UCHWAA Nr 264/XXVIII/09 RADY GMINY SUPNO z dnia 3 lipca 2009 r.

w sprawie przyjcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami na lata 2009 2013. Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 9, 18, ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorzdzie gminnym (tekst jednolity Dz.U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591 z pn. zm.) oraz art. 87 ust. 1, 3, 4, i 5 ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003r. Nr 162, poz. 1568 z pn. zm.) po zaopiniowaniu projektu przez Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw w Warszawie Rada Gminy w Supnie uchwala, co nastpuje: 1. Przyjmuje si do realizacji Gminny Program Opieki nad Zabytkami na lata 2009 2013 stanowicy zacznik nr 1 do niniejszej uchway. 2. Wykonanie uchway powierza si Wjtowi Gminy Supno. 3. Uchwaa wchodzi w ycie po upywie 14 dni od dnia jej ogoszenia w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Mazowieckiego. Przewodniczcy: Elbieta Kuchta

Zacznik nr 1 do uchway nr 264/XXVIII/09 Rady Gminy Supno z dnia 3 lipca 2009r. GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI NA LATA 2009 -2013 DLA GMINY SUPNO SPIS TRECI 1. Wstp 2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu nad zabytkami. 2.1. Cel opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami dla gminy Supno. 3. Ochrona dziedzictwa kulturowego i opieka nad zabytkami. 3.1. Definicje podstawowych poj z zakresu ochrony i opieki nad zabytkami. 4. Uwarunkowania zewntrzne ochrony dziedzictwa kulturowego. 4.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie kraju, wojewdztwa i powiatu. 5. Uwarunkowania wewntrzne ochrony dziedzictwa kulturowego. 5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy. 5.2. Charakterystyka zasobw i analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy 5.2.1. Zarys historii obszaru gminy 5.2.2. Krajobraz kulturowy 5.2.3. Zabytki nieruchome i ruchome gminy Supno 6. Zaoenia programowe. 6.1. Gwne cele polityki gminnej zwizane z ochrona zabytkw. 6.2. Priorytety programu opieki.

7. Postanowienia kocowe

1. WSTP Dziedzictwo kulturowe to wany czynnik ycia i dziaalnoci czowieka. Zabytki s nie tylko materialnym ladem przeszoci, lecz take cennym elementem kultury, przyczyniajcym si do ksztatowania si przyjaznego otoczenia czowieka. Bogactwo i rnorodno dziedzictwa kultury moe w istotny sposb przyczyni si do rozwoju spoeczno gospodarczego gminy, a tym samym do poprawy jakoci ycia jej mieszkacw. Gwnym odbiorc programu jest spoeczno lokalna, ktra bezporednio powinna odczu efekty jego wraania. Dotyczy to nie tylko wacicieli i uytkownikw obszarw i obiektw uytkowych, ale rwnie wszystkich mieszkacw, gdy zachowane i naleycie pielgnowane dziedzictwo kulturowe wyrnia obszar gminy i przesdza o jej atrakcyjnoci. Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Supno na lata 2009-2013 jest dokumentem o charakterze uzupeniajcym w stosunku do innych aktw planowania w gminie (Miejscowy planu zagospodarowania przestrzennego gminy Supno, Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy Supno). Nie stanowi aktu prawa miejscowego, lecz jest dokumentem polityki administracyjnej w zakresie podejmowanych dziaa dotyczcych inicjowania, wspierania i koordynowania prac z dziedziny ochrony zabytkw i krajobrazu kulturowego oraz upowszechniania i promowania dziedzictwa kulturowego.

2. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Podstaw prawn opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami dla Gminy Supno stanowi: 1. Rozstrzygnicia ustawowe: Art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (Dz.U. z 2001r. Nr 142, poz.1591 z pniejszymi zmianami), stwierdzajce, e Zaspakajanie zbiorowych potrzeb wsplnoty naley do zada wasnych gminy. W szczeglnoci zadania wasne obejmuj sprawy ... kultury, w tym ..... ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami. Art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003r. Nr 162, poz. 1568 z pn. zm.). Artyku ten stanowi, e: wjt sporzdza na okres 4 lat gminny program opieki nad zabytkami, gminny program opieki nad zabytkami przyjmuje rada gminy po uzyskaniu opinii wojewdzkiego konserwatora zabytkw, gminny program opieki nad zabytkami ogaszany jest w wojewdzkim dzienniku urzdowym, z realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami wjt sporzdza co 2 lata sprawozdanie, ktre przedstawia radzie gminy.

2.1. Cel opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami dla gminy Supno Opracowanie gminnego programu opieki nad zabytkami ma na celu popraw stanu zachowania wiejskiego rodowiska kulturowego. rodkiem prowadzcym do jego realizacji jest ustalenie w programie uwarunkowa dotyczcych finansowania i organizacji dziaa ochronnych wobec rodowiska kulturowego oraz edukacyjnych i wychowawczych wobec spoecznoci wiejskiej. Art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568 z pn. zm.) stanowi, e w krajowym programie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami okrela si, w szczeglnoci cele i kierunki dziaa oraz zadania w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami, warunki i sposb finansowania planowanych dziaa, a take harmonogram ich realizacji. Przez analogi podobny zakres powinno mie opracowanie sporzdzane w skali gminy. Cele opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami okrelone zostay w art. 87 ust.2 w/w ustawy. W myl tego przepisu gminny program opieki nad zabytkami ma na celu w szczeglnoci: 1) wczenie problemw ochrony zabytkw do systemu zada strategicznych, wynikajcych z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju,

2) uwzgldnianie uwarunkowa ochrony zabytkw, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i rwnowagi ekologicznej, 3) zahamowanie procesw degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania, 4) wyeksponowanie poszczeglnych zabytkw oraz walorw krajobrazu kulturowego, 5) podejmowanie dziaa zwikszajcych atrakcyjno zabytkw dla potrzeb spoecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjajcych wzrostowi rodkw finansowych na opiek nad zabytkami, 6) okrelenie warunkw wsppracy z wacicielami zabytkw, eliminujcych sytuacje konfliktowe zwizane z wykorzystaniem tych zabytkw, 7) podejmowanie przedsiwzi umoliwiajcych tworzenie miejsc pracy zwizanych z opiek nad zabytkami.

3. OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I OPIEKA NAD ZABYTKAMI 3.1. Definicje podstawowych poj z zakresu ochrony i opieki nad zabytkami. Ustawa z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami definiuje pojcie zabytku ponadto wprowadza pojcia ochrony i opieki nad zabytkami. Zabytek jest to nieruchomo lub rzecz ruchoma, ich cz lub zespoy, bdce dzieem czowieka lub zwizane z jego dziaalnoci i stanowice wiadectwo minionej epoki lub zdarzenia, ktrych zachowanie ley w interesie spoecznym ze wzgldu na posiadan warto historyczn artystyczn lub naukow. W myl art. 6 ustawy 1. Ochronie i opiece podlegaj bez wzgldu na stan zachowania: 1) zabytki nieruchome bdce, w szczeglnoci: a) krajobrazami kulturowymi, b) ukadami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespoami budowlanymi, c) dzieami architektury i budownictwa, d) dzieami budownictwa obronnego, e) obiektami techniki, a zwaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakadami przemysowymi, f) cmentarzami, g) parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni, h) miejscami upamitniajcymi wydarzenia historyczne bd dziaalno wybitnych osobistoci lub instytucji; 2) zabytki ruchome bdce, w szczeglnoci: a) dzieami sztuk plastycznych, rzemiosa artystycznego i sztuki uytkowej, b) kolekcjami stanowicymi zbiory przedmiotw zgromadzonych i uporzdkowanych wedug koncepcji osb, ktre tworzyy te kolekcje, c) numizmatami oraz pamitkami historycznymi, a zwaszcza militariami, sztandarami, pieczciami, odznakami, medalami i orderami, d) wytworami techniki, a zwaszcza urzdzeniami, rodkami transportu oraz maszynami i narzdziami wiadczcymi o kulturze materialnej, charakterystycznymi dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentujcymi poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego, e) materiaami bibliotecznymi, o ktrych mowa w art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca 1997r. o bibliotekach (Dz.U. Nr 85, poz. 539, z 1998r. Nr 106, poz. 668, z 2001r. Nr 129, poz. 1440 oraz z 2002r. Nr 113, poz. 984), f) instrumentami muzycznymi, g) wytworami sztuki ludowej i rkodziea oraz innymi obiektami etnograficznymi,

h) przedmiotami upamitniajcymi wydarzenia historyczne bd dziaalno wybitnych osobistoci lub instytucji; 3) zabytki archeologiczne bdce, w szczeglnoci: a) pozostaociami terenowymi pradziejowego i historycznego osadnictwa, b) cmentarzyskami, c) kurhanami, d) reliktami dziaalnoci gospodarczej, religijnej i artystycznej. Ponadto Ochronie mog podlega nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej (art. 6.2.ustawy) wedug Art. 4 ustawy: Ochrona zabytkw polega, w szczeglnoci, na podejmowaniu przez organy administracji publicznej dziaa majcych na celu: 1) zapewnienie warunkw prawnych, organizacyjnych i finansowych umoliwiajcych trwae zachowanie zabytkw oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie, 2) zapobieganie zagroeniom mogcym spowodowa uszczerbek dla wartoci zabytkw; 3) udaremnianie niszczenia i niewaciwego korzystania z zabytkw, 4) przeciwdziaanie kradziey, zaginiciu lub nielegalnemu wywozowi zabytkw za granic, 5) kontrol stanu zachowania i przeznaczenia zabytkw, 6) uwzgldnianie zada ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy ksztatowaniu rodowiska. zgodnie z Art. 5 ustawy Opieka nad zabytkiem sprawowana przez jego waciciela lub posiadacza polega, w szczeglnoci, na zapewnieniu warunkw: 1) naukowego badania i dokumentowania zabytku, 2) prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robt budowlanych przy zabytku, 3) zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie, 4) korzystania z zabytku w sposb zapewniajcy trwae zachowanie jego wartoci, 5) popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury.

3.2. Opis form i sposobw ochrony zabytkw Zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz. U. z dnia 17 wrzenia 2003 r.,) formami ochrony zabytkw s: wpis do rejestru zabytkw, uznanie za pomnik historii, utworzenie parku kulturowego, ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

Ustawa okrela obowizki oraz kompetencje samorzdu w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami. Do obowizkw naley: prowadzenie Gminnej Ewidencji Zabytkw (art.22, pkt.4), sporzdzanie na okres czteroletni GPOZ (art.87), uwzgldnianie ochrony i opieki nad zabytkami przy sporzdzaniu i aktualizacji strategii rozwoju, studiw uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planw zagospodarowania (art.18 i 19).

W artykuach 5, 25, 26, 28, 30, 31, 36, 71, 72, Ustawy zawarte s szczegowe okrelenia obowizkw samorzdu dla objtych ochron zabytkw, ktre s wasnoci gminy lub s w jej posiadaniu. Dla zabytkw znajdujcych si na terenie wojewdztwa Wojewdzki Konserwator Zabytkw prowadzi rejestr zabytkw. Wpisu do rejestru dokonuje si na mocy decyzji Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw wydanej z urzdu, bd na wniosek waciciela zabytku nieruchomego lub uytkownika wieczystego gruntu, na ktrym znajduje si zabytek nieruchomy. Do rejestru moe by rwnie wpisane otoczenie zabytku wpisanego do rejestru, a take nazwa geograficzna, historyczna lub tradycyjna tego zabytku. Podobnie zabytki ruchome mog by wpisywane do Rejestru Zabytkw Ruchomych prowadzonego przez Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw. Sprawy te reguluje w/w ustawa oraz Rozporzdzenie Ministra Kultury z dnia 14.05.2004r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytkw, krajowej, wojewdzkiej i gminnej ewidencji zabytkw oraz krajowego wykazu zabytkw skradzionych lub wywiezionych za granic niezgodnie z prawem (Dz.U. z 2004r. Nr 124, poz. 1305). Jedn z form ochrony obiektw i obszarw zabytkowych s ustalenia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, ktrego projekt uzgadniany jest z Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw. Drugim po miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego dokumentem planistycznym w gminie jest studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego, ktre wykonuje si obligatoryjnie dla caej gminy, ale nie jest ono powszechnie obowizujcym przepisem gminnym, a jedynie wewntrznym zobowizaniem wadz gminy, czyli tzw. aktem kierownictwa wewntrznego. W myl przepisw ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym gwnym zadaniem studium jest okrelenie polityki przestrzennej gminy z uwzgldnieniem, midzy innymi uwarunkowa wynikajcych z przepisw szczegowych dotyczcych wystpowania obiektw i terenw chronionych. W studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uwzgldnia si, w szczeglnoci ochron: 1. zabytkw nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia; 2. innych zabytkw nieruchomych, znajdujcych si w gminnej ewidencji zabytkw; 3. parkw kulturowych. Na podstawie ustawy o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami kada gmina prowadzi Gminn Ewidencj Zabytkw, ktra stanowi podstaw do sporzdzenia Programu Opieki nad Zabytkami. Ewidencja ta jest prowadzona w formie zbioru kart adresowych zabytkw nieruchomych z terenu gminy, objtych Wojewdzk Ewidencja Zabytkw. (Art. 21 i 22, Dz.U. z 2003r. Nr 162, poz. 1568 z pn. zm.). Wpis zabytkw nieruchomych do Gminnej Ewidencji Zabytkw sam w sobie nie stanowi formy ich ochrony, jednake obok zabytkw nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia oraz parkw kulturowych stanowi podstaw do objcia tych zabytkw ochron w formie zapisu w studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

4. UWARUNKOWANIA ZEWNTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO 4.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie kraju, wojewdztwa i powiatu. GPOZ dla Gminy Supno uwzgldnia podstawowe ustalenia zawarte w dokumentach strategicznych, do ktrych nale: Tezy do Krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami, Narodowa strategia rozwoju kultury na lata 20042013, Narodowy program kultury Ochrona zabytkw i dziedzictwa kulturowego na lata 20042013. Strategia rozwoju wojewdztwa mazowieckiego do roku 2020 (po aktualizacji w marcu 2006r.), Plan zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa mazowieckiego z dnia 7.06.2004r. Wojewdzki program Opieki nad Zabytkami na lata 2006 -2009 z dnia 19 grudnia 2005r.

Naley tutaj wspomnie o niektrych, najistotniejszych dla przedmiotu opracowania, zapisach w w/w dokumentach.

I tak, w TEZACH DO KRAJOWEGO PROGRAMU OCHRONY ZABYTKW I OPIEKI NAD ZABYTKAMI, oprcz zapisw, mwicych o istotnym znaczeniu ochrony i opieki nad zabytkami dla polityki kulturalnej pastwa, najwaniejszymi s zapisy, okrelajce cele Programu i zasady konserwatorskie. I tak w rozdz.1.: Wstp okrelono gwne cele programu: Celem Programu jest wzmocnienie ochrony i opieki nad t istotn czci dziedzictwa kulturowego oraz poprawa stanu zabytkw w Polsce. Celem jest take stworzenie wykadni porzdkujcej sfer ochrony poprzez wskazanie siedmiu podstawowych zasad konserwatorskich: 1. zasady primum non nocere, 2. zasady maksymalnego poszanowania oryginalnej substancji zabytku i wszystkich jego wartoci (materialnych i niematerialnych), 3. zasady minimalnej niezbdnej ingerencji (powstrzymywania si od dziaa niekoniecznych) 4. zasady, zgodnie z ktr usuwa naley to (i tylko to), co na orygina dziaa niszczco, 5. zasady czytelnoci i odrnialnoci ingerencji, 6. zasady odwracalnoci metod i materiaw, 7. zasady wykonywania wszelkich prac zgodnie z najlepsz wiedz i na najwyszym poziomie. Wymienione zasady dotycz zarwno konserwatorw pracownikw urzdw, profesjonalnych konserwatorw-restauratorw dzie sztuki, konserwatorw - architektw, urbanistw, budowlanych, archeologw, badaczy, wacicieli i uytkownikw, w tym duchownych codziennych konserwatorw zabytkowych wity. W rozdz. 2.: Uwarunkowania ochrony i opieki nad zabytkami Zagadnienia zostay opisane w sposb okrelajcy po pierwsze cel, a nastpnie kierunki dziaania. Dotyczy to: stanu zabytkw nieruchomych, ruchomych i archeologicznych, stanu zabytkw techniki, pomnikw historii, stanu sub konserwatorskich, stanu opieki nad zabytkami i wreszcie stanu uregulowa prawnych. W rozdz. 3. Dziaania o charakterze systemowym mowa jest o: powizaniu ochrony zabytkw z polityk ekologiczn, dot. Ochrony przyrody, architektoniczn i przestrzenn, celn i polityk bezpieczestwa pastwa oraz o wypracowaniu strategii ochrony dziedzictwa i wprowadzeniu jej do polityk sektorowych. Rozdz. 4. System finansowania, jak sama nazwa wskazuje dotyczy stworzenia sprawnego systemu finansowania ochrony i opieki konserwatorskiej. Rozdz. 5. Dokumentowanie, monitorowanie i standaryzacja metod dziaania ma na celu min.: Dokumentowanie poprzez tworzenie systemu i stale aktualizowanych, elektronicznych baz informacji o zasobach oraz stanie zabytkw w Polsce i ich dokumentacji. Wypracowanie spjnego systemu dokumentowania bada, stanu zachowania oraz okrelania i certyfikacji wartoci zabytkowych, wsplnego dla wszystkich typw zabytkw. Monitorowanie - poprzez gromadzenie stale aktualizowanej wiedzy o stanie zachowania, postpach i wynikach prac konserwatorskich i restauratorskich, zagroeniach, prawidowoci zarzdzania i bezpieczestwie uytkowania obiektw zabytkowych oraz o innych formach ochrony dziedzictwa. Ujednolicenie metod dziaa profilaktycznych, konserwatorskich, restauratorskich i ochronnych.

Rozdz. 6. Ksztacenie i edukacja, porusza fundamentalne zagadnienie staej pracy nad wzrostem wiadomoci, dotyczcym wartoci dziedzictwa kulturowego i jego ochrony w yciu i prawidowym funkcjonowaniu spoeczestwa. Wymienione s nastpujce rodzaje : Ksztacenie specjalistyczne, podyplomowe i system uznawalnoci wyksztacenia (celem jest zorganizowanie systemu podnoszenia kwalifikacji w kadej grupie zawodowej, pracujcej na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego). Edukacja spoeczestwa. Prowadzenie edukacji kadr nauczycielskich i kadr samorzdowych.

Edukacja wacicieli i uytkownikw

W tym przypadku cel to upowszechnianie zasad konserwatorskich i zasad etyki konserwatorskiej oraz zaznajamianie z obowizujcymi w tym zakresie przepisami. Rozdz. 7. Wsppraca midzynarodowa ma na celu wzmocnienie obecnoci Polski w wiatowym i europejskim rodowisku dziaajcym na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i promocja polskich osigni w tej dziedzinie. Dotyczy: wsppracy z instytucjami i organizacjami, stworzenia warunkw do aktywnej wsppracy Polski z organizacjami midzynarodowymi: np. UNESCO, Rad Europy, ICCROM oraz pozarzdowymi: np. ICOMOS i ICOM. wsppracy z Komisj Europejsk w Brukseli. wspierania organizacji pozarzdowych w ich dziaaniach midzynarodowych, Wsppracy w obszarze Europy rodkowej.

W rzdowym dokumencie okrelajcym obszar dziaania i sposb kreowania polityki pastwa w sferze kultury, w tym ochrony dziedzictwa kulturowego, pt.: Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004 2013 i Uzupenienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2020. Narodowa Strategia Kultury na lata 2004-2013 przyjta przez Rad Ministrw w dniu 21 wrzenia 2004r. oraz Uzupenienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2020 jest rzdowym dokumentem tworzcym ramy dla nowoczesnego mecenatu pastwa w sferze kultury, a przede wszystkim dla nowoczenie pojmowanej polityki kulturalnej pastwa, funkcjonujcej w warunkach rynkowych, a take dla wsplnoty Polski z Uni Europejsk. Gwnym celem strategii jest dziaanie na rzecz zrwnowaonego rozwoju kulturalnego regionw w Polsce. Przyjte zostay nastpujce priorytety: 1. Aktywne zarzdzanie zasobem stanowicym materialne dziedzictwo kulturowe celem poprawy stanu zabytkw, ich adaptacj i rewitalizacj oraz zwikszenie dostpnoci do nich mieszkacw, turystw i inwestorw. Realizacja dziaa pozwoli na zwikszenie atrakcyjnoci regionw, a take wykorzystanie przez nie potencjau zwizanego z posiadanym dziedzictwem kulturowym. 2. Edukacja i administracja na rzecz ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego. Dokumentem sucym wdroeniu Narodowej Strategii Rozwoju Kultury w sferze materialnej spucizny kulturowej Polski jest Narodowy Program Kultury Ochrona zabytkw i dziedzictwa kulturowego. Program ten jest zgodny z Narodowym Planem Rozwoju (Ustawa z dnia 20.04.2004r. o Narodowym Planie Rozwoju, Dz.U. Nr 116, poz. 1206 z pn. zm.) oraz z zaoeniami do krajowego programu ochrony zabytkw. Podstaw do sformuowania Narodowego Programu Kultury Ochrona Zabytkw i dziedzictwa kulturowego jest uznanie sfery dziedzictwa za podstaw rozwoju kultury i upowszechniana kultury, a take za potencja regionw, sucy wzrostowi konkurencyjnoci regionw dla turystw, inwestorw i mieszkacw. W Narodowym Programie Kultury Ochrona zabytkw i dziedzictwa kulturowego wytyczone zostay strategiczne cele polityki pastwa w sferze ochrony zabytkw: Przygotowanie skutecznego systemu prawno-finansowego wspierania ochrony i opieki nad zabytkami; Podjcie prac nad kompleksowym systemem edukacji na rzecz dziedzictwa; Poszukiwanie instrumentw wzmacniajcych efekty dziaalnoci suby konserwatorskiej; Ograniczenia uznaniowoci konserwatorw poprzez naoenie na nich odpowiedzialnoci za niezgodne z prawem postpowanie. Intensyfikacja ochrony i upowszechniania dziedzictwa kulturowego, w tym szczeglnie kompleksowa poprawa stanu zabytkw nieruchomych.

Strategia Rozwoju Wojewdztwa Mazowieckiego do roku 2020 W dokumencie zawarta jest diagnoza stanu Wojewdztwa mazowieckiego, warianty prognoz oraz zaoenia strategiczne do realizacji. W aspekcie GPOZ dla Supna (i nie tylko) najistotniejsze wydaj si fragmenty zapisw dotyczce: Kultury i dziedzictwa kulturowego Wojewdztwo mazowieckie zajmuje znaczc pozycj na kulturowej mapie Polski. Centrum kulturalnym wojewdztwa mazowieckiego o znaczeniu tak regionalnym, jak i narodowym jest Warszawa. Stolica skupia najwiksz liczb wyspecjalizowanych urzdze i instytucji kultury oraz miejsc rozrywki. Oprcz Warszawy, znaczc rol w rozwoju kultury w regionie peni Putusk, Pock, Radom, Siedlce, Ciechanw, Szydowiec, Gra Kalwaria, Ia, Przasnysz, Sierpc, Wgrw i Ostroka. Wojewdztwo mazowieckie posiada bogate dziedzictwo kulturowe, charakteryzujce si du liczb zabytkw wpisanych do rejestru, co plasuje region na 4 pozycji w kraju. Region mazowiecki obfituje w liczne pamitki dziedzictwa historycznego, kulturowego i materialnego z rnych epok. Wiele z nich przekracza wymiar regionalny, a nawet krajowy. Zasoby materialne dziedzictwa kulturowego tworz zabytki nieruchome, ktrych 5855 figuruje w rejestrze zabytkw, a najwiksze ich skupisko wystpuje w Warszawie (ok.1300). Obiekty sakralne stanowi drug wan grup zabytkw pod wzgldem liczebnoci. Znaczcym elementem rodowiska kulturowego s zabytkowe cmentarze. Czci skadow zabytkw materialnych regionu s zabytki ruchome, ktrych miejscem znacznego nagromadzenia s placwki muzealne i archiwa. Zabytki ruchome stanowi rwnie element wystroju i wyposaenia kociow oraz cmentarzy. Skadniki niematerialne stanowi wany element dziedzictwa kulturowego, gdy ksztatuj tosamo lokaln i regionaln. Wan rol w kulturze lokalnej odgrywa rwnie krajobraz przyrodniczy. Najwaniejszych problemw w dziedzinie kultury i dziedzictwa kulturowego wystpujcych na Mazowszu: spadku liczby instytucji kultury pocigajcego za sob zmniejszenie oferty kulturalnej regionu; niepokojcego faktu likwidacji znacznej liczby bibliotek w wojewdztwie; licznie wystpujce w regionie zabytki znajduj si bardzo czsto w zym stanie technicznym, za zabudowa drewniana ulega postpujcej eliminacji z krajobrazu kulturowego Mazowsza; braku promocji i maej wiedzy dotyczcej regionu oraz niewystarczajcej identyfikacji mieszkacw z Mazowszem;

Naley dy do wsparcia towarzystw regionalnych i lokalnych oraz organizacji pozarzdowych, ktre peni istotn rol w pielgnowaniu i kultywowaniu tosamoci regionalnej. Promocji i zwikszania atrakcyjnoci turystycznej i rekreacyjnej regionu w oparciu o walory rodowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego Celem dziaa promocyjnych jest budowanie trwaego i stabilnego wizerunku Mazowsza, jako obszaru o duym potencjale rozwojowym, ktrego dynamiczny rozwj oparty jest na wysokich walorach kulturowych, przyrodniczych oraz krajobrazowych. Promocja regionu powinna by ekspozycj jego mocnych stron, tj.: bogate dziedzictwo kulturowe regionu (zachowana i utrwalona spucizna materialna i niematerialna) oraz zrnicowanie kulturowe i obyczajowe poszczeglnych podregionw, istnienie cennych terenw dolin rzecznych, kompleksw lenych oraz obszarw ujtych w Europejskiej Sieci Ekologicznej NATURA 2000. Wymiernym efektem prowadzonej promocji bdzie nie tylko rozwj funkcji turystycznych i przycignicie turystw, ale take aktywizacja obszarw wiejskich, na ktrych jedn z szans rozwoju jest rozwj agroturystyki oraz innych form turystyki. W tym celu podjte bd nastpujce dziaania: wzmocnienie dotychczasowych kierunkw dziaa samorzdu, propagujcych zasoby dziedzictwa kulturowego oraz rozwj kultury w regionie; rewitalizacja zespow zabytkowych i wykorzystanie ich do rozwoju funkcji turystycznych; wsparcie tworzenia lokalnych parkw kulturowo-historycznych wok istniejcych zabytkw architektury umoliwiajcych rozwj funkcji turystycznych;

rozwj sieci szlakw turystycznych w obrbie wojewdztwa mazowieckiego, w tym sieci drg o znaczeniu turystycznym, szlakw i cieek rowerowych oraz wczenie ich do sieci w ssiednich wojewdztwach.

Plan zagospodarowania przestrzennego Wojewdztwa Mazowieckiego Uchwalony przez Sejmik Wojewdztwa Mazowieckiego w dniu 7 czerwca 2004r. uchwa nr 65/2004 (Dz. Urz. Woj. Maz. z 28.08.2004r. Nr 217, poz.5811) w zakresie ochrony zabytkw porusza nastpujce kwestie: Ksztatowanie tosamoci kulturowej Mazowsza poprzez pielgnowanie rozwj lokalnych, materialnych i niematerialnych dbr kultury; Potrzeb podnoszenia stanu wiadomoci spoecznej w zakresie dziedzictwa historycznego, wsplnoty dziejw, tradycji; Zobowizanie do ochrony i utrzymania zabytkw, przy uwzgldnieniu potrzeb wspczesnego spoeczestwa (zgodnie z Konwencj w sprawie Ochrony zabytkw Architektonicznych w Europie. Podpisan w Cordobie w 1995r.) Szczeglne uwzgldnienie poniszych zagadnie: ochrony architektury drewnianej, ochrony zespow architektoniczno parkowych, jako obrazu historycznej struktury spoecznej, uwiadomienia, i wspczesny zakres ochrony zabytkw odbywa si w skali ponadjednostkowej, zawierajcej budowle, dziea, zaoenia i zespoy stanowice przedmiot ochrony, zrnicowanie potrzeb ochrony, z punktu widzenia przyrodniczego, kulturowozabytkowego, historycznego, turystyczno wypoczynkowego, etc.

Wojewdzki Program Opieki nad Zabytkami Wprowadzony uchwa nr 226/05 Sejmiku Wojewdztwa Mazowieckiego z 19 grudnia 2005r. (Dz. Urz. Woj. Maz. z dn. 5 stycznia 2006r. Nr 1, poz. 6) okrela cel strategiczny, jakim jest: Utrwalenie dziedzictwa kulturowego regionu w celu budowania tosamoci regionalnej oraz promocji turystycznej Mazowsza w kraju i za granic w poczeniu z aktywizacj obywatelsk i zawodow spoecznoci lokalnych; kreowanie turystycznych pasm przyrodniczo - kulturowych.

CELE OPERACYJNE WPOZ ORAZ DZIAANIA SUCE ICH REALIZACJI: Cel I. Zachowanie materialnej i niematerialnej spucizny historycznej regionu a) Opieka nad zabytkami nieruchomymi - rozpoznanie i weryfikacja zasobw rodowiska kulturowego; b) Integracja systemw ochrony krajobrazu, przyrody i dziedzictwa kulturowego poprzez min.: c) Eksponowanie zabytkw o szczeglnej wartoci; d) Zapobieganie degradacji zabytkw; e) Ksztatowanie postaw promujcych dziaania chronice zabytki upowszechnianie standardw wytycznych do prac konserwatorskich, restauratorskich, zabezpieczajcych, ratowniczych i interwencyjnych. Cel II. Ochrona i ksztatowanie krajobrazu kulturowego wsi i miast historycznych a) Wypracowanie modelu wdraania lokalnych programw rewitalizacji centrw maych miast historycznych; b) Promowanie tradycyjnych wzorcw lokalnej architektury. Cel III. Utrwalanie zasobw dziedzictwa kulturowego w wiadomoci mieszkacw a) Wykorzystanie tosamoci i wartoci dziedzictwa jako elementu rozwoju regionalnego i lokalnego; b) Wydanie przewodnika opracowanego przez spoecznoci lokalne np. stowarzyszenia, organizacje pozarzdowe, uczniw pt. Mae Ojczyzny Mazowsza;

c) Wspieranie dziaa organizacji pozarzdowych w realizacji zada zwizanych z edukacj regionaln; d) Wspieranie projektw edukacyjnych realizowanych przez organizacje pozarzdowe; e) Organizacja konkursu dla organizacji pozarzdowych na dziaania zwizane z poznawaniem historii regionu. Cel IV. Promocja walorw kulturowych Mazowsza z wykorzystaniem nowoczesnych technologii a) Opracowanie i wdraanie systemu informacji o najcenniejszych zabytkach regionu, ze szczeglnym uwzgldnieniem Warszawy jako metropolii o znaczeniu europejskim; b) Wykorzystanie nowoczesnych technologii do zwikszania dostpnoci dorobku kultury regionalnej; c) Promocja Kultury Ludowej Mazowsza; d) Wykorzystanie tosamoci kulturowej jako elementu marketingowego. Cel V. Zwikszanie dostpnoci obiektw zabytkowych poprzez ich wykorzystanie dla funkcji turystycznych, kulturalnych i edukacyjnych a) Kreowanie pasm (powiza) przyrodniczo - kulturowych w wojewdztwie ze szczeglnym uwzgldnieniem szlakw nadrzecznych; b) W spieranie dziaa dotyczcych komercyjnego wykorzystania obiektw zabytkowych na cele kulturalne, turystyczne i edukacyjne; c) Opracowanie modelu wykorzystania zada opieki nad zabytkami dla generowania nowych miejsc pracy.

ZADANIA Opracowanie przy wsppracy samorzdw gminnych i powiatowych oraz administracji rzdowej szczebla wojewdzkiego penej bazy danych przestrzennych o istniejcych obiektach zabytkowych, koniecznej przy realizacji planw i programw w celu zintegrowania w Systemie Informacji Przestrzennej; Wspieranie inicjatyw tworzenia bazy obsugi turystyki w obszarach cennego krajobrazu przyrodniczego i kulturowego; Stworzenie strony www Dziedzictwo kulturowe Mazowsza; Opracowanie instrukcji, przewodnika dla ubiegajcych si o dofinansowanie z U.E.; Wsparcie renowacji i rewitalizacji obiektw zabytkowych m in. w ramach - ZPORR; opracowanie poradnika dla wacicieli i uytkownikw obiektw zabytkowych; Wskazanie w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa i Planie Obszaru Metropolitalnego Warszawy koniecznoci wyznaczania stref otaczajcych zabytki z ustaleniami sposobu ich zagospodarowania uwzgldniajcego eksponowanie wartoci zabytkowej tych obiektw; Popularyzacja i promocja na stronach www danych o rewaloryzacji i adaptacji obiektw zabytkowych; Szkolenia w zakresie upowszechniania standardw prac konserwatorskich, restauratorskich i zabezpieczajcych, ratowniczych i interwencyjnych przy obiektach zabytkowych; Konkursy dla uczniw dotyczce opieki nad zabytkami; Zorganizowanie cyklu warsztatw powiconych wypracowaniu zasad postpowania przy wdraaniu lokalnych programw rewitalizacji centrw maych miast historycznych; Opracowanie przewodnika w formie elektronicznej zawierajcego informacje o zabytkach i historii regionu Iw jzyku polskim i angielskim; wspieranie rewaloryzacji obiektw zabytkowych i dziaa sucych opiece nad zabytkami; opracowanie zasad wsppracy samorzdw: wojewdzkiego, gminnych i powiatowych przy realizacji zada ochrony zabytkw, zwaszcza warunkw i form wsppracy z wacicielami zabytkw; opracowanie zasad postpowania w sytuacjach kryzysowych zagroenia materialnego istnienia zabytkw i ich wdraanie; budowanie spoecznej akceptacji dla ochrony zabytkw;

wspudzia w przygotowywaniu spotw reklamowych dot. Wojewdztwa mazowieckiego (np. z organizacjami turystycznymi).

5. UWARUNKOWANIA WEWNTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO 5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy Dokumentami, ktre od wielu lat chroni gminne zabytki s:. 1) Strategia rozwoju gminy Supno do 2020r. opracowana w styczniu 2003r przez ,,Bakaski Instytut Gmin Gdask, 2) uchwaa nr 262/XXXIII/06 z dnia 17 marca 2006r Rady Gminy Supno (Dz. Urz. Woj. Maz. z dn. 25.06.2006r. Nr 122, poz. 4009) w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Supno, 3) uchwaa nr 310/XXIII/01 z dnia 19 padziernika 2001r. w sprawie uchwalenia Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy Supno.

Strategia rozwoju gminy Supno do 2020 roku Obiekty i zespoy zabytkowe s w Strategii wymienione oglnikowo. Moemy si z niej dowiedzie, e w dziedzinie architektury sakralnej do rejestru zabytkw wpisane s trzy zespoy: dwa osiemnastowieczne kocioy drewniane w Supnie i wiciecu oraz murowany w Miszewku Strzakowskim. Do chwili obecnej nie sporzdzono dla nich podstawowej dokumentacji konserwatorskiej tzw. Biaych Kart, zawierajcych dane historyczne, rzuty, wytyczne konserwatorskie. Pozostaoci zespow dworsko parkowych w Gulczewie, Miszewku Strzakowskim i Mirosawiu - Piotrowie, to w chwili obecnej jedynie zaoenia zieleni urzdzonej parki z XIX wieku, dobrze udokumentowane. Cmentarze: przykocielne w Miszewku Strzakowskim, Supnie i wiciecu, rzymsko-katolickie w Miszewku Strzakowskim i Supnie, ewangelickoaugsburski w Bielinie oraz wojenny w Cekanowie zostay dokadnie zewidencjonowane.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Supno Dla ochrony krajobrazu kulturowego i pojedynczych zabytkw plan ustala: a) wykaz obiektw i elementw rodowiska kulturowego podlegajcych ochronie konserwatorskiej, b) ochron i kreatywne ksztatowanie krajobrazw kulturowych Miszewka Strzakowskiego i wicieca, zachowujcych tosamo kulturow i walory krajobrazowe oraz ochron ekspozycji krajobrazu kulturowego Miszewka Strzakowskiego i wicieca. Strefa ochrony krajobrazu kulturowego wymaga starannych dziaa planistycznych. W strefie tej naley dy do: utrzymania, restauracji lub odtworzenia zabytkowych elementw krajobrazu urzdzonego ( zespow urbanistycznych z obiektami budowlanymi, zieleni urzdzon, ukadem dawnych drg z ich przebiegiem, obsadzeniami charakterystycznymi gatunkami drzew, zachowaniem lub renowacj historycznej nawierzchni); ochrony krajobrazu naturalnego zwizanego z historycznym zaoeniem; ochrony form i sposobu uytkowania terenw takich jak: ukad drg, ciekw wodnych, staww, alej, zadrzewie rdpolnych, dawnych zasad zabudowy; wspczesna zabudowa, tylko w miejscach gdzie jest dopuszczalna, winna by poddana szczeglnym rygorom w zakresie sposobu lokalizacji, ksztatowania bryy i elewacji: rol nadrzdn powinny peni zabytki wpisane do rejestru i inne obiekty objte ochron konserwatorsk to one powinny wyznacza zasady, skal i charakter wspczesnej ewentualnej zabudowy.

Dziaania inwestycyjne na tym terenie wymagaj uzgodnienia z Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw. c) wymg kadorazowego pozwolenia Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw na prowadzenie wszystkich dziaa inwestycyjno remontowych w obiektach wpisanych do rejestru zabytkw i ich otoczeniu w granicach wpisu do rejestru zabytkw,

d) uzgodnienie z Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw dziaa inwestycyjnych w strefie ochrony stanowisk archeologicznych i w strefie ochrony konserwatorskiej obejmujcej otoczenie zabytkw w zakresie ochrony wartoci widokowych i zabezpieczenia przed szkodliwym oddziaywaniem czynnikw zewntrznych e) uzgodnienia z Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw dziaa inwestycyjnych w obszarze obiektw objtych ewidencj gminn zabytkw, f) realizacj nowej, dopuszczonej zabudowy w strefie ochrony konserwatorskiej w nawizaniu do gabarytw i ukadu lokalizacyjnego obiektw historycznych, g) przeprowadzenie okrelonych przez Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw powierzchniowych bada weryfikacyjnych w zakresie archeologicznym na obszarach Starego Gulczewa, Mirosawia, Bielina i Rydzyna, Liszyna oraz na stanowiskach archeologicznych zagroonych zniszczeniem.

Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy Supno Wyrniono obszary ze wzgldu na rodzaj ochrony: a) obszary chronionego krajobrazu doliny rzeki Wisy, Supianki, b) inne formy ochrony przyrody dot. pomnikw przyrody chronionych w/g ustawy o ochronie przyrody oraz drzewostanw w parkach podworskich chronionych z ustawy o ochronie dbr kultury, c) zachowanie wartoci krajobrazu kulturowego na terenach przewidzianych do inwestowania, d) rezerwaty przyrody na rzece Wile tj. Kpa Wykowska i awica Troszyska, e) obiekty ochrony wartoci kulturowych wraz ze stref konserwatorsk: caej gminy Spord 172 stanowisk odkrytych na terenie Gminy, najwicej, bo 131, pochodzi z szeroko pojtego okresu redniowiecza (VIII- XVI wiek), co wiadczy o duym znaczeniu tego terenu w okresie ksztatowania si pastwowoci polskiej na Mazowszu Pnocnym. Stosunkowo maa obecno ladw tzw. staroytnego osadnictwa (cznie 41 z wszystkich okresw pradziejowych), wynika prawdopodobnie z faktu sabego rozpoznania terenw lenych, bagiennych i wydmowych. Dwa stanowiska - grodziska wczesnoredniowieczne w Supnie - Borowiczkach Piekach i Szeligach, ze wzgldu na ich wartoci zabytkowe oraz znaczenie w krajobrazie kulturowym, wpisano do rejestru zabytkw. Architektura sakralna na terenie Gminy zachowana jest w dobrym stanie. Dwa osiemnastowieczne kocioy drewniane - w Supnie i wiciecu, posiadajcy dodatkowo drewnian kostnic, s bardzo istotne dla kultury materialnej, nie tylko w skali Gminy Supno. Mae kocioy parafialne na Mazowszu byy z reguy wykonywane z drewna, a jego waciwoci - maa trwao, czste poary, zniszczenia wojenne, niewielki presti (ambicj parafian byo posiadanie murowanej wityni) spowodoway, e zachowao si ich niewiele. W tym kontekcie zaniepokojenie budzi stan techniczny kocioa w Supnie - jego szalunek wymaga konserwacji, a co za tym idzie, naleaoby wykona rwnie ekspertyz mykologiczno konstrukcyjn drewnianych cian obwodowych. Interesujcy pod wzgldem architektonicznym i majcym zasadnicze znaczenie dla krajobrazu kulturowego wsi jest koci w Miszewku Strzakowskim, piknie pooony na wzniesieniu i grujcy nad okolic. Stan zachowania zespow dworskich wymaga ich rewaloryzacji - przywrcenia ich walorw poprzez konserwacj drzewostanu, planowe dosadzenia, a zwaszcza przywrcenia ich utraconych centrw dworw. Jak wynika z praktyki konserwatorskiej jest to moliwe, celowe i skuteczne pod warunkiem zmiany uytkownika i skomasowania terenu w historycznych granicach w jednym rku. Pozostawienie stanu istniejcego bez interwencji i, co za tym idzie, dalsza dewastacja parkw w Miszewku Strzakowskim, Piotrowie - Mirosawiu i Gulczewie, bezpowrotnie zniszczy t cz spucizny kulturowej Gminy. W stosunkowo dobrym stanie zachowania s cmentarze, cho najstarsze i najcenniejsze nagrobki wymagaj interwencji konserwatorskich. w miar jednorodnych obszarw funkcjonalno - przestrzennych Biorc pod uwag powysze rozpoznanie, na terenie Gminy Supno mona wyznaczy dwa interesujce obszary funkcjonalno - przestrzenne, wymagajce szczeglnej uwagi tak spoeczestwa Gminy jak i sub odpowiedzialnych za planowanie przestrzenne:

1. krajobraz kulturowy Miszewka Strzakowskiego, pooonego malowniczo nad Supiank, z dominant architektoniczn murowanego kocioa i zespoem starych chaup drewnianych, bardzo dobrze zachowany. Ochrony wymaga sposb rozplanowania: ulicwka i pola schodzce do rzeki i charakter zabudowy - domy parterowe, o tradycyjnej architekturze. Pooenie miejscowoci - bliskie ssiedztwo duej, intensywnie w tym kierunku rozwijajcej si aglomeracji miejskiej - Pocka, naraa Miszewko Strzakowskie na utrat jego niepowtarzalnych walorw przez wprowadzenie nowych, rozdrobnionych parcelacji i agresywnej w wielkoci i bryle architektury. 2. krajobraz kulturowy wicieca - ze zwartym zespoem kocielnym: koci, kostnica, cmentarz przykocielny, plebania, Katolicki Dom Parafialny pooone na niewielkim wyniesieniu terenu, dobrze eksponowane. W oparciu o rozporzdzenie Ministra Kultury z dnia 25 sierpnia 2004r. w sprawie organizacji i sposobu ochrony zabytkw na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2004r. Nr 212, poz. 2153); powsta Plan Ochrony Zabytkw na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych na terenie gminy Supno. Gminny Program Opieki nad Zabytkami powinien w szczeglnoci wzi pod uwag zaoenia Planu Ochrony Zabytkw na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych na terenie gminy Supno, ktry okrela m. in. zagroenia dla zabytkw oraz sposoby ich ochrony. Ochrona zabytkw ruchomych polega na podjciu, w zalenoci od sytuacji i posiadanych moliwoci, nastpujcych czynnoci: a) zabezpieczenia ich przed zniszczeniem lub uszkodzeniem, w miejscu staego przechowywania, oraz na zorganizowaniu staego dozoru, b) przemieszczenia do innych, przygotowanych pomieszcze jednostki organizacyjnej, rozrodkowania zabytkw do innych wytypowanych i przygotowanych obiektw w tej samej miejscowoci, c) ewakuacji do wyznaczonych i uprzednio przygotowanych obiektw poza miejscowoci ich staego przechowywania, jeeli nie ma moliwoci ich waciwego zabezpieczenia na miejscu lub w tej samej miejscowoci, oraz zapewnienia staego dozoru, d) ewakuacji najcenniejszych zabytkw za granic w przypadku konfliktu zbrojnego, e) przyjmowania, na wniosek waciciela lub posiadacza, cennych zabytkw na czasowe przechowanie przez publiczne jednostki organizacyjne kultur. Do przewidywanych zagroe dla obiektw zabytkowych na terenie gminy Supno moemy zaliczy: a) poar b) zalanie, podtopienie c) huragan, silna wichura d) zagroenie terrorystyczne e) chemiczne f) zagroenia wojenne

5.2. Charakterystyka zasobw i analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego Gminy 5.2.1. Zarys historii obszaru gminy Wedug lokalnej tradycji nazwa gminy pochodzi od rzeczownika sup. Podobno w redniowieczu sta tutaj sup graniczny dzielcy lasy biskupstw pockiego i wyszogrodzkiego. Znaleziska archeologiczne dowodz, e ju w XII wieku istniaa tu osada. W Kodeksie Mazowieckim napisano: ...w roku 1254 Komes yro, wojewoda mazowiecki z rodu Powow Ogaczykw, nada za dusz swego ojca i swoich przodkw dziedziczn wie Supno Kocioowi Pockiemu..., a dwiecie lat pniej (w 1443), biskup Pawe Giycki nada j archidiakonowi ciborowi. Po dalszych trzech wiekach, w 1729, Supno przekazano Zakonowi norbertanek w Pocku. Wedug spisu parafialnego z roku 1817 w Supnie mieszkao 277 mczyzn i 280 kobiet. Rok 1831 zapisa Supno w historii dziejw ojczystych jako miejsce ostatniej narady 40 generaw Sztabu Powstania Listopadowego. Lata wojennej poogi wpisay Supno w histori Mazowsza, gdy tu w 1942 wiziony by Arcybiskup Antonii Julian Nowowiejski, wczesny Biskup Pocki oraz Biskup Leon Wetmaski. W roku 1942 w pobliskim lesie Niemcy powiesili 20 mieszkacw wsi i okolic. Po wojnie Supno wcielono do

gminy Borowiczki. Gmin Supno powoano do ycia w 1989 roku w wyniku decyzji o zmianie granic miasta Pocka i wcieleniu miejscowoci Borowiczki - poprzedniej siedziby gminy - do miasta Pocka. Zmiany administracyjne miasta Pocka miay wpyw na likwidacj gminy Borowiczki i przeniesienie siedziby gminy do Supna, co te uczyniono w 1992 roku i wwczas nastpi dynamiczny rozwj Supna. Gmin Supno powoano do ycia w 1989 roku w wyniku decyzji o zmianie granic miasta Pocka i wcieleniu miejscowoci Borowiczki - poprzedniej siedziby gminy - do miasta Pocka. Zmiany administracyjne miasta Pocka miay wpyw na likwidacj gminy Borowiczki i przeniesienie siedziby gminy do Supna, co te uczyniono w 1992 roku i wwczas nastpi dynamiczny rozwj Supna. Wedug ostatniego podziau administracyjnego kraju gmina naley do powiatu pockiego i wojewdztwa mazowieckiego. Pooona jest na Wysoczynie Pockiej na prawym brzegu Wisy graniczc z ni od poudnia. Od zachodu graniczy z miastem Pock, od pnocy z gm. Radzanowo, za od wschodu z gm. Bodzanw. czna dugo granic gminy liczy okoo 50 km. Terytorium gminy Supno ma ksztat nieregularny, przy czym zachodnia cz miejscowo Nowe Gulczewo przylega bezporednio do pockich osiedli mieszkaniowych Podolszyce Pnoc i Imielnica, oddzielonego jedynie szerokoci ulicy Wyszogrodzkiej. Odlego od Warszawy wynosi 90 km.

Powierzchnia gminy wynosi 74,7km2,. rednia gsto zaludnienia to 57 osb na 1km 2. Obszar gminy zajmuje 19 miejscowoci nalecych do 17 soectw. Mapa administracyjna powiatu pockiego

5.2.2. Krajobraz kulturowy Uksztatowanie powierzchni tutejszej ziemi jest wynikiem dziaania lodowca oraz wd, ktre towarzyszyy jego topnieniu. Krajobraz urozmaicaj moreny czoowe, std rnica wzniesie na obszarze gminy wynosi od 60 m npm. nad Wis w okolicach Rydzyna, do 135 m npm. w okolicach Samborza i Ramutowa. Klimat gminy Supno pozostaje pod wpywem prdw morsko-kontynentalnych, podobnie jak na caym Mazowszu Pockim i cechuje si stosunkowo niewielkimi opadami. Rnice mikroklimatyczne zdarzaj si w miejscach, gdzie wystpuje znaczne zrnicowanie wzniesie oraz w dolinie Wisy. Stosunkowo bogata jest tutejsza szata rolinna, powierzchnia lasw zajmuje 11% powierzchni gminy. Zwarte kompleksy lene wystpuj midzy Cekanowem a Supnem i w okolicach wsi Wykowo, Liszyno, Bielino i Borowiczki Pieki. Na terenie gminy Supno zlokalizowane s dwa rezerwaty przyrody: rezerwat Kpa Wykowska oraz rezerwat awice Troszyskie, utworzone w 1994 roku. S to rezerwaty faunistyczne, gdzie przedmiotem ochrony s ostoje lgowe rzadkich i gincych w Polsce ptakw siewkowatych (rybitwy, mewy, sieweczki). Na swoisty mikroklimat gminy ma wpyw jej szczeglne pooenie pord lasw, z licznymi enklawami, nad przepikn dolin rzeki Supianki, nad ktr przebiega szlak turystyczny, idealny dla turystyki pieszej i rowerowej. Nadwilaski Obszar Chronionego Krajobrazu, wraz z dolin rzeki Supianki, stanowi stref krajobrazu prawnie chronionego. Spotka mona na nim kilka pomnikw przyrody, w tym stanowisko gleby kopalnej i okazy drzew dbu szypukowego, lipy drobnolistnej i jesionu wyniosego. Tdy wyznaczono cz Nadwilaskiego szlaku turystycznego im. Wadysawa Broniewskiego (Borowiczki Wykowo Biaobrzegi). Znajduj si tutaj min. punkty widokowe, pomniki przyrody, miejsca pamici narodowej, zabytki architektury i grodziska. 5.2.3. Zabytki nieruchome i ruchome gminy Supno Dokonanie oglnej charakterystyki zasobu zabytkw znajdujcych si na terenie gminy Supno ma na celu okrelenie obiektw i zespow, ktre naley chroni i otoczy opiek. Skuteczna opieka nad zabytkami wymaga od rady, nie tylko wiedzy dotyczcej wartoci zabytkw zlokalizowanych na terenie gminy, lecz take dostrzegania wystpujcych problemw i reagowania na pojawiajce si zagroenia. Poniej zaprezentowano fotografi i krtk charakterystyk 10 obiektw wpisanych do rejestru, ktrym nadano numer, 12 obiektw bdcych w ewidencji konserwatorskiej, ktre znajduj si w wykazie Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw i gminnej ewidencji zabytkw, ktra zgodnie z art. 21 ustawy o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami jest podstaw do sporzdzania programw opieki.

WYKAZ ZABYTKW Zabytki wpisane do rejestru Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw

Lp. 1. Miejscowo Gulczewo Adres obiektu lub nr dziaki Gulczewo dziaka nr ew. 59 2. Miszewko Strzakowskie Miszewko Strzakowskie Mirosaw Piotrowo Supno Miszewko Strzakowskie dziaka nr ew. 207 Miszewko Strzakowskie dziaka nr ew. 207 Mirosaw Piotrowo dziaka nr ew. 43/12 Supno ul. Kocielna dziaka nr ew. 91 6. 7. Supno Supno Supno ul. Kocielna dziaka nr ew. 91 grunty wsi Borowiczki Pieki dziaki nr ew. 243, 250/1, 250/2 ruchome wyposaenie kocioa p.w. w. Marcina grodzisko wczesnoredniowieczne nr 43/125 W nr 44/126 W nr 428/756W 1.09.1970 1.09.1970 23.02.1967 koci w. Marcina nr 143/553/62W 30.03.1962 koci parafialny p.w. Wniebowzicia NMP ruchome wyposaenie kocioa p.w. Wniebowzicia NMP park dworski krajobrazowy nr 522 1.09.1980 Obiekt park dworski krajobrazowy Nr rejestru nr 15 Data wpisu 24.08.1975 Uwagi rejestr zbytkw dawnego wojewdztwa pockiego rejestr zbytkw dawnego wojewdztwa pockiego

3.

nr 35/117 nr 36/118 W nr 549

30.08.1970 30.08.1970 19.03.1986 rejestr zbytkw dawnego wojewdztwa pockiego rejestr zbytkw dawnego wojewdztwa pockiego

4.

5.

8. 9.

Szeligi wicieniec

dziaka nr ew. 74 wicieniec dziaka nr ew. 27

grodzisko wczesnoredniowieczne koci parafialny p.w. w. Anastazego i w. Wincentego ruchome wyposaenie kocioa parafialnego p.w. w. Anastazego i w. Wincentego

nr 60/253/60W nr 145/555/62W

04.05.1960 30.03.1962

10. wicieniec

wicieniec dziaka nr ew. 27

nr 45/127W nr 46/128W

02.09.1970

Zabytki ujte w ewidencji

Lp. 1 2 3 Miejscowo Bielino Cekanowo Cekanowo Adres obiektu lub Nr dziaki Bielino dziaka nr ew. 102 Miszewko Strzakowskie dziaka nr ew. 255/8 Cekanowo dziaka nr ew. 324/7 Cmentarz ewangelicko - augsburski Cmentarz wojenny z I-szej wojny wiatowej Kapliczka przydrona, przy skrzyowaniu ul. Krlewskiej z drog krajow nr 62 Kapliczka przydrona, przy drodze krajowej nr 62 Kapliczka przydrona z figur Matki Boskiej Skpskiej Kapliczka przydrona, kamienna Cmentarz rzymsko-katolicki Cmentarz rzymsko-katolicki Mogia ofiar terroru hitlerowskiego Plebania Plebania Dawna organistwka ewid ewid ewid Obiekt Nr rejestru

4 5 6 7 8 9 10 11 12

Cekanowo Cekanowo Cekanowo Miszewko Strzakowskie Supno Supno Supno wicieniec wicieniec

Cekanowo dziaka nr ew. 323/2 Cekanowo dziaka nr ew. 325/1 Cekanowo dziaka nr ew. 340/3 Miszewko Strzakowskie dziaka nr ew. 163, 159 Supno dziaka nr ew. 103 Supno ul. Kocielna dziaka nr ew. 514/2 Supno ul. Kocielna dziaka nr ew. 90 wicieniec dziaka nr ew. 27 wicieniec dziaka nr ew. 27

ewid ewid ewid ewid ewid ewid ewid ewid ewid

Opis zabytkw (krtka charakterystyka) Gulczewo park dworski krajobrazowy z przeomu XIX/XX w. wpisany jest do rejestru zabytkw dawnego wojewdztwa pockiego pod nr 15 decyzj z dnia 24.08.1975 r. czas powstania budowa dworu I poowa XIX w. zaoenie parku II polowa XIX w. powierzchnia parku 8,2 ha w tym wd - 0,7 ha. istniejce budynki: Stary Dwr murowany parterowy z dobudowan czci pitrow, Nowy Dwr murowany parterowy,

przeprowadzone remonty 1964/65 systemem gospodarczym.

Mirosaw Piotrowo park dworski krajobrazowy o powierzchni 2,18ha, zaoony w 1880 roku, wpisany do rejestru zabytkw dawnego wojewdztwa pockiego pod nr 549 decyzja z dnia 19.03.1986r. W decyzji jw. wyznaczono stref ochrony konserwatorskiej w promieniu 100 m od granic parku.

Miszewko Strzakowskie koci pw. Wniebowzicia NMP wraz z cmentarzem przykocielnym, wpisany jest do rejestru zabytkw dawnego wojewdztwa pockiego pod nr 522 decyzj z dnia 01.09.1980r. W decyzji jw. wyznaczono stref ochrony konserwatorskiej w promieniu 150 m od granic cmentarza przykocielnego. budowa obecnego kocioa z cegy w latach 1909-1912, w miejscu wczeniejszej budowli drewnianej, wg projektu z 1905 roku arch. Jzefa Piusa Dziekoskiego, ukoczona w 1921 roku, w stylu eklektycznym z przewag neogotyckiego, orientowany, murowany z cegy, na podmurwce z kostek granitowych, jednonawowy, z krtkim nieznacznie wydzielonym prezbiterium, zamknitym trjbocznie, przy ktrym, niskie przybudwki mieszczce skarbiec i zakrysti. Od zachodu wysoka czworoboczna, piciokondygnacyjna wiea czciowo wtopiona w korpus. wntrze o podziale cienno filarowym, sklepienie kolebkowo krzyowe na gurtach w prezbiterium parasolowym. Okna zamknite pkolicie. Zewntrz skone szkarpy, fryz wieczcy zoony z dugich, pionowych, wskich pycin. wiea (dzwonnica) poprzedzona portykiem z uskokowym portalem zamknitym pkolicie. Szczyty wiey trjktne, oywione wskimi blendami. dachy dwuspadowe, kryte blach, nad prezbiterium wielopoaciowy.

ruchome wyposaenie kocioa Wpisane do rejestru zabytkw pod nr 35/17W decyzj z dnia 30.089.1970r., oraz nr 36/118W z dnia 30.08.1970r., - 16 obiektw (wykaz zabytkw ruchomych wpisanych do rejestru zabytkw do wgldu w Delegaturze Woj. Urzdu Ochrony Zabytkw Pock).

Supno koci parafialny pw. w. Marcina Parafia w Supnie jest jedn ze starszych w okolicach Pocka, erygowana w kocu XII wieku. zbudowany 1753 r. na miejscu poprzedniego, rwnie drewnianego, dwukrotnie restaurowany w 1864 i 1880 roku. drewniany, konstrukcji zrbowej, oszalowany na ceglanej podmurwce. Prostoktny korpus z wszym prezbiterium zamknitym trjbocznie, przy ktrym od pn. prostoktna zakrystia, od zach. nowsza kruchta. Wewntrz podzia na nawy trzema parami wielobocznych supw, ciany wzmocnione lisicami opracowanymi w formie pilastrw; strop paski. Interesujce wyposaenie wewntrzne, trzy otarze: - otarz gwny manierystyczny pochodzi z pocztku XVII wieku, otarz boczny lewy neobarokowy z II poowy XIX wieku, otarz boczny prawy manierystyczny przeniesiony do Supna z Pocka okoo 1630 roku. Malowida stropu wykonane przez mistrza Wadysawa Drapiewskiego. Chr muzyczny w czci rodkowej wysunity balkonowo, wsparty na dwch supach, z drewnian balustrad. Dachy dwuspadowe, kryte blacha, na kalenicy wschodniej omioboczna wieyczka na sygnatur, zwieczona cebulastym hemem z latarni. koci od 1940 roku, po internowaniu przez hitlerowcw arcybiskupa Juliana Nowowiejskiego i biskupa Leona Wetmaskiego, peni rol katedry biskupa ordynariusza. koci w. Marcina wraz z najbliszym otoczeniem w promieniu 50m (cmentarz przykocielny wraz z nagrobkami) wpisany do rejestru zabytkw dawnego wojewdztwa pockiego pod nr 143/553/62W decyzj z dnia 30.03.1962r.,

ruchome wyposaenie kocioa wpisane do rejestru 43/125W decyzja z dnia 1.09.1970 r, oraz 44/126W decyzja z dnia 1.09.1970 20 obiektw(wykaz zabytkw ruchomych wpisanych do rejestru zabytkw do wgldu w Delegaturze Woj. Urzdu Ochrony Zabytkw Pock)

Dawna plebania miejsce internowania biskupw. 2 poowa XIX w. murowana z cegy, otynkowana. Parterowa, picioosiowa, z wejciem w ryzalicie zwieczonym trjktnie. Ukad wntrz dwutraktowy. Dach naczkowy, kryty blach.

Supno - cmentarz przykocielny przy parafii p.w.Aniow Strw i w. Marcina Supno ul. Kocielna; (dz. nr. 91) data zaoenia 1 poowa XVIII w., przynaleno wyznaniowa rzymsko-katolicki; ogrodzony o pow. 0.20 ha w ksztacie nieregularnego wieloboku zblionego do owalu; elementy cmentarza - mur ogrodzeniowy, - dzwonnica, - pomnik MB - nagrobki wolnostojce z 2 poowy XIX i 1 poowy XX w. - koci z 1753r. (Nr rej. zab. 143/553/62W z 30.III.1962r.)

Supno, cmentarz rzymsko-katolicki przy parafii p.w. w. Marcina* Supno ul. Warszawska, (dz. Nr 103), cmentarz dawny, zaoony w kocu XIX w., powierzchnia oglna - 1,34 ha, (wolne 0.55ha) o ksztacie czworoboku o nierwnych bokach z alej gwn biegnc ukonie przez teren caego cmentarza, usytuowany na wzniesieniu, pooenie usytuowany w Supnie, ok. 100 m na pd. od drogi z Pocka do Wyszogrodu i okoo 200 m na zach. od kocioa, ogrodzony murem, nagrobki wolnostojce; -1 po. XX w. -1000; 2 po. XX w.-900; pyty -1 po. XX w. -1; mogiy - 1 po. XX w. -40; 2 po. XX w.-30;

Grodzisko w Supnie wpisane do rejestru zabytkw dawnego wojewdztwa pockiego pod nr 428/756W decyzja z dnia 23.02.1967r. (dziaki nr ewid. 243,250/1, 250/2 grunty wsi Borowiaczki Pieki), (ST. Nr 1 AZP 48-54/3) wczesnoredniowieczne usytuowane na piaszczystej kpie, z wyranie zarysowanym kilkumetrowym waem ziemnym z obnieniem na bram wjazdow. pooone w pobliu rzeki Supianki na tarasie zalewowym Wisy, okoo 150 m na pd-zachd od rzeczki Supianki i ok. 2 km na pd-zachd od kocioa. grodzisko nizinne piercieniowe z podgrodziem. w trakcie bada wykopaliskowych odkryto obiekty XI wieczne, oraz uyckie, datowane na epok brzu i wczesna epok elaza. Wystpiy rwnie nieliczne materiay z okresu wpyww rzymskich.

Szeligi grodzisko wczesnoredniowieczne wpisane do rejestru zabytkw pod nr 60/253/60W decyzj z dnia 04.05.1960 r.(dziaka nr ewid.74), (st. nr 1 AZP 48-54/3).

Grodzisko ley na cyplu wysoczyznowym lewego brzegu doliny strugi Supianki, dopywu Wisy, okoo 14 km na poudniowy wschd od centrum Pocka, w pobliu poudniowego kraca zabudowa wsi. Nazwy miejscowe: Gra Zamkowa" i Okop". Grodzisko cyplowe ze starszych faz wczesnego redniowiecza na naturalnym wzniesieniu wysokoci kilkunastu metrw o stromych zboczach od poudniowego zachodu i pnocnego wschodu, agodnie opadajcym w kierunku strugi. Cypel naturalny zosta odcity od wysoczyzny waem zaporowym, oraz fos. jako najstarsze grodzisko sowiaskie na terenie Mazowsza datowane na VI-VII w n.e., Platforma grna, mierzca okoo 25 X 75 m, obniajca si stopniowo w tyme kierunku, odcita bya pierwotnie od reszty wzniesie waem, ktry w momencie wszczcia bada mia okoo 50 cm wysokoci. Obiekt uleg znacznemu naruszeniu przede wszystkim w wyniku gruntownej niwelacji wau, wcicia drogi w zbocze poudniowo-zachodnie oraz intensywnej uprawy caej platformy grnej i zbocza pnocno-wschodniego. Poza odksztaceniem, na znacznej przestrzeni naruszony zosta strop warstwy. Obecnie obiekt poronity traw, a na stoku poudniowo-zachodnim rwnie drzewami, uytkowany jest czciowo jako panik. Obiekt przebadano niemal cakowicie. Stwierdzono pozostaoci zwartej zabudowy i umocnie - potu wzdu stromych stokw, obejmujce dwoma pasmami niemal pusty majdan. Nieokrelone pozostaoci osadnicze wystpoway w partii przylegajcej od wewntrz wau oraz po przeciwlegej stronie majdanu. Wa z piasku umocniony duymi kamieniami polnymi, z drewnianym szalunkiem od pnocnego wschodu w przejciu bramnym. U zewntrznego podna wau odkryto nieregularne podune zagbienie fos, podobne w odlegoci kilku metrw na poudniowy wschd; oba nie byy widoczne na powierzchni. Na pnocny wschd od grodziska znajdowaa si rozlega osada otwarta przebadana w wikszej czci.

wicieniec koci parafialny pw. w. Anastazego i Wincentego wraz z najbliszym otoczeniem w promieniu 50m (cmentarz przykocielny wraz z nagrobkami z XIX w. okolicznych ziemian m.in. Dunin - Mieczyskich i Ciemniewskich) wpisany do rejestru zabytkw pod nr 145/555/62W decyzj z dnia 30.03.1962r. czas powstania bliej nieustalony XVI XVII w. Wzniesiony w 1724 lub 1731 roku, drewniany, konstrukcji zrbowej, oszalowany przebudowany 1725r., 1774r., 1853r., restaurowany ok. 1900 roku ponownie przebudowany, bezstylowy, usytuowany na skraju wsi, orientowany, drewniany na podmurwce kamiennej, oszalowany, pomalowany na olejno. zaoony na rzucie prostokta z dodanym wszym, trjbocznie zamknitym prezbiterium. Do pnocnej ciany prezbiterium dodana jest zakrystia, do poudniowej niewielka przybudwka. Nakryty dachem dwuspadowym zwieczonym sygnaturk w czci zachodniej obitym blacha ocynkowan. Elewacje podzielone symetrycznie wskimi pilastrami. Okna zamknite ukiem odcinkowym. Fasada trjdzielna z wejciem na osi. Wntrze jednoprzestrzenne o cianach przeduonych rozczonkowanych czterema obkowanymi pilastrami, przykryte drewnianym polichromowanym stropem. wewntrz kocioa: trzy XVII-wieczne barokowe otarze (gwny i dwa boczne); XVIII-wieczna chrzcielnica.

wyrniajcy si chr organowy balkonowy z krucht oraz prospektem organowym. 1956r. dekoracja malarska stropu autorstwa Rachowicza. koci ogrzewany elektrycznie, z owietleniem elektrycznym. 1978r. pomalowano elewacje na olejno, zmieniono pokrycie dachu. wymiary 10,7x27.0 m. kubatura ok. 3048m3.

Kaplica drewniana przy kociele parafialnym pobudowana druga polowa XIX w. bezstylowa, rejestr zabytkw nr 145/5555/62W z dnia 30.03.1962r. usytuowana jest po pnocnej stronie kocioa. Drewniana o konstrukcji szkieletowej. Zaoona na rzucie zblionym do kwadratu, nakryta dachem dwuspadowym podbitym pap, jednoprzestrzenna, przykryta stropem paskim, bez instalacji elektrycznej. Drzwi w karo nabijane wiekami. 1979 obiekt przeniesiono z pierwotnego miejsca o kilkanacie metrw w kierunku zachodnim. dorane naprawy, ciany w stanie dobrym za wyjtkiem szczytw, uszkodzone belki ramowe podogi.

ruchome wyposaenie kocioa Wpisane do rejestru zabytkw pod nr 45/127W decyzja z dnia 2.09.1970r. 11 obiektw (wykaz zabytkw ruchomych wpisanych do rejestru zabytkw do wgldu w Delegaturze Woj. Urzdu Ochrony Zabytkw Pock)

wicieniec - cmentarz przykocielny rzymsko-katolicki przy parafii p.w. w. Anastazego i Wincentego wicieniec gm. Supno (dz. nr 27), cmentarz dawny, data zaoenia 1 wierwiecze XX w., powierzchnia 1.00ha (wolna 0.3ha) o ksztacie nieregularnym zblionym do trjkta, usytuowany w centrum miejscowoci przy skrzyowaniu drogi prowadzcej z Pocka do Kagowa i do Bodzanowa; ogrodzony siatk z figurk MB

Cekanowo - cmentarz wojenny z I Wojny wiatowej. Cekanowo ul. Miszewska, gm. Supno cmentarz dawny, powierzchnia - 0.02 ha, nieogrodzony data zaoenia 1914 rok, cmentarz o ksztacie nieregularnym, usytuowany w Cekanowie przy ul. Miszewskiej (droga ze Supna do Miszewka, przy skrzyowaniu z drog poln do Szelig), w zagajniku brzozowo-sosnowym. groby o znaczeniu historycznym lub osb szczeglnie zasuonych. Stwierdzono czytelne lady zbiorowych mogi rnej wielkoci, gdzie pochowano 100 onierzy rosyjskich i niemieckich. Mwia o tym tre napisu na pomniku, ktry sta jeszcze po II wojnie wiatowej, mogi 15

Supno - mogia ofiar terroryzmu hitlerowskiego Supno ul. Kocielna w lesie data zaoenia 1942r, bezwyznaniowy, powierzchnia 0.03ha, usytuowany przy ul. Kocielnej, 150m na pn. Od drogi Pock Warszawa i od kocioa w Supnie, mogia z 1942r., pomnik z 1947r.,

28.VIII.1942r. funkcjonariusze gestapo i andarmerii z Pocka oraz posterunku w Borowiaczkach, powiesili w publicznej egzekucji 20 mieszkacw Supna i okolic, uprzednio aresztowanych. Byli oni oskareni o rzekome zabicie junaka czonka Arbeitsdienstu. Zwoki zamordowanych pochowano na miejscu egzekucji. Pomnik odsonito w 1947r. na pomniku znajduj dwie tablice. Na jednej z tablic znajduje si 20 nazwisk ofiar, miejsca ich pochodzenia oraz daty 28.VIII.1942 28.VIII.1947. na drugiej tablicy widnieje tekst Miejsce spoczynku 20 Polakw ofiar terroryzmu hitlerowskiego uwicone ich bohatersk mierci w dniu 28 sierpnia 1942r. mieszkacy gmin Bielino, Rogozino, Miszewo Murowane, Bodzanw.

ogrodzony, mogi 1, pomnik 1, wok las sosnowy, do pomnika prowadzi aleja klonowa, stan dobry, cmentarz w ksztacie regularnego prostokta.

Miszewko Strzakowskie - cmentarz rzymsko-katolicki przy parafii p.w. Wniebowzicia NMP. Miszewko Strzakowskie (dz. nr 163 ) cmentarz dawny, zaoony pocztek XX w., powierzchnia 0.3 ha, o ksztacie zblionym do trapezu, usytuowany po pd. Stronie drogi prowadzcej przez wie, w odlegoci 2km od drogi ze Supna do Rogozina, nagrobki wolnostojce 1po. XX w. 140; 2 po. XX w. 210 mogiy - 1po. XX w. 90; 2 po. XX w. 60

Bielino - cmentarz ewangelicko-augsburski z pocztku XX wieku. najstarszy nagrobek zmar 1911, powierzchnia 025ha, pooenie cmentarz ksztacie prostokta, na zboczu wzgrka, usytuowany w lesie w m. Bielino w odlegoci 600m na pn. od drogi Bielino Liszyno (dziaka 102), nagrobki wolnostojce 5, - mogi 20

Cekanowo kapliczka przydrona wzniesiona 1 poowa XIX w. na czworobocznym, murowanym i otynkowanym cokole sup okrgym zwieczony daszkiem stokowym, z elaznym, kuty, aurowym krzyem w szczycie przy drodze krajowej nr 62

Stanowiska archeologiczne w ewidencji konserwatorskiej Do krajowej Ewidencji Stanowisk Archeologicznych (KESA) wpisane s 172 stanowiska archeologiczne, zlokalizowane na terenie gminy Supno. Stanowiska te zaewidencjonowane zastay w ramach oglnopolskiego programu Archeologiczne Zdjcia Polski (AZP) i jako takie podlegaj ochronie konserwatorskiej na mocy art. 6, ust. 1, pkt. 3 ustawy z dnia 23 lipca o ochronie zabytkw i opieki nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z pn. zm.)

DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA ZABYTKW

Supno koci parafialny p.w. w. Marcina z 1753 roku

Otarze kocioa w Supnie

gwny otarz - manierystyczny kocioa w Supnie

prawy otarz boczny manierystyczny kocioa w Supnie

lewy otarz boczny neobarokowy kocioa w Supnie

Supno cmentarz przykocielny

Dawna plebania z XIX w Supnie

Koci w Supnie - dzwonnica

wicieniec koci parafialny p.w. w. Anastazego i Wincentego z 1724 roku

Otarze kocioa w wiciecu

Koci w wiciecu chr z prospektem organowym

wicieniec, cmentarz przykocielny

wicieniec, kaplica na cmentarzu przykocielnym

Miszewko Strzakowskie koci p.w. Wniebowzicia NMP

Grodzisko z VI - VII w. ne. w Szeligach

Grodzisko z VI - VII w. ne. w Supnie (Borowiczki Pieki)

Cekanowo, kapliczka przy drodze krajowej, przy drodze do Cekanowa.

Cekanowo, kapliczka z MB Skpsk.

Cekanowo, Krzy na cokole z granitu

Mogia ofiar terroru hitlerowskiego z okresu II wojny wiatowej

6. ZAOENIA PROGRAMOWE 6.1. Gwne cele polityki gminnej zwizane z ochron zabytkw.

Program opieki nad zabytkami gminy Supno stanowi podstaw dla dziaa zwizanych z ochron dbr kultury w okresie czterech lat od podjcia uchway przez Rad Gminy w sprawie przyjcia niniejszego programu. Gminny program opieki nad zabytkami winien kreowa t stref dziaa prorozwojowych, ktra ma na celu popraw funkcjonowania materialnego dziedzictwa kulturowego decydujcego w znacznym stopniu o zasobach i walorach gminy. Celem programu opieki nad zabytkami w gminie Supno jest wzmocnienie ochrony i opieki nad zabytkami oraz poprawa ich stanu zachowania poprzez opracowanie systemowych rozwiza przez wadze gminy. Su temu: 1. Podejmowanie rozwiza zwikszajcych atrakcyjno zabytkw dla potrzeb spoecznych, turystycznych i inwestycyjnych. 2. Zahamowanie procesw degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania. 3. Wspieranie inicjatyw sprzyjajcych wzrostowi rodkw finansowania na opiek nad zabytkami. 4. Okrelenie warunkw wsppracy z wacicielami zabytkw. 5. Uwzgldnienie wydatkw na ochron w budecie gminy. 6. Promocja dziedzictwa kulturowego zwaszcza zabytkw w rozwoju turystyki. 7. Przygotowanie projektw rewitalizacji obszarw i obiektw zabytkowych w celu pozyskania rodkw z funduszy strukturalnych UE.

6.2. Priorytety programu opieki. Priorytet I Zahamowanie degradacji i poprawa stanu zabytkw: Wyeksponowanie zabytkw oraz walorw krajobrazowych gminy; Podejmowanie stara o uzyskanie rodkw zewntrznych na rewaloryzacj zabytkw bdcych wasnoci gminy; Zwikszenie atrakcyjnoci zabytkw (dla potrzeb spoecznych, turystycznych, edukacyjnych).

Priorytet II Dziaania z zakresu edukacji, promocji i informacji: Udostpnienie informacji o zabytkach gminy na stronie internetowej gminy. Opracowanie mapy zabytkw gminy, jako atrakcyjnej graficznie formy promocji uatwiajcej dotarcie do wszystkich elementw dziedzictwa kulturowego. Promocja wartoci kulturowych gminy. Wprowadzenie i upowszechnienie tematyki ochrony dziedzictwa kulturowego do systemu edukacji szkolnej poprzez organizowanie i wspieranie zaj. Opracowanie szlakw turystycznych (pieszych, rowerowych) wykorzystujcych walory dziedzictwa kulturowego. Wprowadzenie zintegrowanego systemu informacji wizualnej (m. in. za pomoc tablic informacyjnych) obejmujcego zasoby i wartoci dziedzictwa kulturowego gminy. Informowanie wacicieli obiektw zabytkowych o moliwociach pozyskiwania rodkw na rzecz zabezpieczenia przed zniszczeniem.

7. POSTANOWIENIA KOCOWE 1. Realizacja programu poddana bdzie ocenie Rady Gminy w Supnie po upywie dwch lat od jego uchwalenia. 2. W sprawach nie uregulowanych w programie maj zastosowanie obowizujce przepisy prawa. Przewodniczca Rady Gminy: Elbieta Kuchta