STRATEGIA ROZWOJU REGIONU - SYNTEZA
5. 5.1.
STRATEGIA ROZWOJU REGIONU SYNTEZA Cel gwny
Celem gwnym Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego (RPO WP) jest wzrost krajowej i midzynarodowej konkurencyjnoci gospodarki oraz poprawa dostpnoci przestrzennej Podkarpacia. Tak sformuowany cel gwny wynika bezporednio ze Strategii rozwoju wojewdztwa podkarpackiego na lata 2007 2020, jest rwnie zgodny z celami polityki spjnoci przedstawionymi na poziomie krajowym zwaszcza w Narodowych Strategicznych Ramach Odniesienia (NSRO), a take innych gwnych dokumentach programowych nowej perspektywy finansowej UE obejmujcej lata 2007 2013. Wadze wojewdztwa maj nadziej, e realizacja Programu przyczyni si do osignicia przez region PKB per capita w PPS (EU-27=100) w roku 2015 na poziomie nie niszym ni 46 %. Spjno gwnych celw w podstawowych dokumentach programowych opracowanych zarwno na poziomie kraju jak i regionu w odniesieniu do RPO WP, Strategii rozwoju wojewdztwa podkarpackiego oraz Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia przedstawia ponisza tabelka.
Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 - 2013
Strategia Rozwoju Wojewdztwa Podkarpackiego 2007 - 2020
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007 - 2013
Cel gwny:
Wzrost krajowej i midzynarodowej konkurencyjnoci gospodarki oraz poprawa dostpnoci przestrzennej Podkarpacia.
Cel gwny:
Podniesienie krajowej i midzynarodowej konkurencyjnoci gospodarki regionu poprzez wzrost jej innowacyjnoci, a tym samym efektywnoci, ktra stworzy warunki do zwikszenia zatrudnienia oraz wzrostu dochodw i poziomu ycia ludnoci.
Cel strategiczny:
Tworzenie warunkw dla wzrostu konkurencyjnoci gospodarki opartej na wiedzy i przedsibiorczoci zapewniajcej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spjnoci spoecznej, gospodarczej i przestrzennej.
Zasadniczy kierunek rozwoju wojewdztwa przyjty w RPO WP na lata 2007 2013 oparty jest na dziaaniach zmierzajcych do podniesienia krajowej i midzynarodowej konkurencyjnoci gospodarki regionu, przede wszystkim poprzez wsparcie zarwno finansowe, jak i instytucjonalne dziaa w sferze przedsibiorczoci, zwaszcza w zakresie wzrostu jej innowacyjnoci i produktywnoci jako podstawowych czynnikw wspierajcych wzrost gospodarczy i zatrudnienie. Dziaania te powinny by wzmacniane m.in. poprzez popraw dostpnoci przestrzennej regionu, w tym zwaszcza dostpnoci komunikacyjnej. Powizania midzy osiami priorytetowymi RPO WP a celami horyzontalnymi NSRO, w ktre wpisuj si wskazane wyej kierunki aktywnoci regionalnej obrazuje ponisza matryca.
45
Tab. 14. Zbieno Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego z Narodowymi Strategicznymi Ramami Odniesienia
O priorytetowa 4. Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom O priorytetowa 7. Spjno wewntrzregionalna O priorytetowa 7. Spjno wewntrzregionalna Opriorytetowa 6. Kultura i turystyka O priorytetowa 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka O priorytetowa 2. Infrastruktura techniczna O priorytetowa 3. Spoeczestwo informacyjne O priorytetowa 5. Infrastruktura publiczna O priorytetowa 8. Pomoc techniczna O priorytetowa 8. Pomoc techniczna Osie Priorytetowe Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 2013
Cele horyzontalne Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia Poprawa jakoci funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmw partnerstwa, Poprawa jakoci kapitau ludzkiego i zwikszenie spjnoci spoecznej, Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i spoecznej majcej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjnoci Polski, Podniesienie konkurencyjnoci i innowacyjnoci przedsibiorstw, w tym szczeglnie sektora wytwrczego o wysokiej wartoci dodanej oraz rozwj sektora usug, Wzrost konkurencyjnoci polskich regionw i przeciwdziaanie ich marginalizacji spoecznej, gospodarczej i przestrzennej, Wyrwnywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich.
Cel gwny programu jest take zgodny z celem okrelonym dla regionw w Rozporzdzeniu Rady ustanawiajcym przepisy oglne dotyczce Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spoecznego, a take Funduszu Spjnoci. Zarwno cel gwny, jak te cele poszczeglnych osi priorytetowych programu s zgodne z podstawowymi dokumentami okrelajcymi przestrze dla polityki spjnoci UE w latach 2007 2013, tj. Strategicznymi Wytycznymi Wsplnoty (SWW), a w odniesieniu do poziomu krajowego z Krajowym Programem Reform (KPR), co przedstawiaj ponisze tabele.
Tab. 15. Zbieno Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego z zapisami Strategicznych Wytycznych Wsplnoty na lata 2007 2013.
O priorytetowa 4. Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom Opriorytetowa 6. Kultura i turystyka O priorytetowa 2. Infrastruktura techniczna O priorytetowa 3. Spoeczestwo informacyjne O priorytetowa 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka O priorytetowa 5. Infrastruktura publiczna Osie Priorytetowe RPO WP na lata 2007-2013 Obszary tematyczne
Strategiczne Wytyczne Wsplnoty (SWW) Zwikszanie atrakcyjnoci Europy i jej regionw pod wzgldem inwestycji i zatrudnienia Poprawa poziomu wiedzy i innowacyjnoci na rzecz wzrostu Zwikszenie liczby i poprawa jakoci miejsc pracy
RPO WP przygotowany zosta w oparciu o podstawowe zasady UE, zwaszcza w zakresie zapewnienia wewntrznej spjnoci celw wiodcych dokumentw programowych opracowanych zarwno na poziomie kraju, jak i UE. Fakt ten potwierdza przedstawiona w
46
tabelach zbieno w zakresie programowania rozwoju na poziomie poszczeglnych osi priorytetowych Programu, wpisujcych si w SWW oraz priorytety KPR.
Tab. 16. Zbieno Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego z zapisami Krajowego Programu Reform na lata 2005 2008.
O priorytetowa 4. Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom O priorytetowa 7. Spjno wewntrzregionalna O priorytetowa 6 Kultura i turystyka O priorytetowa 3. Spoeczestwo informacyjne O priorytetowa 2. Infrastruktura techniczna O priorytetowa 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka O priorytetowa 5. Infrastruktura publiczna O priorytetowa 8. Pomoc techniczna Osie Priorytetowe RPO WP na lata 2007-2013 Obszary tematyczne
Priorytety KPR Konsolidacja finansw publicznych i poprawa zarzdzania finansami publicznymi Rozwj przedsibiorczoci Wzrost innowacyjnoci przedsibiorstw Rozwj i modernizacja infrastruktury oraz zapewnienie warunkw konkurencji w sektorach sieciowych Tworzenie i utrzymanie nowych miejsc pracy oraz zmniejszenie bezrobocia Poprawa zdolnoci adaptacyjnych pracownikw i przedsibiorstw poprzez inwestowanie w kapita ludzki
5.2.
Cele szczegowe
Przyjte w RPO WP cele szczegowe okrelone w oparciu o analiz poziomu spoeczno gospodarczego rozwoju wojewdztwa okrelaj najwaniejsze obszary interwencji wymagajce wsparcia w celu usunicia gwnych barier rozwojowych, podniesienia jego konkurencyjnoci i ograniczenia procesu marginalizacji. Cele szczegowe RPO WP zostay sformuowane w nastpujcy sposb: Tworzenie warunkw do rozwoju przedsibiorczoci i gospodarki opartej na wiedzy. Cel ten odnosi si do sfery gospodarczej, do tworzenia warunkw dla rozwoju przedsibiorczoci i innowacyjnoci, a tym samym wzrostu konkurencyjnoci regionu. Rozwoju spoeczestwa opartego na wiedzy, a take zwikszenia atrakcyjnoci inwestycyjnej i wzrostu aktywnoci w zakresie wsppracy midzyregionalnej i midzynarodowej. Poprawa dostpnoci i atrakcyjnoci inwestycyjnej regionu poprzez realizacj przedsiwzi w sferze komunikacyjnej i energetycznej. Cel wskazuje na konieczno eliminacji wystpujcych w regionie zapnie infrastrukturalnych, zwaszcza w zakresie poprawy powiza komunikacyjnych, a take poprawy poziomu usug w zakresie infrastruktury energetycznej zwaszcza w zakresie dostarczania i wytwarzania energii. Stworzenie warunkw do rozwoju spoeczestwa informacyjnego w regionie. Cel wskazuje na konieczno dostosowania infrastruktury spoeczestwa informacyjnego do potrzeb i standardw UE, w tym zapewnienie szerokiego dostpu do usug elektronicznych oraz, komplementarnie do Programu Operacyjnego Rozwj Polski Wschodniej, sieci internetowej.
47
Zapobieganie degradacji rodowiska oraz zagroeniom naturalnym i technologicznym, a take efektywna gospodarka zasobami naturalnymi. Realizacja celu zmierza do ograniczenia iloci zanieczyszcze, zwaszcza odpadw przedostajcych si do rodowiska, poprawy bezpieczestwa przeciwpowodziowego, a take zwizanego z zagroeniami naturalnymi i technologicznymi. Tworzenie warunkw do rozwoju kapitau spoecznego poprzez inwestycje w edukacj, ochron zdrowia, pomoc spoeczn, sport i rekreacj. Cel ten realizowany bdzie poprzez wsparcie inwestycyjne infrastruktury publicznej, ktra wymaga dostosowania do potrzeb i standardw UE. Wspierane bd przedsiwzicia wpywajce na popraw dostpnoci i jakoci regionalnego systemu edukacji, bezpieczestwa zdrowotnego i pomocy spoecznej, a take zwikszajce dostpno mieszkacw do obiektw sportowych i rekreacyjnych. Wzrost udziau turystyki w gospodarce regionu oraz ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwj instytucji kultury. Z uwagi na wyjtkowo korzystne warunki dla rozwoju turystyki w regionie stanowice siln stron wojewdztwa wspierane bd dziaania zwaszcza w zakresie rozwijania infrastruktury turystycznej, ktre znacznie podnios jako usug i zwiksz rnorodno oferty turystycznej regionu. Cel ten realizowany bdzie take poprzez odnow zniszczonych obiektw dziedzictwa kulturowego, a take popraw bazy lokalowej i wyposaenia podmiotw prowadzcych dziaalno kulturaln. Zmniejszenie wystpujcych wewntrz wojewdztwa rnic rozwojowych. Cel ten realizowany bdzie przede wszystkim poprzez wzmocnienie orodkw miejskich, ktre sprzyjajc rozwojowi przedsibiorczoci i innowacji aktywizuj pod wzgldem rozwoju spoeczno - gospodarczego obszary wymagajce wsparcia zwaszcza zdegradowane, ktre utraciy swoje dotychczasowe funkcje. W ramach tego celu wspierane bd rwnie obszary zmarginalizowane gospodarczo o najniszych wskanikach ekonomicznych w skali regionu.
Przedstawione wyej cele koncentruj si przede wszystkim na niwelowaniu podstawowych barier i zagroe rozwoju, przy jednoczesnym deniu do rozwoju gwnych obszarw kreujcych rozwj wojewdztwa, tj. innowacyjnej gospodarki, szeroko rozumianej infrastruktury (w tym take turystycznej) i edukacji. Cele te realizowane rwnoczenie wzmocni aktywno gospodarcz, a take spjno spoeczn i przestrzenn, rwnie w odniesieniu do innych regionw UE. Przedstawione powyej cele bd realizowane w oparciu o zasady okrelone w podstawowych aktach prawnych UE, w tym szczeglnie w Rozporzdzeniu Rady (WE) 1083/2006. Realizacja przyjtych przez Zarzd Wojewdztwa celw Programu dokonywana bdzie w oparciu o nastpujce zasady: Partnerstwa tj. aktywnego udziau mieszkacw, przedsibiorcw, organizacji pozarzdowych, administracji publicznej, a take innych instytucji zaangaowanych w proces przygotowania dokumentu oraz podmiotw stanowicych potencjalnych jego beneficjentw. Realizujc powysz zasad, RPO WP stwarza warunki dla zawizywania partnerstwa publiczno prywatnego i publiczno spoecznego, co znacznie zwiksza szanse na skuteczne i efektywne wydatkowanie rodkw Programu. Rwnouprawnienia i rwnoci szans tj. zapewnienia rwnego traktowania osb bez wzgldu na pe, wyznanie czy te niepenosprawno na kadym etapie realizacji RPO WP, a take zapobiegania wszelkiej innej dyskryminacji, zwaszcza w dostpie do rodkw RPO WP.
48
Zrwnowaonego rozwoju tj. realizacji celw Programu zmierzajcych do wzrostu gospodarczego z rwnoczesnym deniem do podniesienia jakoci rodowiska naturalnego m. in. poprzez ograniczanie szkodliwego wpywu realizowanych w ramach Programu zada na stan rodowiska i ochron zasobw przyrodniczych. Aby w peni osign wynikajce z niniejszej zasady cele, realizowane w ramach RPO WP projekty musz uwzgldnia najnowsze technologie zwizane zarwno z wykonawstwem, jak i funkcjonowaniem projektu, ktre nie tylko nie wywieraj szkodliwego oddziaywania na rodowisko, ale take w okrelonej perspektywie poprawiaj jego jako. W celu realizacji zasady zrwnowaonego rozwoju ustanowiony zostanie Koordynator ds. rodowiska.
Instytucja Zarzdzajca RPO WP zapewnia, e kade wsparcie stanowice pomoc publiczn, udzielane w ramach Programu, bdzie zgodne z przepisami dotyczcymi zasad udzielania tej pomocy, obowizujcymi w momencie udzielania wsparcia. Instytucja Zarzdzajca zapewni, e zamwienia publiczne, w tym udzielone koncesje, zwizane z projektami finansowanymi z pomocy Funduszy Strukturalnych s zgodne z Dyrektyw 2004/17WE, 2004/18/WE, Rozporzdzeniem WE Numer 1564/2005 lub stosownymi postanowieniami Traktatu. 5.3. Strategia realizacji celw
Realizacja celw RPO WP w perspektywie do 2013 roku uwzgldnia bdzie przede wszystkim wyzwania strategiczne okrelone w Strategii rozwoju wojewdztwa podkarpackiego na lata 2007 2020, a take innych dokumentach programowych przygotowanych na poziomie kraju i UE, tj. w Krajowym Programie Reform (KPR), Strategicznych Wytycznych Wsplnoty (SWW) oraz Narodowych Strategicznych Ramach Odniesienia (NSRO). Zgodnie z wizj rozwoju wojewdztwo podkarpackie powinno sta si obszarem zrwnowaonego rozwoju integrujcym cele gospodarcze, ekologiczne i spoeczne z myl o osigniciu wysokiego standardu ycia jego mieszkacw. Cel gwny RPO WP, ktry sformuowany zosta jako Wzrost krajowej i midzynarodowej konkurencyjnoci gospodarki oraz poprawa dostpnoci przestrzennej Podkarpacia realizuje zarwno cel gwny strategii rozwoju wojewdztwa, jak te cel strategiczny Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia, Strategii Rozwoju Kraju, a take innych dokumentw opracowanych zarwno na poziomie kraju, jak te Wsplnoty Europejskiej. Podstawowym instrumentem wsparcia finansowego realizacji celw RPO WP jest Europejski fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), w ramach ktrego wojewdztwo podkarpackie otrzyma wsparcie w wysokoci 1 136,3 mln Euro. Ponad 42% tych rodkw przeznaczonych zostanie na realizacj celw Strategii Lizboskiej (earmarking). Spjno dziaa w odniesieniu do wymienionych wyej dokumentw programowych przejawia si przede wszystkim w deniu do wzrostu konkurencyjnoci gospodarki poprzez wzrost przedsibiorczoci i innowacyjnoci, a take poprzez popraw spjnoci spoecznej, gospodarczej i przestrzennej zarwno wewntrz wojewdztwa, jak te w odniesieniu do innych regionw kraju i UE. Strategia realizacji celw Programu opiera si nie tylko na niwelowaniu barier rozwojowych wojewdztwa, ale take wyznacza nowe kierunki rozwoju w oparciu o budow powiza zewntrznych, tak transgranicznych jak rwnie paneuropejskich oraz wykorzystanie istniejcego w regionie potencjau technicznego i intelektualnego szczeglnie
49
w tych obszarach funkcjonowania wojewdztwa, ktre stanowi jego mocne strony. Sukcesywna realizacja zaoonych w Programie celw rozwoju bdzie synergiczn sum dziaa prorozwojowych wszystkich uczestnikw tego procesu, w tym zwaszcza podmiotw gospodarczych, samorzdw terytorialnych, uczelni, instytutw naukowo - badawczych, organizacji spoecznych i kulturalnych, a take mieszkacw. Realizacja celw zmierza bdzie do zaspokojenia potrzeb rozwojowych regionu, ktre koncentruj si przede wszystkim na: Tworzeniu warunkw do rozwoju przedsibiorczoci i gospodarki innowacyjnej jako gwnych czynnikw realizacji nadrzdnego celu RPO WP, tj. wzrostu konkurencyjnoci wojewdztwa. Osigniciu tego celu sprzyja bd przedsiwzicia polegajce m.in. na wsparciu kapitaowym, instytucjonalnym oraz promocji i doradztwie dla podmiotw gospodarczych, co powinno zwikszy wzrost aktywnoci gospodarczej przede wszystkim MP, a take pozyskiwaniu zaawansowanych technologicznie inwestycji zewntrznych. Integralnym elementem wsparcia w sferze produkcyjnej w ramach RPO WP bd take dziaania w zakresie bada i rozwoju technologicznego polegajce na wspieraniu rozwoju dziaalnoci badawczo rozwojowej oraz wikszej wsppracy pomidzy jednostkami naukowymi, otoczenia biznesu i przedsibiorcami. Szczeglnie mocno wspierane bd dziaania wzmacniajce wasny potencja gospodarczy regionu zwaszcza w zakresie sektorw bdcych szans dla rozwoju wojewdztwa, tj. w sektorze lotniczym, informatycznym i turystyce. Dziki wsparciu dziaa innowacyjnych i prac badawczo rozwojowych w gospodarce zwikszy si aktywno i konkurencyjno gospodarcza regionu nie tylko w rywalizacji krajowej. Promowana bdzie rwnie wsppraca midzyregionalna i midzynarodowa umoliwiajca m.in. wymian dobrych praktyk pomidzy orodkami naukowymi, akademickimi, gospodarczymi i innowacyjnymi. Realizacja projektw w ramach tego celu w peni uwzgldnia bdzie zasad niedyskryminacji, przede wszystkim ze wzgldu na pe oraz niepenosprawno. Dalszym rozwoju infrastruktury technicznej, ktra jest podstaw nie tylko efektywnego prowadzenia dziaalnoci gospodarczej i wysokiej aktywnoci inwestycyjnej, ale take wanym czynnikiem postpu w ochronie rodowiska. Istotnym elementem zmniejszania dysproporcji rozwojowych regionu jest poprawa jego dostpnoci komunikacyjnej, zwaszcza w odniesieniu do budowy i modernizacji drg, infrastruktury kolejowej i lotniczej, a take modernizacji transportu publicznego. Poprawa pocze komunikacyjnych przede wszystkim w odniesieniu do gwnych korytarzy transportowych (TEN-T) wpynie na popraw atrakcyjnoci inwestycyjnej regionu, a w konsekwencji na wzrost jego konkurencyjnoci. System transportu i infrastruktura techniczna s nierwnomiernie i sabo rozwinite, co ma istotny wpyw na spjno przestrzenn regionu. Rozwj tych dziedzin spowoduje popraw warunkw ycia mieszkacw, zwikszy zainteresowanie potencjalnych inwestorw i turystw, stworzy warunki do wzrostu gospodarczego, zmniejszy koszty ponoszone z powodu wieloletnich zaniedba oraz wpynie na popraw rodowiska naturalnego. W celu zapewnienia warunkw dla penego rozwoju spoeczno gospodarczego wojewdztwa niezbdne jest take zapewnienie sprawnych i szybkich systemw cznoci, m.in. poprzez cyfrowe techniki komunikacyjne. Jest to jeden z podstawowych elementw budowy spoeczestwa informacyjnego. Powszechna dostpno do szerokopasmowego internetu oraz telefonizacja m.in. obszarw wiejskich wpynie na wyrwnanie rnic rozwojowych w wojewdztwie. W zakresie spoeczestwa informacyjnego szczeglnie preferowane bd projekty dotyczce obszarw wiejskich i maych
50
miast. Jednym z podstawowych warunkw realizacji wyej wskazanych zamierze jest take konieczno rozwijania regionalnej infrastruktury w dziedzinie energetyki i ciepownictwa jako istotnego warunku umoliwiajcego funkcjonowanie i rozwj wszelkich form aktywnoci regionalnej. Realizacja zada w tym zakresie umoliwi rozbudow i modernizacj przestarzaych i zuytych systemw energetycznych, co wpynie na lepsze wykorzystanie dostpnych zasobw i zasad ochrony rodowiska. W celu zapewnienia warunkw dla penego rozwoju spoeczno gospodarczego wojewdztwa niezbdne jest take zapewnienie sprawnych i szybkich systemw cznoci, m.in. poprzez cyfrowe techniki komunikacyjne. Jest to jeden z podstawowych elementw budowy spoeczestwa informacyjnego. Powszechna dostpno do szerokopasmowego internetu wpynie na wyrwnanie rnic rozwojowych w wojewdztwie. Niezbdn konsekwencj i kontynuacj tych zamierze jest take dynamiczny rozwj usug elektronicznych. W zakresie spoeczestwa informacyjnego szczeglnie preferowane bd projekty dotyczce obszarw wiejskich i maych miast. Zapobieganiu degradacji rodowiska z zachowaniem zasady zrwnowaonego rozwoju, ktra jest jednym z podstawowych warunkw skutecznej realizacji rozwoju gospodarczego i spoecznego regionu. Z uwagi na wci nieuporzdkowan gospodark wodno ciekow, brak w peni racjonalnej gospodarki odpadami, a take czsto wystpujcymi klskami ywioowymi, w tym zwaszcza powodziami konieczna jest realizacja przedsiwzi, ktre znaczne skuteczniej ni do tej pory przyczyni si do ochrony rodowiska oraz poprawi bezpieczestwo ludnoci i gospodarki. Oznacza to uwzgldnienie aspektw ekologicznych w realizacji celw gospodarczych i spoecznych. Realizacja przyjtego w RPO WP priorytetu w zakresie ochrony rodowiska przyczyni si do wyeliminowania wystpujcych zagroe, a take ochrony i racjonalnego wykorzystania zasobw i wartoci przyrodniczych, m.in. poprzez rozbudow przyjaznej rodowisku naturalnemu infrastruktury komunalnej i przeciwpowodziowej. Realizowane dziaania dotyczy bd przede wszystkim infrastruktury odprowadzania i oczyszczania ciekw, infrastruktury dostarczania i uzdatniania wody, systemowej gospodarki odpadami komunalnymi, a take infrastruktury przeciwpowodziowej i gospodarki wodnej. Przedsiwzicia te przyczyni si do poprawy stanu rodowiska, podnios jako ycia, stworz warunki do powstawania nowych miejsc pracy, zwaszcza w gospodarce i turystyce, a take w konsekwencji znacznie poprawi atrakcyjno inwestycyjn regionu. Znacznie szybciej spenione zostan take obowizujce standardy ekologiczne wynikajce z przystpienia Polski do UE. Projekty wspfinansowane w ramach programu operacyjnego bd w peni zgodne z postanowieniami dyrektyw oceny oddziaywania na rodowisko, siedliskowej i ptasiej. W fazie wyboru projektw zostan zastosowane odpowiednie kryteria kwalifikacyjne celem zagwarantowania, e projekty speniaj wymagania nakrelone przez powyej wymienione dyrektywy. Wspfinansowanie projektw, ktre negatywnie oddziaywaj na potencjalne obszary Natura 2000 (tzn. te obszary, ktre w opinii Komisji Europejskiej powinny zosta wyznaczone w dniu 1 maja 2004 roku, ale nie zostay wyznaczone przez Polsk), nie bdzie dozwolone. Realizacja projektw dotyczcych ochrony rodowiska, a take zabezpieczenia przed zagroeniami powinna by realizowana z uwzgldnieniem potrzeby niwelowania dysproporcji w rozwoju tej infrastruktury szczeglnie pomidzy miastami a obszarami wiejskimi. Budowaniu nowoczesnego spoeczestwa poprzez inwestycje w infrastruktur publiczn, podnoszc poziom edukacji, opieki zdrowotnej, a take zwikszajcej
51
dostp do wiadcze szeroko rozumianej pomocy spoecznej zwaszcza na obszarach sabiej rozwinitych. Jednym z podstawowych czynnikw wpywajcych na poziom spoeczno gospodarczego rozwoju regionu s inwestycje w kapita ludzki zwaszcza w zakresie edukacji i ochrony zdrowia. Poprawa dostpnoci i jakoci ksztacenia, w tym upowszechniania nowoczesnych metod edukacji istotnie zwikszy potencja wiedzy i poziom wyksztacenia mieszkacw regionu. Wspierane bd rwnie przedsiwzicia zmierzajce do zwikszenia wsppracy midzy szkoami a przedsibiorcami, zwaszcza w kontekcie procesw modernizacji gospodarki. Wspierane bd rwnie dziaania dotyczce infrastruktury uczelni oraz szk i placwek funkcjonujcych w systemie owiaty, a take organizacji pozarzdowych. Integralnym elementem budowy nowoczesnego spoeczestwa jest take poprawa bezpieczestwa zdrowotnego i pomocy spoecznej. Ten wany obszar aktywnoci spoecznej okrelony w Programie wspierany bdzie przede wszystkim poprzez popraw bazy lokalowej oraz wyposaenia zakadw opieki zdrowotnej, a take podmiotw dziaajcych w obszarze pomocy spoecznej. Istotnym elementem wspierajcym rozwj kapitau ludzkiego s take dziaania dotyczce rnych form aktywnego wypoczynku. Dziaania te realizowane bd przede wszystkim poprzez popraw infrastruktury sportowej i rekreacyjnej nie tylko zwikszajcej atrakcyjno regionu, ale take stwarzajcej warunki dla ksztatowania nawykw zdrowego trybu ycia i poprawy oglnego poziomu zdrowia w spoeczestwie. Rozwijaniu turystyki, ochronie dziedzictwa kulturowego i poprawie bazy infrastrukturalnej instytucji kultury. Znaczenie turystyki w gospodarce regionu jest wci zbyt mae mimo wyjtkowo korzystnych walorw przyrodniczo krajobrazowych i czystego rodowiska regionu. Jedn z zasadniczych przyczyn tej niekorzystnej sytuacji jest stosunkowo niski standard infrastruktury turystycznej. Dlatego te, aby uzyska zakadany wzrost poziomu ruchu turystycznego niezbdne jest wspieranie dziaa nie tylko podnoszcych jako wiadczonych usug, ale take sprzyjajcych powstawaniu nowych produktw turystycznych ich skutecznym promowaniu. Istotnym czynnikiem rozwoju turystyki jest take bogactwo dziejw i przenikajcych si na przestrzeni lat kultur charakterystycznych dla regionu Podkarpacia. Zatem w celu osignicia zakadanego celu wspierane bd w ramach Programu przedsiwzicia zmierzajce do odnowy zniszczonych obiektw dziedzictwa kulturowego wraz z ich otoczeniem przywracajc im w miar moliwoci okrelone funkcje spoeczne i gospodarcze. Istotnym elementem kompleksowej oferty turystycznej jest odpowiednia sie instytucji kultury, ktre znacznie podnosz atrakcyjno turystyczn regionu. Realizowane bd zatem przedsiwzicia poprawiajce baz lokalow, a take wyposaenie podmiotw prowadzcych dziaalno kulturaln przyczyniajc si do wykreowania regionu jako miejsca atrakcyjnego turystycznie i otwartego na nowe inwestycje. Ze wzgldu na znaczne dysproporcje rozwojowe wewntrz regionu, priorytetowo traktowane bd projekty zwizane z rozwojem turystyki i agroturystyki na obszarach wiejskich. Niwelowaniu wewntrznych dysproporcji rozwojowych w wojewdztwie. Rnice te szczeglnie wyranie rysuj si na poziomie poszczeglnych powiatw obydwu podregionw NUTS III, w ktrych wystpuj obszary dotknite marginalizacj gospodarcz, degradacj fizyczn i wykluczeniem spoecznym. Wrd tych obszarw wspierane bd przede wszystkim te, ktre wymagaj rewitalizacji miast lub ich czci, oraz obszary i obiekty zdegradowane, a take zmarginalizowane gospodarczo. Proces rewitalizacji miast dotyczy bdzie nie tylko odnowy obiektw
52
i przestrzeni miejskich, ale take aktywizacji mieszkacw tych obszarw. Ponownego oywienia wymaga bd take obszary zdegradowane, ktre utraciy swoje dotychczasowe funkcje przede wszystkim w wyniku upadku przemysu, a take pastwowych gospodarstw rolnych. Wymagaj one przeksztacenia, tak aby na nowo mogy zosta wykorzystane do penienia funkcji spoecznych i gospodarczych. Na obszarze wojewdztwa wystpuj take obszary zmarginalizowane gospodarczo, posiadajce wysok stop bezrobocia, ma liczb podmiotw gospodarczych, nisk warto nakadw inwestycyjnych oraz udzia w produkcji sprzedanej przemysu w regionie. Aby uzyska zakadany w programie efekt spjnoci tych obszarw z reszt wojewdztwa naley wykorzysta przede wszystkim ich wasny potencja m.in. poprzez stworzenie warunkw dla rozwoju przemysu, w tym zwaszcza przetwrstwa produktw rolnych, jak rwnie usug np. w turystyce. Istniejce na tych obszarach problemowe zjawiska spoeczne i gospodarcze s wynikiem m.in. wieloletnich zapnie cywilizacyjnych, a take procesw gospodarczych bdcych konsekwencj transformacji rynkowej. Realizowane w ramach tych dziaa inwestycje, w tym uzbrojenie terenw inwestycyjnych, suy bd niwelowaniu zapnie cywilizacyjnych poprzez usuwanie barier infrastrukturalnych i tworzenie warunkw dla powstawania nowych miejsc pracy szczeglnie na obszarach wiejskich. Przedstawiona wyej strategia realizacji celw RPO WP, w ramach przyjtych w dokumencie rozwiza kierunkowych, wskazuje na zasadno i sposb osigania zakadanych celw. Wyznaczone w programie kierunki rozwoju wojewdztwa wynikaj przede wszystkim ze zdiagnozowanych potrzeb gospodarczych i spoecznych. Kompleksowa realizacja osi priorytetowych RPO WP z pewnoci przyczyni si do wzrostu konkurencyjnoci gospodarczej i atrakcyjnoci inwestycyjnej regionu, poprawy dostpnoci komunikacyjnej i stanu rodowiska, a tym samym jakoci i poziomu ycia mieszkacw. Skuteczna i efektywna realizacja wyej wymienionych przedsiwzi jest podstawowym warunkiem osignicia celu gwnego i celw szczegowych RPO WP, co w konsekwencji zmniejszy take dystans dzielcy region Podkarpacia od innych regionw Polski i UE. Zmniejszone zostan rwnie rnice w rozwoju spoeczno - gospodarczym wewntrz samego regionu, ktre szczeglnie wyranie wystpuj pomidzy orodkami miejskimi i obszarami wiejskimi. Z punktu widzenia specyfiki wojewdztwa wane jest take wyrwnywanie rnic rozwojowych w odniesieniu do obszarw wiejskich. Zadania w tym zakresie realizowane bd rwnie w ramach RPO WP. Jedn z waniejszych barier w niwelowaniu dysproporcji rozwojowych obszarw wiejskich jest niski poziom infrastruktury technicznej. Sytuacja ta wymusza podjcie dziaa zmierzajcych do podniesienia atrakcyjnoci tych obszarw szczeglnie w kontekcie stworzenia warunkw dla napywu inwestycji zewntrznych. Budowa odpowiedniej infrastruktury technicznej, a tym samym zapewnienie waciwych warunkw inwestycyjnych dla powstawania podmiotw gospodarczych na terenach wiejskich, przyczyni si z pewnoci do tworzenia nowych miejsc pracy poza rolnictwem. Jest to jeden z podstawowych czynnikw procesu restrukturyzacji obszarw wiejskich. Proces ten wspierany bdzie m. in. poprzez popraw jakoci i zwikszenie bazy turystyczno sportowej, ktra w poczeniu z walorami krajobrazowymi regionu bdzie alternatyw dla rozwoju obszarw wiejskich. Rozwj pozarolniczych form dziaalnoci gospodarczej obok niezbdnej infrastruktury technicznej musi by oparty na wiedzy i przedsibiorczoci. Dlatego te w ramach Programu realizowane bd dziaania wspierajce szkolenia, kursy i doradztwo zawodowe, a take zwikszajce dostp ludnoci wiejskiej do placwek ksztacenia ustawicznego dorosych, co istotnie warunkuje powstawanie i rozwj pozarolniczych form
53
dziaalnoci gospodarczej. Dziaania te realizowane bd w ramach odnoszcych si take do obszarw wiejskich priorytetw i celw RPO WP. Istotnym elementem dziaa restrukturyzacyjnych sektora rolniczego, zwaszcza w kontekcie zbyt wysokiego poziomu zatrudnienia w rolnictwie jest rwnie wzrost konkurencyjnoci samych gospodarstw rolnych. Uwzgldnione w Programie osie priorytetowe, a take przyjty poziom alokacji rodkw na poszczeglne obszary interwencji jest w znacznej czci wynikiem stosowanej konsekwentnie w regionie spoecznej (partnerskiej) metody budowania dokumentw programowych. W procesie opracowywania dokumentu uczestniczyli przedstawiciele jednostek samorzdu terytorialnego, funduszy i agencji, instytucji otoczenia biznesu, organizacji pozarzdowych, szk wyszych, przedsibiorcw, a take administracji rzdowej. Nie tylko programowanie, ale take realizacja RPO WP dokonywa si bdzie w oparciu o wspprac z partnerami spoeczno gospodarczymi zgodnie z wymogami rozporzdzenia 1083/2006 oraz obowizujcego prawa krajowego. Stosowanie zasady partnerstwa najpeniej widoczne bdzie w ramach prac Komitetu Monitorujcego, w ktrym uczestniczy bd partnerzy gospodarczy i spoeczni jako gremium podejmujce najwaniejsze decyzje dotyczce Programu. Proces przygotowywania Programu poddawany by rwnie okresowym konsultacjom spoecznym, ktre umoliwiy wykorzystanie opinii szerokiego grona rodowisk jako potencjalnych beneficjentw. Konsultacje spoeczne przebiegay w formie bezporednich spotka o charakterze oglnym i branowym, a take w formie poredniej poprzez wnoszenie uwag i opinii przekazywanych zarwno drog pocztow, jak i elektroniczn. Potwierdziy one m. in. tendencje wzmocnienia alokacji rodkw na finansowanie infrastruktury technicznej, a szczeglnie komunikacyjnej zwikszajcej dostpno przestrzenn regionu. Ponadto w moliwie maksymalnym stopniu uwzgldnione zostay postulaty dotyczce zwikszenia rodkw na infrastruktur ochrony zdrowia i pomocy spoecznej, a take zachowania rwnoci szans w zakresie realizacji projektw na rzecz rozwoju obszarw wiejskich, ktre bd doprecyzowane w terminie pniejszym na etapie wdraania Programu, np. w ramach kryteriw dostpu. Wanym elementem majcym istotny wpyw na ostateczny ksztat Programu, a take przysz jego realizacj bya ocena oddziaywania na rodowisko przeprowadzona zgodnie z procedur okrelon w obowizujcych przepisach prawnych. Kluczowe wnioski dla RPO WP, ktre wynikaj z prognozy oddziaywania na rodowisko wskazuj przede wszystkim na konieczno przeznaczenia wikszej iloci rodkw na projekty dotyczce ochrony rodowiska i zapobiegania zagroeniom, uwzgldnienia najwaniejszych zagroe oraz sposobw ich niwelowania, zwaszcza w odniesieniu do lokalizacji zakadw zwikszonego ryzyka, a take okrelenia preferencji dla przedsiwzi zapisanych w programach wojewdzkich, take z punktu widzenia zdolnoci niwelowania zagroe rodowiskowych. Wszystkie przedstawione wyej strategiczne kierunki rozwoju jak rwnie preferowane rodzaje przedsiwzi suce ich realizacji oraz korzyci z nich wynikajce zostay opisane na poziomie osi priorytetowych z uwzgldnieniem wskanikw, obejmujcych najwaniejsze zagadnienia, ktrych realizacj mona bdzie w sposb obiektywny i bezsporny zmierzy w przyszoci. Przyjty w Programie podzia rodkw EFRR na poszczeglne osie priorytetowe zosta okrelony w oparciu o wnioski wynikajce z: dowiadcze okresu programowania UE 2004 - 2006, przebiegu konsultacji spoecznych Programu,
54
analizy potrzeb inwestycyjnych w regionie dokonanej w zwizku z opracowywaniem Strategii Rozwoju Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 2020, Oceny ex-ante Programu, Oceny oddziaywania na rodowisko.
Syntetyczn informacj nt. podziau rodkw EFRR na poszczeglne osie priorytetowe Programu przedstawia ponisza tabela. O Priorytetowa Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka Infrastruktura techniczna Spoeczestwo informacyjne Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom Infrastruktura publiczna Kultura i turystyka Spjno wewntrzregionalna Pomoc techniczna RAZEM Ocena Szacunkowa Wanym punktem odniesienia w realizacji Programu s take wnioski wynikajce z oceny ex-ante (szacunkowej) przeprowadzonej przez ewaluatorw z firmy WYG International, ktre wskazujc na konieczno dokonania pewnych korekt i uzupenie wyznaczaj rwnoczenie realny i kwantyfikowalny zakres spoeczno gospodarczych zmian zaoonych w RPO WP. Przedmiotem oceny ex-ante by projekt RPO WP z sierpnia 2006 r. Z uwagi jednak na cigle dokonujce si zmiany w treci Programu zesp ewaluatorw odnis si take do zaktualizowanej wersji dokumentu z wrzenia 2006 r. Celem oceny szacunkowej Programu byo przede wszystkim lepsze dopasowanie wyznaczonych w dokumencie rozwiza kierunkowych, a take efektywnoci alokowanych w nim rodkw w stosunku do potrzeb i uwarunkowa regionu. Najwaniejsze kierunki zmian w Programie wynikajce z wnioskw i rekomendacji przedstawionych w ocenie ex-ante dotyczyy m.in.: diagnozy sytuacji spoeczno - gospodarczej regionu, ktra zostaa skorygowana i uszczegowiona, analizy SWOT, ktra zostaa zweryfikowana i uporzdkowana przede wszystkim z punktu widzenia jej spjnoci z diagnoz i czci projekcyjn Programu, czci projekcyjnej Programu zwaszcza w kontekcie oceny zasadnoci wskazanych w osiach priorytetowych obszarw interwencji, a take odpowiedniej hierarchizacji zawartych w nich problemach rozwojowych regionu, listy wskanikw szczeglnie w odniesieniu do przyjtych wartoci bazowych i wskanikw kontekstowych.
% alokacja rodkw EFRR
25,40% 30,02% 5,98% 15,00% 10,60% 3,26% 7,00 % 2,74 % 100,00 %
Konsekwentna realizacja programu uwzgldniajca rwnie wnioski z oceny szacunkowej powinna doprowadzi do znacznego ograniczenia sabych stron regionu, a z drugiej strony do aktywizacji jego zasobw endogenicznych i wzmocnienia szans rozwojowych. Wymienione wyej kierunki dziaa zmierzajce do osignicia pozytywnych efektw dla rozwoju regionalnego bd realizowane przede wszystkim w oparciu o formu interwencji publicznej, a take partnerstwa publiczno prywatnego. Cz przyjtych celw moe by osignitych take poprzez wykorzystanie mechanizmw rynkowych, ale wczeniej niezbdne jest wywoanie zakadanego impulsu rozwojowego.
55
Zdolnoci administracyjne Istotne znaczenie z punktu widzenia sprawnego i efektywnego wdraania RPO WP ma priorytet pomocy technicznej. Realizacja tego priorytetu dotyczy bdzie przede wszystkim wsparcia dziaa i procesw z zakresu zarzdzania, wdraania, promocji, monitorowania, oceny i kontroli realizacji Programu, a take wsparcia w zakresie przygotowania projektw. Absorpcja przyznanych dla wojewdztwa podkarpackiego rodkw finansowych wymaga bdzie zwikszenia liczby i poprawy jakoci kadr w oparciu o przygotowany przez Instytucj Zarzdzajc harmonogram zatrudnienia i szkole. Wzmocnienie potencjau administracyjnego realizowane bdzie m. in. poprzez finansowanie zatrudnienia oraz podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracownikw obsugujcych Program w ramach Instytucji Zarzdzajcej, a take innych instytucji zaangaowanych we wdraanie RPO WP. Konieczne bdzie rwnie zapewnienie pracownikom odpowiednich warunkw technicznych, zwaszcza w zakresie odpowiedniego sprztu, powierzchni i wyposaenia biurowego, fachowej literatury, a take usug telekomunikacyjnych oraz audiowizualnych. Ponadto w ramach tego priorytetu wzmocniony zostanie sam proces zarzdzania, wdraania, monitorowania, oceny i kontroli Programu m. in. w zakresie kadego z etapw naboru, oceny i wyboru projektw, kontroli projektw, przygotowywania analiz, bada, ewaluacji i sprawozda, a take innych dodatkowych usug wspomagajcych proces zarzdzania. Wane znaczenie dla skutecznej absorpcji rodkw bd miay rwnie dziaania informacyjne i promocyjne, od ktrych w znacznym stopniu zalee bdzie ilo i jako skadanych projektw, a take akceptacja obywateli dla podejmowanych dziaa w ramach RPO WP. W tym celu wspierane bd dziaania polegajce m. in. na: organizacji konferencji, seminariw i szkole, tworzeniu i wyposaaniu punktw informacyjnych, przygotowywaniu i upowszechnianiu publikacji i innych materiaw informacyjnych, a take organizacji akcji i imprez informacyjno promocyjnych oraz wsppracy z mediami. Wanym elementem realizacji celw RPO WP jest take umiejtno wykorzystania zdobytych dowiadcze zarwno w okresie przedakcesyjnym, jak i dotyczcym lat 2004 2006. Wdraanie dotychczasowej pomocy finansowej UE przyczynio si do zbudowania znacznego potencjau organizacyjnego i kadrowego. Kilkudziesiciu pracownikw Urzdu Marszakowskiego, a take innych instytucji takich jak: Wojewdzki Urzd Pracy, Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego, Mielecka Agencja Rozwoju Regionalnego zdobyo odpowiednie dowiadczenie oraz wiedz teoretyczn w trakcie szkole organizowanych zarwno na poziomie regionu, jak te Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Ponadto szacuje si, e niezbdn wiedz i dowiadczenie praktyczne pozyskao ponad 1000 pracownikw beneficjentw finansowej pomocy zagranicznej, tj. gwnie samorzdw, przedsibiorcw, instytucji otoczenia biznesu, szk wyszych, organizacji pozarzdowych i innych. Obok zdobytego przez pracownikw dowiadczenia wypracowano i wdroono w omawianym okresie take szereg rozwiza organizacyjnych, ktre zostan wykorzystane w nowej perspektywie finansowej. Wdraana dotychczas w wojewdztwie podkarpackim pomoc zagraniczna pozwolia rwnie na zdobycie dowiadczenia w zakresie koncentracji rodkw wasnych, niezbdnych do wspfinansowania realizowanych projektw.
56
5.4.
L.p.
Wskaniki realizacji celw RPO Wojewdztwa Podkarpackiego

Nazwa wskanika
Utworzone miejsca pracy (brutto) z tego: dla mczyzn z tego: dla kobiet Wpyw realizacji Programu na zmian PKB w wojewdztwie podkarpackim Liczba utworzonych miejsc pracy (netto)**
Warto Jednostki w roku miary bazowym 2005
Warto w roku 2010
Warto Warto Czstotliwo w roku w roku rdo danych pomiaru docelowym 2015 (cel 2013 dodatkowy)
6 500 13 000 rocznie System monitoringu
0 szt. 0 0
2 600
1.
1 300 1 300
3 250 3 250
6 500 6500
2.
1,43
2,7
2,06
rocznie
HERMIN
3.
szt.
5 292
7 886
3 539
rocznie
HERMIN
* wskaniki kontekstowe dla celw RPO WP znajduj si w zaczniku nr 17. ** Utworzone miejsca pracy (netto) - oznaczaj liczb dodatkowo pracujcych ogem w efekcie wdroenia RPO - rnica pomidzy scenariuszami "z RPO" i "bez RPO". Oszacowane na podstawie modelu HERMIN wartoci docelowe pokazuj stan na koniec 2013 roku (i ewentualnie 2015) - nie s to wielkoci skumulowane. Wpyw realizacji programu na zmian PKB - oznacza zmian w poziomie PKB liczonego w cenach rynkowych staych (w %) - rnica pomidzy scenariuszami "z RPO" i "bez RPO". Oszacowane na podstawie modelu HERMIN wartoci docelowe pokazuj skumulowany wpyw RPO w 2013 (i ewentualnie 2015). Oszacowania modelu HERMIN bazuj na zaoeniu okrelonego rozkadu patnoci w RPO, wedug ktrego najwiksze patnoci s realizowane w roku 2013, natomiast w latach 2014 - 2015 nastpuje ich znaczcy spadek. wskaniki kluczowe z listy Komisji Europejskiej, na podstawie: Nowy okres programowania 2007-2013. Przewodnik po metodach ewaluacji: Wskaniki monitoringu i ewaluacji. Dokument roboczy nr 2. Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna: Polityka Regionalna, sierpie 2006 r.
57
5.5. Opis komplementarnoci dziaa w RPO WP w ramach NSRO pomidzy programami finansowanymi ze rodkw polityki spjnoci oraz z programami finansowanymi z EFRROW i EFR Dla zapewnienia maksymalnej efektywnoci wykorzystania rodkw w ramach polityki spjnoci UE, wsplnej polityki rolnej oraz wsplnej polityki rybowstwa, zapewnione zostanie komplementarne wsparcie w ramach wszystkich instrumentw ww. polityk, a take okrelone zostan wyrane mechanizmy koordynacji i zasady zapobiegajce podwjnemu finansowaniu. Komplementarno i synergia dziaa w ramach NSRO. Wzajemna komplementarno wszystkich programw operacyjnych w ramach NSRO zostaa zaprojektowana w ten sposb, e programy krajowe (PO I, PO IG i PO KL komponent centralny) wspieraj przedsiwzicia o zasigu i znaczeniu ponadregionalnym, krajowym lub midzynarodowym, natomiast dziaania w ramach RPO i regionalnego komponentu PO KL bd miay zasig regionalny, subregionalny i lokalny. Dodatkowo, na obszarach przygranicznych, bd realizowane dziaania transgraniczne w ramach programw europejskiej wsppracy terytorialnej (EWT). Wszystkie ww. dziaania s projektowane w sposb spjny i synergiczny, tak aby zmaksymalizowa efekty wydatkowania rodkw Wsplnoty. Dziaania w ramach Regionalnych Programw Operacyjnych s komplementarne do: Dziaa w ramach PO IG w szczeglnoci w zakresie: inwestycji w innowacje, badania i rozwj, nowoczesne technologie, przedsibiorczo, spoeczestwo informacyjne; Dziaa w ramach PO I w szczeglnoci w zakresie: transportu, rodowiska, energetyki, infrastruktury spoecznej; Dziaa w ramach PO RPW - w szczeglnoci w zakresie: infrastruktury drogowej, instytucji otoczenia biznesu, szkolnictwa wyszego oraz infrastruktury spoeczestwa informacyjnego; Dziaa transgranicznych i midzynarodowych w ramach programw EWT. Przedsiwzicia realizowane ze rodkw EFRR i Funduszu Spjnoci przyczynia si bd do sprawnej i efektywnej realizacji celw PO KL, finansowanego z EFS. Rnorodne wparcie w zakresie zasobw ludzkich w ramach PO KL, w poczeniu z efektami inwestycji infrastrukturalnych, umoliwi szybsze osignicie celw spjnoci spoecznej, gospodarczej i terytorialnej. Komplementarno z dziaaniami finansowanymi z EFRROW i EFR Regionalne Programy Operacyjne bd w synergiczny sposb z programami wspfinansowanymi z EFRROW i EFR wspieray wsplne obszary interwencji skierowane na rozwj obszarw wiejskich i zalenych od rybactwa, takie jak np.: rozwj infrastruktury ochrony rodowiska, rozwj infrastruktury spoecznej, wspieranie przedsibiorczoci. Demarkacja W celu wyeliminowania ewentualnego nakadania si interwencji poszczeglnych programw operacyjnych wspfinansowanych z funduszy strukturalnych, Funduszu Spjnoci, EFRROW i EFR, Instytucja Zarzdzajca bdzie stosowa si do zapisw Linii
58
demarkacyjnej pomidzy Programami Operacyjnymi Polityki Spjnoci, Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej dokumentu akceptowanego przez Komitet Koordynacyjny NSRO. Ww. dokument szczegowo okrela kryteria rozgraniczajce (demarkacj), ktre opieraj si gwnie na: zasigu terytorialnym dziaa, wartoci projektw, rodzaju beneficjenta itd. Dokument ten jest efektem uzgodnie wszystkich instytucji zaangaowanych w programowanie rozwoju na lata 2007-2013. Mechanizmy koordynacji Dla zapewnienia przestrzegania demarkacji midzy RPO WP a pozostaymi programami operacyjnymi na etapie ich realizacji, zapewnione zostan nastpujce narzdzia koordynacji: 1. Komitet Koordynacyjny NSRO (w ktrym uczestniczy bd rwnie przedstawiciele IZ PROW oraz IZ Programu Operacyjnego Zrwnowaony rozwj sektora rybowstwa i nadbrzenych obszarw rybackich); 2. Komitet Monitorujcy RPO WP; 3. Podkomitet Monitorujcy PO KL; 4. Cross-checking projektw, za ktry odpowiada IZ RPO WP; 5. Owiadczenia beneficjentw. Ponadto, koncentracja instytucji zaangaowanych we wdraanie RPO WP, komponentu regionalnego PO KL, EWT oraz niektrych dziaa PROW w urzdzie marszakowskim, sprzyja bdzie zapobieganiu podwjnemu finansowaniu oraz optymalizacji wdraania wszystkich programw.
59
OSIE PRIORYTETOWE REALIZOWANE W RAMACH PROGRAMU OPERACYJNEGO
6.
OSIE PRIORYTETOWE OPERACYJNEGO
REALIZOWANE Cel gwny:
RAMACH
PROGRAMU
WZROST KRAJOWEJ I MIDZYNARODOWEJ KONKURENCYJNOCI GOSPODARKI ORAZ POPRAWA

DOSTPNOCI PRZESTRZENNEJ PODKARPACIA
Cele szczegowe: 1. Tworzenie warunkw dla rozwoju przedsibiorczoci i gospodarki opartej na wiedzy. 2. Poprawa dostpnoci i atrakcyjnoci inwestycyjnej regionu poprzez realizacj przedsiwzi w zakresie sieci komunikacyjnej i energetycznej. 3. Stworzenie warunkw do rozwoju spoeczestwa informacyjnego w regionie. 4. Zapobieganie degradacji rodowiska oraz zagroeniom naturalnym i technologicznym, a take efektywna gospodarka zasobami naturalnymi. 5. Tworzenie warunkw dla rozwoju kapitau spoecznego poprzez inwestycje w edukacj, ochron zdrowia, pomoc spoeczn, sport i rekreacj. 6. Wzrost udziau turystyki w gospodarce regionu oraz ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwj instytucji kultury 7. Zmniejszenie wystpujcych wewntrz wojewdztwa rnic rozwojowych.
Osie priorytetowe RPO WP:

O priorytetowa 1. O priorytetowa 2. O priorytetowa 3. O priorytetowa 4. O priorytetowa 5. O priorytetowa 6. O priorytetowa 7. O priorytetowa 8.
Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka
Infrastruktura techniczna
Spoeczestwo informacyjne
Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom
Infrastruktura publiczna
Turystyka i Kultura
Spjno wewntrzregionalna
Pomoc techniczna
Alokacja rodkw EFRR (w %) 25,40 30,02 5,98 15,00 10,60 3,26 7,00 2,74
60
O priorytetowa 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka Celem nadrzdnym osi priorytetowej jest: Tworzenie warunkw dla rozwoju przedsibiorczoci i gospodarki opartej na wiedzy. Realizacja tego celu bdzie nastpowa poprzez cele szczegowe: wsparcie dla rozwoju przedsibiorstw poprzez zwikszenie dostpnoci do zewntrznych rde finansowania, rozwj sieci instytucji otoczenia biznesu, stworzenie warunkw dla rozwoju gospodarczego i wzrostu potencjau innowacyjnego w regionie oraz transferu wiedzy, zwikszenie atrakcyjnoci inwestycyjnej i wsparcie aktywnoci w zakresie wsppracy midzyregionalnej i midzynarodowej. Opis osi priorytetowej: Wykorzystanie w peni potencjau wojewdztwa nie jest moliwe bez stworzenia odpowiednich warunkw dla rozwoju przedsibiorczoci. Gospodarka wojewdztwa cechuje si niedostateczn dostpnoci do kapitau, niewystarczajcym poziomem rozwoju instytucji otoczenia biznesu, niewielkim poziomem innowacyjnoci gospodarki regionu oraz nisk atrakcyjnoci inwestycyjn wojewdztwa. Konieczna jest zatem realizacja przedsiwzi, ktre zmierza bd do likwidacji barier w rozwijaniu przedsibiorczoci i konkurencyjnej gospodarki, zwikszenia dostpu do informacji i infrastruktury zwizanej z podniesieniem konkurencyjnoci i innowacyjnoci oraz promocji gospodarczej regionu w zakresie istniejcych sektorw gospodarki i tzw. przyszych sektorw wysokiej szansy. Uzupenieniem tego bdzie budowanie trwaej sieci powiza produkcyjnych, handlowych i finansowych z partnerami zewntrznymi, ze szczeglnym uwzgldnieniem moliwoci wsppracy z regionami Ukrainy i Sowacji. Stworzenie warunkw do rozwoju konkurencyjnej i innowacyjnej gospodarki nie jest moliwe bez pozyskania nowoczesnej myli technologicznej i zainteresowania naszym regionem kapitau zagranicznego inwestujcego w nowoczesne i innowacyjne technologie. Preferowane bd zatem inwestycje suce lokowaniu na Podkarpaciu firm generujcych rozwj nowoczesnej myli technicznej poprzez wspprac ze szkoami wyszymi, instytucjami biznesu i samorzdami. Istotn rol w realizacji powyszego zadania przypisuje si stolicy regionu jako gwnemu orodkowi naukowemu i gospodarczemu. Ponadto preferowane bd przedsiwzicia:
- wykazujce spjno z Regionaln Strategi Innowacji Wojewdztwa Podkarpackiego na

lata 2005-2013, przyczyniajce si do rozwoju Doliny Lotniczej, zwikszajce atrakcyjno inwestycyjn i turystyczn wojewdztwa, inwestycyjne na obszarach wiejskich i o wysokim bezrobociu, przyczyniajce si do wzmocnienia ju istniejcej i rozwoju nowej infrastruktury wspierania innowacji. Wsparcie udzielane w ramach osi priorytetowej bdzie skoncentrowane na MP. Tylko w wyjtkowych przypadkach (max 10 % wartoci alokacji) bdzie dopuszczalne wsparcie
61
dla duych przedsibiorstw, ktre bd realizoway inwestycje kluczowe z punktu widzenia rozwoju regionu o wartoci poniej 2 mln EURO. Wsparcie kapitaowe przedsibiorczoci Rozbudowa i wzmocnienie istniejcych oraz stworzenie nowych instrumentw zapewniajcych dostp do kapitau jest jednym z podstawowych warunkw rozwoju przedsibiorstw, zwaszcza maych i rednich. Gwnymi ograniczeniami uzyskania zewntrznego finansowania s znaczce koszty i trudnoci w pozyskaniu kredytu, w szczeglnoci dla maych przedsibiorstw, sabo regionalnego systemu finansowania innowacji oraz systemu porczeniowego i poyczkowego. Dziaalno innowacyjna przedsibiorstw obarczona jest bardzo duym ryzykiem. Z tego wzgldu regionalny system finansowania innowacji powinien wspiera takie ryzykowne przedsiwzicia przedsibiorstw. W zwizku z tym wsparcie kapitaowe jest uzasadnione i bardzo oczekiwane przez przedsibiorcw. Brak kapitau stanowi barier zwaszcza dla podmiotw nowo powstaych oraz realizujcych inwestycje o charakterze innowacyjnym. Utrzymywanie si takiej sytuacji powoduje, e cz przedsibiorstw finansuje sw dziaalno ze rodkw wasnych, co znacznie ogranicza ich moliwoci rozwojowe, a cz rezygnuje z przedsiwzi prorozwojowych, co osabia ich pozycj konkurencyjn na rynku. W zwizku z odchodzeniem w Unii Europejskiej od dotacyjnych instrumentw wsparcia inwestycyjnego na rzecz form pozadotacyjnych uwzgldniajcych w szczeglnoci poyczki i porczenia, co znajduje odniesienie m.in. w zapisach Strategicznych Wytycznych Wsplnoty dla spjnoci gospodarczej, spoecznej i terytorialnej na lata 20072013, naley rozway potrzeb wzmocnienia istniejcych i utworzenia nowych stabilnych i trwaych instrumentw w tym zakresie, w tym z wykorzystaniem inynierii finansowej z udziaem m.in. Inicjatywy JEREMIE. Pomocy nie mog otrzyma w ramach RPO firmy, dla ktrych miny okresy dostosowawcze w zakresie wdroenia i zgodnoci z unijnymi dyrektywami. Realizowane projekty dotyczy bd m.in.: wsparcia kapitaowego funduszy porczeniowych i poyczkowych oraz innych instrumentw finansowego wsparcia przedsibiorstw, bezporednich dotacji inwestycyjnych w zakresie podnoszenia konkurencyjnoci mikro, maych i rednich przedsibiorstw m.in. na: - inwestycje przede wszystkim oparte na szeroko rozumianych innowacjach i wiedzy oraz zakup patentw i nowych technologii, - inwestycje z zakresu informatyzacji, a take zastosowania i wykorzystania technologii gospodarki elektronicznej oraz technologii informatycznych i komunikacyjnych (ICT), - inwestycje z zakresu rozbudowy lub rozszerzenia zakresu dziaania przedsibiorstwa, - inwestycje z zakresu zmian w procesie produkcyjnym lub sposobie wiadczenia usug, a take unowoczenienia wyposaenia niezbdnego do prowadzenia dziaalnoci gospodarczej, - wdraanie wydajnych systemw zarzdzania rodowiskiem oraz wdraanie i stosowanie technologii zapobiegania zanieczyszczaniu rodowiska, - tworzenie i rozwijanie powiza kooperacyjnych, np. poprzez wsparcie wsplnych inwestycji i dziaa marketingowych firm.
62
Instytucje otoczenia biznesu W zwizku z coraz wikszymi wyzwaniami wynikajcymi z funkcjonowania polskiej gospodarki w strukturach jednolitego rynku europejskiego, wzrastajcej presji konkurencyjnej, jak rwnie konsekwencji wynikajcych z globalizacji gospodarki wiatowej niezbdne jest zapewnienie przedsibiorcom odpowiedniego dostpu do zrnicowanego i odpowiadajcego potrzebom rynku wsparcia. Wsparcie to powinno uwzgldnia doskonalon gam dotychczas oferowanych usug, jak rwnie przygotowywane i wdraane pakiety nowych usug dostosowanych do specyfiki konkretnych potrzeb. Wsparciem zostan objte instytucje wiadczce kompleksowe usugi doradcze, dostosowane do potrzeb lokalnych firm, zorientowanych na klienta. Obecnie sytuacja w zakresie systemu funkcjonujcych w regionie instytucji otoczenia biznesu nie jest zadowalajca. Borykaj si one z brakiem wystarczajcych rodkw na prowadzenie dziaalnoci, saboci struktur organizacyjnych, czstokro sab infrastruktur i warunkami prowadzenia dziaalnoci, jak rwnie potrzebami w zakresie zatrudnienia i doskonalenia zawodowego kadr. Niezbdne jest zatem wsparcie podmiotw zajmujcych si profesjonaln obsug doradcz dla przedsibiorcw oraz osb planujcych podj dziaalno gospodarcz, jak rwnie rozwj istniejcych oraz tworzenie nowych sprawnych sieci instytucji otoczenia biznesu w regionie. Realizowane projekty dotyczy bd m.in.: poprawy jakoci istniejcej oferty usugowej, przygotowania i wdroenia pakietu nowych usug, udziau w lokalnych i regionalnych sieciach wsppracy, wsparcia inwestycyjnego niezbdnego do waciwego funkcjonowania instytucji otoczenia biznesu, lub sieci instytucji wiadczcych wyspecjalizowane usugi na rzecz przedsibiorcw, a w szczeglnoci wprowadzania innowacji do sektora MP, promocji instytucji otoczenia biznesu oraz sieci instytucji otoczenia biznesu, kampanii promocyjnych i dziaa informacyjnych. Regionalny system innowacji Jednym z kluczowych warunkw trwaego zwikszenia konkurencyjnoci regionu oraz stworzenia podstaw do dugofalowego przyspieszonego rozwoju gospodarczego jest zwikszenie innowacyjnoci gospodarki wojewdztwa poprzez wspieranie rozwoju nauki, wsppracy pomidzy sfer nauki i gospodarki oraz popieranie postpu technologicznego i innowacji. Zbudowanie skutecznego i sprawnego regionalnego systemu innowacji wymaga z jednej strony nakadw w odpowiedni infrastruktur i wyposaenie, jako koniecznej podstawy dla realizacji konkretnych przedsiwzi, z drugiej za strony wymaga tworzenia oraz poprawy powiza pomidzy sektorem nauki i przedsibiorstwami. W ramach dziaania wsparcie uzyskaj w szczeglnoci przedsiwzicia z zakresu regionalnej i lokalnej infrastruktury wsparcia innowacji oraz tworzenia i rozwoju procesw innowacyjnych w gospodarce regionu. Preferowane bd przedsiwzicia przyczyniajce si do rozwoju Doliny Lotniczej, jak rwnie wykazujce spjno z zaoeniami Regionalnej Strategii Innowacji Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2005-2013. W zwizku z tym, e innowacyjno znajduje si w centrum stara Wsplnoty majcych na celu wsparcie szybszego wzrostu i zwikszenia zatrudnienia zostanie rozwaona potrzeba
63
koordynacji z instrumentami wsplnoty np. Sidmym Programem Ramowym czy Programem ramowym na rzecz konkurencyjnoci i innowacyjnoci. Projekty w zakresie wzmocnienia regionalnego systemu innowacji bd komplementarne z przedsiwziciami wspierajcymi innowacje i rozwj gospodarki opartej na wiedzy, a w szczeglnoci z przedsiwziciami realizowanymi w ramach Sidmego Programu Ramowego, Programu ramowego na rzecz konkurencyjnoci i innowacyjnosci oraz Programu Operacyjnego Kapita Ludzki w obszarze rozwoju kapitau ludzkiego na rzecz regionalnej, podkarpackiej gospodarki. Realizowane projekty dotyczy bd m.in.: tworzenia nowych lub rozwoju istniejcych parkw naukowo technologicznych, parkw przemysowych, inkubatorw technologicznych, inkubatorw przedsibiorczoci akademickiej, centrw innowacji, innowacyjnych klastrw przemysowych, laboratoriw wiadczcych usugi innowacyjne dla przedsibiorstw itp. rozbudowy lub tworzenia zaplecza badawczowo-rozwojowego w zakresie przedsiwzi zgodnych z RSI, prowadzenia prac rozwojowych przez jednostki naukowe oraz przedsibiorstwa zmierzajce do opracowania i komercjalizacji innowacji produktowych, usugowych bd organizacyjnych, budowania sieci komunikacji midzy gospodark i nauk w regionie, tworzenia nowych lub rozwoju istniejcych sieci instytucji wiadczcych specjalistyczne usugi proinnowacyjne i systemw informacji dotyczcych innowacyjnych potrzeb i ofert przedsibiorcw. Promocja gospodarcza i aktywizacja inwestycyjna regionu Warunkiem koniecznym dla zwikszenia atrakcyjnoci inwestycyjnej wojewdztwa jako caoci, jak i poszczeglnych jego obszarw, jest wykreowanie, rozpropagowanie i utrwalenie jego pozytywnego wizerunku prezentujcego walory w zakresie korzystnych warunkw dla lokalizowania i prowadzenia dziaalnoci gospodarczej, jak rwnie zapewnienie dostpu do odpowiednio przygotowanych terenw inwestycyjnych. Skoordynowane dziaania w zakresie promowania atrakcyjnoci inwestycyjnej regionu powinny uwzgldnia najistotniejsze atuty naszego regionu, w tym rozwj Doliny Lotniczej, sektora lotniczego m.in. w zakresie szkoleniowo-wiczeniowo-treningowym (np. lotnisko w Kronie), sektora chemicznego, przetwrstwa rolno spoywczego i turystycznego. Przedsiwzicia w powyszym zakresie mog by realizowane zarwno na poziomie regionalnym, jak i lokalnym, w tym z uwzgldnieniem udziau administracji publicznej w zakresie uczestnictwa w rnego typu midzyregionalnych i midzynarodowych projektach i sieciach wsppracy. Realizowane przedsiwzicia przyczyni si ponadto do wspierania ponadregionalnej i midzynarodowej aktywnoci przedsibiorstw z wojewdztwa podkarpackiego poprzez uatwienie nawizywania i utrzymywania kontaktw gospodarczych w tym zakresie. Realizowane projekty dotyczy bd m.in.: kompleksowego uzbrojenia i przygotowania terenw inwestycyjnych, kompleksowych ofert inwestycyjnych, organizacji i realizacji przedsiwzi promocyjnych, opracowania i realizacji kampanii promocyjnych oraz planw marketingowych, tworzenia nowych i rozwoju istniejcych systemw informacji gospodarczej, promocji markowych produktw wojewdztwa.
64
Kategorie interwencji: 01, 02, 03, 04, 05, 06, 07, 08, 09, 14, 15, 75, 80. Odniesienie do regionalnych dokumentw strategicznych: O priorytetowa jest zgodna z nastpujcymi regionalnymi dokumentami strategicznymi: Strategi rozwoju wojewdztwa podkarpackiego na lata 2007-2020: Obszar strategiczny 1. Gospodarka regionu: Priorytet 1. Rozwj przedsibiorstw, szczeglnie maych i rednich, poprzez wsparcie finansowe oraz instytucjonalne, Priorytet 2. Budowanie regionalnego systemu innowacji poprzez rozwj rzeszowskiego obszaru metropolitalnego oraz powiza midzy nauk i gospodark, Priorytet 3. Dziaania na rzecz podniesienia atrakcyjnoci regionu dla rozwoju inwestycji. Regionaln Strategi Innowacji Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2005-2013, Gwne grupy beneficjentw osi priorytetowej: przedsibiorcy, instytucje otoczenia biznesu, szkoy wysze, jednostki naukowe, organizacje pozarzdowe, jednostki sektora finansw publicznych posiadajce osobowo prawn, jednostki samorzdu terytorialnego, ich zwizki i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne jednostek samorzdu terytorialnego posiadajce osobowo prawn, partnerzy spoeczni i gospodarczy. Wskaniki:
Warto
Lp.
Nazwa wskanika
Jednostki w roku miary bazowym
2005
Liczba projektw z zakresu bezporedniego wsparcia inwestycyjnego dla MP * (w tym: przez pierwsze 2 lata po rozpoczciu dziaalnoci) w tym liczba projektw z zakresu bezporedniego wsparcia inwestycyjnego dla mikroprzedsibiorstw (w tym: przez pierwsze 2 lata po rozpoczciu dziaalnoci) w tym liczba projektw z zakresu bezporedniego wsparcia inwestycyjnego dla maych przedsibiorstw (w tym: przez pierwsze 2 lata po rozpoczciu dziaalnoci)
Warto Warto Warto Czstotliwo w roku w roku w roku pomiaru docelowym 2015 (cel 2010 2013 dodatkowy)
rdo danych
Wskaniki produktu
szt. rocznie IZ
350 (66)
875 (158)
1750 (317)
0 (0)
140 (30)
350 (75)
700 (150)
0 (0)
140 (30)
350 (75)
700 (150)
65
w tym liczba projektw z zakresu bezporedniego wsparcia inwestycyjnego dla rednich przedsibiorstw (w tym: przez pierwsze 2 lata po rozpoczciu dziaalnoci)
0 (0)
70 (3)
175 (8)
350 (17)
2 zakresu B&R
Liczba projektw z Liczba projektw wsppracy pomidzy przedsibiorstwami a jednostkami badawczymi Liczba projektw z
szt.
20
50
100
rocznie rocznie
IZ
3.
szt.
14
35
70
IZ
4. zakresu promocji
gospodarczej regionu Liczba wspartych
szt.
11
28
55
rocznie
IZ
5. instytucji otoczenia
biznesu Liczba projektw dotyczcych kompleksowego uzbrojenia i przygotowania terenw inwestycyjnych Powierzchnia uzbrojonych i
szt.
14
26
52
rocznie
IZ
6.
szt.
15
30
rocznie
IZ
7. przygotowanych
terenw inwestycyjnych
ha
60
150
300
rocznie
IZ
Wskaniki rezultatu
Liczba utworzonych
1. miejsc pracy w zakresie

B&R etaty badawcze Liczba utworzonych miejsc pracy (brutto, zatrudnienie w penym wymiarze godzin, wynik wsparcia inwestycyjnego przedsibiorstw) w tym kobiety / mczyni w tym na obszarach wiejskich Dodatkowe inwestycje
szt.
10
25
50
rocznie
Beneficjenci
456 szt. 0 228/228 0 160 0 mln euro 0 37,64
1140
2280 rocznie Beneficjenci
2.
570/570 400 94,03
1140/1140 800 188,05 rocznie Beneficjenci
3. wykreowane dziki
wsparciu Liczba nowych i zmodyfikowanych usug dla przedsibiorstw wiadczonych przez wsparte instytucje otoczenia biznesu
4.
szt.
26
65
130
rocznie
Beneficjenci
* wskaniki kontekstowe dla osi priorytetowej 1 znajduj si w zaczniku nr 17.

wskaniki kluczowe z listy Komisji Europejskiej, na podstawie: Nowy okres programowania 2007-2013. Przewodnik po metodach ewaluacji: Wskaniki monitoringu i ewaluacji. Dokument roboczy nr 2. Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna: Polityka Regionalna, sierpie 2006 r.
66
Komplementarno osi priorytetowej z innymi programami: O priorytetowa jest komplementarna z innymi osiami priorytetowymi niniejszego programu: O priorytetowa 2. Infrastruktura techniczna, O priorytetowa 3. Spoeczestwo informacyjne, O priorytetowa 4. Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom, O priorytetowa 5. Infrastruktura publiczna, O priorytetowa 6. Turystyka i kultura, O priorytetowa 7. Spjno wewntrzregionalna. O priorytetowa jest komplementarna z Programem Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka na lata 2007-2013. O priorytetowa jest komplementarna z Programem Operacyjnym Kapita Ludzki na lata 2007-2013: Priorytet II: Rozwj zasobw ludzkich i potencjau adaptacyjnego przedsibiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osb pracujcych, Priorytet VI: Rynek pracy otwarty dla wszystkich, Priorytet VIII: Regionalne kadry gospodarki. O priorytetowa jest komplementarna z Programem Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko na lata 2007-2013: O priorytetowa IV: Przedsiwzicia dostosowujce przedsibiorstwa do wymogw ochrony rodowiska. O priorytetowa jest komplementarna z Programem Operacyjnym Rozwj Polski Wschodniej na lata 2007-2013: - O priorytetowa I: Nowoczesna gospodarka. O priorytetowa jest komplementarna z Programem Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013: O priorytetowa I: Poprawa konkurencyjnoci sektora rolnego i lenego, Zwikszenie wartoci dodanej podstawowej produkcji rolnej i lenej Dziaania informacyjne i promocyjne - O priorytetowa III: Jako ycia na obszarach wiejskich i rnicowanie gospodarki wiejskiej, Rnicowanie w kierunku dziaalnoci nierolniczej, Tworzenie i rozwj mikroprzedsibiorstw, - O priorytetowa IV: Leader Wdraanie lokalnych strategii rozwoju O priorytetowa jest komplementarna z Programem Operacyjnym Zrwnowaony rozwj sektora rybowstwa i przybrzenych obszarw rybackich na lata 2007 2013: Priorytet 2. Akwakultura, Przetwrstwo i obrt produktami rybactwa, Priorytet 3. Dziaania suce wsplnemu interesowi. Linia demarkacyjna 1. Inne osie priorytetowe niniejszego programu: W ramach 2 osi priorytetowej Infrastruktura techniczna wspierane bd przedsiwzicia m.in. z zakresu infrastruktury energetycznej realizowane przez wskazane wrd -
67
beneficjentw osi podmioty publiczne lub podmioty realizujce zadania o charakterze publicznym. Przedsiwzicia w tym zakresie realizowane przez podmioty gospodarcze, poza okrelonymi wyjtkami, wspierane bd w ramach niniejszej osi. W 3 osi priorytetowej wspierane bd przedsiwzicia z zakresu spoeczestwa informacyjnego realizowane przez wskazane wrd beneficjentw osi podmioty publiczne lub podmioty realizujce zadania o charakterze publicznym. Przedsiwzicia w tym zakresie realizowane przez podmioty gospodarcze wspierane bd w ramach niniejszej osi. W 4 osi priorytetowej Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom wspierane bd przedsiwzicia m.in. z zakresu gospodarki wodno-ciekowej i zagospodarowania odpadw realizowane przez wskazane wrd beneficjentw osi podmioty publiczne lub podmioty realizujce zadania uytecznoci publicznej, natomiast w ramach niniejszej osi bd realizowane projekty inwestycyjne zwizane z dostosowaniem do wymogw rodowiskowych MP. W 5 osi priorytetowej Infrastruktura publiczna wspierane bd przedsiwzicia m.in. z zakresu infrastruktury edukacyjnej natomiast w ramach niniejszej osi bd realizowane projekty zwizane z rozbudow lub tworzeniem zaplecza badawczo-rozwojowego w zakresie przedsiwzi zgodnych z RSI. W ramach osi priorytetowej 6 Turystyka i kultura realizowane bd projekty polegajce na wsparciu dziaa zwizanych z sektorem turystycznym. W niniejszej osi priorytetowej wspierane bd przedsiwzicia zwikszajce atrakcyjno turystyczn wojewdztwa realizowane przez podmioty gospodarcze poza okrelonymi wyjtkami. W ramach osi priorytetowej 7 Spjno wewntrzregionalna realizowane bd m.in. przedsiwzicia majce na celu uzbrojenie terenw, na obszarach wymagajcych rewitalizacji oraz zmarginalizowanych gospodarczo. W ramach niniejszej osi uzbrojenie terenw bdzie dopuszczalne na obszarze caego regionu. 2. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka na lata 2007 2013 Przedsiwzicia realizowane w ramach niniejszej osi priorytetowej bd komplementarne ze wsparciem zaplanowanym w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na lata 2007 2013. W ramach niniejszej osi priorytetowej RPO WP wspierany bdzie rozwj przedsibiorczoci i gospodarki opartej na wiedzy, przy czym w odniesieniu do obszarw objtych Programem Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka na lata 2007 2013 realizowane bd projekty o znaczeniu regionalnym oraz o mniejszej skali finansowej. 3. Programem Operacyjny Kapita Ludzki na lata 2007 2013 Demarkacj pomidzy Regionalnym Programem Operacyjnym a Programem Operacyjny Kapita Ludzki ustalono biorc pod uwag rodzaj projektu. Wsparcie rozwoju przedsibiorczoci w PO Kapita Ludzki bdzie uzupenieniem operacji realizowanych w niniejszej osi priorytetowej. PO Kapita Ludzki odnosi si do dziaa: poprawiajcych jako i dostpno usug szkoleniowo doradczych wspierajcych rozwj przedsibiorczoci, tworzcych warunki do rozwoju przedsibiorczoci (wsparcie na rozpoczcie dziaalnoci gospodarczej) oraz wspierajcych rozwj kadr przedsibiorstw. Wsparcie przewidziane w I osi priorytetowej RPO WP dotyczy bdzie m.in. przedsiwzi infrastrukturalnych. Uzupenieniem tych przedsiwzi bd dziaania towarzyszce, polegajce na edukacji, szkoleniach, itp., skierowane do beneficjentw niniejszej osi. Dodatkowo w przypadku niniejszej osi nie bdzie dopuszczalne wsparcie na rozpoczcie dziaalnoci gospodarczej tylko wsparcie dla istniejcych ju podmiotw.
68
4. Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko na lata 2007 - 2013 W Programie Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko realizowane bd przedsiwzicia dostosowujce due przedsibiorstwa do wymogw ochrony rodowiska, natomiast w ramach niniejszej osi priorytetowej przewidziano realizacj projektw dostosowujcych MP do wymogw ochrony rodowiska. 5. Program Operacyjny Rozwj Polski Wschodniej na lata 2007 - 2013 W ramach powyszego programu wspierane bd m.in.: przedsiwzicia zwizane z przygotowaniem obszarw produkcyjnych oraz stref nowoczesnych usug i produkcji (kompleksowe przygotowanie terenu pod inwestycje), zaawansowane usugi wsparcia dla tworzenia sieci wsppracy przedsibiorstw. W niniejszej osi priorytetowej wspierane bd przedsiwzicia nie zakwalifikowane do planu inwestycyjnego Programu Rozwj Polski Wschodniej. 6. Program Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007 2013 Przedsiwzicia realizowane w ramach niniejszej osi priorytetowej bd komplementarne ze wsparciem zaplanowanym w ramach Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007 2013. O priorytetowa 1. Poprawa konkurencyjnoci sektora rolnego i lenego W dziaaniu Zwikszanie wartoci dodanej podstawowej produkcji rolnej i lenej realizowane bd projekty zwizane z modernizacj lub budow zakadw przetwrstwa produktw rolnych lub infrastruktury handlu hurtowego produktami rolnymi. W powyszym zakresie wspierane bd inwestycje, ktrych celem jest poprawa oglnych wynikw przedsibiorstw, warunkw ochrony rodowiska, a w przypadku mikroprzedsibiorstw dostosowanie do nowowprowadzonych norm wsplnotowych. W ramach I osi priorytetowej realizowane bd projekty MP nie objte wsparciem w ramach PROW. Demarkacja pomidzy powyszym dziaaniem a wsparciem RPO WP opiera si na kryterium zakresu prowadzonej dziaalnoci przedsibiorstwa na pokrywajcych si obszarach wsparcia. W ramach dziaa promocyjnych i informacyjnych realizowane bd projekty dotyczce promocji wysokojakociowych produktw rolnych. W ramach 1 osi priorytetowej RPO WP realizowane bd projekty nie objte wsparciem w ramach PROW. Demarkacja pomidzy powyszym dziaaniem a wsparciem RPO WP opiera si na kryterium rodzaju projektu oraz typu beneficjenta na pokrywajcych si obszarach wsparcia. O priorytetowa 3. Jako ycia na obszarach wiejskich i rnicowanie gospodarki wiejskiej W ramach tej osi realizowane bdzie dziaanie majce na celu rnicowanie dziaalnoci rolniczej w kierunku podejmowania lub rozwijania przez rolnikw, domownikw i maonkw rolnikw, dziaalnoci nierolniczej lub zwizanej z rolnictwem oraz dziaanie w ramach, ktrego bdzie udzielana pomoc z tytuu inwestycji zwizanych z tworzeniem lub rozwojem mikroprzedsibiorstw w cile okrelonym zakresie dziaalnoci. W ramach I osi priorytetowej realizowane bd projekty MP nie objte wsparciem w ramach PROW. Demarkacja pomidzy powyszymi dziaaniami a wsparciem RPO WP opiera si na kryterium zakresu prowadzonej dziaalnoci przedsibiorstwa oraz wartoci finansowej projektw na pokrywajcych si obszarach wsparcia. Jednoczenie w ramach RPO WP nie przewiduje si wsparcia na rozpoczcie dziaalnoci. O priorytetowa 4. Leader W ramach dziaania Wdraanie Lokalnych Strategii Rozwoju udzielane bdzie wsparcie projektom kwalifikujcym si do dziaa Osi 3. tego programu tj. Rnicowanie w kierunku
69
dziaalnoci nierolniczej, Tworzenie i rozwj mikroprzedsibiorstw, a take tzw. maym projektom ktre nie mieszcz si w tej osi, ale przyczyniaj si do osignicia jej celw. Wymienione dla 3 osi kryteria bd rwnie stanowi podstaw demarkacji pomidzy RPO, a dziaaniem Wdraanie lokalnych strategii rozwoju Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013 7. Programem Operacyjnym Zrwnowaony rozwj i przybrzenych obszarw rybackich na lata 2007 2013: sektora rybowstwa
Demarkacj pomidzy Regionalnym Programem Operacyjnym a Programem Operacyjnym Zrwnowaony rozwj sektora rybowstwa i przybrzenych obszarw rybackich ustalono biorc pod uwag zakres dziaalnoci beneficjentw na pokrywajcych si obszarach wsparcia. W ramach I osi priorytetowej realizowane bdzie wsparcie m.in. MP, instytucji otoczenia biznesu oraz podmiotw wiadczcych usugi na rzecz rozwoju przedsibiorczoci. Natomiast podmioty objte wsparciem PO Zrwnowaony rozwj sektora rybowstwa i przybrzenych obszarw rybackich zostan wyczone z wsparcia niniejszej osi. Przewidywane finansowanie krzyowe Tak Przewiduje si zastosowanie instrumentu finansowania krzyowego w zakresie niezbdnym do osignicia zakadanych celw tej osi priorytetowej. Niezbdnym warunkiem skutecznoci niektrych przedsiwzi infrastrukturalnych, w szczeglnoci dotyczcych wsparcia kapitaowego przedsibiorczoci na zaawansowane technologicznie i innowacyjne inwestycje oraz kompleksowego zwikszania atrakcyjnoci inwestycyjnej i obsugi potencjalnych inwestorw, jest podjcie dziaa towarzyszcych (nieinwestycyjnych), polegajcych na edukacji, szkoleniach, itp., skierowanych m.in. do przedsibiorcw, instytucji otoczenia biznesu oraz administracji publicznej. Poziom finansowania krzyowego zgodnie z art. 34, ust. 2 Rozporzdzenia (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiajcego przepisy oglne dotyczce Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spoecznego oraz Funduszu Spjnoci i uchylajcego rozporzdzenie (WE) nr 1260/1999 nie przekroczy 10% finansowania wsplnotowego niniejszej osi priorytetowej.
70
O priorytetowa 2. Infrastruktura techniczna Celem nadrzdnym osi priorytetowej jest: Poprawa dostpnoci i atrakcyjnoci inwestycyjnej regionu poprzez realizacj przedsiwzi w sferze komunikacyjnej i energetycznej. Realizacja tego celu bdzie nastpowa poprzez cele szczegowe: popraw powiza komunikacyjnych i systemu komunikacji publicznej w wojewdztwie, popraw stanu i efektywnoci wykorzystania infrastruktury energetycznej. Opis osi priorytetowej: Zasadnicze znaczenie dla rozwoju gospodarczego regionu ma ukad i jako powiza komunikacyjnych, ktry decyduje o atrakcyjnoci wojewdztwa dla lokalizacji dziaalnoci gospodarczej, mobilnoci przestrzennej mieszkacw oraz poprawy pocze wewntrzregionalnych pomidzy regionalnymi i subregionalnymi orodkami wzrostu. Poprawa poziomu usug w zakresie infrastruktury energetycznej pozwoli natomiast na istotne zmniejszenie dystansu wojewdztwa w stosunku do bardziej rozwinitych regionw kraju i Unii Europejskiej. Rozwj tych dziedzin przyczyni si do zwikszenia dostpnoci komunikacyjnej regionu oraz poprawy warunkw ycia mieszkacw. Stan techniczny infrastruktury komunikacyjnej w regionie jest niezadowalajcy. W szczeglnoci dotyczy to infrastruktury drogowej i kolejowej. Przy istniejcych moliwociach w zakresie rozwoju energii odnawialnych i poprawy efektywnoci wykorzystania istniejcych zasobw energetycznych i ciepowniczych cz infrastruktury energetycznej jest znaczco wyeksploatowana. W zakresie infrastruktury komunikacyjnej podstawowym wyzwaniem w okresie najbliszych lat bdzie poprawa powiza komunikacyjnych, jak rwnie zapewnienie komplementarnoci i spjnoci regionalnego ukadu komunikacyjnego z istniejcymi oraz nowymi szlakami transportowymi, w szczeglnoci autostrad A4 i drogami ekspresowymi S19 i S74, modernizowan lini kolejow nr 71 Rzeszw-Ocice, portem lotniczym RzeszwJasionka, a take dostpno do przej granicznych w regionie. Ponadto, naley zwrci uwag na potrzeb wspierania tych powiza komunikacyjnych, ktre bd zmniejsza wewntrzne zrnicowania regionalne, przyczyniajc si do zwikszenia dynamiki dyfuzji procesw rozwojowych. Rozbudowana i nowoczesna sie komunikacyjna, odpowiednio powizana z krajow i europejsk infrastruktur transportow stanowi bdzie baz zarwno dla rozwoju gospodarczego, jak i spoecznego regionu. Szans dla rozwoju wojewdztwa jest te dynamicznie rozwijajcy si port lotniczy Rzeszw-Jasionka, ktry stanowi dobr podstaw do poprawy dostpnoci przestrzennej oraz konkurencyjnoci inwestycyjnej i turystycznej Podkarpacia. Jest on rwnie kluczowym elementem infrastruktury stanowicej podstaw rozwoju Doliny Lotniczej. Naley przy tym uwzgldni uzasadnione potrzeby wynikajce z planowanej organizacji przez Polsk i Ukrain Mistrzostw Europy w pice nonej Euro 2012. Integralnym elementem rozwijania regionalnej infrastruktury technicznej bd take przedsiwzicia w dziedzinie energetyki i ciepownictwa. Podstawowym celem tych dziaa, stosownie do zaoe Polityki energetycznej Polski do 2025 r., bdzie zaspokojenie potrzeb odbiorcw komunalnych i podmiotw gospodarczych, przy zachowaniu ekonomiki przyjmowanych rozwiza oraz potrzebie lepszego wykorzystania dostpnych zasobw i zachowania zasad ochrony rodowiska. Podejmowane dziaania zmierza bd ponadto do
71
zwikszania udziau energii pochodzcej ze rde odnawialnych w oglnym bilansie energetycznym wojewdztwa. Infrastruktura komunikacyjna Infrastruktura komunikacyjna ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju gospodarczego i spoecznego regionu. Wieloletnie zapnienia inwestycyjne w tym zakresie spowodoway nierwnomierny rozwj systemu transportu i infrastruktury komunikacyjnej. Majc powysze na uwadze, przyjto nastpujce priorytety w zakresie rozwoju infrastruktury komunikacyjnej, ktre zostay uwzgldnione w planowanym podziale rodkw w ramach niniejszej osi priorytetowej: rozwj infrastruktury drogowej; Dugo drg publicznych w regionie wynosi ponad 12 500 km, z czego ok. 11 800 km to drogi wojewdzkie, powiatowe i gminne. Naley przy tym uwzgldni, e stan a 2/3 dugoci drg wojewdzkich liczcych ponad 1 600 km oceniany jest jako niezadowalajcy lub zy. Podobna sytuacja ma miejsce w zakresie drg powiatowych i gminnych. rozwj infrastruktury kolei regionalnych; Dugo linii kolejowych w regionie wynosi 975 km, przy czym dugo linii czynnych liczy ok. 610 km. Linie kolejowe w regionie charakteryzuje wysoki stopie zuycia wymagajcy pilnych prac modernizacyjnych. rozwj portu lotniczego Rzeszw-Jasionka; Dynamicznie rozwijajcy si port lotniczy Rzeszw-Jasionka stanowi kluczowy element priorytetowego przedsiwzicia dla rozwoju regionu w postaci Doliny Lotniczej. rozwj transportu publicznego oraz multimodalnego; Wobec sytuacji, w ktrej ok. 60% mieszkacw regionu zamieszkuje tereny wiejskie, niezwykle istotne s dziaania zmierzajce do poprawy dostpnoci komunikacyjnej i skrcenia czasu dojazdu z oddalonych obszarw Podkarpacia do centrw rozwoju regionu. Sie drg w wojewdztwie nie na caej dugoci posiada parametry odpowiednie do funkcji i klasy drogi oraz wzrastajcego natenia ruchu. Brak dronoci spowodowany jest przede wszystkim zym stanem technicznym nawierzchni i obiektw mostowych, ograniczeniami prdkoci wskutek intensywnej zabudowy drg i brakiem odpowiednich parametrw technicznych na niektrych odcinkach sieci. Powane utrudnienie komunikacyjne stanowi rwnie brak dostatecznej liczby mostw na gwnych rzekach, zwaszcza na Wile, Sanie i Wisoku. Zasadnicze znaczenie dla prawidowego rozwoju infrastruktury drogowej ma wspieranie odpowiedniej jakoci powiza komunikacyjnych z podstawowymi opisanymi wyej szlakami komunikacyjnymi o znaczeniu midzynarodowym i krajowym, portem lotniczym Rzeszw-Jasionka oraz przejciami granicznymi, w szczeglnoci w odniesieniu do sieci drogowej tworzonej przez system drg wojewdzkich w regionie. Dlatego w pierwszej kolejnoci w ramach Programu planuje si zrealizowa przedsiwzicia na drogach wojewdzkich przedstawione na mapie stanowicej za. nr 4 do Programu, jako drogi wojewdzkie o strategicznym znaczeniu w RPO WP. S to kluczowe szlaki komunikacyjne z punktu widzenia pocze z projektowan autostrad A4 uwzgldnion w sieci TEN-T, planowanymi drogami ekspresowymi S19 i S74, drogami krajowymi, a take przejciami granicznymi. Stan techniczny infrastruktury kolejowej, szczeglnie na liniach o znaczeniu regionalnym, jest rwnie wysoce niezadowalajcy. Z uwagi na wysoki stopie zuycia sieci kolejowej ruch pocigw odbywa si z niewielk prdkoci, tabor kolejowy przy rednim okresie
72
uytkowania wynoszcym 28 lat, jest w przewaajcej wikszoci wyeksploatowany, co wpywa bezporednio na wysokie koszty utrzymania. Rzutuje to w sposb zdecydowanie negatywny na konkurencyjno transportu kolejowego prowadzonego w zakresie przewozw regionalnych na omiu istniejcych liniach, powodujc systematyczny odpyw pasaerw do innych rodkw transportu. Konieczne inwestycje w zakresie modernizacji istniejcych odcinkw sieci kolejowej oraz, w ograniczonym zakresie, budowy nowych odgazie, jak rwnie zakup nowoczesnych i ekonomicznych w eksploatacji rodkw transportu w odniesieniu do taboru kolejowego, pozwol na zdecydowan popraw konkurencyjnoci transportu kolejowego. Poprawi to przy tym dostpno komunikacyjn oddalonych terenw regionu, w szczeglnoci poudniowej i wschodniej przygranicznej czci wojewdztwa, dla ktrej zapewnienie akceptowalnego czasu dojazdu do wikszych orodkw rozwoju regionu jest szczeglnie istotnym wyzwaniem. Znaczce potrzeby wystpuj ponadto w zakresie dynamicznie rozwijajcego si portu lotniczego Rzeszw-Jasionka obsugujcego stae i cieszce si bardzo duym oboeniem trasy pasaerskie zarwno w ruchu krajowym, jak i zagranicznym (ponad 200 000 pasaerw w 2006 r.), w tym oferowane od 2007 r. poczenia transatlantyckie do Nowego Jorku. Realizowane zadania w zakresie niniejszej osi priorytetowej sprowadza si bd przede wszystkim do inwestycji w infrastruktur drogow, ktra przyczyni si do rozwoju sieci korytarzy transportowych integrujcych region zarwno wewntrznie, jak rwnie z sieci istniejcych i planowanych strategicznych korytarzy komunikacyjnych, oraz czcych transport lotniczy, kolejowy i drogowy. Dla zapewnienia spjnoci tej sieci konieczne s rwnie: inwestycje dotyczce infrastruktury kolei regionalnej w postaci modernizacji istniejcych i, w ograniczonym zakresie, budowy odcinkw nowych linii kolejowych oraz pozyskania nowoczesnego taboru, komplementarny do wsparcia dostpnego w ramach PO Infrastruktura i rodowisko rozwj portu lotniczego Rzeszw-Jasionka, stworzenie bazy dla transportu multimodalnego, w tym z wykorzystaniem infrastruktury Linii Hutniczo-Siarkowej, rozwj transportu publicznego ze szczeglnym uwzgldnieniem publicznego transportu miejskiego, w tym z wykorzystaniem alternatywnych rde zasilania.
Realizowane dziaania przyczyni si do poprawy warunkw ycia mieszkacw, zainteresowania potencjalnych inwestorw i turystw, stworzenia warunkw do wzrostu gospodarczego oraz wpyn na popraw rodowiska naturalnego. Stworz one ponadto warunki do lepszego rozwoju wsppracy transgranicznej i midzyregionalnej. Realizowane projekty dotyczy bd m. in.: drg i mostw wojewdzkich, powiatowych i gminnych o znaczeniu regionalnym i lokalnym oraz infrastruktury towarzyszcej, obwodnic obszarw zurbanizowanych, taboru dla pocze regionalnych oraz regionalnej sieci kolejowej, infrastruktury oraz wyposaenia lotniska Rzeszw-Jasionka projekty inne ni realizowane w ramach PO Infrastruktura i rodowisko; w zakresie portw lotniczych wsparcie ograniczone bdzie wycznie do portu lotniczego Rzeszw-Jasionka, transportu multimodalnego lub centrw logistycznych, transportu publicznego, w tym zakup taboru.
73
Infrastruktura energetyczna Wzrost zapotrzebowania na energi, zwaszcza elektryczn, spowodowany rozwojem sektora gospodarczego i komunalnego, ograniczona ilo zasobw naturalnych, a take zanieczyszczenie rodowiska, powoduj konieczno lepszego wykorzystania dostpnych zasobw, jak rwnie poszukiwania alternatywnych rde wytwarzania energii. Przedsiwzicia realizowane w zakresie infrastruktury energetycznej zmierza bd przede wszystkim do zwikszenia efektywnoci energetycznej, w tym w zakresie przesyu i optymalnego wykorzystania energii elektrycznej, cieplnej i gazowej. Inwestycje obejmujce przedsiwzicia w dziedzinie przesyu energii elektrycznej powinny w miar moliwoci uwzgldnia dopuszczalno podczenia mocy wytwrczych wykorzystujcych odnawialne rda energii. Jeli chodzi o przedsiwzicia dotyczce przesyu gazu uwzgldniane bd w szczeglnoci inwestycje na obszarach, w ktrych wobec braku zainteresowania ze strony dziaajcych na rynku podmiotw, inicjatywy w tym zakresie podejmuj samorzdy lokalne. Tam, gdzie to moliwe, uwzgldniane bdzie powizanie inwestycji dotyczcych sieci gazowych z odnawialnymi rdami energii poprzez wykorzystanie tej sieci do toczenia biogazu przeznaczonego zarwno do ogrzewnictwa, jak i kogeneracji. Inwestycje w tym zakresie powinny rwnie dy do ograniczenia niskiej emisji gazw cieplarnianych pochodzcej z niskosprawnych kotw na paliwo kopalne, w szczeglnoci na obszarach wiejskich. Rozwj sieci gazocigw rozdzielczych i wykorzystywanie gazu jako bezpiecznego i ekologicznego paliwa ma due znaczenie dla wojewdztwa poniewa ok. 47,6 % powierzchni regionu stanowi obszary o szczeglnych walorach przyrodniczych prawnie chronionych. Inwestycje przewidziane do realizacji w dziedzinie energetyki, w tym w zakresie przesyu gazu ziemnego, powinny rozwizywa przypadki, w ktrych rynek nie jest wydolny. Niewydolno rynku w obszarze wsparcia dla tradycyjnych rde energii naley wykaza w studium wykonalnoci przygotowanym dla danego projektu. Jednoczenie naley zapewni, e objte wsparciem projekty nie bd niezgodne z liberalizacj rynku. Realizowane projekty powinny take przyczynia si do zwikszenia udziau energii ze rde odnawialnych oraz redukcji emisji zanieczyszcze do atmosfery. W odniesieniu do odnawialnych rde energii, majc na uwadze zarwno potencja generowania energii, jak rwnie istniejcy na Podkarpaciu moliwy do wykorzystania potencja naturalny, priorytetowo wspierane bd przedsiwzicia w nastpujcych obszarach: wykorzystanie biomasy do produkcji energii, Przewiduje si budow biogazowni bazujcych w szczeglnoci na odpadach komunalnych, ciekach, odpadach z przemysu przetwrczego (misny, owocowy), odpadach produkcji rolniczej. Zakada si, e instalacje wykorzystujce proces gazyfikacji bd produkowa zarwno energi elektryczn jak i ciepln, jak rwnie po oczyszczeniu wysoko wydajny biometan moliwy do wprowadzeniu do sieci gazu ziemnego. Z przeprowadzonych analiz potencjau wojewdztwa wynika moliwo budowy ok. 4 biogazowni, jak rwnie ok. 20 ciepowni biomasowych. wykorzystanie energii wody, W pierwszej kolejnoci przewiduje si wykorzystanie istniejcych obiektw pitrzcych zapewniajcych ma retencj. Przeprowadzona szczegowa analiza wykazaa moliwo budowy ok. 15 maych instalacji bazujcych na istniejcych pitrzeniach. wykorzystanie energii wiatru
74
Wyniki przeprowadzonych analiz wykazuj, i istniejcy potencja wojewdztwa umoliwia budow ok. 200 elektrowni wiatrowych o mocy do 100 kW, ok. 30 elektrowni wiatrowych o mocy od 100 kW do 1 MW oraz ok. 6 elektrowni wiatrowych o mocy powyej 1 MW (w tym farmy wiatrowe). Niezalenie od powyszego przewiduje si wsparcie przedsiwzi bazujcych na pozostaych odnawialnych rdach energii, w tym energii sonecznej i geotermalnej. Realizowane projekty dotyczy bd m. in.: odnawialnych rde energii, infrastruktury przesyu energii elektrycznej lub przesyu energii cieplnej, wytwarzania energii elektrycznej lub ciepa, w tym w skojarzeniu, systemw dystrybucji gazu ziemnego na terenach niezgazyfikowanych oraz modernizacji istniejcych sieci dystrybucji, kompleksowej termomodernizacji obiektw uytecznoci publicznej oraz zmiany rde wytwarzania energii w celu ograniczenia tzw. niskiej emisji, modernizacji obiektw spalania paliw. Kategorie interwencji: 16, 18, 23, 25, 26, 28, 29, 33, 35, 39, 40, 41, 42, 43, 47, 52. Odniesienie do regionalnych dokumentw strategicznych: O priorytetowa jest zgodna z nastpujcymi regionalnymi dokumentami strategicznymi: Strategi rozwoju wojewdztwa podkarpackiego na lata 2007-2020: Obszar strategiczny 2. Infrastruktura techniczna: Priorytet 1. Wspieranie inwestycji komunikacyjnych: drogowych, kolejowych i lotniczych, Priorytet 3. Zapewnienie bezpieczestwa energetycznego regionu. Gwne grupy beneficjentw osi priorytetowej: jednostki samorzdu terytorialnego, ich zwizki i stowarzyszenia, jednostki sektora finansw publicznych, Pastwowe Gospodarstwo Lene Lasy Pastwowe i jego jednostki organizacyjne, szkoy wysze, organizacje pozarzdowe, jednostki naukowe, zakady opieki zdrowotnej dziaajce w publicznym systemie ochrony zdrowia, osoby prawne i fizyczne bdce organami prowadzcymi szkoy i placwki, kocioy i zwizki wyznaniowe oraz osoby prawne kociow i zwizkw wyznaniowych, partnerzy spoeczni i gospodarczy, przedsibiorcy3.
Dotyczy wycznie zarzdcw lotnisk, podmiotw wykonujcych zadania uytecznoci publicznej na zlecenie jednostek samorzdu terytorialnego/zwizku komunalnego, a take w zakresie infrastruktury komunikacyjnej spek prawa handlowego, w ktrych jednostki samorzdu terytorialnego/zwizek komunalny/Skarb Pastwa samodzielnie lub cznie posiadaj wikszo udziaw lub akcji.
75
Wskaniki:
Jednostki Miary Warto Warto Warto w roku w roku w roku bazowym docelowym 2010 2005 2013 Wskaniki produktu
0 22 28 km. 0 18 10 178 km. 0 90 88 2 30 16 18 1 3 152 145 3 50 27 45 2 6 304 291 6 100 55 90 5 13 Wskanik zostanie oszacowany po 2008 roku. 298 (4 godz. 58 min) Wskanik zostanie oszacowany po 2008 roku. 70 (1 godz. 10 min) 3 37 47 30 17 297
Lp.
Nazwa wskanika
Warto w roku 2015 (cel dodatkowy)

74 94 60 34 595
Czstotliwo pomiaru
rdo danych
1. 2.
Liczba projektw z zakresu transportu Dugo nowych drg: - lokalnych (gminnych ipowiatowych), - regionalnych (wojewdzkich) Dugo zrekonstruowanych drg - lokalnych (gminnych ipowiatowych), - regionalnych (wojewdzkich) Dugo nowych linii kolejowych Dugo zrekonstruowanych linii kolejowych Liczba zakupionego/zmodernizowanego taboru komunikacji miejskiej Liczba projektw z zakresu energii odnawialnej Liczba projektw dotyczcych infrastruktury przesyu energii elektrycznej Liczba projektw majcych na celu popraw jakoci powietrza Oszczdno czasu na nowych i zrekonstruowanych drogach w przewozach pasaerskich i towarowych Oszczdno czasu na zrekonstruowanych drogach w przewozach pasaerskich i towarowych Oszczdno czasu na nowych i zrekonstruowanych liniach kolejowych w przewozach pasaerskich i towarowych Oszczdno czasu na zrekonstruowanych liniach kolejowych Przyrost liczby ludnoci korzystajcej z komunikacji miejskiej wspartej w ramach programu Liczba pasaerokilometrw w zakupionym/zmodernizowanym taborze komunikacji miejskiej Dodatkowa moc zainstalowana energii ze rde odnawialnych
szt
rocznie
IZ
rocznie
IZ
3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
rocznie
IZ
km km. szt szt szt. szt
0 0 0 0 0 0
rocznie rocznie rocznie rocznie rocznie rocznie
IZ IZ IZ IZ IZ IZ
Wskaniki rezultatu
1.
euro/rok 0 rocznie Beneficje nci
2.
min.
89 (1 godz. 29 min)
149 (2 godz. 29 min)
rocznie
Beneficje nci
3. 4. 5. 6. 7.
euro/rok
rocznie
Beneficje nci Beneficje nci Beneficje nci Beneficje nci Beneficje nci
min.
21
35
rocznie
1,5
rocznie
szt. (w mln) MW
0 0
62 700 12
104 500 31
209 000 63
rocznie rocznie

Komplementarno z innymi osiami i programami: O priorytetowa jest komplementarna z innymi osiami priorytetowymi niniejszego programu: O priorytetowa 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka, O priorytetowa 5. Infrastruktura publiczna, O priorytetowa 7. Spjno wewntrzregionalna.
76
O priorytetowa jest komplementarna z Programem Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko: O priorytetowa VI. Drogowa i lotnicza sie TEN-T; O priorytetowa VII. Transport przyjazny rodowisku; O priorytetowa VIII: Bezpieczestwo transportu i krajowe sieci transportowe; O priorytetowa IX: Infrastruktura drogowa w Polsce wschodniej; O priorytetowa X. Infrastruktura energetyczna przyjazna rodowisku; O priorytetowa XI. Bezpieczestwo energetyczne. O priorytetowa jest komplementarna z Programem Operacyjnym Rozwj Polski Wschodniej: O priorytetowa II Wojewdzkie orodki wzrostu; O priorytetowa III Infrastruktura transportowa, O priorytetowa jest komplementarna z Programem Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007 2013: O 1. Poprawa konkurencyjnoci sektora rolnego i lenego: Poprawianie i rozwijanie infrastruktury zwizanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i lenictwa, O 3. Jako ycia na obszarach wiejskich i rnicowanie gospodarki wiejskiej: Podstawowe usugi dla gospodarki i ludnoci wiejskiej. O priorytetowa jest komplementarna z Programem Operacyjnym Zrwnowaony rozwj sektora rybowstwa i przybrzenych obszarw rybackich na lata 2007 2013: Priorytet 3. rodki suce wsplnemu interesowi: 3.3. Porty rybackie, miejsca wyadunku i przystanie. Linia demarkacyjna 1. Inne osie priorytetowe niniejszego programu W ramach niniejszej osi priorytetowej wspierane bd przedsiwzicia z zakresu infrastruktury komunikacyjnej i energetycznej realizowane przez wskazane wrd beneficjentw osi podmioty publiczne lub podmioty realizujce zadania o charakterze publicznym. Przedsiwzicia w tym zakresie realizowane przez podmioty gospodarcze, poza okrelonymi wyjtkami, wspierane bd w ramach 1. osi priorytetowej Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka. W 5. osi priorytetowej Infrastruktura publiczna przewidziano wsparcie dla projektw, ktre bd dotyczy m. in., jako element szerszych przedsiwzi, wydajnoci energetycznej budynkw i zwikszenia wydajnoci produkcji, transmisji oraz dystrybucji ciepa i elektrycznoci obiektw edukacyjnych, opieki zdrowotnej i pomocy spoecznej oraz sportowych i rekreacyjnych. W niniejszej osi priorytetowej wspierane bd przedsiwzicia dotyczce termomodernizacji obiektw uytecznoci publicznej. W ramach 7. osi priorytetowej Spjno wewntrzregionalna wspierane bd m. in. projekty w zakresie kompleksowego uzbrojenia terenw inwestycyjnych wraz ze zwikszeniem ich dostpnoci komunikacyjnej m.in. poprzez modernizacj i budow bezporednich drg dojazdowych, z wyczeniem projektw dotyczcych wycznie infrastruktury drogowej, ktre wspierane bd w ramach niniejszej osi priorytetowej. 2. Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko W Programie Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko przewidziano wsparcie dla projektw drogowych, bezpieczestwa w ruchu drogowym i inteligentnych systemw transportu w zakresie drg krajowych, w tym w miastach na prawach powiatu. Niniejsza o
77
priorytetowa zakada udzielanie wsparcia w tych dziedzinach dla projektw na drogach wojewdzkich, powiatowych i gminnych. W Programie Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko przewidziano rwnie wsparcie dla projektw o wikszej skali finansowej dotyczcych infrastruktury oraz urzdze nawigacyjnych portw lotniczych, ktre znajduj si w sieci TEN-T oraz bezpieczestwo i ochrona transportu lotniczego dla lotnisk obsugujcych ruch midzynarodowy. W odniesieniu do portu lotniczego Rzeszw-Jasionka w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko realizowane bd przedsiwzicia dotyczce pyty postojowej lotniska i terminalu pasaerskiego. W zakresie niniejszej osi przewiduje si wsparcie komplementarnych dziaa w odniesieniu do portu lotniczego Rzeszw-Jasionka, zwizanych m.in. z infrastruktur okoolotniskow, o mniejszej skali finansowej. W zakresie portw lotniczych wsparcie ograniczone bdzie wycznie do portu lotniczego Rzeszw-Jasionka. W Programie Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko przewidziano ponadto wsparcie dla projektw z zakresu infrastruktury kolejowej w odniesieniu do sieci kolejowej oraz taboru kolejowego dla pocze o znaczeniu midzynarodowym i midzyregionalnym. W niniejszej osi przewidziano wsparcie dla infrastruktury kolejowej w odniesieniu do sieci kolejowej oraz taboru kolejowego dla pocze o znaczeniu regionalnym. W Programie Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko przewidziano ponadto wsparcie dla projektw z zakresu transportu publicznego wraz z zakupem taboru szynowego (tramwaj, metro, szybka kolej miejska) oraz trolejbusowego, a take Inteligentnych Systemw Transportu dotyczcych transportu publicznego na terenie 9 obszarw metropolitalnych (warszawski, poznaski, katowicki, dzki, trjmiejski, wrocawski, krakowski, szczeciski, bydgosko-toruski). Z uwagi na to, e wskazane obszary metropolitarne nie wystpuj w wojewdztwie podkarpackim projekty w zakresie transportu publicznego wspierane bd w ramach niniejszej osi priorytetowej przy zachowaniu komplementarnoci z Programem Operacyjnym Rozwj Polski Wschodniej. W Programie Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko przewidziano rwnie wsparcie dla projektw o wikszej skali finansowej w zakresie transportu multimodalnego oraz centrw logistycznych. Niniejsza o priorytetowa zakada udzielanie wsparcia w tych dziedzinach dla projektw o mniejszej skali. W Programie Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko przewidziano ponadto wsparcie dla projektw z zakresu energetyki i odnawialnych rde energii o wikszej skali. Niniejsza o priorytetowa zakada udzielanie wsparcia w tych dziedzinach dla projektw o mniejszej skali z zapewnieniem komplementarnoci z Programem Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013 w tym zakresie. 3. Program Operacyjny Rozwj Polski Wschodniej Demarkacja opiera si na planie inwestycyjnym Programu Operacyjnego Rozwj Polski Wschodniej. W ramach tego Programu zaplanowano budow lub modernizacj zidentyfikowanych w planie inwestycyjnym odcinkw drg wojewdzkich, jak rwnie realizacj projektu Trasy rowerowe w Polsce Wschodniej. W zakresie niniejszej osi przewidziano wsparcie realizacji przedsiwzi komplementarnych nie zakwalifikowanych do planu inwestycyjnego Programu Operacyjnego Rozwj Polski Wschodniej. W Programie Operacyjnym Rozwj Polski Wschodniej przewidziano rwnie wsparcie dla zidentyfikowanych na indykatywnej licie projektw przedsiwzi z zakresu zintegrowanego miejskiego transportu publicznego w 5 miastach wojewdzkich Polski
78
Wschodniej. W zakresie niniejszej osi przewidziano wsparcie realizacji przedsiwzi komplementarnych nie zakwalifikowanych do planu inwestycyjnego Programu Operacyjnego Rozwj Polski Wschodniej, ktry jest podstaw demarkacji rwnie w tym przypadku. 4. Program Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007 2013 Przedsiwzicia realizowane w ramach niniejszej osi priorytetowej bd komplementarne ze wsparciem zaplanowanym w ramach Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007 2013. O priorytetowa 1. Poprawa konkurencyjnoci sektora rolnego i lenego W ramach dziaania Poprawianie i rozwijanie infrastruktury zwizanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i lenictwa przewiduje si m. in. wsparcie w zakresie budowy drg gminnych, dojazdowych do gruntw rolnych, wydzielanych w ramach projektw scaleniowych. Demarkacja pomidzy ww. dziaaniem, a wsparciem RPO WP opiera si na kryterium typw projektw. Niniejsza o priorytetowa zakada udzielanie wsparcia dla projektw na drogach wojewdzkich, powiatowych i gminnych, z wyczeniem budowy drg gminnych, dojazdowych do gruntw rolnych, wydzielanych w ramach projektw scaleniowych. O priorytetowa 3. Jako ycia na obszarach wiejskich i rnicowanie gospodarki wiejskiej W ramach tej osi realizowane bdzie dziaanie Podstawowe usugi dla gospodarki i ludnoci wiejskiej, w ktrym przewidziano wsparcie dla projektw o mniejszej skali finansowej w zakresie wytwarzania lub dystrybucji energii ze rde odnawialnych na obszarach wiejskich i w miastach do 5 tys. mieszkacw. Beneficjentem projektu moe by gmina lub jednostka organizacyjna, dla ktrej organizatorem jest j.s.t. Demarkacja powyszego dziaania ze wsparciem przewidywanym w RPO WP opiera si na kryterium finansowym projektu oraz kryterium lokalizacji projektu. W ramach niniejszej osi priorytetowej RPO WP wspierany bdzie rozwj odnawialnych rde energii, przy czym w odniesieniu do obszarw objtych Programem Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007 2013 realizowane bd projekty wiksze kwotowo przy zachowaniu ponadto komplementarnoci z Programem Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko. 5. Program Operacyjny Zrwnowaony rozwj sektora rybowstwa i przybrzenych obszarw rybackich na lata 2007 2013 W ramach rodka Porty rybackie, miejsca wyadunku i przystanie przewiduje si m. in. wsparcie w zakresie budowy i rozbudowy drg na terenie portw rybackich, miejsc wyadunku i przystani lub drg, jeeli stanowi jedyn drog dojazdow do portu rybackiego, miejsca wyadunku lub przystani. Demarkacja pomidzy ww. dziaaniem, a wsparciem RPO WP opiera si na kryterium typw projektw. Niniejsza o priorytetowa zakada udzielanie wsparcia dla projektw na drogach wojewdzkich, powiatowych i gminnych, z wyczeniem drg na terenie portw rybackich, miejsc wyadunku i przystani lub drg, jeeli stanowi jedyn drog dojazdow do portu rybackiego, miejsca wyadunku lub przystani. Przewidywane finansowanie krzyowe Nie
79
O priorytetowa 3. Spoeczestwo informacyjne Celem nadrzdnym osi priorytetowej jest: Stworzenie warunkw do rozwoju spoeczestwa informacyjnego w regionie. Opis osi priorytetowej: Infrastruktura telekomunikacyjna w regionie jest sabo rozbudowana, a dostp do usug teletechnicznych jest zrnicowany. Bardzo due znaczenie ma zatem zmniejszanie zapnie technologicznych i informatycznych w zakresie rozwoju infrastruktury spoeczestwa informacyjnego. Przy zapewnieniu komplementarnoci wspieranych przedsiwzi z inwestycjami przewidzianymi do realizacji w ramach Programu Operacyjnego Rozwj Polski Wschodniej infrastruktura ta przyczyni si do podwyszenia jakoci ycia mieszkacw, podniesienia dostpu do edukacji, przeamania barier dotyczcych cyfrowego wykluczenia, m.in. na obszarach wiejskich i maych miast oraz stworzy atwiejszy dostp do informacji. Poprawa poziomu usug w zakresie infrastruktury informatycznej pozwoli na istotne zmniejszenie dystansu wojewdztwa w stosunku do bardziej rozwinitych regionw kraju i Unii Europejskiej. W zakresie spoeczestwa informacyjnego wspierane bd przedsiwzicia zmierzajce do upowszechnienia dostpu do usug teleinformatycznych, a take do publicznej infrastruktury telekomunikacyjnej. Z uwagi na to, e kompleksowa rozbudowa sieci szerokopasmowej dla regionu przewidziana zostaa w ramach Programu Operacyjnego Rozwj Polski Wschodniej, w przypadku niniejszej osi priorytetowej przewiduje si wsparcie w uzupeniajcym, komplementarnym zakresie. Dziki temu stworzone zostan warunki dla sprostania wymogom wspczesnej komunikacji i umoliwienia konkurowania regionu z pozostaymi obszarami zarwno w kraju, jak i w Unii Europejskiej. Planowane w programie dziaania zmierza bd do poprawy poziomu dostpu do nowoczesnych technologii teleinformatycznych i komunikacyjnych, w tym z zakresu bezpieczestwa publicznego, administracji, opieki medycznej i edukacji oraz kultury. Sukcesywnie rozwijana sie szerokopasmowa dostpna dla licznych uytkownikw umoliwia bdzie uruchamianie specjalistycznych systemw informatycznych wczajc w to obszary peryferyjne i wiejskie, jako istotny czynnik rozwoju regionu. Realizowane projekty dotyczy bd m. in.: e-usug publicznych o wymiarze regionalnym i lokalnym (w tym e-zdrowie, e-edukacja), e-usug w administracji publicznej m.in. elektroniczny obieg dokumentw, podpis elektroniczny, platform elektronicznych na poziomie regionalnym i/lub lokalnym, geograficznych Systemw Informacji Przestrzennej dla poziomu regionalnego i lokalnego, lokalnych i regionalnych sieci szerokopasmowych wspdziaajcych z sieci szerokopasmow na poziomie regionalnym i/lub krajowym, publicznych punktw dostpu do internetu, lokalnych bd regionalnych sieci teleinformatycznych przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii, np.: transmisja satelitarna, radiowa, centrw zarzdzania sieciami lokalnymi i regionalnymi. Kategorie interwencji: 10, 11, 13.
80
Odniesienie do regionalnych dokumentw strategicznych: O priorytetowa jest zgodna z nastpujcymi regionalnymi dokumentami strategicznymi: Strategi rozwoju wojewdztwa podkarpackiego na lata 2007-2020: Obszar strategiczny 2. Infrastruktura techniczna: Priorytet 4. Poprawa sprawnoci funkcjonowania regionalnego systemu usug telekomunikacyjnych. Gwne grupy beneficjentw osi priorytetowej: jednostki samorzdu terytorialnego, ich zwizki i stowarzyszenia, jednostki sektora finansw publicznych, Pastwowe Gospodarstwo Lene Lasy Pastwowe i jego jednostki organizacyjne, szkoy wysze, organizacje pozarzdowe, jednostki naukowe, zakady opieki zdrowotnej dziaajce w publicznym systemie ochrony zdrowia, osoby prawne i fizyczne bdce organami prowadzcymi szkoy i placwki, kocioy i zwizki wyznaniowe oraz osoby prawne kociow i zwizkw wyznaniowych, partnerzy spoeczni i gospodarczy, przedsibiorcy4.
Wskaniki:
Jednostki Miary Warto Warto Warto w roku w roku w roku bazowym docelowym 2010 2005 2013 Wskaniki produktu
0 13 22
Lp.
Nazwa wskanika

45
Czstotliwo pomiaru
rdo danych
1.
Liczba projektw z zakresu spoeczestwa informacyjnego Liczba osb, ktre uzyskay dostp do szerokopasmowego Internetu, w tym na obszarach wiejskich Liczba podmiotw, ktre uzyskay dostp do szerokopasmowego Internetu, w tym: - gospodarstwa domowe, - w tym gosp. domowe na obszarach wiejskich, - MP, - szkoy, - podmioty administracji publicznej. Liczba usug publicznych dostarczonych on-line/ Liczba uytkownikw usug online
szt
rocznie
IZ
Wskaniki rezultatu
1.
os. 0 9 600 3 456 24 000 8 640 48 000 17 280 rocznie Beneficje nci
2 837 szt. 0 2 740 980 90 5 2 12 2 480
7 094 6 850 2 450 225 13 6 31 6 200
13 784 13 700 4 900 450 27 12 62 12 400 Beneficje nci rocznie Beneficje nci
2.
3.
szt.
rocznie

Dotyczy wycznie spdzielni telekomunikacyjnych i podmiotw wykonujcych zadania uytecznoci publicznej na zlecenie jednostek samorzdu terytorialnego/zwizku komunalnego.
81
Komplementarno z innymi osiami i programami: O priorytetowa jest komplementarna z innymi osiami priorytetowymi niniejszego programu: O priorytetowa 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka. O priorytetowa jest komplementarna z Programem Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko: O priorytetowa XIV. Infrastruktura szkolnictwa wyszego. O priorytetowa jest komplementarna z Programem Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka: O priorytetowa 7. Spoeczestwo informacyjne - budowa elektronicznej administracji. O priorytetowa 8. Spoeczestwo informacyjne - zwikszanie innowacyjnoci gospodarki. O priorytetowa jest komplementarna z Programem Operacyjnym Rozwj Polski Wschodniej: O priorytetowa I Nowoczesna gospodarka. O priorytetowa jest komplementarna z Programem Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007 2013: O 4. Leader: Wdraanie Lokalnych Strategii Rozwoju. W ramach Programu Operacyjnego Zrwnowaony rozwj sektora rybowstwa i przybrzenych obszarw rybackich w latach 2007-2013 nie przewidziano realizacji dziaa komplementarnych wobec niniejszej osi priorytetowej. Linia demarkacyjna 1. Inne osie priorytetowe niniejszego programu W ramach niniejszej osi priorytetowej wspierane bd przedsiwzicia z zakresu spoeczestwa informacyjnego realizowane przez wskazane wrd beneficjentw osi podmioty publiczne lub podmioty realizujce zadania o charakterze publicznym. Przedsiwzicia w tym zakresie realizowane przez podmioty gospodarcze wspierane bd w ramach 1. osi priorytetowej Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka. 2. Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko W Programie Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko przewidziano wsparcie dla projektw o wikszej skali finansowej z zakresu infrastruktury spoeczestwa informacyjnego dla celw dydaktycznych w publicznych szkoach wyszych. Niniejsza o priorytetowa zakada udzielanie wsparcia w tych dziedzinach dla projektw o mniejszej skali finansowej. 3. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka W Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka przewidziano wsparcie dla projektw z zakresu elektronicznych usug administracji publicznej na poziomie krajowym. Niniejsza o priorytetowa zakada udzielanie wsparcia w tych dziedzinach dla projektw na poziomie regionalnym, ponadlokalnym i lokalnym. 4. Program Operacyjny Rozwj Polski Wschodniej W Programie Operacyjnym Rozwj Polski Wschodniej przewidziano realizacj kompleksowego projektu w zakresie spoeczestwa informacyjnego obejmujcego zapewnienie dostpu do Internetu o duej przepustowoci oraz podnoszenie kwalifikacji w zakresie wykorzystania Internetu wrd mieszkacw, MP i podmiotw publicznych w Polsce Wschodniej. W zakresie niniejszej osi priorytetowej przewidziano wsparcie dla
82
budowy uzupeniajcych lokalnych i regionalnych sieci szerokopasmowych wspdziaajcych z sieci szerokopasmow na poziomie regionalnym i/lub krajowym. 5. Program Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007 2013 Przedsiwzicia realizowane w ramach niniejszej osi priorytetowej bd komplementarne ze wsparciem zaplanowanym w ramach Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007 2013. O 4. Leader W ramach dziaania Wdraanie Lokalnych Strategii Rozwoju udzielane bdzie wsparcie projektom kwalifikujcym si do dziaa Osi 3. tego programu tj. Rnicowanie w kierunku dziaalnoci nierolniczej, Tworzenie i rozwj mikroprzedsibiorstw, Odnowa i rozwj wsi, a take tzw. maym projektom (z dofinansowaniem nie wikszym ni 25 tys. z), ktre nie mieszcz si w tej osi, ale przyczyniaj si do osignicia jej celw. W ramach maych projektw realizowane bd m. in. projekty w zakresie zakupu oprogramowania, urzdze i sprztu komputerowego i ich udostpnianie na potrzeby spoecznoci wiejskiej w celu podniesienia jakoci ycia ludnoci na obszarze dziaania Lokalnej Grupy Dziaania na obszarze objtym lokaln strategi rozwoju (LSR). Demarkacja pomidzy powyszymi dziaaniem a wsparciem RPO WP opiera si na kryterium typw projektw. Projekty dotyczce zakupu oprogramowania, urzdze i sprztu komputerowego i ich udostpnianie na potrzeby spoecznoci wiejskiej w celu podniesienia jakoci ycia ludnoci na obszarze dziaania Lokalnej Grupy Dziaania na obszarze objtym lokaln strategi rozwoju (LSR)nie s przewidywane w ramach niniejszej osi priorytetowej. Przewidywane finansowanie krzyowe Nie
83
O priorytetowa 4. Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom Celem nadrzdnym osi priorytetowej jest: Zapobieganie degradacji rodowiska oraz zagroeniom naturalnym i technologicznym, a take efektywna gospodarka zasobami naturalnymi. Realizacja tego celu bdzie nastpowa poprzez cele szczegowe: ograniczenie iloci zanieczyszcze w tym odpadw przedostajcych si do rodowiska, a take poprawa zaopatrzenia w wod, poprawa bezpieczestwa przeciwpowodziowego oraz racjonalne zagospodarowanie zasobw wodnych, ograniczenie degradacji rodowiska oraz ochrona zasobw rnorodnoci biologicznej, poprawa poziomu bezpieczestwa w regionie pod wzgldem zagroe naturalnych i technologicznych. Opis osi priorytetowej: Sabo rozwinita infrastruktura ochrony rodowiska uniemoliwia waciw ochron istniejcych w regionie wartoci przyrodniczych i nie gwarantuje zrwnowaonego rozwoju gospodarczego wojewdztwa zapewniajcego zachowanie istniejcych walorw przyrodniczych przyszym pokoleniom. Jednym z celw polityki Unii Europejskiej jest zwikszanie spjnoci pomidzy ochron rodowiska i wzrostem gospodarczym poprzez m.in. wiadczenie usug zwizanych ze rodowiskiem, takich jak gospodarka wodno ciekowa, gospodarka odpadami i zasobami naturalnymi. Jednoczenie zwalczanie zanieczyszcze u rda moe przynie zyski dla gospodarki i zmniejszenie kosztw. W wojewdztwie podkarpackim wci niezwykle istotnym problemem jest niedostatecznie uporzdkowana gospodarka wodno-ciekowa, brak w peni racjonalnej gospodarki odpadami oraz szczeglnie na niektrych obszarach wojewdztwa wysokie zagroenie klskami ywioowymi, w tym zwaszcza powodziami. Bez podjcia dziaa zapobiegawczych problemy te mog w przyszoci przyczyni si do degradacji rodowiska regionu, w sposb znaczcy zmniejszajc jego konkurencyjno i atrakcyjno. Konieczna jest zatem realizacja przedsiwzi, ktre w efektywny sposb przyczyni si do ochrony rodowiska, lepszego zabezpieczenia i wykorzystania walorw przyrodniczych regionu oraz poprawi bezpieczestwo ludnoci i gospodarki w aspekcie potencjalnych zagroe. Realizowane dziaania dotyczy wic bd przede wszystkim infrastruktury odprowadzania i oczyszczania ciekw, infrastruktury dostarczania i uzdatniania wody, systemowej gospodarki odpadami komunalnymi, w tym osadami ciekowymi, a take infrastruktury przeciwpowodziowej i gospodarki wodnej. Istotnym obszarem wsparcia bdzie take rozwj sprawnego systemu w zakresie zapobiegania i ograniczania skutkw zagroe w tym naturalnych, a take realizacja przedsiwzi zwizanych z przeciwdziaaniem zagroeniu w postaci osuwisk, ktre na obszarze wojewdztwa jest szczeglnie wysokie. Przewidziana jest take realizacja przedsiwzi w zakresie zachowania i ochrony rnorodnoci biologicznej i krajobrazowej. Planowane w ramach osi priorytetowej wsparcie pozwoli na popraw stanu rodowiska, podniesie jako ycia mieszkacw, stworzy warunki do ochrony i powstawania nowych miejsc pracy w gospodarce i turystyce, a take umoliwi lokowanie na terenie wojewdztwa nowych inwestycji. Podejmowane dziaania bd ponadto zmierza do spenienia standardw
84
ekologicznych wynikajcych z przystpienia Polski do Unii Europejskiej z uwzgldnieniem obszarw realizacji programw redukcji zanieczyszcze. Realizacja tej osi priorytetowej stworzy take moliwo wystpienia potencjalnego efektu synergii pomidzy ochron rodowiska a wzrostem gospodarczym. Ze wzgldu na przygraniczne pooenie wojewdztwa, podejmowane dziaania m.in. w zakresie monitorowania stanu rodowiska, mog take zawiera efekty wykraczajce poza granic kraju, jako uzupenienie dziaa wspieranych w ramach Programw Operacyjnych Europejskiej Wsppracy Terytorialnej oraz wsppracy transgranicznej w ramach Europejskiego Instrumentu Ssiedztwa i Partnerstwa. Infrastruktura ochrony rodowiska W wojewdztwie podkarpackim poprawy wymaga infrastruktura sieci kanalizacyjnych, oczyszczalni ciekw, a take zaopatrzenia ludnoci w wod pitn. Z zapisw Krajowego Programu Oczyszczania ciekw Komunalnych nawizujcych do zobowiza okrelonych w Traktacie Akcesyjnym wynika m. in., i konieczne bdzie wyposaenie w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ciekw komunalnych 318 aglomeracji o Rwnowanej Liczbie Mieszkacw (RLM) powyej 15 000, ktrych na terenie wojewdztwa podkarpackiego jest ponad 20. Ponadto, konieczne jest wyposaenie do roku 2015 w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ciekw komunalnych aglomeracji do 15 000 RLM (lista aglomeracji zacznik nr 17). W niniejszej osi priorytetowej rozwj systemw kanalizacji zbiorczej i oczyszczalni ciekw przewidziany jest w odniesieniu do aglomeracji o RLM mniejszej ni 15 000, przy czym ze wzgldu na istniejce dysproporcje w wyposaeniu w t infrastruktur pomidzy miastami a obszarami wiejskimi, wsparcie dy bdzie m. in. do zmniejszenia tych rnic, co zgodne jest z zapisami Programu Ochrony rodowiska dla Wojewdztwa Podkarpackiego. Wspierane bd take przedsiwzicia w zakresie stacji uzdatniania wd oraz sieci wodocigowych, z uwzgldnieniem koniecznoci waciwego unieszkodliwiania ciekw na objtych nimi obszarach. Gospodarka odpadami powinna by prowadzona zgodnie z uchwalonym Planem Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa Podkarpackiego, a polega ma midzy innymi na wprowadzaniu systemu gospodarki odpadami w ukadzie ponadlokalnym. Wspierane bd zatem przedsiwzicia dotyczce m. in. wdraania systemowej gospodarki odpadami komunalnymi (w tym selektywnej zbirki odpadw), obiektw przeksztacania odpadw (w tym odzysku i unieszkodliwiania), modernizacji istniejcych i rekultywacji zamknitych skadowisk, likwidacji dzikich wysypisk. Realizacja powyszych dziaa powinna wspomc osignicie dugookresowego celu okrelonego w Planie Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa Podkarpackiego, ktry sformuowano jako zminimalizowanie iloci wytwarzanych odpadw w sektorze komunalnym oraz wdroenie nowoczesnych systemw ich odzysku i unieszkodliwiania. Plan Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa Podkarpackiego jest w peni zgodny z wymogami wynikajcymi z Dyrektywy 1999/31/WE w sprawie skadowania odpadw. Realizowane projekty dotyczy bd m. in.: infrastruktury kanalizacji sanitarnej i deszczowej w obrbie aglomeracji do 15 000 RLM wymienionych w Krajowym Programie Oczyszczania ciekw Komunalnych, infrastruktury oczyszczalni ciekw w obrbie aglomeracji do 15 000 RLM wymienionych w Krajowym Programie Oczyszczania ciekw Komunalnych, infrastruktury dostarczania i uzdatniania wody (z wyczeniem zbiornikw wodnych),
85
systemowej gospodarki odpadami komunalnymi, w tym selektywnej zbirki odpadw, obiektw przeksztacania odpadw, modernizacji istniejcych i rekultywacji zamknitych skadowisk, likwidacji dzikich wysypisk. Infrastruktura przeciwpowodziowa i racjonalna gospodarka zasobami wodnymi Cyklicznie powtarzajce si w wojewdztwie podkarpackim powodzie wywouj olbrzymie szkody na terenach intensywnie zabudowanych i wyposaonych w rnorodn infrastruktur techniczn. Warto szkd powodziowych powstaych tylko w latach 2001 2006 wyniosa ponad 1 miliard z. Dlatego te w obowizujcej Strategii Rozwoju Wojewdztwa Podkarpackiego jako jedn z wanych barier rozwoju wojewdztwa wymieniono stale istniejce zagroenie zjawiskami powodziowymi. Dziaania inwestycyjne w tym zakresie uznano za najbardziej skuteczn form ograniczenia potencjalnych strat. Przedsiwzicia realizowane w ramach osi priorytetowej dotyczy bd rnorodnych projektw z zakresu gospodarki wodnej oraz ochrony przed powodzi i susz. Bd one spjne z Dyrektyw 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 padziernika 2000 r. ustanawiajc ramy wsplnotowego dziaania w dziedzinie polityki wodnej (tzw. Ramow Dyrektyw Wodn) oraz projektem Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie oceny zagroenia powodziowego i zarzdzania nim. Celem wsparcia bdzie w pierwszej kolejnoci zatrzymanie i retencja odpywu wody, nastpnie opanowanie wody, a jeli nie bdzie to skuteczne zajcie si wod powodziow. Przewidziane w ramach niniejszej osi priorytetowej przedsiwzicia dotyczy bd: retencji wody rozumianej jako reintrodukcja dolin zalewowych i odtworzenie obszarw podmokych. W ramach tego elementu dziaa zwizanych z infrastruktur przeciwpowodziow zostanie przywrcona rzekom przestrze potrzebna do przejcia wd powodziowych. Zastosowane zostan nietechniczne metody polegajce na przywrceniu dobrego stanu wd i ekosystemw zalenych od wody, m. in. z uwzgldnieniem koniecznych wykupw dziaek (w tym dziaek siedliskowych) w sytuacji, gdy koszty technicznego zabezpieczenia terenw zalewowych przewyszayby warto tych dziaek i mienia na nich zlokalizowanego. opanowaniu wd powodziowych rozumianego poprzez modernizacj istniejcych i budow nowych obiektw ochrony przeciwpowodziowej, do ktrych nalee bd m. in. way przeciwpowodziowe, poldery, suche zbiorniki, zbiorniki przeciwpowodziowe i kanay ulgi ograniczajce zagroenie powodziowe. Na terenie wojewdztwa zlokalizowanych jest blisko 630 km waw przeciwpowodziowych, z ktrych wikszo wymaga pilnej modernizacji, gdy ich obecny stan moe podczas wezbra powodziowych doprowadzi do katastrof budowlanych, w zwizku z przerwaniem lub podmyciem uszkodzonych obecnie budowli. Ze wzgldu na fakt, i proces modernizacji istniejcych waw przeciwpowodziowych zosta ju rozpoczty przy wspudziale rodkw przedakcesyjnych oraz funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, konieczna jest kontynuacja rozpocztych procesw inwestycyjnych, w celu osignicia oczekiwanych efektw rzeczowych w postaci skutecznej ochrony zabudowanych obszarw zalewowych. Przedsiwzicia zwizane z budow nowych waw przeciwpowodziowych bd miay ograniczony charakter i realizowane bd wycznie w sytuacjach, gdy rozwizanie problemu zagroenia powodziowego poprzez inne dziaania bdzie niemoliwe. Dalsze miejsce w hierarchii potrzeb zajmuj projekty zwizane z budow
86
zbiornikw retencyjnych i polderw, sucych zwalczaniu zjawisk suszy i ochronie przed powodzi oraz regulacje i utrzymanie koryt ciekw wodnych, w przypadkach gdy bd suy ochronie przeciwpowodziowej. Realizacja przedsiwzi z zakresu ochrony przed powodzi przewidziana jest na zamieszkaych i zagospodarowanych obszarach zalewowych, gdzie zastosowanie innych rozwiza jest niemoliwe. Realizacja projektw zwizanych z ochron przed susz dotyczya bdzie w szczeglnoci obszarw, gdzie zjawisko suszy powoduje szkody w produkcji rolnej lub zagraa przepywom nienaruszalnym. Projekty infrastrukturalne zwizane z ochron przed susz bd realizowane w przypadkach, gdy po zastosowaniu rodkw zwizanych z oszczdnoci i ochron wody, popyt przekracza dostpno zasobw wodnych oraz biorc pod uwag analiz kosztw i korzyci. Realizacja wyej wymienionych przedsiwzi bdzie zgodna z dyrektywami unijnymi, a w szczeglnoci z Artykuem 4 (7) Ramowej Dyrektywy Wodnej. strategii zarzdzania ryzykiem powodziowym poprzez przygotowanie dokumentw zwizanych z zagroeniem powodziowym. Konieczno realizacji ww. dziaa wynika z potrzeby wywizania si z zobowiza, ktre bd ciy na Polsce w zwizku z postanowieniami projektu Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie oceny zagroenia powodziowego i zarzdzania nim. Do 2015 r. w zlewniach poszczeglnych rzek konieczne bdzie przygotowanie: - ocen ryzyka powodziowego, - map zagroe, - planw zarzdzania ryzykiem powodziowym i studiw ochrony przeciwpowodziowej. Realizacja tych dziaa przyniesienie w przyszoci wymierne efekty m. in. w postaci uzyskania informacji dotyczcej ograniczenia niektrych terenw dla celw inwestycyjnych i mieszkaniowych. Realizowane w ramach osi priorytetowej przedsiwzicia inwestycyjne z zakresu infrastruktury przeciwpowodziowej wynika bd z opracowanych dokumentw planistycznych, takich jak studia programowo przestrzenne, strategie, koncepcje. Przedsiwzicia realizowane bd w spjnoci z Planem Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa Podkarpackiego oraz Programem Ochrony rodowiska dla Wojewdztwa Podkarpackiego. W miejscach realizacji przedsiwzi zwizanych z magazynowaniem wody nie bd zagroone systemy stabilnoci terytorialnej. Przedsiwzicia realizowane bd w zgodzie z wszelkimi uwarunkowaniami zwizanymi z okrelonymi na obszarze wojewdztwa podkarpackiego obszarami NATURA 2000. Przestrzegane bd postanowienia decyzji administracyjnych dotyczcych wymaga rodowiskowych, tj. decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizacj przedsiwzicia oraz owiadcze organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarw sieci NATURA 2000. Podejmowane dziaania w zakresie ochrony przed powodzi poczone bd w najwikszym moliwym stopniu z ochron przyrody. Powysze przedsiwzicia przyczyni si do realizacji celw zaoonych w Programie Ochrony rodowiska dla Wojewdztwa Podkarpackiego. Zaplanowane wsparcie zgodne jest take ze Strategicznymi Wytycznymi Wsplnoty, w ramach ktrych zaakcentowano znaczenie rodkw zapobiegania ryzyku poprzez lepsze zarzdzanie zasobami naturalnymi.
87
Realizowane projekty dotyczy bd: w zakresie zachowania wody: m. in. renaturalizacji ciekw wodnych i terenw wodnobotnych, utrzymaniu naturalnego charakteru ciekw poza terenami o zwartej zabudowie, odtworzeniu terenw podmokych, w zakresie magazynowania wody: urzdze przeciwpowodziowych (waw z niezbdnymi drogami dojazdowymi, przepompowni, polderw, suchych zbiornikw, kanaw ulgi), regulacji i utrzymania ciekw wodnych oraz innych form retencyjnoci, maych zbiornikw wielozadaniowych i stopni wodnych, w zakresie strategii zarzdzania ryzykiem powodziowym: ocen ryzyka powodziowego, map zagroe, planw zarzdzania ryzykiem powodziowym i studiw ochrony przeciwpowodziowej. Zachowanie oraz ochrona biornorodnoci biologicznej i krajobrazowej Bogate dziedzictwo naturalne oraz stosunkowo czyste rodowisko w wojewdztwie podkarpackim wymaga podjcia dziaa ukierunkowanych na zachowanie oraz ochron rnorodnoci biologicznej i krajobrazowej. Wsparcie w tym zakresie jest uzupenieniem dziaa dotyczcych infrastruktury ochrony rodowiska, gospodarki wodnej oraz infrastruktury przeciwpowodziowej przewidzianych w niniejszej osi priorytetowej i wspomoe racjonalne wykorzystanie zasobw zgodnie z zasad zrwnowaonego rozwoju. Realizowane bd przedsiwzicia m. in. w zakresie zachowania rnorodnoci gatunkowej i ochrony siedlisk. Polega one bd na wsparciu dla orodkw rehabilitacji zwierzt chronionych, a take pielgnacji i konserwacji pomnikw przyrody. Wspierane bd take przedsiwzicia dotyczce renaturyzacji zniszczonych ekosystemw i siedlisk przyrodniczych. Innymi formami wspieranych przedsiwzi bd take projekty dotyczce likwidacji barier przemieszczania si zwierzt. Zwikszenie wiadomoci realnych problemw dotyczcych rodowiska naturalnego oraz uksztatowanie trwaych postaw ekologicznych w spoeczestwie jest niezbdnym warunkiem powodzenia infrastrukturalnych przedsiwzi w zakresie ochrony rodowiska. Aby to osign, a take by zadba o umoliwienie szerszego dostpu spoeczestwa do informacji dotyczcych ochrony rodowiska i bogactwa przyrodniczego, przewiduje si take jako element przedsiwzi infrastrukturalnych wsparcie dla przedsiwzi nieinwestycyjnych, zwizanych np. z edukacj ekologiczn i promocj ekologii. Wspierane w tym zakresie bd take rnego rodzaju imprezy masowe oraz konkursy ekologiczne. Realizowane projekty dotyczy bd m. in.: zachowania rnorodnoci gatunkowej, ekosystemowej i krajobrazowej, ochrony siedlisk przyrodniczych, gatunkw rolin, zwierzt i grzybw, infrastruktury sucej promocji obszarw Natura 2000, centrw edukacji ekologicznej, inwentaryzacji przyrodniczej (optymalnie na poziomie gmin), opracowania planw ochrony dla obszarw NATURA 2000, parkw krajobrazowych i rezerwatw przyrody, monitoringu przyrodniczego, przej dla zwierzt i likwidacji barier ekologicznych, edukacji ekologicznej, kampanii promocyjnych i informacyjnych, imprez masowych, konkursw ekologicznych.
88
Zwalczanie i zapobieganie zagroeniom Dla zwikszenia bezpieczestwa mieszkacw regionu oraz zapewnienia bezpiecznych warunkw gospodarowania konieczne jest wsparcie zarzdzania rodowiskiem oraz wsparcie struktur odpowiedzialnych za ratownictwo w sytuacji wystpienia klsk ywioowych, zagroe technicznych, chemicznych, itp. Konieczne jest take podjcie dziaa inwestycyjnych zwizanych z przeciwdziaaniem zagroeniu w postaci osuwisk, ktre na obszarze wojewdztwa jest szczeglnie wysokie. W przewidywanym zakresie wsparcie ukierunkowane bdzie na stworzenie systemu monitorowania rodowiska, uwzgldniajcego informowanie, ostrzeganie i reagowanie pod ktem potencjalnych zagroe, w tym wystpujcego na niektrych obszarach wojewdztwa znaczcego zagroenia powodziowego. Przedsiwzicia dotyczy bd nowych metod i narzdzi obserwowania stanu rodowiska, a take gromadzenia i przetwarzania informacji, w tym rwnie w zakresie zagroe promieniowaniem i haasem. Ze wzgldu na przygraniczne pooenie wojewdztwa, podejmowane dziaania w zakresie monitorowania stanu rodowiska, mog take zawiera efekty wykraczajce poza granic kraju, jako uzupenienie dziaa wspieranych w ramach Programw Operacyjnych Europejskiej Wsppracy Terytorialnej oraz wsppracy transgranicznej w ramach Europejskiego Instrumentu Ssiedztwa i Partnerstwa. Jako drugi aspekt walki i zapobiegania zagroeniom, wspierane bd przedsiwzicia dotyczce jednostek odpowiedzialnych za podejmowanie dziaa ratowniczych w sytuacji poarw, klsk ywioowych, awarii i katastrof technicznych, chemicznych i ekologicznych. Wspierane przedsiwzicia dotyczy bd m. in. doposaenia ww. jednostek w niezbdny sprzt oraz narzdzia podnoszce ich sprawno systemow i wspprac. Przewiduje si rwnie tworzenie i modernizacj systemw cznoci tych jednostek, co przyczyni si do poprawy koordynacji wsppracy podmiotw ratowniczych. Wspierane bd take przedsiwzicia przyczyniajce si do zmniejszania ryzyka wystpienia osuwisk, a take przedsiwzicia zwizane z likwidacj skutkw osuwisk. Podniesienie poziomu szeroko rozumianego bezpieczestwa podniesie konkurencyjno regionu oraz przyczyni si do poprawy warunkw ycia jego mieszkacw. Realizowane projekty dotyczy bd m. in.: monitoringu rodowiskowego oraz narzdzi obserwowania rodowiska, gromadzenia i przetwarzania informacji o rodowisku, obiektw i wyposaenia jednostek odpowiedzialnych za podejmowanie dziaa ratowniczych w sytuacji poarw, klsk ywioowych, awarii i katastrof technicznych, chemicznych i ekologicznych, dziaa zabezpieczajcych przed osuwiskami oraz likwidacji ich skutkw. Kategorie interwencji: 44, 45, 46, 48, 51, 53, 54, 56. Odniesienie do regionalnych dokumentw strategicznych: O priorytetowa jest zgodna z nastpujcymi regionalnymi dokumentami strategicznymi: Strategi rozwoju wojewdztwa podkarpackiego na lata 2007-2020: Obszar 2. Infrastruktura techniczna, Obszar 4. Ochrona rodowiska, Obszar 6. Wsppraca midzynarodowa, Obszar 7. Ochrona zdrowia, Programem Ochrony rodowiska dla Wojewdztwa Podkarpackiego, Planem Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa Podkarpackiego. 89
Gwne grupy beneficjentw osi priorytetowej: jednostki samorzdu terytorialnego, ich zwizki i stowarzyszenia, jednostki sektora finansw publicznych, partnerzy spoeczni i gospodarczy, przedsibiorcy, spki wodne, organizacje pozarzdowe, jednostki naukowe, kocioy i zwizki wyznaniowe oraz osoby prawne kociow i zwizkw wyznaniowych, Pastwowe Gospodarstwo Lene Lasy Pastwowe i jego jednostki organizacyjne.
Wskaniki:
Lp. Nazwa wskanika Jednostki miary Warto Warto Warto w roku w roku w roku bazowym docelowym 2010 2005 2013 Wskaniki produktu
0 0 150 szt. km2 0 0 7 0,05 15 380 17 0,15 35 770 34 0,3 72 rocznie rocznie IZ IZ 150 220 km
w tym na obszarach wiejskich Liczba projektw z zakresu gospodarki odpadami Powierzchnia terenw zrekultywowanych w wyniku realizacji projektw Liczba projektw z zakresu zapobiegania zagroeniom w tym: w zakresie infrastruktury przeciwpowodziowej w zakresie zabezpieczenia przed poarami lasw i innymi zagroeniami Liczba projektw zwizanych z zachowaniem oraz ochron rnorodnoci biologicznej i krajobrazowej. Liczba zakupionego sprztu w ramach projektw w zakresie zabezpieczenia przed poarami lasw i innymi zagroeniami Liczba osb przyczonych do sieci wodocigowej w wyniku realizacji projektw Liczba osb przyczonych do sieci kanalizacyjnej w wyniku realizacji projektw Liczba osb objtych selektywn zbirk odpadw Liczba osb zabezpieczonych przed powodzi w wyniku

760 1100
Czstotliwo pomiaru
rdo danych
1. 2. 3. 4.
Dugo wybudowanej sieci wodocigowej Dugo wybudowanej sieci kanalizacyjnej
km
380 550
rocznie rocznie
IZ IZ
5.
szt.
15
32
rocznie
IZ
10
20
40
6.
szt.
10
25
50
rocznie
IZ
7.
szt.
20
50
100
rocznie
IZ
Wskaniki rezultatu
1. 2. 3. 4. os. os. os. os. 0 0 0 0 12 400 10 600 40 000 20 000 30 000 26 500 100 000 50 000 62 000 53 000 200 000 100 000 rocznie rocznie rocznie rocznie Beneficjenci Beneficjenci Beneficjenci Beneficjenci
Dotyczy wycznie podmiotw wykonujcych zadania uytecznoci publicznej na zlecenie jednostek samorzdu terytorialnego/zwizku komunalnego.
90
5.
realizacji projektw Liczba ludnoci objtej ochron przeciwpoarow lasw i innymi rodkami ochrony
os.
12 000
30 000
60 000
rocznie
Beneficjenci

Komplementarno z innymi osiami i programami O priorytetowa jest komplementarna z innymi osiami priorytetowymi niniejszego programu: O priorytetowa 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka, O priorytetowa jest komplementarna z Programem Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007 2013: O 1. Poprawa konkurencyjnoci sektora rolnego i lenego: Zwikszanie wartoci dodanej podstawowej produkcji rolnej i lenej, Poprawianie i rozwijanie infrastruktury zwizanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i lenictwa, Grupy producentw rolnych, O 2. Poprawa rodowiska naturalnego i obszarw wiejskich: Odtwarzanie potencjau produkcji lenej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentw zapobiegawczych, O 3. Jako ycia na obszarach wiejskich i rnicowanie gospodarki wiejskiej: Podstawowe usugi dla gospodarki i ludnoci wiejskiej, O 4. Leader: Wdraanie Lokalnych Strategii Rozwoju. O priorytetowa jest komplementarna z Programem Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko: O priorytetowa I Gospodarka ciekowa, O priorytetowa II Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi, O priorytetowa III Zarzdzanie zasobami i przeciwdziaanie zagroeniom rodowiska, O priorytetowa V Ochrona przyrody i ksztatowanie postaw ekologicznych, O priorytetowa XIII Bezpieczestwo zdrowotne i poprawa efektywnoci systemu ochrony zdrowia. O priorytetowa jest komplementarna z Programem Operacyjnym Zrwnowaony rozwj sektora rybowstwa i przybrzenych obszarw rybackich na lata 2007 2013: Priorytet 3. rodki suce wsplnemu interesowi: 3.2 Ochrona i rozwj fauny i flory wodnej. Linia demarkacyjna 1. Inne osie priorytetowe niniejszego programu W 1. osi priorytetowej Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka wspierane bd przedsiwzicia m.in. zwizane z dostosowaniem MP do wymogw rodowiskowych. W ramach niniejszej osi priorytetowej przedsiwzicia z zakresu gospodarki wodno ciekowej i zagospodarowania odpadw realizowane bd przez wskazane wrd beneficjentw osi podmioty publiczne lub podmioty realizujce zadania uytecznoci publicznej. 2. Program Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007 2013
91
Przedsiwzicia realizowane w ramach niniejszej osi priorytetowej bd komplementarne ze wsparciem zaplanowanym w ramach Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007 2013. O priorytetowa 1. Poprawa konkurencyjnoci sektora rolnego i lenego W dziaaniu Zwikszanie wartoci dodanej podstawowej produkcji rolnej i lenej realizowane bd projekty zwizane z modernizacj lub budow zakadw przetwrstwa produktw rolnych lub infrastruktury handlu hurtowego produktami rolnymi. W powyszym zakresie wspierane bd inwestycje, ktrych celem jest poprawa oglnych wynikw przedsibiorstw, warunkw ochrony rodowiska, czy te dostosowanie do nowowprowadzonych norm wsplnotowych. W ramach dziaania Poprawianie i rozwijanie infrastruktury zwizanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i lenictwa przewiduje si m. in. wsparcie w zakresie gospodarowania rolniczymi zasobami wodnymi, w tym m. in. regulacj stosunkw wodnych, zwikszanie retencji wodnej, poprawa ochrony uytkw rolnych przed powodziami. W dziaaniu Grupy producentw rolnych przewidziano z kolei zryczatowan pomoc finansow dla uatwienia tworzenia i dziaalnoci administracyjnej grup producentw rolnych speniajcych wymogi okrelone w tym programie. Pomoc ma na celu m. in. dostosowanie produkcji producentw do wymogw rynkowych oraz wsplny obrt towarami. Demarkacja pomidzy powyszymi dziaaniami a wsparciem RPO WP opiera si na kryterium rodzaju beneficjenta oraz typw projektw. W ramach niniejszej osi priorytetowej RPO WP nie przewiduje si wsparcia podmiotw wykonujcych dziaalno w zakresie przetwrstwa lub wprowadzania do obrotu produktw rolnych. W niniejszej osi priorytetowej nie przewiduje si take adnych form wsparcia adresowanego do grup producentw rolnych. Przewidywane wsparcie infrastruktury przeciwpowodziowej zorientowane jest natomiast na cele pozarolnicze. O 2. Poprawa rodowiska naturalnego i obszarw wiejskich W ramach tej osi realizowane bdzie m. in. dziaanie Odtwarzanie potencjau produkcji lenej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentw zapobiegawczych, w ramach ktrego wspierana bdzie pielgnacja i odnawianie drzewostanw zniszczonych w wyniku wystpienia katastrof naturalnych, a take wprowadzanie mechanizmw zapobiegawczych, w tym zwaszcza w odniesieniu do zagroenia poarowego lasw. Beneficjentami powyszego dziaania s Nadlenictwa Pastwowego Gospodarstwa Lenego Lasy Pastwowe. Demarkacja powyszego dziaania ze wsparciem przewidywanym w RPO WP opiera si na kryterium celu i rodzaju projektw oraz rodzaju beneficjenta. W niniejszej osi priorytetowej RPO WP projekty dotyczce ochrony biornorodnoci dotyczy bd gwnie ochrony gatunkw gincych, zagroonych i rzadkich. Celem projektw nie bdzie odtwarzanie drzewostanw zniszczonych w wyniku katastrof naturalnych. W odniesieniu do projektw dotyczcych mechanizmw zapobiegania katastrofom naturalnym zagraajcym drzewostanom, w tym poarom, wsparcie w ramach niniejszej osi priorytetowej adresowane jest do jednostek odpowiedzialnych za podejmowanie dziaa ratowniczych w sytuacji poarw, klsk ywioowych, awarii i katastrof technicznych, chemicznych i ekologicznych .
92
O priorytetowa 3. Jako ycia na obszarach wiejskich i rnicowanie gospodarki wiejskiej W ramach tej osi realizowane bdzie dziaanie Podstawowe usugi dla gospodarki i ludnoci wiejskiej, w ktrym przewidziano wsparcie inwestycji o mniejszej skali finansowej dotyczcych zaopatrzenia w wod, gospodarki wodno ciekowej i tworzenia systemu zbioru, segregacji i wywozu odpadw na obszarach wiejskich i w miastach do 5 tys. mieszkacw. Demarkacja powyszego dziaania ze wsparciem przewidywanym w RPO WP opiera si na kryterium finansowym projektu oraz kryterium lokalizacji projektu. W ramach niniejszej osi priorytetowej RPO WP wspierany bdzie rozwj infrastruktury zaopatrzenia w wod i gospodarki wodno ciekowej oraz zagospodarowania odpadw, przy czym w odniesieniu do obszarw objtych Programem Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007 2013 realizowane bd projekty wiksze kwotowo. O priorytetowa 4. Leader W ramach dziaania Wdraanie Lokalnych Strategii Rozwoju udzielane bdzie wsparcie projektom kwalifikujcym si do dziaa Osi 3. tego programu tj. Rnicowanie w kierunku dziaalnoci nierolniczej, Tworzenie i rozwj mikroprzedsibiorstw, Odnowa i rozwj wsi, a take tzw. maym projektom (z dofinansowaniem nie wikszym ni 25 tys. z), ktre nie mieszcz si w tej osi, ale przyczyniaj si do osignicia jej celw. Wrd maych projektw realizowane bd m. in. projekty dotyczce m. in. zakupu i nasadzenia tradycyjnej rolinnoci oraz starych odmian rolin (nasion, sadzonek, kczy, bulw, etc.) w celu wykorzystania lub odnowienia cennego dziedzictwa przyrodniczego lub kulturowego ze szczeglnym wskazaniem na obszary chronione w tym obszary objte sieci Natura 2000. Demarkacja pomidzy powyszym dziaaniem a wsparciem RPO WP opiera si na kryterium rodzaju beneficjenta, wartoci finansowej projektw oraz typw projektw. W ramach niniejszej osi priorytetowej RPO WP nie przewiduje si wsparcia beneficjentw dziaa Rnicowanie w kierunku dziaalnoci nierolniczej oraz Tworzenie i rozwj mikroprzedsibiorstw, tj. rolnikw i mikroprzedsibiorcw. Nie przewiduje si take wsparcia projektw dotyczcych odnowy i rozwoju wsi. W odniesieniu do ewentualnych projektw dotyczcych rolinnoci oraz starych odmian rolin realizowane bd projekty wiksze kwotowo. 3. Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko O priorytetowa jest komplementarna z dziaaniami przewidzianymi w Programie Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko, w ramach ktrego realizowane bd inwestycje dotyczce systemw kanalizacji zbiorczej i oczyszczalni ciekw w aglomeracjach o RLM wikszej ni 15 000, przedsiwzicia dotyczce gospodarki odpadami suce ponad 150 000 mieszkacw, a take wiksze kwotowo inwestycje zwizane z zachowaniem oraz ochron biornorodnoci. W niniejszej osi priorytetowej przewidziano wsparcie przedsiwzi dotyczcych systemw kanalizacji zbiorczej i oczyszczalni ciekw w aglomeracjach do 15 000 RLM, dostarczania i uzdatniania wody, gospodarki odpadami sucych mniejszej ni 150 000 liczbie mieszkacw, a take inwestycji zwizanych z zachowaniem oraz ochron biornorodnoci o mniejszej skali finansowej. W ramach Programu Infrastruktura i rodowisko przewidziano ponadto wsparcie inwestycji o znacznej skali finansowej w zakresie infrastruktury przeciwpowodziowej, w tym zbiornikw o pojemnoci powyej 10 mln m3. W ramach niniejszej osi priorytetowej wspierane bd projekty mniejsze kwotowo.
93
Wsparcie zachowania i ochrony biornorodnoci, zabezpieczenia przed innymi ni powd zagroeniami oraz wsparcie jednostek odpowiedzialnych za podejmowanie dziaa ratowniczych w sytuacji poarw, klsk ywioowych, awarii i katastrof technicznych, chemicznych i ekologicznych przewidziane w niniejszej osi priorytetowej bdzie komplementarne z wikszymi kwotowo przedsiwziciami zaplanowanymi w Programie Infrastruktura i rodowisko, adresowanymi m. in. do jednostek systemu ratowniczo ganiczego. 4. Program Operacyjny Zrwnowaony rozwj sektora rybowstwa i przybrzenych obszarw rybackich na lata 2007 2013 W ramach programu Zrwnowaony rozwj sektora rybowstwa i przybrzenych obszarw rybackich na lata 2007 2013 w zakresie rodka 3.2 Ochrona i rozwj fauny i flory wodnej przewidziano wsparcie finansowe budowy lub instalacji urzdze staych lub ruchomych sucych do ochrony i wzbogacenia fauny i flory wodnej oraz rekultywacji wd rdldowych, w tym terenw tara i tras migracyjnych gatunkw migrujcych, poprzez przywrcenie dronoci wodom rdldowym. Wsparcie dotyczy bdzie propagowania zrwnowaonej akwakultury zgodnej ze szczeglnymi ograniczeniami zwizanymi z ochron rodowiska, wynikajcymi z wyznaczenia obszarw ochrony nalecych do sieci Natura 2000. Przewiduje si take pomoc finansow zwizan z ochron i popraw stanu rodowiska naturalnego w ramach sieci Natura 2000, tam gdzie dziaania dotycz bezporednio gospodarki rybackiej oraz zarybienia gatunkami zagroonymi oraz cennymi z biologicznego i gospodarczego punktu widzenia, o ile bdzie to uregulowane przez odpowiednie wsplnotowe akty prawne. Demarkacja ww. rodka Ochrona i rozwj fauny i flory wodnej ze wsparciem RPO WP opiera si na kryterium rodzaju projektw. W ramach niniejszej osi priorytetowej RPO WP nie bd wspierane projekty w zakresie objtym pomoc w ramach rodka 3.2 omawianego programu. Przewidywane finansowanie krzyowe Tak Przewiduje si zastosowanie instrumentu finansowania krzyowego w zakresie koniecznym do osignicia zakadanych celw tej osi priorytetowej. Niezbdnym warunkiem dugofalowej skutecznoci przedsiwzi zwizanych z ochron rodowiska jest podjcie dziaa towarzyszcych (nieinwestycyjnych) polegajcych na edukacji ekologicznej, kampaniach promocyjnych i informacyjnych, konkursach ekologicznych skierowanych do spoeczestwa. Jest to istotne, aby zwikszy wiadomo spoeczn odnonie realnych problemw zwizanych z ochron rodowiska. Poziom finansowania krzyowego zgodnie z art. 34, ust. 2 Rozporzdzenia (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiajcego przepisy oglne dotyczce Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spoecznego oraz Funduszu Spjnoci i uchylajcego rozporzdzenie (WE) nr 1260/1999 nie przekroczy 10% finansowania wsplnotowego niniejszej osi priorytetowej.
94
O priorytetowa 5. Infrastruktura publiczna Celem nadrzdnym osi priorytetowej jest: Tworzenie warunkw dla rozwoju kapitau spoecznego poprzez inwestycje w edukacj, ochron zdrowia, pomoc spoeczn, sport i rekreacj. Realizacja tego celu bdzie nastpowa poprzez cele szczegowe: poprawa dostpnoci i podniesienie jakoci regionalnego systemu edukacji, poprawa bezpieczestwa zdrowotnego ludnoci i rozwj infrastruktury pomocy spoecznej, zwikszenie dostpnoci mieszkacw do obiektw sportowych i rekreacyjnych. Opis osi priorytetowej: Jednym z gwnych wyznacznikw poziomu rozwoju regionu, wpywajcych na jako ycia jego mieszkacw, jest odpowiednio rozwinita, dostosowana do potrzeb oraz speniajca standardy Unii Europejskiej infrastruktura publiczna. Zgodnie z celami polityki spjnoci Unii Europejskiej, konieczne jest zwikszanie inwestycji w kapita ludzki poprzez lepsz edukacj i opiek zdrowotn. Szczeglnie akcentowana jest konieczno poprawy infrastruktury suby zdrowia na obszarach sabiej rozwinitych, gdzie braki w wyposaeniu w t infrastruktur stanowi przeszkod dla rozwoju gospodarczego. Jednoczenie, niezbdne s inwestycje w infrastruktur, ktre wpyn na zwikszenie moliwoci zatrudnienia, w szczeglnoci w perspektywie dugookresowej, poprzez podniesienie konkurencyjnoci regionu. W ramach niniejszego programu wsparcie w zakresie infrastruktury edukacji dy powinno przede wszystkim do podnoszenia jakoci i upowszechnienia nowoczesnych metod ksztacenia. Celowe jest rwnie zwikszenie wsppracy midzy szkoami a przedsibiorcami, a take silniejsze skorelowanie kierunkw ksztacenia z potrzebami rynku pracy i z modernizacj gospodarki regionu. Istotne jest rwnie zapewnienie moliwoci ksztacenia i doskonalenia zawodowego w cigu caego ycia obywateli poprzez upowszechnianie i rozwj ksztacenia ustawicznego. Konieczne jest rwnie zmniejszenie dysproporcji w wyposaeniu w infrastruktur edukacyjn pomidzy miastami, a obszarami wiejskimi. W celu realizacji powyszych postulatw, w ramach niniejszej osi priorytetowej wspierane bd przedsiwzicia dotyczce infrastruktury uczelni oraz szk i placwek tworzcych system owiaty, w tym organizacji pozarzdowych dziaajcych na rzecz spoeczestwa obywatelskiego. Wsparcie dotyczy bdzie w szczeglnoci bazy dydaktycznej i naukowej. Zaplanowane dziaania wpyn na podwyszenie jakoci ksztacenia oraz umoliwi skuteczne przygotowanie modziey do wykonywania oczekiwanych na rynku pracy zada zawodowych. W odniesieniu do opieki zdrowotnej niezbdny jest w szczeglnoci wzrost dostpnoci i jakoci deficytowych usug medycznych o charakterze regionalnym i lokalnym, kluczowych z punktu widzenia rozwoju spoeczno gospodarczego wojewdztwa, z uwzgldnieniem sytuacji na obszarach wiejskich. Konieczna jest take poprawa dostpnoci i jakoci pomocy spoecznej. Wspierane bd zatem przedsiwzicia zmierzajce do poprawy bazy lokalowej oraz wyposaenia zakadw opieki zdrowotnej i podmiotw dziaajcych w obszarze pomocy spoecznej w celu dostosowania ich do zmieniajcych si potrzeb i standardw obowizujcych w Unii Europejskiej. Wsparcie dotyczy bdzie usug opieki zdrowotnej i pomocy spoecznej, wanych z punktu widzenia wpywu na rozwj spoeczno gospodarczy wojewdztwa, i przyczyni si do poprawy jakoci ochrony zdrowia i upowszechnienia
95
dostpu do wiadcze w szeroko rozumianej pomocy spoecznej, zwikszy aktywno zawodow, bd przywrci na rynek pracy osoby zagroone wykluczeniem spoecznym oraz wpynie na wyrwnywanie szans np. kobiet na rynku pracy. W ramach osi priorytetowej wspierane bd rwnie przedsiwzicia umoliwiajce uprawianie rnych form aktywnego wypoczynku oraz suce rozwojowi funkcjonalnej infrastruktury dla sportu i rekreacji. Poprawa infrastruktury sportowej i rekreacyjnej powinna przyczyni si do wzrostu atrakcyjnoci regionu. Wpynie take zachcajco w szczeglnoci na osoby mode, rozpoczynajce karier zawodow do pozostania w wojewdztwie. Przewiduje si, i projekty realizowane w zakresie niniejszej osi w miar moliwoci uwzgldnia bd potrzeb poprawienia wydajnoci energetycznej budynkw i zwikszenia wydajnoci produkcji, transmisji oraz dystrybucji ciepa i elektrycznoci. Wsparcie udzielane w ramach niniejszej osi priorytetowej podlega bdzie, w stosownych przypadkach, reguom udzielania pomocy publicznej. Ponadto, w przypadku projektw generujcych dochd zastosowanie bd miay przepisy art. 55 Rozporzdzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiajcego przepisy oglne dotyczce Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spoecznego oraz Funduszu Spjnoci i uchylajcego rozporzdzenie (WE) nr 1260/1999. W moliwie jak najwikszym stopniu infrastruktura wspierana w ramach niniejszej osi priorytetowej winna przyczynia si do rozwoju gospodarczego w wojewdztwie oraz tworzenia miejsc pracy. Infrastruktura edukacyjna Zgodnie ze Strategi Rozwoju Edukacji na lata 2007 2013, w przypadku szkolnictwa wyszego kluczowe znaczenie ma podnoszenie jakoci ksztacenia z wykorzystaniem nowoczesnych metod nauczania. Konieczne jest take silniejsze skorelowanie kierunkw ksztacenia z potrzebami rynku pracy i z modernizacj gospodarki regionu. Istotne jest take budowanie szerszej wsppracy pomidzy szkoami wyszymi a przedsibiorcami, a take zwikszanie roli ksztacenia ustawicznego. W zwizku z powyszym, wsparcie udzielane szkolnictwu wyszemu w ramach niniejszej osi priorytetowej koncentrowa si bdzie na przedsiwziciach poprawiajcych jako nauczania i umoliwiajcych zastosowanie nowoczesnych metod ksztacenia. Realizowane bd rwnie przedsiwzicia przyczyniajce si do rozwoju ksztacenia ustawicznego w szkoach wyszych, a take przedsiwzicia, dziki ktrym moliwe bdzie nawizanie bd wzmocnienie wsppracy danej szkoy z biznesem. Ze wzgldu na znaczenie dla gospodarki regionu, preferowane bd przy tym przedsiwzicia dotyczce ksztacenia w dziedzinie nauk matematycznych (w tym informatyki) i technicznych (w tym budownictwa). Szkoy funkcjonujce w ramach systemu owiaty powinny wzmacnia swoj rol w spoecznociach lokalnych m. in. poprzez dziaania na rzecz ksztacenia ustawicznego. Wsparcie szk w ramach niniejszego programu przyczynia si bdzie zatem m. in. do rozszerzenia dziaa realizowanych przez szkoy, np. w zakresie zaj pozalekcyjnych, czy ksztacenia ustawicznego, co pozwoli na uzupenienie wiedzy oglnej umiejtnoci i kwalifikacji zawodowych modziey. Wspierane bd take przedsiwzicia zwizane z tworzeniem informatycznych centrw edukacyjnych umoliwiajcych ksztacenie na odlego, a take przedsiwzicia dotyczce placwek sucych ksztaceniu ustawicznemu. Wsparcie placwek ksztacenia ustawicznego umoliwi nabywanie i doskonalenie kwalifikacji zawodowych ludziom dorosym, co jest zgodne ze Strategi Rozwoju Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2006 2020 oraz Strategi Rozwoju Edukacji na lata
96
2007 2013. Placwki ksztacenia ustawicznego wspierane bd przede wszystkim w zakresie wyposaenia w nowoczesne urzdzenia, w mniejszym stopniu wspierane bd przedsiwzicia zwizane z obiektami (budynkami). Priorytetowo bd traktowane istniejce placwki zlokalizowane gwnie w miastach powiatowych. Aby zapewni silniejsze powizanie ksztacenia z potrzebami rynku pracy i gospodarki regionu konieczne jest wsparcie projektw szk i placwek tworzcych system owiaty ksztaccych w kierunkach deficytowych w regionie, dotyczcych nw. grup zawodw: robotnikw przemysowych i rzemielnikw, pracownikw usug osobistych i sprzedawcw, pracownikw biurowych, pracownikw technicznych i innych pracownikw redniego personelu.
Wane jest przy tym wsparcie szk i placwek owiatowych doskonalcych kadr nauczycielsk w zakresie ww. grup zawodw. Ponadto, w ramach niniejszej osi priorytetowej wsparcie udzielane bdzie take placwkom opieki przedszkolnej i innym formom organizacji opieki nad dziemi, ktrych opiekunowie s czynni zawodowo. W przypadku szk zawodowych, placwek ksztacenia praktycznego oraz organizacji pozarzdowych dziaajcych na rzecz spoeczestwa obywatelskiego wanym elementem wsparcia bdzie wyposaenie tych jednostek w nowoczesne urzdzenia umoliwiajce ksztacenie kadr w peni dostosowane do potrzeb wspczesnego rynku pracy, ze szczeglnym uwzgldnieniem potrzeb organizacji ksztacenia moduowego. Wsparcie szk i placwek tworzcych system owiaty zmierza bdzie m. in. do zmniejszenia wystpujcych dysproporcji w dostpie do edukacji pomidzy obszarami wiejskimi, a miastami, a take do silniejszego powizania systemu owiaty z przedsibiorczoci. W moliwych przypadkach, infrastruktura edukacyjna wspierana w ramach niniejszej osi priorytetowej powinna by otwarta dla szerszego uytkowania przez og spoeczestwa, w celu zwikszenia wielofunkcyjnoci jej wykorzystania oraz efektywnoci uytkowania. Wsparcie zmierza bdzie take do zwikszenia dostpnoci tej infrastruktury dla osb niepenosprawnych. Realizowane projekty w miar moliwoci uwzgldnia bd potrzeb poprawienia wydajnoci energetycznej budynkw i zwikszenia wydajnoci produkcji, transmisji oraz dystrybucji ciepa i elektrycznoci. Przewidziane wsparcie w zakresie edukacji przyczyni si do rozwoju spoeczno gospodarczego regionu, przy czym priorytetowo traktowane bd projekty wspomagajce modernizacj gospodarki wojewdztwa. Realizowane projekty dotyczy bd m. in.: obiektw dydaktycznych i naukowo-badawczych szk wyszych, np. laboratoriw, pracowni, bibliotek, oraz wyposaenia tych obiektw m.in. w aparatur suc celom dydaktycznym lub naukowo-badawczym, w tym dostosowania ww. obiektw do potrzeb niepenosprawnych. Jako element szerszych przedsiwzi wspierana bdzie infrastruktura towarzyszca, taka jak akademiki. obiektw dydaktycznych w szkoach i placwkach tworzcych system owiaty, w tym dostosowania ww. obiektw do potrzeb niepenosprawnych. Jako element szerszych przedsiwzi wspierana bdzie infrastruktura towarzyszca, np. bursy, sale gimnastyczne.
97
Infrastruktura ochrony zdrowia i pomocy spoecznej Infrastruktura ochrony zdrowia zarwno na poziomie regionalnym jak i lokalnym wymaga znaczcej poprawy zamortyzowane budynki, wysoki stopie zuycia, wiek oraz jako wykorzystywanej aparatury medycznej, a czsto w ogle jej brak, powoduj znaczne utrudnienia w dostpie do odpowiedniej jakoci usug. Szczeglnej poprawy wymaga dostpno i jako usug medycznych zwizanych z rozwojem spoeczno gospodarczym wojewdztwa, ktrych obecny stan odbiega od poziomu krajowego i Unii Europejskiej. Usugi medyczne, w ktrych wystpuj szczeglne braki to: 1. Neonatologia i poonictwo Konieczne jest radykalna poprawa i wsparcie placwek wiadczcych kompleksow opiek zdrowotn nad kobiet w okresie ciy, porodu i poogu oraz nad jej nowonarodzonym dzieckiem. Zdecydowane podniesienie standardw w tym zakresie wpynoby korzystnie na przebieg tego okresu w yciu kobiety i jej dziecka poprzez lepsz dostpno do specjalistycznej opieki, jak rwnie popraw stanu zdrowia noworodka. Wsparcie w tej dziedzinie wpynie take na zmniejszenie umieralnoci okooporodowej. 2. Onkologia W ostatnich latach onkologia podkarpacka osigna znaczny postp w usprztowieniu placwek (m.in. akceleratory liniowe, aparaty RTG z torem wizyjnym, tomografy komputerowe i inne), tym niemniej w dalszym cigu konieczna jest poprawa usug medycznych w tym zakresie. Poprawy wymagaj take warunki, w jakich leczeni s pacjenci. Konieczne jest zwikszenie iloci wiadcze udzielanych w tym zakresie. 3. Rehabilitacja dzieci i modziey oraz opieka psychiatryczna nad dziemi i modzie Zdecydowanej poprawy wymaga dostpno i jako usug medycznych w zakresie rehabilitacji dzieci i modziey oraz opieki psychiatrycznej dzieci i modziey, ktre obecnie s niemal niedostpne w wojewdztwie. Poza wskazanymi usugami deficytowymi istotna jest take poprawa jakoci i dostpnoci wiadcze zdrowotnych dotyczcych chorb ukadu krenia, ktre wci s wan przyczyn miertelnoci w wojewdztwie. W celu poprawy dostpnoci i jakoci wskazanych usug medycznych udzielane bdzie wsparcie obiektw i wyposaenia zakadw opieki zdrowotnej. Wsparcie ukierunkowane bdzie nie na budow nowej, lecz na ulepszenie i doposaenie istniejcej infrastruktury, w tym w szczeglnoci na dostosowanie obiektw do wymogw obowizujcych przepisw prawa (np. Rozporzdzenia Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 2006 r. w sprawie wymaga, jakim powinny odpowiada pod wzgldem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urzdzenia zakadu opieki zdrowotnej). Wspierane bd take przedsiwzicia w zakresie wyposaenia zakadw opieki zdrowotnej, w tym w aparatur medyczn m.in. do diagnostyki, terapii i rehabilitacji, a take w specjalistyczny i wysokospecjalistyczny sprzt medyczny. Wsparcie przeznaczone bdzie na infrastruktur opieki zdrowotnej o znaczeniu regionalnym (wojewdzkim) lub lokalnym, ze szczeglnym uwzgldnieniem koniecznoci zmniejszenia dysproporcji w dostpie do opieki zdrowotnej pomidzy obszarami wiejskimi, a miastami. Wsparcie dotyczy bdzie wycznie zakadw opieki zdrowotnej funkcjonujcych w publicznym systemie ochrony zdrowia. Rwnie wanym elementem poprawy dostpnoci do podstawowych usug spoecznych bd przedsiwzicia w zakresie infrastruktury pomocy spoecznej, w tym dotyczcej rodziny
98
i opieki nad dziemi. Przedsiwzicia dotyczy bd obiektw pomocy spoecznej takich jak domy pomocy spoecznej, orodki wsparcia, orodki adopcyjno-opiekucze, placwki opiekuczo-wychowawcze, orodki dla bezdomnych, centra i kluby integracji spoecznej, zakady aktywnoci zawodowej, orodki dla uchodcw, a take obiektw organizacji pozarzdowych dziaajcych na rzecz spoeczestwa obywatelskiego w obszarze pomocy spoecznej. Wspierane bdzie take wyposaenie ww. obiektw w niezbdny sprzt sucy prowadzonej dziaalnoci w zakresie pomocy spoecznej. Zarwno w dziedzinie ochrony zdrowia, jak i pomocy spoecznej, wsparcie dy bdzie m. in. do poprawy dostpnoci infrastruktury dla osb niepenosprawnych. Realizowane projekty w miar moliwoci uwzgldnia bd potrzeb poprawienia wydajnoci energetycznej budynkw i zwikszenia wydajnoci produkcji, transmisji oraz dystrybucji ciepa i elektrycznoci. Realizowane projekty dotyczy bd m. in.: infrastruktury ochrony zdrowia oraz wyposaenia obiektw, w tym w aparatur medyczn do diagnostyki, terapii i rehabilitacji oraz w specjalistyczny i wysokospecjalistyczny sprzt medyczny, w tym dostosowania ww. obiektw do potrzeb niepenosprawnych, obiektw pomocy spoecznej (np. domw pomocy spoecznej, orodkw wsparcia, orodkw adopcyjno-opiekuczych, placwek opiekuczo-wychowawczych, orodkw dla bezdomnych, centrw i klubw integracji spoecznej, zakadw aktywnoci zawodowej, orodkw dla uchodcw, innych), w tym dostosowania ww. obiektw do potrzeb niepenosprawnych. Infrastruktura sportowa i rekreacyjna Wraz ze wzrostem dochodw w spoeczestwie ronie popyt na usugi zwizane z wypoczynkiem i rekreacj, wrd ktrych coraz wiksz rol odgrywa sport i wszelkie rodzaje aktywnoci fizycznej. Wyposaenie w infrastruktur suc rekreacji i uprawianiu sportu ma zatem obecnie istotny wpyw na atrakcyjno regionu, czy danej miejscowoci. Jako i dostpno tego rodzaju infrastruktury w coraz wikszym stopniu decyduje o wyborze miejsca pracy i zamieszkania, w szczeglnoci wrd ludzi modych i wykwalifikowanych. Jest czynnikiem, ktry zyskuje na znaczeniu w pozyskiwaniu nowych strategicznych inwestorw. Jako ycia w danej miejscowoci, czy regionie, wpywa bowiem zachcajco na wykwalifikowane kadry, ktre bardziej skonne s do osiedlenia si i podjcia pracy w miejscu, gdzie istniej szerokie moliwoci aktywnego wypoczynku i rekreacji. Przede wszystkim jednak przesank wsparcia tego typu infrastruktury jest zwikszenie szans na zatrzymanie w regionie osb modych, dla ktrych atwo dostpna infrastruktura sportowa i rekreacyjna o dobrej jakoci, wraz z atrakcjami o charakterze kulturalnym i turystycznym, stanowi dodatkow obok perspektywy rozwoju zawodowego istotn zacht do pozostania i osiedlenia si. Rosnca popularno profesjonalnych i amatorskich imprez sportowych jest z kolei obecnie bodcem dla lokalnych spoecznoci do podejmowania lub rozszerzania dziaalnoci gospodarczej zwizanej z organizacj i obsug tych imprez. Przyczynia si tym samym do dywersyfikacji i zwikszenia dochodw. Realizowane w ramach osi priorytetowej inwestycje prowadzi bd do tworzenia nowych oraz poprawy jakoci istniejcych obiektw o charakterze sportowym i rekreacyjnym. Wspierane bd inwestycje w obiekty suce mieszkacom regionu, w ktrych moliwa bdzie take organizacja imprez sportowych i rekreacyjnych. Realizowane projekty w miar moliwoci uwzgldnia bd potrzeb poprawienia wydajnoci
99
energetycznej budynkw i zwikszenia wydajnoci produkcji, transmisji oraz dystrybucji ciepa i elektrycznoci. Realizowane bd przedsiwzicia, ktre w najwikszym stopniu przyczyniaj si do rozwoju gospodarczego i tworzenia miejsc pracy. Rozwj ww. infrastruktury powinien mie take pozytywny wpyw na ksztatowanie nawykw zdrowego trybu ycia i popraw zdrowotnoci w spoeczestwie. Poprawa bazy rekreacyjnej i sportowej uczyni wojewdztwo podkarpackie miejscem atrakcyjniejszym do zamieszkania i pracy, przyczyniajc si m.in. do zatrzymania w regionie ludzi modych i wykwalifikowanych. Realizowane projekty dotyczy bd: infrastruktury sportowej lub rekreacyjnej, takiej jak stadiony, hale sportowe, boiska, korty tenisowe, pywalnie i inne obiekty. Kategorie interwencji: 24, 75, 76, 77, 79. Odniesienie do regionalnych dokumentw strategicznych: O priorytetowa jest zgodna z nastpujcymi regionalnymi dokumentami strategicznymi: Strategi Rozwoju Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007-2020: Obszar strategiczny 1. Gospodarka regionu, Obszar strategiczny 5. Kapita spoeczny, Obszar strategiczny 6. Wsppraca midzynarodowa, Wojewdzkim Wieloletnim Programem Rozwoju Bazy Sportowej. Gwne grupy beneficjentw osi priorytetowej: jednostki samorzdu terytorialnego, ich zwizki i stowarzyszenia, jednostki zaliczane do sektora finansw publicznych posiadajce osobowo prawn, szkoy wysze, osoby prawne i fizyczne bdce organami prowadzcymi szkoy i placwki tworzce system owiaty, zakady opieki zdrowotnej dziaajce w publicznym systemie ochrony zdrowia, partnerzy spoeczni i gospodarczy, jednostki naukowe, organizacje pozarzdowe, kocioy i zwizki wyznaniowe oraz osoby prawne kociow i zwizkw wyznaniowych.
100
Wskaniki:
Jednostki miary Warto Warto Warto w roku w roku w roku bazowym docelowym 2010 2005 2013 Wskaniki produktu
15 szt
w tym na obszarach wiejskich Liczba zmodernizowanych obiektw edukacyjnych Liczba projektw z zakresu ochrony zdrowia w tym na obszarach wiejskich Liczba projektw zwizanych z infrastruktur pomocy spoecznej w tym na obszarach wiejskich Liczba projektw zwizanych z infrastruktur sportow i rekreacyjn Liczba uczniw korzystajcych z efektw projektw Liczba studentw korzystajcych z efektw projektw Liczba wspartych placwek prowadzcych dziaalno w zakresie ksztacenia ustawicznego Liczba miejsc w przedszkolach wiejskich wybudowanych lub zmodernizowanych Liczba pacjentw korzystajcych rocznie z efektw realizacji projektw dotyczcych ochrony zdrowia Potencjalna liczba specjalistycznych bada medycznych przeprowadzonych sprztem zakupionym w wyniku realizacji projektw Liczba osb korzystajcych rocznie z efektw realizacji projektw dotyczcych pomocy spoecznej Liczba osb korzystajcych rocznie z efektw realizacji projektw dotyczcych infrastruktury sportowej lub rekreacyjnej
Lp.
Nazwa wskanika

80
Czstotliwo pomiaru
rdo danych
Liczba projektw z zakresu edukacji
40 20 30 10 5 20 5 15
1. 2. 3.
0 10 40 60 20 0 0 2 8 10 40 10 4
rocznie rocznie rocznie
IZ IZ IZ
szt. szt
4.
szt
0 2 10 30
rocznie
IZ
5.
szt
rocznie
IZ
Wskaniki rezultatu
1. 2. 3. os. os. szt. 0 0 0 1 300 8 000 8 3 400 20 000 20 6 800 40 000 40 rocznie rocznie rocznie Beneficjenci Beneficjenci Beneficjenci
4.
szt.
150
375
750
rocznie
Beneficjenci
5.
os.
8 800
22 000
44 000
rocznie
Beneficjenci
6.
szt.
20 000
50 000
100 000
rocznie
Beneficjenci
7.
os.
440
1 100
2 200
rocznie
Beneficjenci
8.
os.
600 000
1 500 000
3 000 000
rocznie
Beneficjenci

101
Komplementarno z innymi osiami i programami O priorytetowa jest komplementarna z innymi osiami priorytetowymi niniejszego programu: O priorytetowa 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka, O priorytetowa 2. Infrastruktura techniczna, O priorytetowa 6. Turystyka i kultura. O priorytetowa jest komplementarna z Programem Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007 2013: O 3. Jako ycia na obszarach wiejskich i rnicowanie gospodarki wiejskiej Odnowa i rozwj wsi, O 4. Leader: Wdraanie Lokalnych Strategii Rozwoju. O priorytetowa jest komplementarna z Programem Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko: O priorytetowa XIII Bezpieczestwo zdrowotne i poprawa efektywnoci systemu ochrony zdrowia, O priorytetowa XIV Infrastruktura szkolnictwa wyszego. O priorytetowa jest komplementarna z Programem Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka: O priorytetowa 1. Badania i rozwj nowoczesnych technologii, O priorytetowa 2. Rozwj sfery B+R. O priorytetowa jest komplementarna z Programem Operacyjnym Kapita Ludzki: Priorytet II Rozwj zasobw ludzkich i potencjau adaptacyjnego przedsibiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osb pracujcych Priorytet III Wysoka jako systemu owiaty, Priorytet IV Szkolnictwo wysze i nauka, Priorytet IX Rozwj wyksztacenia i kompetencji w regionach. O priorytetowa jest komplementarna z Programem Operacyjnym Rozwj Polski Wschodniej: Priorytet I Nowoczesna gospodarka, dziaanie I.1 Infrastruktura uczelni wyszych. Linia demarkacyjna 1. Inne osie priorytetowe niniejszego programu W 1. osi priorytetowej Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka wspierane bd m. in. przedsiwzicia zgodne z RSI zwizane z rozbudow lub tworzeniem zaplecza badawczorozwojowego. Przedsiwzicia w zakresie infrastruktury edukacyjnej realizowane w ramach niniejszej osi priorytetowej nie bd bezporednio zwizane z RSI. W 2. osi priorytetowej Infrastruktura techniczna przewidziano wsparcie przedsiwzi dotyczcych termomodernizacji obiektw uytecznoci publicznej. W niniejszej osi priorytetowej wspierane projekty bd dotyczy m. in., jako element szerszych przedsiwzi, wydajnoci energetycznej budynkw i zwikszenia wydajnoci produkcji, transmisji oraz dystrybucji ciepa i elektrycznoci obiektw edukacyjnych, opieki zdrowotnej i pomocy spoecznej oraz sportowych i rekreacyjnych. W ramach 5. osi priorytetowej Turystyka i kultura wspierane bd m. in. obiekty sportowe zwizane z infrastruktur turystyczn, przycigajce turystw spoza wojewdztwa. Obiekty sportowe i rekreacyjne wspierane w niniejszej osi priorytetowej suy bd przede wszystkim spoecznociom lokalnym. W osi priorytetowej Turystyka i Kultura przewidziano ponadto wsparcie zakadw lecznictwa uzdrowiskowego dziaajcych w publicznym systemie
102
ochrony zdrowia, jako element wspierania rozwoju turystyki. W niniejszej osi priorytetowej wsparcie bdzie udzielane zakadom opieki zdrowotnej dziaajcym w publicznym systemie ochrony zdrowia i wiadczcych usugi medyczne, ktre s szczeglnie wane dla rozwoju spoeczno gospodarczego wojewdztwa. 2. Program Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007 2013 Przedsiwzicia realizowane w ramach niniejszej osi priorytetowej bd komplementarne ze wsparciem zaplanowanym w ramach Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007 2013. O priorytetowa 3. Jako ycia na obszarach wiejskich i rnicowanie gospodarki wiejskiej W ramach ww. Osi priorytetowej przewidziano realizacj dziaania Odnowa i rozwj wsi, w ramach ktrego wspierane bd inwestycje dotyczcych obiektw penicych funkcje publiczne, rekreacyjne i sportowe na obszarach wiejskich i w maych miastach. W ramach PROW nie przewiduje si realizacji projektw zwizanych z ochron zdrowia. Demarkacja powyszego dziaania ze wsparciem przewidywanym w RPO WP opiera si na kryterium finansowym projektu oraz kryterium lokalizacji projektu. W niniejszej osi priorytetowej realizowane bd wiksze kwotowo przedsiwzicia zwizane z infrastruktur publiczn, w tym sportow i rekreacyjn, na obszarach wiejskich i w maych miastach, a poza tymi obszarami przedsiwzicia bez dolnej granicy finansowej. O priorytetowa 4. Leader W ramach dziaania Wdraanie Lokalnych Strategii Rozwoju udzielane bdzie wsparcie projektom kwalifikujcym si do dziaa Osi 3. tego programu tj. Rnicowanie w kierunku dziaalnoci nierolniczej, Tworzenie i rozwj mikroprzedsibiorstw, Odnowa i rozwj wsi, a take tzw. maym projektom (z dofinansowaniem nie wikszym ni 25 tys. z), ktre nie mieszcz si w tej osi, ale przyczyniaj si do osignicia jej celw. W ramach maych projektw realizowane bd m. in. projekty dotyczce organizacji szkole i innych przedsiwzi o charakterze edukacyjnym i warsztatowym dla ludnoci z obszaru objtego Lokaln Strategi Rozwoju, projekty suce utrzymaniu i kultywowaniu tradycyjnych zawodw i rzemiosa oraz inwestycji sucych wspieraniu twrczoci lokalnej lub ludowej, a take projekty dotyczce organizacji imprez kulturalnych, rekreacyjnych, sportowych na obszarze objtym dziaalnoci Lokalnych Grup Dziaania. Demarkacja pomidzy powyszymi dziaaniem a wsparciem RPO WP opiera si na kryterium rodzaju beneficjenta, wartoci finansowej projektw oraz typw projektw. W ramach niniejszej osi priorytetowej RPO WP nie przewiduje si wsparcia beneficjentw dziaa Rnicowanie w kierunku dziaalnoci nierolniczej oraz Tworzenie i rozwj mikroprzedsibiorstw, tj. rolnikw i mikroprzedsibiorcw. W odniesieniu do dziaa w zakresie odnowy i rozwoju wsi demarkacja okrelona jest tak jak w odniesieniu do dziaania Odnowa i rozwj wsi, tj. w niniejszej osi priorytetowej realizowane bd wiksze kwotowo przedsiwzicia zwizane z infrastruktur publiczn, w tym sportow i rekreacyjn, na obszarach wiejskich i w maych miastach, a poza tymi obszarami przedsiwzicia bez dolnej granicy finansowej. Projekty dotyczce organizacji szkole i innych przedsiwzi o charakterze edukacyjnym i warsztatowym dla ludnoci z obszaru objtego Lokaln Strategi Rozwoju, projekty suce utrzymaniu i kultywowaniu tradycyjnych zawodw i rzemiosa oraz inwestycji sucych wspieraniu twrczoci lokalnej lub ludowej, a take projekty dotyczce organizacji imprez kulturalnych, rekreacyjnych, sportowych na obszarze objtym dziaalnoci Lokalnych Grup Dziaania nie s przewidywane w ramach niniejszej osi priorytetowej.
103
3. Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko W ramach Programu Infrastruktura i rodowisko realizowane bd inwestycje o duej skali finansowej zwizane z infrastruktur edukacyjn na poziomie szkolnictwa wyszego, wskazane na indykatywnej licie. W niniejszej osi priorytetowej wspierane bd przedsiwzicia nie zakwalifikowane do indykatywnej listy Programu Infrastruktura i rodowisko. W Programie Infrastruktura i rodowisko wspierane bd take inwestycje w infrastruktur ochrony zdrowia o znaczeniu ponadregionalnym, dotyczc zakadw opieki zdrowotnej, dla ktrych podmiotami tworzcymi s: minister, centralny organ administracji rzdowej, publiczna uczelnia medyczna lub publiczna uczelnia prowadzca dziaalno dydaktyczn i badawcz w dziedzinie nauk medycznych. Wsparcie przewidziane w niniejszej osi priorytetowej dotyczy bdzie infrastruktury ochrony zdrowia o znaczeniu lokalnym i regionalnym. Ponadto, Program Infrastruktura i rodowisko uwzgldnia wsparcie zakadw opieki zdrowotnej w zakresie ratownictwa medycznego, ktre nie jest przewidziane w niniejszej osi priorytetowej. 4. Program Operacyjny Rozwj Polski Wschodniej Demarkacja opiera si na planie inwestycyjnym Programu Rozwj Polski Wschodniej. W ramach tego Programu wspierane bd wiksze kwotowo przedsiwzicia zwizane z infrastruktur edukacyjn na poziomie szkolnictwa wyszego, dotyczc przyrodniczo matematycznych i technicznych kierunkw ksztacenia. W niniejszej osi priorytetowej wspierane bd przedsiwzicia nie zakwalifikowane do planu inwestycyjnego Programu Rozwj Polski Wschodniej. 5. Program Operacyjny Kapita Ludzki Wsparcie szkolnictwa wyszego, nauki i opieki zdrowotnej przewidziane w Programie Kapita Ludzki bdzie uzupenieniem dziaa inwestycyjnych, ktre realizowane bd w niniejszej osi priorytetowej. Program Kapita Ludzki odnosi si m. in. do: a) w sferze szkolnictwa wyszego dziaa na rzecz programw rozwojowych uczelni (w tym m. in. uruchamianie i rozwijanie kierunkw studiw i kursw oraz zaj dla studentw, stae i praktyki studenckie, midzynarodowa wymiana studentw i kadr, a take badania, analizy, prace studyjne i inne dziaania w zakresie zarzdzania w szkolnictwie wyszym), dziaa na rzecz wzmocnienia kompetencji kadr systemu B+R (w tym m. in. kursy, szkolenia, wymiana wiedzy i dowiadcze midzy sektorem nauki i gospodarki oraz promocja i upowszechnianie osigni naukowych), w sferze systemu owiaty dziaa na rzecz podniesienia jakoci ksztacenia w systemie owiaty (w tym m. in. opracowanie i wdroenie innowacyjnych programw ksztacenia, badania i analizy w obszarze owiaty); rozwoju systemu egzaminw poprzez publikacje, badania, programy pilotaowe, szkolenia i stae dla egzaminatorw; opracowania i wdroenia krajowego systemu kwalifikacji i krajowych ram kwalifikacji (w tym m. in. badania i analizy); rozwoju systemu doradztwa edukacyjno zawodowego (poprzez m. in. publikacje, systemy internetowej informacji i poradnictwa); doskonalenia zawodowego nauczycieli; nieinwestycyjnego dziaania na rzecz wyrwnania szans edukacyjnych i rozwoju kompetencji kluczowych (m. in. poprzez wsparcie dla uczniw z obszarw wiejskich i pomoc stypendialn); rozwoju ksztacenia zawodowego (w tym poprzez
b)
104
stae i praktyki zawodowe); upowszechnienia ksztacenia ustawicznego poprzez m. in. kampanie informacyjne, programy potwierdzania kwalifikacji, doradztwo; podnoszenia kwalifikacji kadr systemu owiaty w drodze studiw podyplomowych i kursw, c) w sferze opieki zdrowotnej dziaa w zakresie promocji zdrowia, bada i analiz w opiece zdrowotnej, opracowywania programw i koncepcji rehabilitacji osb w wieku produkcyjnym cierpicym na choroby przewleke, opracowania i aktualizacji procedur profilaktycznych i diagnostyczno orzeczniczych dla chorb zwizanych z prac, programw ograniczania zagroe wystpujcych w rodowisku pracy, ksztacenia i doskonalenia zawodowego pielgniarek i poonych (w tym studia pomostowe), ksztacenia podyplomowego lekarzy, lekarzy dentystw, farmaceutw, diagnostw laboratoryjnych, opiekunw osb niesamodzielnych i innych zawodw medycznych oraz podnoszenia kwalifikacji kadry zarzdczej oraz pracownikw administracji systemu ochrony zdrowia, rozwoju systemw certyfikacji i akredytacji w zakadach opieki zdrowotnej.
Demarkacja powyszego wsparcia z RPO WP opiera si na kryterium rodzaju projektw. W ramach niniejszej osi priorytetowej realizowane bd wycznie inwestycyjne projekty infrastrukturalne, ktre dotyczy bd obiektw i wyposaenia szk wyszych i placwek systemu owiaty oraz zakadw opieki zdrowotnej. Przewidywane finansowanie krzyowe Nie
105
O priorytetowa 6. Turystyka i kultura Celem nadrzdnym osi priorytetowej jest: Wzrost udziau turystyki w gospodarce regionu oraz ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwj instytucji kultury Opis osi priorytetowej: Zgodnie z celami Unii Europejskiej, niezbdne s inwestycje w infrastruktur, ktre wpyn na zwikszenie moliwoci zatrudnienia, w szczeglnoci w perspektywie dugookresowej, poprzez podniesienie konkurencyjnoci regionu. Potencja tworzenia moliwoci zatrudnienia i w konsekwencji podnoszenia konkurencyjnoci gospodarki, istnieje bezsprzecznie w obszarze infrastruktury turystycznej i kulturalnej. Wojewdztwo podkarpackie posiada wyjtkowo korzystne warunki do rozwoju turystyki. Walory przyrodniczo-krajobrazowe, stosunkowo wysoki stan czystoci rodowiska, a take bogactwo dziejw oraz spucizna wielu narodw i przenikajcych si kultur to jedne z najwikszych atutw wojewdztwa. Region wyrnia zrnicowanie oferty, z wiodc rol produktw turystyki aktywnej, kulturowej, uzdrowiskowej, przyrodniczo krajoznawczej, na terenach wiejskich, tranzytowej i poprzemysowej. Ze wzgldu jednak na niski standard bazy turystycznej oraz niewystarczajc w stosunku do posiadanego przez region potencjau ilo obiektw infrastruktury turystycznej dla wzrostu poziomu ruchu turystycznego konieczny jest ich rozwj. Wsparcie w tym zakresie dotyczy bdzie m.in. szlakw, tras turystycznych, wycigw narciarskich, przystani wodnych, kpielisk i innych form infrastruktury sucej rozwojowi turystyki. Wanym elementem wsparcia bd przedsiwzicia zmierzajce do tworzenia nowych produktw turystycznych, wzbogacajcych ofert wojewdztwa o nowe atrakcje i usugi. Wspierane bd take aktywne kampanie reklamowe oraz inne dziaania informacyjne i promocyjne. Poniewa istotnym komponentem wizerunku Podkarpacia jest slogan Piknie i prawdziwie, nawizujcy do harmonijnego wykorzystania tajemnicy ukrytej w dziewiczej przyrodzie oraz bogatego wielokulturowego dziedzictwa, konieczne jest podjcie dziaa sucych odnowie obiektw dziedzictwa kulturowego znajdujcych si w zym stanie. W przestawionym zakresie realizowane bd przedsiwzicia polegajce na rewaloryzacji, konserwacji, renowacji, restauracji oraz zachowaniu obiektw dziedzictwa kulturowego wraz z otoczeniem, a take ich adaptacji na cele kulturalne lub turystyczne. Wspierane bd take projekty suce konserwacji zabytkw ruchomych. Dopenieniem przedstawionych dziaa bd przedsiwzicia suce oznakowaniu obszarw i obiektw atrakcyjnych kulturowo. W ramach wspomnianej ju zrnicowanej oferty turystycznej regionu wane miejsce zajmuje oferta gmin uzdrowiskowych. W celu sprostania wymaganiom turystw i kuracjuszy z kraju i zagranicy we wskazanym zakresie wspierane bd projekty dotyczce architektury zdrojowej, parkw zdrojowych, pijalni wd, domw zdrojowych oraz promocji produktu uzdrowiskowego. Odpowiednie wyeksponowanie ciekawych walorw przyrodniczych i kulturowych regionu przyczyni si do zwikszenia iloci produktw turystycznych. Priorytetowo traktowane bd projekty sieciowe przyczyniajce si m.in. do rozwoju turystyki na obszarach wiejskich. Projekty turystyczne, ktre bd wspierane w ramach niniejszego priorytetu, bd musiay wykazywa wyrane oddziaywanie gospodarcze. Pierwszestwo uzyskaj te projekty, ktre
106
przede wszystkim przycigaj turystw spoza regionu, a take wpasowuj si w szersze ramy Strategii rozwoju turystyki dla wojewdztwa podkarpackiego na lata 2007-2013. Podstaw zagospodarowania czasu wolnego turystw jest obok korzystania z obiektw turystycznych sie instytucji kultury. Podmioty te prowadzc dziaalno kulturalnorozrywkow, a take owiatow zwizan z upowszechnianiem dbr kultury kreuj imprezy i wydarzenia, ktre rwnie przycigaj turystw. Dodatkowo instytucje kultury czerpic z lokalnego i regionalnego dziedzictwa wzmacniaj regionalizm stanowicy istotne rdo atrakcji turystycznych. Instytucje te ponadto ksztatujc przyjazne dla ludzi rodowisko oraz odgrywajc znaczc rol w procesie edukacji, humanizacji spoeczestwa oraz jego kulturowej identyfikacji wpywaj w istotny sposb na sfer gospodarki. Uwzgldniajc powysze w ramach niniejszej osi wspierane bd rwnie przedsiwzicia zwizane z popraw bazy lokalowej i wyposaenia podmiotw prowadzcych dziaalno kulturaln, takich jak m.in. teatry, biblioteki, ogniska artystyczne, muzea, domy kultury, galerie sztuki. Wsparcie udzielane bdzie take na przedsiwzicia w zakresie cyfrowej archiwizacji zasobw bibliotek, muzew i innych placwek, w szczeglnoci pod ktem publicznego udostpnienia tych zasobw w formie cyfrowej i uatwienia tym samym moliwoci korzystania z nich. Moliwe bdzie ponadto tworzenie centrw i punktw informacji kulturalnej. Wspierane projekty powinny wiza si z rozwojem gospodarczym. Przedsiwzicia dotyczce infrastruktury kultury musz by spjne z Narodow Strategi Rozwoju Kultury na lata 2004-2013. Podjcie wskazanych wyej dziaa sucych rozwojowi kultury spowoduje silne utosamianie si spoecznoci z zamieszkiwanym przez ni regionem, a tym samym denie do realizacji przedsiwzi zmierzajcych do jego rozwoju. Przedstawione przedsiwzicia przyczyni si take do uruchomienia ogromnego potencjau kulturowego regionu zwizanego nie tylko z dbaoci o zachowanie, ale z pomnaaniem dziedzictwa kulturowego. Promocja poprzez szerok midzynarodow wymian kulturaln, wspprac i wymian dowiadcze bdzie sprzyja wzrostowi zainteresowania naszym regionem nie tylko ze wzgldu na pikne pooenie geograficzne, rnorodno zabytkw, zbiorw muzealnych, plastyczn spucizn dawnych i wspczesnych artystw, twrczo rkodzielnikw, twrcw i odtwrcw dzie muzycznych, ale rwnie poprzez dogodne warunki i wysoki poziom kulturowy poczony ze wiadomoci bogactwa regionu. Realizacja niniejszej osi stymulowa bdzie rozwj gospodarki wojewdztwa, a w szczeglnoci obszarw biedniejszych, lecz posiadajcych walory turystyczne. Jest rwnie szans powstawania na tych obszarach nowych miejsc pracy w turystyce i usugach towarzyszcych. Przyczyni si ona do zwikszenia ruchu turystycznego oraz do wzrostu popularnoci Podkarpacia jako miejsca wypoczynku i rekreacji przede wszystkim wrd Polakw spoza regionu oraz obywateli pastw ssiednich, a zwaszcza Ukrainy i Sowacji. Z kolei wsparcie w obszarze infrastruktury kulturalnej o znaczeniu regionalnym (wojewdzkim) i lokalnym wywoa efekt synergii w zakresie rozwoju turystyki, a take przyczyni si do wykreowania wojewdztwa podkarpackiego jako miejsca przyjaznego do ycia i inwestowania wpywajc w ten sposb na rozwj gospodarczy. W ramach niniejszej osi we wszystkich wymagajcych tego przypadkach przestrzegane bd reguy pomocy publicznej. Projekty generujce przychd bd uzyskiwa dofinansowanie zgodnie z artykuem 55 Rozporzdzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiajcego przepisy oglne dotyczce Europejskiego Funduszu Rozwoju
107
Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spoecznego oraz Funduszu Spjnoci i uchylajcego rozporzdzenie (WE) nr 1260/1999. Przedsiwzicia dotyczce infrastruktury turystyki i kultury obejmowa bd rwnie tam gdzie bdzie to moliwe dziaania zmierzajce do poprawienia dostpnoci dla osb niepenosprawnych. Projekty realizowane w zakresie niniejszej osi w miar moliwoci uwzgldnia bd potrzeb poprawienia wydajnoci energetycznej budynkw i zwikszenia wydajnoci produkcji, transmisji oraz dystrybucji ciepa i elektrycznoci. Uzupenieniem wsparcia rozwoju infrastruktury w przedstawionym zakresie bd przedsiwzicia podejmowane w ramach osi priorytetowej 7. Spjno wewntrzregionalna, w ktrej przewidziano m.in. dostosowywanie obszarw i obiektw do potrzeb turystycznych i kulturowych na terenach wymagajcych rewitalizacji oraz zmarginalizowanych gospodarczo. Realizowane projekty dotyczy bd m.in.: obiektw infrastruktury turystycznej, w tym m.in. szlakw, tras turystycznych, wycigw narciarskich, przystani wodnych, kpielisk i innych form infrastruktury sucej rozwojowi turystyki wraz z infrastruktur sanitarn, gastronomiczn, noclegow, informacyjn, obiektw sucych udostpnianiu dla turystw atrakcji turystycznych, w tym cigw komunikacyjnych, parkingw, punktw widokowych, wie widokowych, zadasze, itp., wraz z infrastruktur sanitarn, gastronomiczn, noclegow, informacyjn, punktw informacji turystycznej, kampanii reklamowych i innych dziaa informacyjnych i promocyjnych, architektury zdrojowej, parkw zdrojowych, pijalni wd, domw zdrojowych oraz promocji produktu uzdrowiskowego, rewaloryzacji, konserwacji, renowacji, restauracji oraz zachowania obiektw dziedzictwa kulturowego wraz z otoczeniem, a take ich adaptacji na cele kulturalne lub turystyczne, konserwacji zabytkowych muzealiw, starodrukw, zabytkowych archiwaliw, ksigozbiorw oraz innych zabytkw ruchomych; infrastruktury sucej udostpnianiu obiektw dziedzictwa kulturowego, w tym cigw komunikacyjnych, parkingw, itp., instytucji kultury wraz z otoczeniem, w tym teatrw, bibliotek, ognisk artystycznych, muzew, domw kultury, galerii sztuki, monitoringu i zabezpieczenie obiektw infrastruktury turystycznej, dziedzictwa kulturowego oraz instytucji kultury wraz z otoczeniem na wypadek zagroe, tworzenia systemw informacji kulturalnej, informacji dotyczcej obiektw dziedzictwa kulturowego oraz rozwoju i modernizacji publicznej infrastruktury informacyjnej (np. centra i punkty informacji kulturalnej), wyposaenia sucego prowadzeniu dziaalnoci kulturalnej w obiektach bdcych celem projektu (wycznie jako jeden z elementw projektu), organizacji imprez kulturalnych o znaczeniu regionalnym, np. festiwali, targw (wycznie jako elementu przedsiwzi infrastrukturalnych), przygotowania i realizacji programw rozwoju i promocji lokalnych lub regionalnych produktw turystyki kulturowej i przyrodniczej (wycznie jako element przedsiwzi infrastrukturalnych), przystosowania obiektw turystycznych i dziedzictwa kulturowego oraz instytucji kultury do potrzeb osb niepenosprawnych (tylko jako element wikszego projektu),
108
tworzenia i rozwoju systemw oznakowania obszarw i obiektw atrakcyjnych kulturowo (tylko jako element wikszego projektu), cyfrowej archiwizacji zasobw instytucji kultury. Kategorie interwencji: 24, 55, 56, 57, 58, 59, 60. Odniesienie do regionalnych dokumentw strategicznych: O priorytetowa jest zgodna z nastpujcymi regionalnymi dokumentami strategicznymi: Strategi Rozwoju Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007-2020: Obszar strategiczny 1. Gospodarka regionu, Obszar strategiczny 3. Obszary wiejskie i rolnictwo, Obszar strategiczny 5. Kapita spoeczny, Obszar strategiczny 6. Wsppraca midzynarodowa, Programem opieki nad zabytkami w wojewdztwie podkarpackim, Programem rozwoju kultury w wojewdztwie podkarpackim, Strategi rozwoju turystyki dla wojewdztwa podkarpackiego na lata 2007-2013. Gwne grupy beneficjentw osi priorytetowej: jednostki samorzdu terytorialnego, ich zwizki i stowarzyszenia, jednostki zaliczane do sektora finansw publicznych posiadajce osobowo prawn, parki narodowe i krajobrazowe, partnerzy spoeczni i gospodarczy, instytucje kultury, organizacje pozarzdowe, przedsibiorcy5, zakady opieki zdrowotnej dziaajce w publicznym systemie ochrony zdrowia6, kocioy i zwizki wyznaniowe oraz osoby prawne kociow i zwizkw wyznaniowych, Pastwowe Gospodarstwo Lene Lasy Pastwowe i jego jednostki organizacyjne.
Warto Warto w roku w roku bazowym 2010 2005 Wskaniki produktu 0 3
0 5 0 2 Wskaniki rezultatu 0 20 0 3
Wskaniki:
Lp. Nazwa wskanika
Jednostki
miary
Warto Warto Czstotliwo w roku w roku pomiaru docelowym 2015 (cel 2013 dodatkowy)
7 10 4 50 10 15 19 9 120 19 rocznie rocznie rocznie rocznie rocznie
rdo danych
1. 2. 3. 1. 2.
Liczba projektw z zakresu turystyki Liczba projektw zwizanych z infrastruktur kultury Liczba wspartych instytucji kultury Liczba utworzonych miejsc pracy Liczba obiektw dziedzictwa kulturowego udostpnionych dla ruchu turystycznego
szt szt szt. szt. szt.
IZ IZ Beneficjenci Beneficjenci Beneficjenci
* Wskaniki kontekstowe dla osi priorytetowej 6 znajduj si w zaczniku nr 17.

Wskaniki kluczowe z listy Komisji Europejskiej, na podstawie: Nowy okres programowania 2007-2013. Przewodnik po metodach ewaluacji: Wskaniki monitoringu i ewaluacji. Dokument roboczy nr 2. Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna: Polityka Regionalna, sierpie 2006 r.
Kategoria ta zostanie doprecyzowana w Szczegowym opisie osi priorytetowych RPO Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007-2013. 6 Dotyczy wycznie zakadw lecznictwa uzdrowiskowego.
109
Komplementarno osi priorytetowej z innymi osiami/ programami: O priorytetowa jest komplementarna z: Dziaaniami podejmowanymi w ramach 1, 4, 5 i 7 osi priorytetowej niniejszego programu, Programem Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko O priorytetowa XII Kultura i dziedzictwo kulturowe, Programem Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka O priorytetowa VI Polska gospodarka na rynku midzynarodowym, Programem Operacyjnym Rozwj Polski Wschodniej O priorytetowa II Wojewdzkie orodki wzrostu, O priorytetowa III Infrastruktura transportowa, Programem Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013: O 3. Jako ycia na obszarach wiejskich i rnicowanie gospodarki wiejskiej: Rnicowanie w kierunku dziaalnoci nierolniczej, Tworzenie i rozwj mikroprzedsibiorstw, Odnowa i rozwj wsi; O 4. LEADER: Wdraanie lokalnych strategii rozwoju. Programem Operacyjnym Zrwnowaony rozwj sektora rybowstwa i przybrzenych obszarw rybackich: Priorytet 4. Zrwnowaony rozwj obszarw zalenych od rybactwa: rodek 4.1. Zrwnowaony rozwj obszarw zalenych od rybactwa.
Linia demarkacyjna: 1. Inne osie priorytetowe niniejszego programu: W ramach osi priorytetowej 1 Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka realizowane bd m.in. projekty polegajce na bezporednim wsparciu dla firm, w tym firm turystycznych. W zakresie osi priorytetowej 4 Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom przewidziano projekty dotyczce zachowania i ochrony rnorodnoci biologicznej i krajobrazowej. W ramach osi priorytetowej 5 Infrastruktura spoeczna moliwa bdzie realizacja projektw dotyczcych infrastruktury sportowej i rekreacyjnej sucej w przewaajcej mierze spoecznociom lokalnym. Natomiast w ramach osi priorytetowej 7. Spjno wewntrzregionalna przewidziano m.in. dostosowywanie obszarw i obiektw do potrzeb turystycznych i kulturowych na terenach wymagajcych rewitalizacji oraz zmarginalizowanych gospodarczo. W niniejszej osi RPO realizowane bd przedsiwzicia dotyczce infrastruktury turystyki i kultury (w istotnej czci publicznej). Projekty nie bd musiay wynika z Lokalnych Programw Rewitalizacji. 2. Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko: W ramach tego programu przewidziano wsparcie w zakresie ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym. W programie tym realizowane bd projekty wikszej skali finansowej. W niniejszej osi RPO realizowane bd przedsiwzicia o znaczeniu regionalnym i lokalnym. 3. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka: W ramach programu realizowane bd kompleksowe projekty ponadregionalne obejmujce inwestycje w spjn infrastruktur liniowych produktw turystycznych. Wsparcie kierowane bdzie take na przedsiwzicia w zakresie rozwoju i promocji konkurencyjnych produktw turystycznych o znaczeniu ponadregionalnym.
110
W niniejszej osi RPO realizowane bd przedsiwzicia o znaczeniu regionalnym i lokalnym. 4. Program Operacyjny Rozwj Polski Wschodniej: W ramach programu wspierane bd projekty z zakresu budowy i modernizacji infrastruktury umoliwiajcej organizacje kongresw, konferencji, wystaw i targw o znaczeniu ponadregionalnym i midzynarodowym, a wic obiekty towarzyszce biznesowi, a take suce stymulowaniu innowacji i ducha przedsibiorczoci w maych i rednich przedsibiorstwach. Ponadto w programie tym przewidziano take kompleksowy projekt majcy na celu stworzenie podstawowej infrastruktury zwizanej z obsug ruchu rowerowego. W niniejszej osi RPO realizowane bd przedsiwzicia z wyczeniem projektw zidentyfikowanych w ramach Programu Operacyjnego Rozwj Polski Wschodniej. 5. Program Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013: Demarkacj pomidzy RPO, a dziaaniem Odnowa i rozwj wsi Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013 ustalono biorc pod uwag zakres terytorialny projektu oraz jego wielko. W ramach Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013 moliwe jest realizowanie projektw na obszarach wiejskich i w maych miastach, dotyczcych publicznej infrastruktury zwizanej z rozwojem funkcji turystycznych, sportowych i spoeczno-kulturalnych oraz obiektw sucych promocji obszarw wiejskich. W programie tym przewidziano rwnie odnawianie, eksponowanie lub konserwacj lokalnych pomnikw historycznych, budynkw bdcych zabytkami lub miejsc pamici. W ramach niniejszej osi RPO moliwe bdzie realizowanie bez wzgldu na charakter gminy oraz wielko miejscowoci wszystkich typw przedsiwzi przedstawionych w jej opisie, przy czym w odniesieniu do obszarw objtych Programem Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007 2013 realizowane bd projekty wiksze kwotowo. W przypadku dziaa Rnicowanie w kierunku dziaalnoci nierolniczej i Tworzenie i rozwj mikroprzedsibiorstw Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013 demarkacj pomidzy nimi, a RPO ustalono biorc pod uwag zakres podmiotowy. W ramach dziaania Rnicowanie w kierunku dziaalnoci nierolniczej Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013 moliwe jest udzielanie pomocy na podejmowanie lub rozwijanie przez rolnikw, domownikw i maonkw rolnikw dziaalnoci nierolniczej lub zwizanej z rolnictwem w zakresie produkcji lub usug. Z kolei w ramach dziaania Tworzenie i rozwj mikroprzedsibiorstw wsparcie moe uzyska osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadajca osobowoci prawnej, ktra prowadzi (podejmuje) dziaalno jako mikroprzedsibiorstwo zatrudniajce poniej 10 osb, i majce obrt nieprzekraczajcy rwnowartoci w z 2 mln euro. Wsparcie to ma suy dywersyfikacji dziaalnoci gospodarczej i poprawie moliwoci zatrudnienia, przyczyniajc si tym samym do zrwnowaonego rozwoju spoeczno-gospodarczego obszarw wiejskich. W ramach niniejszej osi RPO nie przewiduje si wsparcia dla rolnikw, domownikw i maonkw rolnikw, a take nie przewiduje si wsparcia dla osb fizycznych, osb prawnych lub jednostek organizacyjnych nieposiadajcych osobowoci prawnej, ktre prowadz (podejmuj) dziaalno jako mikroprzedsibiorstwo zatrudniajce poniej 10 osb, i majce obrt nieprzekraczajcy rwnowartoci w z 2 mln euro. Wymienione wyej kryteria bd rwnie stanowi podstaw demarkacji pomidzy RPO, a dziaaniem Wdraanie lokalnych strategii rozwoju Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013. W ramach wskazanego dziaania udzielane bdzie wsparcie
111
projektom kwalifikujcym si do dziaa Osi 3. tego programu tj. Rnicowanie w kierunku dziaalnoci nierolniczej, Tworzenie i rozwj mikroprzedsibiorstw, Odnowa i rozwj wsi, a take tzw. maym projektom, ktre nie mieszcz si w tej osi, ale przyczyniaj si do osignicia jej celw. W niniejszej osi RPO nie przewiduje si delegowania uprawnie w zakresie udzielania dotacji na inne podmioty np. Lokalne Grupy Dziaania. Ponadto jak wskazano powyej pomoc udzielana w ramach niniejszej osi RPO nie pokrywa si z dziaaniami Osi 3. Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013 bd ze wzgldu na kryterium podmiotowe (dziaania Rnicowanie w kierunku dziaalnoci nierolniczej i Tworzenie i rozwj mikroprzedsibiorstw), bd kryterium zakresu terytorialnego projektu i finansowe (dziaanie Odnowa i rozwj wsi). 6. Program Operacyjny Zrwnowaony rozwj sektora rybowstwa i przybrzenych obszarw rybackich: Demarkacj pomidzy niniejsz osi RPO, a rodkiem 4.1. Zrwnowaony rozwj obszarw zalenych od rybactwa Programu Operacyjnego Zrwnowaony rozwj sektora rybowstwa i przybrzenych obszarw rybackich ustalono biorc pod uwag kryterium przedmiotowe i lokalizacji projektu. W ramach Programu Operacyjnego Zrwnowaony rozwj sektora rybowstwa i przybrzenych obszarw rybackich przewidziane jest wparcie Grup Lokalnych w zakresie wdraania przez nie Lokalnych Strategii Rozwoju Obszarw Rybackich. W ich ramach mog by realizowane m.in. projekty dotyczce ekoturystyki. W ramach niniejszej osi RPO nie przewidziano wsparcia na obszarach zalenych od rybactwa dotyczcego obiektw bezporednio zwizanych z rybactwem i jego dziedzictwem architektonicznym lub sucych utrzymaniu atrakcyjnoci obszarw zalenych gwnie od rybactwa. Przewidywane finansowanie krzyowe: Nie
112
O priorytetowa 7. Spjno wewntrzregionalna Celem nadrzdnym osi priorytetowej jest: Zmniejszenie wystpujcych wewntrz wojewdztwa rnic rozwojowych. Realizacja tego celu bdzie nastpowa poprzez cele szczegowe: wzmocnienie orodkw miejskich, oywienie spoeczno-gospodarcze obszarw zdegradowanych, zwikszenie atrakcyjnoci inwestycyjnej obszarw zmarginalizowanych gospodarczo. Opis osi priorytetowej: Istotn cech polityki spjnoci jest moliwo jej dostosowania do szczeglnych potrzeb, wyzwa oraz szans stojcych przed rnymi obszarami geograficznymi. Zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej uwzgldnianie wymiaru terytorialnego bdzie pomocne w tworzeniu zintegrowanych wsplnot oraz przyczyni si do tego, i oglny potencja wzrostu nie bdzie ograniczany przez nierwnomierny rozwj. Poprawa wewntrznej spjnoci regionu suy zapewnieniu caemu jego terytorium udziau we wzrocie spoecznogospodarczym. Wsparcie obszarw przeywajcych najwiksze trudnoci strukturalne oraz wczenie ich w proces podnoszenia konkurencyjnoci regionu wpynie na umocnienie pozycji wojewdztwa jako caoci. Wystpujce w regionie rnice rozwojowe nie maj jednolitego podoa i s wynikiem zarwno dugookresowych zapnie cywilizacyjnych, jak i niekorzystnych zjawisk zachodzcych w trakcie ostatnich kilkunastu lat w zwizku z transformacj systemow. Zrnicowania wewntrzregionalne dostrzegalne s w wojewdztwie podkarpackim ju na poziomie podregionw, lecz ze wzgldu na rozmiary jednostek statystycznych typu NUTS III (podregion rzeszowsko-tarnobrzeski oraz kroniesko-przemyski) zagregowane dla nich dane nie uwidaczniaj w peni zakresu i lokalizacji geograficznej istniejcych dysproporcji. Dopiero w wymiarze lokalnym zauwaalne s rnego typu obszary problemowe wystpujce w obu wchodzcych w skad wojewdztwa podregionach. Wskazane uwarunkowania powoduj, i konieczne jest podjcie dziaa dostosowanych do rnych typw obszarw problemowych wystpujcych na terenie caego wojewdztwa. W ramach niniejszej osi priorytetowej wyodrbnione zostay trzy nastpujce typy obszarw problemowych: wymagajce rewitalizacji miasta lub ich czci, obszary i obiekty zdegradowane m.in. w wyniku: upadku przemysu, likwidacji Pastwowych Gospodarstw Rolnych, jednostek wojskowych, czy zaniechania rozpocztych inwestycji ze wzgldu na przemiany spoeczno-gospodarcze, obszary zmarginalizowane gospodarczo charakteryzujce si nisk skutecznoci w przyciganiu firm. W miastach koncentruj si miejsca pracy, przedsibiorstwa i szkoy wysze. Ponadto miasta przycigaj osoby o wysokich kwalifikacjach, ktre maj duy wpyw na rozwj przedsibiorczoci i innowacji. W obrbie miast gromadz si nie tylko czynniki dynamizujce rozwj, ale rwnie problemy takie jak: bezrobocie, wykluczenie spoeczne i przestpczo, ktre czsto skupiaj si na obszarach dotknitych kryzysem. Na terenach miejskich wymiar rodowiskowy, ekonomiczny i spoeczny s ze sob cile powizane. W wojewdztwie podkarpackim w szczeglnej sytuacji znajduj si miasta, ktrych rynek pracy opiera si na dominacji jednego lub kilku przedsibiorstw obecnie ograniczajcych zatrudnienie lub zlikwidowanych, czego efektem jest degradacja tkanki miejskiej. W ramach
113
niniejszej osi rodki przeznaczone zostan na przeciwdziaanie tym niekorzystnym zjawiskom zarwno w wymiarze technicznym, spoecznym, gospodarczym jak i rodowiskowym. Proces rewitalizacji miast wiza si bdzie nie tylko z uwzgldniajc aspekt rodowiskowy odnow obiektw i przestrzeni miejskich, ale rwnie z przywrceniem im wanych dla miasta funkcji oraz aktywizacj mieszkacw. Dodatkowo podejmowane bd kroki zmierzajce do rozwoju mieszkalnictwa w celu zaspokojenia znaczcych i stale rosncych potrzeb w tym zakresie. Ponownego oywienia wymagaj rwnie obszary zdegradowane, ktre utraciy swoje dotychczasowe funkcje. W wojewdztwie podkarpackim s to zarwno tereny, na ktrych koncentrowa si przemys, znajdoway si obiekty Pastwowych Gospodarstw Rolnych lub zlokalizowane byy jednostki wojskowe. W bardziej rozproszonym wymiarze wystpuj take rozpoczte, lecz zaniechane inwestycje o wielorakim charakterze. Wszystkie te obszary wymagaj przeksztacenia, aby na nowo mogy zosta wykorzystane do penienia funkcji spoecznych i gospodarczych. Tam gdzie bdzie to moliwe uwzgldniona zostanie konieczno denia do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych. Porzdkowanie obszarw zdegradowanych bdzie miao rwnie niezwykle istotny wymiar rodowiskowy, gdy przyczyni si do zmniejszenia zwizanych z niektrymi obszarami zdegradowanymi zagroe ekologicznych i doprowadzi do bardziej racjonalnego gospodarowania przestrzeni. Na terenie wojewdztwa wystpuj wyranie dostrzegalne obszary zmarginalizowane gospodarczo, charakteryzujce si wysok stop bezrobocia, ma liczb podmiotw gospodarczych, niskimi nakadami inwestycyjnymi w przedsibiorstwach oraz niewielk wartoci produkcji sprzedanej przemysu. W oparciu o te wskaniki wyodrbnione zostay najbardziej zmarginalizowane powiaty wojewdztwa podkarpackiego (mapa zacznik nr 6)7. Ich aktywizacja odbywa si bdzie poprzez uzbrajanie i zwikszanie dostpnoci wolnych terenw inwestycyjnych w celu przycignicia firm i wykwalifikowanych pracownikw oraz ograniczenia odpywu ludnoci. Denie do osignicia spjnoci tych obszarw z reszt wojewdztwa opiera si bdzie na wykorzystaniu ich potencjau m.in. poprzez tworzenie warunkw dla rozwoju przemysu, w tym przetwrstwa produktw rolnych, jak rwnie usug np. turystycznych. Ponadto wspierane bd projekty polegajce na aktywizacji obiektw niezagospodarowanych oraz tych, ktre w efekcie zaniechania inwestycji nie zostay zakoczone. Realizowane przedsiwzicia stworz moliwoci dywersyfikacji rde dochodw na omawianych obszarach, w oparciu o ich walory przyrodnicze i kulturowe, wykorzystanie pooenia przy zewntrznej granicy UE i bliskoci rynkw wschodnich, bd inne walory tych obszarw. Skierowanie pomocy do wymienionych obszarw problemowych wzmocni wewntrzn spjno wojewdztwa oraz zapewni im moliwo wniesienia wkadu w zatrudnienie i wzrost.
W niniejszym dziaaniu wyodrbniono obszary zmarginalizowane gospodarczo w oparciu o nastpujce dostpne obecnie wskaniki statystyczne dla powiatw: 1. Stopa bezrobocia rejestrowanego na koniec XI 2006 r. - rdo: Serwis internetowy GUS http://www.stat.gov.pl/dane_spolgosp/praca_ludnosc/bezrob_pow/2006/11_06.xls (z dnia 27.12.2006 r.) 2. Ilo podmiotw gospodarki narodowej zarejestrowanych w rejestrze REGON w 2006 r. stan w dniu 30.09.2006 r. - rdo: Biuletyn statystyczny wojewdztwa podkarpackiego na III kwarta 2006, US Rzeszw. 3. Nakady inwestycyjne w przedsibiorstwach w 2005 r. (mln z) - rdo: Wojewdztwo podkarpackie 2006. Podregiony, powiaty, gminy, US Rzeszw. 4. Produkcja sprzedana przemysu w 2003 r. (mln z) - rdo: Wojewdztwo podkarpackie 2004. Podregiony, powiaty, gminy, US Rzeszw. Poszczeglnym wskanikom przypisano nastpujce wagi w zastosowanym algorytmie: stopa bezrobocia i Ilo podmiotw gospodarki narodowej zarejestrowanych w rejestrze REGON - po 30%, pozostae wskaniki - po 20%. Przypisujc w zalenoci od wielkoci danych statystycznych odpowiedni liczb punktw poszczeglnym powiatom wyodrbniono 8 z nich jako obszary zmarginalizowane gospodarczo. S to powiaty: bieszczadzki, brzozowski, kolbuszowski, leski, lubaczowski, niaski, przemyski, strzyowski.
114
Niniejsza o suca wsparciu obszarw dotknitych lub zagroonych degradacj fizyczn i wykluczeniem spoecznym, o ktrych mowa w art. 7, ust. 2, lit. a) Rozporzdzenia nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylajcego rozporzdzenie (WE) nr 1783/1999 obejmuje rwnie wydatki na mieszkalnictwo, ktre realizowane bd zgodnie z postanowieniami wskazanego aktu prawnego oraz Rozporzdzenia Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. ustanawiajcego szczegowe zasady wykonania rozporzdzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiajcego przepisy oglne dotyczce Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spoecznego oraz Funduszu Spjnoci oraz rozporzdzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Rewitalizacja miast Miasta s orodkami najsilniej przyczyniajcymi si do rozwoju spoecznego, gospodarczego i przestrzennego. Stanowi one centra gospodarcze, kulturalne i usugowe odgrywajce kluczow rol dla obszarw, ktre je otaczaj. Dlatego w wojewdztwie podkarpackim, jako najmniej zurbanizowanym regionie w kraju, niezbdne jest denie do wzmocnienia miast poprzez ich odnow. Dziki rewitalizacji miast wzronie ich atrakcyjno co przyczyni si do ograniczenia niekorzystnych trendw migracyjnych charakteryzujcych region. Rozwj mieszkalnictwa w miastach jako lokalnych biegunach wzrostu przyczyni si take do podniesienia poziomu urbanizacji wojewdztwa. W przedstawianym zakresie realizowane bd przedsiwzicia suce odnowie centrw miast oraz rewitalizacji dzielnic zdegradowanych zarwno pod wzgldem technicznym i funkcjonalnym, jak te spoecznym. Wsparcie suy bdzie uwzgldniajcej wymiar rodowiskowy odnowie historycznych czci miast, ich centrw oraz zdegradowanych osiedli. Celem projektw rewitalizacyjnych bdzie oywienie spoeczne i gospodarcze poprzez dostosowanie objtych nimi obszarw i/lub obiektw do potrzeb gospodarczych, spoecznych, edukacyjnych, kulturowych, turystycznych oraz mieszkalnych. Ponadto moliwa bdzie rwnie realizacja projektw dla obszarw dotknitych lub zagroonych degradacj fizyczn i wykluczeniem spoecznym koncentrujcych si na rozwoju mieszkalnictwa. Wydatki w tym zakresie bd ograniczone do budownictwa mieszkaniowego wielorodzinnego, lub budynkw stanowicych wasno publiczn lub wasno podmiotw o celach niezarobkowych wykorzystywanych na cele mieszkaniowe dla gospodarstw domowych o niskich dochodach lub osb o szczeglnych potrzebach. Wsparcie dotyczce mieszkalnictwa udzielane bdzie zgodnie ze wszystkimi wymogami, o ktrych mowa w art. 7, ust. 2 Rozporzdzenia nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylajce rozporzdzenie (WE) nr 1783/1999 oraz w art. 47 Rozporzdzenia Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. ustanawiajcego szczegowe zasady wykonania rozporzdzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiajcego przepisy oglne dotyczce Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spoecznego oraz Funduszu Spjnoci oraz rozporzdzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Projekty realizowane w przedstawionym zakresie w miar moliwoci uwzgldnia bd potrzeb poprawienia wydajnoci energetycznej istniejcych budynkw i zwikszenia wydajnoci produkcji, transmisji oraz dystrybucji ciepa i elektrycznoci. Wspierane w przedstawionym zakresie projekty wynikay bd z lokalnych programw rewitalizacji.
115
Szczeglnie istotne w kontekcie planowanych dziaa z zakresu rewitalizacji bd miasta, w ktrych siedzib maj wadze powiatowe, a take miasta, w ktrych wystpuj obiekty zabytkowe lub zespoy obiektw zabytkowych oraz historyczne ukady urbanistyczne przewidziane do szczeglnej ochrony, rewaloryzacji, rewitalizacji i racjonalnego wykorzystania w ramach Planu Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa Podkarpackiego. Wszystkie miasta, na terenie ktrych mog by podejmowane dziaania rewitalizacyjne przedstawia mapa zamieszczona w zaczniku nr 6. Realizowane projekty dotyczy bd m.in.: przedsiwzi na obszarach i w obiektach rewitalizowanych, w tym renowacji, rewaloryzacji, modernizacji, adaptacji i wyposaenia istniejcej zabudowy na wskazane wyej cele oraz poprawy estetyki i funkcjonalnoci przestrzeni publicznej, budowy i wyposaenia nowych obiektw, renowacji czci wsplnych wielorodzinnych budynkw mieszkalnych oraz renowacji i adaptacji na cele mieszkaniowe budynkw istniejcych stanowicych wasno wadz publicznych lub wasno podmiotw dziaajcych w celach niezarobkowych, systemw poprawy bezpieczestwa publicznego oraz przedsiwzi majcych na celu walk z przestpczoci i patologiami spoecznymi, przedsiwzi sucych aktywizacji spoecznoci zamieszkujcych obszary rewitalizowane oraz przeciwdziaaniu negatywnym zjawiskom spoecznym. Dopuszcza si rwnie moliwo utworzenia funduszy na rzecz rozwoju obszarw miejskich z ewentualnym wykorzystaniem Inicjatywy JESSICA. Rewitalizacja obszarw zdegradowanych W wyniku procesw restrukturyzacyjnych zwizanych z dostosowywaniem gospodarki regionu do warunkw wolnorynkowych szereg przedsibiorstw zostao zlikwidowanych, a niektre podmioty po przeksztaceniach ograniczyy zakres swojej dziaalnoci. Zmiana sytuacji spoeczno-gospodarczej spowodowaa rwnie zaniechanie realizacji niektrych rozpocztych inwestycji, w tym rwnie publicznych. Skutkiem wskazanych zjawisk jest degradacja czci obszarw i obiektw oraz wzrost poziomu bezrobocia przyczyniajcy si do marginalizacji niejednokrotnie caych grup spoecznych. Rewitalizacja obszarw zdegradowanych poprzez nadanie im nowych funkcji spoeczno-gospodarczych ma na celu odwrcenie tej niekorzystnej sytuacji. W przedstawionym zakresie realizowane bd przedsiwzicia suce adaptacji do nowych funkcji obszarw i/lub obiektw poprzemysowych, popegeerowskich, powojskowych oraz takich, ktre s wynikiem zaniechania rozpocztych inwestycji. Celem projektw rewitalizacyjnych bdzie oywienie spoeczne i gospodarcze poprzez dostosowanie objtych nimi obszarw i/lub obiektw do potrzeb gospodarczych, spoecznych, edukacyjnych, kulturowych, turystycznych oraz mieszkalnych. Wydatki w zakresie mieszkalnictwa bd ograniczone do budownictwa mieszkaniowego wielorodzinnego lub budynkw stanowicych wasno publiczn lub wasno podmiotw o celach niezarobkowych wykorzystywanych na cele mieszkaniowe dla gospodarstw domowych o niskich dochodach lub osb o szczeglnych potrzebach. Wsparcie dotyczce mieszkalnictwa udzielane bdzie zgodnie ze wszystkimi wymogami, o ktrych mowa w art. 7, ust. 2 Rozporzdzenia nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylajce rozporzdzenie (WE) nr 1783/1999 oraz w art. 47 Rozporzdzenia Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia
116
2006 r. ustanawiajcego szczegowe zasady wykonania rozporzdzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiajcego przepisy oglne dotyczce Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spoecznego oraz Funduszu Spjnoci oraz rozporzdzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Projekty realizowane w przedstawionym zakresie w miar moliwoci uwzgldnia bd potrzeb poprawienia wydajnoci energetycznej istniejcych budynkw i zwikszenia wydajnoci produkcji, transmisji oraz dystrybucji ciepa i elektrycznoci. We wskazanych przedsiwziciach uwzgldnione zostan take inne aspekty rodowiskowe. W zakresie odzyskiwania gruntw pierwszestwo bd miay potrzeby wynikajce z istniejcej uprzednio odpowiedzialnoci publicznej i projekty dotyczce ochrony/zapobiegania dalszemu zanieczyszczeniu rde wody pitnej lub wszelkie inne przedsiwzicia cile powizane z gwnymi priorytetami rodowiskowymi. Wspierane w przedstawionym zakresie projekty wynikay bd z lokalnych programw rewitalizacji. Realizowane projekty dotyczy bd m.in.: przedsiwzi na obszarach i w obiektach rewitalizowanych sucych ich adaptacji do wskazanych wyej potrzeb, rekultywacji terenw zdegradowanych, przedsiwzi sucych wypromowaniu obszarw i obiektw rewitalizowanych, renowacji czci wsplnych wielorodzinnych budynkw mieszkalnych na terenach popegeerowskich oraz renowacji i adaptacji na cele mieszkaniowe budynkw istniejcych stanowicych wasno wadz publicznych lub wasno podmiotw dziaajcych w celach niezarobkowych. Aktywizacja obszarw zmarginalizowanych gospodarczo Mimo pozytywnych zmian zachodzcych w ostatnich latach w wojewdztwie podkarpackim cz jego obszaru charakteryzuje stagnacja spoeczna i gospodarcza powizana niejednokrotnie z zapnieniami cywilizacyjnymi. Dotyczy to zwaszcza obszarw najbardziej zmarginalizowanych gospodarczo (mapa zacznik nr 6), ktre ze wzgldu na sw lokalizacj nie mog korzysta z tzw. renty pooenia. Obszary usytuowane z dala od gwnych szlakw komunikacyjnych regionu, wzdu ktrych przebiegaj pasma przyspieszonego rozwoju, charakteryzuj si czsto nisk konkurencyjnoci. Sytuacja taka ma miejsce zwaszcza w tych przypadkach, gdy niekorzystnemu pooeniu towarzyszy rwnie brak innych atutw, wrd ktrych kluczowy to odpowiednio uzbrojone i dostpne tereny inwestycyjne. Wsparcie obszarw zmarginalizowanych w przedstawionym zakresie przyczyni si do lepszego wykorzystania ich potencjau. Cz z tych obszarw posiada bowiem walory przyrodnicze i krajobrazowe, zalet innych jest przygraniczne pooenie, a jeszcze inne dysponuj znacznej wielkoci nieuzbrojonymi terenami inwestycyjnymi. Aktywizacja obszarw zmarginalizowanych odbywa si bdzie poprzez realizacj projektw sucych kompleksowemu uzbrojeniu wraz ze zwikszeniem dostpnoci terenw w celu zlokalizowania na nich podmiotw gospodarczych. Wspierane bd rwnie przedsiwzicia dotyczce oywienia obiektw niezagospodarowanych oraz niedokoczonych w wyniku zaniechania inwestycji. Projekty realizowane w przedstawionym zakresie w miar moliwoci uwzgldnia bd potrzeb poprawienia wydajnoci energetycznej istniejcych budynkw i zwikszenia wydajnoci produkcji, transmisji oraz dystrybucji ciepa i elektrycznoci. 117
Pierwszestwo w przedstawionym zakresie bd posiaday projekty uwzgldniajce w sposb zintegrowany aspekty przestrzenne, spoeczne oraz lokaln strategi rozwoju gospodarczego. Realizowane projekty dotyczy bd m.in.: uzbrojenia terenw wraz ze zwikszeniem ich dostpnoci komunikacyjnej m.in. poprzez modernizacj i budow bezporednich drg dojazdowych nie bd dopuszczalne projekty dotyczce wycznie infrastruktury drogowej, przedsiwzi sucych wypromowaniu uzbrojonych terenw inwestycyjnych, niezagospodarowanych oraz niedokoczonych w wyniku zaniechania inwestycji obiektw w celu dostosowania ich do potrzeb gospodarczych, spoecznych, edukacyjnych, kulturowych i turystycznych. Kategorie interwencji: 50, 61, 78. Odniesienie do regionalnych dokumentw strategicznych: O priorytetowa jest zgodna z nastpujcymi regionalnymi dokumentami strategicznymi: Strategi rozwoju wojewdztwa podkarpackiego na lata 2007-2020: Obszar strategiczny 1. Gospodarka regionu, Priorytet 3. Dziaania na rzecz podniesienia atrakcyjnoci regionu dla rozwoju inwestycji, Kierunek dziaania 1. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury techniczno-ekonomicznej i organizacyjnej, Kierunek dziaania 2. Tworzenie korzystnego klimatu dla inwestorw, Obszar strategiczny 3. Obszary wiejskie i rolnictwo, Priorytet 1. Rozwj pozarolniczych form dziaalnoci gospodarczej w warunkach zrwnowaonego rozwoju, Kierunek dziaania 4. Rnicowanie dziaalnoci w celu zapewnienia alternatywnych rde dochodw oraz tworzenie warunkw do powstawania i rozwoju MP, Obszar strategiczny 4. Ochrona rodowiska, Priorytet 3. Zapewnienie jak najlepszej jakoci powietrza i gleb oraz ograniczenie negatywnego oddziaywania na rodowisko haasu i promieniowania elektromagnetycznego, Kierunek dziaania 3. Ochrona i racjonalne uytkowanie gleb oraz rekultywacja gruntw zdewastowanych i zdegradowanych, Obszar strategiczny 5. Kapita spoeczny, Priorytet 3. Rozwj kultury, Kierunek dziaania 1. Zwikszenie moliwoci dostpu do kultury, Kierunek dziaania 2. Ksztatowanie kulturowej tosamoci regionalnej. Planem Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa Podkarpackiego Gwne grupy beneficjentw osi priorytetowej: jednostki samorzdu terytorialnego, ich zwizki i stowarzyszenia, jednostki sektora finansw publicznych, szkoy wysze, organizacje pozarzdowe, kocioy i zwizki wyznaniowe oraz osoby prawne kociow i zwizkw wyznaniowych, spdzielnie mieszkaniowe, wsplnoty mieszkaniowe, Towarzystwa Budownictwa Spoecznego, Pastwowe Gospodarstwo Lene Lasy Pastwowe i jego jednostki organizacyjne.
118
Wskaniki:
Jednostki miary Warto Warto w w roku bazowym roku 2010 2005 Wskaniki produktu
0 0 0 7 5 3
Lp.
Nazwa wskanika
Warto w Warto Czstotliwo roku w roku pomiaru docelowym 2015 (cel 2013 dodatkowy)
17 11 6 35 24 12 rocznie rocznie rocznie
rdo danych
1. 2. 3.
Liczba projektw zapewniajcych zrwnowaony rozwj oraz poprawiajacych atrakcyjno miast i miasteczek Liczba projektw promujcych przedsibiorczo i zastosowanie nowych technologii Liczba projektw oferujcych usugi promujce rwno szans i zapobiegajcych wykluczeniu spoecznemu przedstawicieli mniejszoci narodowych i ludzi modych Powierzchnia odnowionych budynkw Powierzchnia zagospodarowanych obszarw Liczba firm zaoonych na obszarach odnowionych Liczba miejsc pracy utworzonych na obszarach odnowionych
szt szt szt
IZ IZ IZ
1. 2. 3. 4.
m2 ha szt. szt.
Wskaniki rezultatu 0 2 000 0 25

0 0 10 25
4 500 60 20 50
10 000 125 50 140
rocznie rocznie rocznie rocznie
Beneficjenci Beneficjenci Beneficjenci Beneficjenci

Wskaniki kluczowe z listy Komisji Europejskiej, na podstawie: Nowy okres programowania 2007-2013. Przewodnik po metodach ewaluacji: Wskaniki monitoringu i ewaluacji. Dokument roboczy nr 2. Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna: Polityka Regionalna, sierpie 2006 r.
Komplementarno osi priorytetowej z innymi osiami/ programami: O priorytetowa jest komplementarna z: Dziaaniami podejmowanymi w ramach 1, 2, 3, 4, 5 i 6 osi priorytetowej niniejszego programu, Programem Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko O priorytetowa II. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi, O priorytetowa XII. Kultura i dziedzictwo kulturowe, Program Operacyjny Kapita Ludzki - Priorytet VI. Rynek pracy otwarty dla wszystkich oraz Priorytet VII. Promocja integracji spoecznej, Programem Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka O priorytetowa VI. Polska gospodarka na rynku midzynarodowym, Programem Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013: O.1. Poprawa konkurencyjnoci sektora rolnego i lenego: Zwikszanie wartoci dodanej podstawowej produkcji rolnej i lenej; O 3. Jako ycia na obszarach wiejskich i rnicowanie gospodarki wiejskiej: Odnowa i rozwj wsi; O 4. LEADER: Wdraanie lokalnych strategii rozwoju. Linia demarkacyjna: 1. Inne osie priorytetowe niniejszego programu: W ramach osi priorytetowych 1, 2, 3, 4, 5 i 6 Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego realizowane bd przedsiwzicia dotyczce rnych rodzajw infrastruktury.
119
W niniejszej osi RPO realizowane bd przedsiwzicia majce charakter kompleksowych, zintegrowanych projektw dotyczcych terenw wymagajcych rewitalizacji oraz zmarginalizowanych gospodarczo. 2. Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko: W ramach tego programu przewidziano wsparcie dotyczce ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym oraz suce przywracaniu terenom zdegradowanym wartoci przyrodniczej. W programie tym realizowane bd projekty wikszej skali finansowej. W niniejszej osi RPO realizowane bd w zakresie dziedzictwa kulturowego przedsiwzicia o znaczeniu regionalnym i lokalnym, a w zakresie przywracania terenom zdegradowanym wartoci przyrodniczej projekty o skali finansowej mniejszej ni w Programie Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko. 3. Program Operacyjny Kapita Ludzki: Demarkacj pomidzy RPO a Programem Operacyjnym Kapita Ludzki ustalono biorc pod uwag przedmiot projektu. W Programie Operacyjnym Kapita Ludzki przewidziano promocj i wspieranie inicjatyw zmierzajcych do tworzenia nowych miejsc pracy, w szczeglnoci w odniesieniu do tych grup osb, ktre dowiadczaj najwikszych trudnoci zwizanych z wejciem i utrzymaniem si na rynku pracy. Pomoc udzielana bdzie rwnie publicznym i niepublicznym podmiotom wiadczcym usugi na rzecz aktywizacji zawodowej i integracji spoecznej. Ponadto przewidziano wsparcie na rzecz mieszkacw obszarw wiejskich ukierunkowane na rozwj przedsibiorczoci, podnoszenie zdolnoci do zatrudnienia, zwikszenie mobilnoci zawodowej i przestrzennej, wyrwnywanie szans w dostpie do edukacji i rynku pracy, podniesienie poziomu wyksztacenia mieszkacw obszarw wiejskich, a zwaszcza pozarolniczych umiejtnoci zawodowych oraz zwikszenie dostpu do podstawowych usug publicznych i spoecznych. W ramach niniejszej osi RPO w tym jej zakresie, w ktrym projekty wynikay bd z lokalnych programw rewitalizacji moliwe bdzie uzyskania wsparcia dla realizacji przedsiwzi sucych zwikszeniu aktywnoci spoecznoci zamieszkujcych obszary poddane rewitalizacji w tworzeniu i wdraaniu tego dokumentu. Poniesione przed zoeniem wniosku wydatki zwizane z angaowaniem lokalnej spoecznoci w przygotowanie lokalnego programu rewitalizacji bd mogy by wczone do projektu w ramach niniejszej osi RPO. Wspomniane przedsiwzicia musz by niezbdne dla pomylnej realizacji projektu infrastrukturalnego oraz bezporednio z nim powizane. W ramach Programu Operacyjnego Kapita Ludzki nie przewidziano wsparcia sucego aktywizacji lokalnych spoecznoci w zakresie przygotowania i wdraania lokalnych programw rewitalizacji. 4. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka: W ramach programu przewidziano wspieranie prac studyjno koncepcyjnych dotyczcych przygotowania terenw inwestycyjnych o znacznej powierzchni dla projektw od podstaw. W niniejszej osi RPO w przedstawionym zakresie realizowane bd przedsiwzicia lokalne o mniejszej skali. 5. Program Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013: Demarkacj pomidzy RPO a dziaaniem Odnowa i rozwj wsi Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013 ustalono biorc pod uwag zakres terytorialny
120
projektu oraz jego wielko. W ramach Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013 moliwe jest realizowanie projektw na obszarach wiejskich i w maych miastach, dotyczcych publicznej infrastruktury zwizanej z rozwojem funkcji turystycznych, sportowych i spoeczno-kulturalnych oraz obiektw sucych promocji obszarw wiejskich. W programie tym przewidziano rwnie odnawianie, eksponowanie lub konserwacj lokalnych pomnikw historycznych, budynkw bdcych zabytkami lub miejsc pamici. W ramach niniejszej osi RPO moliwe bdzie realizowanie kompleksowych, zintegrowanych przedsiwzi o wikszej skali finansowej dotyczcych obszarw zmarginalizowanych gospodarczo oraz rewitalizacji miast i obszarw zdegradowanych. W przypadku dziaania Zwikszanie wartoci dodanej podstawowej produkcji rolnej i lenej Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013 demarkacj pomidzy nimi, a RPO ustalono biorc pod uwag kryterium podmiotowe. W ramach dziaania Zwikszanie wartoci dodanej podstawowej produkcji rolnej i lenej Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013 realizowane bd projekty zwizane z modernizacj lub budow zakadw przetwrstwa produktw rolnych lub infrastruktury handlu hurtowego produktami rolnymi. W powyszym zakresie wspierane bd inwestycje, ktrych celem jest poprawa oglnych wynikw przedsibiorstw, warunkw ochrony rodowiska, czy te dostosowanie do nowowprowadzonych norm wsplnotowych. W ramach niniejszej osi priorytetowej RPO nie przewiduje si realizacji projektw przez podmioty wykonujce dziaalno w zakresie przetwrstwa lub wprowadzania do obrotu produktw rolnych. Kryterium podmiotowe obok zwizanego z zakresem terytorialnym projektu i finansowego stanowi bdzie rwnie podstaw demarkacji pomidzy RPO, a dziaaniem Wdraanie lokalnych strategii rozwoju Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013. W ramach wskazanego dziaania udzielane bdzie wsparcie projektom kwalifikujcym si do dziaa Osi 3. tego programu tj. Rnicowanie w kierunku dziaalnoci nierolniczej, Tworzenie i rozwj mikroprzedsibiorstw, Odnowa i rozwj wsi, a take tzw. maym projektom, ktre nie mieszcz si w tej osi, ale przyczyniaj si do osignicia jej celw. W niniejszej osi RPO nie przewiduje si delegowania uprawnie w zakresie udzielania dotacji na inne podmioty np. Lokalne Grupy Dziaania. Ponadto w ramach niniejszej osi RPO nie przewiduje si wsparcia beneficjentw dziaa Rnicowanie w kierunku dziaalnoci nierolniczej oraz Tworzenie i rozwj mikroprzedsibiorstw, tj. rolnikw, domownikw i maonkw rolnikw oraz mikroprzedsibiorcw. Z kolei w przypadku dziaania Odnowa i rozwj wsi zastosowane zostanie kryterium zakresu terytorialnego projektu i finansowe. W niniejszej osi RPO realizowane bd projekty o wikszej skali finansowej w przypadku obszarw objtych dziaaniem Odnowa i rozwj wsi. Przewidywane finansowanie krzyowe Tak Rewitalizacja nie ogranicza si jedynie do dziaa technicznych, lecz posiada rwnie wymiar spoeczny i gospodarczy. Skuteczne przywracanie aktywnoci na obszarach przeywajcych problemy strukturalne wymaga uwzgldnienia wszystkich, cile ze sob powizanych aspektw. Z tego powodu przedsiwziciom technicznym w ramach niniejszej osi priorytetowej, towarzyszy bd dziaania suce aktywizacji spoecznoci zamieszkujcych obszary poddane rewitalizacji.
121
Poziom finansowania krzyowego zgodnie z art. 34, ust. 2 Rozporzdzenia (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiajcego przepisy oglne dotyczce Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spoecznego oraz Funduszu Spjnoci i uchylajcego rozporzdzenie (WE) nr 1260/1999 nie przekroczy 10% finansowania wsplnotowego niniejszej osi priorytetowej.
122
O priorytetowa 8. Pomoc techniczna Celem nadrzdnym osi priorytetowej jest: Efektywna realizacja Podkarpackiego. Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa
Realizacja tego celu bdzie nastpowa poprzez cele szczegowe: umoliwienie sprawnego funkcjonowania systemu realizacji programu oraz zapewnienie cigoci procesu programowania, upowszechnienie informacji o dostpnym wsparciu w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego oraz promocja efektw programu, zagwarantowanie prawidowego przygotowania projektw w celu ulepszenia ich wdraania, pene uczestnictwo w jednolitym komputerowym systemie monitoringu. Opis osi priorytetowej: Wielko rodkw finansowych pochodzcych z funduszy strukturalnych, moliwych do pozyskania w latach 2007-2013, kilkakrotnie przewysza alokacj dostpn dla wojewdztwa w okresie planistycznym 2004-2006. Absorpcja tak duych rodkw wymaga bdzie znacznych nakadw finansowych na zapewnienie sprawnego systemu zarzdzania, wdraania, monitorowania, informowania i promocji oraz kontroli i oceny pomocy strukturalnej. Ze wzgldu na rozszerzenie kompetencji i zada realizowanych na poziomie wojewdztwa w zakresie zarzdzania oraz wdraania konieczne bdzie rozbudowanie systemu instytucjonalnego, zwizane m.in. z zaangaowaniem dodatkowych kadr o odpowiednich kwalifikacjach. W tym celu wsparcie udzielone bdzie na wzmocnienie potencjau administracyjnego poprzez m.in.: finansowanie zatrudnienia oraz stworzenie i wdroenie systemu motywacji pacowych i pozapacowych dla pracownikw uczestniczcych w realizacji RPO WP, podnoszenie kwalifikacji zawodowych personelu obsugujcego program na poziomie Instytucji Zarzdzajcej oraz innych instytucji zaangaowanych w jego wdraanie. Dziki wsparciu finansowemu z pomocy technicznej moliwy bdzie wzrost wynagrodze, pozwalajcy na zmniejszenie rotacji pracownikw oraz zwikszenie zatrudnienia niezbdnego do sprawnego dziaania instytucji zaangaowanych we wdraanie RPO WP. Konieczne bdzie rwnie zapewnienie pracownikom odpowiednich warunkw technicznych umoliwiajcych sprawne i efektywne wykonywanie obowizkw. Zatem wsparcie udzielone zostanie na: sprzt komputerowy wraz z oprogramowaniem, sprzt (m.in.: telekomunikacyjny i audiowizualny) oraz wyposaenie biurowe, zakup literatury fachowej, zapewnienie rodkw transportu, umoliwienie dostpu do internetu, zapewnienie przestrzeni biurowej niezbdna adaptacja pomieszcze (jeli suy wypenianiu zada niezbdnych do realizacji operacji funduszy strukturalnych), koszty najmu i koszty bezporednio zwizane z najmem przestrzeni biurowej koniecznej do zarzdzania i wdraania Funduszy Strukturalnych,
123
archiwizacj dokumentw zwizanych z realizacj programu, wydatki zwizane z funkcjonowaniem Komitetu Monitorujcego, wydatki zwizane z kontrol i monitoringiem, wydatki zwizane z informacj i promocj Programu, wydatki zwizane z ocen projektw, sfinansowanie pomocy ekspertw zewntrznych, ewaluacj Programu, sporzdzenie ocen, bada, ktre bd potrzebne Instytucji Zarzdzajcej, dokonywanie ocen innowacyjnych dziaa i wymian najlepszych praktyk z innymi regionami (np.: w ramach inicjatywy Regiony na rzecz zmian gospodarczych), budow i utrzymanie lokalnego systemu informatycznego monitoringu i kontroli, realizacj zamknicia pomocy wdraanej w ramach Programu, wydatki na przygotowanie do przyszych interwencji strukturalnych.
Wsparcia wymaga bd rwnie potencjalni i ostateczni beneficjenci RPO WP w zakresie ich zdolnoci absorpcyjnych. Odpowiednia ilo dobrych projektw, ktre w poprawny sposb zostan zrealizowane, zapewni osignicie celw programu. Obok dziaa kierowanych do szerokiego grona odbiorcw zainteresowanych korzystaniem z pomocy przewidzianej w RPO WP oraz podmiotw, ktrym taka pomoc zostaa ju przyznana, niezbdne bdzie zaangaowanie rodkw dostpnych w ramach niniejszej osi na przygotowanie projektw wraz z wymagan dokumentacj. Wielokrotne zwikszenie kierowanego do regionu strumienia rodkw pochodzcych z budetu Unii Europejskiej wymaga take podniesienia wiadomoci spoecznej na temat jej roli w rozwoju wojewdztwa. Podejmowane w tym celu akcje promocyjne i informacyjne suy bd popularyzowaniu programu wspfinansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz upowszechnianiu jego efektw. Przedsiwzicia promocyjne, informacyjne i szkoleniowe zostan zawarte w planie komunikacji RPO WP, ktry zostanie przyjty przez Zarzd Wojewdztwa Podkarpackiego. Szczegowy opis tych dziaa zosta zawarty w punkcie Informacja i promocja. Zagwarantowane zostan dostateczne rodki na spenienie wymaga dotyczcych ewaluacji, wymogw odnoszcych si do informacji i promocji, monitorowania, prawidowego przygotowania projektw oraz popraw funkcjonowania procedur zamwie publicznych. Dowiadczenia gromadzone podczas realizacji RPO WP w ramach penego siedmioletniego okresu planistycznego, a take osignite dziki niemu efekty, powinny zosta wykorzystane w kolejnej perspektywie finansowej po roku 2013. Dla zapewnienia cigoci programowania, w ramach niniejszej osi wspfinansowane bdzie przygotowanie dokumentw programowych na kolejny okres planistyczny, a take proces ich konsultacji. Uzyskanie odpowiednich zdolnoci administracyjnych w zakresie zarzdzania programem oraz przygotowania i realizacji projektw, a take stworzenie pozytywnego klimatu wok funduszy strukturalnych to podstawowe warunki osignicia celw RPO WP. Kategorie interwencji: 85, 86. Odniesienie do regionalnych dokumentw strategicznych: O priorytetowa jest zgodna z nastpujcymi regionalnymi dokumentami strategicznymi: Strategi rozwoju wojewdztwa podkarpackiego na lata 2007-2020: Obszar strategiczny 7. Kapita spoeczny,
124
Priorytet 4. Wspieranie rozwoju spoeczestwa obywatelskiego, Kierunek dziaania 3. Wspieranie instytucjonalnego rozwoju administracji samorzdowej oraz organizacji pozarzdowych. Gwne grupy beneficjentw osi priorytetowej: Instytucja Zarzdzajca Regionalnym Programem Podkarpackiego. Wskaniki:
Lp. Nazwa wskanika Jednostki miary
Operacyjnym
Wojewdztwa
Warto Warto Warto Warto w roku w roku Czstotliwo rdo w roku w roku pomiaru danych docelowym 2015 (cel bazowym 2010 2013 dodatkowy Wskaniki produktu
0 0 0 0 0 0 0 5 100 10 100 12 130 900 14 100 25 100 24 130 1800 27 100 50 100 30 130 2 250 rocznie rocznie rocznie rocznie rocznie rocznie rocznie IZ IZ IZ IZ IZ IZ IZ
1. 2. 3. 4. 5. 1. 2.
Liczba projektw zrealizowanych w ramach osi priorytetowej Liczba pracownikw, ktrych wynagrodzenia s refundowane w ramach pomocy technicznej Liczba projektw, ktre uzyskay wsparcie na etapie ich przygotowania Liczba zakupionego sprztu komputerowego Liczba szkole i konferencji dla beneficjentw Programu Liczba osb zaangaowanych we wdraanie Programu Liczba osb uczestniczcych w zorganizowanych szkoleniach i konferencjach Udzia projektw, ktre pozytywnie przeszy ocen formaln w stosunku do wszystkich zoonych projektw w ramach Programu
szt os. szt szt. szt os. os.
Wskaniki rezultatu
3.
70
75
75
rocznie
IZ
Komplementarno osi priorytetowej z innymi programami: O priorytetowa jest komplementarna z Programem Operacyjnym Pomoc Techniczna. Linia demarkacyjna. Wsparcie przewidziane do realizacji w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna (PO PT) wykazuje komplementarno z zakresem wsparcia w ramach Osi priorytetowej 8 Pomoc Techniczna RPO WP. Komplementarno odnosi si przede wszystkim do wsparcia w zakresie zatrudnienia, podnoszenia kwalifikacji, zakupu wyposaenia, sprztu i materiaw biurowych, ewaluacji, promocji i informacji. Wsparcie realizowane w ramach Osi priorytetowej 8 Pomoc Techniczna RPO WP obejmuje Instytucj Zarzdzajc. Instytucja ta nie jest objta wsparciem w ramach PO PT. Przewidywane finansowanie krzyowe Nie dotyczy.
125
KOMPLEMENTARNO Z PROGRAMAMI WSPFINANSOWANYMI Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROLNEGO NA RZECZ ROZWOJU OBSZARW WIEJSKICH I EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU RYBOWSTWA
7. Komplementarno z programami wspfinansowanymi z Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarw Wiejskich i Europejskiego Funduszu Rybowstwa RPO WP jest jednym z kilku programw wspfinansowanych z funduszy udzielajcych pomocy w ramach polityki spjnoci, ktre dostpne bd dla Podkarpacia. rodki na realizacj wskazanej polityki pochodzi bd z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spoecznego oraz Funduszu Spjnoci. Obok nich wojewdztwo korzysta bdzie rwnie ze rodkw Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarw Wiejskich (EFRROW) i Europejskiego Funduszu Rybowstwa (EFR). W tej sytuacji konieczne jest zapewnienie komplementarnoci pomidzy instrumentami polityki spjnoci, Wsplnej Polityki Rolnej oraz Wsplnej Polityki Rybackiej. Priorytety przewidziane do realizacji w ramach niniejszego programu uzupeniaj si z wspfinansowanym z EFRROW Programem Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 20072013 oraz wspfinansowanym z EFR Programem Operacyjnym "Zrwnowaony rozwj sektora rybowstwa i przybrzenych obszarw rybackich na lata 2007-2013" w nastpujcy sposb: O priorytetowa 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka jest komplementarna: w ramach PROW z: Osi 1. Poprawa konkurencyjnoci sektora rolnego i lenego, Zwikszenie wartoci dodanej podstawowej produkcji rolnej i lenej Dziaania informacyjne i promocyjne Osi 3. Jako ycia na obszarach wiejskich i rnicowanie gospodarki wiejskiej, Rnicowanie w kierunku dziaalnoci nierolniczej, Tworzenie i rozwj mikroprzedsibiorstw, Osi 4. Leader Wdraanie lokalnych strategii rozwoju w ramach PO "Zrwnowaony rozwj sektora rybowstwa ..." z: Priorytetem 2. Akwakultura, Przetwrstwo i obrt produktami rybactwa, Priorytetem 3. Dziaania suce wsplnemu interesowi,
O priorytetowa 2. Infrastruktura techniczna jest komplementarna: w ramach PROW z: Osi 1. Poprawa konkurencyjnoci sektora rolnego i lenego: Poprawianie i rozwijanie infrastruktury zwizanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i lenictwa, Osia 3. Jako ycia na obszarach wiejskich i rnicowanie gospodarki wiejskiej: Podstawowe usugi dla gospodarki i ludnoci wiejskiej. w ramach PO "Zrwnowaony rozwj sektora rybowstwa ..." z: Priorytetem 3. rodki suce wsplnemu interesowi: Porty rybackie, miejsca wyadunku i przystanie. O priorytetowa 3. Spoeczestwo informacyjne jest komplementarna w ramach PROW z: Osi 4. Leader: Wdraanie Lokalnych Strategii Rozwoju. O priorytetowa 4. Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom jest komplementarna: w ramach PROW z: Osi 1. Poprawa konkurencyjnoci sektora rolnego i lenego: Zwikszanie wartoci dodanej podstawowej produkcji rolnej i lenej,
126
KOMPLEMENTARNO Z PROGRAMAMI WSPFINANSOWANYMI Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROLNEGO NA RZECZ ROZWOJU OBSZARW WIEJSKICH I EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU RYBOWSTWA
Poprawianie i rozwijanie infrastruktury zwizanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i lenictwa, Grupy producentw rolnych, Osi 2. Poprawa rodowiska naturalnego i obszarw wiejskich: Odtwarzanie potencjau produkcji lenej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentw zapobiegawczych, Osi 3. Jako ycia na obszarach wiejskich i rnicowanie gospodarki wiejskiej: Podstawowe usugi dla gospodarki i ludnoci wiejskiej, Osi 4. Leader: Wdraanie Lokalnych Strategii Rozwoju. w ramach PO "Zrwnowaony rozwj sektora rybowstwa ..." z: Priorytetem 3.rodki suce wsplnemu interesowi Ochrona i rozwj fauny i flory wodnej. O priorytetowa 5. Infrastruktura publiczna jest komplementarna w ramach PROW z: Osi 3. Jako ycia na obszarach wiejskich i rnicowanie gospodarki wiejskiej Odnowa i rozwj wsi, Osi 4. Leader: Wdraanie Lokalnych Strategii Rozwoju. O priorytetowa 6. Turystyka i kultura jest komplementarna: w ramach PROW z: Osi 3. Jako ycia na obszarach wiejskich i rnicowanie gospodarki wiejskiej, Rnicowanie w kierunku dziaalnoci nierolniczej, Tworzenie i rozwj mikroprzedsibiorstw, Odnowa i rozwj wsi; Osi 4. Leader: Wdraanie lokalnych strategii rozwoju. w ramach PO "Zrwnowaony rozwj sektora rybowstwa ..." z: Priorytetem 4. Zrwnowaony rozwj obszarw zalenych od rybactwa Zrwnowaony rozwj obszarw zalenych od rybactwa. O priorytetowa 7. Spjno wewntrzregionalna jest komplementarna w ramach PROW z: O.1. Poprawa konkurencyjnoci sektora rolnego i lenego: Zwikszanie wartoci dodanej podstawowej produkcji rolnej i lenej; O 3. Jako ycia na obszarach wiejskich i rnicowanie gospodarki wiejskiej: Odnowa i rozwj wsi; O 4. LEADER: Wdraanie lokalnych strategii rozwoju. Zgodnie z Rozporzdzeniem (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiajcym przepisy oglne dotyczce Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spoecznego oraz Funduszu Spjnoci i uchylajcym rozporzdzenie (WE) nr 1260/1999 w ramach RPO WP podejmowane bd uzupeniajce dziaania wykraczajce poza zakres interwencji EFRROW oraz EFR.
127
SZACUNKOWY PLAN FINANSOWY
8.
RPO WP bdzie realizowany przy zaangaowaniu rodkw Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w wysokoci 1 136,3 mln euro. Zgodnie z algorytmem przyjtym w NSRO z 10 maja 2007 r. warto rodkw EFRR przeznaczona na realizacj RPO WP wynosi 6,86% cakowitej alokacji tego funduszu przeznaczonej na finansowanie 16 RPO. Wkad EFRR przyjto w odniesieniu do publicznych wydatkw kwalifikowanych. Wielko rodkw prywatnych przewidzianych w realizacji programu zostaa wstpnie oszacowana na poziomie 127,3 mln euro, za krajowych rodkw publicznych zaangaowanych w realizacj programu na poziomie 208,27 mln euro. Zgodnie z wymogami projektu rozporzdzenia KE ustanawiajcego zasady wdraania Rozporzdzenia oglnego opracowano: tabel finansow dla programu operacyjnego w podziale na lata (euro), tabel finansow w podziale na priorytety oraz rda finansowania (euro), tabel podziau wedug kategorii, zaprogramowanego wykorzystania wkadu funduszy w program operacyjny (euro).
Tab. 17. Tabela finansowa w podziale na lata (euro).
Lata
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

1
Fundusz Spjnoci
2 -
Ogem
3=1+2
159 295 364 163 025 567 166 731 209 164 556 152 161 483 379 158 508 614 162 707 538
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2007-2013
159 295 364 163 025 567 166 731 209 164 556 152 161 483 379 158 508 614 162 707 538
1 136 307 823
1 136 307 823
128
Tab. 18. Tabela finansowa w podziale na osie priorytetowe oraz rda finansowania ( euro). Indykatywny podzia wkadu krajowego Finansowanie Poziom Krajowy Krajowe ogem wspfinansowania rodki rodki publiczne prywatne 3 64 170 596 60 191 162 11 997 806 30 078 736 21 255 640 6 542 010 14 036 744 0 208 272 694 4 5=1+2 352 810 629 401 274 409 79 985 376 200 524 910 141 704 269 43 613 398 93 578 291 31 089 235 1 344 580 517 6=1/5 81,81% 85% 85% 85% 85% 85% 85% 100% 84,51% Dla celw informacyjnych Wkad EBI 7 Inne rda finansowania 8 67 283 209 15 039 368 15 039 369 12 532 807 8 856 517 2 725 837 5 848 643 0 127 325 750
Osie priorytetowe
Wkad wsplnotowy
Wkad krajowy
1 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka 2. Infrastruktura techniczna 3. Spoeczestwo informacyjne 4. Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom 5. Infrastruktura publiczna 6. Turystyka i kultura 7. Spjno wewntrzregionalna 8. Pomoc techniczna Ogem 288 640 033 341 083 247 67 987 570 170 446 174 120 448 629 37 071 388 79 541 547 31 089 235 1 136 307 823
2=3+4 64 170 596 60 191 162 11 997 806 30 078 736 21 255 640 6 542 010 14 036 744 0 208 272 694
129
Tab. 19. Indykatywny podzia, wedug kategorii, zaprogramowanego wykorzystania wkadu EFRR w RPO WP (euro).
Kwestie priorytetowe Kod 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 13 14 15 16 18 23 24 25 26 28 29 33 35 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 75 76 77 78 79 80 85 86 Suma Kwota 7 499 632 56 588 867 14 317 479 7 499 632 39 163 653 16 760 540 7 499 632 60 337 945 50 457 009 8 158 508 12 917 638 46 911 424 18 436 594 8 380 270 48 597 613 17 082 797 180 400 230 2 399 932 10 014 054 6 185 151 4 712 496 23 562 479 3 258 658 3 258 658 3 956 942 3 956 942 9 775 974 9 310 453 9 775 974 17 017 346 30 796 215 47 124 958 3 258 658 4 775 220 20 453 541 2 735 320 3 976 168 52 667 868 11 249 447 1 908 997 5 988 797 15 072 420 8 454 130 1 908 997 6 817 847 42 895 620 60 906 099 19 771 756 5 931 527 16 192 386 32 439 315 1 698 780 27 607 587 3 481 648 1 136 307 823 Kod 01 02 Forma finansowania Kwota 1 120 227 283 16 080 540 Kod 01 05 00 Terytorium Kwota 552 609 294 552 609 294 31 089 235
Suma
1 136 307 823
Suma
1 136 307 823
130
SYSTEM REALIZACJI PROGRAMU
9. 9.1.
PRZEPISY WYKONAWCZE Koordynacja
Koordynacja na poziomie NSRO - Minister waciwy do spraw rozwoju regionalnego Minister waciwy do spraw rozwoju regionalnego prowadzi nadzr nad prawidowym funkcjonowaniem systemu realizacji NSRO, a take odpowiada za prowadzenie bada ewaluacyjnych na poziomie NSRO, w tym bada horyzontalnych oraz bada uzupeniajcych i bada ad hoc, wynikajcych z monitorowania realizacji NSRO. Komitet Koordynujcy NSRO powoa grup robocz, zoon z przedstawicieli wszystkich instytucji zarzdzajcych programami finansowanymi ze rodkw EFRR, EFS, EFRROW i EFR. Zadaniem powyszej grupy roboczej bdzie opracowanie propozycji mechanizmw kontroli krzyowej dla inwestycji wspieranych w ramach poszczeglnych programw (np. odpowiednie pytania we wnioskach o dofinansowanie, kontrole na prbie projektw, wsplny dostp do baz danych). Celem ww. dziaa bdzie unikanie podwjnego finansowania projektw i zagwarantowanie przestrzegania ustalonej linii demarkacyjnej. Koordynacja 16 Regionalnych Programw Operacyjnych Instytucja Koordynujca Regionalne Programy Operacyjne Funkcj Instytucji Koordynujcej RPO (IK RPO) peni bdzie Minister waciwy do spraw rozwoju regionalnego obsugiwany w przedmiotowym zakresie przez Departament Koordynacji Programw Regionalnych (DPR) w ramach MRR. Instytucja Koordynujca RPO odpowiedzialna jest w szczeglnoci za: weryfikacj regionalnych programw operacyjnych pod wzgldem ich zgodnoci z NSRO; negocjowanie regionalnych programw operacyjnych z KE we wsppracy z instytucjami zarzdzajcymi RPO; zapewnienie spjnoci stosowanych wytycznych; monitorowanie efektw wdraania RPO w regionach (analizy porwnawcze).
Wzajemne relacje oraz szczegowy zakres obowizkw i podzia zada pomidzy Instytucj Koordynujc RPO a Instytucj Zarzdzajc RPO Wojewdztwa Podkarpackiego zostan okrelone w porozumieniu zawartym midzy tymi instytucjami.
131
Schemat organizacyjny wskazujcy rozmieszczenie Instytucji Zarzdzajcych RPO WP, Instytucji Koordynujcej RPO WP, Instytucji Certyfikujcej i Instytucji Audytowej oraz instytucji odpowiedzialnej za otrzymywanie patnoci z KE
Zarzd Wojewdztwa
Minister Rozwoju Regionalnego
Wojewoda Podkarpacki
Minister Finansw
Departament penicy funkcj zarzdzajc Departamenty penice funkcj wdraajc RPO WP Departament penicy funkcj obsugi finansowej RPO WP Departamenty wspomagajce wdraanie RPO WP
Podsekretarz Stanu
Dyrektor Generalny
Dyrektor Generalny
Departament penicy funkcj Instytucji Koordynujcej RPO
Departament penicy funkcj Instytucji Certyfikujcej
Komrka penica funkcj Instytucji Poredniczcej w Certyfikacji w ramach RPO WP
Podsekretarz Stanu Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej
Podsekretarz Stanu
Departament penicy funkcj Instytucji Audytowej
Departament penicy funkcj Instytucji odpowiedzialnej za otrzymywanie patnoci z KE
Urzd Kontroli Skarbowej w Rzeszowie
132
9.2. Zarzdzanie Regionalnym Podkarpackiego
Programem
Operacyjnym
Wojewdztwa
Instytucja Zarzdzajca RPO WP Zarzd Wojewdztwa
Funkcj Instytucji Zarzdzajcej Regionalnym Programem Operacyjnym dla Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 - 2013 peni Zarzd Wojewdztwa Podkarpackiego. Instytucja zarzdzajca, zgodnie z art. 60 rozporzdzenia Rady nr 1083/2006, jest odpowiedzialna za zarzdzanie regionalnym programem operacyjnym i jego realizacj zgodnie z zasad naleytego zarzdzania finansami, a w szczeglnoci za: zapewnienie, e operacje s wybierane do finansowania zgodnie z kryteriami majcymi zastosowanie do regionalnego programu operacyjnego oraz e speniaj one majce zastosowanie zasady wsplnotowe i krajowe przez cay okres ich realizacji; weryfikacj, e wspfinansowane towary i usugi s dostarczone oraz e wydatki zadeklarowane przez beneficjentw na operacje zostay rzeczywicie poniesione i s zgodne z zasadami wsplnotowymi i krajowymi; zapewnienie istnienia informatycznego systemu rejestracji i przechowywania zapisw ksigowych dla kadej operacji w ramach regionalnego programu operacyjnego oraz zapewnienie, e dane na temat realizacji, niezbdne do celw zarzdzania finansowego, monitorowania, weryfikacji, audytu i oceny s gromadzone; zapewnienie utrzymywania przez beneficjentw i inne podmioty uczestniczce w realizacji operacji odrbnego systemu ksigowego albo odpowiedniego kodu ksigowego dla wszystkich transakcji zwizanych z operacj, bez uszczerbku dla krajowych zasad ksigowych; zapewnienie, e ocena regionalnego programu operacyjnego, o ktrej mowa w art. 48 ust. 3 rozporzdzenia Rady nr 1083/2006 jest prowadzona zgodnie z art. 47 ww. rozporzdzenia; ustanowienie procedur dla zapewnienia, e wszystkie dokumenty dotyczce wydatkw i audytw, wymagane do zapewnienia waciwej cieki audytu, s przechowywane zgodnie z wymogami art. 90 rozporzdzenia Rady nr 1083/2006; zapewnienie otrzymywania przez instytucj certyfikujc wszystkich niezbdnych informacji o procedurach i weryfikacjach prowadzonych w odniesieniu do wydatkw na potrzeby powiadczania; kierowanie prac komitetu monitorujcego i dostarczanie mu dokumentacji wymaganej w celu umoliwienia monitorowania jakociowego realizacji programu operacyjnego w wietle jego szczegowych celw; opracowanie i przedkadanie Komisji rocznych i kocowych sprawozda z realizacji, po ich uprzednim zatwierdzeniu przez komitet monitorujcy; zapewnianie przestrzegania wymogw w zakresie informacji i promocji ustanowionych w art. 69 rozporzdzenia Rady nr 1083/2006; dostarczanie Komisji Europejskiej informacji umoliwiajcych jej dokonanie oceny duych projektw. Instytucja Zarzdzajca RPO WP moe zleci wykonywanie czci swoich zada o charakterze zarzdczym lub operacyjnym do innych podmiotw. Dokonujc delegacji, Instytucja Zarzdzajca RPO WP zachowuje jednak cakowit odpowiedzialno za cao realizacji RPO. Instytucj Zarzdzajc, na mocy ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, jest Zarzd Wojewdztwa Podkarpackiego. Zgodnie z regulaminem organizacyjnym, uchwalonym przez Zarzd Wojewdztwa Podkarpackiego,
133
obowizki Instytucji Zarzdzajcej peni nastpujce jednostki organizacyjne w ramach Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Podkarpackiego: Departament Rozwoju Regionalnego (funkcja zarzdzajc), Departament Wspierania Przedsibiorczoci (funkcja wdraajc), Departament Wdraania Projektw Infrastrukturalnych Regionalnego Programu Operacyjnego (funkcja wdraajc), Departament Budetu i Finansw (funkcja obsugi finansowej), Departament Organizacyjny (funkcj wspomagajca wdraanie RPO WP), Gabinet Marszaka (funkcj wspomagajca wdraanie RPO WP), Departament Rolnictwa i rodowiska (funkcj wspomagajc wdraanie RPO WP).
134
Schemat instytucjonalny RPO Wojewdztwa Podkarpackiego
Komisja Europejska
Instytucja Koordynujca RPO WP w MRR Zarzd Wojewdztwa Podkarpackiego Instytucja Zarzdzajca RPO WP
O priorytetowa 1 Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka
O priorytetowa 2 Infrastruktura techniczna
O priorytetowa 3 Spoeczestwo informacyjne
O priorytetowa 4 Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom
O priorytetowa 5 Infrastruktura publiczna
O priorytetowa 6 Turystyka i kultura
O priorytetowa 7 Spjno
wewntrzregionalna
O priorytetowa 8 Pomoc techniczna
beneficjent
beneficjent
beneficjent
beneficjent
beneficjent
beneficjent
beneficjent
beneficjent
135
Instytucja Poredniczca
Zarzd Wojewdztwa Podkarpackiego jako Instytucja Zarzdzajca nie zdecydowa o powierzeniu zada Instytucji Poredniczcej II stopnia. Instytucja Certyfikujca Zgodnie z art. 35 ust. 2 pkt z ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, Minister waciwy ds. rozwoju regionalnego certyfikuje Komisji Europejskiej prawidowo poniesienia wydatkw w ramach programw operacyjnych. Instytucja Certyfikujca, to komrka organizacyjna utworzona zarzdzeniem ministra waciwego do spraw rozwoju regionalnego w sprawie ustalenia regulaminu organizacyjnego Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, odpowiedzialna za certyfikacj wydatkw ponoszonych w ramach EFRR/EFS/FS, ktra w zakresie realizowanych zada jest komrk niezalen od komrek wykonujcych funkcje instytucji zarzdzajcych poszczeglnymi programami operacyjnymi, wchodzcych w skad odrbnych pionw podlegych innym Czonkom Kierownictwa Ministerstwa. Czonek Kierownictwa MRR nadzorujcy Instytucj Certyfikujc podlega bezporednio Ministrowi Rozwoju Regionalnego i podejmuje w sposb niezaleny decyzje w zakresie dokonywania oraz wstrzymywania procesu powiadczania deklaracji wydatkw oraz wnioskw o patno do Komisji Europejskiej. Obecnie funkcje Instytucji Certyfikujcej peni Departament Instytucji Certyfikujcej. Instytucja Certyfikujca programu operacyjnego odpowiada w szczeglnoci za: opracowanie i przedoenie Komisji powiadczonych deklaracji wydatkw i wnioskw o patno; powiadczanie, e deklaracja wydatkw jest dokadna, wynika z wiarygodnych systemw ksigowych i jest oparta na weryfikowalnej dokumentacji uzupeniajcej; powiadczenie, e zadeklarowane wydatki s zgodne z majcymi zastosowanie zasadami wsplnotowymi i krajowymi oraz zostay poniesione w zwizku z operacjami wybranymi do finansowania zgodnie z kryteriami majcymi zastosowanie do programu i speniaj zasady wsplnotowe i krajowe; zapewnienie, do celw powiadczenia, e otrzymaa od instytucji zarzdzajcej odpowiednie informacje na temat procedur i weryfikacji prowadzonych w zwizku z wydatkami zawartymi w deklaracjach wydatkw; uwzgldnianie, do celw powiadczenia, wynikw wszystkich audytw przeprowadzanych przez instytucj audytow lub na jej odpowiedzialno; utrzymywanie w formie elektronicznej zapisw ksigowych dotyczcych wydatkw zadeklarowanych Komisji; prowadzenie ewidencji kwot podlegajcych procedurze odzyskiwania i kwot wycofanych po anulowaniu caoci lub czci wkadu dla operacji. Kwoty odzyskane s zwracane do budetu oglnego Unii Europejskiej przed zamkniciem programu operacyjnego poprzez potrcenie ich z nastpnej deklaracji wydatkw; uwzgldnianie do celw powiadczenia informacji o wykrytych nieprawidowociach w programie operacyjnym; uwzgldnianie do celw powiadczenia wynikw prowadzonych przez instytucje zarzdzajce kontroli systemowych oraz kontroli wydatkw; opiniowanie do celw powiadczenia wydatkw instrukcji wykonawczych instytucji zarzdzajcych programami operacyjnymi; przeprowadzanie w instytucji zarzdzajcej oraz instytucjach podlegych instytucji zarzdzajcej lub ewentualnie u beneficjenta w zakresie realizacji programu systemowych wizyt sprawdzajcych oraz wizyt sprawdzajcych polegajcych na
136
kontroli wydatkw na podstawie otrzymywanych wnioskw o refundacj od instytucji zarzdzajcych; dokonywanie wizyt sprawdzajcych w Instytucji Poredniczcej w Certyfikacji w zakresie zgodnoci z wymogami systemu certyfikacji RPO.
W ramach Regionalnych Programw Operacyjnych Instytucja Certyfikujca deleguje cz swoich zada w zakresie certyfikacji do Urzdw Wojewdzkich penicych rol Instytucji Poredniczcych w Certyfikacji, przy zachowaniu przez Instytucj Certyfikujc w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego odpowiedzialnoci za delegowane zadania, zgodnie z art. 59 ust 2 rozporzdzenia Rady (WE) nr 1083/2006. Powierzenie wykonywania czci zada instytucji certyfikujcej nastpuje, zgodnie z art. 12 rozporzdzenia Komisji (WE) nr 1828/2006, poprzez zawarcie przez Instytucj Certyfikujc w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego z poszczeglnymi Wojewodami pisemnych porozumie, ktre okrelaj zakres powierzanych zada oraz obowizki instytucji, do ktrych zadania s delegowane. Komrki w Urzdach Wojewdzkich, ktre obsuguj Wojewod w zakresie delegowanych zada, s funkcjonalnie niezalene od komrek organizacyjnych, wykonujcych zadania delegowane z Instytucji Zarzdzajcych programami operacyjnymi. Do delegowanych zada, naley w szczeglnoci: - otrzymywanie oraz weryfikacja pod wzgldem formalnym i rachunkowym otrzymywanego od Instytucji Zarzdzajcej powiadczenia wydatkw oraz wniosku o patno okresow/kocow dla regionalnego programu operacyjnego; - powiadczanie przed Instytucj Certyfikujc wydatkw dla regionalnego programu operacyjnego, wykazanych przez Instytucj Zarzdzajc w powiadczonym przez ni wniosku o patno okresow/kocow; - przeprowadzanie w imieniu Instytucji Certyfikujcej w instytucji zarzdzajcej oraz instytucjach podlegych Instytucji Zarzdzajcej lub u beneficjenta w zakresie realizacji programu systemowych wizyt sprawdzajcych oraz wizyt sprawdzajcych polegajcych na kontroli wydatkw na podstawie otrzymywanych wnioskw o refundacj od Instytucji Zarzdzajcych; - gromadzenie do celw powiadczenia wydatkw instrukcji wykonawczych Instytucji Zarzdzajcej regionalnym programem operacyjnym; - analizowanie do celw powiadczenia wydatkw otrzymywanych od Instytucji Zarzdzajcej oraz w przypadku delegowania przez instytucj zarzdzajc zada w tym zakresie do instytucji jej podlegych danych zawierajcych informacje o przeprowadzonych przez te instytucje kontrolach systemowych oraz kontrolach wydatkw dotyczcych regionalnego programu operacyjnego; - gromadzenie od Instytucji Zarzdzajcej i uwzgldnianie do celw powiadczenia wydatkw informacji o stwierdzonych nieprawidowociach w zakresie realizacji wydatkw w ramach regionalnego programu operacyjnego; - prowadzenie na podstawie danych otrzymywanych od Instytucji Zarzdzajcej regionalnym programem operacyjnym elektronicznej ewidencji kwot podlegajcych procedurze odzyskiwania i kwot wycofanych po anulowaniu caoci lub czci wkadu dla danej operacji; - monitorowanie zasady n+3/n+2 dla danego regionalnego programu operacyjnego na podstawie danych otrzymywanych od instytucji zarzdzajcej regionalnym programem operacyjnym. Instytucja Audytowa
137
Okrelone w rozporzdzeniu Rady nr 1083/2006 zadania Instytucji Audytowej wykonuje Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej, ktrego funkcj peni sekretarz lub podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansw, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 28 wrzenia 1991 r. o kontroli skarbowej8. Instytucja Audytowa jest niezalena od Instytucji Zarzdzajcej RPO WP, Instytucji Certyfikujcej oraz Instytucji Poredniczcej w Certyfikacji. Zadania Instytucji Audytowej wykonywane s za porednictwem jednostek organizacyjnych kontroli skarbowej podlegych Generalnemu Inspektorowi Kontroli Skarbowej, tj. wyodrbnionej komrki organizacyjnej w Ministerstwie Finansw (obecnie Departament Certyfikacji i Powiadcze rodkw z UE) oraz 16 urzdw kontroli skarbowej umiejscowionych na poziomie wojewdztwa. W przypadku RPO WP Urzd Kontroli Skarbowej w Rzeszowie. W kadym z urzdw kontroli skarbowej zostay utworzone wyodrbnione komrki organizacyjne odpowiedzialne za kontrol rodkw pochodzcych z Unii Europejskiej. Instytucja Audytowa odpowiedzialna jest za og prac zwizanych z wydaniem zapewnienia, e system zarzdzania i kontroli RPO WP spenia wymogi rozporzdzenia Rady (WE) nr 1083/2006, w tym za przygotowanie przed zoeniem pierwszego wniosku o patno okresow, lub nie pniej ni w terminie 12 miesicy od zatwierdzenia RPO WP, sprawozdania zawierajcego wyniki oceny utworzenia systemw i opinii na temat zgodnoci systemu zarzdzania i kontroli RPO WP z art. 58-62 rozporzdzenia. Prace w ramach audytu zgodnoci przeprowadzane s przez Departament Certyfikacji i Powiadcze rodkw z Unii Europejskiej oraz Urzd Kontroli Skarbowej w Rzeszowie, opini podpisuje Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej. Instytucja Audytowa zapewnia, i czynnoci audytowe uwzgldniaj uznane w skali midzynarodowej standardy audytu. Do gwnych zada IA naley w szczeglnoci: 1. zapewnienie prowadzenia audytw w celu weryfikacji skutecznego funkcjonowania systemu zarzdzania i kontroli RPO WP, 2. zapewnienie prowadzenia audytw operacji na podstawie stosownej prby w celu weryfikacji zadeklarowanych wydatkw, 3. przedstawianie KE, w terminie dziewiciu miesicy od zatwierdzenia RPO WP, strategii audytu obejmujcej podmioty, ktre bd przeprowadza audyty, o ktrych mowa w p. 1. i 2., metodologi, ktra zostanie zastosowana, metody doboru prbek danych dla potrzeb audytu operacji oraz indykatywny rozplanowanie audytw w celu zapewnienia przeprowadzenia audytu gwnych podmiotw oraz rwnomiernego rozkadu audytw w caym okresie programowania, 4. do dnia 31 grudnia kadego roku w latach 20082015: a) przedoenie KE rocznego sprawozdania audytowego, przedstawiajcego wyniki audytw przeprowadzonych w okresie poprzednich 12 miesicy, zakoczonym dnia 30 czerwca danego roku, zgodnie ze strategi audytu dla RPO WP oraz informujcego o wszelkich brakach wykrytych w systemie zarzdzania i kontroli RPO WP. Pierwsze sprawozdanie, ktre naley zoy do dnia 31 grudnia 2008 r., obejmuje okres od dnia 1 stycznia 2007 r. do dnia 30 czerwca 2008 r. Informacje dotyczce audytw przeprowadzonych po dniu 1 lipca 2015 r. zostaj wczone do kocowego sprawozdania audytowego, stanowicego uzupenienie deklaracji zamknicia, o ktrej mowa w lit. d, b) wydawanie opinii, na podstawie kontroli i audytw przeprowadzonych na jej odpowiedzialno, w kwestii tego, czy system zarzdzania i kontroli funkcjonuje skutecznie, tak aby dawa racjonalne zapewnienie, e deklaracje wydatkw
8
Dz. U. z 2004 r., nr 8, poz. 65 ze zmianami
138
przedstawione KE s prawidowe, oraz aby dawa tym samym racjonalne zapewnienie, e transakcje bdce ich podstaw s zgodne z prawem i prawidowe, c) przedkadanie, czciowego zamknicia RPO WP, deklaracji czciowego zamknicia zawierajcej ocen zgodnoci z prawem i prawidowoci danych wydatkw, d) przedoenie KE, nie pniej ni dnia 31 marca 2017 r., deklaracji zamknicia, zawierajcej ocen zasadnoci wniosku o wypat salda kocowego oraz zgodnoci z prawem i prawidowoci transakcji bdcych podstaw wydatkw objtych kocow deklaracj wydatkw, do ktrej docza si kocowe sprawozdanie audytowe. W ramach wyej opisanych prac Departament Certyfikacji i Powiadcze rodkw z Unii Europejskiej nadzoruje, koordynuje i zapewnia odpowiedni jako pracy urzdu kontroli skarbowej. Celem zapewnienia jakoci prac wykonywanych przez urzdy kontroli skarbowej, Departament ten zapewnia stosowanie odpowiednich mechanizmw kontroli. Polegaj one w szczeglnoci na: wprowadzeniu systemu zarzdzania dokumentacj (w tym okrelenie kryteriw jej sporzdzania, weryfikacji i akceptacji, standaryzacja oraz informatyzacja dokumentacji), nadzorze nad wykonywaniem prac (przypisanie pracownikom odpowiedzialnoci za wykonanie zadania i weryfikacja jego wykonania), przeprowadzaniu corocznie kontroli majcych na celu sprawdzenie jakoci wykonanych prac (w ramach tzw. re-performance audits oraz audytw majcych na celu weryfikacj poprawnoci stosowania przez urzdy kontroli skarbowej metodologii). 9.3. Zarzdzanie finansowe
Komisja Europejska przekazuje Polsce rodki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spoecznego oraz Funduszu Spjnoci w formie patnoci zaliczkowych, patnoci okresowych i patnoci salda kocowego. rodki przekazywane Polsce przez Komisj Europejsk we wspomnianej wyej formie wpywaj na wyodrbnione rachunki bankowe, prowadzone w euro i zarzdzane przez Ministra Finansw. Obsug wyodrbnionych rachunkw bankowych, na ktre bd dokonywane patnoci ze rodkw wsplnotowych wykonuje obecnie Departament Instytucji Patniczej w MF. Z rachunkw tych rodki, po przewalutowaniu na zote, przekazywane s na centralny rachunek dochodw budetu pastwa na podstawie dyspozycji Ministra Finansw i stanowi dochd budetu pastwa. Wydatki na realizacj RPO WP planowane s w czci budetowej, ktrej dysponentem jest Minister Rozwoju Regionalnego. Nastpnie Minister Rozwoju Regionalnego przekazuje te rodki na rzecz Zarzdu Wojewdztwa Podkarpackiego w formie dotacji rozwojowej, zgodnie z obowizujcymi przepisami prawa, procedurami w tym zakresie oraz postanowieniami kontraktu wojewdzkiego, zawartego na podstawie art. 20 ust. 5 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Przekazane w formie dotacji rozwojowej rodki bd stanowiy dochd IZ RPO WP. Wydatki na realizacj RPO WP przekazywane bd na rzecz beneficjentw w formie zaliczki lub refundacji przez Instytucj Zarzdzajc RPO WP. Wysoko rodkw przewidzianych dla IZ RPO WP i przekazywanych w formie dotacji rozwojowej nie uwzgldnia wydatkw ponoszonych przez pastwowe jednostki budetowe,
139
realizujce projekty w ramach RPO WP, dla ktrych zarzd wojewdztwa jest instytucj zarzdzajc. Przepywy finansowe i certyfikacja w RPO WP
Komisja Europejska
Ministerstwo Finansw
Instytucja odpowiedzialna za otrzymywanie patnoci z Komisji
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

Instytucja certyfikujca
Waciwy dysponent czci budetowej

(MRR)
Waciwy dysponent czci budetowej
Urzd Wojewdzki
Instytucja poredniczca w certyfikacji Dotacja rozwojowa
Zarzd Wojewdztwa
Instytucja Zarzdzajca RPO
Przepywy finansowe
Beneficjent
Wniosek o refundacj/patno
Pastwowa jednostka budetowa
W ramach systemu monitorowania przepyww finansowych IZ bdzie monitorowaa wysoko wydatkw kwalifikowanych, w tym wydatkw stanowicych wspfinansowanie krajowe. IZ bdzie dokonywaa wyliczenia poziomu dofinansowania ze rodkw UE na poziomie osi priorytetowej w taki sposb, aby wkad funduszy UE nie przekracza poziomu przyjtego w RPO WP dla danej osi priorytetowej. Procedury dotyczce uzyskanych odsetek W ramach RPO WP odsetki narose od rodkw otrzymanych przez poszczeglne instytucje biorce udzia w finansowaniu Programu przeznaczone s na realizacj danej osi priorytetowej Programu i s wykazywane w sprawozdaniu z realizacji osi priorytetowej. Ad. art. 83: Dla obsugi rodkw otrzymywanych z UE w ramach perspektywy finansowej 2007-2013 zostanie utrzymany podobny system rachunkw bankowych jak dla perspektywy 2004-2006, czyli rachunki I poziomu funduszowe i rachunki II poziomu programowe. Wszystkie rachunki bankowe, zarwno funduszowe jak i programowe bd oprocentowane, a odsetki bd dopisywane do stanw na rachunkach. Niezwocznie po naliczeniu odsetek Instytucja przyjmujca rodki z KE bdzie przekazywaa odpowiednie kwoty na rachunek dochodw Budetu Pastwa i bd one wykorzystane na wspfinansowanie krajowe.
140
9.4.
Monitorowanie
Monitorowanie programu operacyjnego suy zapewnieniu realizacji celw okrelonych w programie oraz penej absorpcji alokowanych rodkw. Jest ono prowadzone przez IZ i Komitet Monitorujcy. IZ RPO WP monitoruje realizacj RPO WP na podstawie sprawozda z postpw we wdraaniu poszczeglnych osi priorytetowych. Na podstawie ilociowych i jakociowych informacji z realizacji osi priorytetowych, IZ RPO WP sporzdza sprawozdania okresowe, roczne i kocowe z realizacji Programu. IZ RPO WP przedkada te sprawozdania do akceptacji IK RPO (okresowe, roczne i kocowe), Komitetu Monitorujcego RPO WP (okresowe, roczne i kocowe) i KE (roczne i kocowe). Mierzeniu postpu realizacji Programu operacyjnego su wskaniki finansowe oraz wskaniki odnoszce si do produktw i rezultatw, kwantyfikujce cele poszczeglnych osi priorytetowych. Komitet Monitorujcy RPO WP czuwa nad efektywnoci i jakoci zarzdzania i realizacji RPO WP. Jest on powoywany w terminie trzech miesicy od powiadomienia o zatwierdzeniu programu operacyjnego. Mechanizm koordynacji dziaa podejmowanych w ramach programu z dziaaniami podejmowanymi w ramach EFRROW i EFR bdzie zapewniony za pomoc Komitetu Monitorujcego RPO WP. Koordynacja dziaa KM RPO WP z pracami regionalnego Podkomitetu Monitorujcego PO KL zostanie zapewniona poprzez udzia w pracach obu tych komitetw przedstawiciela IZ RPO WP. Podstaw prawn powoania komitetw monitorujcych s: 1) przepisy rozporzdzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiajcego przepisy oglne dotyczce Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spoecznego i Funduszu Spjnoci i uchylajcego Rozporzdzenie (WE) nr 1260/1999 (Dz. U. UE L 210 z dnia 31 lipca 2006 r.), 2) przepisy ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, 3) Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007-2013 r. W komitecie monitorujcym zostanie zapewnione uczestnictwo stronie rzdowej, samorzdowej oraz partnerom spoecznym i gospodarczym, w tym partnerom zajmujcym si zagadnieniami rodowiska naturalnego oraz wspierania rwnoci szans kobiet i mczyzn. Przy powoywaniu czonkw komitetu bdzie si miao na uwadze denie do zrwnowaonego udziau wszystkich stron oraz jak najwyszej efektywnoci i jakoci ich pracy. Przy wyborze czonkw KM zostanie przestrzegana zasada rwnych szans oraz zasada partnerstwa. W skad Komitetu Monitorujcego RPO WP wchodz co najmniej: przewodniczcy KM RPO - przedstawiciel IZ RPO WP, ze strony samorzdowej: przedstawiciel/przedstawiciele IZ RPO WP, Instytucji Poredniczcej PO Kapita Ludzki w wojewdztwie podkarpackim, gmin, powiatw, ze strony rzdowej Wojewoda Podkarpacki lub jego przedstawiciel/przedstawiciele, przedstawiciel/przedstawiciele ministra waciwego do spraw rozwoju regionalnego, ministra waciwego do spraw finansw publicznych, ministra gospodarki jako instytucji koordynujcej proces lizboski w Polsce, ministra waciwego ds. rolnictwa i rozwoju wsi oraz innych ministrw waciwych ze wzgldu na rodzaj dziaalnoci objtej
141
programem, przedstawiciel instytucji certyfikujcej lub instytucji poredniczcej w certyfikacji, ze strony partnerw spoeczno- gospodarczych: przedstawiciel/przedstawiciele organizacji pracownikw i organizacji pracodawcw reprezentujcych ich interesy w regionie, organizacji pozarzdowych z terenu wojewdztwa podkarpackiego, rodowiska akademicko naukowego, oraz przedstawiciel/przedstawiciele innych rodowisk, ktrych obecno jest wskazana ze wzgldu na rodzaj dziaalnoci objtej programem. ponadto, w pracach bd uczestniczyli m. in. przedstawiciele Krajowej Jednostki Oceny, Urzdu Kontroli Skarbowej, Prezesa Najwyszej Izby Kontroli, Komisji Wsplnej Rzdu i Samorzdu Terytorialnego, przedstawiciel MRR jako instytucji do spraw koordynacji strategicznej oraz przedstawiciele Komisji Europejskiej, Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (EFI). Komitet monitorujcy zapewnia jako realizacji programu oraz upewnia si, co do skutecznoci jego realizacji, zgodnie z przepisami art. 65 Rozporzdzenia Rady nr 1083/2006. Do zada komitetu monitorujcego naley w szczeglnoci: 1) rozpatrywanie i zatwierdzanie kryteriw wyboru projektw w ramach programu operacyjnego w terminie szeciu miesicy od zatwierdzenia programu operacyjnego oraz zatwierdzanie ewentualnych zmian tych kryteriw (zgodnie z art. 65 lit. a), 2) okresowe badanie postpu w zakresie osigania szczegowych celw, okrelonych w programie, na podstawie dokumentw przedkadanych przez instytucj zarzdzajc (zgodnie z art. 65 lit. b), 3) analizowanie rezultatw realizacji programu, w szczeglnoci osigania celw wyznaczonych dla kadej osi priorytetowej oraz wynikw ocen (ewaluacji) zwizanych z monitorowaniem realizacji programu, w szczeglnoci w przypadku gdy monitoring wykazuje znaczce odstpstwa od pocztkowo okrelonych celw lub gdy zgoszone s propozycje zmian w programie (zgodnie z art. 65 lit. c), 4) analizowanie i zatwierdzanie rocznych i kocowych raportw z wdraania (zgodnie z art. 65 lit. d), 5) zapoznawanie si z rocznymi raportami z kontroli programu oraz z komentarzami Komisji Europejskiej do tych raportw (zgodnie z art. 64 lit. e), 6) przedkadanie Instytucji Zarzdzajcej propozycji zmian lub analiz programu operacyjnego uatwiajcych realizacj celw funduszy strukturalnych i Funduszu Spjnoci okrelonych w rozporzdzeniu Rady nr 1083/2006 dotyczcym tych funduszy lub sucym usprawnieniu zarzdzania programem, w tym zarzdzania finansowego (zgodnie z art. 65 lit. f), 7) analizowanie i zatwierdzanie wszelkich propozycji zmian treci decyzji Komisji w sprawie wkadu funduszy, 8) dodatkowe zadania wynikajce ze specyfiki danego RPO, 9) inne. Komitet monitorujcy program operacyjny moe podj decyzj o powoaniu podkomitetu monitorujcego dla poszczeglnych osi priorytetowych (lub grup osi priorytetowych), ktremu deleguje cz swoich zada zwizanych z prowadzeniem monitoringu w ramach danej osi priorytetowej. Wybr projektu uzaleniony bdzie od spenienia kryteriw zatwierdzonych przez Komitet Monitorujcy (zgodnie z art. 65 lit. b rozporzdzenia 1083/2006), oraz od zatwierdzenia projektu do dofinansowania przez IZ.. Te strategiczne, formalne i merytoryczne kryteria (z wczeniem przygotowania odpowiedniej dokumentacji i gotowoci do wdroenia) bd
142
jednakowe dla wszystkich potencjalnych beneficjentw wszystkich projektw dotyczcych danej kategorii operacji RPO. W ramach programu stosowane bd nastpujce tryby wyboru projektw: indywidualny, konkursowy, systemowy. W zalenoci od charakteru danej osi priorytetowej zapewniona zostanie odpowiednia rwnowaga pomidzy rnymi trybami wyboru projektw. Zastosowanie danego trybu wyboru projektw winno suy polepszaniu osigania strategicznych celw poszczeglnych osi priorytetowych RPO. Szczegy, co do zakresu zastosowania danego trybu w danej osi priorytetowej oraz instytucji uczestniczcych w procedurze wyboru bd okrelone w szczegowym opisie osi priorytetowych regionalnego programu operacyjnego. Tryb wyboru projektw bdzie zgodny z odpowiednimi wytycznymi MRR w danym zakresie. W celu zapewnienia koniecznoci koordynacji dziaa realizowanych w ramach rnych programw operacyjnych przewiduje si wprowadzenie mechanizmu, ktry zapobiega bdzie ryzyku nakadania si lub sprzecznoci realizowanych w RPO WP przedsiwzi. Wymiana danych elektronicznych w celu spenienia wymogw dotyczcych patnoci, monitoringu i oceny Krajowy System Informatyczny na okres 2007-2013 (SIMIK 07-13) Minister waciwy do spraw rozwoju regionalnego obsugiwany przez Departament Koordynacji i Zarzdzania Podstawami Wsparcia Wsplnoty w MRR prowadzi nadzr nad przygotowaniem nowego systemu informatycznego i okrela standardy w zakresie gromadzenia danych przez wszystkich uczestnikw systemu realizacji NSRO. Minister waciwy do spraw finansw publicznych obsugiwany przez Departament Rozwoju Systemw Informatycznych w MF, odpowiada za budow i rozwj systemu informatycznego na podstawie standardw w zakresie gromadzenia danych okrelonych przez ministra waciwego do spraw rozwoju regionalnego. Poszczeglne moduy Krajowego Systemu Informatycznego bd gotowe do uytku od lipca 2007 r. Pen zdolno operacyjn w zakresie wszystkich komponentw System osignie pod koniec 2007 r. Zgodnie z artykuem 58 d) oraz artykuem 60 c) rozporzdzenia 1083/2006 system zarzdzania i kontroli powinien posiada wiarygodne, skomputeryzowane systemy rachunkowoci i ksigowoci, monitorowania i sprawozdawczoci finansowej majce na celu zapewnienie rejestracji i przechowywania zapisw ksigowych dla kadej operacji w ramach programu operacyjnego oraz zapewnienie gromadzenia danych na temat realizacji kadej operacji niezbdnych do celw zarzdzania finansowego, monitorowania, weryfikacji, audytu i oceny. Dla celw zarzdzania i sprawozdawczoci, w Instytucji Zarzdzajcej i Instytucji Certyfikujcej bd wykorzystywane dwa podstawowe systemy informatyczne tj.: system finansowo-ksigowy speniajcy wymogi ustawy o rachunkowoci, Krajowy System Informatyczny monitoringu i sprawozdawczoci oraz opcjonalnie lokalny system monitoringu i sprawozdawczoci na poziomie instytucji odpowiedzialnej za wdraanie programu operacyjnego. Krajowy System Informatyczny jest zgodny i kompatybilny z sprawozdawczoci i monitorowania ustanowionym dla programu operacyjnego. systemem
Dostp do danych gromadzonych w Krajowym Systemie Informatycznym bd miay wszystkie podmioty uczestniczce w procesie wdraania, tj. Instytucja Zarzdzajca
143
Instytucja Certyfikujca oraz Instytucja Audytowa, w zakresie niezbdnym dla prawidowego realizowania zada. Krajowy i lokalne systemy monitoringu i sprawozdawczoci. Krajowy System Informatyczny (system scentralizowany) udostpniony dla potrzeb monitoringu i sprawozdawczoci bdzie gromadzi na poziomie kraju dane niezbdne dla systemu zarzdzania i kontroli ustanowionego dla programu operacyjnego. Charakterystyka Krajowego Systemu Informatycznego Zgodnie z przyjtymi zaoeniami Krajowy System Informatyczny bdzie przede wszystkim systemem rejestracyjnym, tzn. bdzie gromadzi dane, wprowadzane do centralnej bazy danych po wystpieniu zdarze. W szczeglnoci system bdzie umoliwia gromadzenie informacji w nastpujcym zakresie:

ewidencja danych dotyczcych programw operacyjnych, obsuga cyklu ycia projektu, w tym: ewidencjonowanie wnioskw aplikacyjnych speniajcych wymogi formalne, ewidencjonowanie duych projektw w zakresie okrelonym przez Rozporzdzenie KE (WE) nr 1828/2006, ewidencjonowanie umw o dofinansowanie, ewidencjonowanie wnioskw o patno, ewidencjonowanie danych dotyczcych kontroli poszczeglnych projektw, ewidencja wskanikw postpu rzeczowego, w tym prowadzenie jednolitego sownika wskanikw, ewidencja danych dotyczcych nieprawidowoci, prowadzenie rejestru kwot odzyskanych ( w tym rejestru dunikw)
Ponadto Krajowy System Informatyczny bdzie umoliwia tworzenie okrelonych raportw, w szczeglnoci:

zestawie wydatkw z poziomu instytucji poredniczcej oraz zestawie wydatkw i wnioskw o patno przygotowywanych na wyszych poziomach, prognozy wydatkw.
System bdzie obejmowa i dostarcza dane okrelone w Zaczniku III rozporzdzenia implementacyjnego 1828/2006. Architektura Krajowego Systemu Informatycznego. Krajowy System Informatyczny zbudowany jest w oparciu technologi webow, tzn. dostp do danych gromadzonych w centralnej bazie danych realizowany jest za porednictwem przegldarki internetowej uruchamianej na komputerze z dostpem do publicznej sieci Internet. W ramach RPO WP wdroony zostanie krajowy system informatyczny wspierajcy realizacj NSRO, finansowany ze rodkw osi priorytetowej 2 Wsparcie informatyczne realizacji NSRO w ramach PO PT 2007-2013. Jednoczenie dopuszcza si moliwo budowy odrbnego systemu informatycznego na potrzeby zarzdzania i wdraania RPO WP. System bdzie w peni kompatybilny z krajowym systemem informatycznym, a zakres gromadzonych i przetwarzanych w nim danych bdzie zgodny z zakresem danych okrelonym w zaczniku III do Rozporzdzenia Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r.
144
Schemat architektury Krajowego Systemu Informatycznego zosta przedstawiony poniej.
Lokalne systemy informatyczne Krajowy system informatyczny
Stacje robocze uytkownikw systemu
Sie publiczna - Internet
System informatyczny Komisji Europejskiej
145
Opis procedur przewidzianych dla zapewnienia niezawodnoci komputerowych systemw raportowania ksigowego, monitoringu i finansowego Polityka bezpieczestwa Krajowego Systemu Informatycznego realizowana jest na wielu paszczyznach. Wykorzystanie bezpiecznego protokou https wraz odpowiedni architektur dostpowych urzdze sieciowych w siedzibie operatora systemu (Ministerstwo Finansw) minimalizuje ryzyko wamania oraz dostpu, a co za tym idzie i modyfikacji danych w systemie przez osoby nieupowanione. Ponadto uniemoliwia zmian danych w trakcie transmisji danych na serwer. Rozbudowana funkcjonalno nadawania uprawnie dla uytkownikw (trjwymiarowy model uprawnie: funkcja systemu, poziom wdraania, region) powoduje, e maj oni dostp tylko do tych danych, ktre s niezbdne do realizowania zada. Odpowiednia polityka wykonywania kopii bezpieczestwa gwarantuje, e w przypadku powanej awarii systemu, ktrej skutkiem jest zniszczenie bazy danych, moliwo odtworzenia danych gromadzonych w systemie maksymalnie na jeden dzie przed wystpieniem awarii. Informacje dotyczce wewntrznego obiegu informacji pomidzy podmiotem centralnym (MS Liaison) oraz podmiotami zgaszajcymi zapotrzebowanie na dostp/modyfikacj praw dostpu do SFC2007 Elektroniczna wymiana danych z Komisj Europejsk zgodnie z art. 39 Rozporzdzenia Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. Zasady dostpu do systemu elektronicznej wymiany danych z Komisj Europejsk (SFC2007) zostay uregulowane w Procedurze przyznawania dostpu uytkownikom do systemu elektronicznej wymiany danych z Komisj Europejsk SFC2007 opracowanej przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Zgodnie z niniejsz procedur funkcja MS Liaison dla Europejskiego Funduszu Spoecznego, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spjnoci, wynikajca z obowizku naoonego przepisami z art. 41 Rozporzdzenia Komisji (WE) nr 1828/2006, zgodnie z ktrymi Pastwa Czonkowskie wystpuj o prawa dostpu do systemu SFC2007 w sposb scentralizowany, zostaa przypisana jednostce organizacyjnej w ramach Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Zgodnie z zasadami ustanowionymi przez Komisj, funkcje MS Liasion oraz MS Liaison Deputy peni dwch wyznaczonych i zatwierdzonych przez suby Komisji pracownikw ww. jednostki organizacyjnej. W celu zapewnienia bezpieczestwa dostpu do systemu SFC2007 ww. Procedura okrela zasady na jakich uytkownicy ubiegaj si o dostp. Zgodnie z przyjtym na poziomie krajowym zaoeniem i struktur Node Hierarchy dostp do systemu uzyskuj (jako tzw. Key Users) wycznie pracownicy nastpujcych instytucji: Instytucji Koordynujcej na poziomie krajowym (status Member State Authority) Instytucji Zarzdzajcej programem (status Member State Managing Authority) Instytucji Certyfikujcej (status Certyfying Authority) Instytucji Audytowej (status Audit Authority).
Procedura okrela take zasady weryfikacji zgoszonego kandydata na uytkownika przez MS Liaison i adekwatnoci wnioskowanego zakresu uprawnie (Permissions, Role), a take zasady informowania o wszelkich zmianach dotyczcych Key Users.
146
Wykaz Key Users, tj. osb posiadajcych dostp do systemu SFC2007, jest prowadzony w jednostce organizacyjnej w ramach Ministerstwa Rozwoju Regionalnego penicej funkcj MS Liaison, z poszanowaniem przepisw prawnych w zakresie ochrony danych osobowych. 9.5. Ewaluacja Obowizek przeprowadzania oceny RPO WP wynika z zapisw Art. 47 rozporzdzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 roku. Oceny maj na celu popraw jakoci, skutecznoci i spjnoci pomocy funduszy oraz strategii i realizacji programw operacyjnych w odniesieniu do konkretnych problemw strukturalnych dotykajcych pastwo i region. Innym ich celem jest ocena ich wpywu z punktu widzenia strategicznych celw wsplnotowych. Ocena bdzie miaa dwojaki charakter: strategiczny w celu dokonania oceny i analizy postpu RPO WP w odniesieniu do priorytetw polityk krajowych i wsplnotowych. W ramach RPO WP planuje si przeprowadzenie ocen strategicznych w obszarach dotyczcych MP, rozwoju infrastruktury publicznej (technicznej i spoecznej) oraz spjnoci terytorialnej regionu, operacyjny, w celu wspierania monitorowania RPO WP. Oceny prowadzi si przed, w trakcie i po okresie programowania. Za prowadzenie ewaluacji RPO WP odpowiada Instytucja Zarzdzajca RPO WP. Moe ona delegowa kompetencje w zakresie ewaluacji na nisze poziomy wdraania. W przypadku delegowania kompetencji w zakresie ewaluacji, sposb organizacji systemu ewaluacji zostanie zawarty w Planie ewaluacji RPO WP. a) Rol Instytucji Zarzdzajcej RPO WP jest w szczeglnoci: zapewnienie rodkw finansowych, w ramach pomocy technicznej, na prowadzenie ewaluacji (w ramach RPO WP planuje si przeznaczy okoo 800 tys. euro z pomocy technicznej na badania ewaluacyjne), pozyskiwanie i gromadzenie odpowiednich danych z systemu monitoringu, opracowanie Planu ewaluacji RPO WP oraz koordynacja procesu realizacji celw Planu, zapewnienie przeprowadzenia ewaluacji ex ante programu operacyjnego (w przypadku RPO WP ewaluacja ex ante przeprowadzona zostaa przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego we wsppracy z IZ RPO WP), zapewnienie przeprowadzania ewaluacji operacyjnych zwizanych z monitorowaniem realizacji programu, w szczeglnoci w przypadku, gdy wyniki monitoringu wykazuj znaczce odstpstwa od pocztkowo okrelonych celw lub gdy zgoszone s propozycje zmian w programie, zapewnienie przeprowadzania ewaluacji strategicznych, w szczeglnoci tych, ktre wskazane s w Planie ewaluacji NSRO jako obligatoryjne dla wszystkich programw operacyjnych, przekazywanie wynikw ewaluacji Komitetowi Monitorujcemu RPO WP oraz Krajowej Jednostce Oceny, a take Komisji Europejskiej na jej yczenie, upublicznianie wynikw przeprowadzonych ewaluacji, wsppraca z Krajow Jednostk Oceny w zakresie przeprowadzenia do dnia 30 czerwca 2011 roku ewaluacji stopnia realizacji programu operacyjnego, ktrej wyniki posu do dokonania alokacji krajowej rezerwy wykonania, wspprac z Krajow Jednostk Oceny oraz Komisj Europejsk przy ewaluacjach inicjowanych z ich inicjatywy, wspprac z Krajow Jednostk Oceny oraz Komisj Europejsk przy ewaluacji ex post,
b) c) d)
e)
f)
g) h) i)
j) k)
147
l) przestrzeganie wytycznych Krajowej Jednostki Oceny oraz stosowanych w Unii Europejskiej oglnie przyjtych standardw ewaluacji funduszy strukturalnych, m) monitorowanie procesu wdraania rekomendacji sformuowanych w wyniku przeprowadzonych ewaluacji. a. b. c. d. Rol Komitetu Monitorujcego w zakresie ewaluacji jest w szczeglnoci: zapoznawanie si z Planem ewaluacji RPO WP, monitorowanie procesu ewaluacji RPO WP, rekomendowanie obszarw, ktre powinny zosta poddane ewaluacji w ramach programu operacyjnego, zapoznawanie si z wynikami ewaluacji.
Planowanie ewaluacji RPO WP odbywa si poprzez przygotowywany przez IZ Plan ewaluacji RPO WP. Celem Planu jest wskazanie sposobu organizacji procesu ewaluacji oraz gwnych kierunkw ewaluacji podejmowanych przez IZ w okresie 2007-2013. Dokument zostanie sporzdzony przez IZ RPO WP w terminie 1 miesica od dnia zatwierdzenia programu przez KE. Plan oceny bdzie obejmowa w szczeglnoci opis programu operacyjnego, opis sposobu organizacji procesu ewaluacji, wstpn list bada ewaluacyjnych planowanych do przeprowadzenia w caym okresie programowania, w tym cele oceny, tematy/obszary bada ewaluacyjnych planowanych do realizacji, terminy, planowany koszt i sposb ich wykonania (w tym okrelenie instytucji odpowiedzialnych), sposb wykorzystania i podawania do publicznej wiadomoci wynikw oceny a take planowane dziaania suce budowie potencjau ewaluacyjnego. Dokument bdzie podlega uzgodnieniu z Krajow Jednostk Oceny. Corocznie IZ bdzie przygotowywa Okresowe plany ewaluacji RPO WP, zawierajce list szczegowych przedsiwzi, terminy ich realizacji oraz planowane budety w roku nastpnym na wszystkich poziomach wdraania. Zaoenia systemu ewaluacji: W celu zachowania obiektywnoci wynikw i niezalenoci pracy ewaluatora, ewaluacje bd wykonywane gwnie przez podmioty zewntrzne (ewaluatorw zewntrznych) funkcjonalnie niezalene od Instytucji Certyfikujcej oraz Instytucji Audytowej, zgodnie z art. 47 ust. 3 Rozporzdzenia Rady nr 1083/2006. Jednostka Ewaluacyjna w ramach IZ RPO WP moe dodatkowo przeprowadza ewaluacje we wasnym zakresie (ewaluacje wewntrzne). Ewaluacje wewntrzne bd mie charakter uzupeniajcy w stosunku do ewaluacji zewntrznych, stanowicych gwny instrument ewaluacji RPO WP, Wszystkie raporty z ewaluacji bd upublicznione na stronie internetowej IZ RPO WP, Wyniki Wszystkich ewaluacji bd przedkadane Komitetowi Monitorujcemu, KJO oraz KE na jej yczenie, W procesie ewaluacji IZ wsppracuje z KJO i KE. Zasada partnerstwa
9.6.
Instytucja Zarzdzajca, podobnie jak to miao miejsce w trakcie przygotowania RPO, bdzie realizowa swoje zadania w cisej wsppracy z partnerami spoeczno gospodarczymi, zgodnie z wymaganiami art. 11 rozporzdzenia nr 1083/2006 oraz prawa krajowego. Biorc pod uwag potrzeb wspierania rwnoci mczyzn i kobiet oraz zrwnowaonego rozwoju poprzez integracj wymogw w zakresie ochrony i poprawy jakoci rodowiska naturalnego angaowani bd w zalenoci od potrzeb partnerzy ze sfery gospodarczej, spoecznej, rodowiska naturalnego lub innej. Wsppraca w zakresie realizacji, monitorowania i oceny Regionalnego Programu Operacyjnego bdzie realizowana z penym poszanowaniem odpowiednich kompetencji instytucjonalnych i prawnych partnerw.
148
Najistotniejszym elementem stosowania zasady partnerstwa bdzie udzia partnerw gospodarczych i spoecznych w Komitecie Monitorujcym, ktry zapewni uczestnictwo w najwaniejszych decyzjach dotyczcych programu, w szczeglnoci w zakresie kryteriw wyboru projektu do wsparcia czy monitorowaniu realizacji programu. 9.7. Informacja i promocja Dziaania promocyjne i informacyjne maj na celu zwikszenie wiedzy potencjalnych beneficjentw Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego (RPO WP) na lata 2007 2013 w zakresie moliwoci pozyskiwania rodkw dostpnych w ramach Programu, jak rwnie rozwijania umiejtnoci w tworzeniu i realizacji projektw. Zadaniem jednostki odpowiedzialnej za informacj i promocj RPO WP bdzie przekazanie zainteresowanym podmiotom wiedzy o pomocy unijnej, sucej rozwojowi wojewdztwa, dostpnej poprzez realizacj projektw w ramach osi priorytetowych RPO WP. Zgodnie z zapisami art. 2 pkt 1 Rozporzdzeniu Komisji (WE) nr 1828/2006 okrelajcym zasady wdraania Rozporzdzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiajcego oglne przepisy dotyczce Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spoecznego i Funduszu Spjnoci oraz Rozporzdzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Polska przygotowuje Strategi Komunikacji Funduszy Europejskich w Polsce na lata 2007-2013 dla wszystkich funduszy i programw. Wsplna Strategia ma na celu zapewnienie skutecznej koordynacji dziaa prowadzonych przez poszczeglne instytucje, dziki ktrej wzronie skuteczno i efektywno dziaa informacyjnych i promocyjnych. Strategia komunikacji jest przygotowywana przez Instytucj Koordynujc NSRO (umiejscowion w strukturze ministerstwa waciwego ds. rozwoju regionalnego) we wsppracy z Instytucjami Zarzdzajcymi. Uwzgldnia ona zasady przyjte w Wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie informacji i promocji. Strategia komunikacji okrela podstawowe zasady prowadzenia dziaa informacyjnych i promocyjnych na potrzeby wszystkich programw operacyjnych i Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia, a w szczeglnoci cele i ide przewodni, okrelenie grup docelowych, wskazanie instytucji zaangaowanych w dziaania informacyjne i promocyjne, a take wymagane minimum podejmowanych dziaa. Instytucja Zarzdzajca opracuje dla programu operacyjnego Plan komunikacji zawierajcy cele dziaa, charakterystyk grup docelowych, opis planowanych dziaa informacyjnych, promocyjnych i szkoleniowych, opis podziau zada i stopnia odpowiedzialnoci w zakresie dziaa promocyjno-informacyjnych i szkoleniowych pomidzy IZ i innymi partnerami zaangaowanych w proces informowania i promocji w obrbie programu operacyjnego, z uwzgldnieniem podmiotw, o ktrych mowa w art. 5 ust. 3 rozporzdzenia wykonawczego, ramowy harmonogram, indykatywny budet, sposb ewaluacji dziaa oraz zasady sprawozdawczoci ze stopnia realizacji dziaa promocyjnoinformacyjnych i szkoleniowych. Plan komunikacji PO podlega konsultacji z IK NSRO w zakresie ich zgodnoci ze Strategi komunikacji, a nastpnie akceptacji Komitetu Monitorujcego dany program. Instytucja Zarzdzajca bdzie przygotowywa rwnie roczny plan dziaa o charakterze wykonawczym. Odpowiedzialno za rozpowszechnianie informacji o wspieranych dziaaniach i projektach oraz rezultatach RPO WP spoczywa na Instytucji Zarzdzajcej RPO WP oraz innych instytucjach zaangaowanych we wdraanie Programu, m.in. poprzez ponisze formy promocji:
149
a) b) c) d) e) f) g) h)
kampanie promocyjne w mediach lokalnych i regionalnych, (m.in. programy telewizyjne, audycje radiowe, informacje prasowe), konferencje, prezentacje, seminaria, szkolenia, spotkania informacyjno-promocyjne w powiatach, publikacje, przedsiwzicia informacyjne, tj. stworzenie i utrzymanie punktw informacyjnych, prowadzenie serwisu informatycznego, nawizanie kontaktu i wsppraca z wadzami lokalnymi, szkolenia i pomoc doradcza dla beneficjentw Programu, konsultacje i upowszechnianie Programu na kolejn perspektyw finansow.
Grupy docelowe dziaa informacyjno-promocyjnych RPO WP to: opinia publiczna mieszkacy wojewdztwa podkarpackiego, potencjalni wnioskodawcy i beneficjenci Programu m.in.: jednostki samorzdu terytorialnego, instytucje otoczenia biznesu, partnerzy spoeczno-gospodarczy, organizacje pozarzdowe, przedsibiorcy, szkoy wysze, organizacje zawodowe, osoby zaangaowane w zarzdzanie Programem, tj. partnerzy Programu m.in. czonkowie Komitetu Monitorujcego, eksperci, kadry zatrudnione w IZ, itp. Ostateczn decyzj w sprawie oceny dofinansowania projektu podejmuje Instytucja Zarzdzajca Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego (IZ RPO WP). W ramach programu operacyjnego Instytucja Zarzdzajca zapewni adekwatne rodki finansowe w celu waciwej realizacji zada zwizanych z informacj i promocj. Instytucja Zarzdzajca RPO WP jest odpowiedzialna za przestrzeganie rozporzdzenia Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. ustanawiajcego szczegowe zasady wykonywania rozporzdzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiajcego przepisy oglne dotyczce Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spoecznego oraz Funduszu Spjnoci oraz rozporzdzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Instytucja Zarzdzajca RPO WP, tj. Zarzd Wojewdztwa Podkarpackiego, jest odpowiedzialna za koordynacj dziaa informacyjnych i promocyjnych w wojewdztwie. Odpowiada rwnie za wspprac z instytucjami na poziomie krajowym w zakresie spjnego informowania opinii publicznej o zagadnieniach dotyczcych funduszy strukturalnych. W tym celu w strukturze organizacyjnej Departamentu Rozwoju Regionalnego koordynujcego realizacj RPO WP wyodrbniono Oddzia informacji i promocji. Oddzia ten bdzie wykonywa nastpujce zadania: dostarczanie i rozpowszechnianie informacji dotyczcych moliwoci uzyskania wsparcia w ramach RPO WP; dostarczanie i rozpowszechnianie informacji o projektach realizowanych w wojewdztwie w ramach RPO WP; inicjowanie i realizacja dodatkowych dziaa promocyjnych (akcje informacyjne itp.). Gwny Punkt Kontaktowy oraz Punkty Informacyjne w innych wymienionych w punkcie 9.2 komrkach i instytucjach w wojewdztwie udostpniaj informacje potencjalnym beneficjentom oraz przygotowuj informacje dla opinii publicznej. Urzd Marszakowski zapewnia dostp do materiaw informacyjnych i formularzy aplikacyjnych. W przypadku wczenia przez Zarzd Wojewdztwa Podkarpackiego we wdraanie RPO WP innych instytucji ni Urzd Marszakowski maj one za zadanie informowanie i promocj 150
tych czci programu, ktre realizuj. Dostarczaj wszystkich niezbdnych informacji dla potencjalnych i aktualnych beneficjentw, a take informuj opini publiczn o procedurach wdraania, realizowanych projektach i ich rezultatach. Dziaania informacyjne i promocyjne podlega bd ewaluacji programu oraz ocenie dokonywanej przez Komitet Monitorujcy RPO WP.
151
KONSULTACJE SPOECZNE PROGRAMU
10.
Rozpoczynajc prace nad RPO WP w marcu 2005 r. Sejmik Wojewdztwa Podkarpackiego okreli harmonogram prac nad RPO WP, a nastpnie zaktualizowa go w sierpniu 2005 r. Konsultacje spoeczne RPO WP byy kontynuacj stosowanej konsekwentnie m.in. podczas prac nad Strategi rozwoju wojewdztwa podkarpackiego spoecznej metody budowania dokumentw programowych, majcych wpyw na realizowan przez Samorzd Wojewdztwa Podkarpackiego polityk regionaln. Zasada partnerstwa, zgodnie z ktr w pracach nad danym dokumentem powinni uczestniczy przedstawiciele jak najszerszego grona rodowisk, bya widoczna na kadym etapie prac nad programem. Konsultacje spoeczne byy instrumentem, ktry umoliwi uzyskanie opinii na temat dokumentu szerokiego grona rodowisk, potencjalnie zainteresowanych wykorzystaniem funduszy unijnych. Proces konsultacji mia charakter otwarty, poprzedzony by oglnie dostpn informacj umieszczon na stronie internetowej samorzdu wojewdztwa, a take pisemnymi bezporednimi zaproszeniami. Due znaczenie przypisano konsultacjom spoecznym kolejnych wersji RPO WP. W tym celu przewidziano 2 rwnolege formy ich prowadzenia: bezporednie spotkania i konsultacje o charakterze oglnym i branowym, poredni form pisemn poprzez wnoszenie uwag i opinii przekazywanych zarwno tradycyjn drog pocztow, jak i elektroniczn. Kolejne wersje programu byy umieszczane na stronie internetowej Samorzdu Wojewdztwa Podkarpackiego. Konsultacje przebiegay w trzech zasadniczych etapach: I etap konsultacji - w okresie od lipca 2005 r. do marca 2006 r. II etap konsultacji - w okresie od kwietnia 2006 r. do grudnia 2006 r. III etap konsultacji - w okresie od 11 do 29 stycznia 2007 r. I etap konsultacji W etapie tym konsultacjom poddano pierwsz wersj dokumentu, ktra zamieszczona zostaa na stronie internetowej Samorzdu Wojewdztwa Podkarpackiego w lipcu 2005 r. Marszaek Wojewdztwa Podkarpackiego wystpi do partnerw spoecznych i gospodarczych o wnoszenie uwag formalnych i merytorycznych do opublikowanej wersji programu. Przedmiotowe wystpienie wystosowane zostao do Wojewody Podkarpackiego, jednostek samorzdu terytorialnego, radnych wojewdztwa, parlamentarzystw, przedstawicieli funduszy i agencji, instytucji otoczenia biznesu, organizacji pozarzdowych, szk wyszych, przedsibiorcw, a take marszakw ssiednich wojewdztw. Ponadto zorganizowano kilka spotka branowych w celu poddania dyskusji i ocenie treci programu: 24 padziernika 2005 r. program zaprezentowano przedsibiorcom oraz przedstawicielom instytucji otoczenia biznesu z terenu wojewdztwa. W spotkaniu tym wzio udzia ok.50 przedstawicieli ww. rodowisk. 30 listopada 2005 r. program zosta przedstawiony przedstawicielom szk wyszych, agencjom rozwoju regionalnego, instytucjom otoczenia biznesu, czonkom Podkarpackiej Rady Innowacyjnoci. W spotkaniu uczestniczyo ok. 80 reprezentantw tych rodowisk.
152
II etap konsultacji II etap konsultacji rozpocz si w kwietniu 2006 r. w zwizku z zasadniczymi zmianami w formie i treci dokumentu, wynikajcymi z sugestii KE i postanowie Rzdu RP. Marszaek Wojewdztwa Podkarpackiego ponownie wystpi do partnerw spoeczno gospodarczych o wnoszenie uwag do zaktualizowanej wersji programu. Jednoczenie wersja ta zostaa zamieszczona na stronie internetowej Samorzdu Wojewdztwa Podkarpackiego. Ponadto zorganizowano szereg konsultacji i spotka o charakterze oglnym i branowym: 26 kwietnia 2006 r. w Rzeszowie odbya si konferencja regionalna dla samorzdw wojewdztwa podkarpackiego w ramach Podkarpackiego Stowarzyszenia Samorzdw Terytorialnych, w ktrej wzio udzia ok. 80 przedstawicieli samorzdw. 28 kwietnia 2006 r. w Kielnarowej odbyo si spotkanie konsultacyjne w ramach Podkarpackiej Rady Organizacji Pozarzdowych z udziaem ok. 30 reprezentantw organizacji pozarzdowych. 5 maja 2006 r. w Rzeszowie odbyo si spotkanie z przedstawicielem Komisji Europejskiej DG Regio powicone konsultacji projektu RPO WP, a take stanowi wdraania funduszy unijnych w wojewdztwie. W spotkaniu tym wzio udzia 17 osb Marszakowskiego Wojewdztwa Podkarpackiego, (przedstawiciele Urzdu Podkarpackiego Urzdu Wojewdzkiego, Rzeszowskiej Agencji Rozwoju Regionalnego i Doliny Lotniczej). 12 maja 2006 r. w Rzeszowie odbya si konferencja o charakterze oglnym z udziaem przedstawicieli Ministerstwa Rozwoju Regionalnego oraz najwaniejszych rodowisk regionu (ok.150 osb), tj.: - samorzdw terytorialnych i ich organizacji, - regionalnej administracji pastwowej, - samorzdw gospodarczych, - instytucji rozwoju regionalnego, - przedsibiorcw, pracodawcw i ich organizacji, - zwizkw zawodowych, - organizacji pozarzdowych, - wiata nauki, kultury i modziey, - parlamentarzystw z regionu. We wrzeniu w Stalowej Woli i Sanoku odbyy si dwie konferencje konsultacyjne na temat partnerstwa publiczno prywatnego przewidzianego do wykorzystania w ramach RPO WP 2007-2013. Wzio w nich udzia ok. 80 przedstawicieli zainteresowanych rodowisk. 31 sierpnia 2006 r. w acucie odbyo si spotkanie konsultacyjne przedstawicieli pracodawcw funkcjonujcych w ramach Podkarpackiego Oddziau Krajowej Izby Gospodarczo-Rehabilitacyjnej. W spotkaniu uczestniczyo 20 osb. 26 padziernika 2006 r. odbyo si seminarium konsultacyjne dla przedstawicieli mikro, maych i rednich przedsibiorstw. Udzia w nim wzio 31 przedstawicieli przedsibiorcw. 12 grudnia 2006 r. z udziaem ok. 40 osb odbyy si warsztaty konsultacyjne dotyczce przygotowania w ramach RPO projektw inwestycyjno szkoleniowych ukierunkowanych na dziaalno Doliny Lotniczej. 14 grudnia 2006 r. odbya si konferencja konsultacyjna z przedstawicielami przedsibiorcw i samorzdw dotyczca nowych moliwoci planowania, pozyskiwania i rozliczania rodkw finansowych w latach 2007-2013. Wzio w niej udzia ok. 30 osb.
153
Program konsultowany by rwnie 21 listopada 2006 r. z przedstawicielami samorzdw lokalnych z Ukrainy. W spotkaniu wzio udzia 25 osb. III etap konsultacji III etap konsultacji, finalizujcy prace nad programem, zosta ogoszony 11 stycznia 2007r. w zwizku z przyjciem przez Zarzd Wojewdztwa projektu programu w wersji z dnia 10 stycznia 2007 r. Ogoszenie o spotkaniach finalizujcych proces konsultacji spoecznych programu i moliwoci skadania uwag do projektu RPO zostao wysane do potencjalnych beneficjentw (jednostek samorzdu terytorialnego i partnerw spoeczno-gospodarczych) oraz Wojewody Podkarpackiego, umieszczone w prasie o zasigu krajowym i lokalnym oraz na stronie internetowej samorzdu wojewdztwa. 23 stycznia 2007 r. odbyy si 2 niezalene spotkania: z Wojewod Podkarpackim, prezydentami, burmistrzami i wjtami jednostek samorzdu terytorialnego oraz ze starostami powiatw i prezydentami miast na prawach powiatu. 24 stycznia 2007 r. odbyo si spotkanie z przedstawicielami partnerw spoecznogospodarczych. W konferencjach wzio udzia cznie ok. 300 osb. Wyniki i efekty konsultacji spoecznych najwaniejsze kierunki dokonanych zmian w Programie W trakcie bezporednich spotka podczas I etapu konsultacji dyskusja nad projektem RPO WP dla nowej perspektywy finansowej koncentrowaa si przede wszystkim na kwestii sprawnoci i skutecznoci wdraania programu operacyjnego, z uwzgldnieniem dotychczasowych dowiadcze regionu w tym zakresie. Cz gosw w dyskusji odnosia si take do zawartoci merytorycznej dokumentu, szczeglnie w zakresie czci projekcyjnej. Wikszo osb uczestniczcych w konsultacji zasadniczo zaakceptowaa liczb, jak rwnie trafno wyboru priorytetw. Mimo uznania generalnej trafnoci wyboru prezentowanych priorytetw, cz uwag wskazywaa jednake na konieczno uzupenienia i uszczegowienia niektrych kwestii, zwaszcza w czci dotyczcej opisu rozwiza kierunkowych. Znaczna cz uwag dotyczya ponadto wprowadzenia do programu szczegowych propozycji inwestycyjnych, czsto o znaczeniu lokalnym. Z uwagi na przyjcie nadrzdnej zasady konkursowego trybu wyboru projektw propozycje te nie mogy zosta uwzgldnione. W efekcie I etapu konsultacji wniesionych zostao 50 uwag w formie pisemnej, z czego 8 w formie elektronicznej. Ponadto uwagi dotyczyy: przesuni w alokacji rodkw, szczeglnie ich zwikszenia na projekty z zakresu infrastruktury technicznej i ochrony zdrowia, rozszerzenia listy potencjalnych beneficjentw w poszczeglnych osiach priorytetowych, precyzyjnego okrelenia linii demarkacyjnej RPO WP w odniesieniu do innych programw o znaczeniu krajowym. Na podstawie uwag zgoszonych w I etapie konsultacji, w tym uwag i sugestii przedstawionych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego w wyniku konsultacji midzyresortowych, dokonano nastpujcych zmian w programie: Zrezygnowano z priorytetw, ktre bd finansowane z EFS (przyjcie koncepcji programu jednofunduszowego). Uzupeniono fragmenty dotyczce komplementarnoci z innymi programami operacyjnymi.
154
Skorygowano zapisy programu pod ktem linii demarkacyjnej z innymi programami. Usunito o priorytetow Wsparcie obszaru metropolitalnego, gdy wikszo potencjalnych projektw kwalifikujcych si do wsparcia w ramach tej osi priorytetowej bdzie moga by realizowana w ramach osi 2. Infrastruktura techniczna. Zrezygnowano z przedsiwzi ukierunkowanych na obszary wiejskie ze wzgldu na odrbny instrument wsparcia w postaci Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich. Usunito priorytet Wsppraca midzyregionalna, obejmujcy rozwj wsppracy midzynarodowej, w tym transgranicznej oraz rozwj krajowej wsppracy interregionalnej ze wzgldu na odrbne instrumenty suce wspieraniu tych obszarw. Wraz z utworzeniem nowej osi priorytowej 5. Spjno wewntrzregionalna przewidziano przedsiwzicia z zakresu rewitalizacji miast i obszarw zdegradowanych. Zmieniono formu zapisw na bardziej syntetyczne i jednoczenie bardziej ukierunkowane merytorycznie, z uwagi na kluczowe znaczenie kwalifikowalnoci wnioskw. Podkrelono, e dziaania koncentrujce si na wsparciu dziaalnoci badawczorozwojowej oraz wzmocnieniu powiza midzy sektorem gospodarki i nauki bd miay przede wszystkim charakter regionalny. Zdecydowano, e w wikszoci przypadkw projekty zgaszane przez przedsibiorcw realizowane bd w ramach osi priorytetowej 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka. Projekty zwizane z informatyzacj podstawowych sfer ycia spoeczno-gospodarczego bd realizowane w ramach osi 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka i osi 2. Infrastruktura techniczna. Realizacja przedsiwzi obejmujcych infrastruktur ochrony zdrowia, spoeczn i edukacyjn bdzie ukierunkowana gwnie na przebudowy i modernizacje istniejcej infrastruktury. W ramach infrastruktury ochrony zdrowia obok realizacji projektw z zakresu przebudowy i modernizacji, realizowane bd projekty dotyczce wyposaenia zwizanego z wysoko specjalistycznymi usugami medycznymi. Wsparcie z pomocy technicznej uzupeniono o kwestie dotyczce archiwizacji dokumentw, informacji, promocji i audytu. W efekcie II etapu konsultacji zgoszonych zostao 67 uwag w formie pisemnej, z czego 12 w formie elektronicznej. Znaczn cz stanowiy artykuowane ju w I etapie konsultacji sugestie umieszczenia w programie konkretnych propozycji projektw. W efekcie tych uwag dokonano nastpujcych zmian w programie: Uzupeniono diagnoz sytuacji spoeczno-gospodarczej regionu (m.in. uzupeniono i uporzdkowano analiz SWOT, zaktualizowano dane statystyczne, wprowadzono analiz dysproporcji rozwojowych na obszarze wojewdztwa). Poprawiono spjno diagnozy z czci projekcyjn programu. Dokonano korekt w podziale rodkw na osie priorytetowe i kategorie interwencji. W ramach osi priorytetowej 5 Spjno wewntrzregionalna przewidziano przedsiwzicia suce aktywizacji obszarw zmarginalizowanych gospodarczo. Uzupeniono zapisy m.in. dot. wsppracy transgranicznej, specjalnych stref ekonomicznych i mieszkalnictwa. Na nowo opracowano czci dokumentu dotyczce wskanikw. Dokonano zmian w wyborze kategorii interwencji. Wprowadzono zapisy okrelajce preferencje w wyborze projektw.
155
Wprowadzono mapy obrazujce uwarunkowania rozwoju spoeczno-gospodarczego wojewdztwa. Przeformuowano kwestie wdraania programu. Przeformuowano rwnie cele szczegowe. Efektem III etapu konsultacji byy zarwno uwagi zgoszone podczas konferencji konsultacyjnych (23 -24 stycznia 2007 r.), jak i uwagi zgoszone w formie pisemnej. Uwagi zgoszone podczas konferencji miay charakter porzdkujcy i precyzujcy dotychczasowe zapisy programu. Odnosiy si zarwno do czci diagnostycznej, jak i projekcyjnej. W odniesieniu do czci diagnostycznej zaproponowano rozszerzenie zapisw nt. sektora edukacji oraz uporzdkowanie tematyczne analizy SWOT. Uwagi odnoszce si do czci projekcyjnej dokumentu dotyczyy m.in. korekt i uzupenie opisw osi priorytetowych RPO WP, a take weryfikacji i uzupenie niektrych wskanikw i kategorii interwencji. Podczas konferencji poruszono rwnie kwesti moliwoci finansowania przedsiwzi dotyczcych problemu osuwisk, inwestycji zwizanych z gazem ziemnym i systemowych dziaa edukacyjnych z dziedziny ekologii, rozszerzenia wsparcia dla lotnisk lokalnych oraz infrastruktury kolejowej. Bardzo mocno zaakcentowano potrzeb zwikszenia rodkw na infrastruktur drogow i turystyk oraz wprowadzenia zapisw odnoszcych si do kwestii spjnoci komunikacyjnej regionu. Wikszo osb uczestniczcych w dyskusji wskazywaa na konieczno rozszerzenia i uszczegowienia listy beneficjentw. Cz pyta formuowanych w trakcie konferencji dotyczya procedury wdraania RPO WP, z uwagi na rozpoczcie nowego roku kalendarzowego, rozpoczynajcego rwnoczenie perspektyw finansow UE obejmujc lata 2007-2013. Pytania dotyczyy przede wszystkim: daty kwalifikowalnoci wydatkw, terminu rozpoczcia naborw, szczegowego podziau rodkw, terminu opracowania dokumentw uzupeniajcych RPO, wymaga co do stopnia zaawansowania przygotowania projektu w momencie skadania wniosku, moliwoci ograniczenia wymaga biurokratycznych, moliwoci stosowania formuy preselekcji w wyborze projektw i kontynuowania inwestycji rozpocztych w ramach ZPORR oraz konsekwencji wynikajcych z wyznaczonych w dokumencie wskanikw. W ramach tego etapu konsultacji wpyno 30 uwag w formie pisemnej, w wikszoci pokrywajcych si z uwagami przedstawionymi w trakcie spotka konsultacyjnych. W efekcie przedstawionych uwag dokonano m.in. nastpujcych zmian w programie: Uzupeniono fragment diagnozy dotyczcy edukacji w zakresie rodzajw i iloci szk oraz uczniw do nich uczszczajcych. W czci powiconej gospodarce wojewdztwa wprowadzono zapisy dotyczce sektora informatycznego i jego znaczenia dla rozwoju regionu. Uporzdkowano elementy analizy SWOT z punktu widzenia ukadu tematycznego i hierarchii wanoci. Dokonano zmian w alokacji rodkw na wskazane podczas konsultacji kategorie interwencji. Zmieniono szacowane wartoci wskanikw produktu i rezultatu (w osiach: 1,2,4,5). Zmieniono wartoci wskanikw dla programu szacowane modelem Hermin. Wprowadzono zapisy wskazujce na konieczno wzmocnienia komplementarnoci i spjnoci regionalnego ukadu komunikacyjnego z nowymi szlakami transportowymi. Poszerzono dotychczasowe zapisy dotyczce preferowania przedsiwzi zwikszajcych atrakcyjno inwestycyjn i turystyczn wojewdztwa.
156
Jednoznacznie wskazano na potrzeb zapewnienia komplementarnoci wspieranych przedsiwzi z inwestycjami przewidzianymi do realizacji w ramach PO Rozwj Polski Wschodniej, szczeglnie w odniesieniu do projektw z zakresu budowy spoeczestwa informacyjnego. Obok zmian merytorycznych dokonano rwnie korekt redakcyjnych. Podsumowanie Proces konsultacji potwierdzi bardzo due potrzeby inwestycyjne w regionie, ktre znaczco przekraczaj moliwoci ich sfinansowania. RPO WP nie jest instrumentem, ktry umoliwi rozwizanie wszystkich problemw w wojewdztwie. Omawiany program koncentruje si zatem na realizacji najwaniejszych, z punktu widzenia jego trwaego rozwoju, kierunkw i przedsiwzi. Odzwierciedlaj to zaplanowane nakady finansowe na realizacj poszczeglnych osi priorytetowych. Naley podkreli, e w trakcie konsultacji wyranie zarysowaa si tendencja wzmocnienia alokacji przeznaczonej na finansowanie infrastruktury technicznej, a szczeglnie komunikacyjnej. Akcentowana bya rwnie potrzeba zwikszenia rodkw przeznaczonych na infrastruktur ochrony zdrowia i pomocy spoecznej. Wnioski w omawianym zakresie, ze wzgldu na wymg przeznaczenia okrelonej puli rodkw na rozwj przedsibiorczoci i innowacyjnoci oraz sucej im infrastruktury zostay uwzgldnione w ograniczonym stopniu.
157
OCENA ODDZIAYWANIA PROGRAMU NA RODOWISKO
11.
Podstawa prawna Ocena oddziaywania na rodowisko projektu RPO WP zostaa przeprowadzona zgodnie z procedur okrelon w: ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. nr 62, poz. 627 z pniejszymi zmianami), dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpywu niektrych planw i programw na rodowisko (Dz. Urz. WE L 197 z 21.07.2001). Streszczenie nietechniczne Przedmiotem oceny oddziaywania na rodowisko by projekt z dnia 10 styczna 2007 r. Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 2013. Prognoza oddziaywania na rodowisko projektu Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 2013 uwzgldnia zagadnienia okrelone art. 41. ust 2. ustawy Prawo ochrony rodowiska. Zakres merytoryczny prognozy zosta uzgodniony z Pastwowym Wojewdzkim Inspektorem Sanitarnym oraz Wojewod Podkarpackim. W prognozie przedmiotem oceny by wpyw na rodowisko, zabytki oraz zdrowie ludzi realizacji dziaa okrelonych w projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 2013 w ramach poszczeglnych priorytetw. Prognoza zawiera take przewidywane skutki dla obszarw objtych ochron na podstawie przepisw o ochronie przyrody oraz obszarw ochrony uzdrowiskowej. Ze wzgldu na to, e dokument, jakim jest projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 2013 ma charakter ramowy i posiada duy stopie oglnoci, przyjto, e szczegowo opracowania Prognozy bdzie adekwatna do stopnia szczegowoci analizowanego dokumentu. Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 2013 jest dokumentem nawizujcym bezporednio do celw strategicznych, priorytetw i kierunkw dziaa identyfikowanych w Strategii Rozwoju Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 2020 i koncentruje si na wybranej grupie dziaa uzgodnionych z podmiotami i rodowiskami zaangaowanymi w rozwj regionu, jest zgodny z programami regionalnymi (patrz tabela 2) oraz jest spjny z priorytetami i dziaaniami okrelonymi w Narodowej Strategii Spjnoci 2007 2013, Strategii Rozwoju Kraju (projekt) oraz Strategicznymi Wytycznymi Wsplnoty. Zasig realizacji dziaa w zidentyfikowanych osiach priorytetowych projektu Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 2013 obejmuje obszar caego wojewdztwa podkarpackiego. Jako cel gwny przyjto wzrost krajowej i midzynarodowej konkurencyjnoci gospodarki oraz poprawa dostpnoci przestrzennej Podkarpacia. W projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego przyjto take cele szczegowe okrelajce najwaniejsze obszary interwencji wymagajce wsparcia w celu usunicia gwnych barier rozwojowych i podniesienia poziomu gospodarczego wojewdztwa. Cele szczegowe s nastpujce: 1. Tworzenie warunkw do rozwoju przedsibiorczoci i gospodarki opartej na wiedzy.
158
2. Poprawa dostpnoci i atrakcyjnoci inwestycyjnej regionu poprzez realizacj przedsiwzi w zakresie sieci komunikacyjnej, informatycznej i energetycznej. 3. Zapobieganie degradacji rodowiska i zagroeniom naturalnym i technologicznym, a take efektywna gospodarka zasobami naturalnymi. 4. Tworzenie warunkw do rozwoju kapitau spoecznego poprzez inwestycje w edukacj, ochron zdrowia i pomoc spoeczn, sport, turystyk oraz kultur. 5. Zmniejszenie wystpujcych wewntrz wojewdztwa rnic rozwojowych. Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego okrela take sposb wyaniania konkretnych projektw, sposb monitorowania ich realizacji, a take wstpn alokacj rodkw z podziaem na osie priorytetowe. Naley zaznaczy, e projekt RPO WP nie odnosi si to do konkretnych przedsiwzi poza projektami kluczowymi dotyczcymi przede wszystkim inwestycji komunikacyjnych. Poniewa, poza projektami kluczowymi, nie ma podanych jednoznacznych lokalizacji realizowanych przedsiwzi, a dziaania zidentyfikowane w ramach priorytetw dotycz terenu caego wojewdztwa, przy czym wyboru projektw dokonywa bdzie instytucja zarzdzajca projektem RPO WP. W wyniku przeprowadzonych analiz i ocen stwierdzono, e istotne niekorzystne oddziaywanie na rodowisko, zabytki, zdrowie ludzi bd zwizane gwnie z realizacj dziaa w ramach zidentyfikowanych osi priorytetowych: Infrastruktura techniczna (o priorytetowa 2), Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom (o priorytetowa 3) gwnie etap realizacji projektw, w ktrych bd przeprowadzane roboty budowlane, Infrastruktura spoeczna (o priorytetowa 4), Spjno wewntrzregionalna (o priorytetowa 5). I tak: Realizacja niektrych dziaa (gwnie w ramach zidentyfikowanych osi priorytetowych tj. Infrastruktura techniczna, Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom, Infrastruktura spoeczna, Spjno wewntrzregionalna oraz Infrastruktura spoeczna patrz mapki nr 1, 2, 3, 4, na ktrych zaznaczono obszary wystpienia potencjalnych konfliktw powodowanych realizacj dziaa w ramach zidentyfikowanych osi priorytetowej) zawartych w projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 2013 bdzie niekorzystnie oddziaywa na rodowisko, ale brak realizacji tych dziaa moe take powodowa negatywne oddziaywanie na rodowisko przede wszystkim w zakresie osi priorytetowych Infrastruktura techniczna oraz Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom. Naley zaznaczy, e przewidywane niekorzystne oddziaywanie na rodowisko bdzie zwizane z realizacj poszczeglnych projektw, ale funkcjonowanie zrealizowanych projektw bdzie w sposb korzystny oddziaywa na rodowisko np. projekty realizowane w ramach osi priorytetowej 3. Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom. Ponadto zaniechanie realizacji dziaa w zidentyfikowanych osiach priorytetowych moe mie negatywne konsekwencje gospodarcze (stagnacja, brak perspektyw rozwoju, a nawet zastj gospodarczy) oraz spoeczne (utrata miejsc pracy, a co za tym idzie rde dochodu, co moe doprowadzi do wzrostu zachowa patologicznych, a take powodowa migracj ludzi modych i wyksztaconych w poszukiwaniu lepszych warunkw ycia), w zwizku z tym moe wystpi taka sytuacja, e realizacja dziaa mogcych powodowa znaczce niekorzystne oddziaywanie na rodowisko w obrbie parkw krajobrazowych czy istniejcych, projektowanych bd potencjalnych obszarw Natura 2000 bdzie uzyskiwao
159
spoeczn aprobat, zwaszcza, gdy bdzie to zwizane z tworzeniem nowych miejsc pracy (nawet tylko na czas realizacji przedsiwzicia np. nowe odcinki drg o znacznym nateniu ruchu, odnawialne rda energii due farmy wiatrowe, zbiorniki retencyjne). Z realizacj dziaa w ramach osi priorytetowej 3 tj. Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom, a zwaszcza z realizacj przedsiwzi z zakresu infrastruktury przeciwpowodziowej i racjonalnej gospodarki wodnej zwizane bd niekorzystne oraz potencjalnie niekorzystne oddziaywania. Niekorzystne oddziaywania dotyczy bd fazy realizacji wybranego projektu, a elementami rodowiska najbardziej naraonymi na nie bdzie rnorodno biologiczna oraz krajobraz (realizacja zbiornikw retencyjnych z funkcj przeciwpowodziow). Realizacja dziaa zidentyfikowanych w osi priorytetowej 4 tj. Infrastruktura spoeczna, a zwaszcza dotyczcych infrastruktury sportowej i rekreacyjnej oraz inwestycji w turystyk i kultur bez wskazania bariery wzrostu wynikajcej z ograniczonej pojemnoci rodowiska przyrodniczego, jego wraliwoci moe doprowadzi do zniszczenia wielu siedlisk przyrodniczych spowodowanych nadmiernym zagospodarowaniem czy penetracj turystyczn dotyczy to gwnie terenw cennych pod wzgldem przyrodniczym oraz ich bezporedniego ssiedztwa (mapka nr 5). Prawdopodobiestwo wystpienia istotnych, negatywnych oddziaywa zwizane jest z realizacj dziaa w ramach osi priorytetowej 5 tj. Spjno wewntrzregionalna, a zwaszcza dotyczcych obszarw wiejskich pooonych na obszarach cennych przyrodniczo, objtych jus ochron szczegln na podstawie ustawy o ochronie przyrody (w tym obszary Natura 2000) bd przewidzianych do objcia tak ochron lub w ich ssiedztwie. Mona zaryzykowa stwierdzenie, e rewitalizacja obszarw zdegradowanych, czyli obszarw wiejskich po byych pegeerach korzystnie bdzie oddziaywa nie tylko na rodowisko, ale te bdzie miao pozytywny aspekt spoeczny. Do niekorzystnych oddziaywa na rodowisko nale m.in.: Fragmentacja rodowiska, Pogorszenie jakoci niektrych elementw rodowiska przyrodniczego (gwnie zanieczyszczenia powietrza, powierzchni ziemi cznie z gleb zwaszcza wzdu nowych szlakw komunikacyjnych, zmiany obecnego krajobrazu, zmniejszenie terenw rolniczych, a niektrych przypadkach lenych), Wzrost liczby ludnoci yjcych w obszarach o obnionych standardach jakoci powietrza atmosferycznego w obszarach zagroonych zanieczyszczeniami gwnie motoryzacyjnymi oraz haasem komunikacyjnym, Moliwo wzrostu iloci konfliktw spoecznych, zwaszcza w obszarach szczeglnie chronionych na podstawie ustawy o ochronie przyrody (gwnie istniejce, projektowane i proponowane obszary sieci Natura 2000), Zmiany mikroklimatu w najbliszym ssiedztwie retencyjnych zbiornikw wodnych wielozadaniowych, a tym samym zmiany skadu gatunkowego siedlisk w bezporednim ssiedztwie zbiornikw, Zmodyfikowanie fragmentw wanych korytarzy ekologicznych, cigw ekologicznych, co moe powodowa utrudnienie w przemieszczaniu si zwierzt, Likwidacja obecnych siedlisk przyrodniczych, oraz powstanie zupenie nowych zbiorowisk rolinnych zwizanych ze rodowiskiem wodnym w przypadku realizacji retencyjnych zbiornikw wodnych, a take moe doj do wzbogacenia fauny i flory w nowe gatunki zwizane ze rodowiskiem wodnym, Powstanie nowych barier ekologicznych (zwaszcza nowe drogi).
160
Dziaania przyjte w projekcie Regionalnego Programu Operacyjnego WP w poszczeglnych osiach priorytetowych, w szczeglnoci wice si z potencjalnym znaczcym oddziaywaniem na rodowisko, dotyczcych rozwoju komunikacji, infrastruktury technicznej i gospodarki, okrelono w sposb uwzgldniajcy zasad zrwnowaonego rozwoju, a wyznaczone kierunki dziaa zakadaj rozwj gospodarczy regionu z zachowaniem rwnowagi przyrodniczej oraz trwaoci podstawowych procesw przyrodniczych. Potencjalne obszary, na ktrych przewiduje si wystpienie konfliktw powodowanych dziaaniami realizowanymi w ramach zidentyfikowanych osi priorytetowych przedstawiono na mapkach nr 1, 2, 3, 4 stanowicych zaczniki do Prognozy Oddziaywania na rodowisko Projektu Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 20072013. Naley zaznaczy, e s to wskazania bardzo oglne i nie odnosi si to do konkretnych przedsiwzi. Ponadto obszary, na ktrych przewiduje si wystpienie potencjalnych konfliktw powodowanych realizacj dziaa w ramach RPO WP przedstawia mapa zacznik nr 11. W transgranicznym oddziaywaniu na rodowisko bardzo istotne miejsce bd zajmowa: Dziaania w zakresie rozbudowy transeuropejskich korytarzy komunikacyjnych i transportowych Dziaania na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego, Wsplne przedsiwzicia suce powstawaniu nowych, wykraczajcych poza region produktw turystycznych (tworzenie transgranicznej infrastruktury turystycznej, wymiana dowiadcze), Dziaania na rzecz zachowania obszarw cennych krajobrazowo oraz ochrony rodowiska przyrodniczego (opracowywanie ujednoliconych planw zarzdzania i udostpniania obszarw o wartociach przyrodniczo-krajobrazowych, doskonalenie funkcjonowania systemw obszarw prawnie chronionych, badania monitoringowe rodowiska, i inne wspierane w ramach Programw Operacyjnych Europejskiej Wsppracy Terytorialnej oraz wsppracy transgranicznej w ramach Europejskiego Instrumenty Ssiedztwa i Partnerstwa).
Trudnoci napotkane przy opracowaniu Prognozy miay charakter trudnoci metodycznych i wynikay z rodzaju dokumentu, jakim jest projekt Regionalnego Programu Operacyjnego. Dotyczyy gwnie braku moliwoci odniesienia si do oddziaywa na rodowisko oglnych zapisw analizowanego projektu, przedstawienia rozwiza minimalizujcych wpyw na rodowisko oraz opracowania wariantu alternatywnego. Utrudnienie stanowi rwnie brak wypracowanych metod sporzdzania prognoz do dokumentw strategicznych i programw operacyjnych. Wtpliwo budzi realizacja dziaa w ramach zidentyfikowanych osi priorytetowych, Poniewa bdzie prowadzona z pominiciem ogranicze wynikajcych z istnienia np. obszarw szczeglnie chronionych w ramach sieci Natura 2000 (brak planw ochrony dla obszarw Natura 2000) czy obszarw ochrony uzdrowiskowej, co moe powodowa konflikty spoeczne, przestrzenne. Wyjtek stanowi dziaania w ramach zidentyfikowanej osi priorytetowej 3. Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom, zwaszcza dziaanie 3.3. Zachowanie oraz ochrona rnorodnoci biologicznej i krajobrazowej. Reasumujc Mona stwierdzi, i projekt Regionalnego Programu Operacyjnego WP w sposb oglny, lecz w zasadzie wystarczajcy, ujmuje zagadnienia dotyczce ograniczania
161
lub zapobiegania negatywnym skutkom dla rodowiska planowanego rozwoju gospodarczego i spoecznego regionu. W czci zawiera dziaania (rozwj infrastruktury technicznej, infrastruktury ochrony rodowiska, rewitalizacja miast, rewitalizacja pozostaych obszarw, zachowanie oraz ochrona biornorodnoci i walorw krajobrazowej), ktrych realizacja pozwoli na czciow kompensacj negatywnego oddziaywania na rodowisko realizacji projektu RPO WP. Przebieg postpowania 21 marca 2005 r. Sejmik Wojewdztwa Podkarpackiego przyj harmonogram prac nad RPO WP. 29 sierpnia 2005 r. zosta zmieniony harmonogram prac nad RPO WP przyjty w dniu 21 marca. 29 wrzenia 2005 r. Marszaek wojewdztwa powierzy realizacj prac zwizanych z postpowaniem w sprawie oceny oddziaywania na rodowisko dla RPO WP Podkarpackiemu Biuru Planowania Przestrzennego w Rzeszowie. 10 padziernika 2005 r. opracowano zakres merytoryczny prognozy, ktry zosta przesany celem uzgodnienia do Wojewody Podkarpackiego oraz do Podkarpackiego Wojewdzkiego Inspektora Sanitarnego. Zaproponowany zakres merytoryczny prognozy zosta uzgodniony z Pastwowym Wojewdzkim Inspektorem Sanitarnym oraz Wojewod Podkarpackim. Zgodnie z uzgodnieniami w prognozie zawarto: - informacje o zawartoci prognozy oraz metodach zastosowanych przy sporzdzaniu Prognozy, - informacje o zawartoci, gwnych celach projektu RPO WP oraz jego powizaniach z innymi dokumentami, - analiz i ocen istniejcego stanu rodowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektu RPO WP, - analiz i ocen stanu rodowiska na obszarach objtych przewidywanym znaczcym oddziaywaniem, - analiz i ocen istniejcych problemw ochrony rodowiska istotnych z punktu widzenia RPO WP, w szczeglnoci dotyczc obszarw chronionych, - analiz i ocen celw ochrony rodowiska ustanowionych na szczeblu midzynarodowym i krajowym oraz sposoby uwzgldnienia tych celw w projekcie RPO WP, - analiz i ocen przewidywanego znaczcego oddziaywania na rodowisko, zabytki, - ocen rozwiza majcych na celu zapobieganie, usuwanie barier, ograniczanie i kompensacj przyrodnicz przewidywanych negatywnych oddziaywa na rodowisko realizacji dziaa w zidentyfikowanych osiach priorytetowych zawartych w projekcie RPO WP, - rozwizania majce na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensacj przyrodnicz negatywnych oddziaywa na rodowisko mogcych by rezultatem realizacji projektu RPO WP, - rozwizania alternatywne do rozwiza zawartych w projekcie RPO WP, w tym wskazano napotkane trudnoci wynikajce z niedostatkw techniki lub luk we wspczesnej wiedzy, - informacje o przewidywanych metodach analizy realizacji projektu RPO WP, - informacje o moliwym transgranicznym oddziaywaniu na rodowisko, - streszczenie w jzyku niespecjalistycznym. 15 listopada 2005 r. Podkarpackie Biuro Planowania Przestrzennego zakoczyo opracowywanie Prognozy oddziaywania na rodowisko projektu RPO WP.
162
W zwizku ze zmian procedur przygotowywania programw operacyjnych opracowanych przez MRR (uwzgldniajcych stanowisko KE w kwestii jednofunduszowoci programw), zaistniaa konieczno znacznego przeformuowania projektu RPO WP, a tym samym korekty Prognozy oddziaywania na rodowisko. W lipcu 2006 r. przystpiono do wprowadzania zmian w Prognozie oddziaywania na rodowisko w odniesieniu do nowej wersji RPO WP. W terminie 15 wrzenia 5 padziernika 2006 r. odbyy si konsultacje spoeczne Prognozy oddziaywania na rodowisko projektu RPO WP. Ogoszenie o moliwoci skadania wnioskw i uwag do dokumentu zostao umieszczone na stronie internetowej urzdu marszakowskiego oraz w prasie lokalnej. Kolejnym etapem konsultacji spoecznych Prognozy byy spotkania finalizujce III etap prac nad projektem RPO WP. Zostay one ogoszone 11 stycznia 2007 r. Informacja o spotkaniach oraz moliwoci skadania uwag zostaa przesana do organw ochrony rodowiska, Wojewody Podkarpackiego oraz potencjalnych beneficjentw (jednostek samorzdu terytorialnego i partnerw spoeczno-gospodarczych). Informacja umieszczona zostaa rwnie w prasie o zasigu krajowym i lokalnym oraz na stronie internetowej wojewdztwa podkarpackiego. W dniach 23 i 24 stycznia 2007 r. odbyy si w sumie 3 spotkania, na ktrych konsultowana bya rwnie Prognoza oddziaywania na rodowisko projektu RPO WP. W spotkaniach wzio udzia ok. 300 osb. Kluczowe wnioski dla RPO WP pynce z prognozy oddziaywania na rodowisko Celem opracowania prognozy oddziaywania na rodowisko projektu RPO WP bya: Identyfikacja moliwych do okrelenie skutkw rodowiskowych (gwnie pozytywnych oraz negatywnych) realizacji dziaa okrelonych w ramach zidentyfikowanych osi priorytetowych, Identyfikacja i eliminacja tych dziaa, ktrych negatywne skutki rodowiskowe pozostaj w sprzecznoci z wymogami prawa, Wskazanie, jeeli jest to zasadne, rozwiza alternatywnych przyczyniajcych si do zmniejszenia obcie rodowiska. Najwaniejsze wnioski wynikajce z prognozy oddziaywania na rodowisko to: W RPO WP rodowisko przyrodnicze powinno uzyska rang rwnorzdn zagadnieniom gospodarczym (znaczna cz wojewdztwa objta jest rnymi formami ochrony przyrody i krajobrazu tzn. znajduj si tu parki narodowe, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty przyrody, obszary specjalnej ochrony ptakw Natura 2000, projektowane oraz potencjalne obszary ochrony siedlisk Natura 2000), Oddziaywanie zdecydowanie pozytywne bdzie zwizane z realizacj projektw dotyczcych zachowania oraz ochrony rnorodnoci biologicznej i krajobrazowej, Projekt PO WP koncentruje si przede wszystkim na problematyce gospodarczej i spoecznej w sposb oglny odnoszc si do zagadnie rodowiskowych w zdefiniowanych osiach priorytetowych za wyjtkiem Osi priorytetowej 3 Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom 14% rodkw jest przeznaczonych na realizacj dziaa, ale gros projektw, ktre bd realizowane w ramach m.in. takich osi priorytetowych jak: Infrastruktura techniczna czy Infrastruktura spoeczna bdzie sprzyjao ochronie rodowiska. Ponadto realizacja projektw z osi priorytetowych Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka oraz Pomoc techniczna w sposb poredni przyczyni si do poprawy jakoci rodowiska.. Wpyw realizacji czci projektw, w zidentyfikowanych osiach priorytetowych, na rodowisko przyrodnicze zosta okrelony jako mieszany. I tak na etapie realizacji
163
projektw zaznaczy si negatywne oddziaywanie na rodowisko, ale funkcjonowanie zrealizowanych projektw bdzie miao pozytywny wpyw na rodowisko, bdzie sprzyjao ochronie rodowiska, Oddziaywanie potencjalnie negatywne bdzie zwizane z realizacj projektw, ktre bd zwizane robotami budowlanymi w terenach, ktre nie s jeszcze zainwestowane (drogi, nowe obiekty budowlane), ale etap funkcjonowania ju zrealizowanych projektw przy uwzgldnieniu niezbdnych wymogw rodowiskowych bdzie mia z reguy pozytywny wpyw na rodowisko, Na etapie typowania projektw do realizacji istnieje potrzeba ograniczania moliwoci wystpienia konfliktw pomidzy rozwojem gospodarczym, rozwojem infrastruktury komunikacyjnej, infrastruktury energetycznej, a ochron przyrody oraz ochron obszarw uzdrowiskowych, Na etapie typowania projektw do realizacji istnieje potrzeba ograniczania moliwoci wystpienia konfliktw pomidzy realizacj dziaa w ramach zidentyfikowanych osi priorytetowych 2 i 3, a zwaszcza dziaa w zakresie: Infrastruktury komunikacyjnej, Infrastruktury energetycznej, Infrastruktury ochrony rodowiska (faza realizacji), Infrastruktury przeciwpowodziowej i racjonalnej gospodarki zasobami wodnymi, a ochron przyrody (sie obszarw Natura 2000), Wyrana presja na rodowisko oraz zabytki moe by zwizana z realizacj dziaa okrelonych w osiach priorytetowych: - Infrastruktura techniczna projekty z zakresu infrastruktury komunikacyjnej i energetycznej, - Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom projekty z zakresu infrastruktury przeciwpowodziowej, - Infrastruktura spoeczna projekty z zakresu infrastruktury sportowej i rekreacyjnej oraz inwestycji w turystyk i kultur. Nie mona w sposb jednoznaczny wykluczy niekorzystnego wpywu niektrych projektw realizowanych w ramach osi priorytetowych na obszary Natura 2000 (np. drogi w obszarach Natura 2000, roboty budowlane dotyczce urzdze przeciwpowodziowych i melioracyjnych, roboty budowlane dot. zbiornikw maej retencji). W przypadku realizacji projektw w tych obszarach naley dokonywa wyboru projektw w taki sposb, aby ich realizacja bya jak najmniej szkodliwa dla rodowiska, a gdy to bdzie niemoliwe naley rozway zastosowanie instrumentu, jakim jest kompensacja przyrodnicza, Najmniejsze znaczenie dla rodowiska bd miay dziaania realizowane w ramach osi priorytetowej 1 (Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka) oraz osi priorytetowej 6 (Pomoc techniczna). Projekt RPO WP nie przewiduje realizacji przedsiwzi mogcych w sposb znaczcy oddziaywa na rodowisko, oraz takich, ktre jednoznacznie wskazuj na moliwo niekorzystnego oddziaywania transgranicznego. Generalnie naley podkreli, e funkcjonowanie zrealizowanych projektw w ramach RPO WP bdzie sprzyjao ochronie rodowiska, a tym samym bdzie wywierao pozytywny wpyw na zdrowie ludzi i jako ich ycia. Pozytywny wpyw na zdrowie i ycie ludzi bd miay projekty z zakresu ochrony zdrowia i pomocy spoecznej, infrastruktury ochrony rodowiska, infrastruktury przeciwpowodziowej oraz zwalczania i zapobiegania zagroeniom. Projekt RPO WP w sposb oglny, lecz w zasadzie wystarczajcy, ujmuje zagadnienia dotyczce ograniczania lub zapobiegania negatywnym skutkom dla rodowiska planowanego rozwoju gospodarczego i spoecznego regionu. W czci zawiera dziaania (rozwj infrastruktury technicznej, infrastruktury ochrony rodowiska, rewitalizacja miast,
164
rewitalizacja pozostaych obszarw, zachowanie oraz ochrona biornorodnoci i walorw krajobrazowej), ktrych realizacja pozwoli na czciow kompensacj negatywnego oddziaywania na rodowisko realizacji projektu Programu. Kierunki dokonanych zmian w RPO WP jako efekt opracowania i konsultacji spoecznych oceny oddziaywania RPO WP na rodowisko Ponisza informacja dotyczy: Sposobu wykorzystania w projekcie RPO wynikw udziau spoeczestwa w postpowaniu w sprawie oceny oddziaywania na rodowisko. Sposobu wykorzystania w projekcie RPO ustale zawartych w prognozie oddziaywania na rodowisko. Ocena oddziaywania na rodowisko projektu RPO WP spotkaa si z pozytywnym odbiorem spoeczestwa oraz organw zainteresowanych problematyk ochrony rodowiska podczas konsultacji spoecznych. W nastpstwie konsultacji wpyny dwa formalne wnioski dotyczce Prognozy oddziaywania na rodowisko: jeden z nich nie dotyczy realizacji dziaa okrelonych w RPO tylko budowy kopalni nafty i gazu Zalesie w Rzeszowie, w drugim propozycje zmian dotyczyy gwnie modernizacji sieci ciepowniczych. Analiza propozycji zaproponowanych zmian wykazaa, e s one bardzo szczegowe, dotycz przede wszystkim wykazania w prognozie, e modernizacji sieci ciepowniczych ma pozytywny wpyw na rodowisko. W odpowiedzi na wniosek wykazano m.in., e: - w prognozie nie mona bra pod uwag tylko jednego zakadu. RPO dotyczy terenu caego wojewdztwa i moliwoci realizowania rnych przedsiwzi z zakresu infrastruktury energetycznej, - ze wzgldu na to, e w RPO WP nie ma wskaza lokalizacyjnych realizacji konkretnych projektw, ani nie wiadomo, jakie projekty bd realizowane, ocenie poddano realizacj wszystkich projektw, ktre mog by podejmowane w ramach dziaa okrelonych w osiach priorytetowych, poza tym ustawodawca uzna, e modernizacja elektrociepowni moe w sposb znaczcy oddziaywa na rodowisko, a o tym czy i w jakim stopniu oddziauje na rodowisko okreli raport o oddziaywaniu na rodowisko sporzdzany dla konkretnego przedsiwzicia. Majc powysze na uwadze nie mona w sposb jednoznaczny zakada, e modernizacja elektrociepowni oraz sieci cieplnych nie bdzie wpywaa negatywnie na rodowisko. Najwaniejszymi zmianami dokonanymi w projekcie RPO WP bdcymi wynikiem ustale zawartych w prognozie oddziaywania na rodowisko jest m.in.: przeznaczenie wikszej iloci rodkw na projekty realizowane w ramach osi priorytetowej 3 tj. Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom przede wszystkim: Zachowanie oraz ochrona rnorodnoci biologicznej i krajobrazowej, gdzie wrd typw projektw, jakie mog by realizowane w ramach RPO wprowadzono moliwo realizacji projektw dotyczcych obszarw Natura 2000 oraz projekty z zakresu ochrony siedlisk i zachowania rnorodnoci gatunkowej, Zwalczanie i zapobieganie zagroeniom.
uwzgldniono najwaniejsze zagroenia oraz sposoby niwelowania zagroe, zwaszcza w odniesieniu do lokalizacji zakadw zwikszonego ryzyka. okrelone zostay preferencje dla przedsiwzi zapisanych w programach wojewdzkich, take z punktu widzenia zdolnoci niwelowania zagroe rodowiskowych. Instytucja Zarzdzajca RPO WP zapewnia, e monitorowany bdzie negatywny wpyw na rodowisko, wynikajcy z realizacji Programu.
165
Monitorowanie wpywu na rodowisko Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 Art. 10 Dyrektywy 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 roku w sprawie oceny wpywu niektrych planw i programw na rodowisko mwi, e Pastwa Czonkowskie monitoruj znaczcy wpyw na rodowisko, wynikajcy z realizacji planw i programw, aby midzy innymi, okreli na wczesnym etapie nieprzewidziany, niepodany wpyw oraz aby mie moliwo odpowiedniego dziaania naprawczego. W tym celu mona wykorzystywa, stosownie do potrzeb, istniejce systemy monitoringu w celu uniknicia powielania monitoringu. W celu wypenienia wymogw Dyrektywy dla potrzeb monitorowania wpywu na rodowisko w RPO zostanie wykorzystany istniejcy system monitoringu rodowiskowego wojewdztwa podkarpackiego funkcjonujcy w ramach Pastwowego Monitoringu rodowiska. Monitoring rodowiska wykonywany jest przez Wojewod Podkarpackiego za porednictwem Wojewdzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska w Rzeszowie. Wyniki monitoringu publikowane s na stronach internetowych www.wios.rzeszow.pl oraz corocznie wydawane w formie raportw Stan rodowiska w wojewdztwie podkarpackim. W ramach obowizkw sprawozdawczych, dane uzyskiwane z monitoringu s przekazywane do Komisji Europejskiej, Europejskiej Agencji rodowiska oraz organw konwencji midzynarodowych. Monitoring rodowiska prowadzony jest zgodnie z wymogami okrelonymi w dyrektywach (Ramowa Dyrektywa Wodna, Dyrektywa Rady 96/62/WE z dnia 27 wrzenia 1996 w sprawie oceny zarzdzania jakoci powietrza i dyrektyw pomocniczych 1999/30/WE, 2000/69/WE, 2002/3/WE, 2004/107/WE). W ramach Pastwowego Monitoringu rodowiska realizowanego przez Wojewod Podkarpackiego przy pomocy Wojewdzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska w Rzeszowie prowadzony jest: monitoring jakoci powietrza, monitoring jakoci wd, monitoring gleb, monitoring haasu (komunikacyjnego i przemysowego), monitoring promieniowania elektromagnetycznego, monitoring przyrodniczy. Informacje o stanie rodowiska pochodzce z monitoringu zamieszczane s w Raportach o stanie rodowiska w wojewdztwie podkarpackim i wykorzystywane m.in. przez jednostki administracji rzdowej, samorzdowej dla skuteczniejszego zarzdzania rodowiskiem za pomoc instrumentw prawnych takich jak: plany zagospodarowania przestrzennego, postpowanie w sprawie ocen oddziaywania na rodowisko, programy ochrony rodowiska, plany gospodarki odpadami, pozwolenia na wprowadzanie substancji do powietrza, pozwolenia wodno prawne, pozwolenia na emisj pl elektromagnetycznych. Informacje dotyczce monitoringu przyrodniczego prowadzone s w ramach zintegrowanego monitoringu rodowiska i publikowane przez Gwnego Inspektora Ochrony rodowiska na stronie internetowej www.gios.gov.pl . Na potrzeby monitorowania wpywu na rodowisko projektw, ktre bd realizowane w ramach RPO, w tabeli przedstawiono propozycje wskanikw rodowiskowych moliwych do zastosowania na poziomie projektu wymienionych w Przewodniku po metodach ewaluacji.
166
Tabela nr 20. Propozycje wskanikw na poziomie projektw dla ilociowego okrelenia oddziaywa rodowiskowych
Elementy rodowiska wg Dyrektywy 2001/42 i/lub sektor gospodarki
Rnorodno biologiczna, flora i fauna
Zdrowie ludzi
Powierzchnia ziemi
Wody (gospodarka wodno ciekowa, ochrona przeciwpowodziowa, retencja wodna)
Klimat (energetyka, odnawialne rda energii)
Komunikacja, transport
Odpady
Dziedzictwo kulturowe, turystyka, krajobraz
Propozycje wskanikw na poziomie projektw dla ilociowego okrelenia oddziaywa, w tym oddziaywa skumulowanych, prognoz oraz monitoringu Ilo opracowanych planw ochrony dla obszarw NATURA 2000, parkw krajobrazowych i rezerwatw przyrody, Liczba projektw zwizanych z zachowaniem rnorodnoci gatunkowej, ekosystemowej oraz krajobrazowej, Ilo projektw, ktrych gwnym celem jest ochrona siedlisk przyrodniczych, gatunkw rolin, zwierzt i grzybw, Warto nakadw poniesionych na dziaania minimalizujce tj. realizacja przej dla zwierzt, likwidacja barier ekologicznych, Liczba osb zabezpieczonych przed powodzi w wyniku realizacji projektw Liczba osb zabezpieczonych przed poarami lasw i innymi zagroeniami, Liczba projektw zwizanych z ochron zdrowia, Warto nakadw poniesionych na ochron zdrowia Powierzchnia terenw miejskich objtych procesem rewitalizacji, Powierzchnia terenw zdegradowanych poddanych procesowi rekultywacji, Zmiana iloci nieoczyszczonych ciekw przemysowych odprowadzanych do wd lub do ziemi, Dugo wybudowanych sieci infrastruktury kanalizacji sanitarnej w km, Dugo wybudowanych sieci infrastruktury kanalizacji deszczowej w km, Zwikszenie liczby ludnoci korzystajcych z systemw wodno kanalizacyjnych, Powierzchnia terenw objtych ochron przeciwpowodziow, Liczba osb przyczonych do sieci wodocigowej w wyniku realizacji projektw, Liczba osb przyczonych do sieci kanalizacyjnej w wyniku realizacji projektw Potencjalna wytworzona moc zainstalowana pochodzca z odnawialnych rde energii Ilo ciepa uzyskanego z alternatywnych rde, Liczba projektw majcych na celu popraw jakoci powietrza, Liczba osb korzystajcych z komunikacji miejskiej, Liczba pasaerokilometrw w zakupionym/zmodernizowanym taborze komunikacji miejskiej Liczba osb objtych systemem selektywnej zbirki odpadw, Liczba zmodernizowanych skadowisk, Liczba zrekultywowanych zamknitych skadowisk, Warto nakadw poniesionych na ochron zabytkw, Liczba przebudowanych obiektw dziedzictwa kulturowego, Liczba obiektw dziedzictwa kulturowego poddana ochronie, Liczba turystw odwiedzajcych obiekty dziedzictwa kulturowego poddane ochronie
Przedstawione w tabeli wskaniki dla projektw realizowanych w ramach RPO odnosz si do analizy celw rodowiskowych. rdem informacji powinny by raporty OO, karty dokumentacyjne przedsiwzicia w przypadku, gdy raport nie jest wymagany. Wanych informacji dotyczcych oddziaywa rodowiskowych koniecznych do przeprowadzenia procesu monitorowania dostarczy procedura oceny projektw oraz system monitorowania realizowanych projektw.
167
W celu realizacji wymogw Dyrektywy SEA, podjte zostan dziaania pozwalajce agodzi ewentualne zagroenia rodowiskowe zwizane z wdraaniem RPO. W zwizku z powyszym: monitoring efektw ekologicznych prowadzony bdzie w czasie wdraania oraz po realizacji RPO, na potrzeby monitorowania RPO zostanie powoany Koordynator ds. rodowiska, badana bdzie spjno RPO z innymi dokumentami strategicznymi opracowywanymi na poziomie wojewdztwa, RPO bdzie weryfikowany w kilkuletnich odstpach, zostanie zapewniony udzia spoeczestwa przy weryfikowaniu RPO oraz podejmowaniu decyzji dotyczcych przeznaczania rodkw na realizacj dziaa w ramach osi priorytetowych. W tabeli nr 2 zostay przedstawione wyjanienia dotyczce sposobu postpowania w stosunku do rodzajw wpywu lub obszarw potencjalnie zagroonych, jakie wymienia dyrektywa w pierwszej kolejnoci.
Tabela nr 21. Dziaania podejmowane w zakresie monitorowania wpywu RPO na rodowisko
Wymagania monitorowania ze wzgldu na rodzaj wpywu oraz obszar potencjalnie zagroony wg Dyrektywy 2001/42/WE 1. Prawdopodobiestwo, czas trwania, czstotliwo, odwracalno
Zasady postpowania
2. Skumulowany charakter wpywu
Potencjalne znaczce oddziaywanie na rodowisko, powinno obejmowa skal oddziaywania, prawdopodobiestwo wystpienia, wpyw wtrny, skumulowany, synergistyczny, skutki krtko-, rednio- i dugoterminowe, wpyw stay i tymczasowy, pozytywny i negatywny. Parametry te bd przedmiotem analiz w raporcie 00. Obowizkiem kumulowania wpyww naley obj wszystkie zamierzenia inwestycyjne RPO w zakresie przewidzianym przez wskaniki rodowiskowe wymienione w tabeli nr l. Kumulowanie si wpyww naley prowadzi dla caego terenu wojewdztwa. W uzasadnionych przypadkach obowizkiem kumulowania wpyww mona obj obszary szczeglnie chronione na podstawie przepisw ustawy o ochronie przyrody oraz obszary ochrony uzdrowiskowej. W przypadku stwierdzonego transgranicznego oddziaywania obowizuje procedura okrelona w ustawie Prawo ochrony rodowiska
3. Wpyw transgraniczny
W przypadku projektw umiejscowionych w obszarach o przekroczonych standardach jakoci rodowiska i zdrowia ludzi (szczeglnoci realizowanych w terenach o znacznym zagroeniu awari przemysow lub w obszarach naraonych na zalanie wodami powodziowymi) gdzie realizacja jest podyktowana innymi wanymi 4.Zagroenia dla zdrowia wzgldami i nie ma dla nich alternatyw lokalizacyjnych konieczne jest przeprowadzenie ludzi lub dla rodowiska analizy i oceny ryzyka stosownie do wymaga Dyrektywy 2003 105 WE z 16 grudnia 2003r. Projekty, ktrych realizacja bdzie stanowi bezporednie zagroenie dla zdrowia ludzi oraz powodowa szczeglnie znaczce zagroenie dla rodowiska nie powinny by realizowane w ramach RPO. Uwzgldnianie rzeczywistych rozmiarw zagroe oraz ich przestrzennego zasigu ma 5. Rozmiar i zasig uzasadnienie w przypadku nakadania si co najmniej kilku niekorzystnych przestrzenny (w tym oddziaywa na maych bd wraliwych obszarach i moliwe jest przy zastosowaniu wielko populacji technik GIS. W takich przypadkach naley rozpatrywa cznie oddziaywania prawdopodobnie negatywne zagroonej) i pozytywne. 6. Warto i wraliwo obszaru potencjalnie zagroonego z tytuu:
6.1. Szczeglnych waciwoci naturalnych lub dziedzictwa kulturowego
Bilansem poszczeglnych wpyww realizowanych przedsiwzi powinny by obszary objte ochron na podstawie ustawy o ochronie przyrody w tym projektowane i potencjalne obszary Natura 2000, obszary przewidziane do ochrony uwzgldnione w Planie Zagospodarowania przestrzennego Wojewdztwa Podkarpackiego oraz obszary
168
6.2. Przekroczonych standardw jakoci lub wartoci dopuszczalnych 6.3. Intensywnego uytkowania gruntw 6.4. Wpyw na obszar lub krajobrazy posiadajce uznany krajowy, wsplnotowy lub midzynarodowy status ochronny
ochrony uzdrowiskowej Punktem odniesienia powinny by obszary, na ktrych wystpuj przekroczenia dopuszczalnych norm okrelonych w przepisach szczeglnych dotyczcych w szczeglnoci emisji zanieczyszcze do powietrza, poziomu haasu, czystoci wd powierzchniowych Obszary miejskie oraz przemysowe
Jak w 6.1. Wg obowizujcego prawa krajowego i wsplnotowego istniejce, projektowane oraz proponowane obszary Natura 2000 w sprawie przeprowadzania procedury ocen traktowane s rwnorzdnie
169
OCENA EX-ANTE (SZACUNKOWA) PROGRAMU
12.
Raport dotyczcy ww. oceny powsta w ramach ekspertyzy Ocena szacunkowa projektw 16-stu Regionalnych Programw Operacyjnych oraz Programu Operacyjnego Rozwj Polski Wschodniej na lata 2007-2013 zrealizowanej przez WYG International Sp. z o.o. na zamwienie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Raport zosta przygotowany przez zesp: Patrycja Braka, prof. Marek Dutkowski, prof. Jzefa Famielec, Tomasz Geodecki, prof. Kazimierz Grka, Magorzata Gobek, Krystyna Gurbiel, dr Tomasz Klimczak, Piotr Kopyciski, prof. Tadeusz Kudacz, Micha Kudacz, dr Stanisaw Mazur, Magdalena Nalepa, Korneliusz Pylak, dr Marek Reichel, dr Piotr Serafin, dr Dariusz Woniak. Po ustaleniach z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego przyjto, e podstaw przeprowadzanej oceny s wersje RPO dostarczone przez Ministerstwo zespoowi ewaluatorw do 31 sierpnia br. Po tym okresie zaktualizowane wersje dokumentw byy jedynie rozpatrywane pod ktem wpywu dokonanych zmian na oceny przedstawiane w tekcie raportu. W przypadku wojewdztwa podkarpackiego przedmiotem oceny ex-ante by projekt RPO WP z 29 sierpnia 2006. Z uwagi na cigle dokonujce si zmiany w treci Programu zesp ewaluatorw odnis si take do zaktualizowanej wersji dokumentu z dnia 11 wrzenia 2006 r. i swoje uwagi w tym zakresie umieci w aneksie do ww. raportu. Wanym elementem procesu ewaluacji byy konsultacje z przedstawicielami zespou zajmujcego si przygotowaniem RPO WP. Konsultacje te zapocztkowane zostay, zorganizowanym przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, spotkaniem w dniu 5 padziernika 2006 r. W trakcie spotkania zesp ewaluatorw zaprezentowa zastosowan metodologi oceny Programu i odnis si do konkretnych uwag przedstawionych w ocenie poszczeglnych czci RPO WP. Ocena RPO WP przeprowadzona zostaa w odniesieniu do nastpujcych zagadnie tematycznych: 1. Diagnoza programu operacyjnego 2. Cz projekcyjna programu operacyjnego 3. Spjno zewntrzna programu operacyjnego 4. Ocena oczekiwanych rezultatw i oddziaywania 5. System wdraania programu operacyjnego. W poszczeglnych zagadnieniach tematycznych sformuowane zostay nastpujce gwne pytania oceniajce: Ad 1: Czy trafnie zidentyfikowane zostay wyzwania, potrzeby i problemy rozwojowe w regionie w sferach wsparcia programu, w tym specyficzne potrzeby i problemy wynikajce z charakterystyki terytorialnej regionu? Na ile przedstawiona diagnoza stwarza podstaw identyfikacji i priorytetyzacji celw rozwoju i zakresu interwencji? Czy przedstawiona analiza SWOT stanowi pomost czcy diagnoz z czci projekcyjn RPO? Czy podstawy rdowe oraz formalne aspekty opisw diagnostycznych s wystarczajce poprawne? Czy elementy diagnozy PO cechuje dostateczna spjno?
170
Ad 2: Czy jasno zostao zdefiniowane w programie co (dziaania), po co (cele), za pomoc czego (instrumenty), przez kogo (podmioty), kiedy bdzie podejmowane? Czy trafnie sformuowane zostay cele i priorytety programu w stosunku do potrzeb zidentyfikowanych w opisach diagnostycznych, a take w analizie SWOT, w tym potrzeb specyficznych wynikajcych z charakterystyki terytorialnej regionu? Czy w RPO przedstawione zostay uzasadnione ekonomicznie i spoecznie sposoby rozwizywania problemw zidentyfikowanych w czci diagnostycznej? Czy realne jest osignicie celw zawartych w RPO przy zaoonej alokacji zasobw finansowych na poszczeglne priorytety? Ad 3: Czy Program nie jest sprzeczny (jeeli jest, nastpuje jasne sprecyzowanie, co i w jakim zakresie jest sprzeczne), Czy Program uwzgldnia ustalenia zawarte w porwnywanych programach (politykach); dotyczy zwaszcza tych, ktre stanowi wytyczne lub programy oglniejsze. Ad 4: Czy wskaniki s poprawne i uzasadnione merytorycznie? Czy wskaniki s logicznie powizane z celami i priorytetami? Czy zwizki przyczynowo-skutkowe pomidzy produktami, rezultatami i oddziaywaniami zostay prawidowo zdefiniowane? Czy wskaniki s spjne w obrbie RPO oraz ze wskanikami zawartymi w NSRO? Czy wskaniki s mierzalne, dostpne, a koszt ich pozyskania nie jest nadmierny? Czy wskaniki i ich wartoci docelowe tworz podstaw dla przyszego sytemu monitoringu i ewaluacji wdraania programu operacyjnego? Czy w wietle zapisw programu operacyjnego (biorc pod uwag alokacje finansowe) wartoci docelowe s realne i jaka jest szansa ich osignicia? Jaki bdzie szacowany wpyw programu na realizacj celw Strategii Lizboskiej? Jaki bdzie szacowany wpyw programu na spjno terytorialn obszaru objtego wsparciem? Ad 5: Czy przyjte rozwizania prawno-organizacyjne speniaj wymogi programu operacyjnego wspfinansowanego z funduszy strukturalnych w aspekcie przepisw krajowych i wsplnotowych? Czy zaprojektowany system wdraania jest zaprojektowany w sposb umoliwiajcy efektywn realizacj programu i skuteczne osignicie jego celw? Dokonujc oceny szacunkowej programu operacyjnego, zesp ewaluatorw uzna za trafny dobr obszarw diagnostycznych. Ca cz diagnostyczn RPO WP uzna za uyteczn. Podobnie pozytywnie oceniona zostaa analiza SWOT. Zakres przywoywanych dla potrzeb rozwaa diagnostycznych informacji i danych oraz sposb ich opisania uznano za formalnie poprawne, aczkolwiek dostrzeono potrzeb ich aktualizacji. Poziom spjnoci elementw skadowych diagnozy oceniono w sposb pozytywny. Stwierdzono, e jej wewntrzna struktura na og odzwierciedla odpowiednie zalecenia metodyczne, a poszczeglne elementy tworz logiczn cao.
171
Mimo oglnie pozytywnej oceny czci diagnostycznej, zesp ewaluatorw wskaza jednak rekomendacje, ktre naleaoby uwzgldni w trakcie dalszych prac nad dokumentem programu. Wedug autorw tej oceny naley przede wszystkim: uzupeni cz diagnostyczn o dodatkowe elementy prognostyczne, dokona ekstrapolacyjnego rozpoznania nastpstw dotychczasowych trendw rozwoju regionu przy zaoeniu braku interwencji, podnie warto informacyjn przywoywanych danych poprzez opisanie ich dynamiki, zestawienie ich z sytuacj w innych regionach, okrelenie ich konsekwencji dla procesw rozwoju region, zaktualizowa dane, zapewni pen logiczn i merytoryczn korelacj pomidzy czci diagnostyczn a jej syntez wyraon analiz SWOT, zweryfikowa zasadno przypisywania danych zjawisk i procesw do okrelonego wymiaru analizy SWOT. Wedug ekspertw cz projekcyjna RPO WP cechowaa si ogln poprawnoci, wymagaa jednak uzupenienia i doprecyzowania. Stopie spjnoci diagnozy z projektowanymi celami i priorytetami rozwoju, w kontekcie zidentyfikowanych uwarunkowa rozwoju regionu uznano za poprawny. Stwierdzono, e opis projektowanych interwencji uzasadnia ich ocen jako potencjalnie skutecznych i efektywnych. Rwnoczenie jednak zesp ewaluatorw wskaza rekomendacje, ktrych uwzgldnienie w dokumencie moe przyczyni si do podniesienia jego jakoci. Wrd najwaniejszych rekomendacji uwzgldni naley przede wszystkim: hierarchizacj problemw rozwojowych regionu, uzupenienie charakterystyk celw szczegowych i priorytetw, zdefiniowanie wskanikw dla celu gwnego i celw szczegowych, w tym okrelenie ich wartoci bazowych i docelowych oraz sposobu i czstotliwoci dokonywania ich pomiarw, weryfikacj wskanikw produktu i rezultatu dla poszczeglnych priorytetw rozwoju oraz przypisanie im wartoci bazowych i docelowych, przygotowanie indykatywnego planu finansowego oraz dodatkowych tabel finansowych zgodnie z wzorem waciwego rozporzdzenia, przygotowanie indykatywnego wykazu duych projektw (major projects), listy programw pomocy publicznej oraz wykazu projektw kluczowych, uzupenienie opisu systemu zarzdzania wdraaniem RPO WP. Wedug oceny zespou ewaluatorw zachowana zostaa spjno zewntrzna RPO WP z nadrzdnymi dokumentami programowymi (Strategicznymi Wytycznymi Wsplnoty, Strategi Lizbosk, Narodowych Strategicznymi Ramami Odniesienia) oraz podstawowymi krajowymi politykami i programami ochrony rodowiska, jak i z PO Rozwj Polski Wschodniej oraz Strategi Rozwoju Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007-2020. Spjno zewntrzn Programu uznano za logiczn konsekwencj prawidowego, w rozumieniu programowym, usytuowania tych dokumentw wzgldem siebie. Jego istot jest przyjcie zaoenia, e RPO WP jest opracowaniem stanowicym operacjonalizacj celw rozwojowych wyraonych przez spoeczno regionaln w SRWP w zakresie domen interwencji ujtych w NSRO.
172
Oglnie poziom spjnoci RPO WP z analizowanymi dokumentami oceniono wysoko. Zgodnie z ocen zespou ekspertw, analizowana wersja dokumentu nie zapewniaa waciwego przyporzdkowania i rozrnienia pomidzy wskanikami produktu, rezultatu i oddziaywania. W zwizku z powyszym lista wskanikw RPO WP wymagaa opracowania od pocztku. Za poprawne i uzasadnione uznano jedynie wskaniki celu gwnego jako wskaniki oddziaywania, ewentualne wskaniki kontekstowe, ale nie rezultatu. Ponadto wskaniki rezultatu celu gwnego winny zawiera miary wpywu RPO WP na wzrost PKB oraz spadek bezrobocia w regionie, obliczone na podstawie modelu HERMIN. Zesp ewaluatorw wskaza ponadto, i kompletne s rwnie wskaniki celw szczegowych, lecz wskaniki rezultatu winny by przyporzdkowane osiom priorytetowym. Konieczne jest przy tym okrelenie wartoci bazowych i docelowych wszystkich wskanikw. System wdraania programu operacyjnego uznany zosta za zbyt oglny i opierajcy si gwnie na rozporzdzeniach unijnych, NSRO i dostpnych w chwili opracowywania RPO WP wytycznych MRR. Uwzgldniajc nadrzdny cel opisu systemu wdraania, ktrym jest pokazanie sposobu funkcjonowania caego systemu jako ukadu przejrzystego, sprawnego i efektywnie dziaajcego naley oprcz uwypuklenia kompetencji poszczeglnych instytucji zarysowa sposb ich funkcjonowania, wzajemnej wsppracy na rzecz wdraania RPO WP, wskaza instytucje poredniczce (wdraajce). Dokonane zmiany w RPO WP wynikajce z wnioskw i rekomendacji zawartych w ww. raporcie Ocena ex-ante RPO WP dokonana przez zesp ewaluatorw umoliwia dokonanie nastpujcych korekt i uzupenie programu: skorygowano i uszczegowiono zapisy diagnozy sytuacji spoeczno-gospodarczej regionu, uporzdkowano kwestie zwizane z diagnoz, zwaszcza pod ktem jej spjnoci z analiz SWOT i czci projekcyjn programu, ujednolicono dobr waciwych danych statystycznych zarwno pod wzgldem ich rodzaju, jak i jednolitego okresu odniesienia, podniesiono warto informacyjn przywoywanych danych poprzez ich zaktualizowanie oraz opisanie ich dynamiki, zestawienie ich z sytuacj w innych regionach, okrelenie ich konsekwencji dla procesw rozwoju regionu, zweryfikowano zasadno przypisywania danych zjawisk i procesw do okrelonego wymiaru analizy SWOT, dokonano oceny zasadnoci wskazanych w osiach priorytetowych obszarw interwencji, zwaszcza w zakresie ich trafnoci, skutecznoci i efektywnoci, uwzgldniajc uwarunkowania poziomu rozwoju spoeczno-gospodarczego regionu, wskazano na hierarchizacj problemw rozwojowych regionu, przede wszystkim w czci opisowej osi priorytetowych Programu, uszczegowiono opisy osi priorytetowych, przeanalizowano ponownie i uzupeniono kwesti spjnoci zewntrznej, przede wszystkim na poziomie ustale diagnostycznych, jak i w sferze priorytetowych obszarw interwencji, pomimo, e spjno zewntrzna z politykami wsplnotowymi, krajowymi i regionalnymi zostaa pozytywnie oceniona przez ewaluatorw,
173
dopracowano list wskanikw RPO WP - przyjto wartoci bazowe wskanikw jako 0, oszacowano ich wartoci docelowe w roku 2013 w oparciu o model ekonometryczny HERMIN; dodatkowo w zaczniku nr 17 umieszczono wskaniki kontekstowe w celu pokazania ta rozwoju spoeczno-gospodarczego wojewdztwa w chwili rozpoczcia realizacji Programu. Wzito pod uwag take sugestie ewaluatorw w zakresie przedstawienia sposobu funkcjonowania caego systemu wdraania. Wskazano na moliwo realizacji konkretnych osi priorytetowych przez instytucje poredniczce. Okrelono zakres wzajemnej wsppracy jednostek organizacyjnych wdraajcych RPO WP. Peny tekst oceny szacunkowej ex-ante RPO WP zosta zamieszczony w systemie SFC 2007 (System for Fund management in the European Community 2007-2013).
174
WYKAZ SKRTW
WYKAZ SKRTW B+R DPR EBI EFR EFRR EFRROW EFS EQUAL Badania i rozwj Departament Koordynacji Polityki Regionalnej Europejski Bank Inwestycyjny Europejski Fundusz Rybacki Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Europejski Fundusz Rolny Rolnictwa Obszarw Wiejskich Europejski Fundusz Spoeczny Inicjatywa Wsplnoty wspierajca dziaania na rzecz stworzenia wikszej liczby miejsc pracy i zapewnienia dostpu do niej w Unii Europejskiej Gwny Urzd Statystyczny Technologie Informacyjne i Komunikacyjne (ang. Information and Communication Technology) Instytucja Koordynujca Regionalny Program Operacyjny Inicjatywa Wsplnoty wspierajca wspprac transregionaln, midzynarodow i midzyregionaln w Unii Europejskiej Instrument Przedakcesyjnej Polityki Strukturalnej (ang. Instrument for Structural Policies for Pre-Accession) Instytucja Zarzdzajca Jednostka samorzdu terytorialnego Komisja Europejska Komenda Wojewdzka Policji Ministerstwo Finansw Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Mae i rednie Przedsibiorstwa Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia Klasyfikacja jednostek terytorialnych do celw statystycznych (ang. Nomenclature of Territorial Units for Statistics) Program pomocy Polsce i Wgrom w restrukturyzacji gospodarki (ang. Poland-Hungary Assistance for Restructuring of their Economies) Produkt Krajowy Brutto Produkt Krajowy Brutto na mieszkaca Program Operacyjny Program Rozwoju Obszarw Wiejskich Rwnowana Liczba Mieszkacw
GUS ICT IK RPO INTERREG ISPA IZ jst KE KWP MF MRR MP NSRO NUTS PHARE PKB PKB per capita PO PROW RLM
175
WYKAZ SKRTW
RP RPO RPO WP RSI SAPARD
Rzeczpospolita Polska Regionalny Program Operacyjny Regionalny Program Operacyjny dla Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 Regionalna Strategia Innowacji Program pomocy przedakcesyjnej dla rozwoju rolnictwa i obszarw wiejskich (ang. Pre-Accession Assistance for Agriculture and Rural Development) Strategia Rozwoju Wojewdztwa Podkarpackiego Analiza mocnych i sabych stron oraz szans i zagroe rozwoju (ang. Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) Transeuropejskie Sieci Transportowe Unia Europejska Wsplnota Europejska Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego
SRWP SWOT TEN-T UE WE ZPORR
176
ZACZNIKI
ZACZNIKI Zacznik nr 1 Zacznik nr 2 Zacznik nr 3 Zacznik nr 4 Zacznik nr 5 Zacznik nr 6 Zacznik nr 7 Zacznik nr 8 Zacznik nr 9 Zacznik nr 10 Zacznik nr 11 Indykatywny wykaz duych projektw. Orodki administracyjne. Obszary aktywnoci gospodarczej. Komunikacja. Walory przyrodnicze Podkarpacia. Obszary zmarginalizowane gospodarczo i spoecznie. Zagroenia naturalne i technologiczne. Edukacja. Walory turystyczne i dziedzictwo kulturowe. Ochrona zdrowia, opieka spoeczna. Obszary, na ktrych przewiduje si wystpienie potencjalnych konfliktw powodowanych realizacj dziaa w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego. Dziaania o charakterze inwestycyjnym i modernizacyjnym finansowane z publicznych rodkw krajowych na terenie wojewdztwa podkarpackiego w latach 1999-2004. Zestawienie rodkw pomocowych pozyskanych przez rne podmioty z obszaru wojewdztwa podkarpackiego w ramach alokacji dostpnej w okresie przedakcesyjnym. Prognozowana po ponad dwch latach wdraania kwota rodkw, ktr moe pozyska wojewdztwo podkarpackie w ramach programw operacyjnych funduszy strukturalnych, Funduszu Spjnoci, Funduszu Schengen, Inicjatyw Wsplnotowych oraz Mechanizmw Finansowych. Orientacyjna lokalizacja projektw dofinansowywanych w ramach wybranych funduszy unijnych (bez Programu SAPARD). Warto przyznanego dofinansowania przez Zarzd Wojewdztwa z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (w z) I i III Priorytet ZPORR bez dz. 3.4 w przeliczeniu na 1 mieszkaca w ukadzie powiatowym. Stan na koniec padziernika 2006 r. Lista wskanikw kontekstowych. Krajowy Program Oczyszczania ciekw Komunalnych aglomeracje z terenu wojewdztwa podkarpackiego wg aktualizacji przyjtej przez Rad Ministrw w dniu 07.06.2005 r. Tabela wydatkw w ramach poszczeglnych kategorii earmarkingu.
Zacznik nr 12
Zacznik nr 13
Zacznik nr 14
Zacznik nr 15 Zacznik nr 16
Zacznik nr 17 Zacznik nr 18
Zacznik nr 19
Krajowy Program Oczyszczania ciekw Komunalnych podlega okresowej aktualizacji, std przedstawiona lista aglomeracji moe ulec zmianom.
177
ZACZNIKI
ZACZNIK NR 1
Nie zidentyfikowano na obecnym etapie tworzenia RPO WP adnych duych projektw w rozumieniu art. 39 Rozporzdzenia (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiajcego przepisy oglne dotyczce Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spoecznego oraz Funduszu Spjnoci i uchylajcego rozporzdzenie (WE) nr 1260/1999.
178
ZACZNIKI
ZACZNIK NR 2
REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY
179
WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO
NA LATA 2007-2013
ZACZNIKI
ZACZNIK NR 3
180
NA LATA 2007-2013
ZACZNIKI
ZACZNIK NR 4
181
NA LATA 2007-2013
ZACZNIKI
ZACZNIK NR 5
182
NA LATA 2007-2013
ZACZNIKI
ZACZNIK NR 6
183
NA LATA 2007-2013
ZACZNIKI
ZACZNIK NR 7
184
NA LATA 2007-2013
ZACZNIKI
ZACZNIK NR 8
185
NA LATA 2007-2013
ZACZNIKI
ZACZNIK NR 9
186
NA LATA 2007-2013
ZACZNIKI
ZACZNIK NR 10
187
NA LATA 2007-2013
ZACZNIKI
ZACZNIK NR 11
188
NA LATA 2007-2013
ZACZNIKI
ZACZNIK NR 12 Dziaania o charakterze inwestycyjnym i modernizacyjnym finansowane z publicznych rodkw krajowych na terenie wojewdztwa podkarpackiego w latach 1999-2004
L.p.
1.
rdo finansowania (nazwa podmiotu finansujcego)

Budet pastwa - Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Podkarpacki Oddzia Regionalny Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej Wojewdzki Fundusz Ochrony rodowiska Wojewdzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie Ministerstwo Nauki i Informatyzacji (b. Komitet Bada Naukowych) PPL Warszawa Budet Pastwa
Typ dziaa (nazwa przedsiwzicia)

Program sto milionw - 2000 (budowa wodocigw i kanalizacji na terenach wiejskich, budowa i modernizacja drg gminnych w gminach wiejskich i miejskowiejskich oraz drg powiatowych na terenach wiejskich) Poprawa stanu zabezpieczenia przeciwpoarowego obszarw lenych Lasw Pastwowych, przylegajcych do nich lasw niepastwowych, gruntw rolnych oraz obszarw zabudowanych. Budowa nowoczesnej szkki produkujcej materia sadzeniowy w systemie kontenerowym, tj. z zakrytym systemem korzeniowym. Dziaania w zakresie ochrony rodowiska oraz retencji wodnej w Lasach Pastwowych. Realizacja zada w zakresie ochrony rodowiska i gospodarki wodnej Dofinansowanie projektw celowych Prace modernizacyjne i inwestycyjne realizowane w Porcie Lotniczym RzeszwJasionka Prace modernizacyjne i inwestycyjne realizowane w Porcie Lotniczym RzeszwJasionka
1999
Wydatkowane rodki publiczne w zotych w latach 2000 2001 2002 2003

6 762 686
2004
2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23.
140 000
550 300 970 000
480 500
60 000 36 933 154 8 560 000 16 200 000 26 292 579 10 004 000 2 700 000 200 000 11 000 19 600 51 000 120 000 150 000 150 100 89 100 105 400 97 900 247 900 4 612 000 14 016 000 4 612 000 9 263 900 77 400 206 448 25 552 146 171 339 147 6 443 000 4 948 053 96 637 81 000 11 846 000 15 300 11 626 600 20 000 4 026 200 19 004 277 8 685 400 36 800 000 300 000
62 800 27 392 118 8 767 003 6 700 000 5 200 000 52 240 671 17 251 207 700 000 300 000 12 441 413 9 909 000 600 000 17 700 000
Budet Pastwa - Wojewdzki Orodek Zakupy obejmujce samochody subowe, sprzt komputerowy i poligraficzny Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej Budet Pastwa - Wojewdzka stacja SanitarnoZakupy obejmujce samochody subowe, sprzt komputerowy i poligraficzny Epidemiologiczna Budet Pastwa Podkarpacki Orodek Doradztwa Infrastruktura techniczna (budowa parkingu), wyposaenie. Rolniczego w Boguchwale Budet Pastwa - Wojewdzki Inspektorat Modernizacja infrastruktury technicznej, budowa i przebudowa przyczy sieci Weterynarii kanalizacji, zakup wyposaenia i specjalistycznego sprztu laboratoryjnego. Budet Pastwa - Powiatowe Inspektoraty Modernizacja infrastruktury technicznej, i, zakup wyposaenia i specjalistycznego Weterynarii sprztu laboratoryjnego. Budet Pastwa - Wojewdzki Inspektorat Jakoci Zakup wyposaenia, prace modernizacyjne, instalacja przeciwdymna i alarmowa. Handlowej Artykuw Rolno-Spoywczych Budet Pastwa - Wojewdzki Inspektorat Ochrony Modernizacja infrastruktury technicznej i obiektw szklarniowych, budowa sieci Rolin i Nasiennictwa komputerowej, rozbudowa Laboratorium Wojewdzkiego, zakup wyposaenia. Budet Pastwa - Budowa i utrzymanie urzdze Inwestycje melioracji wodnych podstawowych. Budet Pastwa - Usuwanie skutkw klsk Inwestycje ywioowych Budet Pastwa - Komenda Wojewdzka Pastwowej Zakupy obejmujce samochody subowe, sprzt komputerowy i poligraficzny Stray Rybackiej Budet Pastwa - Wojewdzki Inspektorat Inspekcji Zakup wyposaenia, przebudowa budynku administracyjnego wsplnie z WINB Handlowej 2003-2004 r. Rozbudowa i modernizacja DPG Barwinek, Medyka, Krocienko, Korczowa 1999Budet Pastwa - Podkarpacki Urzd Wojewdzki 2004 r. Budet Pastwa - Inspekcja Transportu Drogowego Zakupy obejmujce samochody subowe, sprzt komputerowy i poligraficzny Przebudowa budynku administracyjnego WINB wsplnie z WIIH - 2003-2004 r.; Budet Pastwa - Inspektorat Nadzoru Budowlanego zakupy obejmujce samochody subowe, sprzt komputerowy i poligraficzny Budet Pastwa - Wojewdzki Orodek Informatyki Zakupy obejmujce samochody subowe, sprzt komputerowy i poligraficzny. Terenowy Bank Danych
28 500 251 491 180 600 119 900 149 800 9 200 000 16 183 900 125 000 14 500 16 311 200 5 000
74 500 250 592 424 392 304 498 178 795 6 700 000 44 790 255 104 412 419 500 8 781 700 164 907 811 968 158 997
99 746 75 961 223 997 858 643 250 000 6 000 000 32 475 000 110 000 909 986 6 076 500
26 900
29 000
44 991 148 000
79 400 200 000
748 999 299 914
189
ZACZNIKI 24. Budet Pastwa - Podkarpacki Urzd Wojewdzki 25. Sieci komputerowe, roboty modernizacyjne budynkw, wyposaenie oraz zakup agregatw prdotwrczych. Zakup, adaptacja i modernizacja oraz wyposaenie jednostek i posterunkw policji, Budet Pastwa - Wojewdzka Komenda Policji sie komputerowa i modernizacja systemu cznoci, budowa sieci logistycznej w budynku laboratorium kryminalistyki KWP w Rzeszowie. Zakupy sprztu ratownictwa przeciwpoarowego, przebudowy i modernizacje Budet Pastwa - Pastwowa Stra Poarna budynkw, budowa bazy szkoleniowej dla potrzeb ratownictwa wodnego - 20022004 Budet Pastwa - Podkarpacki Urzd Wojewdzki Modernizacja systemu wykrywania i alarmowania oraz zakupy sprztu Budet Pastwa - jednostki samorzdu terytorialnego Tworzenie powiatowych i gminnych zespow reagowania Budet Pastwa - Kuratorium Owiaty Zakupy obejmujce samochody subowe, sprzt komputerowy i poligraficzny Budet Pastwa - Wojewdzki Inspektorat Wyposaenie oraz budowa Laboratorium Kontroli Jakoci Lekw Farmaceutyczny Budet Pastwa - Wojewdzkie Centrum Analiz i Zakupy obejmujce samochody subowe, sprzt komputerowy i poligraficzny oraz Nadzoru w Ochronie Zdrowia specjalistyczny sprzt laboratoryjny Zakupy sprztu w ramach tworzenia stanowisk pracy w jst dla realizacji zada Budet Pastwa - jednostki samorzdu terytorialnego wynikajcych a ustaw (pomoc spoeczna) Budet Pastwa - Wojewdzki Inspektorat Ochrony Inwestycje, modernizacja, wyposaenie. rodowiska Budet Pastwa Inwestycje - budowa owietle w gminach Budet Pastwa - Wojewdzki Urzd Ochrony Zakupy obejmujce samochody subowe, sprzt komputerowy i poligraficzny Zabytkw Wyposaenie, w tym adaptacja budynku w Houbi w 2001 r. oraz wyposaenie na Budet Pastwa - Zesp Parkw Krajobrazowych stworzenie bazy Orodka edukacji Ekologicznej dla ZPK w Przemylu - 2002 r. Program rozwoju dla Eksporterw PRE w ramach programu PHARE 2000 Program Rozwoju Przedsibiorstw PRP w ramach programu PHARE 2000 Tworzenie rodowiska Wspierajcego Rozwj Regionalnej Przedsibiorczoci OWB w ramach programu PHARE 2000 Program Rozwoju Przedsibiorstw Eksportowych PRPE w ramach programu PHARE 2001 Program Rozwoju Przedsibiorstw PRP w ramach programu PHARE 2001 Fundusz Dotacji Inwestycyjnych FDI w ramach programu PHARE 2001 Program Rozwoju Przedsibiorstw Internetowych PRPI w ramach programu PHARE 2001 Program Rozwoju Przedsibiorstw PRP w ramach programu PHARE 2002 Fundusz Dotacji Inwestycyjnych FDI w ramach programu PHARE 2002 441 000 1 880 000 699 000 1 917 700 489 000 1 656 000 2 318 000 4 005 000 2 582 926 2 775 960
26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36.
724 000 310 000 9 000 24 000
2 519 600 318 600 25 700 29 600 15 000
1 624 387 279 979 54 185 10 000 19 877
1 701 466 420 000 54 300 5 000 25 000 70 000
2 974 403 179 986 104 500 219 500 54 500 50 000 837 127 2 091 329 63 699 108 860 242 208 53 854 684 133 12 613 266 614
4 875 493 144 954 1 589 970 70 993 1 500 000 10 000 1 729 767 1 173 293 2 339 994 50 000 4 000 225 773 92 243 740 480 294 726 162 573 3 238 140 119 203 4 854 11 315
244 000
220 000
84 000 2 678 308
105 000 7 036 300 40 000 71 000
20 000 16 996
19 721 59 000
37. Budet Pastwa 38. Budet Pastwa 39. Budet Pastwa 40. Budet Pastwa 41. Budet Pastwa 42. Budet Pastwa 43. Budet Pastwa 44. Budet Pastwa 45. Budet Pastwa 46.
RAZEM
96 188 054
71 346 575 95 188 419 108 342 578 144 182 644 110 413 391
rdo: Opracowanie wasne na podstawie informacji uzyskanych od podmiotw korzystajcych z pomocy publicznej w latach 1999-2004.
190
ZACZNIKI
ZACZNIK NR 13 Zestawienie rodkw pomocowych pozyskanych przez rne podmioty z obszaru wojewdztwa podkarpackiego w ramach alokacji dostpnej w okresie przedakcesyjnym.
Lp . 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Prog ram Phare 2000 SSG Phare 2001 SSG Phare 2002 SSG Phare 2003 SSG Phare C BC Polska-Sowacja Phare "Zintegrow ana G ranica W schodnia" Phare O dbudow a Program Ak tywizacji O bszarw W iejskich Banku w iatow ego ISPA * SAPAR D ** rodk i pozyskane przez jednostk i rzdow ej adm . zespolonej *** O kres realizacji 2002-2004 2003-2006 2003-2005 2004-2006 2000-2006 2000-2006 2002-2004 2000-2005 2003-2008 2002-2006 2001-2006 D otacja (w m ln EU R ) 22,10 18,38 8,43 12,93 4,73 11,63 3,84 13,08 51,43 76,65 3,61
R AZEM
226,81
* dotacja obejmuje wnioskowan obnion warto dofinansowania dla Rzeszowa (w zwizku z rezygnacj z realizacji jednego z dziaa) oraz warto kontraktw dla Mielca. ** dane szacunkowe obejmujce warto zawartych umw dla poszczeglnych dziaa realizowanych w wojewdztwie podkarpackim liczone po kursie: 1 EUR = 4,1508 PLN *** rodki liczone po rednim kursie 1 EUR = 4,1075 PLN.
ZACZNIK NR 14 Prognozowana po ponad dwch latach wdraania kwota rodkw, ktr moe pozyska wojewdztwo podkarpackie w ramach programw operacyjnych funduszy strukturalnych, Funduszu Spjnoci, Funduszu Schengen, Inicjatyw Wsplnotowych oraz Mechanizmw Finansowych.
rodki, ktre mog trafi do woj. podkarpackim na podst. zregionalizowanych alokacji lub projektw ju zatwierdzonych do dofinansowania (w z) stan na koniec I kwartau 2005r. stan na koniec IV kwartau 2005r. 759 342 278* 70 536 263 157 531 390 43 078 407 213 964 370** 229 200 31 678 639*** 34 458 024 216 590 000 13 725 000 0 1 531 322 141 stan na koniec II kwartau 2006r. 765 454 546* 123 642 712 192 663 435 44 319 945 218 736 135** 486 727 50 890 065*** 34 458 024 216 590 000 24 430 500 34 635 058**** 1 706 307 147
Lp.
Nazwa programu
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego SPO Rozwj Zasobw Ludzkich SPO Wzrost konkurencyjnoci przedsibiorstw SPO Transport SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora ywnociowego oraz rozwj obszarw wiejskich SPO Rybowstwo i przetwrstwo ryb Inicjatywa Wsplnotowa - INTERREG Inicjatywa Wsplnotowa - EQUAL Fundusz Spjnoci Funduszu Schengen Norweski Mechanizm Finansowy i Mechanizm Finansowy EOG
786 098 838 26 612 535 37 290 195 42 873 750 174 617 728 1 932 903 34 458 024 57 690 000 11 250 000 0 1 172 823 973
RAZEM
* Zmiany alokacji wynikaj z zastosowania odmiennych kursw kwartalnych w przypadku IV kwartau 2005r. by to kurs 3,9009, za w przypadku II kwartau 2006r. 3,9323. ** Koperta regionalna oraz projekty zatwierdzone do dofinansowania. *** Warto projektw, ktrym przyznano dofinansowania oraz alokacja z tzw. wnioskw parasolowych tj. projektw realizowanych poprzez wsparcie mniejszych przedsiwzi wybranych w drodze konkursu oraz pomocy technicznej. **** Warto projektw z list podstawowych rekomendowanych przez Komitety Sterujce przeliczona po kursie 3,9587.
191
ZACZNIKI
ZACZNIK NR 15 Orientacyjna lokalizacja projektw, ktrym przyznano dofinansowanie w ramach wybranych funduszy unijnych (bez Programu SAPARD)
RZESZW i okolice
GOGW
Trzebownisko wilcza Krasne
Boguchwaa Tyczyn
Programy przedakcesyjne (PHARE, ISPA): Due projekty infrastrukturalne Mae projekty infrastrukturalne ZPORR Dziaanie 1.1 Dziaanie 1.2 Poddziaanie 13.1 Poddziaanie 1.3.2 Dziaanie 1.4 Dziaanie 1.5 Dziaanie 3.1 Dziaanie 3.2 Dziaanie 3.3 Poddziaanie 3.5.1 Poddziaanie 3.5.2 Fundusz Spjnoci Inicjatywa wsplnotowa Interreg IIIA Fundusz Schengen
192
ZACZNIKI
ZACZNIK NR 16 Warto przyznanego dofinansowania przez Zarzd Wojewdztwa z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (w z) I i III Priorytet ZPORR bez dz. 3.4 w przeliczeniu na 1 mieszkaca w ukadzie powiatowym9. Stan na koniec padziernika 2006 r.
400 250 100 36
do 507 (2) do 400 (7) do 250 (12) do 100 (4)
Mapa obejmuje projekty wybrane do dofinansowania przez Zarzd Wojewdztwa spord projektw zoonych przez gminy, powiaty i inne podmioty poza projektami o znaczeniu wojewdzkim. Ludno wg stanu na dzie 31 grudnia 2005 r. dane GUS.
193
ZACZNIKI
ZACZNIK NR 17 Lista wskanikw kontekstowych

Lp.
1.
Zmienna/ wskanik
Produkt krajowy brutto wedug cen biecych PKB per capita PKB per capita (PPS, UE27=100) Wskanik zatrudnienia (ogem 15 lat i wicej, wg BAEL). ogem wg pci: - mczyni, - kobiety. ogem wg miasto/wie -miasto, -wie. Wskanik zatrudnienia osb starszych (55 i wicej lat, wg BAEL) Stopa bezrobocia ogem (wg BAEL) w tym: - mczyni, - kobiety Stopa bezrobocia rejestrowanego w tym bezrobocia dugotrwaego Pracujcy ogem w tym w sektorze prywatnym Wydajno pracy (warto dodana brutto przypadajc na 1 pracujcego) Saldo migracji wewntrznych i zagranicznych na pobyt stay na 1000 ludnoci - ogem - miasto - wie Nakady inwestycyjne ogem w cenach biecych Kapita zagraniczny przedsibiorstw Wielko sprzeday eksportowej Drogi publiczne o twardej
Jednostka miary
mln z
Przekrj terytorialny
NUTS II
rdo / rok
GUS (2004 r.) GUS (2004 r.) EUROSTAT (2004 r.)
Warto wskanika
35 415
Uwagi
Wskanik kontekstowy dla celu gwnego RPO Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 - 2013 Wskanik kontekstowy dla celu gwnego RPO Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 - 2013 Wskanik kontekstowy dla celu gwnego RPO Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 - 2013
2.
NUTS II
16 886
3.
NUTS II
35,4
45,2 GUS (2005 r.)
4.
NUTS II
50,9 40,0 43,6 46,4
Wskanik kontekstowy dla celu gwnego RPO Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 - 2013
5.
NUTS II
GUS (2005r.) GUS (2005 r.)
19 16,6
Wskanik kontekstowy dla celu gwnego RPO Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 - 2013 Wskanik kontekstowy dla celu gwnego RPO Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 - 2013 Wskanik kontekstowy dla celu gwnego RPO Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 - 2013 Wskanik kontekstowy dla celu gwnego RPO Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 - 2013 Wskanik kontekstowy dla celu gwnego RPO Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 - 2013
6.
NUTS II
16,0 17,3 18,5 12,4 639,14 72,5 45 309
7.
% w tys
NUTS II
GUS (2005r.) GUS (2005r.) GUS (2004r.)
8.
NUTS II % z NUTS II
9.
10.
NUTS II
GUS (2005 r.)
- 1,1 - 4,0 0,8 5 118,9
Wskanik kontekstowy dla celu gwnego RPO Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 - 2013 Wskanik kontekstowy dla celu gwnego RPO Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 - 2013 Wskanik kontekstowy dla celu gwnego RPO Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 - 2013 Wskanik kontekstowy dla celu gwnego RPO Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 - 2013 Wskanik kontekstowy dla celu gwnego RPO Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 - 2013 Wskanik kontekstowy dla celu gwnego RPO Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 - 2013
11.
mln z
NUTS II
GUS (2005 r.) GUS (2005 r.) GUS (2005 r.) GUS (2005 r.) GUS (2005 r.)
12.
mln z
NUTS II
1 258,4
13.
tys. z liczby bezwzgld ne os.
NUTS II
8 518 334
14. nawierzchni na 100 km2.

pow. oglnej Pasaerowie odprawieni w porcie lotniczym Rzeszw 15. Jasionka z portw:
NUTS II
78,6 36 299 11 328
NUTS II
194
ZACZNIKI
Lp.
Zmienna/ wskanik
- krajowych - zagranicznych Zatrudnieni w dziaalnoci badawczej i rozwojowej: ogem, w tym pracownicy naukowo badawczy Nakady na dziaano badawcz i rozwojow: ogem, % w skali kraju Nakady na dziaalno innowacyjn w przemyle ogem - w tym nakady na dziaalno badawczo rozwojow - w tym sektor prywatny Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON - w tym sektor prywatny Udzia podmiotw gospodarki narodowej sektora prywatnego zarejestrowanych w rejestrze REGON w oglnej liczbie podmiotw Nakady inwestycyjne (ceny biece) sektora prywatnego Udzia nakadw inwestycyjnych sektora prywatnego w nakadach inwestycyjnych ogem Linie kolejowe eksploatowane ogem, - na 100 km2 powierzchni oglnej Drogi publiczne o twardej nawierzchni ulepszonej w tym: - krajowe, - wojewdzkie, - powiatowe, - gminne. Liczba ofiar miertelnych wypadkw drogowych - ogem - w przeliczeniu na 100 tys. ludnoci - w przeliczeniu na 100 tys. zarejestrowanych pojazdw - rok poprzedni = 100 Liczba wypadkw na
Jednostka miary
rdo / rok
Warto wskanika
Uwagi
16.
EPC
NUTS II
GUS (2005 r.)
1 474,2 1 104,0
Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 1.
17.
mln z %
NUTS II
GUS (2005 r.)
111,6 2,02
Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 1
677 985,5
18.
tys. z
NUTS II
GUS (2005 r.)
105 773,0 536 161,9
19.
szt.
NUTS II
GUS (2005 r.)
139 059 132 983
20.
NUTS II
GUS (2005 r.)
95,63
21.
mln z
NUTS II
GUS (2005 r.) GUS (2005 r.)
3 268,7
Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 1 Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 1 Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 2.
22.
NUTS II
63,85
23.
km
NUTS II
GUS (2005 r.)
975 5,5 12 573,7
24.
km
NUTS II
GUS (2005 r.)
770,6 1 653,3 6 115,8 4 034,0 286
25.
os.
NUTS II
GUS (2005 r.)
13,7 32,6 97
% szt. % % tys. os.

GUS (2005 r.) GUS (2005 r.) GUS (2005 r.)
26. drogach ogem

- rok poprzedni = 100 Zmiana liczby wypadkw/ofiar 27. miertelnych (rok 2004 = 100) Ludno w miastach 28. obsugiwanych przez
NUTS II
2 244 94
Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 2. Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 2. Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 2.
NUTS II NUTS II
-6 / -3
666
195
ZACZNIKI
Lp.
Zmienna/ wskanik
zakady komunikacji miejskiej Przewozy pasaerw komunikacj miejsk Produkcja energii elektrycznej - ogem - w tym elektrownie wodne - w tym rda odnawialne Wzrost produkcji energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych rde (rok poprzedni=100) Gospodarstwa domowe posiadajce dostp do internetu Liczba uczniw przypadajcych na 1 komputer z dostpem do internetu - w tym szkoy podstawowe i gimnazja - w tym szkoy ponadpodstawowe i ponadgimnazjalne - w tym szkoy policealne Telefoniczne cza gwne
Jednostka miary
rdo / rok
Warto wskanika
Uwagi
29.
mln
NUTS II
GUS (2005 r.) GUS (2005 r.)
74 2626,5 153,2 1,6
Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 2. Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 2.
30.
GWh
NUTS II
31.
NUTS II
GUS (2005r.) GUS (2005 r.)
-15
Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 2. Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 3.
32.
NUTS II
22,0
21,7
33.
os.
NUTS II
(GUS) 2005/2006
9,3 46,4 66
34. - w tym abonenci prywatni 35. 36. 37. 38. 39. 40.
Sie rozdzielcza wodocigowa Ludno korzystajca z sieci wodocigowej - w tym na wsi Sie rozdzielcza kanalizacyjna Ludno korzystajca z sieci kanalizacyjnej - w tym na wsi Oczyszczalnie ciekw komunalnych Ludno obsugiwana przez oczyszczalnie ciekw w % oglnej liczby ludnoci cieki przemysowe i komunalne oczyszczane w % ciekw wymagajcych oczyszczania Wydatki inwestycyjne na obwaowania przeciwpowodziowe i stacje pomp Powierzchnia o szczeglnych walorach przyrodniczych prawnie chroniona
- w % powierzchni oglnej
w tys.
NUTS II
(GUS) 2005 GUS (2005 r.) GUS (2005 r.) GUS (2005 r.) GUS (2005 r.) GUS (2005 r.) GUS (2005 r.) GUS (2005 r.)
532,0 425,4 12 492,7 74,0 62,2 8 786,4 50,4 28,1 200 52,1
Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 3. Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 4. Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 4. Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 4. Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 4. Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 4. Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 4. Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 4. Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 4.
km % km % szt. %
NUTS II NUTS II NUTS II NUTS II NUTS II NUTS II
41.
NUTS II
92,8
42.
mln z
NUTS II
GUS (2005 r.)
13 956,2
ha NUTS II %
43.
GUS (2005 r.)
851 455,94 47,7
Tereny skadowania odpadw, 44. niezrekultywowane (stan w kocu roku) w ha 45. Odpady komunalne zebrane
ha kg
NUTS II NUTS II
GUS (2005 r.) GUS
76,5 165
Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 4. Kontekst dla wskanikw osi
196
ZACZNIKI
Lp.
Zmienna/ wskanik
Jednostka miary
rdo / rok
(2005 r.)
Warto wskanika
Uwagi
priorytetowej 4. Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 4. Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 4. Kontekst dla wskanika (nr 30) z listy KE
na 1 mieszkaca Udzia odpadw poddanych odzyskowi w iloci 46. odpadw wytworzonych w cigu roku Emisja CO2 ogem 47. - na 1 mieszkaca Liczba szk: - podstawowe, - gimnazja, - ponadpodstawowe, - ponadgimnazjalne, - policealne, - wysze, - dla dorosych. Liczba uczniw/studentw wg. typu szkoy: - podstawowe, - gimnazja, - ponadpodstawowe, - ponadgimnazjalne, - policealne, - wysze, - dla dorosych. Zakady opieki zdrowotnej - ambulatoryjne Szpitale w tym: - publiczne, - niepubliczne. Domy i zakady pomocy spoecznej
NUTS II
GUS (2005 r.)
88,2
t/r t
NUTS II
GUS (2005r.)
3 492 763 1,7
48.
szt.
NUTS II
GUS (2005 r.)
1 181 541 115 325 151 17 111
49.
os.
NUTS II
GUS (2005 r.)
158 388 99 416 14 464 86 488 14 619 78 394 6 931 738 27 2 65 863 778,2 71,0 164,1 312
50. 51. 52.
szt. szt. szt. szt. tys. os. tys. os. tys. os. szt.
NUTS II NUTS II NUTS II NUTS II NUTS II NUTS II NUTS II NUTS II
GUS (2005 r.) GUS (2005 r.) GUS (2005 r.) GUS (2004) GUS (2005 r.) GUS (2005 r.) GUS (2005 r.) GUS (2005 r.)
Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 5. Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 5. Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 5. Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 5. Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 6. Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 6. Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 6. Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej 6.
53. Kluby sportowe 54. Osoby zwiedzajce muzea 55. sztuki

Osoby zwiedzajce galerie Widzowie teatrw,
56. instytucji muzycznych itp.

Turystyczne obiekty
57. zbiorowego
zakwaterowania Liczba goci w regionieudzielone noclegi ogem 58. (I-XII) - w tym turystom zagranicznym Wydatki z budetu JST na 1 mieszkaca na kultur i ochron dziedzictwa narodowego (rednia dla najwikszych miast 59. wymagajcych rewitalizacji wg Programu Opieki nad Zabytkami w Wojewdztwie Podkarpackim) redni przyrost budynkw 60. mieszkalnych oddanych do uytkowania w
szt.
NUTS II
GUS (2005 r.)
1 540 609 130 093
z.
NUTS IV
GUS (2005 r.)
78,46
Kontekst dla wskanikw osi priorytetowej7.
szt.
NUTS IV
GUS (2004 i 2005 r.)
-20,32%
197
ZACZNIKI
Lp.
Zmienna/ wskanik
Jednostka miary
rdo / rok
Warto wskanika
Uwagi
najwikszych miastach wymagajcych rewitalizacji wg Programu Opieki nad Zabytkami w Wojewdztwie Podkarpackim), rok 2005 w stosunku do roku 2004 rednia stopa bezrobocia rejestrowanego na koniec listopada 2006 r. na 61. obszarach zmarginalizowanych gospodarczo
NUTS III
GUS (2006 r.)
22,31
198
ZACZNIKI
ZACZNIK NR 18 Krajowy Program Oczyszczania ciekw Komunalnych aglomeracje z terenu wojewdztwa podkarpackiego wg aktualizacji przyjtej przez Rad Ministrw w dniu 07.06.2005 r.
Aglomeracje, w ktrych istniejce w 2004 r. oczyszczalnie ciekw speniaj wymagania prawa Lp. do 15 000 RLM powyej 15 000 RLM 1. Lesko Krosno 2. Ustrzyki Dolne Rzeszw 3. Blizne Dbica 4. Brzenica Jarosaw 5. Gowaczowa Nowa Sarzyna 6. Michawka Sokow Maopolski 7. Munina Gorzyce 8. Radymno 9. Cmolas 10. Dzikowiec 11. Kolbuszowa Dolna 12. Niwiska 13. Horyniec Zdrj 14. Lubaczw 15. Oleszyce 16. Padew Narodowa 17. Czermin 18. Trycza 19. Baowa 20. Krasne 21. Pysznica 22. Strzyw Aglomeracje, w ktrych oczyszczalnie osign efekt ekologiczny zgodny z wymaganiami prawa w 2005 r. Lp. do 15 000 RLM powyej 15 000 RLM 1. Myczkowce Tarnobrzeg 2. Brzozw 3. Czarna (Dbicka) 4. Ustobna (Wojaszwka) 5. Zaue (Lubaczw) 6. Markowa 7. Medyka 8. urawica 9. Sieniawa 10. Zarszyn Aglomeracje, w ktrych oczyszczalnie osign efekt ekologiczny zgodny z wymaganiami prawa w latach 2006-2010 Lp. do 15 000 RLM powyej 15 000 RLM 1. Baligrd Jaso 2. Olszanica Przemyl 3. Solina Jedlicze 4. Berezka Rymanw 5. Wokowyja Wierzawice 6. Domaradz Leajsk 7. Grabownica Starz. acut
Krajowy Program Oczyszczania ciekw Komunalnych podlega okresowej aktualizacji, std przedstawiona lista aglomeracji moe ulec zmianom.
199
ZACZNIKI
8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65.
Krzemienna Nozdrzec Stara Wie Brzostek Pilzno Jodwka Myny Ostrw Rokietnica Skoyszyn Tarnowiec Nowy migrd Koaczyce Trzcinica Szebnie Wilcza Wola Krzatka Raniw Wideka Dukla Daliowa Rwne Cieszanw Narol Czarna Husw oynia Wadowice Grne Przecaw Radomyl Wielki Jarocin Jeowe Rudnik n/Sanem Nienadowa Bircza Ory Krzywcza Iwierzyce Wielopole Skrzyskie Bachrz Boguchwaa Nowy Borek Lubenia ukawiec Kamie Trzebownisko Hyne Besko Bukowsko Rzeped-Szczawne Zagrz Bojanw Lipie Zaklikw Zaleszany Godowa Glinik Dolny Puanki
Mielec Nisko Przeworsk Ropczyce Sdziszw Sanok Stalowa Wola Nowa Dba
200
ZACZNIKI
66. 67. 68. 69.
Winiowa Baranw Sandomierski Dbrowica Krzeszw
Aglomeracje, w ktrych oczyszczalnie osign efekt ekologiczny zgodny z wymaganiami prawa w latach 2011-2013 Lp. do 15 000 RLM powyej 15 000 RLM 1. wite (Radymno) Aglomeracje, w ktrych oczyszczalnie osign efekt ekologiczny zgodny z wymaganiami prawa w latach 2014-2015 Lp. do 15 000 RLM powyej 15 000 RLM 1. Haczw 2. Humniska 3. Przysietnica 4. Laszki 5. Pruchnik 6. Rudoowice 7. wite (Radymno) 8. Wizownica 9. Majdan Krlewski 10. Grodzisko Dolne 11. Cewkw (Stary Dzikw) 12. Ulanw 13. Ga 14. Gniewczyna acucka 15. Kaczuga 16. Zarzecze 17. Ostrw 18. Chmielnik 19. Dynw 20. Gogw Mp. 21. Niechobrz 22. wilcza 23. Zwiczyca 24. Czudec 25. Lutcza 26. Pstrgowa 27. Wysoka Strzyowska 28. Grbw
201
ZACZNIKI
ZACZNIK NR 19 Tabela wydatkw w ramach poszczeglnych kategorii earmarkingu.

Numer kategorii interwencji wkad wsplnotowy (wg. kategorii interwencji z za. IV do 1083/2006) 260 124 389
7 499 632
Nazwa kategorii interwencji Funduszy Strukturalnych
wskanik "earmarking 22,89%

0,66%
B+RT, INNOWACJE PRZEDSIBIORCZO

1 Dziaalno B+RT prowadzona w orodkach badawczych Infrastruktura B+RT (w tym wyposaenie w sprzt, oprzyrzdowanie i szybkie sieci informatyczne czce orodki badawcze) oraz specjalistyczne orodki kompetencji technologicznych Transfer technologii i udoskonalanie sieci wsppracy midzy MP, midzy MP a innymi przedsibiorstwami, uczelniami, wszelkiego rodzaju instytucjami na poziomie szkolnictwa pomaturalnego, wadzami regionalnymi, orodkami badawczymi oraz biegunami naukowymi i technologicznymi (parkami naukowymi i technologicznymi, technopoliami, itd.) Wsparcie na rzecz rozwoju B+RT, w szczeglnoci w MP (w tym dostp do usug zwizanych z B+RT w orodkach badawczych) Usugi w zakresie zaawansowanego wsparcia dla przedsibiorstw i grup przedsibiorstw Wsparcie na rzecz MP w zakresie promocji produktw i procesw przyjaznych dla rodowiska (wdroenie efektywnych systemw zarzdzania rodowiskiem, wdroenie i stosowanie/ uytkowanie technologii zapobiegania zanieczyszczeniom, wdroenie czystych technologii do dziaalnoci produkcyjnej przedsibiorstw Inwestycje w przedsibiorstwa bezporednio zwizane z dziedzin bada i innowacji (innowacyjne technologie, tworzenie przedsibiorstw przez uczelnie, istniejce orodki B+RT i przedsibiorstwa, itp.) Inne inwestycje w przedsibiorstwa Inne dziaania majce na celu pobudzanie bada, innowacji i przedsibiorczoci w MP
56 588 867
4,98%
14 317 479
1,26%
4 5
7 499 632 39 163 653
0,66% 3,45%
16 760 540
1,47%
7 499 632
0,66%
8 9
60 337 945 50 457 009
5,31% 5,76%
10 11
SPOECZESTWO INFORMACYJNE Infrastruktura telekomunikacyjna (w tym sieci szerokopasmowe)

Technologie informacyjne i komunikacyjne (dostp, bezpieczestwo, interoperacyjno, zapobieganie zagroeniom, badania, innowacje, treci cyfrowe, itp.) Usugi i aplikacje dla obywateli (e-zdrowie, eadministracja, e-edukacja, eintegracja itp.) Usugi i aplikacje dla MP (e-handel, ksztacenie i szkolenie, tworzenie sieci itp.) Inne dziaania majce na celu popraw dostpu MP do TIK i ich wydajne uytkowanie
94 804 434
8 158 508 12 917 638
8,34%
0,72% 1,14%
13 14 15
46 911 424 18 436 594 8 380 270
4,13% 1,62% 0,74%
202
ZACZNIKI
TRANSPORT
16 26 28 29 39 40 41 42 43 Kolej Transport multimodalny Inteligentne systemy transportu Porty lotnicze
83 057 739
48 597 613 6 185 151 4 712 496 23 562 479
7,31%
4,28% 0,54% 0,41% 2,07%
ENERGIA
Energia odnawialna: wiatrowa Energia odnawialna: soneczna Energia odnawialna: biomasa Energia odnawialna: hydroelektryczna, geotermiczna i pozostae Efektywno energetyczna, produkcja skojarzona (kogeneracja), zarzdzanie energi
36 776 285
3 956 942 3 956 942 9 775 974 9 310 453 9 775 974
3,24%
0,35% 0,35% 0,86% 0,82% 0,86%
OCHRONA RODOWISKA I ZAPOBIEGANIE ZAGROENIOM

52 Promowanie czystego transportu miejskiego
3 976 168
3 976 168
0,35%
0,35%
Cakowity wkad wsplnotowy na Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 czny wkad wsplnotowy wg kategorii interwencji przeznaczony na realizacj Strategii Lizboskiej % udzia wydatkw na realizacj Strategii Lizboskiej w oglnej wartoci RPO WP
1 136 307 823 478 739 015 42,13%
203

Untitled

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Untitled

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

WOJEWDZTWO PODKARPACKIE

Regionalny Program Operacyjny

Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007-2013

ANALIZA SWOT WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO ............................................ 38 WSPARCIE FINANSOWE DLA WOJEWDZTWA........................................................... 40

STRATEGIA ROZWOJU REGIONU SYNTEZA .............................................................. 45

5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5.

EFRROW I EFR ................................................. 58

OSIE PRIORYTETOWE REALIZOWANE W RAMACH PROGRAMU OPERACYJNEGO..................................................................................................................... 60

9.1. 9.2. 9.3. 9.4. 9.5. 9.6. 9.7.

REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO NA LATA 2007 2013

DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO

DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO Wojewdztwo podkarpackie w przestrzeni europejskiej

rdo: R. Burnet wg Blotevogel 2005.

DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO

DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO

Tab. 1. Wojewdztwo podkarpackie na tle kraju i Unii Europejskiej. Lp.

9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18.

Diagnoza sytuacji spoeczno-gospodarczej regionu

DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO

Rys. 3. Struktura ludnoci wedug wieku wojewdztwie podkarpackim - stan i prognoza

Ludno ogem - miasta - wie Wskanik obcienia ekonomicznego

W wieku przedprodukcyjnym W wieku produkcyjnym W wieku poprodukcyjnym

rdo: opracowanie wasne na podstawie danych US Rzeszw

DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO

DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO

DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO

Rys. 4. Bezrobocie rejestrowane w wojewdztwie podkarpackim

250000 200000 150000 100000 50000 0

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 X.2006

Bezrobotni Stopa bezrobocia w wojewodztwie Stopa bezrobocia w kraju

Tab. 2. Stopa bezrobocia w wojewdztwie podkarpackim na tle kraju i Unii Europejskiej

Wyszczeglnienie UE - 25 UE 15 stare kraje UE 10 nowe kraje Polska Podkarpackie

2000 13,5 16,1 16,2

2001 8,6 7,5 14,4 18,2 17,4

2002 8,9 7,8 14,9 19,9 16,9

2003 9,2 8,2 14,5 19,6 16,6

2004 9,2 8,2 14,3 19,0 19,1

2005 8,8 7,9 9,6 17,7 18,4

rdo: Rynek pracy w wojewdztwie podkarpackim w latach 2002-2005, US Rzeszw 2006

DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO

Rys. 7. Struktura aktywnoci zawodowej wedug wyksztacenia

rednie oglnoksztacce Podstawowe/gimnazjalne

Wysze rednie oglnoksztacce Podstawowe/gimnazjalne

Policealne i rednie Zasadnicze zawodowe

rdo: opracowanie wasne na podstawie danych US Rzeszw

rdo: opracowanie wasne na podstawie danych US Rzeszw

DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO

DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO

DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO

16,8% 4,5% 3,9%

34,1% 13,3% 7,0%

przemys budownictwo obsuga nieruchomoci i firm ochrona zdrowia i pomoc spoeczna

rdo: opracowanie wasne na podstawie danych US Rzeszw

DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO

DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO

DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO

rdo: opracowanie wasne na podstawie danych GUS Warszawa

DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO

DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO

DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO

DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO

2004 12213,1 8017,6

2005 12492,7 8786,4

DIAGNOZA SYTUACJI SPOECZNOGOSPODARCZEJ WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO