Untitled

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013
PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY JASTRZBIA

na lata 2010-2013
str. 1 czerwiec 2010 r.
Spis treci
1. 2. 3. 4. Wstp ..............................................................................................................................4 Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami.....................5 Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami .................................................6 Uwarunkowania zewntrzne ochrony dziedzictwa kulturowego .......................................8 4.1. Strategiczne cele polityki pastwa w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami..................................................................................................................8 4.2. Zgodno Programu z dokumentami szczebla wojewdzkiego i powiatowego ....... 11 4.2.1. Strategia Rozwoju Wojewdztwa Mazowieckiego do 2020 roku.................... 11 4.2.2. Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa Mazowieckiego 2007-2013 . 13 4.2.3. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa Mazowieckiego ...... 14 4.2.4. Wojewdzki Program Opieki nad Zabytkami na lata 2006-2009 .................... 16 4.2.5. Strategia Rozwoju Turystyki dla Wojewdztwa Mazowieckiego na lata 20072013............................................................................................................... 18 4.2.6. Strategia Zrwnowa onego Rozwoju Powiatu Radomskiego do 2020 roku ... 18 Uwarunkowania wewntrzne ochrony dziedzictwa kulturowego..................................... 20 5.1. Analiza dokumentw programowych Gminy Jastrzbia........................................... 20 5.1.1. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Jastrzbia................................................... 20 5.1.2. Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego Gminy Jastrzbia ...................................................................................................... 21 5.1.3. Program Ochrony rodowiska dla Gminy Jastrzbia..................................... 22 5.1.4. Plany rozwoju i plany odnowy miejscowoci.................................................. 23 5.2. Charakterystyka zasobw oraz analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy ...................................................................................................................... 25 5.2.1. Zarys historii obszaru gminy i krajobrazu kulturowego................................... 25 5.2.2. Zabytki nieruchome ....................................................................................... 26 5.2.3. Zabytki ruchome............................................................................................ 28 5.2.4. Zabytki archeologiczne.................................................................................. 28 5.2.5. Zabytki w zbiorach muzealnych i innych ........................................................ 29 5.3. Zabytki objte prawnymi formami ochrony .............................................................. 29 5.3.1. Zabytki wpisane do rejestru zabytkw ........................................................... 29 5.3.2. Uznanie za pomnik historii............................................................................. 36 5.3.3. Utworzenie parku kulturowego ...................................................................... 37 5.3.4. Ustalenie ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego 37 5.4. Zabytki ujte w gminnej ewidencji zabytkw............................................................ 38
5.
5.5. Zabytki o najwy szym znaczeniu dla gminy ............................................................ 40 6. 7. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy. Analiza szans i zagro e........................ 41 Zao enia programowe .................................................................................................. 42 7.1. Priorytety programu opieki nad zabytkami............................................................... 42 7.2. Kierunki dziaa programu opieki nad zabytkami..................................................... 43 7.3. Zadania programu opieki nad zabytkami................................................................. 44 Instrumenty realizacji programu opieki nad zabytkami ................................................... 46 Zasady oceny realizacji programu opieki nad zabytkami................................................ 47 rda finansowania programu opieki nad zabytkami ................................................. 48 Aneksy ....................................................................................................................... 54 Bibliografia ................................................................................................................. 59
8. 9. 10. 11. 12.
1. Wstp
Gmina Jastrzbia poo ona jest w powiecie radomskim w wojewdztwie
mazowieckim, 13 km na pnocny wschd od Miasta Radomia, na prawym brzegu Radomki i jej dopywu - Jastrzbianki, na zachodnim skraju Puszczy Kozienickiej, w otulinie Kozienickiego Parku Krajobrazowego im. Profesora Ryszarda Zarby. Siedzib Gminy jest miejscowo Jastrzbia. W skad Gminy Jastrzbia wchodz nastpujce soectwa: Jastrzbia, Dbrowa Jastrzbska, Mkosy Nowe, Mkosy Stare, Lewaszwka, Gory, Wola Goryska, Wolska Dbrowa, Olszowa, Bartodzieje, Wojciechw, Wola Owadowska, Owadw, Wlka Lesiowska, Kolonia Lesiw, Lesiw, Kozw, Dbrowa Kozowska oraz Brody. Gmina ssiaduje z miastem Radom i gminami: Gowaczw, Pionki, Jedlisk, Jedlnia Letnisko. Gmina Jastrzbia zajmuje obszar 8.976 ha1. 30% terenu gminy poo one jest w strefie chronionej Kozienickiego Parku Krajobrazowego. Obszar ten odznacza si ciekawym uksztatowaniem powierzchni oraz znaczn iloci ciekw wodnych (m.in. rzeka Radomka i Pacynka). Gmina zamieszkana jest przez 6.691 mieszkacw w 1750 gospodarstwach domowych2. Obecnie gmina Jastrzbia upatruje swojej szansy w rozwoju turystyki, a zwaszcza agroturystyki jako pozarolniczym rdle dochodu dla jej mieszkacw. Warunki naturalne sprzyjaj tym planom. Gmina poo ona jest w znacznym stopniu w otulinie Puszczy Kozienickiej, a przez jej centrum przepywa wspomniana, czysta i pena ryb Radomka. Pikno nadrzecznego krajobrazu i dziewiczych puszczaskich lasw sprawia, zainteresowanie tym regionem ze strony mieszkacw pobliskiego Radomia. Przedmiotem opracowania Programu opieki nad zabytkami Gminy Jastrzbia jest dziedzictwo kulturowe w granicach administracyjnych gminy, natomiast celem jest okrelenie zasadniczych kierunkw dziaa i zada na rzecz opieki nad zabytkami. e wzrasta
1 2
rdo: Bank Danych Regionalnych www.jastrzebia.pl
Przy opracowaniu Programu opieki nad zabytkami Gminy Jastrzbia uwzgldniono uwarunkowania wewntrzne ochrony zasobw dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy wynikajce z dokumentw na poziomie krajowym (Narodowa Strategia Rozwoju Kultury 2004-2013, tezy do opracowania krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami), wojewdzkim (Strategia rozwoju wojewdztwa mazowieckiego do 2020 roku, Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa Mazowieckiego na lata 2007-2013, Plan zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa mazowieckiego, Wojewdzki Program Opieki nad zabytkami Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2006-2009) oraz powiatowym (Strategia Zrwnowa onego Rozwoju Powiatu Radomskiego do 2020 roku). Program opieki nad zabytkami Gminy Jastrzbia jest zgodny z celami, zasadami i kierunkami wyznaczonymi przez krajowe, wojewdzkie i powiatowe dokumenty programowe oraz dokumentami wyznaczajcymi kierunki polityki przestrzennej gminy. Program opieki nad zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013 nie jest aktem prawa miejscowego. Program opieki nad zabytkami Gminy Jastrzbia (Program), stanowi jeden z elementw wdra ania polityk przestrzennych i jako taki powinien stanowi podstaw do istotnej poprawy stanu zasobw dziedzictwa kulturowego gminy poprzez okrelenie kierunkw dziaa w zakresie opieki nad zabytkami. rodkiem prowadzcym do tego celu jest ustalenie w programie uwarunkowa i dziaa ochronnych wobec rodowiska kulturowego oraz edukacyjnych i wychowawczych wobec lokalnej spoecznoci.
2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami

Obowizek sporzdzenia gminnego programu opieki nad zabytkami wynika z art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568 z pn. zm.). Wjt (burmistrz, prezydent miasta) powinien sporzdzi na okres 4 lat gminny program opieki nad zabytkami. Zgodnie z art. 87 ust. 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami, celem opracowania Programu jest w szczeglnoci: 1. wczenie problemw ochrony zabytkw do systemu zada strategicznych, wynikajcych z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju;
2. uwzgldnianie uwarunkowa ochrony zabytkw, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i rwnowagi ekologicznej; 3. zahamowanie procesw degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; 4. wyeksponowanie poszczeglnych zabytkw oraz walorw krajobrazu kulturowego; 5. podejmowanie dziaa zwikszajcych atrakcyjno zabytkw dla potrzeb spoecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjajcych wzrostowi rodkw finansowych na opiek nad zabytkami; 6. okrelenie warunkw wsppracy z wacicielami zabytkw, eliminujcych sytuacje konfliktowe zwizane z wykorzystaniem tych zabytkw; 7. podejmowanie przedsiwzi umo liwiajcych tworzenie miejsc pracy zwizanych z opiek nad zabytkami.
3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej stanowi, i obowizkiem pastwa jest ochrona dziedzictwa narodowego (art. 5), upowszechnianie i rwny dostp do dbr kultury, bdcej rdem to samoci narodu polskiego, jego trwania i rozwoju (art. 6 ust. 1), jak rwnie wskazuje, i ka dy obywatel jest obowizany do dbaoci o stan rodowiska i ponosi odpowiedzialno za spowodowane przez siebie jego pogorszenie (art. 86). Ustawa o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami Gwnym aktem prawnym regulujcym zasady ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami w Polsce jest ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568 z pn. zm). Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami, zabytkiem jest nieruchomo lub rzecz ruchoma, ich czci lub zespoy, bdce dzieem czowieka lub zwizane z jego dziaalnoci i stanowice wiadectwo minionej epoki bd zdarzenia, ktrych zachowanie le y w interesie spoecznym ze wzgldu na posiadan warto historyczn, artystyczn lub naukow.
Ochrona zabytkw w myl zapisw art. 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami polega, w szczeglnoci, na podejmowaniu przez organy administracji publicznej dziaa majcych na celu: 1. zapewnienie warunkw prawnych, organizacyjnych i finansowych, ktre umo liwiaj, trwae zachowanie zabytkw oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie, 2. zapobieganie zabytkw, 3. udaremnianie niszczenia i niewaciwego korzystania z zabytkw, 4. przeciwdziaanie kradzie y, zaginiciu lub nielegalnemu wywozowi zabytkw za granic, 5. kontrol stanu zachowania i przeznaczenia zabytkw, 6. uwzgldnianie zada ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy ksztatowaniu rodowiska. Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami, opieka nad zabytkiem sprawowana przez jego waciciela lub posiadacza polega, w szczeglnoci na zapewnieniu warunkw: 1. naukowego badania i dokumentowania zabytku, 2. prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robt budowlanych przy zabytku, 3. zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie, 4. korzystania z zabytku w sposb zapewniajcy trwae zachowanie jego wartoci, 5. popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury. Zgodnie z art. 6 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami, ochronie i opiece podlegaj, bez wzgldu na stan zachowania zabytki nieruchome, ruchome i archeologiczne. Ochronie mog tak e podlega nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej. Ustawa o samorzdzie gminnym Do zada wasnych gminy zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt. 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (Dz.U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591 z pn. zm.) nale y zaspokajanie zbiorowych potrzeb wsplnoty, w tym w szczeglnoci w zakresie kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami. zagro eniom mogcym spowodowa uszczerbek dla wartoci
Pozostae akty prawne regulujce kwestie ochrony zabytkw W celu skutecznej opieki nad zabytkami istotne jest ponadto uwzgldnienie innych uregulowa prawnych dotyczcych ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami, ktre znajduj si w nastpujcych aktach prawnych: 1. ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 z pn. zm.), 2. ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z pn. zm.), 3. ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z p. zm), 4. ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2009 r., Nr 151, poz. 1220), 5. ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomociami (Dz.U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z pn. zm.), 6. ustawa z dnia 25 padziernika 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu dziaalnoci kulturalnej (Dz.U. z 2001 Nr 13, poz. 123 z pn. zm.), 7. ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o dziaalnoci po ytku publicznego i wolontariacie (Dz.U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873 z pzn. zm.). Zasady ochrony zabytkw znajdujcych si w muzeach i w bibliotekach zostay okrelone w: 1. ustawie z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz.U. z 1997 r. Nr 5, poz. 24 z pn. zm.), 2. ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz.U. Nr 85, poz. 539 z pn. zm.). Ochron materiaw archiwalnych reguluj przepisy ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 673 z pzn. zm.).
4. Uwarunkowania zewntrzne ochrony dziedzictwa kulturowego

4.1. Strategiczne cele polityki pastwa w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami
Strategiczne cele polityki pastwa w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami zostay uwzgldnione w tezach do krajowego programu opieki nad zabytkami oraz
w Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 20042013. Uzupenienia Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 20042020. Tezy do opracowania krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami Tezy do opracowania krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami zostay zatwierdzone w dniu 10 maja 2004 r. przez Ministra Kultury Waldemara Dbrowskiego. Zao enia zostay opracowane przez specjalny zesp Rady Ochrony Zabytkw przy Ministrze Kultury pod przewodnictwem prof. dr hab. Bogumiy Rouby. Krajowy program ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami powinien okreli cele i kierunki dziaa oraz zadania, podejmowane w szczeglnoci przez organy i jednostki administracji publicznej w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami. Celem opracowania krajowego programu jest wzmocnienie ochrony i opieki nad istotn czci dziedzictwa kulturowego oraz poprawa stanu zabytkw w Polsce. W tezach do krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami wyznaczone zostay nastpujce cele dziaa w zakresie uwarunkowa ochrony i opieki nad zabytkami: a) pena ocena stanu krajowego zasobu zabytkw nieruchomych, ruchomych i dziedzictwa archeologicznego, b) objcie skuteczn i zorganizowan ochron przynajmniej najcenniejszych zabytkw techniki, c) pena ocena stanu krajowego zasobu pomnikw historii i obiektw wpisanych na list wiatowego dziedzictwa, d) ocena stanu su b i mo liwoci wypeniania caoksztatu zada zwizanych z ochron i opiek nad zabytkami e) ocena stanu i stopnia objcia opiek zabytkw w poszczeglnych kategoriach, f) udoskonalenie warunkw prawnych, organizacyjnych i finansowych w zakresie ochrony i opieki nad dziedzictwem kulturowym i zabytkami. W tezach do krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami okrelono siedem podstawowych zasad konserwatorskich: 1. primum non nocere, 2. maksymalnego poszanowania oryginalnej substancji zabytku i wszystkich jego wartoci (materialnych i niematerialnych), 3. minimalnej niezbdnej ingerencji (powstrzymanie si od dziaa niekoniecznych), 4. usuwania tylko tego, co na orygina dziaa niszczco,
5. czytelnoci i odr nialnoci ingerencji, 6. odwracalnoci metody i materiaw, 7. wykonywania wszelkich prac zgodnie z najlepsz wiedz i na najwy szym poziomie. Zasady te stanowi podstawy dziaa konserwatorskich przy zabytkach przez wszystkie osoby dziaajce w sferze opieki nad zabytkami. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2013 Misj Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2013 przyjtej przez Rad Ministrw w dniu 21 wrzenia 2004 r. jest zrwnowa ony rozwj kultury jako najwy szej wartoci przenoszonej ponad pokoleniami, okrelajcej caoksztat historycznego i cywilizacyjnego dorobku Polski, wartoci warunkujcej to samo narodow i zapewniajcej cigo tradycji i rozwj regionw. Celem strategicznym strategii jest zrwnowa enie rozwoju kultury w regionach poprzez m.in. zachowanie dziedzictwa kulturowego i aktywn ochron zabytkw. Uzupenienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2020 W Uzupenieniu Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2020, przyjtej w dniu 14 czerwca 2005 r., rozszerzono cele strategii, wprowadzono system jej realizacji, monitorowania i ewaluacji. Jednym z proponowanych kierunkw dziaa jest ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego poprzez kompleksow rewaloryzacj zabytkw oraz obiektw poprzemysowych i powojskowych, ich adaptacj na cele kulturalne, turystyczne, edukacyjne, rekreacyjne, a tak e inne cele spoeczne, zwikszenie roli zabytkw w rozwoju turystyki i przedsibiorczoci, tworzenie zintegrowanych narodowych produktw turystycznych, budowa i rozbudowa sieci informatycznych w celu promocji potencjau kulturowego regionw, inwentaryzacja i digitalizacja zabytkw dziedzictwa ruchomego i nieruchomego oraz ich promocja. Jako podstawowe wskaniki monitoringu i ewaluacji Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2020 w zakresie zachowania dziedzictwa kulturowego uznano: a) liczb zabytkw ruchomych i nieruchomych wpisanych do rejestru zabytkw, b) liczb obiektw zrewitalizowanych i odnowionych, c) warto odnowionych zabytkw kultury.
Narodowy Program Kultury Ochrona zabytkw i dziedzictwa kulturowego na lata 2004-2013 Instrumentem realizacji strategii jest Narodowy Program Kultury Ochrona zabytkw i dziedzictwa kulturowego na lata 2004-2013. Wrd najwa niejszych celw strategicznych pastwa w zakresie ochrony zabytkw wymieniono: przygotowanie skutecznego systemu prawno-finansowego wspierania ochrony i opieki nad zabytkami, podjcie prac nad kompleksowym systemem edukacji na rzecz dziedzictwa, poszukiwanie ograniczenia instrumentw uznaniowoci wzmacniajcych konserwatorw efekty poprzez dziaalnoci nao enie na su by nich konserwatorskiej, odpowiedzialnoci za postpowanie niezgodne z prawem, intensyfikacja ochrony i upowszechnianie dziedzictwa kulturowego, w tym szczeglnie kompleksowa poprawa stanu zabytkw nieruchomych.
4.2. Zgodno Programu i powiatowego
dokumentami
szczebla
wojewdzkiego
4.2.1. Strategia Rozwoju Wojewdztwa Mazowieckiego do 2020 roku Strategia Rozwoju Wojewdztwa Mazowieckiego do 2020 r. zostaa przyjta uchwa Sejmiku Wojewdztwa Mazowieckiego nr 78/06 z dnia 29 maja 2006 roku. Wizja rozwoju Mazowsza zostaa zdefiniowana jako Mazowsze konkurencyjnym regionem w ukadzie europejskim i globalnym. Do czynnikw w istotny sposb wpywajcych na wizerunek regionu i standard jakoci ycia jego mieszkacw zaliczono instytucje kultury i zasoby dziedzictwa kulturowego. Wskazano, i Mazowsze spenia w tej dziedzinie rol szczegln, z uwagi na znaczenie Warszawy, jako centrum kulturalnego o znaczeniu narodowym z wieloci wyspecjalizowanych instytucji kultury i rozrywki. Wa niejsze instytucje teatralne i muzyczne dziaaj ponadto w Pocku i Radomiu. Pod wzgldem liczby zarejestrowanych zabytkw Mazowsze zajmuje czwarte miejsce w Polsce. Na Mazowszu znajduje si okoo 130 historycznych miast, a tak e cenne krajobrazy historyczne. Cenn spucizn stanowi liczne zabytki sakralne, zespoy dworskie i paacowo-parkowe, zabytkowe cmentarze i miejsca bitew wyzwoleczych z ro nych okresw historycznych.
Za nadrzdny cel rozwoju Mazowsza przyjto wzrost konkurencyjnoci gospodarki i rwnowa enie rozwoju spoeczno-gospodarczego w regionie jako podstaw poprawy jakoci ycia mieszkacw. Realizacja celu nadrzdnego bdzie mo liwa poprzez ycia mieszkacw nastpujce trzy cele strategiczne: 1. Budowa spoeczestwa informacyjnego i poprawa jakoci wojewdztwa. 2. Zwikszanie konkurencyjnoci regionu w ukadzie midzynarodowym. 3. Poprawa spjnoci spoecznej, gospodarczej i przestrzennej regionu w warunkach zrwnowa onego rozwoju. Osignicie celw strategicznych rozwoju Mazowsza bdzie mo liwe poprzez realizacj piciu celw porednich, wyznaczajcych jednoczenie kierunki dziaa w poszczeglnych obszarach: 1. Rozwj kapitau spoecznego. 2. Wzrost innowacyjnoci i konkurencyjnoci gospodarki regionu. 3. Stymulowanie rozwoju funkcji metropolitalnych Warszawy. 4. Aktywizacja i modernizacja obszarw pozametropolitalnych. 5. Rozwj spoeczestwa obywatelskiego oraz ksztatowanie wizerunku regionu. W ramach celu poredniego 5.3. Promocja i zwikszanie atrakcyjnoci turystycznej i rekreacyjnej regionu w oparciu o walory rodowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego celem dziaa promocyjnych jest budowanie trwaego i stabilnego wizerunku Mazowsza, jako obszaru o du ym potencjale rozwojowym, ktrego dynamiczny rozwj oparty jest na wysokich walorach kulturowych, przyrodniczych oraz krajobrazowych. Planowane do podjcia s m.in. nastpujce dziaania: wzmocnienie dotychczasowych kierunkw dziaa samorzdu, propagujcych zasoby dziedzictwa kulturowego oraz rozwj kultury w regionie; rewitalizacja zespow zabytkowych i wykorzystanie ich do rozwoju funkcji turystycznych; wsparcie tworzenia lokalnych parkw kulturowo-historycznych wok istniejcych zabytkw architektury umo liwiajcych rozwj funkcji turystycznych; rozwj sieci szlakw turystycznych w obrbie wojewdztwa mazowieckiego, w tym sieci drg o znaczeniu turystycznym, szlakw i cie ek rowerowych oraz wczenie ich do sieci w ssiednich wojewdztwach; rozwijanie zintegrowanego systemu promocji i informacji turystycznej.
Wojewdztwo Mazowieckie bdzie umacniao swoj przewag konkurencyjn wzgldem polskich regionw oraz skutecznie konkurowao z regionami europejskimi. Umo liwi to m.in. wykorzystanie r norodnoci kulturowej, walorw zabytkowych i dziedzictwa kulturowego, bogactwa przyrodniczo-krajobrazowego oraz atrakcji turystycznorekreacyjnych.
4.2.2. Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa Mazowieckiego 2007-2013 Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa Mazowieckiego 2007-2013 (RPO WM) zosta przyjty uchwa Zarzdu Wojewdztwa Mazowieckiego 2283/89/97 z dnia 6 listopada 2007 r. RPO Wojewdztwa Mazowieckiego jest odzwierciedleniem polityki rozwoju
prowadzonej przez Samorzd Wojewdztwa Mazowieckiego, ktrej podstaw stanowi Strategia Rozwoju Wojewdztwa Mazowieckiego do roku 2020. Realizacja RPO WM przyczyni si do zwikszenia konkurencyjnoci regionu i zwikszenia spjnoci spoecznej, gospodarczej i przestrzennej Wojewdztwa Mazowieckiego. Celem gwnym RPO WM jest poprawa konkurencyjnoci regionu i zwikszanie spjnoci spoecznej, gospodarczej i przestrzennej wojewdztwa. Cel gwny odpowiada na przesanie zawarte w Strategii. Cel gwny RPO WM bdzie realizowany poprzez cele szczegowe: 1. Rozwj gospodarki regionu, w tym gospodarki opartej na wiedzy poprzez przedsiwzicia przewidziane do wsparcia w ramach Priorytetw: I. Tworzenie warunkw dla rozwoju potencjau innowacyjnego i przedsibiorczoci na Mazowszu oraz II. Przyspieszenie e-Rozwoju Mazowsza. 2. Poprawa i uzupenienie istniejcej infrastruktury technicznej poprzez nastpujce priorytety: III. Regionalny system transportowy oraz IV. rodowisko, zapobieganie zagro eniom i energetyka. 3. Aktywizacja miast oraz obszarw atrakcyjnych turystycznie w ramach priorytetw V. Wzmacnianie roli miast w rozwoju regionu oraz VI. Wykorzystanie walorw naturalnych i kulturowych dla rozwoju turystyki i rekreacji. 4. Poprawa infrastruktury spoecznej warunkujcej rozwj kapitau ludzkiego w regionie w ramach priorytetu VII. Tworzenie i poprawa warunkw dla rozwoju kapitau ludzkiego.
W ramach priorytetu VI. Wykorzystanie walorw naturalnych i kulturowych dla rozwoju turystyki i rekreacji celem gwnym jest wzrost znaczenia turystyki jako czynnika stymulujcego rozwj spoeczno-gospodarczy regionu. Jako cele szczegowe uznano promocj i zwikszanie atrakcyjnoci turystycznej regionu oraz popraw oferty kulturalnej i wzrost dostpnoci do kultury. W ramach priorytetu VI. Wykorzystanie walorw naturalnych i kulturowych dla rozwoju turystyki i rekreacji mo liwa bdzie realizacja przedsiwzi majcych na celu wykorzystanie walorw naturalnych i kulturowych dla wzrostu atrakcyjnoci regionu poprzez rozwj sektora turystyki i kultury w miastach i na obszarach wiejskich. Wspierane bd dziaania z zakresu ochrony i odnowy obiektw i zespow zabytkowych lub historycznych su ce poszerzeniu oferty turystycznej lub kulturalnej, w tym dotyczce renowacji, zabezpieczeniu przed zniszczeniem i kradzie , adaptacji do nowych funkcji turystycznych lub kulturowych m.in. zespow paacowo-parkowych, zespow fortyfikacyjnych, budowli i zespow obronnych, obiektw sakralnych parkw zabytkowych oraz obiektw poprzemysowych. Wspierany bdzie rozwj infrastruktury dla dziaalnoci w obszarze kultury m. in. poprzez budow, rozbudow lub modernizacj budynkw i obiektw instytucji kultury, w tym muzew, teatrw, bibliotek oraz domw kultury. Mo liwa bdzie digitalizacja zasobw dziedzictwa kulturowego oraz rozwj spoeczestwa informacyjnego w obszarze kultury. Ponadto wsparcie zostanie skierowane na rozwj infrastruktury turystycznej, sportowej i rekreacyjnej, w tym infrastruktury rowerowej.
4.2.3. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa Mazowieckiego Plan Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa Mazowieckiego zosta
przyjty uchwa Nr 65/2004 Sejmiku Wojewdztwa Mazowieckiego z dnia 7 czerwca 2004 roku. Jest to drugi obok, Strategii rozwoju wojewdztwa mazowieckiego, podstawowy dokument wyznaczajcy cele i kierunki zagospodarowania przestrzennego. Gwnym celem Planu jest okrelenie polityki przestrzennej dla Mazowsza, polegajcej na ustaleniu zasad organizacji struktury przestrzennej wojewdztwa w zakresie: podstawowych elementw sieci osadniczej, rozmieszczenia infrastruktury technicznej i spoecznej,
wymaga dotyczcych ochrony rodowiska przyrodniczego i kulturowego. Mazowsze nie stanowio i nie stanowi obszaru jednolitego kulturowo. W Planie wskazano, i w obszarze obecnego wojewdztwa mazowieckiego znalazy si tereny pnocnej Maopolski region Radomia, stanowicy fragment dzielnicy sandomierskiej, tzw. Zapilcze. Wrd miast o szczeglnym znaczeniu dla kultury narodowej wymieniono m.in. Radom. Znaczna cz wojewdztwa mazowieckiego posiada rozpoznanie w zakresie dziedzictwa archeologicznego. W powiecie radomskim na mapie walorw kulturowych wskazano na koncentracj stanowisk archeologicznych (okolice Radomia). Nie okrelono granic strefy. Wrd dbr kultury materialnej na obszarze wojewdztwa mazowieckiego ok. 5.000 jest objtych ochron. Podkrelono, i szczeglnej opieki wymaga architektura drewniana. Wa n kwesti pozostaje ochrona drewnianego budownictwa sakralnego wraz z otaczajcym je krajobrazem. Na obszarze wojewdztwa wystpuj tak e cenne zespoy dworsko-paacowo-parkowe, ktre s obrazem historycznej struktury spoecznej. Celem polityki przestrzennej w zakresie ochrony i wykorzystania wartoci kulturowych jest ksztatowanie to samoci kulturowej Mazowsza. Polityka ta ma by adresowana do rejonw miast i miejscowoci charakteryzujcych si najcenniejszymi ukadami urbanistycznymi, wartociami krajobrazowymi, tradycj historyczn i zabytkowymi obiektami architektonicznymi. Ustalono m.in. predestynowane miejsca do objcia ochron. Wrd nich m.in. ochrony zespow budownictwa drewnianego na terenach miejskich i wiejskich. W wykazie wartociowych ukadw ruralistycznych oraz w wykazie wartociowych ukadw urbanistycznych proponowanych do objcia ochron prawn nie znalazy si miejscowoci z terenu Gminy Jastrzbia. Gmina Jastrzbia nie znajduje w i ecko-starachowicki, opoczysko-konecko-przysuski). W sferze wiadectw kultury niematerialnej polityka przestrzenna bdzie realizowana przez propagowanie wiedzy o regionie i maych ojczyznach, pielgnowanie odrbnoci kulturowej i wspieranie twrczoci ludowej, promowanie walorw regionu oraz regionalnego folkloru poprzez r ne formy organizacji imprez folklorystyczno-kulturowych oraz informacje w mediach i wydawnictwach docierajcych do szerokiej rzeszy odbiorcw, edukacja w zakresie historii regionu i jego to samoci kulturowej oraz wykorzystanie nowoczesnych technologii do zwikszania mo liwoci edukacyjnych zapoznania si z dorobkiem kultury regionalnej i spucizny kulturowej. adnym z wyr nionych regionw etnograficznych (kurpiowski, owicki, sannicki, podlaski, kozienicki,
4.2.4. Wojewdzki Program Opieki nad Zabytkami na lata 2006-2009 Wojewdzki Program Opieki nad Zabytkami na lata 2006-2009 zosta przyjty uchwa Nr 226/05 Sejmiku Wojewdztwa Mazowieckiego z dnia 19 grudnia 2005 r. W Wojewdzkim Programie Opieki nad Zabytkami na lata 2006-2009 cel strategiczny zosta okrelony jako utrwalenie dziedzictwa kulturowego regionu w celu budowania to samoci regionalnej oraz promocji turystycznej Mazowsza w kraju i za granic w poczeniu z aktywizacj obywatelsk i zawodow spoecznoci lokalnych oraz kreowanie turystycznych pasm przyrodniczo-kulturowych. Wyznaczono nastpujce cele operacyjne do realizacji: 1. Zachowanie materialnej i niematerialnej spucizny historycznej regionu. 2. Ochrona i ksztatowanie krajobrazu kulturowego wsi i miast historycznych. 3. Utrwalanie zasobw dziedzictwa kulturowego w wiadomoci mieszkacw. 4. Promocja technologii. 5. Zwikszenie dostpnoci obiektw zabytkowych poprzez ich wykorzystanie dla funkcji turystycznych, kulturalnych i edukacyjnych. W Wojewdzkim Programie Opieki nad Zabytkami na lata 2006-2009 oparto si na tradycyjnych, pasmowych szlakach rzecznych (Wisy, Bugu, Narwi, Liwca i Pilicy) oraz na trasie Kolei Warszawsko-Wiedeskiej i kolejki WKD (miasta ogrody, osady poprzemysowe). Wpisano te wa ne obszary etnograficzne, osadnictwa drobnoszlacheckiego oraz cenne zespoy zabytkowe, urbanistyczne i krajobrazowe, ze szczeglnym uwzgldnieniem byych miast wojewdzkich. W Wojewdzkim Programie Opieki nad Zabytkami na lata 2006-2009 wyznaczono do realizacji m.in. nastpujce zadania dla obszaru caego wojewdztwa: 1. Opracowanie przy wsppracy samorzdw gminnych i powiatowych oraz administracji rzdowej szczebla wojewdzkiego penej bazy danych przestrzennych o istniejcych obiektach zabytkowych koniecznej przy realizacji planw i programw w celu zintegrowania w Systemie Informacji Przestrzennej. 2. 3. Wspomaganie i promowanie prac naukowych dotyczcych inwentaryzacji i weryfikacji obiektw zabytkowych na terenach wojewdztwa mazowieckiego Wspieranie inicjatyw tworzenia bazy obsugi turystyki w obszarach cennego krajobrazu przyrodniczego i kulturowego. walorw kulturowych Mazowsza z wykorzystaniem nowoczesnych
4. 5. 6. 7. 8.
Uruchomienie i wdra anie dziaa zmierzajcych do uznania za pomnik historii obiektw bd zespow zabytkowych krystalizujcych regionalny krajobraz kulturowy. Wsparcie renowacji i rewitalizacji obiektw zabytkowych. Utrzymanie i opieka nad zabytkami pozostajcymi w zasobach wojewdztwa. Popularyzacja i promocja na stronach www obiektw zabytkowych. Ustanowienie Nagrody Marszaka za wybitne osignicia w dziedzinie ochrony i opieki nad zabytkami w kategoriach: architektura wiecka, architektura sakralna, historyczne przestrzenie publiczne. udanych rewaloryzacji i adaptacji
9.
Szkolenia
zakresie
upowszechniania
standardw
prac
konserwatorskich,
restauratorskich i zabezpieczajcych, ratowniczych i interwencyjnych przy obiektach zabytkowych. 10. Konkursy dla uczniw dotyczce opieki nad zabytkami. 11. Wsparcie samorzdw lokalnych w dziaaniach dot. rewitalizacji zespow urbanistycznych i ruralistycznych, w tym Radomia, Ciechanowa. 12. Organizacja Konkursu dla uczniw np. szk artystycznych pt. Symbole Mazowsza. 13. Wydanie przewodnika opracowanego przez spoecznoci lokalne np. stowarzyszenia, organizacje pozarzdowe, uczniw pt. Mae Ojczyzny Mazowsza. 14. Wspieranie projektw edukacyjnych realizowanych przez organizacje pozarzdowe. 15. Organizacja konkursu dla organizacji pozarzdowych na dziaania zwizane z poznawaniem historii regionu. 16. Organizacja konkursu na najlepszy program edukacyjny o historii regionu. 17. Opracowanie informacji dotyczcych dziedzictwa kulturowego regionu w ramach SIP. 18. Wydawanie informatorw i folderw promujcych Ziemi Mazowieck w ukadzie pasm przyrodniczo-kulturowych, ze szczeglnym uwzgldnieniem symbolicznej historii Warszawy. 19. Opracowanie przewodnika w formie elektronicznej zawierajce informacje o zabytkach i historii regionu (w jzyku polskim i angielskim). 20. Organizacja i promocja cyklicznych imprez folklorystycznych. 21. Publikowanie na stronie internetowej terminarza imprez folklorystycznych w wojewdztwie. 22. Cykliczne wkadki do periodykw dot. imprez folklorystycznych regionu. 23. Organizacja szkole i warsztatw dla osb rozpoczynajcych dziaalno gospodarcz w obiektach zabytkowych.
W dniu 22 grudnia 2009 roku odbyo si 310 posiedzenie Zarzdu Wojewdztwa Mazowieckiego, gdzie przedstawiono informacj w sprawie opracowania projektu Wojewdzkiego Programu Opieki nad Zabytkami na lata 2010-2013.
4.2.5. Strategia Rozwoju Turystyki dla Wojewdztwa Mazowieckiego na lata 2007-2013 Strategia Rozwoju Turystyki dla Wojewdztwa Mazowieckiego na lata 2007-2013 zostaa opracowana przez Polsk Agencj Rozwoju Turystyki S.A. na zlecenie Mazowieckiej Regionalnej Organizacji Turystycznej, ktra na ten cel pozyskaa dofinansowanie z Departamentu Turystyki Ministerstwa Gospodarki i Pracy (obecnie Ministerstwo Sportu i Turystyki). Autorzy Strategii Rozwoju Turystyki dla Wojewdztwa Mazowieckiego na lata 20072013 podkrelaj, i w ka dym z powiatw wojewdztwa mazowieckiego znale mo na obiekty i zbiory, ktre powinny zainteresowa turyst i wraz z bogat przyrod, sprzyjajcym odpoczynkowi klimatem i kuchni tworz znakomite warunki do du szego pobytu. Przy przegldzie wa niejszych walorw kulturowych obejmowa powiaty pogrupowane geograficznie nie wskazano na obszarze Gminy Jastrzbia produktw turystycznych.
4.2.6. Strategia Zrwnowa onego Rozwoju Powiatu Radomskiego do 2020 roku Strategia Zrwnowa onego Rozwoju Powiatu Radomskiego do 2020 roku zostaa przyjta uchwa Nr 192/XIX/2008 Rady Powiatu w Radomiu z dnia 19 maja 2008 roku. W Powiecie Radomskim na uwag zasuguj zabytkowe kocioy, dwory, paace, parki oraz szlaki turystyczne. Podkrelono wystpowanie znakomitych terenw rekreacyjnych i rezerwatw przyrody w obrbie Puszczy Kozienickiej nad rzek Radomk w Jedlni Letnisko, Pionkach i Jastrzbi oraz w dolinie I anki. Przycign turystw mog tak e krajobrazy lasw i eckich oraz torfowisk o specyficznym mikroklimacie i unikalnych gatunkach rolin. Obszary ze znaczn iloci ciekw i oczek wodnych wraz z towarzyszcymi im rozlegymi poaciami k i obszarw zadrzewionych sprzyjaj wypoczynkowi i rekreacji. Do silnych stron powiatu radomskiego (czynnikw stymulujcych i wspierajcych jego dalszy rozwj spoeczno-gospodarczy) w sferze spoecznej w odniesieniu do kultury, sportu
i rekreacji zaliczono znaczne walory zabytkowe Powiatu, liczne miejsca pamici narodowej i obiekty wpisane do rejestru zabytkw, a tak e liczne imprezy kulturalne, kojarzone gwnie z Powiatem Radomskim. Jednoczenie jako sabe strony powiatu radomskiego wskazano: sabo rozwinity system informacji turystycznej, sabo rozwinit baz noclegow, brak dostatecznej iloci cie ek rowerowych i urzdzonych szlakw turystycznych. Misja Powiatu Radomskiego zostaa zdefiniowana nastpujco: Powiat Radomski to obszar zrwnowa onego rozwoju, zapewniajcy sta popraw jakoci ycia mieszkacw, chronicy zasoby rodowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego, wspierajcy dalszy rozwj funkcji osadniczej, gospodarczej i turystyczno-rekreacyjnej. W celu realizacji misji wyznaczono 2 cele strategiczne: 1. Wzrost konkurencyjnoci gospodarki, zatrudnienia i przedsibiorczoci mieszkacw. 2. Rozwj usug spoecznych oraz tworzenie spoeczestwa obywatelskiego i informacyjnego. W ramach celu strategicznego 1 wyznaczono cel operacyjny 1.4. Rozwj infrastruktury turystycznej, w ktrym proponowane kierunki dziaa realizacyjnych s nastpujce: rozwj publicznej infrastruktury turystycznej - cie ki rowerowe, szlaki turystyczne, sztuczne zbiorniki wodne, punkty informacji turystycznej, itp. rewitalizacja obiektw i zespow zabytkowych oraz lokalnych pomnikw historii, wspieranie rozwoju bazy noclegowej, gastronomicznej, sportowej i rekreacyjnej, wspieranie rozwoju agroturystyki. W Wieloletnim Planie Inwestycyjnym i Prognozie Bud etu na lata 2008-2015, bdcego czci Strategii nie zaplanowano inwestycji z dziedziny ochrony dziedzictwa kulturowego.
5. Uwarunkowania wewntrzne ochrony dziedzictwa kulturowego

5.1. Analiza dokumentw programowych Gminy Jastrzbia
W ramach analizy dokumentw programowych Gminy Jastrzbia przegldowi poddano zapisy Planu rozwoju lokalnego Gminy Jastrzbia, Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego Gminy Jastrzbia oraz Program ochrony rodowiska dla Gminy Jastrzbia.
5.1.1. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Jastrzbia Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Jastrzbia zosta przyjty uchwa nr 91/2004 Rady Gminy w Jastrzbi w dniu 21 wrzenia 2004 r. Zosta opracowany na lata 2004-2013. W Planie wskazano, i na terenie Gminy Jastrzbia zachoway si ruiny dworku
w Bartodziejach. Dwr uleg spaleniu w 2003 r., a dwie oficyny ulegy du ym zmianom. Podkrelono du y wkad Gminy Jastrzbia w funkcjonowanie Muzeum Wsi Radomskiej. Wskazano tak e, i wiejska zabudowa drewniana jest unikatem. Obecnie forma architektoniczna zbli ona jest do stylu miejskiego tradycyjnie: 1,5 kondygnacji z dachem dwuspadowym o kcie nachylenia 45 . W Planie uwzgldniono wykaz obiektw zabytkowych znajdujcych si na terenie Gminy Jastrzbia. Wrd nich wymieniono nastpujce: a) Bartodzieje: paac murowany z XVIII wieku z dwiema oficynami, kapliczka przydro na XIX w, krajobrazowy park dworski, szkoa murowana z 1947 r. b) Dbrowa Kozowska: krzy z 1934 r., powicony stolarzom, c) Gory: d) Jastrzbia: koci, plebania 1894 r. kapliczka kocielna XIX w. dzwonnica drewniana 1947 r. kapliczka przydro na kubaturowa, krzy murowany 1914 r. kapliczka drewniana 1910 r. tartak, e) Kozw: myn murowany,
zabytkowy db f) Mkosy Nowe: g) Mkosy Stare: kapliczka przydro na murowana 1935 r. krzy drewniany 1930 r. krzy drewniany 1896 r. kapliczka murowana 1950 r. h) Wola Goryska: i) Owadw: kapliczka 1940 r. myn
W Planie wskazano tak e zamierzone dziaania w celu poprawy stanu rodowiska kulturowego. Maj one na celu ochron obiektw wpisanych do rejestru zabytkw, a tak e obiektw umieszczonych w ewidencji dbr kultury, przez ich zachowanie i utrzymanie we waciwym stanie technicznym. Wszelkie prace przy obiektach i na terenach wpisanych do rejestru zabytkw i do ewidencji dbr kultury oraz w ich bezporednim otoczeniu mog by prowadzone za zezwoleniem wojewdzkiego konserwatora zabytkw.
5.1.2. Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego Gminy Jastrzbia Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego Gminy Jastrzbia zostao opracowane w 2000 r. Pod wzgldem krajobrazowym za najbardziej interesujc stref uznano odcinek doliny rzeki Radomki. W Studium wymieniono nastpujce obiekty i obszary chronione: a) Bartodzieje: b) Gory: zesp paacowo-parkowy koci, plebania 1894 r. kapliczka kocielna XIX w. kapliczka murowana I po. XX w. c) Jastrzbia: dzwonnica drewniana 1947 r. kapliczka przydro na kubaturowa, krzy murowany 1914 r. kapliczka drewniana 1910 r. krzy drewniany XX w. koci drewniany 1934 r. d) Kozw: e) Lesiw f) Mkosy Nowe: myn murowany krzy murowany I po. XX w. kapliczka przydro na murowana 1935 r.
g) Mkosy Stare:
krzy drewniany 1930 r. krzy drewniany 1896 r. kapliczka murowana 1950 r.
h) Olszowa i) j) Owadw Wola Goryska:
krzy metalowy 1900 r. tartak wodny z 1930 r. myn elektryczny z 1920 r. kapliczka 1940 r. krzy murowany XX w.
W odniesieniu do rodowiska kulturowego w Studium podkrelono obowizek wadz pastwowych, samorzdowych oraz spoeczestwa w ochronie obiektw wpisanych do rejestru zabytkw przez ich zachowanie i utrzymanie w odpowiednim stanie technicznym z jednoczesnym udokumentowaniem i waciwym kultury. Wszelkie prace budowlane dotyczce obiektw wpisanych do rejestru zabytkw oraz w ich otoczeniu mog by prowadzone po uzgodnieniu z oddziaem Wojewdzkiego Urzdu Ochrony Zabytkw w Warszawie Delegatura w Radomiu. Wprowadzono zakaz lokalizacji inwestycji uci liwych lub pogarszajcych stan rodowiska przyrodniczego w ssiedztwie obiektw zabytkowych, a tak e zakaz lokalizacji obiektw zasaniajcych widok na zabytek lub te wprowadzajcych dysharmoni lub zakcenia w kompozycji elementw zabytkowych. W Studium uznano za celow kontynuacj poszukiwa mo liwoci nawizania do tradycji regionalnych we wspczesnej zabudowie mieszkalnej, gospodarczej i w ich otoczeniu. Ponadto wskazano na konieczno poszukiwa indywidualnych, poniewa zatraca si odrbno architektury wiadczca o to samoci Gminy. eksponowaniem wartoci dziedzictwa kulturowego. Ponadto postanowiono o ochronie obiektw wpisanych do ewidencji dbr
5.1.3. Program Ochrony rodowiska dla Gminy Jastrzbia Program Ochrony rodowiska dla Gminy Jastrzbia zosta przyjty w dniu 23 lutego 2006 r. uchwa nr 150/2006 Rady Gminy w Jastrzbi w sprawie przyjcia Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Jastrzbia. W Programie wskazano, i na terenie gminy w Bartodziejach znajduje si park
dworski z przeomu XVIII i XIX wieku o powierzchni 3,11 ha. Zao ony on zosta na stoku
skarpy doliny Radomki. W skad drzewostanu wchodziy nastpujce gatunki: db bezszypkowy, brzoza brodawkowata, klon pospolity, jawor, klon jesionolistny, wiz grski, olsza czarna, modrzew europejski i polski, grab pospolity, tulipanowiec amerykaski, iglicznia trjcierniowa, lipa szerokolistna, choina kanadyjska, jesion wzniosy. Wrd drzew 7 to drzewa objte ochron prawn, a 3 nastpujce kwalifikuj si do objcia ochron. Pomimo ochrony prawnej obiekt ten nadal ulega dewastacji. Jako jeden z celw realizacji Programu (za polityk ekologiczn pastwa) w zakresie r norodnoci biologicznej i krajobrazowej uznano powstrzymanie procesu degradacji zabytkw kultury.
5.1.4. Plany rozwoju i plany odnowy miejscowoci W dalszej czci dokumentu odniesiono si do planw odnowy miejscowoci z obszaru Gminy Jastrzbia, z ktrych obiekty zostay ujte w gminnej ewidencji zabytkw. Jastrzbia Plan odnowy miejscowoci Jastrzbia zosta przyjty uchwa nr 158/2006 Rady Gminy w Jastrzbi z dnia 22 czerwca 2006 r., zmienionej uchwa nr XXXV/120/2009 Rady Gminy w Jastrzbi z dnia 5 sierpnia 2009 r. Jako jedn z mocnych stron rozwoju wsi wskazano m.in. czyste rodowisko naturalne, jednoczenie przeciwstawiajc je brakowi cie ek rowerowych i rozwoju turystyki oraz agroturystyki pomimo istnienia walorw przyrodniczych. Szans rozwoju Jastrzbi jest rozwj rzemiosa, agroturystyki i turystyki. Do gwnych priorytetw mieszkacw miejscowoci zaliczono m.in. budow cie ek rowerowych, modernizacj centrum wsi oraz budow hotelu. Bartodzieje Plan odnowy miejscowoci Bartodzieje na lata 2008-2015 zosta przyjty uchwa nr XIX/67/2008 Rady Gminy w Jastrzbi z dnia 20 marca 2008 r. Jako jedn z silnych stron rozwoju wsi wskazano m.in. bogate zasoby przyrodnicze i wypoczynkowe oraz zasoby dziedzictwa kulturowego oraz wiejskiego, jednoczenie do
czynnikw ograniczajcych rozwj zaliczajc degradacj najwikszego waloru kulturowego i historycznego wsi. W Priorytecie 3: Rozwj turystyki i wypoczynku oparty o zasoby przyrodnicze i dziedzictwo kulturowe wsi Bartodzieje wyznaczono do realizacji nastpujce zadania: wytyczenie i oznaczenie cie ek rowerowych, a tak e budow tablic informacyjnych z mapk o szlakach turystycznych. Zaplanowano tak e podjcie dziaa, majcych na celu inwentaryzacj i standaryzacj kwater turystycznych. Gory Plan rozwoju miejscowoci Gory na lata 2008-2013 zosta przyjty uchwa nr XX/71/2008 Rady Gminy w Jastrzbi z dnia 25 kwietnia 2008 r. Do zasobw kulturowych i przyrodniczych miejscowoci Gory zaliczono zabytkowy koci parafialny p.w. Wniebowzicia Najwitszej Maryi Panny z 1840 r., a tak e plebani z 1894 r. i dzwonnic kocieln z XIX w. Zasoby kulturowe wsi zostay ocenione jako czynnik sprzyjajcy rozwojowi wsi. Do zada w zakresie modernizacji obiektw dziedzictwa kulturowego zaliczono wykonanie niezbdnych prac konserwatorskich w kociele i dzwonnicy, a tak e odnow zabytkowych kapliczek (lata 2009-2010). Mkosy Stare Plan odnowy miejscowoci Mkosy Stare na lata 2008-2015 zosta przyjty uchwa nr XX/72/2008 Rady Gminy w Jastrzbi z dnia 25 kwietnia 2008 r., zmienionej uchwa nr XXXIII/115/2009 Rady Gminy w Jastrzbi z dnia 5 czerwca 2009 r. Na terenie wsi znajduj si krzy e i kapliczki przydro ne. Kultywowane s tradycje religijne i odpusty. Jako jedno z wa niejszych miejsc na terenie wsi uznano koci filialny. Do sabych stron rozwoju wsi zaliczono brak rozwoju turystyki oraz agroturystyki pomimo istnienia walorw przyrodniczych. Jednym z gwnych priorytetw rozwoju wsi jest rozwj turystyki (agroturystyki).
5.2. Charakterystyka zasobw oraz analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy
5.2.1. Zarys historii obszaru gminy i krajobrazu kulturowego Nieznana jest etymologia nazwy wsi. Pierwsza wzmianka o Jastrzbi pochodzi z 1191r., kiedy to Kazimierz Sprawiedliwy nakaza zapat dziesiciny na rzecz kolegiaty sandomierskiej przez Jastrzbi i Mkosy. W 1470 r. Jan Dugosz w Ksidze Uposa e zapisa, e Jastrzbia bya wsi krlewsk, nie posiadaa karczmy ani folwarku oraz nale aa do parafii w Radomiu. W 1554 r. wie miaa wodarza, we wsi mieszkao 3 zagrodnikw i 5 bartnikw. Wodarz by we wsi naczelnikiem i peni obowizki sdowe oraz administracyjne. Przeprowadzona w 1564 r. lustracja stwierdzia, i we wsi zamieszkiwao 13 kmieci na 7 anach. Lustracja wymienia tak e k pod Goryniem. Wwczas wie graniczya z Goryniem, Bartodziejami, Owadowem i Wol Owadowsk. Lustracja z 1602 r. wymienia ju 16 kmieci na 7 anach. Wa niejsze zmiany pokazane zostay przez lustracj z 1660 r. Na 4 anach pracowao wwczas 4 kmieci. W trakcie najazdu szwedzkiego wie zostaa zupenie zniszczona. Kolejne Inwentarze Ekonomji J.K. Moci Kozienickiej wykazyway wzrost liczebnoci ludnoci i jej obowizkw paszczynianych. Od 1830 r. gromada wsi Jastrzbi zacza wnosi o zamian obowizkw paszczynianych w naturze na czynsz w gotowinie. W marcu 1833 r. zawarty zosta kontrakt pomidzy Komisj Wojewdzk Sandomiersk a delegatami wsi. Umowa bya odnawiana co 6 lat i przetrwaa do 1864 r. Ukaz z 1847 r. nie pokaza adnych znaczcych zmian w obszarze wsi. W 1864 r. Jastrzbia zostaa uwaszczona. Mieszkacy Jastrzbi brali udzia w postaniu styczniowym (1863 r.) W samej Jastrzbi nie byo potyczek, byy jedynie przemarsze wojsk, natomiast bitwy toczyy si kilkanacie kilometrw od wsi. Wa niejszym wydarzeniem w elementarnej rzdowej. Pierwsza wojna wiatowa zapisaa si tu potyczk w padzierniku 1914r. przemarszami wojsk i znaczn liczb pobranych rekrutw. W czasie wolny polsko-rosyjskiej yciu Jastrzbi byo zao enie w 1867 r. szkoy
w 1920 r. wie skadaa r ne daniny na rzecz armii polskiej, a mieszkacy brali czynny udzia w walkach. W Polsce midzywojennej powstao szereg inicjatyw, ktre doprowadziy do zao enia kolejno: biblioteki skadkowej, spdzielni spo ywcw, kka rolniczego, stra y ogniowej, parafii i koa modzie y. W 1935 r. nauczyciela Kazimierz Mrz napisa monografi wsi3. Podczas II wojny wiatowej wie zostaa wysiedlona i zamieniona w poligon. Dziaay tu Bataliony Chopskie, do ktrych nale a m. in. Bolesaw Machnio pniejszy pose Ziemi Radomskiej4. W odr nieniu od Jastrzbi wikszo historycznych osad bya wasnoci prywatn. Z kilku dworw, ktre niegdy stanowiy siedzib miejscowej szlachty, do dzi przetrwa zaledwie jeden - w Bartodziejach. To klasyczny dwr wzniesiony zapewne na przeomie XVIII i XIX wieku, rozbudowany w poowie XIX w. wraz z kompleksem budynkw folwarcznych i parkiem o unikalnym drzewostanie. Niestety obiekt pozostajc wasnoci prywatn, od lat ulega dewastacji, cho mgby by jedn z gwnych atrakcji turystycznych gminy.
5.2.2. Zabytki nieruchome Zgodnie z ustaw z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami zabytki nieruchome stanowi w szczeglnoci: 1. krajobrazy kulturowe, 2. ukady urbanistyczne, ruralistyczne i zespoy budowlane, 3. dziea architektury i budownictwa, 4. dziea budownictwa obronnego, 5. obiekty techniki, w szczeglnoci kopalnie, huty, elektrownie i inne zakady przemysowe, 6. cmentarze, 7. parki, ogrody i inne formy zaprojektowanej zieleni, 8. miejsca upamitniajce wydarzenia historyczne bd dziaalno wybitnych osobistoci lub instytucji.
3 4
Na podstawie Mrz K. Jastrzbia wie powiatu radomskiego, Warszawa, 1935 rdo: www.jastrzebia.pl
Jednostki osadnicze na terenie gminy posiadaj typowy sposb zabudowy tzw. ulicwek wzdu drg granicznych. W coraz mniejszym stopniu na terenie Gminy Jastrzbia wystpuje tradycyjna wiejska zabudowa drewniana o charakterystycznych formach, funkcjach i detalu architektonicznym (szczeglnie charakterystyczne s bardzo ozdobne tzw. nadokienniki). Gmina Jastrzbia ma du y wkad w dokumentowanie wartoci kulturowych regionu. W Muzeum Wsi Radomskiej zrekonstruowano z budynkw pochodzcych z terenu Gminy z przeomu XIX i XX w. reprezentacyjn zagrod charakterystyczn dla Ziemi Radomskiej, na ktr skadaj si: budynek mieszkalny z Jastrzbi (1873 r.), stodoa z Mkosw Nowych (II po. XIX w.), obora z Dbrowy Jastrzbskiej (ok. 1920 r.), olejarnia z Mkosw Starych (ok. 1924 r.). uraw (orygina).
Na obszarze Gminy Jastrzbia znajduj si zabytki nieruchome objte ochron. W miejscowoci Jastrzbia na uwag zasuguje kapliczka przydro na (kubaturowa) pw. w. Jana Nepomucena, a tak e drewniana dzwonnica kocielna. Ponadto na cmentarzu w Wojciechowie znajduje si mogia onierza z 1939 r. W Bartodziejach w zabudowie wyr niaj si nastpujce obiekty: kompleks dworski (dwr, 2 oficyny i obiekty folwarku w stanie ruiny), park dworski, figury i krzy e przydro ne. W Goryniu na uwag zasuguje koci parafialny p.w. Wniebowzicia Najwitszej Maryi Panny z 1840 r., plebania z 1894 r. i kapliczki przydro ne, a tak e architektura drewniana. Ponadto na cmentarzu znajduje si mogia zbiorowa jecw wojennych z 1944 r. Na terenie wsi Mkosy Stare znajduj si krzy e i kapliczki przydro ne. Znajduj si tutaj ponadto pozostaoci architektury drewnianej. Do dzi zachoway si w jzyku potocznym tradycyjne nazwy wsi: Ga, Zadulowa. W Mkosach Nowych znajduje si kapliczka przydro na z 1935 r. W Woli Goryskiej na uwag zasuguj krzy e i kapliczki przydro ne oraz charakterystyczna dla regionu zabudowa drewniana.
5.2.3. Zabytki ruchome Zgodnie z ustaw z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami zabytki ruchome stanowi w szczeglnoci: 1. dziea sztuk plastycznych, rzemiosa artystycznego i sztuki u ytkowej, 2. kolekcje stanowice zbiory przedmiotw zgromadzonych i uporzdkowanych wedug koncepcji osb, ktre tworzyy te kolekcje, 3. numizmaty oraz pamitki historyczne, a zwaszcza militaria, sztandary, pieczcie, odznaki, medale i ordery, 4. wytwory techniki, a zwaszcza urzdzenia, rodki transportu oraz maszyny i narzdzia wiadczce o kulturze materialnej, charakterystyczne dla dawnych i nowych form gospodarki, ktre dokumentuj poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego, 5. materiay biblioteczne, o ktrych mowa w art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach, 6. instrumenty muzyczne, 7. wytwory sztuki ludowej i rkodziea oraz inne obiekty etnograficzne, 8. przedmioty upamitniajce wydarzenia historyczne bd dziaalno wybitnych osobistoci lub instytucji. Na terenie Gminy znajduj si cenne wyposa enie kocioa w Goryniu. Pozyskanie listy zabytkw ruchomych wpisanych do rejestru zabytkw zostao zaplanowane jako jedno z zada z zakresu opieki nad zabytkami w I etapie realizacji Programu.
5.2.4. Zabytki archeologiczne Zgodnie z ustaw z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami zabytki archeologiczne to w szczeglnoci: 1. pozostaoci terenowe pradziejowego i historycznego osadnictwa, 2. cmentarzyska, 3. kurhany, 4. relikty dziaalnoci gospodarczej, religijnej i artystycznej. Na terenie Gminy Jastrzbia nie wystpuj zabytki archeologiczne wpisane do rejestru zabytkw. Na terenie gminy wystpuj stanowiska archeologiczne (aneks nr 3). Ochrona zostaa ustalona w Studium uwarunkowa i zagospodarowania przestrzennego.
W Studium wskazano rejony wystpowania stanowisk archeologicznych jako sygnalizacji mo liwoci wystpowania nowych znalezisk archeologicznych w bezporednim ssiedztwie, a tak e konieczno rozpoznania archeologicznego obszaru gminy. Wskazano ponadto na konieczno informowania o sposobach postpowania w przypadku odkrycia znaleziska archeologicznego celem uchronienia go od zniszczenia i zabezpieczenia dla nauki oraz historii.
5.2.5. Zabytki w zbiorach muzealnych i innych Na terenie Gminy Jastrzbia nie funkcjonuje muzeum.
5.3. Zabytki objte prawnymi formami ochrony

Zgodnie z ustaw z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami ustawowymi formami ochrony zabytkw s: 1. wpis do rejestru zabytkw, 2. uznanie za pomnik historii, 3. utworzenie parku kulturowego, 4. ustalenie ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
5.3.1. Zabytki wpisane do rejestru zabytkw Rejestr zabytkw dla zabytkw znajdujcych si na terenie wojewdztwa mazowieckiego jest prowadzony przez Mazowieckiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw w Warszawie. Dla Gminy Jastrzbia waciwym terenowo oddziaem Wojewdzkiego Urzdu Ochrony Zabytkw jest Delegatura w Radomiu. Sposb prowadzenia rejestru oraz ewidencji zabytkw okrelono w rozporzdzeniu Ministra Kultury z dnia 14 maja 2004 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytkw, krajowej, wojewdzkiej i gminnej ewidencji zabytkw oraz krajowego wykazu zabytkw skradzionych lub wywiezionych za granic niezgodnie z prawem (Dz. U. Nr 124, poz. 1305). W rejestrze zabytkw wojewdztwa mazowieckiego znajduj si nastpujce obiekty z terenu Gminy Jastrzbia: 1. Zesp dworski (dwr i 2 oficyny) wraz z parkiem w Bartodziejach.
2. Koci parafialny w Goryniu. 3. Kapliczka przydro na p.w. w. Jana Nepomucena w Jastrzbi.
Mapa nr 1: Rozmieszczenie zabytkw wpisanych do rejestru zabytkw z terenu Gminy Jastrzbia
Bartodzieje Pierwsza wzmianka o miejscowoci Bercogei pochodzi z 1191 r. i dotyczy przyznania z niej dziesiciny kolegiacie sandomierskiej przez Kazimierza Sprawiedliwego. W 1260 r. wystpuje nazwa de Bartodzey. Niemal wspczesn form Barthodzeye poda Jan Dugosz
(1470-1480). Nazwa wsi zwizana jest z jej pierwotnym, su ebnym charakterem. Zao yli j bartnicy-bartodzieje. Lene barcie byy ich dziedziczn wasnoci, posiadali przywilej wolnego wstpu do lasu i korzystania z jego zasobw, w zamian skadali danin w miodzie, tzw. bartne do grodu kasztelaskiego w Radomiu. Pierwszymi znanym wacicielem Bartodziej by Jan Gowacz, dziedziczcy
Gowaczw oraz liczne dobra, w tym Le anice. W 1419 r. cz wsi zakupi Jan Droboth herbu Doliwa, brat starosty radomskiego Dobrogosta. Pozostaa cz Bartodziej nadal dziedziczona bya przez potomkw Gowacza, w 1485 r. wspdziedzicem wsi by Hieronim syn Sdziwoja. Mimo silnych zwizkw ze szlacht mazowiecka rozlokowan na Zapiliczu i dalej na pnoc w ziemi czerskiej Bartodzieje weszy w skad powiatu radomskiego, wwczas jednego z 9 w wojewdztwie sandomierskim. W drugiej poowie XV w. w Bartodziejach dziedziczyli Mikoaj i Jan Doliwczykowie. W 1508 r. wie nale aa do Stanisawa i Anny Bartodziejskich. Lustracja wojewdztwa sandomierskiego z lat 1564-1565 wymienia Bartodzieje (Barthodzieie), jako jedn z 10 szlacheckich wsi, wchodzcych w skad parafii Gory. Bartodzieje miay wwczas dwch wacicieli: Drobothw i Bernatw. W 1569 r. cz wsi nale aa do Jana Drobotha, a cz do Jana Bartodziejskiego herbu abd. Tym samym herbem posugiwali sie Duninowie Bartodziejscy, rodzina wadajca Bartodziejami w drugiej poowie XVII w. Po nich dziedziczyli Baranowscy herbu Ostoja. Na pocztku XVIII w. wie nale aa do Piotra Boglewskiego, herbu Jelita, waciciela Gorynia. W latach 1724 i 1726 cz dbr Bartodzieje zakupili od niego Szymanowscy. W 1738 r. wie, jako cz dbr goryskich bya posagiem Marianny Zieliskiej, ktra wysza za m za Jzefa Puaskiego. Po nim dziedziczy syn Antoni. W Bartodziejach zamieszkaa Katarzyna siostra Antoniego Puaskiego, ktra w 1761 r. polubia Jzefa Krzywickiego z Bierwiec. W 1776 r. Bartodzieje liczyy 17 domw. W 1789 r. cz majtku bya wasnoci Antoniego Puaskiego, reszta nale ca do Cichockiego, dzier awiona bya przez Tomasza Pomianowskiego. W 1792 r. cz Bartodziej zostaa kupiona przez Jzefa Krzywickiego. Majtek dziedziczyli synowie Jzefa, najpierw Ignacy, a po nim, w 1825 r. - Stanisaw. Pod koniec 1830 r. Bartodzieje naby mieszkaniec Warszawy Wawrzyniec Mikulski, ktry w 1837 r. sprzeda je Janowi Kuszewskiemu. W tym samym roku majtek po ojcu przej Ludwik Kuszewski i wada nim do 1842 r. Po licytacji w 1844 r. Bartodzieje naby Andrzej Deskur, waciciel ssiedniego Gorynia. W 1846 r. przypady Stanisawowi Deskurowi bratankowi Andrzeja. W 1861 r. wie Bartodzieje nabyli ma onkowie Karol de Huntley Gordon i Laura z Sotykw crka kasztelana Franciszka Sotyka. W 1883 r. spadkobiercy
Karola Gordona sprzedali Bartodzieje Zenonowi Jakackiemu. W 1886 r. wie staa sie wasnoci Marii Strojnowskiej, ktra w 1897 r. sprzedaa ja Bolesawowi i Marii Maleszewskim. W 1912 r. Bartodzieje odziedziczy Bolesaw Janowski, syn Idalii z Chorbkowskich, siostry Marii Maleszewskiej. Na pocztku lat 20. ubiegego wieku w posiadaniu Janowskich byo ponad 300 ha. W okresie II wojny wiatowej Janowskich wysiedlono, a dwr sta si orodkiem zarzdzanego przez Niemcw majtku Wehrmachtsgute Bartodzieje. W 1945 r. mieszkacy dworu powrcili do Bartodziej. Majtek z uwagi na wielko nie podlega reformie rolnej. Przez kolejne dziesiciolecia Janowscy gospodarowali na jego resztkach. W 1987 r. Janowscy sprzedali dwr w Bartodziejach. Obecni waciciele majtku, po kilku latach pobytu w Bartodziejach opucili Polsk i przebywaj w Szwecji 5. Zesp dworski w Bartodziejach zosta wpisany do rejestru zabytkw pod numerem 807/A na mocy decyzji z dnia 19 stycznia 1973 r. oraz pod numerem 24/A decyzj z dnia 25 kwietnia 1980. Park dworski zosta wpisany do rejestru zabytkw pod numerem 750/A decyzj z dnia 19 grudnia 1957 r. Dwr pozostawiony bez nadzoru ulega systematycznej dewastacji, podpalony w listopadzie 2003 r. jest w stanie ruiny. W parku znajduje si kilka cennych okazw przyrodniczych, jest on jednak e bardzo zaniedbany. Dawny dwr wzniesiony by na przeomie XVIII i XIX w., gruntownie przeksztacony i rozbudowany po po. XIX w. i ok. 1920-30 r., bezstylowy. Poo ony jest na skraju szkarpy rzeki Radomki, zwrcony frontem ku pnocy. By to obiekt murowany, tynkowany, parterowy z mieszkalnym poddaszem, podpiwniczony. Zosta zao ony na rzucie prostokta z dwoma skrzydami po bokach elewacji ogrodowej, midzy nimi znajdowa si taras za schodami. Od frontu znajdowa si pitrowy czterokolumnowy portyk z trjktnym szczytem (po po. XIX w.). Z bokw znajdowa si nowsze dobudwki, m.in. od wschodu pitrowa wie a (po po. XIX w.)od zachodu klatka schodowa (XX w.). Ukad wntrza by dwutraktowy z sieni na osi. W elewacji ogrodowej znajdowaa si trjosiowa facjatk nad korpusem, rozczonkowana pilastrami, okna i drzwi na taras byy zamknite pkolicie. Dach dworu by od frontu mansardowy, od tyu i nad dobudwkami dwu- i trzyspadowe. Przy schodach na taras znajdoway si kamienne wazy klasycystyczne.
Na podstawie Planu odnowy miejscowoci Bartodzieje na lata 2008-2015
Fot. 1 Niegdysiejszy widok dworu w Bartodziejach (z planszy informacyjnej Gminy)
Po obu stronach owalnego gazonu przed frontem dworu znajdoway si dwie oficyny. Byy to budowle murowane, parterowe, prostoktne. Ich elewacje byy rozczonkowane lizenami, midzy ktrymi znajdoway si arkadowe pyciny. Dachy oficyn byy pulpitowe zasonite z trzech stron attyk rozczonkowan lizenami. W oficynie wschodniej znajdoway si stajnie z belkowanymi stropami. Oficyna zachodnia bya mieszkalna, jednotraktowa z korytarzem z boku.
Fot. 3 Obecny wygld pozostaoci dworu
Fot. 4 Park w Bartodziejach
Gory Wie istniaa prawdopodobnie w XII w. Na pocztku XVI w. w Goryniu znajdowaa si parafia. Wzmianka o kociele w Goryniu znajduje si w Kronikach Jana Dugosza, kiedy to wymieniono Gorinye jako wie majc koci drewniany i dziedzica jej Jana Zbskiego herbu Nacz. Do parafii nale ay wwczas wsie: Makosza (Mkosy), Plaszkw (Paskw), Zawada, Byrwcze (Bierwce) i Goriska Wola. W XVI wieku dziedzicem Gorynia, Woli i Wierzchowicy by Jerzy Charliski. Okoo 1470 r. w Goryniu istnia koci drewniany. W XIX w. wacicielem Gorynia by Andrzej Deskur - syn Jana (francuskiego szlachcica Jana Piotra de Descours, ktry przyby do Polski na pocz. XVIII w.), pukownika gwardii pieszej litewskiej i Salomei z Opackich podstolanki owruckiej. Dobra goryskie stale oddawa w dzier aw i przebywa tu sporadycznie. Andrzej Deskur zmar 17 sierpnia 1850 roku w Cieplicach. Deskurowie nie doczekali si potomstwa, dlatego majtek odziedziczya ona Andrzeja - Helena, ktra zmara w 1858 roku oraz bracia Jan i Jzef, potem ich dzieci i wnuki. W 1861 roku wie Gory zmienia waciciela i dziedzictwo Deskurw przeszo w rce rodu Gordonw. Majtek nabyli ma onkowie Karol de Huntley Gordon i Laura z Sotykw crka kasztelana Franciszka Sotyka. Po mierci Karola majtek przechodzi kolejno na jego on, a pniej na syna. W sierpniu 1940 r. niemieckie wadze okupacyjne zarzdziy wysiedlenie 26 wsi, m.in. Gorynia, le cych na wschd od linii kolejowej Radom - Warszawa oraz na pnoc od Radomki. We wschodniej czci tego obszaru, ktra zostaa cakowicie wyludniona urzdzono poligon artyleryjski. Spalono kilkanacie gospodarstw, a przez 4 lata istniejcego tu poligonu postpowao zniszczenie wsi. Niemcy rozbierali domy, aby z uzyskanego materiau wzmacnia drogi, ktrymi porusza si ci ki sprzt wojskowy. Na miejscowym cmentarzu znajduje si pomnik jecw radzieckich, pomordowanych przez Niemcw w istniejcym tu w czasie wojny obozie pracy. We wsi znajduje si zabytkowy, neorenesansowy koci parafialny pw.
Wniebowzicia Najwitszej Marii Panny z XIX w. Koci parafialny w Goryniu zosta wpisany do rejestru zabytkw pod nr 488 decyzj z dnia 23 marca 1957 r.
Budow kocioa rozpocz w 1840 roku wczesny waciciel Gorynia - Andrzej Deskur. Koci jest jednonawowy z wie od zachodu. wityni wybudowano w stylu renesansowym. Prezbiterium kocioa jest w sze od nawy, rwne z ni co do wysokoci. We wntrzu znajduj si 3 otarze. Najcenniejszymi elementami wyposa enia kocioa s: 1. Otarz gwny, malowany na drzewie obraz matki Boskiej Czstochowskiej, o sukience zotej. Obraz zosta zakupiony 9 czerwca 1878 r. przez gospodarzy wsi Mokosy (Mkosy) za kwot 165 rubli srebrnych, 2. Dwa otarze boczne ufundowane w 1982 r., drewniane, w formie du ych feretronw z ornamentami, zocone wraz z namalowanymi na nich obrazami, 3. Dwie marmurowe pyty, wmurowane w pnocn wewntrzn cian kocioa z inskrypcjami upamitniajcymi fundatora kocioa i jego ma onk - Andrzeja i Helen z Mroczkowskich Deskurw, jako pyty nagrobkowe, 4. Epitafium Salomei Deskur, matki fundatora, wykonane w 1998 r., i wmurowane w miejsce j.w.6 W kociele znajduje si pomnik Heleny z Mrokowskich Deskur zm. 1858 r. oraz NAdrzeja Deskur zm. 1856 r. Dzwon zosta ufundowany w 1900 r. przez Teodor Skowrosk i Jana Gizickiego. Oprcz kocioa (po przeciwnej stronie drogi) zabytkowa znajduje si zabytkowa plebania z 1894 r. oraz dzwonnica kocielna z XIX w.
Fot. 4 i 5. Widok kocioa w Goryniu
Na podstawie Planu odnowy miejscowoci Gory na lata 2008-2013
Jastrzbia Kapliczka przydro na p.w. w. Jana Nepomucena w Jastrzbi zostaa wpisana do rejestru zabytkw pod numerem 539/A/94 decyzj z dnia 8 marca 1994 r. Kapliczka kubaturowa zostaa zbudowana z cegy w 1892 r. na podmurwce kamiennej. Ma form kapliczki kubaturowej, nakrytej dachem dwuspadowym, zakoczonym krzy em. Wejcie do kapliczki jest kute ozdobnie w metalu, zwieczone ostroukiem z ozdobnie uo onych cegie. W kapliczce znajduj si dwie wnki rozmieszczone symetrycznie. W jednej z nich umieszczono figur w. Jana Nepomucena, a w drugiej, poo onej poni ej, figur Maryi ze skrzy owanymi na piersiach rkoma.
Fot. 6 Kapliczka przydro na
Fot. 7 Figura w. Jana Nepomucena
5.3.2. Uznanie za pomnik historii Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek ministra waciwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w drodze rozporzdzenia, mo e uzna za pomnik historii zabytek nieruchomy wpisany do rejestru lub park kulturowy o szczeglnej wartoci dla kultury, okrelajc jego granice.
Na terenie Gminy Jastrzbia nie wystpuj pomniki historii.
5.3.3. Utworzenie parku kulturowego Park kulturowy mo e zosta utworzony zgodnie z art. 16 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami przez rad gminy po zasigniciu opinii wojewdzkiego konserwatora zabytkw. Park kulturowy mo e powsta w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyr niajcych si krajobrazowo terenw z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej. Na terenie Gminy Jastrzbia nie utworzono parkw kulturowych.
5.3.4. Ustalenie ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego Ochrona zabytkw i opieka nad zabytkami powinna zosta uwzgldniona m.in. przy sporzdzaniu strategii rozwoju gmin, studiw uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gmin oraz przy opracowywaniu miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego (art. 18 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami), a tak e decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizacj inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizacj inwestycji w zakresie lotniska u ytku publicznego. W studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (art. 19 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami) powinna zosta uwzgldniona w szczeglnoci ochrona: 1. zabytkw nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia, 2. innych zabytkw nieruchomych, znajdujcych si w gminnej ewidencji zabytkw, 3. parkw kulturowych. Ochrona ustalona w Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania
przestrzennego Gminy Jastrzbia zostaa opisana w punkcie 5.1.2.
5.4. Zabytki ujte w gminnej ewidencji zabytkw

Jednym z obowizkw gminy zgodnie z zapisami ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami jest: uwzgldnienie zada ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy ksztatowaniu rodowiska. Temu zadaniu ma su y gminna ewidencja zabytkw, o ktrej jest mowa w art. 22 (pkt. 4): Wjt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi gminn ewidencj zabytkw w formie zbioru kart adresowych zabytkw nieruchomych z terenu gminy. Ewidencja zabytkw jest podstaw do sporzdzania programw opieki nad zabytkami przez wojewdztwa, powiaty i gminy (art. 21 ustawy). Gmina Jastrzbia posiada Gminn Ewidencj Zabytkw opracowanych zgodnie z wymogami ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami oraz rozporzdzenia Ministra Kultury z dnia 14 maja 2004 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytkw, krajowej, wojewdzkiej i gminnej ewidencji zabytkw oraz krajowego wykazu zabytkw skradzionych lub wywiezionych za granic niezgodnie z prawem w formie zbioru kart adresowych zabytkw nieruchomych z terenu Gminy. W Gminnej Ewidencji Zabytkw Gminy Jastrzbia ujtych zostao 28 obiektw. Zestawienie zabytkw ujtych w Gminnej Ewidencji Zabytkw Gminy Jastrzbia zostao przedstawione w aneksie nr 1. Spord 28 obiektw ujtych w gminnej ewidencji zabytkw 4 zostay wpisane do rejestru zabytkw. Zestawienie zostao przedstawione w aneksie nr 2. W Gminnej Ewidencji Zabytkw Gminy Jastrzbia zostay ujte zabytki nieruchome znajdujce si w 8 miejscowociach.
Tabela nr 2 Rozmieszczenie przestrzenne zabytkw

Miejscowo Bartodzieje Dbrowa Kozowska Gory Jastrzbia Mkosy Nowe Mkosy Stare Wojciechw Wola Goryska Razem Liczba obiektw w GEZ 4 1 8 3 1 5 1 5 28
Obiekty ujte w Gminnej Ewidencji Zabytkw znajduj si w r nym stanie zachowania, poczwszy od bardzo dobrego do stanu trwaej ruiny. Wikszo obiektw znajduje si w dobrym stanie, 1 z nich jest trwa ruin, a 4 s zaniedbane. Tabela nr 3 Stan zachowania obiektw ujtych w GEZ
Stan zachowania bardzo dobry dobry trwaa ruina zaniedbany zy razem Liczba obiektw w GEZ 1 21 1 4 1 28
Zabytki ujte w Gminnej Ewidencji Zabytkw Gminy Jastrzbia s gwnie u ytkowane w celach kultowych (64%). W wikszoci s to kapliczki przydro ne.
Tabela nr 4 Rodzaj u ytkowania obiektw ujtych w GEZ

Rodzaj u ytkowania kultowe mieszkalne nieu ytkowany owiata razem Liczba obiektw w GEZ 18 5 4 1 28
Wikszo obiektw ujtych w Gminnej Ewidencji Zabytkw jest wasnoci prywatn. Struktur wasnoci zabytkw ujtych (60%), osiem spord 28 obiektw stanowi wasno wyznaniow. Tabela nr 5 Struktura wasnoci obiektw ujtych w gminnej ewidencji zabytkw
Typ wasnoci komunalna pastwowa prywatna wyznaniowa razem Liczba obiektw w GEZ 2 1 17 8 28
5.5. Zabytki o najwy szym znaczeniu dla gminy

Na terenie Gminy Jastrzbia znajduj si szczeglnie cenne obiekty wpisanego do rejestru zabytkw. Nale do nich koci w Goryniu ufundowany przez Andrzeja Deskura oraz kapliczka przydro na p.w. w. Jana Nepomucena w Jastrzbi. Kolejnym zabytkiem szczeglnie wartym uwagi jest zesp dworsko-parkowy w Bartodziejach. Zwraca jednak uwag fakt, i popada on w ruin i dzi nie peni swoich funkcji obiektu, ktry mgby zainteresowa turystw. Ponadto na terenie Gminy znajduj si typowa zabudowa wsi radomskiej, mianowicie drewniane zagrody w Goryniu i Woli Goryskiej.
W Muzeum Wsi Radomskiej zrekonstruowano z budynkw pochodzcych z terenu Gminy z przeomu XIX i XX w. reprezentacyjn zagrod charakterystyczn dla Ziemi Radomskiej, na ktr skadaj si budynek mieszkalny, stodoa, obora i olejarnia. Godne uwagi s tak e kapliczki przydro ne bdce wotami mieszkacw.
6. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy. Analiza szans i zagro e

Szansami Gminy Jastrzbia wynikajcymi ze stanu dziedzictwa kulturowego Gminy i regionu s: 1. Poo enie w bezporedniej bliskoci miasta Radomia oraz czciowo na terenie i w otulinie Kozienickiego Parku Krajobrazowego. 2. Korzystne warunki dla rozwoju turystyki z wszechstronnym wykorzystaniem zasobu i wartoci dziedzictwa i krajobrazu kulturowego 3. Dogodne szlaki drogowe. 4. Wzbogacenie tras turystycznych i szlakw o miejsca i obiekty zabytkowe. 5. Prezentacja dziedzictwa kulturowego przy wykorzystaniu technik informatycznych oraz ich publikacja na stronie internetowej Gminy. 6. Uwzgldnienie potrzeb ochrony w studiach uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy. Jednoczenie zagro eniami wynikajcymi z analizy otoczenia zewntrznego dla opieki nad zabytkami w Gminie Jastrzbia s niewystarczajce rodki na renowacj zabytkowych obiektw, silna konkurencja na rynku turystyki w regionie, zwaszcza jeli chodzi o ssiedni Gmin Jedlisk, niedostateczna wiadomo wartoci zasobw kulturowych czy te samowolne dziaania na zabytkach bez uzgodnie konserwatorskich. Warte podkrelenia s mocne strony Gminy Jastrzbia, ktre stanowi o potencjale Gminy. Nale do nich m.in.: 1. Walory przyrodnicze i turystyczne, zr nicowanie terenu pod wzgldem geomorfologicznym, przyrodniczym i krajobrazowym. 2. Dobre warunki do rozwoju turystyki krajoznawczej i specjalistycznej, np. kajakarstwo. 3. Obiekty wartociowe kulturowo i zabytkowa zabudowa na terenie Gminy Jastrzbia. 4. Istniejce i planowane cie ki rowerowe. 5. Zabezpieczenie waciwej ekspozycji najciekawszych krajobrazowo fragmentw Gminy.
6. Imprezy kulturowe. 7. Biegnce przez teren Gminy szlaki turystyczne. Sabymi stronami wynikajcymi z analizy stanu dziedzictwa kulturowego Gminy Jastrzbia s: 1. Brak Gminnego Orodka Kultury. 2. Niedostateczne oznakowanie cennych obiektw 3. Brak mo liwoci zwiedzania zabytkw, bdcych wasnoci prywatn, w szczeglnoci zy stan zachowania dworu w Bartodziejach. 4. Niezadowalajcy stan techniczny zabudowy. 5. Stosunkowo du a liczba nieu ytkowanych i niszczejcych obiektw zabytkowych. 6. Niewystarczajce: promocja walorw kulturowych i wykorzystanie dbr kultury dla rozwoju turystyki. 7. Niewystarczajca wiadomo spoeczna o koniecznoci nale ytej opieki nad zabytkami.
7. Zao enia programowe Zao eniem opracowania Programu opieki nad zabytkami Gminy Jastrzbia jest poprawa stanu zasobw dziedzictwa kulturowego gminy poprzez okrelenie dziaa edukacyjnych kierowanych do mieszkacw gminy, organizacyjnych i finansowych kierowanych na elementy dziedzictwa kulturowego oraz upowszechnienie w wiadomoci spoeczestwa gminy potrzeb i zasad ochrony rodowiska kulturowego. Zadania dla samorzdu lokalnego w zakresie opieki nad zabytkami zostay opracowane na podstawie analiz dokumentw programowych wy szego szczebla oraz Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Jastrzbia, a tak e Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego Gminy Jastrzbia.
7.1. Priorytety programu opieki nad zabytkami

Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami, opieka nad zabytkiem sprawowana przez jego waciciela lub posiadacza polega, w szczeglnoci na zapewnieniu warunkw naukowego badania i dokumentowania zabytku, prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robt budowlanych przy
zabytku, zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie, a tak e korzystania z zabytku w sposb zapewniajcy trwae zachowanie jego wartoci oraz popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury. Na podstawie analizy szans i zagro e wystpujcych w otoczeniu oraz mocnych i sabych stron Gminy, zdefiniowano nastpujce priorytety dziaa w zakresie opieki nad zabytkami Gminy Jastrzbia: 1. Uwzgldnienie dziedzictwa kulturowego jako elementu rozwoju. 2. Ochrona i ksztatowanie krajobrazu kulturowego. 3. Dokumentacja, promocja oraz edukacja w zakresie dziedzictwa kulturowego gminy.
7.2. Kierunki dziaa programu opieki nad zabytkami

Opieka nad zabytkami stanowi jeden z obszarw dziaania dla wadz lokalnych. Jako kierunki dziaa realizacji Programu opieki nad zabytkami Gminy Jastrzbia w ramach przyjtych priorytetw uznano: 1. Prowadzenie 2. Uwzgldnienie ochrony obiektw zabytkowych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i kontrola ich realizacji. 3. Ochron i odnow obiektw zabytkowych. 4. Promocj i popularyzacj dziedzictwa kulturowego. 5. Edukacj w zakresie ochrony dbr kultury. 6. Wspieranie aktywnoci lokalnej majcej na celu poszanowanie dziedzictwa kulturowego. Okres, na ktry opracowany zosta niniejszy Program, podzielono na dwa etapy. Pierwszy etap obejmuje okres 2010-2011, a drugi lata 2012-2013. Ze wzgldu na fakt, i niniejszy Program opieki nad zabytkami Gminy Jastrzbia jest pierwszym opracowaniem o takim charakterze, wykonanym dla obszaru gminy, zao ono, i w czasie trwania etapu pierwszego (lata 2010-2011) podejmowane bd dziaania wstpne, majce charakter przygotowawczy do penej realizacji Programu.
7.3. Zadania programu opieki nad zabytkami

Zadania programu opieki nad zabytkami wraz z planowanym harmonogramem zostay zdefiniowane na podstawie ustalonych priorytetw i kierunkw dziaa Gminy Jastrzbia. Kierunek dziaa 1: Prowadzenie Gminnej Ewidencji Zabytkw Zadanie 1.1 1.2 Opis Etap
Uzupenienie bazy obiektw w programie opieki o list I etap zabytkw ruchomych oraz zabytkw archeologicznych Bie ca aktualizacja Gminnej Ewidencji Zabytkw w formie I i II etap elektronicznej Opracowanie danych do bazy danych przestrzennych I i II etap o istniejcych obiektach zabytkowych koniecznej przy realizacji planw i programw w celu zintegrowania w Systemie Informacji Przestrzennej Wojewdztwa Mazowieckiego
1.3
Kierunek dziaa 2: Uwzgldnienie ochrony obiektw zabytkowych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i kontrola ich realizacji Zadanie 2.1 2.2 Opis Podejmowanie dziaa majcych na celu uporzdkowanie adu przestrzennego Przestrzeganie zakazw i nakazw obowizujcych w strefach ochrony wyznaczonych w Studium uwarunkowa i zagospodarowania przestrzennego Gminy Jastrzbia Etap I i II etap I i II etap
Kierunek dziaa 3: Ochrona i odnowa obiektw zabytkowych Zadanie 3.1 Opis Przegld stanu obiektw Etap I etap
3.2
Wykonanie niezbdnych bada i prac, w tym konserwatorskich w odniesieniu do obiektw zabytkowych, w tym w szczeglnoci wykonanie niezbdnych prac konserwatorskich I i II etap w kociele i dzwonnicy, a tak e odnow zabytkowych kapliczek (lata 2009-2010) Pozyskanie rodkw finansowych na realizacj przedsiwzi I i II etap
3.3
Kierunek dziaa 4: Promocja i popularyzacja dziedzictwa kulturowego Zadanie 4.1 4.2 Opis Etap
Przegld istniejcego systemu oznakowania zabytkw na I etap terenie Gminy Uzupenienie oznakowania zabytkw na terenie Gminy: tablice, I i II etap plansze, mapy Zaprojektowanie i realizacja nowych tras turystycznych i utrzymanie obecnych, biegncych przez teren Gminy, w szczeglnoci wytyczenie i oznaczenie cie ek rowerowych, a I i II etap tak e budow tablic informacyjnych z mapk o szlakach turystycznych w Bartodziejach Prowadzenie i aktualizacja zakadki o zabytkach na stronie I i II etap internetowej Gminy
4.3
4.4.
Kierunek dziaa 5: Edukacja w zakresie ochrony dbr kultury Zadanie 5.1 5.2 5.3 Opis Etap
Wczenie tematyki ochrony dbr kultury do zaj szkolnych w szkoach podstawowych i gimnazjach prowadzonych przez I i II etap gmin Informowanie wacicieli prywatnych o mo liwociach I i II etap pozyskania rodkw finansowych na odnow zabytkw Udzia w konkursie wojewdzkim na najlepszy program I i II etap edukacyjny o historii regionu
Kierunek dziaa 6: Wspieranie aktywnoci lokalnej majcej na celu poszanowanie dziedzictwa kulturowego Zadanie 6.1 6.2 6.3 6.4 Opis Propagowanie dziaania spoecznej opieki nad zabytkami Etap I i II etap
Gromadzenie materiaw archiwalnych (stare zdjcia, mapy, I i II etap publikacje, studia, itp.) dotyczcych Gminy Jastrzbia Wspieranie rozwoju agroturystyki I i II etap Wspieranie rozwoju bazy noclegowej, gastronomicznej, sportowej i rekreacyjnej, w tym w szczeglnoci inwentaryzacja I i II etap i standaryzacja kwater turystycznych w Bartodziejach
Konsekwentnie prowadzona i dugofalowa polityka Gminy Jastrzbia w zakresie opieki nad zabytkami oraz realizacja niniejszego Programu stanowi szans na ocalenie dziedzictwa kulturowego dla przyszych pokole.
8. Instrumenty realizacji programu opieki nad zabytkami Realizacja Programu bdzie si odbywaa poprzez wskazane zadania gminy na rzecz osignicia priorytetw w nim przyjtych. Podstawowe instrumenty realizacji Programu s nastpujce: 1. Instrumenty prawne, wynikajce z przepisw ustawowych, w szczeglnoci dotyczcych zagospodarowania przestrzennego, wnioskowanie o wnioskowanie o wpis do rejestru zabytkw cennych obiektw bdcych wasnoci gminy, a tak e wykonywanie decyzji administracyjnych, np. wojewdzkiego konserwatora zabytkw. 2. Instrumenty finansowe, w tym w szczeglnoci polegajce na finansowaniu prac konserwatorskich i remontowych przy obiektach zabytkowych bdcych wasnoci gminy, korzystanie z programw uwzgldniajcych finansowanie z funduszy europejskich oraz dotacje, subwencje, dofinansowania, nagrody, zachty finansowe dla wacicieli i posiadaczy obiektw zabytkowych. 3. Instrumenty koordynacji, m.in. poprzez realizacj projektw i programw dotyczcych ochrony dziedzictwa kulturowego zapisanych w Wojewdzkim Programie Opieki nad Zabytkami, Strategii zrwnowa onego rozwoju powiatu radomskiego, Planie rozwoju lokalnego Gminy Jastrzbia, Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego, Programie ochrony rodowiska Gminy Jastrzbia, a tak e w planach odnowy miejscowoci. 4. Instrumenty spoeczne poprzez dziaania edukacyjne i promocyjne, wspdziaanie z lokalnymi organizacjami spoecznymi, dziaania prowadzce do tworzenia miejsc pracy zwizanych z opiek nad zabytkami, np. poprzez rozwj agroturystyki czy organizowanie spyww kajakowych. 5. Instrumenty kontrolne poprzez aktualizacj gminnej ewidencji zabytkw, monitoring stanu zagospodarowania przestrzennego oraz stanu zachowania zabytkw.
9. Zasady oceny realizacji programu opieki nad zabytkami Wjt Gminy Jastrzbia powinien co 2 lata sporzdzi sprawozdanie z realizacji Programu opieki nad zabytkami Gminy Jastrzbia (art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami). Sprawozdanie powinno zosta przedstawione Radzie Gminy. Przygotowanie sprawozdania powinno by poprzedzone ocen poziomu realizacji gminnego programu ze szczeglnym uwzgldnieniem wykonania zada przyjtych do realizacji w okresie czteroletnim obowizywania gminnego programu opieki nad zabytkami, a tak e efektywnoci ich wykonania. Kryteria i wskaniki oceny realizowanych zada dla poszczeglnych kierunkw dziaa Programu s nastpujce: 1. Prowadzenie gminnej ewidencji zabytkw: a) liczba zaktualizowanych kart ewidencyjnych 2. Uwzgldnienie ochrony obiektw zabytkowych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i kontrola ich realizacji: a) liczba obiektw uwzgldnionych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. b) liczba zaobserwowanych nieprawidowoci w realizacji miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego 3. Ochrona i odnowa obiektw zabytkowych: a) liczba obiektw objtych przegldem, b) liczba obiektw wpisanych do gminnej ewidencji zabytkw, ktre podlegay przegldowi, c) liczba obiektw, dla ktrych pozyskano zewntrzne rda finansowania. d) nakady na kultur i ochron dziedzictwa kulturowego na jednego mieszkaca 4. Promocja i popularyzacja dziedzictwa kulturowego: a) liczba uzupenie w oznakowaniu zabytkw (tablice, plansze, mapy), b) liczba oznakowanych tras turystycznych, c) liczba publikacji popularyzujcych wiedz o zabytkach gminy. 5. Edukacja w zakresie ochrony dbr kultury: a) liczba zaj szkolnych przeprowadzonych w szkoach podstawowych i gimnazjach w cigu roku, b) liczba osb, ktre wziy udzia w konkursach organizowanych przez marszaka wojewdztwa. 6. Wspieranie aktywnoci lokalnej majcej na celu poszanowanie dziedzictwa kulturowego:
a) liczba organizacji spoecznych wsppracujcych z Urzdem Gminy dla ochrony rodowiska kulturowego, b) Liczba zgromadzonych materiaw archiwalnych dotyczcych Gminy Jastrzbia.
10. rda finansowania programu opieki nad zabytkami Zapisy art. 71 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami okrelaj, i w zakresie sprawowania opieki nad zabytkami osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna posiadajca tytu prawny do zabytku wynikajcy z prawa wasnoci, u ytkowania wieczystego, trwaego zarzdu, ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowizaniowego finansuje prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich i robt budowlanych przy tym zabytku. Sprawowanie opieki nad zabytkami, w tym finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i robt budowlanych przy zabytku, do ktrego tytu prawny posiada jednostka samorzdu terytorialnego, jest zadaniem wasnym tej jednostki. Zgodnie z art. 73 ustawy osoba fizyczna, jednostka samorzdu terytorialnego lub inna jednostka organizacyjna, bdca wacicielem bd posiadaczem zabytku wpisanego do rejestru albo posiadajca taki zabytek w trwaym zarzdzie, mo e ubiega si o udzielenie dotacji celowej z bud etu pastwa na dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robt budowlanych przy tym zabytku. Dotacja na dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robt budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru mo e by udzielona przez (art. 74 ustawy): 1. ministra waciwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego ze rodkw finansowych z czci bud etu pastwa Kultura i Ochrona Dziedzictwa Narodowego; 2. wojewdzkiego konserwatora zabytkw ze rodkw finansowych z bud etu pastwa w czci, ktrej dysponentem jest wojewoda. W Programie przedstawiono mo liwe rda finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich i robt budowlanych przy zabytku. Rozdzia ten ma charakter informacyjny i jest aktualny na czerwiec 2010 r. Zasadnym jest zatem sprawdzenie mo liwoci ubiegania si o wsparcie w instytucjach ka dorazowo przed zo eniem wniosku.
Dane Program Cel Programu Dziaanie Cel dziaania Priorytet
Rodzaje dziaa mo liwych do realizacji, z zaznaczeniem traktowanych priorytetowo
Informacje Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa Mazowieckiego 2007 2013 Poprawa konkurencyjnoci regiony i zwikszanie spjnoci spoecznej, gospodarczej i przestrzennej wojewdztwa. 6.2. Turystyka Zwikszanie atrakcyjnoci turystycznej regionu Cel gwny: Wzrost znaczenia turystyki jako czynnika stymulujcego rozwj spoeczno gospodarczy regionu. Cel szczegowy Promocja i zwikszanie atrakcyjnoci turystycznej regionu. Poprawa oferty kulturalnej i wzrost dostpnoci do kultury. Promowanie walorw przyrodniczych: dziaalno promocyjna (przygotowanie programw rozwoju oraz promocji markowych produktw turystycznych regionu w tym m.in. wykonanie analiz, ekspertyz, bada rynkowych i marketingowych, inwentaryzacja oraz ocena potencjau turystycznego, okrelenie produktw markowych, rynkw promocji, narzdzi i technik promocyjnych imprezy organizowane w kraju i za granic, ktrych celem jest promocja turystyczna regionu targi, w tym udzia w targach turystycznych w kraju i za granic, ktrych celem jest promocja atrakcyjnoci turystycznej regionu marketing terytorialny Ochrona i waloryzacja dziedzictwa przyrodniczego: budowa, przebudowa, rozbudowa, modernizacja i remont bazy noclegowej i gastronomicznej oraz obiektw przeznaczonych na turystyk biznesow budowa, przebudowa, rozbudowa, modernizacja i remont obiektw i miejsc przeznaczonych na dziaalno sportow i rekreacyjn, w tym bazy okooturystycznej tworzenie i rozwj parkw tematycznych realizacja nowych produktw turystycznych usuwanie barier architektonicznych dla osb niepenosprawnych jako element projektu Inne wsparcie na rzecz wzmocnienia usug turystycznych: systemy/centra/orodki informacji turystycznej (w tym przygotowanie nieodpatnych materiaw i publikacji su cych informacji turystycznej jako element projektu) tworzenie i rozwj platform informatycznych i baz danych, jako elementw systemu informacji turystycznej (w tym,systemy einformacji turystycznej) trasy i szlaki turystyczne, tworzenie i rozwj systemw oznakowania obszarw i atrakcji turystycznych cie ki rowerowe: budowa lub wyznaczenie wydzielonych drg dla rowerw (w tym oznakowanie przejazdw, pasw dla rowerw i luz rowerowych) wytyczenie drg rowerowych (w tym: wydzielenie drogi rowerowej, wyznaczenie luz rowerowych, przejazdy rowerowe przez skrzy owanie), jako element projektu: sygnalizacja i oznakowanie drogowe jako element projektu: miejsca parkingowe dla rowerw,
Beneficjenci
kadki i tunele pieszo-rowerowe, owietlenie tras rowerowych, przebudowa schodw na pochylnie z wykorzystaniem dla rowerzystw jednostki samorzdu terytorialnego, ich zwizki i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne jst posiadajce osobowo prawn, parki narodowe i krajobrazowe, PGL Lasy Pastwowe i jego jednostki organizacyjne, instytucje kultury, organizacje pozarzdowe, kocioy i zwizki wyznaniowe oraz osoby prawne kociow i zwizkw wyznaniowych, jednostki sektora finansw publicznych posiadajce osobowo prawn, przedsibiorcy sektora turystyki lub przedsibiorcy dziaajcy w partnerstwie publiczno-prywatnym.
Poziom dofinansowania (%) z uwagami Wydatki kwalifikowane
Minimalna warto projektu
85% lub na poziomie wynikajcym z waciwego programu pomocy publicznej (w przypadku wystpienia pomocy publicznej) Kryteria kwalifikowalnoci wydatkw s zgodne z Krajowymi wytycznymi dotyczcymi kwalifikowania wydatkw w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spjnoci w okresie 2007-2013 i wytycznymi w zakresie kwalifikowalnoci wydatkw w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Mazowieckiego 2007-2013. Ochrona i waloryzacja dziedzictwa przyrodniczego Minimalna warto projektu na obszarach wiejskich i w miastach do 5 tys. mieszkacw wynosi 700 tys. z. w zakresie obejmujcym: budow, remont lub przebudow obiektw zwizanych z rozwojem funkcji rekreacyjnych i sportowych. dla nastpujcych beneficjentw: jst, instytucja kultury, dla ktrej organizatorem jest jednostka samorzdu terytorialnego, koci lub zwizek wyznaniowy, organizacja pozarzdowa o statusie organizacji po ytku publicznego. Minimalna warto projektu dla mikroprzedsibiorcw to ponad 600 tys. z. w sektorze turystyki (w tym usugi turystyczne, usugi zwizane ze sportem, rekreacj i wypoczynkiem oraz dziaalno z zakresu rzemiosa lub rkodzielnictwa). Infrastruktura rowerowa Minimalna warto projektu na obszarach wiejskich i w miastach do 5 tys. mieszkacw wynosi 700 tys. z
Dane Program Dotacja
Rodzaje dziaa mo liwych do realizacji, z zaznaczeniem traktowanych priorytetowo
Beneficjenci
Poziom dofinansowania (%) z uwagami
Informacje Mazowiecki Wojewdzki Konserwator Zabytkw Na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane planowane do przeprowadzenia w roku zo enia wniosku lub nastpnym (art.76 ust.1 pkt 1), bd przed upywem 3 lat po ich wykonaniu (art. 76 ust. 1 pkt 2) na wniosek waciciela, posiadacza zabytku wpisanego do rejestru zabytkw bd osoby posiadajcej taki zabytek w trwaym zarzdzie. Dofinansowaniu podlegaj jedynie nakady konieczne, poniesione na przeprowadzenie wspomnianych prac. - sporzdzenie ekspertyz technicznych i konserwatorskich, - przeprowadzenie bada konserwatorskich, architektonicznych lub archeol., - wykonanie dokumentacji konserwatorskiej, - opracowanie programu prac konserwatorskich i restauratorskich, - wykonanie projektu budowlanego zgodnie z przepisami Prawa budowlanego, - sporzdzenie projektu odtworzenia kompozycji wntrz, - zabezpieczenie, zachowanie i utrwalenie substancji zabytku, - stabilizacja konstrukcyjna czci skadowych zabytku lub ich odtworzenie w zakresie niezbdnym dla zachowania tego zabytku, - odnowienie lub uzupenienie tynkw i okadzin architektonicznych albo ich cakowite odtworzenie, z uwzgldnieniem charakterystycznej dla tego zabytku kolorystyki, - odtworzenie zniszczonej przynale noci zabytku, je eli odtworzenie nie przekracza 50% oryginalnej substancji tej przynale noci, - odnowienie lub cakowite odtworzenie okien, w tym ocie nic i okiennic, zewntrznych odrzwi i drzwi, wiby dachowej, pokrycia dachowego, rynien i rur spustowych, - modernizacja instalacji elektrycznej w zabytkach drewnianych lub w zabytkach, ktre posiadaj oryginalne, wykonane z drewna czci skadowe i przynale noci, - wykonanie izolacji przeciwwilgociowej, - uzupenianie narysw ziemnych dzie architektury obronnej oraz zabytkw archeologicznych nieruchomych o wasnych formach krajobrazowych, - dziaania zmierzajce do wyeksponowania istniejcych, oryginalnych elementw zabytkowego ukadu parku lub ogrodu, - zakup materiaw konserwatorskich i budowlanych, niezbdnych do wykonania prac i robt przy zabytku wpisanym do rejestru, - zakup i monta instalacji przeciwwamaniowej oraz przeciwpo arowej i odgromowej. - waciciel zabytku wpisanego do rejestru zabytkw, - posiadacza zabytku wpisanego do rejestru zabytkw - zarzdzajcy zabytkiem wpisanym do rejestru zabytkw - do 50% nakadw (art.78 ust. 1); - do 100% nakadw, w przypadku: zabytku o wyjtkowej wartoci historycznej, artystycznej, naukowej (art. 78 ust.2); zabytku o stanie zachowania wymagajcym niezwocznego podjcia prac (art. 78 ust.3) zabytku wymagajcego przeprowadzenia zo onych pod wzgldem technologicznym prac konserwatorskich, restauratorskich lub robt budowlanych(art. 78 ust.2); - dotacja udzielona cznie przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz wojewdzkiego konserwatora zabytkw nie mo e przekroczy 100% nakadw koniecznych poniesionych lub planowanych (art.78 ust.4); - w przypadku niewykorzystania dotacji lub wykorzystania niezgodnie z przeznaczeniem, podmiot, ktry j otrzyma, zostanie zobowizany do jzwrotu.
Dane rodki Program Dziaanie Priorytet
Dotacja Rodzaje dziaa mo liwych do realizacji, z zaznaczeniem traktowanych priorytetowo
Beneficjenci
Poziom dofinansowania (%) z uwagami Dane rodki Priorytet Dziaanie Po yczki, dotacje
Koszty kwalifikowane i niekwalifikowane
Informacje Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego 2010 Dziedzictwo Kultury Ochrona Zabytkw Celem priorytetu jest ochrona i zachowanie materialnego dziedzictwa kulturowego, konserwacja i rewaloryzacja zabytkw oraz udostpnianie zabytkw na cele publiczne . prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw planowane do przeprowadzenia w roku udzielenia dotacji niewymagajce wyonienia wykonawcy na podstawie przepisw o zamwieniach publicznych; prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw planowane do przeprowadzenia w roku udzielenia dotacji wymagajce wyonienia wykonawcy na podstawie przepisw o zamwieniach publicznych; prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw przeprowadzone w okresie trzech lat poprzedzajcych rok zo enia wniosku(tzw. refundacja) osoby fizyczne, jednostki samorzdu terytorialnego, inne jednostki organizacyjne. Minimalna wnioskowana kwota wynosi: 25 000 z dla wnioskw o dofinansowanie instalacji sygnalizacji po aru i instalacji sygnalizacji wamania i napadu 75 000 z dla pozostaych wnioskw. Informacje Wojewdzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie Ochrona przyrody Ochrona i konserwacja parkw zabytkowych i pomnikw przyrody. oprocentowane po yczki, w tym po yczki przeznaczone na zachowanie pynnoci finansowej przedsiwzi wspfinansowanych ze rodkw Unii Europejskiej; dotacje, w tym: dopaty do oprocentowania kredytw bankowych, dokonywanie czciowych spat kapitau kredytw bankowych, dopaty do oprocentowania lub ceny wykupu obligacji, Koszty kwalifikowane: koszty zwizane z ochron obszarow: wykupy gruntw, inwentaryzacja i waloryzacja obszarw cennych, utrzymanie cennych zasobw przyrodniczych, plany ochrony, koszty zwizane z ochron gatunkow: czynna ochrona, plany ochrony i ratowania gatunkw, restytucja, inwentaryzacje gatunkw, introdukcja, walka ze szkodnikami, budowa gniazd i podestw, poprawa warunkw bytowych oraz monitoring, koszty zwizane z zabiegami pielgnacyjnymi rolin: leczenie, konserwacja, rewaloryzacja, odnowa, sadzenie i zakup sadzonek, urzdzanie terenw zielonych, koszty zwizane z pracami na rzecz lasw nie stanowicych wasnoci Skarbu Pastwa - zalesienia, plany urzdzenia i inwentaryzacji stanu lasu,
Beneficjenci
Poziom dofinansowania (%) z uwagami
koszty zakupu sprztu niezbdnego do realizacji zadania, praca koordynatora projektu max. 10% kosztu cakowitego zdania, konsultacje naukowe/opieka naukowa max.10% kosztu cakowitego zdania. Koszty niekwalifikowane: opaty pocztowe, koszty eksploatacyjne, koszty administracyjne, transport; catering, kalkulowana warto pracy wolontariatu /udokumentowana umow lub innym rwnowa nym dokumentem/, nieodpatne usugi, darowizny niepieni ne, w przypadku zada zwizanych z pielgnacj parkw i zadrzewie wycinka drzew, zakadanie i pielgnacja trawnikw, w przypadku zada zwizanych z zalesianiem gruntw porolnych przygotowanie gleby, pielgnacji nasadzenia. osoby prawne, osoby fizyczne, jednostki samorzdu terytorialnego oraz jednostki organizacyjne administracji publicznej nieposiadajce osobowoci prawnej, zwizki celowe tych osb. Wysoko dofinansowania w formie po yczki udzielanej ze rodkw Funduszu na realizacj przedsiwzi o charakterze inwestycyjnym, modernizacyjnym oraz polegajcym na zakupie rodkw trwaych i wyposa enia wynosi do 80 % kosztu cakowitego zadania w przypadku po yczki udzielanej samodzielnie lub w poczeniu z innymi formami dofinansowania, Fundusz udziela dotacji w wysokoci: do 50 % kosztu cakowitego zada inwestycyjnych i modernizacyjnych (w tym zakupy inwestycyjne); do 100 % kosztw kwalifikowanych proekologicznych zada nieinwestycyjnych z zakresu: edukacji ekologicznej, ochrony przyrody, opracowania opinii, ocen oraz bada naukowych, monitoringu rodowiska i tworzenia systemw kontrolno-pomiarowych,likwidacji skutkw oraz zapobiegania powa nym awariom, a tak e zadrzewie i zalesie.
11. Aneksy Aneks nr 1 Gminna Ewidencja Zabytkw Gminy Jastrzbia

Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 identyfikator 1/1648 2/1648 3/1648 4/1648 5/1648 6/1648 7/1648 8/1648 9/1648 10/1648 11/1648 12/1648 13/1648 14/1648 15/1648 18/1648 19/1648 21/1648 22/1648 23/1648 24/1648 25/1648 26/1648 27/1648 28/1648 29/1648 30/1648 31/1648 Obiekt Zesp dworski Park dworski Kapliczka przydro na Szkoa gminna Mogia zbiorowa Koci parafialny p.w. Wniebowzicia Najwitszej Maryi Panny Kapliczka Kapliczka Krzy Krzy Plebania Cmentarz rzymsko-katolicki Mogia zbiorowa lokalizacja Bartodzieje Bartodzieje Bartodzieje Bartodzieje Dbrowa Kozowska Gory Gory Gory Gory Gory Gory Gory Gory 488 z 23.03.1957 r. Rejestr zabytkw 807/A z 19.01.1973 r. oraz 24/A z 25.04.1983 r. 750/A z 19/12/1957 r.
Kapliczka przydro na p.w. w. Jastrzbia Jana Nepomucena Dzwonnica Mogia indywidualna Kapliczka przydro na Kapliczka Dom mieszkalny Dom mieszkalny Kapliczka Dom mieszkalny Cmentarz rzymsko-katolicki Krzy Kapliczka Dom mieszkalny Dom mieszkalny Dom mieszkalny Jastrzbia Jastrzbia Mkosy Nowe Mkosy Stare Mkosy Stare 2 Mkosy Stare 5 Mkosy Stare Mkosy Stare 87 Wojciechw Wola Goryska Wola Goryska Wola Goryska 8 Wola Goryska 16 Wola Goryska 19
Aneks nr 2 Zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytkw

Numer wpisu 807/A 24/A 750/A 488 539/A/94 Data wpisu 19.01.1973 r. 25.04.1983 r. 19.12.1957 r. 23.03.1957 r. 08.03.1994 r.
Lp. 1 2 3 4 Zesp dworski Park dworski
obiekt
lokalizacja Bartodzieje Bartodzieje Gory Jastrzbia
Koci parafialny p.w. Wniebowzicia Najwitszej Maryi Panny Kapliczka przydro na p.w. w. Jana Nepomucena
Aneks nr 3 Zestawienie stanowisk archeologicznych7

Lp. Miejscowo AZP 71-68-2 71-68-3 72-68-18 72-68-19 72-68-16 72-68-17 73-69-7 71-69-1 71-69-1 71-69-2 71-69-4 71-69-6 71-69-7 72-68-20 72-68-21 72-68-22 72-68-23 72-68-24 72-68-25 72-68-26 72-69-2 72-69-3 71-69-13 71-69-15 71-69-15 71-69-8 71-69-9 71-69-10 71-69-11 71-69-12 71-69-14 71-69-16 71-69-17 Nr w miejsc. Funkcja Kultura pne redniow. pne redniow. u ycka u ycka gr.klosz/przew. gr.klosz/przew. okres nowo ytny gr.klosz. wczesne redniow. okres nowo ytny
1 Bartodzieje 2 Bartodzieje 3 Bartodzieje 4 Bartodzieje 5 Borki Lisowskie 6 Borki Lisowskie 7 Dbrowa Kozowska 8 Gory 9 Gory 10 Gory 11 Gory 12 Gory 13 Gory 14 Jastrzbskie Porby 15 Jastrzbskie Porby 16 Jastrzbskie Porby 17 Jastrzbskie Porby 18 Jastrzbskie Porby 19 Jastrzbskie Porby 20 Jastrzbskie Porby 21 Jodowiec 22 Jodowiec 23 Kolonia Gory 24 Kolonia Gory 25 Kolonia Gory 26 Kolonia Gory 27 Kolonia Gory 28 Kolonia Gory 29 Kolonia Gory 30 Kolonia Gory 31 Kolonia Gory 32 Kolonia Gory 33 Kolonia Gory
1 lad osadnictwa 2 osada 3 osada 4 osada 1 cmentarzysko 2 osada 1 lad osadnictwa 1 lad osadnictwa 2 lad osadnictwa 3 lad osadnictwa 4 osada 6 lad osadnictwa 7 lad osadnictwa 1 osada 2 osada 3 osada 4 osada 5 osada 6 osada 7 lad osadnictwa 1 pracown.krzem. 2 osada 2 osada 3 osada 3 osada 4 lad osadnictwa 5 lad osadnictwa 6 lad osadnictwa 7 lad osadnictwa 8 osada 9 lad osadnictwa 10 lad osadnictwa 11 lad osadnictwa
u ycka u ycka u ycka u ycka u ycka u ycka u ycka gr.klosz/przew. u ycka gr.klosz. gr.klosz. gr.klosz/przew. gr.klosz. gr.klosz. gr.klosz. gr.klosz. gr.klosz. gr.klosz.
Na podstawie zestawienia przekazanego przez Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw Delegatura w Radomiu
Lp.
Miejscowo
AZP 71-69-19 71-69-44 72-68-11 72-68-12 72-68-30 72-68-31 72-68-32 73-68-15 73-68-16 73-68-17 73-68-12 73-68-11 71-69-30 71-69-30 71-69-31 71-69-32 72-69-1 71-69-49 71-69-36 71-69-39 71-69-43 71-69-45 71-68-4 71-68-15 73-68-13 73-68-14 71-68-5 71-69-33 71-69-33 71-69-33 71-69-8 72-68-27 72-68-27 72-68-27 71-68-6 71-68-10 71-68-11 71-68-12
Nr w miejsc.
Funkcja
Kultura u ./gr.klosz. u ycka gr.klosz. u ./gr.klosz. u ycka u ./gr.klosz. u ycka u ycka u ycka u ycka u ./gr.klosz. u ycka u ycka gr.klosz. gr.klosz. gr.klosz. u ycka gr.klosz. gr.klosz. pne redniow. u ycka gr.klosz. u ycka u ycka u ./gr.klosz. pne redniow. przeworska gr.klosz. u ycka u ycka u ycka u ycka wcz.redn.-p.redn. gr.klosz. wcz.redn.-p.redn. wcz.redn.-p.redn.
34 Kolonia Gory 35 Kolonia Gory 36 Kolonia Lesiw 37 Kolonia Lesiw 38 Kolonia Owadw 39 Kolonia Owadw 40 Kolonia Owadw 41 Komorniki 42 Komorniki 43 Komorniki 44 Kozw 45 Lesiw 46 Lewaszwka 47 Lewaszwka 48 Lewaszwka 49 Lewaszwka 50 Mkosy Nowe 51 Mkosy Stare 52 Mkosy Stare 53 Mkosy Stare 54 Mkosy Stare 55 Mkosy Stare 56 Olszowa 57 Osowie 58 Pacyna 59 Pacyna 60 Spezja 61 Stawy Grdy 62 Stawy Grdy 63 Stawy Grdy 64 Szczygie 65 Wojciechw Nowy 66 Wojciechw Nowy 67 Wojciechw Nowy 68 Wola Goryska 69 Wola Goryska 70 Wola Goryska 71 Wola Goryska
13 lad osadnictwa 14 osada 1 lad osadnictwa 2 lad osadnictwa 1 lad osadnictwa 2 lad osadnictwa 3 lad osadnictwa 1 lad osadnictwa 2 osada 3 osada 1 osada 1 osada 1 lad osadnictwa 1 osada 2 lad osadnictwa 3 cmentarzysko 1 osada 1 kurhany 1 lad osadnictwa 2 cmentarzysko 3 lad osadnictwa 4 krzemienica 1 lad osadnictwa 1 osada 1 osada 2 lad osadnictwa 1 lad osadnictwa 1 lad osadnictwa 1 lad osadnictwa 1 cmentarzysko 1 osada 1 lad osadnictwa 2 lad osadnictwa 3 lad osadnictwa 2 lad osadnictwa 2 lad osadnictwa 3 lad osadnictwa 4 lad osadnictwa
Lp.
Miejscowo
AZP 71-68-13 71-68-14 72-68-13 72-68-14 72-68-15 72-68-33 71-68-7 71-68-8 71-68-9
Nr w miejsc.
Funkcja
Kultura
72 Wola Goryska 73 Wola Goryska 74 Wola Owadowska 75 Wola Owadowska 76 Wola Owadowska 77 Wolica 78 Wlczyna 79 Wlczyna 80 Wlczyna
5 lad osadnictwa 6 nieokrelona 1 osada 2 cmentarzysko 1 osada 1 lad osadnictwa 2 lad osadnictwa 3 lad osadnictwa u ./gr.klosz. gr.klosz. u ycka wcz.redn.-p.redn. wcz.redn.-p.redn. gr.klosz.
3 osada/cmentarzysko gr.klosz.
12. Bibliografia 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. Powiat radomski. Od redniowiecza do wspczesnoci red. S. Pitkowski, Radom, 2009 Sownik geograficzny Krlestwa Polskiego i innych krajw sowiaskich, Warszawa, 1890 Bank Danych Regionalnych, www.stat.gov.pl Gacki Jzef: Jedlnia, w niej koci i akta obelnego prawa, Radom, 1874 Gminna Ewidencja Zabytkw Gminy Jastrzbia Katalog zabytkw budownictwa przemysowego w Polsce. T. 6 z. 1, Wojewdztwo radomskie, red. J. Pazdur, Wrocaw, 1979 Katalog zabytkw sztuki w Polsce pod red. pod red. Jerzego Z. oziskiego i Barbary Wolff, t. 3., z .10, Krakw 1961 Mrz Kazimierz: Jastrzbia wie powiatu radomskiego, Warszawa, 1935 Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2013, Warszawa, 2004 Narodowy Program Kultury Ochrona Zabytkw i Dziedzictwa Kulturowego na lata 20042013, Warszawa, 2004 Plan rozwoju lokalnego Gminy Jastrzbia Plan Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa Mazowieckiego Plany odnowy miejscowoci: Jastrzbia, Bartodzieje, Mkosy Stare, Gory Program Ochrony rodowiska dla Gminy Jastrzbia Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa Mazowieckiego 2007-2013 Rejestr zabytkw wojewdztwa mazowieckiego, prowadzony przez Delegatur w Radomiu, www.mkwz.pl Rozporzdzenie Ministra Kultury z dnia 14 maja 2004 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytkw, krajowej, wojewdzkiej i gminnej ewidencji zabytkw, Dz.U. Nr 124, poz. 1305 Strategia Rozwoju Turystyki dla Wojewdztwa Mazowieckiego na lata 2007-2013 Strategia Rozwoju Wojewdztwa Mazowieckiego do 2020 roku Strategia Zrwnowa onego Rozwoju Powiatu Radomskiego do 2020 roku Strona internetowa Gminy Jastrzbia www.jastrzebia.pl Strona internetowa wsi Bartodzieje www.bartodzieje.pl Strona internetowa www.archeo.pl Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego Gminy Jastrzbia Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami, Dz.U. Nr 162, poz. 1568 z pn. zm. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym, Dz.U. z 2001 r. Nr 142 poz. 1591 z pn. zm. Uzupenienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2020, Warszawa, 2005 Winiewski Jan: Dekanat radomski, Radom, 1911 Wojewdzki Program Opieki nad Zabytkami na lata 2006-2009 Wrblewska Zofia: Zabytki architektury woj. kieleckiego i radomskiego, Warszawa, 1975

Untitled

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Untitled

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY JASTRZBIA

str. 1 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

str. 2 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

8. 9. 10. 11. 12.

str. 3 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

rdo: Bank Danych Regionalnych www.jastrzebia.pl

str. 4 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami

str. 5 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami

str. 6 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

str. 7 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

4. Uwarunkowania zewntrzne ochrony dziedzictwa kulturowego

str. 8 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

str. 9 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

str. 10 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

4.2. Zgodno Programu i powiatowego

str. 11 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

str. 12 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

str. 13 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

str. 14 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

str. 15 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

str. 16 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

str. 17 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

str. 18 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

str. 19 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

5. Uwarunkowania wewntrzne ochrony dziedzictwa kulturowego

str. 20 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

str. 21 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

krzy drewniany 1930 r. krzy drewniany 1896 r. kapliczka murowana 1950 r.

h) Olszowa i) j) Owadw Wola Goryska:

str. 22 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

str. 23 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

str. 24 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

str. 25 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

str. 26 czerwiec 2010 r.

Program Opieki nad Zabytkami Gminy Jastrzbia na lata 2010-2013

str. 27 czerwiec 2010 r.