Program Ochrony rodowiska dla gminy Stubno

Zacznik do Uchway Nr XX/161/09 Rady Gminy w Stubnie z dnia 02.03.2009 r.

WJT GMINY STUBNO

Program Ochrony rodowiska dla Gminy Stubno na lata 2008 - 2015 /aktualizacja nr 1/

lipiec, 2008 r.
1

Program Ochrony rodowiska dla gminy Stubno

SPIS TRECI
1. WSTP ...................................................................................................................................................... 4 1.1. Podstawa prawna opracowania ...................................................................................................... 4 1.2. Koncepcja programu ochrony rodowiska ...................................................................................... 4 1.3. Cel i zakres opracowania ................................................................................................................ 5 1.4. Metodyka i struktura programu ....................................................................................................... 6 2. ZAOENIA WYJCIOWE PROGRAMU ................................................................................................. 7 2.1. Uwarunkowania prawne wynikajce z dyrektyw UE oraz z polityki krajowej ................................. 7 2.1.1. Zasady polityki ekologicznej ...........................................................................................................7 2.1.2. Podstawowe zaoenia polityki ekologicznej ................................................................................9 2.2. Uwarunkowania wynikajce z wojewdzkiego i powiatowego programu ochrony rodowiska..................................................................................................................... 10 2.3. Uwarunkowania wynikajce z programw sektorowych............................................................... 11 2.3.1. Uwarunkowania wynikajce z Regionalnego Programu operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007-1013 ............................................................................................11 3. CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU RODOWISKA GMINY ........................................................ 12 3.1. Oglna charakterystyka gminy ..................................................................................................... 12 3.1.1. Pooenie i powierzchnia gminy....................................................................................................12 3.1.2. Powizania komunikacyjne ..........................................................................................................14 3.1.3. Sytuacja demograficzna ..............................................................................................................14 3.1.4. Gospodarka i rolnictwo .................................................................................................................17 3.1.5. rodowisko przyrodnicze. Rnorodno biologiczna i krajobrazowa .........................................18 3.2. Charakterystyka i stan rodowiska ............................................................................................... 22 3.2.1. Geomorfologia ..............................................................................................................................22 3.2.2. Geologia .......................................................................................................................................22 3.2.3. Gleby ............................................................................................................................................22 3.2.4. Zoa surowcw mineralnych........................................................................................................23 3.2.5. Powietrze atmosferyczne..............................................................................................................24 3.3. Zanieczyszczenie transgraniczne ................................................................................................. 35 4. CELE I DZIAANIA w OCHRONIE RODOWISKA DO ROKU 2015 .................................................... 37 4.1. Najwaniejsze cele wynikajce z polityki ekologicznej pastwa................................................... 37 4.2. Cele i dziaania wynikajce z programw wyszego szczebla. .................................................... 37 4.3. Najwaniejsze kierunki ochrony rodowiska w gminie Stubno ..................................................... 42 4.4. Gwne zagroenia rodowiska - podsumowanie......................................................................... 43 5. STRATEGIA DZIAA OCHRONY RODOWISKA DO ROKU 2015........................................................................................................................... 44 5.1. Wprowadzenie .............................................................................................................................. 44 5.2. Cel nadrzdny ............................................................................................................................... 44 5.3. Cele systemowe............................................................................................................................ 44 5.3.1. Powietrze atmosferyczne..............................................................................................................45 5.3.2. Zasoby wodne ..............................................................................................................................48 5.3.3. Powierzchnia terenu i rodowisko glebowe..................................................................................50 5.3.4. Zasoby przyrody ...........................................................................................................................52 5.3.5. Edukacja .......................................................................................................................................54 5.3.6. Gospodarka odpadami .................................................................................................................55 6. HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIWZI NA LATA 2008-2011 ................................................................................................................... 56 6.1. Wprowadzenie .............................................................................................................................. 56 6.2. Harmonogram ............................................................................................................................... 56 7. ZARZDZANIE PROGRAMEM OCHRONY RODOWISKA ................................................................. 61 7.1. Wprowadzenie .............................................................................................................................. 61 7.2. Uczestnicy wdraania Programu .................................................................................................. 61 7.3. Instrumenty realizacji Programu ................................................................................................... 61 7.3.1. Instrumenty prawne ......................................................................................................................62 7.3.2. Instrumenty finansowe..................................................................................................................62

7.3.3. Instrumenty spoeczne..................................................................................................................63 7.3.4. Instrumenty strukturalne ...............................................................................................................64 7.4. Monitoring rodowiska .................................................................................................................. 64 7.5. Kontrola, monitoring i zarzdzanie Programem ........................................................................... 64 7.5.1. Kontrola i monitoring Programu ...................................................................................................64 7.5.2. Wdraanie i zarzdzanie Programem .........................................................................................65 7.6. Ocena i weryfikacja Programu. Sprawozdawczo. ..................................................................... 65 8. ASPEKTY EKONOMICZNE WDRAANIA PROGRAMU ....................................................................... 67 8.1. Koszty wdroenia przedsiwzi przewidzianych do realizacji w latach 2008 2011 ................. 67 8.2. rda finansowania inwestycji w ochronie rodowiska................................................................ 67 8.2.1. Krajowe fundusze ekologiczne ....................................................................................................67 8.2.2. Fundusz Ochrony Gruntw Rolnych.............................................................................................69 8.2.3. Fundusze Unii Europejskiej ..........................................................................................................70 8.2.4. Finesco S.A...................................................................................................................................71 8.2.5. Ekofundusz ...................................................................................................................................72 8.2.6. Fundusz na Rzecz Globalnego rodowiska.................................................................................72 8.2.7. Fundacja Wspomagania Wsi ........................................................................................................73 8.2.8. Banki .............................................................................................................................................74 8.2.9. Instytucje leasingowe....................................................................................................................74 8.2.10. Fundusze inwestycyjne...............................................................................................................74 LITERATURA .............................................................................................................................................. 75

1. WSTP
1.1. Podstawa prawna opracowania Ustawa Prawo ochrony rodowiska z dnia 27 kwietnia 2001 w art. 17 w celu realizacji zaoe polityki ekologicznej pastwa obliguje organ wykonawczy gminy do sporzdzenia gminnego programu ochrony rodowiska. W celu realizacji polityki ekologicznej pastwa, na podstawie aktualnego stanu rodowiska wjt gminy sporzdza Programu Ochrony rodowiska dla gminy, ktry okrela: 1. cele ekologiczne, 2. priorytety ekologiczne, 3. rodzaj i harmonogram dziaa proekologicznych, 4. rodki niezbdne do osignicia celw, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i rodki finansowe. Program zosta opracowany na 4 lata (2008 2011 r.), z tym, e przewidziane w nim dziaania obejmuj w perspektywie okres do 2015 r. Program Ochrony rodowiska dla Gminy Stubno na lata 2008 2015 wraz z Planem Gospodarki Odpadami jest narzdziem Wjta Gminy Stubno, sucym do realizacji Polityki Ekologicznej Pastwa i ma na celu stworzenie warunkw niezbdnych do realizacji ochrony rodowiska na obszarze gminy. Formaln podstaw opracowania jest umowa zawarta w czerwcu 2008 r. pomidzy Wjtem Gminy Stubno a PRONAD Projektowanie i Nadzorowanie Robt Budowlanych ul. Dworskiego 81 w Przemylu. 1.2. Koncepcja programu ochrony rodowiska Program ochrony rodowiska przygotowany zosta w oparciu o zaoenia zawarte w nastpujcych dokumentach: Ustawa Prawo ochrony rodowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r.; Polityka ekologiczna pastwa na lata 2007-2010 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2011-1014; Wytyczne sporzdzania programw ochrony rodowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym opracowane przez Ministerstwo rodowiska.

Program Ochrony rodowiska definiuje cele dugookresowe i zadania dla najbliszych czterech lat, monitoring realizacji programu oraz nakady finansowe potrzebne na wdroenie zaoe programu. Zgodnie z dokumentem Polityka ekologiczna pastwa na lata 2007-2010 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2011-1014; cele i zadania zostay opracowane w kilku blokach tematycznych: 1. cele i zadania o charakterze systemowym, 2. ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne uytkowanie zasobw przyrody, 3. zrwnowaone wykorzystanie materiaw, wody i energii, 4. poprawa jakoci rodowiska i bezpieczestwa ekologicznego dla ochrony zdrowia mieszkacw Polski, 5. ochrona klimatu.

Program Ochrony rodowiska spenia wymagania zawarte w opracowanym przez Ministerstwo rodowiska dokumencie Wytyczne do sporzdzania programw ochrony rodowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym. Oznacza to, e w przygotowanym Programie uwzgldnione zostay: zadania wasne gminy tzn. te przedsiwzicia, ktre bd finansowane w caoci lub czciowo ze rodkw bdcych w dyspozycji gminy, zadania koordynowane, tzn. finansowane ze rodkw przedsibiorstw oraz ze rodkw zewntrznych, bdcych w dyspozycji organw i instytucji szczebla powiatowego, wojewdzkiego i centralnego, bd instytucji dziaajcych na terenie gminy, ale podlegych bezporednio organom powiatowym, wojewdzkim bd centralnym. Ponadto podczas opracowywania Programu uwzgldniono zaoenia zawarte w wojewdzkim i powiatowym programie ochrony rodowiska, strategii rozwoju gminy, oraz studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy. Cele i kierunki dziaa w zakresie gospodarki odpadami nie zostay ujte w Programie, gdy zawiera je Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Stubno. Dokument ten naley traktowa jako integraln cz Programu Ochrony rodowiska.

1.3. Cel i zakres opracowania Nadrzdnym celem programu ochrony rodowiska jest dugotrway, zrwnowaony rozwj gminy, w ktrym kwestie ochrony rodowiska s rozwaane na rwni z kwestiami rozwoju spoecznego i gospodarczego.

Celem opracowania jest stworzenie dokumentu pn Program Ochrony rodowiska dla gminy Stubno na lata 2008 - 2015. Opracowanie oraz uchwalenie dokumentu przez Rad Gminy pozwoli na wypenienie ustawowego obowizku przez Wjta oraz przyczyni si do poprawy i uporzdkowania zarzdzania rodowiskiem na terenie gminy, poprawy jakoci rodowiska naturalnego gminy, poprawy jakoci ycia mieszkacw gminy, zrwnowaonego rozwoju gminy. Aby osign wyznaczony nadrzdny cel w opracowaniu zawarto diagnoz stanu rodowiska naturalnego na terenie gminy , gwne problemy ekologiczne oraz sposoby ich rozwizania cznie z harmonogramem dziaa i rdami ich finansowania. 1.4. Metodyka i struktura programu Zgodnie z zaleceniami zawartymi w Wytycznych sporzdzania programw ochrony rodowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym", podczas tworzenia Programu Ochrony rodowiska duy nacisk pooono na proces planowania, ktry mia charakter jak najbardziej otwarty. W procesie planowania zosta uwzgldniony udzia spoeczestwa, ktry polega na konsultacjach ze spoeczestwem poprzez zgaszanie wnioskw i uwag . Projekt Programu po przyjciu przez Wjta zostaje skierowany do zaopiniowania przez odpowiednie Komisje Rady Gminy. Ostatnim etapem proceduralnym, koczcym prace nad Programem jest przyjcie Programu przez Rad Gminy Stubno w formie uchway. Struktura Programu ochrony rodowiska nawizuje do struktury dokumentu Polityka ekologiczna pastwa na lata 2007-2010 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2011 2014 i zawiera nastpujce elementy: racjonalne uytkowanie zasobw naturalnych, poprawa jakoci rodowiska, narzdzia i instrumenty realizacji programu, harmonogram realizacji i nakady na realizacje programu, kontrola realizacji programu.

2. ZAOENIA WYJCIOWE PROGRAMU

2.1. Uwarunkowania prawne wynikajce z dyrektyw UE oraz z polityki krajowej Najwaniejsze dyrektywy unijne dotyczce ochrony rodowiska zostay ju transponowane do prawa polskiego gwnie w Ustawie Prawo Ochrony rodowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. Pozostae przepisy zawarte s w wielu innych ustawach i rozporzdzeniach. Program ochrony rodowiska odzwierciedla pewne oglne zasady, ktre le u podstaw polityki ochrony rodowiska w Unii Europejskiej oraz odwouj si do polityki ekologicznej Polski. Podstaw niniejszego opracowania Programu stanowi dokument "Polityka Ekologiczna Pastwa", oraz wojewdzki i powiatowy program ochrony rodowiska.
2.1.1. Zasady polityki ekologicznej

Nadrzdn zasad polityki ekologicznej pastwa jest zasada zrwnowaonego rozwoju, ktrej istot jest rwnorzdne traktowanie racji spoecznych, ekonomicznych i ekologicznych, co oznacza konieczno integrowania zagadnie ochrony rodowiska z polityk w poszczeglnych dziedzinach gospodarki. Zasada ta uzupeniona jest szeregiem zasad pomocniczych i konkretyzujcych, m.in.: Zasad prewencji, ktra zakada, e przeciwdziaanie negatywnym skutkom dla rodowiska powinno by podejmowane na etapie planowania i realizacji przedsiwzi. Zasada ta oznacza w szczeglnoci: 1. zapobieganie powstawaniu zanieczyszcze poprzez stosowanie najlepszych dostpnych technik (BAT), 2. recykling, czyli zamykanie obiegu materiaw i surowcw, odzysk energii, wody i surowcw ze ciekw i odpadw oraz gospodarcze wykorzystanie odpadw zamiast ich skadowania, 3. zintegrowane podejcie do ograniczania i likwidacji zanieczyszcze i zagroe zgodnie z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i kontroli (tzw. dyrektywa IPPC), 4. wprowadzanie pro-rodowiskowych systemw zarzdzania procesami

produkcji i usugami, zgodnie z oglnowiatowymi i europejskimi wymogami w tym zakresie, wyraonymi m.in. w standardach ISO 14000 i EMAS, programach czystszej produkcji .

Zasad

integracji

polityki ekologicznej

z politykami sektorowymi, oznaczajc

uwzgldnienie w politykach sektorowych celw ekologicznych na rwni z celami gospodarczymi i spoecznymi; Zasad zanieczyszczajcy paci odnoszc si do odpowiedzialnoci za skutki

zanieczyszczenia i stwarzania innych zagroe. Odpowiedzialno t ponosi powinny wszystkie jednostki uytkujce rodowiska a wic take konsumenci, zwaszcza, gdy maj moliwo wyboru mniej zagraajcych rodowisku dbr konsumpcyjnych; Zasad regionalizacji, oznaczajc m.in. skoordynowanie polityki regionalnej z

regionalnymi ekosystemami w Europie (np. Morze Batyckie i strefy przybrzene, doliny rzeczne i obszary wodno-botne, szczeglnie w strefach przygranicznych); Zasad subsydiarnoci, wynikajc m.in. z Traktatu o Unii Europejskiej, a oznaczajc przekazywanie czci kompetencji i uprawnie decyzyjnych dotyczcych ochrony rodowiska na waciwy szczebel regionalny lub lokalny tak, aby by on rozwizywany na najniszym szczeblu, na ktrym moe zosta skutecznie i efektywnie rozwizany; Zasad rwnego dostpu do rodowiska przyrodniczego, ktra traktowana jest w nastpujcych kategoriach: 1. sprawiedliwoci midzypokoleniowej tzn. zaspokajania potrzeb materialnych i cywilizacyjnych obecnego pokolenia z rwnoczesnym tworzeniem i utrzymywaniem warunkw do zaspokajania potrzeb przyszych pokole, 2. sprawiedliwoci midzyregionalnej i midzygrupowej tzn. zaspokajania potrzeb materialnych i cywilizacyjnych spoeczestw, grup spoecznych i jednostek ludzkich w ramach sprawiedliwego dostpu do zasobw i walorw rodowiska z rwnoprawnym traktowaniem potrzeb oglnospoecznych z potrzebami spoecznoci lokalnych i jednostek, 3. rwnowaenia szans pomidzy czowiekiem a przyrod poprzez zapewnienie zdrowego i bezpiecznego funkcjonowania jednostek ludzkich przy zachowaniu trwaoci podstawowych procesw przyrodniczych wraz ze sta ochron rnorodnoci biologicznej; Zasad uspoeczniania polityki ekologicznej, ktra realizowana jest poprzez stworzenie instytucjonalnych, prawnych i materialnych warunkw do spoeczestwa w procesie ksztatowania modelu zrwnowaonego rozwoju, z rwnoczesnym rozwojem edukacji ekologicznej;

Zasad skutecznoci ekologicznej i efektywnoci ekonomicznej odnoszc si do wyboru planowanych przedsiwzi inwestycyjnych ochrony rodowiska a nastpnie do oceny osignitych wynikw.

Oznacza to potrzeb minimalizacji nakadw na jednostk uzyskanego efektu.

2.1.2. Podstawowe zaoenia polityki ekologicznej

Strategicznym celem polityki ekologicznej pastwa jest zapobieganie zagroeniom zdrowia w rodowisku i ograniczenie ryzyka dla zdrowia wynikajcego z naraenia na szkodliwe dla zdrowia czynniki rodowiskowe. Cele polityki ekologicznej pastwa nakrelaj konkretne wyzwania i obszary zainteresowania dla programu ochrony rodowiska gminy Stubno. W sferze racjonalnego uytkowania zasobw naturalnych zadania te odnosz si do nastpujcych celw: 1. 2. 3. racjonalizacja uytkowania wody, zmniejszenie materiaochonnoci i odpadowoci produkcji, zmniejszenie energochonnoci gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze rde odnawialnych, 4. 5. 6. ochrona gleb, wzbogacanie i racjonalna eksploatacja zasobw lenych, ochrona zasobw kopalin.

W zakresie jakoci rodowiska ujte cele odnosz si do nastpujcych obszarw: 1. gospodarowanie odpadami, 2. stosunki wodne i jako wd, 3. jako powietrza, 4. haas i promieniowanie, 5. rnorodno biologiczna i krajobrazowa.

2.2. Uwarunkowania wynikajce z wojewdzkiego i powiatowego programu ochrony rodowiska Cele polityki ekologicznej wojewdztwa podkarpackiego, nakrelaj konkretne wyzwania i obszary zainteresowania dla programu ochrony rodowiska powiatu przemyskiego, ktre z kolei nakrelaj dla gminy Stubno. W Programie Ochrony rodowiska dla Wojewdztwa Podkarpackiego nadano znaczenie priorytetowe dziaaniom w zakresie: poprawy jakoci wd, gospodarki wodnej i gospodarki odpadami. Dziaania i przedsiwzicia w zakresie ochrony

rodowiska zmierzaj w dwch kierunkach: poprawy stanu rodowiska oraz przyspieszenia rozwoju gospodarczego regionu (wykorzystanie potencjau tkwicego w zasobach naturalnych i kulturowych wojewdztwa). Wskazywane dziaania w Programie ochrony rodowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla powiatu przemyskiego na lata 2008-2011 zostay podzielone wg kompetencji na: zadania wasne powiatu, zadania koordynowane i zadania gmin. W poszczeglnych obszarach strategicznych sprecyzowane cele ekologiczne przedstawiaj si nastpujco w poszczeglnych obszarach: 1. Ochrona i poprawa jakoci rodowiska: Ochrona wd i poprawa ich jakoci zapewnienie najlepszej jakoci wd oraz nowoczesnej gospodarki wodno-ciekowej. Ksztatowanie stosunkw wodnych zapewnienie bezpieczestwa powodziowego oraz utrzymanie iloci wody na poziomie rwnowagi biologicznej. Gospodarka odpadami ograniczenie iloci wytwarzanych odpadw oraz wdroenie nowoczesnego systemu ich wykorzystania i unieszkodliwiania. Ochrona przed haasem zmniejszenie uciliwoci haasowej w rodowisku. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi skuteczna ochrona ludzi i rodowiska przed promieniowaniem elektromagnetycznym. Ograniczanie zanieczyszcze powietrza i przeciwdziaanie zmianom klimatu zachowanie standardw jakoci powietrza atmosferycznego zgodnie z wymogami prawa krajowego i unijnego. Ochrona przyrody, krajobrazu, biornorodnoci zachowanie i ochrona walorw przyrodniczych powiatu.

2. Racjonalne uytkowanie zasobw rodowiska, Ochrona kopalin i rekultywacja terenw poeksploatacyjnych racjonalne gospodarowanie zasobami kopalin, ich kompleksowe wykorzystanie oraz przywrcenie rwnowagi przyrodniczej i nadanie wartoci uytkowych terenom zdegradowanych Rozwj energetyki odnawialnej optymalne wykorzystanie zasobw odnawialnych i upowszechnianie ich stosowania jako rde energii. Ochrona i racjonalne wykorzystanie gleb oraz rozwj rolnictwa ekologicznego. Ochrona i zrwnowaony rozwj lasw

3. Edukacja ekologiczna, dostp do informacji i poszerzanie dialogu spoecznego, wyznaczono jeden wany cel strategiczny: Wzrost wiadomoci ekologicznej mieszkacw powiatu oraz poprawa komunikacji spoecznej w zakresie ochrony i racjonalnego wykorzystania zasobw naturalnych. 4. Wsppraca z ssiednimi powiatami, wyznaczono jeden cel strategiczny: Wsppraca w dziaaniach podejmowanych na rzecz poprawy stanu rodowiska oraz ochrony i wykorzystania jego zasobw. 2.3. Uwarunkowania wynikajce z programw sektorowych

2.3.1. Uwarunkowania wynikajce z Regionalnego Programu operacyjnego Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007-1013

Istotnym dokumentem w stosunku do programu ochrony rodowiska jest Regionalny Programu Operacyjny Wojewdztwa podkarpackiego na lata 2007-1013. Priorytetowe midzynarodowej kierunki rozwoju wojewdztwa oraz gwarantuje poprawa wzrost krajowej i

konkurencyjnoci

gospodarki

dostpnoci

przestrzennej

Podkarpacia. Wan ze wzgldu na ochron rodowiska jest o priorytetowa 4 tj. Ochrona rodowiska i zapobieganie zagroeniom . Na licie dziaa znajduj si : a. b. c. d. infrastruktura ochrony rodowiska, infrastruktura przeciwpowodziowa i racjonalna gospodarka zasobami wodnymi, zachowanie oraz ochrona rnorodnoci biologicznej i krajobrazowej zwalczanie i zapobieganie zagroeniom.

3. CHARAKTERYSTYKA I OCENA STANU RODOWISKA GMINY

3.1. Oglna charakterystyka gminy

3.1.1. Pooenie i powierzchnia gminy

Gmina Stubno jest najbardziej wysunit na pnoc gmin powiatu przemyskiego. Wikszo terytorium gminy ley w widach Sanu i Wiszni (Brama Przemyska). Gmina Stubno ley w pnocno wschodniej, przygranicznej, czci wojewdztwa podkarpackiego, w powiecie przemyskim. Graniczy od wschodu z granic pastwa z Ukrain, od pnocy i pnocnego - zachodu graniczy z gmin Radymno (powiat jarosawski), od zachodu z gmin Ory, a od poudnia z gminami urawica i Medyka . Przez gmin przepywa rzeka Wisznia (prawy dopyw Sanu), ktra dzieli teren gminy na dwie nierwne czci - mniejsz pnocn i prawie dwa razy wiksz poudniow .

W skad gminy wchodzi 8 soectw : Barycz, Gaje, Hruszowice, Kalnikw, Nako, Starzawa, Stubienko i Stubno. Miejscowoci gminy kusz walorami krajobrazowymi, a zwaszcza ciekaw przeszoci i zwizanymi z ni zabytkami. Dominujcym elementem krajobrazu jest dolina Sanu, tworzca ciekawy obszar skadajcy si z dolin, licznych starorzecz i skarp. Gmina Stubno zajmuje powierzchni 8 912 ha co stanowi 7,3 % powierzchni powiatu przemyskiego.

Tabela 1. Powierzchnia Gminy Stubno na tle powiatu przemyskiego

l.p.

Wyszczeglnienie

Powierzchnia [ha] [km]

[%] powierzchni powiatu

1 2

Stubno Powiat przemyski

8 912 121 360

89.12 1 214

7,3 100,00

rdo: GUS

Tabela 2. Podzia administracyjny gminy Stubno

Soectwo

Powierzchnia [km]

pow. %

Barycz Hruszowice Gaje Kalnikw Nako Starzawa Stubienko Stubno

rdo: UG Stubno

2,48 8,81 2,95 24,41 9,25 15,57 5,40 20,25

2,78 9,90 3,31 27,39 10,37 17,47 6,1 22,72

3.1.2. Powizania komunikacyjne

Gmina posiada dogodne poczenia komunikacyjne z Przemylem (25 km) i Radymnem (12 km) oraz z przejciem granicznym w Korczowej (na pnocy) i z Medyk (na poudniu). Na terenie gminy znajduj si drogi powiatowe o cznej dugoci 32,71 km, z tego o nawierzchni twardej jest 30,44 km , o nawierzchni gruntowej 2,27 km. Gmina Stubno posiada ponadto 15 km drg wasnych z czego 12 km o nawierzchni utwardzonej
3.1.3. Sytuacja demograficzna

Wedug Rocznika Statystycznego wojewdztwa podkarpackiego 2007 na obszarze gminy w 2006 roku mieszkao 4000 mieszkacw , a gsto zaludnienia wynosia 45 osb/km2. W oglnej liczbie mieszkacw - mczyni stanowi 49,6% - 1982 mczyzn. a kobiety 50,4% i jest ich 2018. Wskanik feminizacji (liczba kobiet na 100 mczyzn) jest wyszy 100 i wynosi w Gminie Stubno 102, w Powiecie Przemyskim 100, a w wojewdztwie 105. Wskanik gstoci zaludnienia jest niski i wynosi 45 osoby na km2 (pow. 59 na km2, woj. 118 osoby na km2).
Tabela 3. Struktura wiekowa ludnoci w gminie na tle powiatu
Ludno w wieku Lp. Wyszczeglnienie Przedproduk. % Produkt. % Poproduk. %

1.

Gmina Stubno

968

24,2

2402

60,0

630

15,8

2.

Powiat Przemyski

19715

27,7

42993

60,4

10836

14,2

Dane: Rocznik statystyczny woj. podkarpackiego 2007.

Struktura wiekowa ludnoci

Przedprodukcyjn y Produkcyjny Poprodukcyjny

Analiz struktury wiekowej ludnoci w gminie przeprowadzono w trzech przedziaach wiekowych : wiek przedprodukcyjny, wiek produkcyjny, wiek poprodukcyjny. Z powyszych danych wynika, e najwikszy odsetek ludzi gminie jest w wieku produkcyjnym. Gmina ma niski wskanik udziau ludzi modych w populacji (poniej 25%). Jest to zjawisko niekorzystne w strukturze demograficznej. Z analizy liczby urodzin i zgonw na przestrzeni ostatnich lat wynika, e gmina posiada dodatnie saldo przyrostu naturalnego (liczba urodzin przewysza liczb zgonw). Ruch naturalny w 2006 roku przedstawia si nastpujco: liczba urodzin liczba zgonw przyrost -4 - 48 - 44

Dodatni przyrost naturalny jest korzystny dla rozwoju demograficznego gminy. W ocenie sytuacji spoecznej kadej jednostki administracyjnej bardzo wan rol stanowi analiza ruchw migracyjnych ludnoci. Gmina Stubno posiada ujemne saldo migracji tzn. e liczba

opuszczajcych teren gminy na stae je wysza od liczby osb przybywajcych do gminy. Liczbowo w 2006 roku sytuacja przedstawia si nastpujco: napyw odpyw saldo - 25 - 65 - 40 - 9,8

Saldo migracji na 1000 ludnoci

Analiza danych dotyczcych przyrostu naturalnego i migracji nie daje podstaw do rokowania na dynamiczny r Analiza danych dotyczcych przyrostu naturalnego i migracji nie daje podstaw do rokowania na dynamiczny rozwj demograficzny gminy (wicej ludzi w gminie ubywa ni przybywa). O potencjale gospodarczym i spoecznym gminy stanowi liczba ludnoci pracujcej, bo ona przysparza dochodu do budetu gminy. W gminie w 2006 roku na 2402 osb w wieku produkcyjnym zatrudnionych byo 254 osb.
Tabela Nr 4 - Liczba mieszkacw Gminy Stubno.

nazwa miejscowoci Barycz Hruszowice - Gaje Kalnikw Nako Starzawa Stubienko Stubno RAZEM

liczba mieszkacw 221 351 1242 546 201 274 1329 4201

Liczba mieszkacw
Barycz Hruszowice-Gaje Kalnikw Nako Starzawa Stubno Stubieko

Gmin Stubno zamieszkuj Polacy oraz mniejszo ukraiska. Nie powoduje to jednak konfliktw. Spoeczno ukraiska angauje si w ycie gminy, kultywujc przy tym swoje tradycje i prowadzc dziaalno spoeczno-kulturaln. Na przykad wita Boego Narodzenia trwaj w gminie dwa tygodnie. Najpierw wituj wierni obrzdku rzymsko-katolickiego, a pniej greko-katolicy i prawosawni, ktrzy maj swoje witynie w Gajach i Kalnikowie.

3.1.4. Gospodarka i rolnictwo

Gospodarka Na terenie gminy Stubno w 2006 roku w rejestrze ewidencji dziaalnoci gospodarczej funkcjonowao 189 podmiotw gospodarczych. Najwikszy udzia miay firmy prywatne 176, wedug bran dominoway handle i budownictwo a ilo pozostaych podmioty ksztatowaa si na zblionym poziomie (Tabela nr 5). Utrzymujca si od pewnego czasu tendencja sugeruje, e liczba podmiotw gospodarczych bdzie nieznacznie male w czasie.
Tabela Nr 5 - Podmioty gospodarcze wg bran (2006 rok)

brana rolnictwo,owiectwo, lenictwo przemys przetwrstwo budownictwo handel i naprawy hotele i restauracje transport i gospodarka magazynowa porednictwo finansowe obsuga nieruchomoci i finansw inne RAZEM
rdo: dane WUS

szt. 13 8 7 34 66 1 13 7 9 24 189

Na terenie gminy nie ma zlokalizowanych adnych zakadw typowo przemysowych. Do najwaniejszych pracodawcw w gminie zaliczy mona : Spdzielnia Kek Rolniczych w Stubnie, Gmin Spdzielni SCH w Medyce filia w Stubnie, Gospodarstwo Rybackie w Starzawie.

Rolnictwo Gmina Stubno to gmina typowo rolnicza (zaledwie 1% powierzchni to lasy prywatne), bez przemysu, pooona na rwninie. Gleby na terenie gminy charakteryzuj si dobrym potencjaem plonotwrczym. W strukturze bonitacyjnej wystpuj grunty klasy IIIa i IIIb, co stwarza korzystne warunki do uprawy zb, rzepaku i rolin okopowych. Charakterystyczn cech gminy Stubno jest rozdrobnienie gospodarstw rolnych, dominuj gospodarstwa w przedziale 1-5 ha. W gminie znajduje si okoo 714 gospodarstw indywidualnych, a rednia wielko gospodarstwa rolnego wynosi 4,50 ha. Wiodcym kierunkiem dziaalnoci rolniczej na terenie gminy jest produkcja rolinna. W produkcji rolinnej dominuj zboa, ktrych oglna powierzchnia upraw wynosi ponad 50% oglnej powierzchni zasieww. Dziaalno rolnicza indywidualnych gospodarstw rolnych nastawiona jest przede wszystkim na konsumpcj i zaspokajanie wasnych potrzeb. Perspektywy rozwojowe w gminie dla rolnikw indywidualnych utrzymujcych si wycznie lub gwnie z pracy na wasnym gospodarstwie, wedug ich oceny, nie s optymistyczne. Niemniej jednak w ostatnim okresie cz rolnikw powiksza obszarowo swe gospodarstwa i intensyfikuje produkcj zb i rolin okopowych. Natomiast do historii przeszed ju widok wielkich stad krw i koni wypasajcych si na wielkich, zielonych pastwiskach.
3.1.5. rodowisko przyrodnicze. Rnorodno biologiczna i krajobrazowa

Rezerwaty przyrody Szachownica kostkowata w Stubnie Cel ochrony: zachowanie naturalnego stanowiska bardzo rzadkiej i objtej ochron cakowit roliny- szachownicy kostkowatej Starzawa Cel ochrony: zachowanie fragmentu kompleksu lenego z dobrze wyksztaconym zbiorowiskiem lgu jesionowo olszowego Circaeo- Alnetum i innych zbiorowisk niowych w prawie bezlenej Pradolinie Podkarpackiej.

Tabela Nr 6 Pomniki przyrody

Lp Rodzaj pomnika/ gatunek drzewa - ilo Orzech czarny 4 szt Miejscowo Data uznania Decyzja Woj. Przemyskiego nr RLS op-7141-29/77 z dn. 14.05.1977 Decyzja Woj. Przemyskiego nr RLS op-7141-29/77 z dn. 14.05.1977 Decyzja Woj. Przemyskiego nr RLS op-7141-29/77 z dn. 14.05.1977 Decyzja Woj. Przemyskiego nr RLS op-7141-29/77 z dn. 14.05.1977 Zarzdzajcy

1.

Stubno

Lenictwo Stubno

2.

Jawor 4 szt.

Stubno

Lenictwo Stubno

3.

Topola biaa 23 szt.

Stubno

Lenictwo Stubno

4. 5. 6. 7. 8. 9.

Db szypukowy 47 szt. Db szypukowy 30 szt. Db szypukowy 1 szt. Db szypukowy 1 szt. Db szypukowy 9 szt. Lipa drobnolistna 15 szt.

Stubno Starzawa Stubno Kalnikw Starzawa Kalnikw Park podworski Kalnikw Park podworski Kalnikw Park podworski Kalnikw Park podworski Starzawa Stubno Stubno Kalnikw Park podworski Stubno Kalnikw Park podworski Kalnikw Park podworski Stubno Park podworski Kalnikw Park podworski Kalnikw Park podworski Kalnikw Park podworski Starzawa Starzawa Stubno Park podworski Stubno Park podworski Stubno Park podworski Kalnikw Park podworski Starzawa Kalnikw

Lenictwo Stubno Nadlenictwo Radymno Stadnina koni Obok Poczty Gospodarstwo rybackie Stadnina koni Stadnina koni Stadnina koni Stadnina koni Nadlenictwo Radymno Stadnina koni Stadnina koni Stadnina koni

10. Lipa szerokolistna 21 szt. 11. Aleja lipowa 30 szt. 12. Topola biaa 8 szt. 13. Topola biaa 9 szt. 14. Topola biaa 2 szt. 15. Topola czarna 2 szt. 16. Topola czarna 4 szt. 17. Klon jawor 4 szt. 18. Jesion wyniosy 6 szt. 19. Tulipanowiec amerykaski 1 szt. 20. Iglicznia trjcierniowa 2 szt. 21. Iglicznia trjcierniowa - 1 szt. 22. Miorzb dwuklapowy - 1 szt. 23. Klon kanadyjski 1 szt. 24. Jesion wyniosy 30 szt. 25. Wiz grski 38 szt. 26. Sosna limba 1 szt. 27. Sosna czarna 1 szt. 28. Jesion wyniosy 1 szt. 29. Platan klonolistny 1 szt. 30. Gazy narzutowe 13 szt. 31. Gazy narzutowe 7 szt.

Stadnina koni Stadnina koni

Stadnina koni Stadnina koni Stadnina koni Nadlenictwo Radymno Nadlenictwo Radymno

Stadnina koni Zbir ze wirowni Pozostao lapidarium

rda - UG Stubno, Numery 5 31 podane wg dokumentacji Arboretum Bolestraszycach.

Tabela nr7 Uytki ekologiczne

Nazwa uytku Data L.p Powierzchnia ekologicznego Uznania 1 2 Korczowskie (w. Kalnikw) Przygranicze (w. Kalnikw) 1, 96 ha 0, 78 ha 22.07 1996r. 22.07 1996r.

Walory Przyrodnicze Bdce podstaw uznania za uytek Teren Lasw Pastwowych Teren Lasw Pastwowych

Na terenie Gminy Stubno ochronie prawno-konserwatorskiej podlegaj: grodzisko wczesnoredniowieczne w Hruszowicach, park podworski w Kalnikowie, zesp cerkiewny (cerkiew i dzwonnica) w Kalnikowie, cmentarz prawosawny (obecnie komunalny) w Kalnikowie, cmentarz z I wojny wiatowej w Kalnikowie, krzy kamienny w otoczeniu lip w Kalnikowie, cmentarz rzymsko-katolicki w Nakle, cmentarz z I wojny wiatowej w Starzawie, zesp cerkiewny i malowida cienne dawnej cerkwi w Stubienku, zesp dworski w Stubnie, cmentarz rzymsko-katolicki w Stubnie. Na terenie rezerwatu w Stubnie o powierzchni13 ha wystpuje unikatowa rolina szachownica kostkowa. Ponadto Gmina Stubno moe poszczyci si duym siedliskiem bociana biaego , gdy ma doskonae warunki dla tego ptaka (duo k i pastwisk, stawy rybne, bardzo czyste rodowisko naturalne), jest tam ponad 90 gniazd. Pikne starzawskie stawy rybackie przycigaj wdkarzy oraz mionikw przyrody, ornitologw i myliwych. Stawy s bowiem miejscem gromadzenia si licznych gatunkw ptactwa, gdy le one na trasie ich wdrwki wzdu Wisy, Sanu i Dniestru. Jesieni spotyka si

tu koncentracje dochodzce do 10 tys. osobnikw (maksymalnie nawet 40 tys.). W okolicznych lasach (wzdu granicy polsko-ukraiskiej od Starzawy do Kalnikowa) "zamieszkuj" sarny, dziki, jelenie, zajce, borsuki i lisy Do ciekawszych obiektw w Stubnie naley zesp dworski z koca XIX wieku, niegdy wasno rodziny Myszkowskich. Murowany dwr wkomponowany jest w okalajcy go park, w ktrym rosn midzy innymi magnolie, orzechy czarne, kasztanowce czerwone, wierki kujce i purpurowe buki. Obok dworu znajduj si dwie oficyny, a do zespou dworskiego naley rwnie rzdcwka, murowana stajnia, spichlerz i myn (wszystkie obiekty z pocztku XX wieku). Jak podaje Mieczysaw Orowicz w wydanym w 1917 roku "Ilustrowanym przewodniku po Przemylu i okolicach" "przed wojn istniaa przy tutejszym dworze Myszkowskich sawna obora zarodowa, a wzorowo urzdzone stajnie zaopatrzone byy w marmurowe oby". Przy nowo wybudowanym kociele zachowaa si drewniana dzwonnica pochodzca z 1915 roku. Obok murowana plebania i stajnia z pocztku XX wieku. Jednym z najwaniejszych zabytkw Kalnikowa jest pochodzcy z lat 1912-1913 (zniszczony w 1915 r. - odbudowany w 1923 r.) koci rzymsko-katolicki p.w. w. Andrzeja Apostoa. Warta zwiedzenia jest take wybudowana w roku 1880 murowana cerkiew prawosawna p.w. Zanicia NMP, w ktrej znajduje si wiele cennych XVIII i XIX-wiecznych ikon. W Kalnikowie znajduje si rwnie cmentarz wojenny z roku 1915, a na cmentarzu komunalnym przetrwa do dzisiaj grobowiec rodziny Orzechowiczw, ostatnich wacicieli tych dbr. Pozostaoci zespou dworskiego jest murowana stajnia i obora z XIX wieku oraz park z przeomu XIX/XX wieku. W miejscowoci Stubienko znajduje si zabytkowa, pochodzca z 1849 roku, drewniana cerkiew grecko-katolicka p.w. Narodzenia Bogarodzicy (od 1971 roku koci rzymsko-katolicki). Stanowi ona jedn z atrakcji Szlaku Architektury Drewnianej na Podkarpaciu. W Hruszowicach - osadzie z XIV wieku - zachowaa si kaplica grobowa z XIX wieku, w ktrej podziemiach mieszcz si groby zmarych dziedzicw i profesora uniwersytetu krakowskiego.

3.2. Charakterystyka i stan rodowiska

3.2.1. Geomorfologia

Wedug podziau fizjograficznego J. Kondrackiego gmina Stubno ley w obrbie Sandomierskiej, 2 mezoregionw: Paskowy Tarnogrodzki (pnocno - wschodnia cz gminy) Dolina Dolnego Sanu (poudniowo zachodnia cz gminy).

Kotliny

3.2.2. Geologia

Pod wzgldem geologicznym obszar gminy ley w obrbie Zapadliska Przedkarpackiego, zbudowanego z osadw mioceskich / iw i piaskw/, zalegajcych na starszych utworach ery paleozoicznej i mezozoicznej. Utwory mioceskie pokryte s przewanie osadami dyluwialnymi naniesionymi przez lodowiec i rzeki w okresie czwartorzdu. Utwory te reprezentowane s przez osady wodno-lodowcowe, rzeczne i eoliczne (wydmowe) w postaci glin zwaowych, piaskw i wirw rzecznych oraz pyw. Utwory czwartorzdowe miejscami osigaj miszo do 30 m. Dolina Dolnego Sanu zostaa wycita pod koniec zlodowacenia krakowskiego i zostaa wypeniona piaskami naniesionymi przez rzek San.
3.2.3. Gleby

Charakterystyka gleb Gmina Stubno jest gmin typow rolnicz. przedstawia ponisza tabela.
Tabela Nr 8. Uytkowanie gruntw ( w ha) Powierzchni a oglna Uytki orne gospodarstwa indywidualne razem Grunty orne sady ki pastwiska Lasy i grunty lene pozostae W tym pod wod

Uytkowanie gruntw na terenie gminy

8912

3120

2611

429

72

953

3909

930

Dane: Rocznik Statystyczny woj. podkarpackiego. Stan na 2006rok.

Tabela Nr 9 Uytki rolne gminy gospodarstwa indywidualne

Uytki rolne w ujciu procentowym Uytki rolne ogem w tym: grunty orne sady ki pastwiska

Powierzc hnia /w ha/ 3120 2611 8 429 72

% powierzchni 100,0 83 0,20 13 5

Dane: Rocznik Statystyczny woj. podkarpackiego. Stan na 2006rok

W oglnej powierzchni gruntw ornych przewag stanowi grunty klasy IVa i IVb. Okoo 70% oglnej powierzchni gruntw zielonych zajmuj gleby bielicowe klasy IV. Na terenie gminy dziaalno rolnicz prowadzi 714 indywidualnych gospodarstw rolnych. rednia wielko gospodarstwa rolnego w gminie Stubno wynosi 4,5 ha. Wiodcym kierunkiem dziaalnoci rolniczej na terenie gminy jest produkcja rolinna. Dziaalno rolnicza indywidualnych przedsibiorstw skoncentrowana jest przede wszystkim na konsumpcji i zaspokojeniu wasnych potrzeb.
3.2.4. Zoa surowcw mineralnych

Zasoby kopalin Na terenie gminy Stubno, w miejscowoci Barycz znajduje si udokumentowane w kategorii C+ B zoe wiru Grabowiec Barycz, o powierzchni zoa 80,1 ha i zbilansowanych zasobach 7898,0 tys. ton. Zoe wystpuje na terasie zalewowej niszej Sanu. Sa to za cignce si wzdu Sanu, poza granicami gminy, poprzez Sonic i Brzeg do Radymna . Istniej przesanki o wystpowaniu z wiru take na poudnie od wsi Barycz, wzdu Sanu. Natomiast w okolicy Kalnikowa wystpuj nieudokumentowane zoa gliny, nadajce si do eksploatacji z rozszerzeniem eksploatacji w perspektywie w kierunku pnocnym i zachodnim na obszarze w promieniu 200 250 m. W celu ochrony istniejcych z oraz zabezpieczenia ich przed rabunkowym i niekontrolowanym wydobyciem, udzielane s koncesje na wydobycie kopalin ze z oraz na poszukiwanie lub rozpoznanie z kopalin zgodnie z ustawa Prawo geologiczne i grnicze.

3.2.5. Powietrze atmosferyczne

Klimat Wedug Okoowicza i Gumiskiego gmina Stubno ley (w ramach przejciowego klimatu strefy umiarkowanej ciepej) w obrbie dzielnicy klimatycznej andomiersko Rzeszowskiej.
Tabela Nr 10 Charakterystyka dzielnicy klimatycznej Dzielnica klimatyczna Sandomiersko Rzeszowska rednia temperatura roczna w C 8 oC Czas trwania pokrywy nienej 70 80 dni Okres wegetacji 210 - 220 dni Opad roczny [mm] 600 700

Klimat gminy charakteryzuje si znacznymi wahaniami temperatur w skali roku 21 22C, rednia roczna temperatura wynosi 8oC, rednia lipca 18,7oC, rednia stycznia 4,4oC. Warunki termiczne wskazuj, e zimy najczciej s stosunkowo surowe (ok. 30 dni mronych w roku ), jesie ciepa i duga a lata upalne. rednia roczna dni z przymrozkiem wynosi 109 dni (wystpuj od padziernika do kwietnia). Wilgotno powietrza najwysza jest zim a najnisza latem. W gminie notuje si du liczb dni z mg szczeglnie zalegajc w dolinie Sanu. Zachmurzenie najmniejsze jest od lipca do wrzenia a najwysze od listopada do lutego. Liczba dni pogodnych w cigu roku jest dua i dochodzi do ok. 55 Ilo opadw jest zrnicowana, najwicej przypada na lipiec (104 mm), najmniej na stycze i luty (32 mm). Kierunki wiatrw uzalenione s od przebiegu doliny Sanu, przewaaj wiatry zachodnie (W -20,7 %), SW i NW o rednich prdkociach 3,1 3,3 m/s. Podobnie jak w caym kraju, od drugiej poowy lat osiemdziesitych obserwuje si wyrane ocieplenie w warunkach klimatycznych gminy.

Zanieczyszczenie powietrza Na terenie gminy nie ma punktw badania stanu czystoci powietrza atmosferycznego, dlatego ocena zawartoci poszczeglnych zanieczyszcze moe by oszacowana jedynie na podstawie rozkadu zanieczyszcze powietrza w powiecie przemyskim. Powietrze atmosferyczne jest bezbarwn i bezwonn mieszanin gazw, tworzc zewntrzna stref Ziemi. Procentowy skad powietrza w przeliczeniu na powietrze suche, pozbawione pary wodnej i przedstawia si nastpujco:

Skad powietrza

Azot Tlen Argon Inne

Stopie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego zaley gwnie od nastpujcych czynnikw: 1) Wielkoci emisji z wszystkich emitorw znajdujcych si na tym obszarze oraz rodzaju, iloci rozmieszczenia i wysokoci efektywnej emitorw, 2) Napywu zanieczyszcze spoza obszaru, 3) Warunkw klimatycznych i meteorologicznych regionu, na ktrym znajduje si rozpatrywany obszar, 4) Uksztatowania i zagospodarowania terenu. Emisja zanieczyszcze w powiecie przemyskim w 2005r. wyemitowanych do powietrza oraz 0,9% zanieczyszcze

atmosferycznego wyniosa 0,6 % emisji wojewdzkiej gazw pyowych.

Ocena jakoci powietrza ze wzgldu na zdrowie ludzi odnonie dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku wgla, pyu PM10, oowiu, ozonu i benzenu w powiecie przemyskim w 2005r. zakwalifikowana zostaa do klasy A, co oznacza e na tym terenie nie wystpio zagroenie przekroczenia dopuszczalnych ste tych zanieczyszcze. Ze wzgldu na ochron rolin, poziom zanieczyszczenia powietrza pod ktem zawartoci tlenkw azotu oceniono dla powiatu przemyskiego rwnie w klasie A

Tabela Nr 11 Klasy stref w 2005r. dla poszczeglnych zanieczyszcze oraz klasa oglna dla kadej strefy cel ochrona zdrowia

Lp.

Nazwa strefy/powiatu przemyska

Symbol klasy wynikowej dla poszczeglnych zanieczyszcze dla Klasa obszaru caej strefy oglna Uwagi SO2 NO2 PM10 Pb C6H6 CO O3 strefy A A A A A A A A -

Tabela Nr 12 Klasy stref w 2005r. dla poszczeglnych zanieczyszcze w celu ochrony rolin

Lp.

Nazwa strefy/powiatu przemyska

Symbol klasy wynikowej dla poszczeglnych zanieczyszcze dla obszaru caej strefy SO2 A NOx A O3 A

Klasa oglna strefy A

Uwagi

W powiecie Przemyskim gwnym rdem emisji zanieczyszcze do powietrza jest emisja niska oraz emisja antropogeniczna, wynikajca z dziaalnoci czowieka. Naturalne procesy zachodzce w przyrodzie (emisja naturalna) maj znaczenie marginalne i w niewielkim stopniu oddziauj na jako powietrza. Emisja antropogeniczna obejmuje emisj z zakadw przemysowych i energetycznych, emisj nisk z gospodarki komunalnej (kotownie, indywidualne paleniska domowe i prywatne zakady) oraz emisj komunikacyjn. rednioroczne stenie wynosio: -

Dwutlenek siarki SO2 od 2 4 g/m3 /dopuszczalne 40 g/m3 / Dwutlenek azotu NO2 od 15 20 g/m3 /dopuszczalne 40g/m3/ Py zawieszony ok. 5 g/m3 /dopuszczalne 50g/m3 /

Stopie zanieczyszczenia gminy jest niewielki i utrzymuje si od lat na podobnym poziomie. Na zanieczyszczenie powietrza w gminie wpywaj zanieczyszczenia przenoszone z terenw Przemyla, Jarosawia a nawet z Rzeszowa ( stanowicego centrum zanieczyszczenia dwutlenkiem azotu). Brak zakadw przemysowych upowania do wykluczenia wystpowania w obszarze gminy zanieczyszcze specyficznych.

Z uwagi na rolniczo-leny charakter gmin, oraz niskie natenie ruchu samochodowego, brak przemysu emisja zanieczyszcze powietrza w gminie naley do najniszych w

wojewdztwie i stenia zanieczyszcze w powietrzu nie przekracza dopuszczalnych norm a stan powietrza jest zadawalajcy. Z uwagi na zadawalajcy stan czystoci powietrza naley dy do utrzymania jakoci powietrza na obszarze gminy.

3.2.6. Haas i niejonizujce promieniowanie elektromagnetyczne, stacje nadawcze radiowotelewizyjne

Na obszarze gminy Stubno nie prowadzono pomiarw natenia haasu. Dopuszczalne natenie haasu w rodowisku reguluje Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 14 czerwca 2007r. r. w sprawie dopuszczalnych poziomw haasu w rodowisku (Dz.U.Nr 120. poz. 826). Dla terenw terenw zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego, zabudowy zagrodowej, terenw rekreacyjno-wypoczynkowych i terenw

mieszkaniowo-usugowych, wartoci dopuszczalne rwnowanego poziomu dwiku wynosz:

-

dzie (godziny 6.00 22.00) - 55 dB-A noc (godziny 22.00 6.00) - 45 dB-A

Dopuszczalny dla tych terenw poziom haasu powodowanego przez drogi wynosi natomiast:
-

dzie

- 60 dB-A

w porze nocnej - 50 dB-A

Z uwagi na rolniczo-leny charakter gminy oraz fakt, e najwysz kategori drg stanowi drogi powiatowe, mona domniemywa, e poziom haasu nie przekracza wartoci dopuszczalnych. rdem promieniowania niejonizujcego s systemy przesyowe energii elektrycznej, stacje nadawcze radiowe, telewizyjne, telefonii komrkowej, medyczne urzdzenia diagnostyczne i terapeutyczne i gospodarstwa domowego (kuchenki mikrofalowe). W zwizku z wystpowaniem potencjalnego zagroenia, wywoanego przez przebywanie w obszarze oddziaywania silnych pl elektromagnetycznych, wystpujcych w otoczeniu anten nadawczych, zostay ustalone przepisy ochrony przed promieniowaniem.

Maj one na celu zapewnienie odpowiedniej separacji przestrzennej pomidzy miejscem przebywania ludzi a obszarami o wysokim poziomie natenia pl elektromagnetycznych. Urzdzenia nadawcze ze wzgldu na emitowane do otoczenia elektromagnetycznego promieniowania niejonizujcego zaliczane s do inwestycji wymagajcych sporzdzania raportu o oddziaywaniu przedsiwzicia na rodowisko. Stacje bazowe telefonii komrkowej s obecnie najbardziej rozpowszechnionym rodzajem obiektw radiokomunikacyjnym. W otoczeniu typowych stacji bazowych telefonii komrkowych GSM pola elektromagnetyczne o wartociach wyszych od dopuszczalnych wystpuj nie dalej ni kilkadziesit metrw od samych anten i na wysokoci ich zainstalowania. Na obszarze gminy Stubno znajduj si nastpujce stacje: Stacja bazowa telefonii komrkowej 1 w Stubnie, obiekt o wysokoci 35 m, pooony w obrbie koncentracji zabudowy mieszkaniowej Nadajnik radiowy 1 w Stubnie, obiekt pooony w obrbie koncentracji zabudowy mieszkaniowej Stacja przekanikowa 1 w Kalnikowie, o wysokoci 15 m,

3.2.7. Zasoby wodne

Wody powierzchniowe Emisja zanieczyszcze do rzek i potokw na obszarze gminy ma 2 rda: wprowadzane na teren gminy wody zanieczyszczone (pozaklasowe) rzeki Wisznia, przez zrzuty ciekw z miasta Gorodka, Sudowej Wiszni, Mocisk i przejcia granicznego w miejscowoci Szeginia/ z ssiadujcej z gmin Ukrainy cieki bytowe i spywy powierzchniowe z obszaru gminy i z terenw ssiednich.

Polskie przepisy prawne definiuj trzy klasy czystoci wd: I klasa wody nadajce si do: zaopatrzenia ludnoci w wod do picia, zaopatrzenia zakadw wymagajcych wody o jakoci wody do picia, bytowania w warunkach naturalnych ryb ososiowatych II klasa wody nadajce si do : bytowania w warunkach naturalnych ryb innych ni ososiowate, chowu i hodowli zwierzt gospodarskich, celw rekreacyjnych, uprawiania sportw wodnych oraz urzdzania zorganizowanych kpielisk

III klasa wody nadajce si do: zaopatrzenia zakadw innych ni zakady wymagajce wody o jakoci wody do picia, nawadniania terenw rolniczych, wykorzystywania do upraw pod szkem i pod osonami z innych materiaw

NON wody ktrych parametry s wysze od dopuszczalnych dla klasy III ( z wyjtkiem tlenu rozpuszczonego), okrelone jako pozaklasowe, nie odpowiadajce normatywom (non)

Klasyfikacj przeprowadza si oddzielnie dla kadego wskanika, nastpnie okrela si jako wody na podstawie najniekorzystniejszego parametru. Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska Delegatura w Przemylu w ramach monitoringu wd powierzchniowych na terenie powiatu przemyskiego, prowadzi badania stanu zanieczyszczenia wd w rzece Wiszni w zakresie monitoringu wd dla oceny oglnej i monitoringu granicznego.
Tabela Nr 13 Dane charakteryzujce przekroje pomiarowo kontrolne

Lp. 1.

Lokalizacja przekroju pomiarowo-kontrolnego Wisznia Starzawa Rzeka

km biegu rzeki 14,2

Typ monitoringu Graniczny

rdo: WIO w Rzeszowie Stan rodowiska ... Tabela Nr14 Ocena jakoci wd rzeki Wiszni w latach 2000 - 2004

Nazwa km Rok klasa jakoci przekroj biegu bada u rzeki klasa 2004 II Starzawa 14,2 2005 III
rdo: WIO w Rzeszowie Stan rodowiska ...

indeks BMWPL 90 64

indeks biornorodnoci 5,16 4,17

Gwnym parametrem do oceny jakoci wd na podstawie organizmw dennych jest indeks biotyczny BMWP-Pl. System oceny polega na przypisaniu zidentyfikowanym w prbie rodzinom makrobezkrgowcw wartoci ekologicznej w postaci punktw, w zalenoci od ich wraliwoci na zanieczyszczenia. Indeks biornorodnoci wyraa rozmaito i zmienno organizmw bentosowych w zalenoci od warunkw siedliskowych, w szczeglnoci bdcych pod wpywem czynnikw antropogenicznych.

Wody podziemne Jako wd podziemnych mona oceni na podstawie rozporzdzenia Ministra rodowiska wedug podziau na pic klas jakociowych, z uwzgldnieniem przepisw sprawie wymaga dot. jakoci wody przeznaczonej do spoycia przez ludzi.: klasa I wody o bardzo dobrej jakoci, klasa II wody dobrej jakoci, klasa III wody zadawalajcej jakoci, klasa IV wody niezadawalajcej jakoci, klasa V wody zej jakoci. Na obszarze gminy nie byo prowadzonego staego monitoringu wd podziemnych, co wyklucza szczegow ocen jakoci wd. Gwny Zbiornik Wd Podziemnych Nr 429 Dolina Przemyl fragmentarycznie wystpujcy na obszarze gminy od wielu lat nie jest objty staym monitoringiem. Naley wnioskowa, e wody podziemne w tym obszarze mog zawiera podwyszon zawarto zwizkw elaza i manganu / zwizan z budow geologiczn / oraz zwizkw azotu jako wpywu zanieczyszcze antropogenicznych.

3.2.8. Gospodarka wodno-ciekowa Zaopatrzenie w wod

Zaopatrzenie ludnoci w wod dla celw bytowo gospodarczych w gminie i do hodowli zwierzt nastpuje ze studni wierconych gbinowych.
Tabela 15 Charakterystyka uj wody w gminie Nazwa ujcia lokalizacja Ujcie Stubno Stubno Ujcie Kalnikw Kalnikw Ujcie Starzawa Starzawa S-2 S-3 3 m /h 2,5 m /h
3 3

Studnie wiercone gbinowe S-1 S - 1bis S - 50

Zasoby eksploatacyjne 40 m /h 30 m /h 26 m /h
3 3 3

Wydajno uj wody okrelona w pozwoleniu wodnoprawnym Qred / d Qmax / d Qmax / h 309,6 m /d

3 3

464,4 m /d
3

30,0 m /d
3

65,0 m /d

84,14 m /d

7,01 m /d

20,0 m /d

37,0 m /d

4,4 m /d

rdo: GZK Stubno

Gmina Stubno naley do jednej z najlepiej zwodocigowanych gmin w powiecie przemyskim ok. 100 %. czna dugo sieci wodocigowej w gminie wynosi ok. 53,7 km, korzysta z niej ok. 800 gospodarstw. Dugo przyczy wodocigowych do budynkw w gminie wynosi 27,8km
Tabela Nr 16 Sie wodocigowa w poszczeglnych miejscowociach gminy

Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Nazwa miejscowoci Stubno Stubienko Barycz Nako Hruszowice Gaje Kalnikw Starzawa cznie w gminie

Dugo sieci wodocigowej w km 12,4 8,2 6,1 7,1 12,6 3,3 53,7

rdo: GZK Stubno

Tabela Nr17 Urzdzenia do uzdatniania wody w gminie Produkcja Zbiorniki wody Rok ostatniej wody uzdatnionej uzdatnionej realizacji Qred / d 260 m /d
3

Nazwa/lokalizacja

Uytkownik
Gminny Zakad Komunalny w Stubnie (GZK) Gminny Zakad Komunalny w Stubnie (GZK) Gminny Zakad Komunalny w Stubnie (GZK)

STACJA UZDATNIANIA WODY W STUBNIE AUTOMATYCZNA STACJA WODOCIGOWA W KALNIKOWIE STACJA UZDATNIANIA WODY W STARZAWIE rdo: GZK Stubno

2 x 150 m

2002

38 m /d

2 x 75 m

2000

17 m /d

1 x 100 m

2003

czne zuycie wody w 2006 roku w gminie wynosio 89,4 dam3, co daje zuycie ok. 22,6 m3 na 1 mieszkaca gminy w cigu roku.
3.2.9.Kanalizacja i oczyszczalnie ciekw

Sie kanalizacyjna gminy jest sabo rozwinita , kanalizacj sanitarn posiadaj mieszkacy miejscowoci: Stubno -100 %, Starzawa, Chaupki Dusowskie 100%, Nako 40%, Stubienko 50% i Kalnikw kanalizacj zakadow 7%. czna dugo sieci kanalizacyjnej w gminie wynosia w 2006 r. 22,8 km. czna dugo przyczy do budynkw mieszkalnych w gminie wynosio w 2006r, - 6,8km. Gmina posiada niski stopie skanalizowania wynosi ok. 36%, cieki z gospodarstw domowych nie wczonych do sieci kanalizacyjnej odprowadzane s do bezodpywowych zbiornikw na cieki / szamba/, cz z nich trafia do oczyszczalni ciekw, niektre wylewane s na pola lub do roww. Gmina posiada trzy oczyszczalnie ciekw typu biologiczno mechanicznego (tabela 18) , oczyszczalnie te obsuguj ok. 287 gospodarstw w cigu roku, odprowadzajc rednio-rocznie 45 dm3 ciekw. Oczyszczalnia w Kalnikowie jest wasnoci Bieszczadzkiego Oddziau Stray Granicznej

Tabela Nr 18 Charakterystyka oczyszczalni ciekw na terenie gminy

Lp

Lokalizacja oczyszczalni

Obszar zbirki ciekw

Typ oczyszczalni

Przepusto rednia Odbiornik wo ilo oczyszczo Q w ciekw nych (m3/dob) (m3/dob) ciekw

1.

Stubno

2.

Starzawa

Stubno Nako Starzawa Rybna Starzawa Rolna Kalnikw Chaupki Dusowskie

BIOBLOK

200

100

Kana Bucowski Potok Krzywula Potok Koomie ski San

BIOCLER

39

21

3. 4.

Kalnikw Chaupki Dusowskie

BIOBLOK BIOCLER

15 5,9

13 1,2

rdo: UG Stubno

3.2.10. Zasoby przyrodnicze Flora i fauna

Szat rolinn gminy oprcz lasw, stanowi nielene zbiorowiska rolinne. Przejcie midzy rolinnoci len i nielen stanowi zbiorowiska zarolowe.

Przewaajcy obszar gminy zajmuj zbiorowiska synantropijne, reprezentowane przez zespoy segetalne upraw zboowych i okopowych. Znaczn cz obszaru gminy zajmuj pnaturalne, uytkowane przez czowieka zbiorowiska k i pastwisk, z ktrych najwiksz rol odgrywaj ki mokre i wilgotne ki o skadzie wielogatunkowym, ki rajgrasowe i ostroeniowe. Zespoy kowe maj due znaczenie gospodarcze, jako podstawa hodowli . Ziele wysoka w gminie reprezentowana jest przez parki podworskie w Stubnie, Starzawie i Kalnikowie, cmentarze i sady. W parkach podworskich wystpuje starodrzew, czsto objty ochron. Na terenie gminy utworzono 2 rezerwaty florystyczne.

Zwierzta Gmina Stubno ley w 18 Krainie - Beskid Wschodni (wedug podziau na krainy zoogeograficzne),. Kraina t charakteryzuj elementy fauny: zachodnio europejskiej, stanowicej trzon fauny gminy, s to; jele europejski, sarna, dzik, zajc szarak, lis, borsuk, je, kret i inne pontyjskiej, stanowice rzadki element fauny muchowka biaoszyja, kobczyk, ona, dzicio syberyjski borealno alpejskiej: dzicio trjpalczasty, drozd obrony, puszczyk uralski, kwiczo, jarzbek i kuna lena. O wielkim bogactwie fauny wiadczy fakt e na 434 gatunki krgowcw wystpujcych w Polsce a 143 gatunki krgowcw przechodzi naturalny rozrd na tym obszarze. Szczeglnie bogate jest rodowisko wodne zwizane z rzek San, wystpuje tu 65 % wszystkich gatunkw ryb polskich; wystpuj: certa, gowacz prgopetwy, piekielnica, strzebla potokowa, liz; w stawach Starzawy wystpuj: karpie, szczupaki, karasie, brzany, okonie, liny, sumy i leszcze Wiosn i jesieni w okresie migracji w dolinie Sanu pojawiaj si przejciowo gatunki pochodzce z poudnia (np. kaczka hemiasta) lub z pnocy (czernica, edredon, kwokacz, brodziec niady). Dolina Sanu ma szczeglne znaczenie dla ptakw jako szlak migracyjny biegncy z poudnia na pnoc. Rzeki, starorzecza i zarola w ich pobliu stanowi siedlisko licznych zwierzt wodnych, w szczeglnoci ptakw. Z uwagi na jedno z najwikszych w regionie i jedno z wikszych w kraju skupisko wystpowania bociana biaego, jest tam ponad 90 gniazd.

Lasy

Gmina Stubno naley do jednych z najmniej lesistych gmin w powiecie przemyskim i w wojewdztwie podkarpackim. Lasy zajmuj w gminie powierzchni 953 ha, co stanowi 10,5 % powierzchni gminy. 18, 9 ha stanowi lasy prywatne. Gospodark len na terenie gminy prowadzi Nadlenictwo Radymno, podlege Regionalnej Dyrekcji Lasw Pastwowych w Kronie.

Rozmieszczenie lasw w gminie jest nierwnomierne. Wiksze zwarte kompleksy wystpuj w pnocno wschodniej czci gminy (przy granicy z Ukrain) oraz na wschd i pnoc od staww w Starzawie. Tutejsze drzewostany s bardzo zrnicowane pod wzgldem siedliskowym. Obok yznych i zasobnych siedlisk lasowych (z dbem i bukiem) wystpuj ubosze zbiorowiska borw i borw mieszanych gdzie dominuje sosna - najwaniejszy gatunek lasotwrczy. Bory sosnowe, z drzewostanem lasotwrczym skadajcym si z: sosny, dbu, wierka, buku z jod oraz lipy i osiki wystpuj wzdu granicy z Ukrain. W poszyciu wystpuj: leszczyna, Kruszyna, jaowiec i jarzbina. Na terenie bardziej wilgotnym i bagiennym przewaaj: sosna, brzoza, olsza czarna, ols jesionowy a w poszyciu kalina. Na glebach bardziej wilgotnych, wystpuj gi i wilgotne grdy, w dolinach potokw i w ssiedztwie ich koryt wystpuj fragmentami niowe gi wierzbowo topolowe oraz paty gu olszowo jesionowego z przewag olszy czarnej. Gwnym gatunkiem panujcym jest sosna, ktra zajmuje 61% powierzchni, nastpnie db 12%, olcha 11%, brzoza 9%. Pozostae gatunki: modrzew, wierk, buk, klon, lipa, jesion, grab, topola, osika i sporadycznie inne zajmuj powierzchni do 2% i maj mniejsze znaczenie gospodarcze. Stanowi one jednak cenne domieszki, zarwno produkcyjne jak i biocenotyczne. Lasy ochronne zajmuj w gminie powierzchni 458 ha, z czego 7,9 ha to lasy prywatne. Lasy podlegaj ochronie ze wzgldu na speniane funkcje wodochronne. Cz lasw o powierzchni 197 ha zostaa objta ochron prawn w postaci rezerwatu przyrody.

3.3. Zanieczyszczenie transgraniczne

Pooenie geograficzne gminy Stubno powoduje, e jest ona obszarem tranzytowym dla zanieczyszcze rodowiska z Ukrainy. Szczeglnie naraone na zanieczyszczenia s wody

wypywajce z Ukrainy graniczna rzeka Wisznia prawy dopywy Sanu. Na terenach przygranicznych z Ukrain znajduj si ponadto liczne potencjalne rda zagroe dla ludzi i rodowiska. Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska w Rzeszowie prowadzi systematyczny nadzr badawczy nad stanem jakoci wd granicznych, wsppracuje z Pastwowym Urzdem

Ekologii

Zasobw

Naturalnych

Obwodu

Lwowskiego

przypadkach

wystpienia

nadzwyczajnych zanieczyszcze rodowiska. Paszczyzn wymiany informacji i dowiadcze s take organizowane cyk licznie przez obie strony konferencje ekologiczne oraz seminaria

4. CELE I DZIAANIA w OCHRONIE RODOWISKA DO ROKU 2015

4.1. Najwaniejsze cele wynikajce z polityki ekologicznej pastwa. Nadrzdnym celem opracowania Programu na kadym szczeblu winno by wdroenie polityki ekologicznej pastwa. Natomiast nadrzdnym strategicznym celem polityki ekologicznej pastwa jest Zapewnienie bezpieczestwa ekologicznego kraju, w tym jego mieszkacw i zasobw przyrodniczych i infrastruktury spoecznej oraz tworzenie podstaw do zrwnowaonego rozwoju spoeczno-gospodarczego. Cele realizacyjne nadrzdnego celu polityki ekologicznej pastwa to: 1. 2. Wzmocnienie sytemu zarzdzania ochrona rodowiska. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobw przyrody. 3. 4. Zrwnowaone wykorzystanie materiaw, wody i energii, Dalsza poprawa jakoci rodowiska i bezpieczestwa ekologicznego dla ochrony zdrowia mieszkacw Polski 5. Ochrona klimatu

4.2. Cele i dziaania wynikajce z programw wyszego szczebla. I. II. III. IV. V. Wzmocnienie instytucjonalne, Rozwj bada i postpu technicznego oraz stymulowanie innowacji, Edukacja ekologiczna, dostp do informacji poszerzenie dialogu spoecznego. Aspekty ekologiczne w planowaniu przestrzennym. Aktywizacja rynku na rzecz ochrony rodowiska oraz zarzdzania rodowiskowego. Mechanizmy prawno-ekonomiczne . VI. VII. Wsppraca midzynarodowa. Strategia dziaa w zakresie ochrony i poprawy stanu rodowiska.

Ad. 1. Cele i dziaania o charakterze systemowym. Cel strategiczny : sprawne funkcjonowanie administracji do spraw ochrony rodowiska. Kierunki dziaa: Wspieranie podnoszenia kwalifikacji zawodowych, Tworzenie warunkw technicznych umoliwiajcych sprawne i efektywne wykorzystanie obowizkw dotyczcych ochrony rodowiska. Zaprojektowanie i wykonanie i wdroenie systemu EKOINFOMET,

Ad. 2 Rozwj bada i postpu technicznego oraz stymulowanie innowacji. Cel strategiczny: zwikszenie roli wiedzy i ekoinnowacyjnoci w procesie rozwoju gospodarki spoecznej wojewdztwa. Kierunki dziaa: Wspieranie projektw zwizanych z dostosowaniem przedsibiorstw do wymaga rodowiskowych, Wspieranie projektw podnoszcych ekoinnowacyjno przedsibiorstw, Rozwj bada nad rodowiskiem prowadzcy do zwikszenia racjonalnoci podejmowanych decyzji dot. ochrony i korzystania ze rodowiska i jego zasobw, Wzmocnienie rolo orodkw badawczych i szk wyszych w zakresie bada na rzecz ochrony rodowiska oraz wdraanie nowych technologii, Finansowanie bada naukowych ukierunkowane na opracowanie nowych technologii,

Ad.3. Edukacja ekologiczna, dostp do informacji poszerzenie dialogu spoecznego. Cel strategiczny: podnoszenie wiadomoci ekologicznej mieszkacw oraz poprawa dostpu do informacji o rodowisku i jego ochronie. Ad. 4. Aspekty ekologiczne w planowaniu przestrzennym Cel strategiczny : zachowanie rwnowagi ekologicznej w procesie rozwoju gospodarczego, w tym waciwa lokalizacja przestrzenna inwestycji. Ad. 5 Aktywizacja rynku na rzecz ochrony rodowiska oraz zarzdzania rodowiskowego. Mechanizmy prawno-ekonomiczne . Cel strategiczny: skuteczne wdroenie mechanizmw prawnych, finansowych i ekonomicznych zapewniajcych efektywna i terminow realizacj zaoonych celw ekologicznych. Upowszechnianie i wdraanie systemw zarzdzania rodowiskiem oraz sytemu EMAS. Ad.6 . Wsppraca midzynarodowa

Cel strategiczny: rozwj wsppracy midzynarodowej w zakresie ochrony rodowiska. Ad. 7. Strategia dziaa w zakresie ochrony i poprawy stanu rodowiska. Cel strategiczny: Strategia dziaa w zakresie ochrony i poprawy stanu rodowiska. Przyjte priorytety ekologiczne: 1. Ochrona wd i efektywne wykorzystanie zasobw wodnych. 2. Przeciwdziaanie zagroeniom rodowiska. 3. Gospodarka odpadami. 4. Pozyskiwanie energii ze rde odnawialnych. 5. Ochrona rnorodnoci biologicznej i krajobrazowej oraz zrwnowaony rozwj lasw. 6. Ochrona powietrza atmosferycznego, klimatu i warstwy ozonowej. 7. Ochrona powierzchni ziemi i przywrcenie wartoci uytkowej gleb. 8. Ochrona przed haasem i promieniowaniem elektromagnetycznym. 9. Ochrona zasobw kopalin.

Ustalone cele krtkookresowe do 2010r.: Wzrost udziau energii odnawialnej ze rde w bilansie paliwowo- energetycznym osignicie 7,5% w okresie 2010r. w strukturze nonikw pierwotnych, Realizacja zobowiza midzynarodowych w zakresie ochrony przyrody oraz zobowiza wynikajcych z ustawy o ochronie przyrody, Opracowanie planw parkw narodowych, rezerwatw przyrody, parkw krajobrazowych, obszarw Natura 2000, a take metod ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunkw, ktre s zagroone, Ochrona terenw, zieleni miejskiej, wiejskiej i krajobrazu, Wdroenie Zasad ochrony i racjonalnego uytkowania zasobw lenych odpowiadajcym kryterium ustalonym dla Europy, Intensyfikacja dziaa ukierunkowanych na prowadzenie trwale zrwnowaonej, wielofunkcyjnej gospodarki lenej, Opracowanie podstaw do rozszerzenia zakresu zalesie i zadrzewie, Poprawa stanu jakoci powietrza w strefach zaliczonych do klasy C, w oparciu o oceny, Modernizacja i rozbudowa systemu monitoringu powietrza zgodnie z wymogami prawa, Ograniczenie emisji niskiej ze rde komunikacyjnych i ogrzewnictwa indywidualnego oraz emisji transportu,

Ograniczenie emisji ze rde przemysowych i energetyki, Zwikszenie wykorzystania energii ze rde odnawialnych, Rekultywacja i zagospodarowanie terenw zdegradowanych, stanowicych najwiksze zagroenie dla rodowiska i bezpieczestwa ludzi, Ograniczenie negatywnego oddziaywania procesw gospodarczych na rodowisko glebowe, Zmniejszenie uciliwoci powodowanej emisja ponadnormatywnego haasu pochodzcego ze rodkw transportu, na obszarach o najwikszym zagroeniu, Realizacja nowych linii energetycznych przy zastosowaniu linii kablowych oraz modernizacja sieci przebiegajcych w obszarach zurbanizowanych i na obszarach objtych ochrona przyrody,

Wsparcie techniczne jednostek odpowiedzialnych za monitorowanie i badanie pl elektromagnetycznych i stworzenie bazy danych dot. rde promieniowania z wykorzystaniem GIS,

Racjonalne gospodarowanie zasobami surowcw mineralnych, Eliminacja nielegalnych eksploatacji kopalin.

Przyjte cele redniookresowe do 2014r. Wzrost udziau energii odnawialnej w bilansie zuycia energii pierwotnych w wojewdztwie do 2020 r. 14 %, Zmniejszenie energochonnoci gospodarki, zarwno w zakresie procesw wytwrczych jak i wiadczeniu usug oraz konsumpcji, Zachowanie oraz ochrona rnorodnoci biologicznej i krajobrazowej regionu i odtwarzanie krajobrazu, Zachowanie korzystnego wpywu lasu na rwnowag rodowiska i warunki ycia ludzi, w szczeglnoci ochrona, zwikszenie i przywrcenie biologicznej rnorodnoci lasw na poziomie ekosystemowym, gatunkowym i genetycznym, Utrzymanie i wzmocnienie spoeczno-ekonomicznej funkcji lasw, wsppraca z administracj pastwow i samorzdow, na poziomie regionalnym z Ukraina, Sowacj i Euroregionem Karpaty, Spenienie wymaga prawnych w zakresie jakoci powietrza,

Przeciwdziaanie globalnym zmianom klimatu poprzez sukcesywn redukcj emisji gazw cieplarnianych, Przywracanie funkcji przyrodniczych terenom zdegradowanym oraz ich rekultywacja i wczenie do obiegu gospodarczego, Identyfikacja i likwidacja zagroe powierzchni ziemi, Ochrona zasobw gleb nadajcych si do wykorzystania rolniczego i lenego przez ich przeznaczenie na inne cele, Podniesienie komfortu akustycznego dla mieszkacw wojewdztwa, Niedopuszczanie do pogorszenia klimatu akustycznego na obszarach gdzie sytuacja akustyczna jest korzystna, Ochrona mieszkacw i rodowiska przed dziaaniem promieniowania elektromagnetycznego w rodowisku oraz sposobw sprawdzania tych poziomw, Podwyszenie sprawnoci urzdze, wysyanie, dystrybucja i uytkowanie energii elektrycznej, Optymalizacja wykorzystania i zrwnowaenie uytkowania zasobw kopalin w tym ograniczenie presji na rodowisko zwizanej z eksploatacja kopalin, Usprawnienie funkcjonowania administracji geologicznej w celu lepszej ochrony zasobw kopalin, Poszukiwanie i rozpoznawanie nowych z surowcw.

4.3. Najwaniejsze kierunki ochrony rodowiska w gminie Stubno

Priorytety ochrony rodowiska

W oparciu o diagnoz stanu rodowiska oraz zagroenia rodowiska zdefiniowano najwaniejsze priorytety ochrony rodowiska w gminie Stubno w okresie do 2015 roku. 1. 2. W zakresie ochrony powietrza atmosferycznego: Zmniejszenie emisji komunikacyjnej Zmniejszenie emisji niskiej W zakresie ochrony przed haasem i promieniowaniem jonizujcym: Zmniejszenie negatywnego oddziaywania haasu komunikacyjnego na czowieka i rodowisko Rozpoznanie terenw zagroonych niejonizujcym promieniowaniem elektromagnetycznym

3. W zakresie ochrony wd: Ochrona wd podziemnych w obszarach GZWP Poprawa gospodarki wodno-ciekowej Racjonalne wykorzystanie lokalnych zasobw surowcowych Zapewnienie najwyszej jakoci wd powierzchniowych i podziemnych Modernizacj, rozbudow i budow systemw kanalizacji zbiorczej i oczyszczalni ciekw Ograniczenie niezgodnego z prawem oprniania zbiornikw bezodpywowych Budow i modernizacj waw przeciwpowodziowych Ochrona wd przed zanieczyszczeniami spowodowanymi przez azotany ze rde rolniczych

4. W zakresie ochrony powierzchni ziemi: Zmniejszenie zakwaszenia gleb

5. W zakresie ochrony przyrody: Ochrona obszarw cennych przyrodniczo Racjonalna gospodarka lena Ochrona dolin rzecznych Wprowadzania zadrzewie i zakrzacze rdpolnych

6. W zakresie edukacji ekologicznej: Intensyfikacja edukacji ekologicznej mieszkacw

4.4. Gwne zagroenia rodowiska - podsumowanie Zagroenia rodowiska mog mie charakter naturalny lub antropogeniczny. Zagroenia naturalne Zagroenia naturalne mog dotyczy: zagroenia powodziowego, zagroenia poarowego, erozji gleb, zakwaszenia gleb.

Zagroenia antropogeniczne Zagroenia antropogeniczne dla rodowiska naturalnego wynikaj z dziaalnoci czowieka i zwizane s z wykorzystywaniem i przetwarzaniem zasobw. rdem presji na rodowisko s poszczeglne dziedziny gospodarki oraz codzienne bytowanie mieszkacw. Mieszkalnictwo Wrd zagroe rodowiska zwizanych z bytowaniem ludnoci naley wymieni: 1. nisk emisj zanieczyszcze powietrza, co znajduje odzwierciedlenie we wzrostach ste dwutlenku siarki i pyu w sezonie grzewczym; problem niskiej emisji zwizany jest z wykorzystywaniem wgla jako gwnego paliwa do produkcji ciepa w gospodarstwach domowych zaopatrywanych z indywidualnych systemw grzewczych; 2. cieki komunalne nieoczyszczone lub niedostatecznie oczyszczone, ktre najwiksze zagroenie stwarzaj w miejscowociach posiadajcych wodocig, a nie posiadajcych kanalizacji, a jedynie zbiorniki bezodpywowe (szamba). System komunikacyjny stwarzajcy zagroenia dla rodowiska gwnie z tytuu transportu drogowego, a wic emisja spalin, generowanie haasu, degradacja walorw przyrodniczych i krajobrazowych. Ponadto s te potencjalnym rdem zanieczyszczenia ropopochodnymi pasw terenw pooonych wzdu drg. Rolnictwo jest rdem odpadw niebezpiecznych (pozostaoci po rodkach ochrony rolin), zanieczyszcze obszarowych zwizanych z niewaciw gospodark nawozami mineralnymi oraz zanieczyszcze z niewaciwego przechowywania nawozw naturalnych i sianokiszonek. Zanieczyszczenia z rolnictwa stanowi zagroenie zwizkami biogennymi dla jakoci wd powierzchniowych i podziemnych.

5. STRATEGIA DZIAA OCHRONY RODOWISKA DO ROKU 2015

5.1. Wprowadzenie Planowanie strategiczne okrela dugoterminow postrzeenia strategiczne. W celu opracowania dokumentw strategicznych przyjmuje si na og trjstopniow hierarchi celw: cel nadrzdny, cele systemowe, kierunki dziaa. gminy oraz wyznacza cele

Na proces planowania nakadaj si rwnie uwarunkowania wynikajce z istniejcych programw sektorowych, planw i programw wyszego szczebla. Formuowane cele i zadania s pochodn obecnego stanu i zagroe rodowiska na terenie gminy. Specyfika przewaajcej dziaalnoci gospodarczej oraz charakterystyka funkcjonalna gminy warunkuje kierunki dziaa i zadania jakie naley wykona aby we waciwy sposb przeciwdziaa degradacji rodowiska, dy do poprawy jego stanu, a tym samym do poprawy jakoci ycia mieszkacw gminy.

5.2. Cel nadrzdny

W przypadku gminy Stubno cel nadrzdny zosta zdefiniowany jako: Trway rozwj spoeczno-gospodarczy gminy w harmonii z ochron rodowiska naturalnego

5.3. Cele systemowe Cele systemowe wyznaczaj stan jaki naley osign w horyzoncie czasowym 10-15 lat. Cele systemowe s identyfikowane na podstawie analizy obszarw problemowych wystpujcych na danym terenie. W przypadku tym stan negatywny zostaje przeksztacony na stan pozytywny. Cele systemowe powinny charakteryzowa si tym, e s: specyficzne, mierzalne, akceptowalne, realistyczne i terminowe.

Na poszczeglne cele systemowe skadaj si kierunki dziaa, a w ramach tych konkretne zadania poprzez ktre cele te bd realizowane. Zadania podzielono na krtkoterminowe, czyli takie ktre przewidziano do realizacji w latach 2008 2011 oraz zadania dugoterminowe - przewidziane do realizacji w latach 2012 2015.

5.3.1. Powietrze atmosferyczne

Cel systemowy:

Poprawa jakoci powietrza atmosferycznego. Ochrona przed haasem i niejonizujcym promieniowaniem elektromagnetycznym

Kierunki dziaa: 1) Ograniczenie niskiej emisji Na jako powietrza atmosferycznego na terenie gminy znaczny wpyw maj zanieczyszczenia transgraniczne pochodzce z Ukrainy. Na terenach gminy, gwnym rdem ciepa jest energia pozyskiwana ze spalania wgla kamiennego w indywidualnych kotowniach i paleniskach. Zastpienie kotowni opalanych wglem na kotownie na biomas lub olejowe daje wymierne korzyci dla rodowiska takie, jak: zmniejszenie emisji zwizkw siarki do atmosfery oraz likwidacja odpadu pyu powstajcego podczas spalania wgla. Zmiana nonika energii na bardziej ekologiczny pozwoli na ograniczenie zagroenia ze strony niskiej emisji. W gminie Stubno istniej potencjalne moliwoci zastosowania odnawialnych rde energii pozyskiwanej z biomasy jako paliwa dla indywidualnych systemw ciepowniczych. Terasy zalewowe dolin rzecznych stwarzaj korzystne warunki na wprowadzanie upraw wierzby energetycznej. Wierzba jest najtaszym rdem opau, a jej kaloryczno porwnywalna jest z miaem wglowym. Podczas spalania wierzby jest zerowa emisja zanieczyszcze, gdy w wyniku spalania emitowane s bardzo mae iloci CO2 do atmosfery i pozostaje do 2 % popiou w przeciwiestwie do wgla, gdzie mamy do 30 % popiow. Naley take promowa dziaania zmniejszajce straty cieplne w budynkach (izolacja cieplna, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej). Termomodernizacja prowadzona zwaszcza w budynkach uytecznoci publicznej pozwoli na redukcj zuycia energii i ograniczenie emisji zanieczyszcze do powietrza.

Zadania krtkoterminowe: Dziaania ograniczajce emisj zanieczyszcze do powietrza atmosferycznego w zakadach z terenu gminy Program wymiany kotw wglowych na koty wykorzystujce bardziej ekologiczne noniki energii (olej, gaz, biomasa) Termomodernizacja istniejcych budynkw, stosowanie energooszczdnych materiaw i technologii przy budowie nowych obiektw Edukacja mieszkacw nt. zanieczyszcze z niskiej emisji i szkodliwoci spalania odpadw komunalnych w piecach domowych

Zadania dugoterminowe: Dalsza realizacja programu wymiany kotw wglowych na koty wykorzystujce bardziej ekologiczne noniki energii (olej, gaz, biomasa) Stosowanie energooszczdnych materiaw i technologii przy budowie nowych obiektw 2) Ograniczenie uciliwoci systemu komunikacyjnego Na obszarze gminy nie prowadzi si pomiarw zanieczyszcze powietrza atmosferycznego oraz poziomu haasu emitowanych w zwizku z eksploatacj drg. Dokadne badania poziomu poszczeglnych zanieczyszcze pozwoliby na ocen i wyznaczenie terenw bezporednio naraonych.

Zadania krtkoterminowe: Rozpoznanie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego pochodzcego z wzw komunikacyjnych i gwnych szlakw komunikacyjnych Rejestr obszarw, na ktrych wystpuje przekroczenie norm poziomu haasu pochodzcego z wzw komunikacyjnych Budowa i modernizacje drg i skrzyowa Budowa infrastruktury rowerowej: oznakowanie tras rowerowych, budowa parkingw dla rowerw, itp.

Zadania dugoterminowe: Wprowadzenie i propagowanie systemu przewozw kombinowanych: rower z innymi rodkami lokomocji 3) Ochrona przed niejonizujcym promieniowaniem elektromagnetycznym Brak powszechnych pomiarw pl elektromagnetycznych (maszty i stacje przekanikowe telekomunikacyjne, stacje radarowe, linie wysokiego napicia) oraz dokadnej inwentaryzacji znaczcych jego rde uniemoliwia dokadne okrelenie stopnia zagroenia i sposobu ograniczenia uciliwoci. Ochrona ludzi i rodowiska przed oddziaywaniem pl elektromagnetycznych powinna polega na waciwej lokalizacji obiektw, ktre mog emitowa pole elektromagnetyczne, czyli uwzgldniania ich w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz studiach uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania gmin.

Zadania krtkoterminowe: Sporzdzenie rejestru terenw zagroonych niejonizujcym promieniowaniem

elektromagnetycznym oraz jego ciga aktualizacja

Zadania dugoterminowe: Zlokalizowanie obszarw naraonych na ekspozycj niejonizujcym promieniowaniem elektromagnetycznym w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego Aktualizacja rejestru terenw zagroonych niejonizujcym promieniowaniem

elektromagnetycznym

5.3.2. Zasoby wodne

Cel systemowy
Poprawa jakoci i ochrona zasobw wd powierzchniowych i podziemnych.

Kierunki dziaa: 1) Ograniczenie dopywu zanieczyszcze do wd powierzchniowych i podziemnych Do najbardziej efektywnych dziaa chronicych jako wd powierzchniowych i podziemnych naley zaliczy rozwj systemu kanalizacyjnego i infrastruktury do oczyszczania ciekw. W ramach Krajowego Programu Oczyszczania ciekw Komunalnych przewidywana jest modernizacja obecnie istniejcej oczyszczalni ciekw w Stubnie. Termin realizacji inwestycji przewidywany jest na lata 2012-2015r. Rozporzdzeniem Wojewody Podkarpackiego nr 62 z dnia 12 wrzenia 2006r. wyznaczono na obszarze Gminy Stubno aglomeracje Stubno o rwnowanej liczbie mieszkacw 4650, zlokalizowana na terenie miejscowoci : Stubno, Stubienko, Nako, Barycz, Kalnikw, Hruszowice, z oczyszczalni ciekw w miejscowoci Stubno. Od pojcia aglomeracja rozpoczyna si droga kadego beneficjenta, zwaszcza gminy do pozyskania unijnych rodkw pomocowych na niezbdne inwestycje rodowiskowe. Na terenach o duym stopniu rozproszenia zabudowy ze wzgldw ekonomicznych uzasadniona jest budowa przydomowych oczyszczalni ciekw. W celu kontroli czstotliwoci oprniania zbiornikw bezodpywowych, a w przypadku przydomowych oczyszczalni ciekw czstotliwoci i sposobu usuwania komunalnych osadw ciekowych gmina zobowizana jest do prowadzenia ewidencji tych urzdze. Rejestr ten pozwoli rwnie na opracowanie ewentualnego planu rozwoju sieci kanalizacyjnej. Na jako wd take maj wpyw zanieczyszczenia pochodzce ze rde rolniczych. Do wd dostaj si zwizki biogenne, rodki ochrony rolin oraz wypukiwane frakcje gleby. Powanym zagroeniem dla jakoci wd jest niewaciwe stosowanie nawozw naturalnych: gnojowicy i obornika, a take rolnicze wykorzystywanie ciekw i osadw ciekowych bez zachowania wymogw ochrony rodowiska.

Zadania krtkoterminowe: Budowa kanalizacji zbiorowej w m. Barycz, Stubienko, Nako, Kalnikw Monitoring wd powierzchniowych w rzece Wiszni.

Sporzdzenie rejestru przydomowych oczyszczalni ciekw Sporzdzenie rejestru zbiornikw bezodpywowych (szamb) Lokalizacja i sporzdzenie rejestru nielegalnych zrzutw ciekw oraz jego aktualizacja. Edukacja rolnikw nt. optymalizacji stosowania nawozw oraz waciwego

przechowywania nawozw naturalnych (ograniczanie dopywu zanieczyszcze pochodzenia rolniczego) Przestrzeganie uwarunkowa w strefach ochronnych zbiornikw i uj wd Inwentaryzacja dzikich skadowisk odpadw komunalnych

Zadania dugoterminowe: Budowa kanalizacji w m. Hruszowice-Gaje Rozbudowa oczyszczalni ciekw w m. Stubno Budowa przydomowych oczyszczalni ciekw na terenach z zabudow rozproszon Bieca aktualizacja rejestru przydomowych oczyszczalni ciekw Bieca aktualizacja rejestru zbiornikw bezodpywowych (szamb) Likwidacja nielegalnych zrzutw ciekw Likwidacja dzikich skadowisk odpadw komunalnych

2) Racjonalna gospodarka zasobami wodnymi i ochrona przeciwpowodziowa Istotne znaczenie maj dziaania zwizane z optymalizacj zuycia wody, zarwno do celw bytowych, jak i gospodarczych. Optymalizacja zuycia wody bdzie prowadzona poprzez zapobieganie stratom wody na przesyle oraz wprowadzanie zamknitych obiegw wody i oszczdne korzystanie z wody przez indywidualnych uytkownikw. Systematyczne zwikszanie liczby zakadanych oczek rdpolnych i staww pozwoli na zwikszenie dyspozycyjnych zasobw wodnych. W celu okrelenia stopnia ryzyka wystpienia powodzi na terenie gminy Stubno naley opracowa dokumentacj dotyczca wyznaczenia obszarw zagroonych zalaniem. Ochrona przed powodzi powinna polega na wyczeniu z zainwestowania terenw, na ktrych wystpuje zagroenie powodzi okrelonych w ww. ekspertyzie. W celu przeciwdziaania lokalizacji zabudowy na obszarach zagroonych zalaniem wykorzystane powinny by instrumenty opiniowania i uzgadniania planw zagospodarowania przestrzennego.

Zadania krtkoterminowe: Ochrona istniejcych i tworzenie nowych oczek rdpolnych Minimalizacja wykorzystania wd podziemnych z uj wasnych i wody wodocigowej do celw gospodarczych Wyznaczenie terenw zalewowych

Zadania dugoterminowe: Zlokalizowanie obszarw zagroonych powodzi w miejscowych planach

zagospodarowania przestrzennego Minimalizacja wykorzystania wd podziemnych z uj wasnych i wody wodocigowej do celw gospodarczych

5.3.3. Powierzchnia terenu i rodowisko glebowe

Cel systemowy

Ochrona rodowiska glebowego i ochrona zasobw mineralnych

Kierunki dziaa: 1) Zapobieganie degradacji gleb Ze wzgldu na duy udzia gleb kwanych i bardzo kwanych na terenie gminy zaleca si wapnowanie gleb. Zabieg ten nie tylko wpywa na zmian pH gleby, ale take wzbogaca gleb w wap, magnez, a niekiedy rwnie w mikroelementy. Rolnikw naley zapozna z problemem zakwaszenia gleb i korzystnym wpywem wapnowania na waciwoci fizyczne, struktur i przepuszczalno gleb, co w efekcie doprowadza do wzrostu wydajnoci gleby. Istotnym kierunkiem dziaa w rolnictwie bdzie wdraanie i upowszechnianie Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej (KDPR). Konieczna jest bowiem waciwa edukacja w zakresie prowadzonych prac agrotechnicznych, zapobiegajcych degradacji rolniczej gleb (np. wapnowanie zakwaszonej gleby, przestrzeganie dawek stosowanych nawozw oraz rodkw ochrony rolin, dobr rolin i podozmiany przeciwerozyjne, fitomelioracje przeciwdziaajce spywom powierzchniowym).

Zadania krtkoterminowe: Program wapnowania gleb Zabezpieczenie terenw naraonych na erozj poprzez wprowadzanie zadrzewie i zalesie Upowszechnianie zasad dobrej praktyki rolniczej (Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej) Podnoszenie wiadomoci mieszkacw o zagroeniu i degradujcym oddziaywaniu wypalania traw Wspieranie i promowanie rolnictwa ekologicznego

Zadania dugoterminowe: Dalsze wspieranie i promowanie rolnictwa ekologicznego Rozpoznanie zanieczyszczenia gleb metalami cikimi wzdu gwnych drg Zmiana sposobu uytkowania/struktury zasieww wzdu gwnych drg Zalesianie gruntw nieprzydatnych rolniczo

2) Zapobieganie degradacji zasobw z mineralnych Na terenie gminy surowce eksploatowane s lokalnie na potrzeby mieszkacw. Wydobycie na tak niewielk skal ma niewielki negatywny wpyw na rodowisko. Jednak ze wzgldu na wymg posiadania odpowiednich zezwole na wydobycie surowcw mineralnych naley zapobiega, aby takie lokalne wydobycie nie przeksztacio si w nielegaln eksploatacj na wiksz skal.

Zadania krtkoterminowe: Rozpoznanie nielegalnego wydobycia kopalin

Zadania dugoterminowe: Likwidacja nielegalnego wydobycia kopalin

5.3.4. Zasoby przyrody

Cel systemowy:

Zachowanie i ochrona biornorodnoci. Rozwj systemw ochrony przyrody.

Kierunki dziaa:

1) Doskonalenie systemu form ochrony przyrody Zachowanie wszystkich ustanowionych form ochrony przyrody oraz objcie ochron dalszych wartociowych obiektw i obszarw ma na celu: zachowanie rnorodnoci biologicznej, utrzymanie procesw ekologicznych, zachowanie dziedzictwa geologicznego, zapewnienie cigoci istnienia gatunkw rolin i zwierzt, ksztatowanie waciwych postaw czowieka wobec przyrody. Zadania te realizowane s poprzez wprowadzenie szeregu ogranicze, zakazw i nakazw, ktrych zakres uzaleniony jest od formy ochrony prawnej oraz indywidualnych cech chronionego ekosystemu.

Zadania krtkoterminowe: Utrzymywanie istniejcych form ochrony przyrody

Zadania dugoterminowe: Dalsze utrzymywanie istniejcych form ochrony przyrody, Tworzenie nowych form ochrony przyrody o randze lokalnej np. pomnikw przyrody, rezerwatw i uytkw ekologicznych 2) Ochrona i zrwnowaone uytkowanie lasw Zasady gospodarki lenej podporzdkowane s potrzebom zachowania lasu i trwaoci ich funkcji oraz zwikszenia zasobw lenych. Nadzr nad gospodark len powinien by prowadzony w kierunku zrwnowaonego rozwoju lasw, opartego na podstawach ekologicznych, w sposb zharmonizowany z wymogami ochrony przyrody i rodowiska ycia czowieka. Trwale zrwnowaona gospodarka lena to dziaalno zmierzajca do uksztatowania takiej struktury lasw i wykorzystania ich, zapewniajc trwae zachowanie ich bogactwa biologicznego, wysokiej produkcyjnoci oraz ywotnoci. Wszelkie zabiegi techniczno-lene powinny uwzgldnia konieczno zachowania bogactwa gatunkowego i strukturalnego lasu.

Powikszenie terenw lenych gminy moe polega na zalesianiu gruntw nieprzydatnych lub mao przydatnych do produkcji rolnej. Pod zalesienia mog zosta przeznaczone tylko te grunty, ktre s przewidziane do zalesienia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy. Zadania krtkoterminowe: Ochrona istniejcych kompleksw lenych Zalesianie gruntw porolnych

Zadania dugoterminowe: Zrwnowaona gospodarka lena Zalesianie gruntw nieprzydatnych rolniczo

3) Identyfikacja i ochrona pozostaych obszarw cennych przyrodniczo Wszechstronne poznanie zasobw przyrodniczych gminy oraz dokonanie ich oceny moliwe jest poprzez przeprowadzenie waloryzacji przyrodniczej, ktrej zasadniczym elementem jest

inwentaryzacja zasobw przyrody oywionej i nieoywionej. Wszystkie cieki i zbiorniki wodne, a take inne ekosystemy o charakterze zdeterminowanym przez wod (rdliska, torfowiska, lasy gowe, ki zalewowe, szuwary) to obiekty penice wane role przyrodnicze m. in. jako ostoje biornorodnoci, czy cigi migracyjne. Dodatkowym argumentem przemawiajcym za ochron tego typu ekosystemw jest ich wraliwo na zmiany zachodzce w ich ssiedztwie, szczeglnie naruszanie stosunkw hydrologicznych. Wzbogacenie systemu przyrodniczego gminy mona rwnie osign poprzez rozbudow istniejcych terenw zieleni urzdzonej, ktre zapewniaj cigo systemu przyrodniczego. Zadania krtkoterminowe: Ochrona zieleni dolin rzecznych, Ochrona i rozwj terenw zieleni urzdzonej

Zadania dugoterminowe: Sporzdzenie dokumentacji w zakresie inwentaryzacji i waloryzacji przyrodniczej gminy Ochrona zieleni dolin rzecznych, Ochrona i rozwj terenw zieleni urzdzonej

5.3.5. Edukacja

Cel systemowy:
Edukacja ekologiczna spoeczestwa Kierunek dziaa:

1) Podnoszenie wiadomoci ekologicznej spoeczestwa Niezbdnym warunkiem realizacji celw w zakresie ochrony jakoci rodowiska oraz racjonalnego uytkowania zasobw naturalnych jest sprawnie zorganizowany system edukacji ekologicznej. Dlatego konieczna jest wszechstronna edukacja ekologiczna skierowana do: dzieci oraz osb dorosych i rnych grup zawodowych (rolnikw, organizatorw turystyki, przedsibiorcw). Ksztatowanie wiadomoci ekologicznej dzieci i modziey jest wanym zadaniem obejmujcym wychowanie przedszkolne, szkolnictwo podstawowe i ponadpodstawowe. System ksztacenia uczniw powinien by nastawiony na wyksztacenie u nich umiejtnoci obserwowania rodowiska i zmian w nim zachodzcych, wraliwoci na pikno przyrody i szacunku dla niej oraz zwrcenie uwagi na najistotniejsze w gminie problemy zwizane z ochron rodowiska. Najlepszym i najefektywniejszym sposobem podniesienia wiadomoci ekologicznej osb dorosych jest zaangaowanie mieszkacw w procesy decyzyjne. Wymaga to szerokiego informowania spoeczestwa o stanie rodowiska, dziaaniach na rzecz jego ochrony, a take o moliwociach prawnych uczestniczenia mieszkacw w podejmowaniu decyzji majcych wpyw na jego stan. Edukacja spoeczestwa powinna pomc w uksztatowaniu waciwego stosunku do otaczajcego rodowiska naturalnego, doprowadzi do jego wikszego poszanowania i zachci do wprowadzania zdrowego trybu ycia. Naley rwnie podj dziaania na rzecz sprawnego pozyskiwania i dystrybucji informacji o rodowisku poprzez tworzenie rejestrw informacji rodowiskowych. Udostpnianie informacji bdzie pomocne przy stymulowaniu proekologicznych zachowa spoecznoci gminnej. Zadania krtko- i dugoterminowe: Wprowadzenie programw edukacji ekologicznej i organizowanie konkursw o tematyce ekologicznej w szkoach Promocja i wspieranie przedsiwzi proekologicznych poprzez stworzenie

atrakcyjnego systemu i nagrd finansowych Stworzenie powszechnego dostpu do informacji o rodowisku

Edukacja ekologiczna rolnikw w zakresie Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej, programw rolnorodowiskowych, rolnictwa ekologicznego, agroturystyki Szkolenie zawodowe nauczycieli i pracownikw administracji samorzdowej w zakresie ochrony rodowiska Dziaania informacyjne o programach pomocowych na inwestycje proekologiczne Promocja walorw rodowiskowych gminy

5.3.6. Gospodarka odpadami

Cele i kierunki dziaa w zakresie gospodarki odpadami, jak i harmonogram realizacji przedsiwzi, zostay omwione w Planie Gospodarki Odpadami dla Gminy Stubno, ktry stanowi integraln cz Programu ochrony rodowiska.

6. HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIWZI NA LATA 2008-2011

6.1. Wprowadzenie W formuowaniu harmonogramu, tj. listy przedsiwzi przewidzianych do realizacji w latach 2008 2011, uwzgldniono kryteria wyboru przedstawione w poprzednim rozdziale. Cele ekologiczne do 2015 roku i kierunki dziaa przedstawione, s baz dla konkretnych przedsiwzi (inwestycyjnych i pozainwestycyjnych). W formuowaniu listy przedsiwzi uwzgldniono rwnie niektre przedsiwzicia zgaszane do realizacji w najbliszych czterech latach przez Gmin Stubno. Poszczeglne przedsiwzicia zostay przedstawione w tabelach, gdzie przyporzdkowano je konkretnym kierunkom dziaa, wyszczeglnionym w ramach kadego celu ekologicznego do 2015 roku, podano szacunkowe koszty ich realizacji, rda finansowania oraz instytucje odpowiedzialne i wczone w ich realizacj. Naley podkreli, e zaproponowana lista przedsiwzi nie zamyka moliwoci realizowania innych, charakteryzujcych si mniejsz skal.

6.2. Harmonogram
W tabelach zastosowano nastpujce oznaczenia:

literowe w kolumnie Zadania: (W) zadania wasne gminy (K) zadania koordynowane przez gmin

kolory w kolumnie Szacunkowe koszty: 1000 koszt cakowity 1000 w tym: koszt poniesiony przez gmin

kolory w wierszach zada:

zadania inwestycyjne zadania pozainwestycyjne

Tab. 5.1. Harmonogram realizacji przedsiwzi na lata 2008-2015 w zakresie "Powietrze atmosferyczne"
Kierunki dziaa Zadania Jednostka odpowiedzialna za realizacj Szacunkowe koszty w PLN Termin realizacji 2008-2011 2012- 2015

Dziaania ograniczajce emisj zanieczyszcze do powietrza atmosferycznego w jednostek organizacyjnych z terenu gminy (K) Program wymiany kotw wglowych na koty wykorzystujce bardziej ekologiczne noniki energii (K) Ograniczenie niskiej emisji Termomodernizacja istniejcych budynkw, stosowanie energooszczdnych materiaw i technologii przy budowie nowych obiektw (K) Edukacja mieszkacw nt. zanieczyszcze z niskiej emisji i szkodliwoci spalania odpadw w piecach domowych (K) Rozpoznanie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego pochodzcego z wzw komunikacyjnych i gwnych szlakw komunikacyjnych (K)

jednostki organizacyjne

zadanie cige

b.d

b.d.

gmina mieszkacy

zadanie cige

10000 10000

gmina mieszkacy

zadanie cige

60000

60000

gmina jednostki owiatowe

2008 - 2011

3000

3000

Ograniczenie uciliwoci systemu komunikacyjnego Rejestr obszarw, na ktrych wystpuje przekroczenie norm poziomu haasu pochodzcego z wzw komunikacyjnych (K) Sporzdzenie rejestru terenw Ochrona przed zagroonych niejonizujcym niejonizujcym promieniowaniem elektromagnetycznym promieniowaniem oraz jego aktualizacja elektromagnetycz (K) nym

gmina WIO Zarzd Drg

2008 - 2011

1000

1000

gmina WIO

2008 - 2011

wkad rzeczowy Zarzdu Drg

Gmina Zakad Energetyczny

2009 - 2011 -

Tab. 5.2. Harmonogram realizacji przedsiwzi na lata 2008-2015 w zakresie "Zasoby wodne"
Kierunki dziaa Zadania Jednostka odpowiedzialna Termin realizacji za realizacj Szacunkowe koszty w tys. PLN 2008 2010 2011 2015 rodki wasne gminy, rodki pomocowe UE, FOiGW rda finansowania

Budowa kanalizacji zbiorowej w m. Barycz, Stubieko, Nako, Kalnikw etap I (W) Budowa kanalizacji w m. Hruszowice, Gaje (W) Rozbudowa oczyszczalni ciekw w m. Stubno (W) Monitoring wd granicznych (K) Ograniczenie dopywu zanieczyszcze do wd powierzchniowych i podziemnych Rejestr przydomowych oczyszczalni ciekw (W) Rejestr zbiornikw bezodpywowych (szamb) (W) Lokalizacja i rejestr nielegalnych zrzutw ciekw oraz jego aktualizacja (K) Edukacja rolnikw nt. optymalizacji stosowania nawozw oraz waciwego przechowywania nawozw naturalnych (K) Inwentaryzacja i likwidacja dzikich skadowisk odpadw komunalnych (W) Ochrona istniejcych i tworzenie nowych oczek rdpolnych (K) Wyznaczenie terenw zalewowych (K)

gmina

2008-2010

480

gmina

2012 - 2015

220

rodki wasne gminy ZPORR rodki wasne gminy ZPORR

gmina

2012 - 2015

270

WIO

zadanie cige

10

rodki wasne WIO

gmina

zadanie cige

wkad rzeczowy gminy

rodki wasne gminy

gmina

zadanie cige

wkad rzeczowy gminy

rodki wasne gminy

gmina WIO

2008 - 2015

wkad rzeczowy gminy, WIO

rodki wasne gminy rodki wasne WIO

gmina ODR

zadanie cige

wkad rzeczowy gminy i ODR

rodki wasne gminy; rodki wasne ODR

gmina

zadanie cige

4,5

4,5

b.d. rodki wasne gminy, gminny FOiGW

waciciele gruntw

zadanie cige

b.d.

b.d. b.d.

rodki wasne wacicieli gruntw; FOiGW rodki wasne RZGW; FOiGW

RZGW

2009 - 2015

wkad rzeczowy RZGW

Tab. 5.3. Harmonogram realizacji przedsiwzi na lata 2008-2015 w zakresie "Powierzchnia terenu i rodowisko glebowe"
Kierunki dziaa Zapobieganie degradacji gleb Zadania Upowszechnianie Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej wrd rolnikw (K) Zabezpieczenie terenw naraonych na erozj poprzez wprowadzanie zadrzewie i zalesie (K) Podnoszenie wiadomoci mieszkacw o zagroeniu i degradujcym oddziaywaniu wypalania traw (K) Program Wapnowania Gleb (W) Wspieranie i promowanie rolnictwa ekologicznego (K) Zapobieganie Rozpoznanie nielegalnego degradacji zasobw wydobycia kopalin z mineralnych (W) Szacunkowe koszty w tys. Jednostka PLN odpowiedzialna Termin realizacji za realizacj 2008-2011 2012-2015 gmina ODR 2008 - 2015 4 4 rda finansowania

rodki wasne gminy i ODR

gmina

2009 - 2015

2,00

2,00

rodki wasne gminy, Gminny FOiGW, FOGR

gmina ODR OSP gmina gmina ODR

2008 - 2015

rodki wasne gminy, ODR i OSP

2008-2015

NFOiGW WFOiGW rodki wasne gminy, ODR

2008 - 2015

powiat

praca ciga

budet wojewody

Tab. 5.4. Harmonogram realizacji przedsiwzi na lata 2008-2015 w zakresie "Zasoby przyrody"
Kierunki dziaa Doskonalenie systemu obszarw chronionych Zadania Utrzymywanie istniejcych form ochrony przyrody (K) Zalesianie gruntw porolnych (K) Racjonalna gospodarka lena (K) Ochrona biornorodnoci Identyfikacja i dolin rzecznych, terenw ochrona pozostaych zabagnionych obszarw cennych (K) przyrodniczo Zachowanie Wdraanie programw biornorodnoci rolnorodowiskowych obszarw rolniczych (K) Jednostka Szacunkowe koszty w tys. odpowiedzialn Termin realizacji PLN a za realizacj 2008-2011 2012-2015 Wojewdzki Konserwator Przyrody gmina, rolnicy Nadlenictwo gmina Wojewdzki Konserwator Przyrody, Nadlenictwo zadanie cige wkad rzeczowy wojewody rda finansowania

budet wojewody rodki wasne, Fundusz Leny, FOGR, fundusze strukturalne rodki wasne Nadlenictwa

zadanie cige zadanie cige

5 wkad rzeczowy Nadlenictwa

zadanie cige

wkad rzeczowy instytucji

rodki wasne, FOiGW

gmina rolnicy ODR

2008 - 2016

rodki wasne gminy i ODR, PROW

Rozwijanie i tworzenie nowych pasw zieleni rdpolnej (K)

gmina; waciciele gruntw rolnych

2008 - 2015

rodki wasne wacicieli gruntw; Gminny FOiGW, FOGR

Tab. 5.5. Harmonogram realizacji przedsiwzi na lata 2008-2015 w zakresie "Edukacja ekologiczna"
Kierunki dziaa Zadania Wprowadzenie programw edukacji ekologicznej i organizowanie konkursw o tematyce ekologicznej w szkoach Akcja Sprztanie wiata, dofinansowanie Zielonych Szk (W) Promocja i wspieranie przedsiwzi proekologicznych poprzez stworzenie atrakcyjnego systemu zacht i nagrd finansowych (W) Stworzenie i rozwijanie powszechnego dostpu do informacji o rodowisku (W) Edukacja ekologiczna rolnikw w zakresie Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej, programw rolnorodowiskowych, rolnictwa ekologicznego, agroturystyki (K) Szkolenie zawodowe nauczycieli i pracownikw administracji samorzdowej w zakresie ochrony rodowiska (K) Dziaania informacyjne o programach pomocowych na inwestycje proekologiczne (K) Promocja walorw rodowiskowych gminy (K) Jednostka odpowiedzial Termin realizacji na za realizacj Szacunkowe koszty w tys. PLN 2008-2015 2012-2015 rda finansowania

gmina; powiat jednostki owiatowe

zadanie cige

4 8

4 8

Powiatowy i Gminny FOiGW

gmina

zadanie cige

rodki wasne gminy; Gminny FOiGW

Podnoszenie wiadomoci ekologicznej spoeczestwa

gmina

zadanie cige

0,30

rodki wasne gminy

ODR

zadanie cige

rodki wasne ODR, PROW, SOP

kuratorium owiaty, gmina gmina, ODR, MARR, ARiMR, UM gmina, szkoy

zadanie cige

4.

rodki wasne gminy, kuratorium owiaty

zadanie cige

wkad rzeczowy instytucji

rodki wasne instytucji

zadanie cige

wkad rzeczowy gminy

rodki wasne gminy

Program Ochrony rodowiska dla gminy Stubno

7. ZARZDZANIE PROGRAMEM OCHRONY RODOWISKA

7.1. Wprowadzenie Warunkiem realizacji Programu Ochrony rodowiska jest ustalenie systemu zarzdzania tym programem. System ten powinien skada si z nastpujcych elementw: instrumenty zarzdzania, monitoring, struktura zarzdzania Programem, sprawozdawczo z realizacji Programu, harmonogram realizacji, . Zarzdzanie Programem odbywa si powinno z uwzgldnieniem zasad zrwnowaonego rozwoju, w oparciu o instrumenty zarzdzania, zgodne z kompetencjami i obowizkami podmiotw zarzdzajcych. 7.2. Uczestnicy wdraania Programu Mona wyrni cztery grupy podmiotw uczestniczcych w Programie . S to: podmioty uczestniczce w organizacji i zarzdzaniu programem, podmioty realizujce zadania programu, podmioty kontrolujce przebieg realizacji i efekty programu, mieszkacy jako gwny podmiot odbierajcy wyniki dziaa programu.

Bezporednim realizatorem programu bd podmioty gospodarcze planujce i realizujce inwestycje zgodnie z kierunkami nakrelonymi przez Program, jak rwnie samorzd gminy jako realizatorzy inwestycji w zakresie ochrony rodowiska na swoim terenie. Bezporednim odbiorc programu bdzie spoeczestwo gminy.

7.3. Instrumenty realizacji Programu Zarzdzanie Programem bdzie si odbywa z wykorzystaniem instrumentw, ktre pozwol na jego weryfikacj. Instrumenty suce realizacji Programu wynikaj z nastpujcych ustaw: Prawo ochrony rodowiska, o zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie przyrody, o odpadach, Prawo geologiczne i grnicze, Prawo budowlane. S to instrumenty prawne, finansowe, spoeczne i strukturalne.
62

Program Ochrony rodowiska dla gminy Stubno

7.3.1. Instrumenty prawne

Do instrumentw prawnych nale: pozwolenia na wprowadzanie do rodowiska substancji lub energii, w tym pozwolenia zintegrowane, decyzje zatwierdzajce program gospodarki odpadami, koncesje geologiczne wydawane na rozpoznanie i eksploatacj surowcw mineralnych. Ponadto bardzo wanymi instrumentami sucymi waciwemu gospodarowaniu zasobami rodowiska s raporty i przegldy ekologiczne oraz miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Innym instrumentem prawnym jest monitoring, czyli pomiar stanu rodowiska .

7.3.2. Instrumenty finansowe

Do instrumentw finansowych nale: opaty za korzystanie ze rodowiska - za emisj zanieczyszcze do powietrza, za pobr wody powierzchniowej i podziemnej, za odprowadzanie ciekw do wd lub do ziemi, za zbieranie, transport i odzysk lub unieszkodliwianie odpadw komunalnych, za skadowanie odpadw, za powierzchni, z ktrej odprowadzane s cieki, administracyjne kary pienine, odpowiedzialno cywilna, karna i administracyjna, kredyty i dotacje z funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej oraz innych funduszy, pomoc publiczna na ochron rodowiska w postaci preferencyjnych poyczek i kredytw, dotacji, odrocze, rozoenia na raty i umorze patnoci wobec budetu pastwa i funduszy ekologicznych, zwolnie i ulg podatkowych i in.

63

Program Ochrony rodowiska dla gminy Stubno

7.3.3. Instrumenty spoeczne

Wrd instrumentw spoecznych wyrni naley wspdziaanie, a take uzgodnienia instytucjonalne i konsultacje spoeczne, ktre s wanym elementem skutecznego zarzdzania Narzdziami dla formuowania, integrowania i wdraania polityk rodowiskowych s: s: opaty, podatki, grzywny (na rzecz rodowiska), regulacje cenowe, regulacje uytkowania, ocena inwestycji, rodowiskowe zalecenia dla budetowania, kryteria rodowiskowe w procedurach przetargowych. rodowiskowe porozumienia, karty, deklaracje, statuty, strategie i plany dziaa, systemy zarzdzania rodowiskiem, ocena wpywu na rodowisko, ocena strategii rodowiskowych.

Narzdziami wczajcymi mechanizmy rynkowe w realizacj zrwnowaonego rozwoju

Narzdziami dla pomiaru, oceny i monitorowania skutkw rozwoju zrwnowaonego s: wskaniki rwnowagi rodowiskowej, ustalenie wyranych celw operacyjnych, monitorowanie skutecznoci procesw zarzdzania.

Edukacja ekologiczna jest bardzo wanym instrumentem spoecznym wspomagajcym wdraanie Programw Ochrony rodowiska. Gwnym jej celem jest ksztatowania wiadomoci ekologicznej spoeczestwa oraz przyjaznych dla rodowiska nawykw i codziennych postaw. Podstaw skutecznoci dziaa edukacyjnych jest rzetelne informowanie spoeczestwa nt. stanu rodowiska np. poprzez wydawanie oglnodostpnych raportw o stanie rodowiska. Istotne jest take komunikowanie si ze spoeczestwem przy podejmowaniu decyzji o dziaaniach inwestycyjnych.

64

Program Ochrony rodowiska dla gminy Stubno

7.3.4. Instrumenty strukturalne

Do instrumentw strukturalnych nale programy strategiczne np. strategie rozwoju wraz z programami sektorowymi. Strategia jest dokumentem wytyczajcym gwne tendencje i kierunki dziaa w ramach rozwoju gospodarczego, spoecznego i ochrony rodowiska. Dokument ten jest baz dla opracowania programw sektorowych . 7.4. Monitoring rodowiska Celem monitoringu jest ocena stanu rodowiska poprzez zbieranie, analizowanie i

udostpnianie danych dotyczcych jakoci rodowiska i zachodzcych w nim zmian. Jest take podstaw oceny efektywnoci wdraania polityki rodowiskowej. Dostarcza efektach wszystkich dziaa na rzecz ochrony rodowiska. Badanie stanu rodowiska realizowane jest w ramach Pastwowego Monitoringu rodowiska, ktry koordynowany jest przez organy Inspekcji Ochrony rodowiska. Sieci krajowe i regionalne koordynowane s przez Gwnego Inspektora Ochrony rodowiska, za sieci lokalne przez wojewdzkich inspektorw ochrony rodowiska w uzgodnieniu z Gwnym Inspektorem Ochrony rodowiska.. W gminie Stubno monitoring jakoci rodowiska realizowany jest w ramach monitoringu regionalnego wojewdztwa podkarpackiego i prowadzony jest przez Wojewdzk Inspekcj Ochrony rodowiska w Rzeszowie. W okresie wdraania Programu, dane uzyskiwane z monitoringu jakoci rodowiska bd pomocne przy aktualizacji Programu Ochrony rodowiska. informacji o

7.5. Kontrola, monitoring i zarzdzanie Programem

7.5.1. Kontrola i monitoring Programu

Kontrola i monitoring realizacji celw i zada Programu Ochrony rodowiska winien obejmowa okrelenie stopnia wykonania dziaa: okrelenie stopnia realizacji przyjtych celw; ocen rozbienoci pomidzy przyjtymi celami i dziaaniami a ich wykonaniem; wnioski.

65

Program Ochrony rodowiska dla gminy Stubno

Rada Gminy bdzie ocenia co dwa lata stopie wdroenia. Wyniki oceny bd stanowiy wykadni dla kolejnego Programu, w ktrym zostan zdefiniowane cele i zadania Ten cykl bdzie si powtarza co dwa lata.

7.5.2. Wdraanie i zarzdzanie Programem

Program Ochrony rodowiska dla gminy Stubno uchwalony bdzie przez Rad Gminy. Skuteczne wdroenie i zarzdzanie niniejszym Programem wymaga zaangaowania administracji samorzdowej, a take wsppracy pomidzy wszystkimi instytucjami wczonymi w zagadnienia ochrony rodowiska. Za realizacj programu odpowiedzialne s wadze gminy. Wjt Gminy przedkada okresowe sprawozdania z realizacji programu Radzie Gminy,. Bardzo wana jest rwnie wsppraca z ssiednimi gminami, bowiem zagroenia dla rodowiska maj pochodzenie lokalne, ale mog one oddziaywa take na znacznie wikszych obszarach. Std te wynika potrzeba rozwiza tych problemw w oparciu o wspprac z ssiednimi gminami, np. w zakresie gospodarki odpadami. Wsppraca taka, oprcz pozytywnych efektw dla rodowiska moe przynie take korzyci ekonomiczne.

7.6. Ocena i weryfikacja Programu. Sprawozdawczo. Ocena realizacji celw i zada ochrony rodowiska winna by realizowana: 1. co 4 lata ocena skutecznoci realizacji polityki ekologicznej pastwa z wykorzystaniem okrelonych miernikw, 2. co 2 lata ocena realizacji wojewdzkich, powiatowych i gminnych programw ochrony rodowiska sporzdzonych w celu realizacji polityki ekologicznej pastwa, 3. ocena realizacji programw naprawczych poszczeglnych komponentw rodowiska przez organy inspekcji ochrony rodowiska. Wskanikiem realizacji zada Programu bdzie wysoko ponoszonych nakadw

finansowych oraz uzyskiwane efekty rzeczowe. Uzyskiwane efekty rzeczowe, zweryfikowane przez ocen stanu jakoci i dotrzymywania norm komponentw rodowiska, dokonan w ramach systemu monitoringu, ilustrowa bd zaawansowanie realizacji Programu w skali rocznej i umoliwia dokonywanie niezbdnych korekt na bieco.

66

Program Ochrony rodowiska dla gminy Stubno

W nawizaniu do wykonywanych ocen realizacji celw i zada ochrony rodowiska oraz na podstawie Ustawy Prawo Ochrony rodowiska bd sporzdzane 2 rodzaje raportw: raporty Rady Ministrw z realizacji polityki ekologicznej pastwa przedkadane Sejmowi, sporzdzane co 4 lata, na szczeblu ponadpowiatowym; raporty organw wykonawczych wojewdztwa, powiatu i gminy, z realizacji Programw Ochrony rodowiska przedkadane odpowiednio sejmikowi

wojewdztwa, radzie powiatu i radzie gminy co 2 lata. Do niniejszego Programu Ochrony rodowiska tyczy si obowizek oceny wdraania Programu poprzez opracowanie raportu przez organ wykonawczy Gminy Stubno, ktry powinien by przedkadany Radzie Gminy Stubno w cyklu dwuletnim.

67

Program Ochrony rodowiska dla gminy Stubno

8. ASPEKTY EKONOMICZNE WDRAANIA PROGRAMU

8.1. Koszty wdroenia przedsiwzi przewidzianych do realizacji w latach 2008 2011 Realizacja zada wyznaczonych w Programie Ochrony rodowiska wie si z nakadami finansowymi. Oszacowanie kosztw wdraania programu odpowiada okresowi realizacji celw . Zestawienie kosztw realizacji dziaa w latach 2008 2011 opracowano w oparciu o inwestycje, wyszczeglnione w harmonogramie realizacji przedsiwzi w rozdziale 5. Dla pewnych dziaa pozainwestycyjnych koszty s trudne do oszacowania, gdy uzalenione s od biecego zapotrzebowania i sytuacji. Wiele dziaa nie inwestycyjnych bdzie rwnie realizowane w ramach codziennych obowizkw pracownikw, a wic bez dodatkowych kosztw. Okrelenie wkad rzeczowy tyczy si moe rwnie udziau merytorycznego, udostpnienia zasobw, czy partycypowania w organizacji przedsiwzicia.

8.2. rda finansowania inwestycji w ochronie rodowiska Wdraanie niniejszego Programu bdzie moliwe midzy innymi dziki stworzeniu sprawnego systemu finansowania ochrony rodowiska. Podstawowymi rdami finansowania dziaa proekologicznych s: fundusze ekologiczne (obecnie 4 stopniowy system), fundacje i programy pomocowe, wasne rodki inwestorw, budety gmin i budet centralny.

8.2.1. Krajowe fundusze ekologiczne

Fundusze Ochrony rodowiska I Gospodarki Wodnej

W Polsce dziaaj: . Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej, 16 wojewdzkich funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, 373 powiatowe fundusze ochrony rodowiska, 2 489 gminne fundusze ochrony rodowiska.

68

Program Ochrony rodowiska dla gminy Stubno

Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej (NFOiGW) istnieje od 1989 roku. Jego misj jest wspieranie zrwnowaonego rozwoju kraju a take zada i celw wynikajcych z polityki ekologicznej pastwa. Narodowy fundusz ochrony rodowiska przeznacza rodki finansowe ma przedsiwzicia o charakterze oglnokrajowym lub ponadregionalnym. Dziaania priorytetowe, ktrym fundusz udziela wsparcia finansowego oparte s na Programie wykonawczym do Polityki ekologicznej pastwa, propozycjach ministra rodowiska, wojewdzkich listach przedsiwzi

priorytetowych. Gwne formy finansowania to dotacje i poyczki preferencyjne. Wojewdzkie fundusze ochrony rodowiska dziaaj na podstawie art. 400 Ustawy prawo ochrony rodowiska. Fundusze te udzielaj wsparcia w formie dotacji i poyczek preferencyjnych. Priorytety przy podejmowaniu decyzji o finansowaniu dziaa ekologicznych okrelane s w oparciu o polityk ekologiczn pastwa i wojewdztwa oraz plan dziaalnoci i kryterium wyboru przedsiwzi. Priorytety obejmuj: ochron wd i gospodark wodn, ochron powietrza, ochron powierzchni ziemi, monitoring regionalny, ochron przyrody i lenictwo, edukacj ekologiczn. Wraz z wprowadzeniem reformy administracyjnej powstay powiatowe fundusze ochrony rodowiska i gospodarki wodnej. Fundusz ma charakter dziau celowego w budecie powiatu. rda dochodw powiatowych funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej: Wpywy z opat i kar ekologicznych Wpywy z przedsiwzi na rzecz ochrony rodowiska i gospodarki wodnej Dobrowolne wpaty zakadw pracy Dobrowolne wpaty, zapisy i darowizny osb fizycznych i prawnych wiadczenia rzeczowe i rodki pochodzce z fundacji

Gminne fundusze ochrony rodowiska nie posiadaj osobowoci prawnej, w zwizku z tym nie mog udziela poyczek. Dysponentem rodkw finansowych tych funduszy jest organ wykonawczy gminy. rda dochodw gminnych funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej stanowi: rodki z opat i kar za usuwanie drzew i krzeww (100%) wpywy z opat i kar za skadowanie odpadw (50%)

69

Program Ochrony rodowiska dla gminy Stubno

wpywy z opat za pozostae gospodarcze korzystanie ze rodowiska i wprowadzanie w nim zmian oraz za szczeglne korzystanie z wd i urzdze wodnych, a take wpywy z kar za naruszanie warunkw korzystania ze rodowiska (20%)

Z gminnych funduszy finansowane s inwestycje o charakterze lokalnym, realizowane na terenie danej gminy. Zasady przyznawania rodkw z funduszu ustala organ wykonawczy gminy. Jednak w wikszoci gmin przychody gminnych funduszy s niewielkie za wyjtkiem tych gmin, ktre posiadaj na swoim terenie skadowiska odpadw przemysowych lub du liczb zakadw w znaczcy sposb korzystajcych ze rodowiska.

8.2.2. Fundusz Ochrony Gruntw Rolnych

Fundusz Ochrony Gruntw Rolnych udziela dofinansowania wedug zasad uchwalanych corocznie przez Zarzd Wojewdztwa. Z funduszu mog by dofinansowane nastpujce dziaania: Rekultywacje na cele rolnicze gruntw, ktre utraciy lub zmniejszyy warto uytkow wskutek dziaalnoci nie ustalonych osb, Rolnicze zagospodarowanie gruntw zrekultywowanych, Uynianie gleb o niskiej wartoci produkcyjnej, ulepszanie rzeby terenu i struktury przestrzennej gleb, usuwanie kamieni i odkrzaczanie, Przeciwdziaanie erozji gleb na gruntach rolnych, w tym zwrot kosztw zakupu nasion i sadzonek, utrzymania w stanie sprawnoci technicznej urzdze przeciwerozyjnych, oraz odszkodowania, o ktrych mowa w art. 15 ust. 3, Budow i renowacj zbiornikw wodnych sucych maej retencji, Budow i modernizacj drg dojazdowych do gruntw rolnych, Wdraanie i upowszechnianie wynikw prac naukowo-badawczych zwizanych z ochron gruntw rolnych, Wykonywanie bada podw rolnych uzyskiwanych na obszarach ograniczonego uytkowania, o ktrych mowa w art. 16, oraz niezbdnych dokumentacji i ekspertyz z zakresu ochrony gruntw rolnych, Wykonywanie zastpcze obowizkw okrelonych w ustawie,
70

Program Ochrony rodowiska dla gminy Stubno

Rekultywacj nieuytkw i uynianie gleb na potrzeby nowo zakadanych pracowniczych ogrodw dziakowych, Zakup sprztu pomiarowego i informatycznego oraz oprogramowania,

niezbdnego do zakadania i aktualizowania operatw ewidencji gruntw oraz prowadzenia spraw ochrony gruntw rolnych, do wysokoci 5% rocznych dochodw Funduszu. Wnioski o dofinansowanie ze rodkw Funduszu skadane s do Urzdu Marszakowskiego na pocztku roku kalendarzowego.

8.2.3. Fundusze Unii Europejskiej Pomoc finansowa z Funduszy Europejskich w latach 2007-2013, bdzie przyznawana w ramach poszczeglnych programw pomocowych (tzw. programy operacyjne), ktre stanowi narzdzia realizacji Narodowej Strategii Spjnoci. Kady z programw pomocowych okrela, na jakie typy rnorodnych przedsiwzi przewiduje si udzielanie wsparcia finansowego, a jednoczenie okrela podmioty, ktre chciayby ubiega si o dotacje. Podmioty zainteresowane uzyskaniem dotacji z Funduszy Europejskich w ramach Narodowej Strategii Spjnoci bd mogy ubiega si o dofinansowanie z nastpujcych programw pomocowych: Program Infrastruktura i rodowisko Program Kapita Ludzki Program Innowacyjna Gospodarka Program Rozwj Polski Wschodniej Program Pomoc Techniczna 2007-2013 Programy wsppracy midzynarodowej i midzyregionalnej.

Ponadto, poza ww. wymienionymi programami, kade polskie wojewdztwo posiada wasny regionalny program rozwoju (tzw. regionalny program operacyjny), w ramach ktrego o dotacje Unii Europejskiej mog ubiega si podmioty z danego wojewdztwa.

Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko

71

Program Ochrony rodowiska dla gminy Stubno

Gwnym celem Programu jest podniesienie atrakcyjnoci inwestycyjnej Polski i jej regionw poprzez rozwj infrastruktury technicznej przy rwnoczesnej ochronie i poprawie stanu rodowiska, zdrowia, zachowaniu tosamoci kulturowej i rozwijaniu spjnoci terytorialnej. W ramach Programu realizowanych jest 17 osi priorytetowych: 1) Gospodarka wodno-ciekowa 2) Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi, 3) Zarzdzanie zasobami i przeciwdziaanie zagroeniom rodowiska, 4) Przedsiwzicia dostosowujce przedsibiorstwa do wymogw ochrony rodowiska 5) Ochrona przyrody i ksztatowanie postaw ekologicznych 6) Drogowa i lotnicza sie TEN-T 7) Transport przyjazny rodowisku 8) Bezpieczestwo transportu i krajowe sieci transportowe 9) Infrastruktura drogowa w Polsce Wschodniej 10) Infrastruktura energetyczna przyjazna rodowisku 11) Bezpieczestwo energetyczne 12) Kultura i dziedzictwo kulturowe 13) Bezpieczestwo zdrowotne i poprawa efektywnoci systemu ochrony zdrowia 14) Infrastruktura szkolnictwa wyszego 15) Pomoc techniczna Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego 16) Pomoc techniczna Fundusz Spjnoci 17) Konkurencyjno regionalna. Na realizacj tego programu na lata 2007-2013 zostanie przeznaczonych ponad 36 mld euro.

8.2.4. Finesco S.A.

Spka finansuje inwestycje infrastrukturalne, ktre przynosz wymierne efekty ekonomiczne. Wrd finansowanych inwestycji znajduj si: Modernizacja ciepowni Proekologiczna restrukturyzacja transportu miejskiego Modernizacja i budowa oczyszczalni ciekw Modernizacja i budowa wysypisk odpadw Budowa instalacji odsiarczania spalin Produkcja energii ze rde odnawialnych

72

Program Ochrony rodowiska dla gminy Stubno

Warunkiem uzyskania dotacji lub kredytu jest opracowanie przez Finesco Studium Wykonalnoci. Finesco oferuje rwnie finansowanie w formie leasingu i nakadw kapitaowych.

8.2.5. Ekofundusz

Ekofundusz powsta w celu zarzdzania rodkami finansowymi pochodzcymi z ekokonwersji polskiego zaduenia zagranicznego. Ekofundusz dofinansowuje w formie dotacji przedsiwzicia, ktre maj wpyw na stan rodowiska w skali regionu, kraju ale przede wszystkim w skali globalnej. Pierwszestwo w finansowaniu maj dziaania ktre:

Ograniczaj emisj gazw powodujcych zmiany klimatu (CO2, metan, freony) Ograniczaj transgraniczny transport CO2, NOx Eliminacja niskich rde emisji CO2, NOx przywrcenie czystoci wd Morza Batyckiego ochrona zasobw wody pitnej gospodarka odpadami i rekultywacja gleb zanieczyszczonych ochrona rnorodnoci biologicznej

Wnioski o dofinansowanie mona skada w cigu caego roku wg. przygotowanego przez Ekofundusz wzoru i instrukcji. Wysoko dofinansowania moe wynie 30% kosztw jeeli inwestorem s wadze samorzdowe lub 50% w przypadku jednostek budetowych. Wybr finansowanych przedsiwzi nastpuje w drodze konkursw lub selekcji na podstawie ankiet i penej oceny projektu. rodki Ekofunduszu bd dostpne do 2010 roku.

8.2.6. Fundusz na Rzecz Globalnego rodowiska

Funduszem zarzdza Bank wiatowy, UNDP i UNEP. Fundusz finansuje przedsiwzicia w dziedzinach: ochrona rnorodnoci biologicznej (ekosystemw o znaczeniu globalnym) przeciwdziaanie zmianom klimatu: technologie wytwarzania i wykorzystania odnawialnych rde energii

73

Program Ochrony rodowiska dla gminy Stubno

dofinansowywanie technologii proekologicznych w celu zwikszenia ich konkurencyjnoci z technologiami tradycyjnymi ochrona wd (przeciwdziaanie zanieczyszczeniom transgranicznym) ochron warstwy ozonowej wpieranie transportu odpowiadajcego zasadom zrwnowaonego rozwoju zintegrowane zarzdzanie ekosystemami

Funkcj koordynatora politycznego GEF w Polsce peni Minister Spraw Zagranicznych. Koordynatorem operacyjnym jest Fundacja Ekofundusz. Formy finansowania oferowane przez fundusz to: due dotacje projekty o wartoci powyej 1 mln USD, o zasigu globalnym, krajowym lub lokalnym, rednie dotacje dofinansowanie do 1 mln USD- projekty pilotowane przez agendy rzdowe, instytucje pastwowe, lokalne spoecznoci, organizacje

pozarzdowe, jednostki naukowo badawcze i akademickie, jednostki sektora prywatnego. mae dotacje do 50 000 tys. USD - dziaania na rzecz spoecznoci lokalnej, promocja efektywnych strategii i technologii proekologicznych na szczeblu lokalnym kredyty lub poyczki na preferencyjnych warunkach.

Finansowane s rwnie przedsiwzicia w ramach realizacji Konwencji o rnorodnoci biologicznej, Ramowej konwencji NZ w sprawie zmian klimatu. Istnieje rwnie moliwo uzyskania dotacji na badania, przygotowanie dokumentacji technicznej i inne prace przedprojektowe.

8.2.7. Fundacja Wspomagania Wsi

Fundacja wspiera dziaania zmierzajce do poprawy infrastruktury, spoecznego, gospodarczego i kulturalnego rozwoju, upowszechnienia zastosowania niekonwencjonalnych rde energii na obszarach wiejskich. Pomoc jest udzielana w formie kredytw i mikropoyczek. O kredyty mog si ubiega organy wykonawcze gmin i zakady komunalne w celu finansowania kanalizacji, centralnych i przydomowych oczyszczalni ciekw. Okres kredytowania wynosi do 5 lat. Wysoko kredytu wynosi do 300tys PLN. Warunkiem otrzymania kredytu na budow kanalizacji jest 10% udzia

74

Program Ochrony rodowiska dla gminy Stubno

mieszkacw w kosztach oglnych. Przy budowie oczyszczalni przydomowych inwestycja musi obejmowa co najmniej 20 obiektw, a wkad mieszkacw powinien wynosi 10% kosztw budowy oczyszczalni. Mieszkacy powinni by zorganizowani w formie spki wodno-ciekowej lub komitetu spoecznego zarzdzajcego inwestycj. Rodzaj oczyszczalni i technologia oczyszczania powinny by wybrane w formie przetargu zgodnie z ustaw o zamwieniach publicznych. W przetargu musi wzi udzia przedstawiciel fundacji. Mikropoyczki s przyznawane na rozwj przedsibiorczoci na terenach wiejskich.

8.2.8. Banki

Banki realizuj pomoc finansow na inwestycje proekologiczne najczciej w formie poyczek i kredytw preferencyjnych. Inne formy finansowania to porczenia kapitaowe, emisje obligacji komunalnych, dotacje i sponsoring organizacji pozarzdowych. Do bankw najaktywniej wspierajcych inwestycje w ochronie rodowiska nale: Bank Gospodarki ywnociowej S.A. Bank Gospodarstwa Krajowego Bank Inicjatyw Spoeczno-Ekonomicznych S.A. Bank Ochrony rodowiska S.A. Bank wiatowy Kredyt Bank S.A Powszechny Bank Kredytowy S.A.

8.2.9. Instytucje leasingowe

W formie leasingu najczciej finansowane s rodki transportu, maszyny i urzdzenia, linie technologiczne, sprzt komputerowy. Z leasingu czsto korzystaj zakady komunalne jak rwnie gminy.

8.2.10. Fundusze inwestycyjne

Fundusze inwestycyjne bior udzia w inwestycjach w podmiotach prywatnych o potencjalnie duej stopie wzrostu.

75

Program Ochrony rodowiska dla gminy Stubno

76

Program Ochrony rodowiska dla gminy Stubno

LITERATURA
1. Bilans zasobw kopalin i wd podziemnych w Polsce wg stanu na 31.10.2002r., Pastwowy Instytut Geologiczny, Warszawa, 2001; 2. Borys T. [red.], Wskaniki ekorozwoju, Wydawnictwo Ekonomia i rodowisko, Biaystok, 1999; 3. Kistowski M, Staszek W., Poradnik do opracowania gminnego i powiatowego programu zrwnowaonego rozwoju i ochrony rodowiska, Pomorski Urzd wojewdzki, Gdask, 1999; 4. Kondracki J, Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa, 2000; 5. Krajowy Program Oczyszczania ciekw Komunalnych, Ministerstwo rodowiska, Warszawa, 2004; 6. Miaszewski R. [red.], Nowoczesne metody i techniki zarzdzania trwaym i zrwnowaonym rozwojem gminy, Wydawnictwo Politechniki Biaostockiej, Biaystok, 2001; 7. Ocena roczna powietrza w wojewdztwie podkarpackim. Raport za rok 2005, Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska w Rzeszowie, Rzeszw, 2006; 8. Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Stubno; 9. Podstawowe informacje ze spisw powszechnych 2002. Wojewdztwo Podkarpackie, Urzd Statystyczny w Rzeszowie, Rzeszw, 2002; 10. Polityka ekologiczna pastwa na lata 2007-2010, Warszawa, 2006; 11. Polityka ekologiczna pastwa na lata 2007-2010 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2011-2015, Ministerstwo rodowiska, Warszawa, 2006; 12. Polska 2025 dugookresowa strategia trwaego i zrwnowaonego rozwoju, Narodowa Fundacja Ochrony rodowiska, Warszawa, 2000; 13. Poradnik. Jak wasnymi siami opracowa gminny lub powiatowy program ochrony rodowiska, Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Pocku oraz starostwo Powiatowe w Pocku, Pock, 2003; 14. Program ochrony rodowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla powiatu przemyskiegoo na lata 2008 2011 (projekt); 15. Program ochrony rodowiska dla wojewdztwa podkarpackiego, Zarzd Wojewdztwa Podkarpackiego, 16. Przez Edukacj do Zrwnowaonego Rozwoju Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej, Ministerstwo rodowiska, Warszawa, 2001; 17. Rocznik statystyczny wojewdztwa podkarpackiego 2006, Urzd Statystyczny Rzeszw, Rzeszw, 2007; 18. Sobiecki, M. [red.] Powiatowe Fundusze Ochrony rodowiska, Biaystok, 2000; 19. Wytyczne sporzdzania programw ochrony rodowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Ministerstwo rodowiska, Warszawa, 2002; 20. rda i zasady finansowania inwestycji w ochronie rodowiska w Polsce informator, Wydawnictwo Ekonomia i rodowisko, Biaystok, 2001;

Autor opracowania: - mgr in. Witold Dobosiewicz

77