UCHWAA Nr XXXVI/181/09 RADY GMINY W OROSKU z dnia 18 wrzenia 2009 r.

w sprawie uchwalenia Programu Ochrony rodowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Orosko na lata 2009 2012 z perspektyw do roku 2016. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorzdzie gminnym (tj. Dz.U. z 2001r. Nr 142 poz. 1591 z pn. zm.), art. 14 ust. 6 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz.U. z 2007r. Nr 39, poz. 251 z pn. zm.), art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony rodowiska (Dz.U. z 2008r. Nr 25, poz. 150 z pn. zm.) Rada Gminy w Orosku uchwala, co nastpuje: 1. Uchwala si Program Ochrony rodowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Orosko na lata 2009 2012 z perspektyw do roku 2016 w brzmieniu okrelonym w zaczniku do uchway. 2. Traci moc uchwaa nr XXIV/117/04 Rady Gminy w Orosku z dnia 30 grudnia 2004r. w sprawie uchwalenia Program ochrony rodowiska i plan gospodarki odpadami dla Gminy Orosko. 3. Wykonanie uchway powierza si Wjtowi Gminy Orosko. 4. Uchwaa wchodzi w ycie po 14 dniach od ogoszenia w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Mazowieckiego. Przewodniczcy Rady Gminy: Marian Fajdek

Zacznik do uchway nr XXXVI/181/09 Rady Gminy w Orosku z dnia 18 wrzenia 2009r. PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY OROSKO na lata 2009 2012 z perspektyw do roku 2016 aktualizacja
Wykaz SKRTW WPO WPGO PPO GPO PPGO WIO Wojewdzki Program Ochrony rodowiska Wojewdzki Plan Gospodarki Odpadami Powiatowy Program Ochrony rodowiska Gminny Program Ochrony rodowiska Powiatowy Program Gospodarki Odpadami Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska

1. WPROWADZENIE 1.1. Podstawa i zakres opracowania Zgodnie z ustaw Prawo ochrony rodowiska, zarzdy gmin zobowizane s do sporzdzania gminnych programw ochrony rodowiska, obejmujcych 4 lata z perspektyw na kolejne 4 lata. Pierwszy Program Ochrony rodowiska dla Gminy Orosko by przygotowany w ramach realizacji wymogw ustawowych i zatwierdzony przez Rad Gminy w Orosko 30 grudnia 2004r. uchwa nr XXV/117/2004 i obejmowa zadania przewidziane na lata 2004 2006 oraz 2007 - 2011. Program by opiniowany przez samorzd wojewdzki oraz samorzd powiatowy. Niniejsza Aktualizacja Program Ochrony rodowiska dla Gminy Orosko zwana dalej Programem stanowi drug edycj dokumentu programowego okrelajcego zadania w zakresie ochrony rodowiska na terenie Gminy Orosko i jest aktualizacj dokumentu przyjtego w 2004 roku.

Celem programu jest przeprowadzenie analizy stanu obecnego rodowiska naturalnego w gminie oraz okrelenie kierunkw dziaa biecych i dugofalowych samorzdu w zakresie ochrony rodowiska. Program ochrony rodowiska ma dotyczy dziaa na rzecz utrzymania bd przywrcenia rwnowagi przyrodniczej poszczeglnych elementw rodowiska, podejmowanych w oparciu o ustalenia aktualnego stanu rodowiska. W strukturze programw ochrony rodowiska dominuje z reguy wielobranowy ukad prezentacji problemw i celw jak np. ochrona zieleni i cennych obszarw przyrodniczych ochrona powierzchni ziemi przed zanieczyszczeniami ochrona jakoci wd powierzchniowych i gruntowych ochrona jakoci powietrza atmosferycznego ochrona przed haasem Program jest opracowywany w oparciu o szereg przepisw prawnych, z ktrych najwaniejsze to: ustawa o samorzdzie gminnym ustawa Prawo ochrony rodowiska ustawa o ochronie przyrody ustawa o odpadach ustawa o otrzymaniu czystoci i porzdku w gminie ustawa o wprowadzeniu ustawy prawo ochrony rodowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektrych ustaw ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wod i zbiorowym odprowadzaniu ciekw ustawa Prawo wodne ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym ustawa Prawo budowlane ustawa Prawo geologiczne i grnicze ustawa o ochronie gruntw rolnych i lenych ustawa o lasach przepisy wykonawcze wydane na podstawie tych ustaw oraz w oparciu o dokumenty: II Polityka Ekologiczna Pastwa Ministerstwo rodowiska, 2000r. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 Ministerstwo rodowiska, 2006r. Narodowa Strategia Spjnoci (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) 2007-2013 Polityka Ekologiczna Pastwa na lata 2007- 2010 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2011 - 2014 (aktualizacja) Natura 2000 Europejska sie ekologiczna, Ministerstwo rodowiska, Warszawa 2002r. Polityka energetyczna Polski do 2025 roku Polityka Lena Pastwa 1997 Program zwikszania lesistoci dla wojewdztwa Mazowieckiego do roku 2020. Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa Mazowieckiego 2007 - 2013 Strategia Rozwoju Wojewdztwa Mazowieckiego do roku 2020 (aktualizacja) Plan Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa Mazowieckiego

Program Ochrony rodowiska Wojewdztwa Mazowieckiego na lata 2007- 2010 z uwzgldnieniem perspektywy do 2014r. (aktualizacja) Wojewdzki Plan Gospodarki Odpadami dla Mazowsza na lata 2007- 2011 z uwzgldnieniem lat 2012 2015 (aktualizacja) Strategia Rozwoju Powiatu Szydowieckiego (aktualizacja) Powiatowy Program Ochrony rodowiska i Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Szydowieckiego Lokalna Strategia Rozwoju Gminy Orosko 1.2. Metodyka Sposb opracowania Programu zosta podporzdkowany metodologii waciwej dla planowania strategicznego, polegajcej na: okreleniu diagnozy stanu rodowiska przyrodniczego w gminie Orosko zawierajcej charakterystyki poszczeglnych komponentw rodowiska wraz z ocen stanu; w diagnozie wykorzystano informacje statystyczne, opracowania rdowe; przeprowadzeniu analizy SWOT - mocnych i sabych stron stanowicych punkt wyjcia do okrelenia celw Programu; okreleniu kreatywnej czci Programu poprzez konkretyzacj (uszczegowienie) celw gwnych przyjtych ze Strategii oraz ich operacjonalizacj w postaci sformuowania listy dziaa; scharakteryzowaniu uwarunkowa realizacyjnych Programu w zakresie rozwiza prawno - instytucjonalnych, rde finansowania, ocen oddziaywania na rodowisko planowania przestrzennego; okreleniu zasad monitorowania. Diagnoza stanu rodowiska zostaa oparta na wszelkich dostpnych opracowaniach branowych, informacji pozyskanych z rnych rde oraz monitoringu WIO w Warszawie. W przypadku braku informacji dotyczcych bezporednio terenu gminy, korzystano z danych pochodzcych z najbliszego otoczenia. W ten sposb problematyka ochrony rodowiska na terenie gminy Orosko zostaa zaprezentowana na tle powiatu szydowieckiego, co daje moliwo porwnania, a przede wszystkim podejmowania wsplnych dziaa zapobiegawczych lub naprawczych. Wnioski i cele strategiczne i operacyjne oraz zadania na okres 2009 2012 w z perspektyw do roku 2016 zostay opracowane w nawizaniu do wymaganych limitw zawartych w planach wyszego szczebla powiatu, wojewdztwa i kraju (Polityka Ekologiczna Pastwa na lata 2007- 2010 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2011 - 2014 aktualizacja). 1.3. Historia gminy Pierwsza informacja na temat nazwy miejscowoci pochodzi z "Ksigi beneficjw diecezji krakowskiej" napisanej w latach 1470-1480 przez Jana Dugosza. W dziele tym uy on nazwy Orasko. Kolejne nazwy wsi to Oranysko (1508) i Oransko (1569) uyte przez Adolfa Pawliskiego w publikacji "Polska XVI wieku pod wzgldem geograficzno-statystycznym ujta". Pomidzy tymi nazwami, w 1566 roku w "Rejestrze podymnego starostwa radomskiego" pojawia si nazwa Oranisko. Kolejna forma nazwy miejscowoci to Orosk. Uywa jej czsto Franciszek Ksawery Christiani, a take Jzef Brandt. Bya ona rwnie stosowana w dokumentach, wydawnictwach urzdowych oraz powanych publikacjach naukowych. Nazwy Orosko po raz pierwszy uy Franciszek Siarczyski pod koniec XVIII wieku w "Opisie powiatu radomskiego". Dzisiejsza nazwa wystpowaa take w wydawnictwach i drukach urzdowych XIX i XX wieku. Oficjalne potwierdzenie administracyjne uzyskaa w pierwszym spisie miejscowoci, ktrym bya "Tabela miast, wsi i osad Krlestwa Polskiego" z 1827 roku. 1.4. Warunki geofizyczne gminy Gmina Orosko pooona jest w obrbie pnocnego obrzea Gr witokrzyskich. Na terenie gminy wystpuj utwory mezozoiczne, trzeciorzdowe i czwartorzdowe. Na powierzchni pojawiaj si skay jury rodkowej (okolice Wasnowa) w postaci piaskowcw wapnistych zawierajcych oolity elaziste. Osady wglowe jury grnej wystpuj na caym obszarze gminy, czsto tworzc wychodnie (dolina Dobruta, Oroska i Tomaszowa). Na utworach jury grnej w pobliu pnocno - wschodniej granicy gminy (poza lini Krogulcza-Chronw), zalegaj skay w postaci iw oliwkowo - tych, piaskowcw i piaskw drobnoziarnistych z marglami i syderytami. Utwory trzeciorzdowe w postaci mukw wystpuj sporadycznie w

zagbieniach terenu (rejon Guzowa). Prawie ca powierzchni gminy pokrywaj utwory czwartorzdowe gliny, piaski i wiry, stanowice baz surowcow (kruszywa, gliny, wody) i decydujce o charakterze gleb. Do osadw modszych holoceskich o maym zasigu nale piaski eoliczne w wydmach oraz torfy w dolinach rzecznych. 1.5. Pooenie i rzeba terenu Gmina Orosko pooona jest na terenie wojewdztwa mazowieckiego, w pnocnej czci powiatu szydowieckiego. Od pnocy gmina graniczy z gmin Wolanw od wschodu z gminami Kowala i Wierzbica, od poudnia z gmin Jastrzb, a od poudniowego zachodu w gmin Szydowiec. W skad gminy wchodzi 19 soectw. Pooenie gminy Orosko okrelaj dane geograficzne 51 19' N20 59' E. Ley ona przy drodze krajowej E 7 w odlegoci 15 km od Radomia. Gmina zajmuje powierzchni 8 196 ha, a struktura uytkowania gruntw przedstawia si nastpujco: uytki rolne w tym grunty orne ki trwae i pastwiska sady lasy i grunty zadrzewione pozostae grunty 5 842ha 4 697ha 1 036ha 113ha 1 531ha 823ha

Rysunek 1. Granice administracyjne gminy Orosko Obszar gminy Orosko pooony jest w obrbie Rwniny Radomskie wchodzcej w skad makroregionu Wzniesie Poudniowo Mazowieckich. Obszar charakteryzuje si monotonn rzeb terenu (przewaajca cz Rwniny pooona jest na wysokoci 175 - 195 m. n.p.m.), urozmaicon dolinami rzecznymi, wydmami i ostacami denudacyjnymi. Powierzchnia gminy pochyla si w kierunku pnocno - zachodnim, gdzie w dolinie Szabaswki rejon Chaupki aziskie - znajduje si najniej pooony punkt (164 m. n.p.m.). Najwyej pooonym punktem jest wydma w poudniowo - wschodniej czci gminy w miejscowoci Tomaszw (212,6 m. n.p.m.). Na obszarze gminy przewaaj nachylenia stokw 2 - 6 %, jedynie w poudniowo - zachodniej czci gminy i w okolicach wydm wynosz 6 - 8 %, a niekiedy wicej. Tabela 1. Wykaz miejscowoci soleckich na terenie gminy Orosko wraz z liczb mieszkacw w 2007 roku. L.p. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Wykaz soectw Bkw Ciepa Chronw Kolonia Grna Chronw Kolonia Dolna Chronw Wie Chronwek Dobrut Guzw Kolonia Guzw Wie Helenw Liczba mieszkacw 203 166 327 156 124 401 327 171 152

11 12 13 14 15 16 17 18 19

Krogulcza Sucha Krogulcza Mokra aziska aziska Osiedle Orosko niadkw Tomaszw Wasnw Zaborowie Razem

286 210 645 1472 101 486 351 225 5 803

rdo: UG Orosko

1.6. Gospodarka Na terenie gminy Orosko na koniec 2007 roku byo zarejestrowanych 344 podmioty gospodarki narodowej, w tym 11 podmiotw w sektorze publicznym i 333 w sektorze prywatnym podmiotw gospodarczych. Tabela 2. Struktura wybranych rodzajw dziaalnoci gospodarczej na terenie gminy Orosko Rodzaj dziaalnoci handel budownictwo produkcja transport pozostae
rdo: Strategia [2007]

Miejscowoci/liczba jednostek Orosko Soeckie 61 16 35 10 26 9 18 6 30 13

1.7. Rolnictwo Gmina Orosko to region typowo rolniczy, co wynika przede wszystkim ze znacznego odsetka gospodarstw domowych utrzymujcych si z rolnictwa (45,6%) oraz osb czynnych zawodowo w rolnictwie (55,6%), mimo i przydatno rolnicza wystpujcych w gminie gleb jest niska [Strategia 2007]. rednio gospodarstwo wg. UG Orosko w gminie ma powierzchni 4,07ha Na obszarze 140ha prowadzone s gospodarstwa ekologiczne specjalizujce si w uprawie, warzyw i owocw mikkich tj.: marchew jadalna, cebula, fasolka szparagowa i truskawka. Produkty te pochodz z gospodarstw, ktre posiadaj certyfikaty krajowe i midzynarodowe producentw ywnoci ekologicznej. Rwnie na terenie gminy powstao stowarzyszenie AGRO - EKO - PARKU Doliny Radomki z siedzib w powiecie szydowieckim z inicjatywy powiatw poudniowego Mazowsza. Zadaniem tego stowarzyszenia jest opracowanie i wdroenie wsplnego strategicznego programu rozwoju terenw wiejskich w oparciu o zasad wielofunkcyjnego i zrwnowaonego ekologicznie rozwoju, ze szczeglnym uwzgldnieniem ochrony rodowiska, poprzez rozwj rolnictwa proekologicznego, zalesiania niskowydajnych gruntw i agroturystyki. Tabela 3. Charakterystyka indywidualnych gospodarstw rolnych na terenie gminy Orosko wedug siedziby gospodarstwa Grupy obszarowe Ogem 1 - 5 ha 5 - 10 ha 10 - 15 ha 15 - 30 ha
rdo: Strategia [2007]

Liczba gospodarstw 1 460 1 172 219 47 22

rednio gospodarstwo w gminie ma powierzchni 4,07ha przy redniej na Mazowszu 7,60ha. Liczba oglna gospodarstw wynosi 1 460 o powierzchni 5 949Ha, w tym uytki rolne 5 842ha. Powierzchni powyej 5ha ma 288 gospodarstw, a poniej 5ha - 1 172 gospodarstw. W odniesieniu do tych ostatnich udzia w oglnej liczbie gospodarstw stanowi 80%. To wskazuje na znaczce rozdrobnienie gospodarstw nie sprzyjajce zwikszeniu produktywnoci rolnej m.in. poprzez zwikszony stopie mechanizacji. Podstawowymi gaziami produkcji zwierzcej ze wzgldu na znaczce powierzchnie k trwaych i pastwisk oraz znaczne uprawy rolin pastewnych jest chw byda i trzody chlewnej [Strategia 2007]. 1.8. Klimat Wg. Radomskiego [1977] za Gumiskim [1948] gmina Orosko naley do dzkiej dzielnicy klimatycznej. Gmina jest pooona w strefie umiarkowanej, kontynentalnej. rednia temperatura powietrza w styczniu waha si od -4 do -3 C, za w lipcu najczciej odnotowywane jest 18C. rednia temperatura roczna wynosi okoo 7C. Mona tu dostrzec przejciowo klimatu Polski pomidzy wpywem oceanu i kontynentu. Gmina ley w strefie klimatycznej, gdzie dominuj czynniki kontynentalne. Tote roczna rednia opadw atmosferycznych w powiecie waha si midzy 550, a 600 mm wody. Do zapuszczona w gb Polski strefa wpywu klimatu morskiego wpywa na duszy okres wegetacji rolin, od okoo 200 do 210 dni. Czas trwania pokrywy nienej to 60 75 dni, a liczba dni z przymrozkiem wynosi od 30 do 50, natomiast bardzo mronych 2 3 dni. Ostatnie przymrozki wystpuj ok. 1 maja. rednia wilgotno wzgldna powietrza wynosi 80 %. Na terenie gminy przewaaj wiatry wiejce z kierunku zachodniego i poudniowo - zachodniego. 1.9. Hydrografia i hydrogeologia Obszar gminy pooony jest w dorzeczu rzeki Radomki - lewego dopywu Wisy. Przez zachodni cz gminy przepywa rzeka Szabaswka (lewy dopyw rzeki Radomki), ktra, stanowi odbiornik wd zbieranych na terenie gminy tj. Oronki i Mynwki. Rzeki maj charakter nizinny, o spadku nie przekraczajcym 1,50 0, co powoduje wystpowanie sezonowych podmokoci w szerszych odcinkach dolin. Wystpowanie w dolinach sabo przepuszczalnych mukw i iw prowadzi do powstawania bagien, systemw szuwarowo torfowych i gruntw organicznych miejscami torfowych. Dugo rzek na terenie gminy wynosi 19,47km, w tym; Szabaswki - 8,97km z tego nieuregulowany odcinek 3,40km, Mynwki 1,97km uregulowana Oronki 8,53km uregulowana. Na terenie gminy znajduje si 15 zbiornikw wodnych maej retencji o cznej powierzchni 180,63ha i objtoci 23 27,12 tys. m3. Tabela 4. Wykaz zbiornikw wodnych na terenie gminy Orosko L.p. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Miejscowo Bkw Chaupki aziskie Chronw Kolonia Guzw Krogulcza Mokra Krogulcza Mokra Krogulcza Mokra Krogulcza Mokra aziska aziska Kolonie Orosko Kaskada Orosko Rolina Orosko Zaborowie Wasnw Wasnw Pow. zbiornika [ha] 0,58 6,00 0,80 0,15 0,25 0,22 0,10 0,16 0,09 0,09 0,40 0,15 130,00 0,64 41,00 Zlewnia Szabaswka Oronka Oronka Oronka Oronka Oronka Oronka Oronka Oronka Oronka Oronka Oronka Oronka Szabaswka Szabaswka

Razem
rdo: Wojewdzki Zarzd Melioracji i Urzdze Wodnych Szydowiec

180,63

Poza podstawow funkcj retencyjn. cz ze zbiornikw peni funkcje: gospodarcz. hodowli ryb, rekreacyjn i przeciwpowodziow. Zbiornik w Chaupkach aziskich ze wzgldu na atrakcyjne pooenie w piknym spokojnym otoczeniu lasw i k peni funkcje rekreacyjn, stanowic idealne miejsce na wypoczynek i relaks dla mieszkacw jak rwnie turystw. Sie hydrograficzn uzupeniaj stawy penice rne funkcje, najczciej hodowlane. Najwiksze stawy rybne znajduj si w Orosku (o powierzchni 122;14ha) i Wasnowie (o powierzchni 41,91ha). Na terenie gminy wystpuje Gwny Zbiornik Wd Podziemnych GZWP nr 412, 413 Goszczewice - Szydowiec. Na terenie gminy wystpuj nastpujce poziomy wodonone: grnojurajski, kredowy, czwartorzdowy. Poziom grnej kredy wystpujcy w utworach grnej kredy wyksztacony jest jako wapienie i margle. Od powierzchni terenu jest izolowany utworami sabo przepuszczalnymi. Poziom wodonony w utworach kredy dolnej charakteryzuj niskie parametry hydrogeologiczne. Poziom ten od powierzchni terenu jest izolowany utworami gliniastymi. Poziom wodonony w utworach czwartorzdowych wykazuje brak cigoci poziomu wodononego. Wody wystpuj w piaskach zalegajcych lokalnie na glinach lub przewarstwieniach piaszczystych wystpujcych w glonach zwaowych.

413

Rysunek 2. Pooenie GZWP nr 413 Zbiornik Szydowiec na terenie gminy Orosko Tabela 5. GZWP nr 413 Zbiornik Szydowiec w jednostkach i pitrach hydrogeologicznych
Nazwa i numer zbiornika GWZP [km2] 1188 Powierzchnia ONO [km2] 70 OWO [km2] 0 ONO+OWO [km2] 70 Wiek utworw wodononych Jl,2 Typ rednia zbiornika gboko [m] szczelpor. < 100 Szacunkowe zasoby dyspozycyjne zasoby modu [tys. m3/d] [l/s/km2] 130.00 2.44

Zbiornik Szydowiec nr 413 rdo: Kleczkowski [1990]

1.10. Oglna charakterystyka Gminy Orosko Siedzib wadz gminy wiejskiej jest miejscowo Orosko, ktra jest jednoczenie siedzib urzdu i innych podstawowych instytucji obsugi ludnoci i rolnictwa. Administracyjnie gmina Orosko przynaley do powiatu szydowieckiego i ma charakter rolniczy. 1.10.1. Demografia i mieszkalnictwo Stan zaludnienia na terenie gminy wynosi 5 701 wg. stanu na dzie 31.12.2007r. Gsto zaludnienia w gminie wynosi 71 osb/km2, co wskazuje, e wskanik ten jest niszy od odnotowanej wartoci na terenie wojewdztwa mazowieckiego (145 os/km2) i powiatu szydowieckiego (89 os./km2). Na terenie gminy w oglnej liczbie mieszkacw mczyni stanowi 49,76% (2 837), a kobiety 50,24% (2 864). Na 100 mczyzn przypada 101 kobiet. Udzia ludnoci w wieku przedprodukcyjnym wynosi 23,7%, w wieku produkcyjnym 61,4%, a w wieku poprodukcyjnym 14,9%. Najwiksz liczb mieszkacw stanowi osoby w wieku produkcyjnym 3 502. Wg. stanu na koniec 2007 roku liczba zameldowa ogem wyniosa 109, a wymeldowa 99. Liczba ludnoci na 100ha uytkw rolnych wynosi 71 osoby. Ponadto osadnictwo na terenie gminy Orosko charakteryzuje (tab. 1) nierwniemierna liczba mieszkacw np. w miejscowoci Orosko w 2007 roku zamieszkiwao 1 427 osb, a w Chronwku 124 osoby.

Tabela 6. Liczba mieszkacw gminy Orosko w latach 2004 2008 Lata Liczba ludnoci
rdo: GUS, UG Orosko

2004 5 773

2005 5 827

2006 5 803

2007 5 803

2008 5 847

Liczba mieszkacw na terenie gminy Orosko waha si od 5 773 w 2004 roku do 5 803 w 2008 roku i wskazuje na tendencj wzrostow o 30 osb w latach 2004 - 2008. Tabela 7. Przyrost naturalny w gminie Orosko w latach 2004 - 2008 Lata Przyrost
rdo: GUS, UG Orosko

2004 0,5

2005 -0,9

2006 -1

2007 -3,1

2008 bd.

Na terenie gminy Orosko jest zauwaalny przyrost naturalny ujemny. Dodatni przyrost naturalny wystpi tylko w 2004 roku. Poczwszy od 2005 roku zaznacza si wzrost ujemnego przyrostu naturalnego. Tabela 8. Liczba i powierzchnia uytkowa mieszka w gminie Orosko w latach 2004 2007 2004 Powierzchnia (m2) 115 007 2005 Powierzchnia (m2) 115 467 2006 Powierzchnia (m2) 117 135 2007 Powierzchnia (m2) 119 337

Liczba mieszka 1 460

rdo: GUS

Liczba mieszka 1 464

Liczba mieszka 1 475

Liczba mieszka 1 494

W latach 2004 2007 liczba mieszka na terenie gminy ulega systematycznemu wzrostowi tj. rednio o ok. 9 mieszka w roku. Wraz z przyrostem liczby mieszka w 2007 roku zwikszeniu ulega take ich czna powierzchnia do 119 337m2. We wspomnianym roku na terenie gminy odnotowano cznie 1 494 mieszka. Tabela 9. Zestawienie zasobw mieszkaniowych na wybranym terenie Wojewdztwa Mazowieckiego wg. danych wskanikowych z 2007 roku Przecitna Liczba izb w 1 mieszkaniu Liczba osb w 1 mieszkaniu * Liczba osb w 1 izbie* Powierzchnia uytkowa 1 mieszkania w m2 Powierzchnia na 1osob
rdo: GUS

Gmina Orosko 3,70* 3,82 1,03 79,9 20,9

Powiat szydowiecki 3,76* 3,31 0,88 70,7 21,3

Podregion radomski 3,56 3,14 0,88 70,9 22,5

Wojewdztwo mazowieckie 3,51 2,69 0,77 67,9 25,2

W 2007 roku przecitna izb w 1 mieszkaniu w gminie Orosko wynosi 3,70 i jest wyszy od przecitnej w podregionie i wojewdztwie. Wskanik ten jest niszy ni w powiecie o 0,06. Liczba osb w 1 mieszkaniu 3,82 odnotowana w gminie jest wysza ni powiecie, podregionie i wojewdztwie. Rwnie liczba osb w 1 izbie na terenie gminy jest najwysza. Na gmin Orosko przypada take najwiksza powierzchnia uytkowana mieszkania w stosunku do wymienionych porwnawczo jednostek administracyjnych. W odniesieniu do powierzchni przypadajcej na 1 osob w gminie wskanik ten jest niszy ni w powiecie, podregionie i wojewdztwie. 1.10.2. Infrastruktura techniczna gminy Orosko 1.10.2.1. Gospodarka wodno ciekowa Sie wodocigowa Gmina Orosko posiadajc trzy podstawowe ujcia wody, wyrnia si wysokim stopniem zwodocigowania spord gmin powiatu szydowieckiego. Zaopatrywana jest w wod z nastpujcych uj wody podziemnej w: Orosko 1 studnie o wydajnoci 58,40m3/h przy maksymalnym zapotrzebowaniu dobowym 645m3/d, zaopatrujce miejscowoci gminy tj. Orosko, Helenw, Tomaszw, Krogulcza Sucha i Mokra,

Dobrut 1 studnie o wydajnoci 20,3m3/h przy maksymalnym zapotrzebowaniu dobowym 330,8m3/d, zaopatrujce miejscowoci: Dobrut, Wasnw i niadkw. Chronw Wie 2 studnia o wydajnoci 176m3/h przy maksymalnym zapotrzebowaniu dobowym 725m3/d - zaopatrujce miejscowoci tj. Chronw Wie, Chronw Kolonia, Guzw, Guzw Kol., Ciepa, Zaborowie, aziska, Chronwek i Bkw. Tabela 10. Zuycie wody na terenie gminy Orosko w latach 2004 2008 Zuycie wody [m3] 2006 160 636

2004 131 458

rdo: GUS, UG Orosko

2005 164 018

2007 148 952

2008 bd.

Najwicej wody zuyto na terenie gminy w 2005 roku natomiast najmniej w 2004 roku. W 2007 roku zaznaczy si spadek zuycia wody o 7,84%. Na terenie gminy wszystkie miejscowoci s zwodocigowane. czna liczba przyczy do sieci wodocigowej na terenie gminy w 2007 roku wynosia 1 230. Sie kanalizacyjna Na terenie gminy Orosko funkcjonuje oczyszczalnia ciekw w miejscowoci aziska, ktra jest oczyszczalni mechaniczno - biologiczn. Oczyszczalnia poprzez sie kanalizacji sanitarnej obsuguje jedno osiedle mieszkaniowe i Dom Pomocy Spoecznej w aziskach. Oczyszczalnia ta zostaa zaprojektowa na 1 250 RLM. Dobowo na oczyszczalni jest zrzucane ok. 200m3 ciekw, a maksymalnie 250m3. Odbiornikiem oczyszczonych ciekw jest Garlica stanowica dopyw Szabaswki, a porednio Radomka odpowiednio na nastpujcych odcinkach ciekw wodnych tj.: 3,70 / 2,20 / 69,80km Dugo sieci kanalizacyjnej na terenie gminy wynosi 2,6km, a liczba przyczy 19. Poprzez kanalizacj sanitarn jest obsugiwanych 382 mieszkacw. cieki z gospodarstw domowych i obiektw uytecznoci publicznej z terenu gminy gromadzone s w szambach i dowoone do oczyszczalni pojazdami asenizacyjnymi. Do oczyszczalni dowoone s rwnie cieki spoza terenu gminy tj. z miejscowoci: Kowala, Przytyk i Wolanw. Liczba obsugiwanych przez oczyszczalni mieszkacw wynosi 700 [GUS 2008]. Usugi w zakresie wywozu ciekw prowadzi Urzd Gminy w Orosku. Tabela 11. Zestawienie danych o ciekach odprowadzanych na oczyszczalni w zlewni Oronki w 2008 roku Zarzdzajcy Urzd Gminy w Orosku
rdo: UG Orosko

Miejscowo aziska

Rodzaj oczyszczalni Mechaniczno biologiczna

Projektowana przepustowo [m3/d] 200

Ilo oczyszczonych ciekw [dam3] 27

1.10.2.2. Sie gazowa Ze wzgldu na brak zaopatrzenia w gaz przewodowy, gospodarstwa domowe na terenie gminy korzystaj z gazu bezprzewodowego tj. butli gazowych, ktrych dystrybucj zajmuj si indywidualne podmioty. 1.10.2.3. Zaopatrzenie w ciepo Na terenie gminy nie istnieje sie ciepownicza (zdalczynna), ktra obsugiwaaby wszystkie gospodarstwa. W zwizku z tym mieszacy we wasnym zakresie zapewniaj sobie ogrzewanie najczciej korzystajc z opau wglowego spalanego w przydomowych kotowniach, bd te wykorzystujc gaz (LPG) jako rdo ciepa. Wykaz instalacji grzewczych na terenie gminy Orosko w obiektach uytecznoci publicznej Urzd Gminy w Orosku (Publiczna Szkoa Podstawowa w Orosku, Publiczne Gimnazjum w Orosku, Gminne Centrum Informacji w Orosku, Remiza Ochotniczej Stray Poarnej) - olej opaowy; moc 460kW, Publiczna Szkoa Podstawowa w Ciepej gaz (LPG); moc 60kW

Publiczna Szkoa Podstawowa w Guzowie - olej opaowy; moc 139kW Centrum Rzeby Polskiej w Orosku gaz (LPG); moc 2 x 345kW i 1 x 45kW Dom Pomocy Spoecznej "Dom Kombatanta" w aziskach gaz (LPG); moc 2 x 350kW i 1 x 240kW Samodzielny Publiczny Zakad Opieki Zdrowotnej w Orosku - olej opaowy; moc 33kW wietlica Wiejska w aziskach gaz (LPG); moc 15kW. 1.10.2.4. Ukad komunikacyjny Drogi Ukad komunikacyjny na terenie gminy Orosko stanowi: droga krajowa o dugoci 9km, 12 odcinkw drg powiatowych o cznej dugoci 45,560km i 31 odcinkw drg gminnych o cznej dugoci 59,020km. Podzia drg na terenie gminy przedstawia si nastpujco: droga krajowa - przez teren gminy Orosko biegnie droga krajowa nr 7 (Warszawa - Radom - Orosko Kielce Krakw) przebiegajca pomidzy miejscowociami Wasnw Krogulcza, drogi powiatowe - czna dugo drg powiatowych biegncych przez teren gminy wynosi 45,560 km. S o odcinki drg w cigach o numerach, Tabela 12. Wykaz odcinkw drg powiatowych na terenie gminy Orosko Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Nr drogi 4008 W 4010 W 4011 W 4012 W 4020 W 4021 W 4022 W 4023 W 3562 W 4024 W 3563 W 4025 W Przebieg Kol. Chronw - Wawrzyszw Orosko Ruda Maa Orosko Ruda Wielka Dobrut- niadkw - Lipienice Zaborowie Omcin gr pow. aziska Zaborowie - Zastronie aziska- Zdziechw - Szydowiec Ciepa Bkw - Wasnw Mniszek aziska- Orosko aziska Kol. Chronw - Guzw Wolanw Chronwek Kol. Chronw Wolanw Guzw - Orosko

rdo: UG Orosko

drogi gminne - czna dugoci 59,020 km, s to odcinki w cigach o numerach

Tabela 13. Wykaz odcinkw drg gminnych na terenie gminy Orosko Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Nr drogi 400401W 400402W 400403W 400404W 400405W 400406W 400407W 400408W 400409W 400410W 400411W 400412W 400413W 400414W Przebieg Orosko ul. Rzeczna (od Wierzbickiej do ul. Radomskiej) Krogulcze Sucha - gr. gminy Orosko - gr. gminy (Roki) Krogulcza Mokra- gr. gminy Orosko gr. gminy (Waliny) Guzw - Krogulcze Mokra - do dr. krajowej nr 7 Ciepa - Dobrut do dr. krajowe; nr 7 Tomaszw - niadkw - Wasnw (do dr. krajowej nr 7) Wasnw (za lasem) Bkw - nr. gminy Orosko - gr. gminy (winiw) Zaborowie - Chaupki aziskie Chronw - Chaupki aziskie Chronwek- gr. gminy Orosko - gr. gminy (Waliny) Chronwek - Kolonia Dolna - gr. gminy Orosko - gr. gminy (Karszewo) Guzw Chronwek Tomaszw gr. gminy Orosko - gr. gminy (Ruda Wielka)

15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

400415W 400416W 400417W 400418W 400419W 400420W 400421W 400422W 400423W 400424W 400425W 400426W 400427W 400428W 400429W 400430W 400431W

Orosko (ul. Grna (od ul. Radomskiej - do dr. powiatowej nr 4025W)) Guzw niadkw Helenw Guzw - Chronw - Kolonia Grna (od dr. powiatowej nr 3562W - przez Wol Guzowsk) Ciepa Bakw Chronw Kolonia Dolna Guzw Orosko ul. Szkolna od ul. Radomskiej do ul. Osiedlowej) Orosko ul. Osiedlowa (od ul. Brandta do ul. Grnej) Orosko ul. Zagrska (od ul. Radomskiej do ul. Starowiejskiej) Orosko ul. Topolowa (od ul. Brandta do Centrum Rzeby Polskiej Orosko (od ul. Wesoa od ul. Szkolnej) Orosko ul. Graniczna (od dr. krajowej nr 7) Dobrut przez Star Wie aziska (przez wie) Guzw Kolonia (od dr. powiatowej nr 4025W do dr. gminnej nr 400413W) Zaborowie (od dr. powiatowej nr 4021W - do lasu) Bkw (od dr. powiatowej nr 4023W - do dr. dojazdowej do pl nr ewidencyjnej 178) Ciepa (od dr. powiatowej nr 4023W - do k)

rdo: Strategia [2007]

czna dugo drg: krajowej, powiatowych i gminnych na terenie gminy Orosko wynosi 113,580km. Najwikszy udzia stanowi drogi gminne 52%, nastpnie drogi powiatowe 40 %, a krajowa tylko 8%. Dugo drg powiatowych o nawierzchni utwardzonej wynosi 41,770km (92%), a gminnych 16,370km (28%). Odlego z miejscowoci Orosko do Radomia wynosi 15km, a Szydowca 12km. Transport publiczny na terenie gminy Orosko obejmuje usugi wiadczone przez Przedsibiorstwo Komunikacji Samochodowej oraz prywatnych przewonikw. Rozwj rynku usug przewozowych znacznie uatwio poczenie z poszczeglnymi miejscowociami na terenie gminy, a take z Radomiem, Szydowcem i Kielcami. Linia kolejowa W pnocnej czci gminy znajduje dwutorowa zelektryfikowana linia kolejowa relacji Tomaszw Mazowiecki Radom. Dugo linii na terenie gminy wynosi ok. 1,50km. 1.10.3. Elektroenergetyka Gwnym rdem zasilania sieci redniego napicia jest zlokalizowana w Chronwku stacja transformatorowa 110/15 kV z dwoma transformatorami pracujcymi naprzemiennie o mocy 10 MVA kady. Obcienie w szczycie wynosi ok, 6,2 MVA, a rezerwa mocy okoo 14 MVA. Przez teren gminy przebiegaj nastpujce linie energetyczne: linie energetyczne wysokiego napicia 220kV (relacji Roki - Jaworzno II oraz Rki - Tarnw), linie energetyczne wysokiego napicia 110kV (relacji Roki - Wierzbica, Roki - Skarysko, oraz Roki Przysucha), linie energetyczne redniego napicia 30kV (Roki - Szydowiec), stacje transformatorowe SN/nn, linie niskiego napicia doprowadzajce energi elektryczn do wszystkich mieszkacw gminy. Dugo linii napowietrznych 15kV o przekroju wikszym lub rwnym 70mm2 wynosi 50km. Na terenie gminy znajduje si 48 stacji napowietrznych i 4 stacje wntrzowe. Eksploatacj stacji rozdzielczej (stacji SN/nn oraz linii SN i nn) zajmuje si PGO ZEORK Dystrybucja - Radom. Wszystkie miejscowoci soeckie na terenie gminy posiadaj owietlenie uliczne. 1.10.4. Szkolnictwo i opieka zdrowotna 1.10.4.1. Szkolnictwo Na terenie gminy Orosko znajduje si 6 placwek owiatowych, ktre zapewniaj nauczanie na poziomie podstawowym i gimnazjalnym. Wykaz jednostek owiatowych na terenie gminy: Publiczne Gimnazjum w Orosku, Publiczna Szkoa Podstawowa im. Jzefa Brandta w Orosku,

Publiczna Szkoa Podstawowa w Guzowie, Publiczna Szkoa Podstawowa w Wasnowie, Publiczna Szkoa Podstawowa w Wasnowie Filia w Krogulczy Suchej. Nadto na terenie gminy znajduj si 4 wietlice i jeden oddzia przedszkolny: wietlica w Orosku, wietlica w Tomaszowie, wietlica w Zaborowiu, wietlica w aziskach, Przedszkole Publiczne w Orosku. 1.10.4.2. Opieka zdrowotna Na terenie gminy znajduje si 1 placwka podstawowej opieki zdrowotnej tj. Samodzielny Publiczny Zakad Opieki Zdrowotnej w Orosku. 1.10.4.3. Kultura, zabytki i turystyka Kultura Na terenie gminy Orosko znajduj si gminne biblioteki publiczne w nastpujcych miejscowociach: Gminna Biblioteka Publiczna w Orosku, Gminna Biblioteka Publiczna w Orosku Filia w aziskach, Gminna Biblioteka Publiczna w Orosku Filia w Tomaszowie. Na terenie gminy znajduje si nadto Gminny Orodek Kultury w Orosku, w ktrym dziaa Gminne Centrum Informacji. Do najwaniejszego miejsca kultury na terenie gminy Orosko jest zaliczane Centrum Rzeby Polskiej, ktre tworz: Orodek Pracy Twrczej Rzebiarzy Muzeum Rzeby Wspczesnej Paac Jzefa Brandta Orodek Promocji i dokumentacji Rzeby Park Krajobrazowy Zabytki Wrd obiektw wpisanych do Centralnego Rejestru Zabytkw w gminie nale: Kapliczka w Orosku nr rej.: 47 Zesp paacowy Jzefa Brandta w Orosku nr rej.: 810/A, 398/A, 111/A Drniczwka w Orosku nr rej.: 399/A Zesp paacowy i folwarczny w aziskach nr rej.: 109/A Stanowisko archeologiczne w aziskach nr rej.: 199/A. Do pomnikw i miejsc pamici narodowej na terenie gminy naley zaliczy: Obelisk wzniesiony w hodzie onierzom AK podobwodu Wanda i patrolu Robert w Chaupkach aziska i Ciepej Pomnik upamitniajcy strajki chopskie w 1934 roku w Guzowie Zbiorowa mogia Powstacw Styczniowych w 1863 roku w Krogulczy Mokrej Pamitkowa pyta powicona polegym w walkach narodowo- wyzwoleczych w Orosku. Turystyka

Centrum Rzeby Polskiej wraz z Radomskim Bractwem Rowerowym organizuje cykliczne wycieczki rowerowe. Trasa prowadzi z Radomia do Oroska i wynosi 15 km. Na terenie gminy znajduj si hotele i motele. 1.11. Dziaalno Samorzdu Gminy w latach 2004 - 2008 Gwnymi rdami dochodw gminy Orosko s: subwencje, udzia w podatku dochodowym od osb fizycznych i dochody wasne: podatek od nieruchomoci, podatek rolny i leny i od rodkw transportowych. Tabela 14. Struktura dochodw budetu Gminy Orosko w latach 2004 - 2008 Lata Dochody wasne Udziay w podatkach Subwencje Dotacje Razem
rdo: UG Orosko

2004 1 429 874,00 486 727,00 4 991 970,00 1 443 505,00 8 352 076,00

2005 2 300 985,00 540 093,00 5 047 220,00 1 846 473,00 9 752 771,00

2006 1 938 114,40 735 019,01 5 549 706,00 2 557 535,53 10 780 374,94

2007 2 282 590,89 910 754,86 6 007 765,00 2 842 627,18 12 043 737,93

2008 3 121 026,10 1 200 139,27 6 613 184,00 2 925 534,70 13 859 884,07

Najistotniejsz grup dochodw gminy stanowi dochody wasne i subwencje. Wzrost dochodw i otrzymywane od administracji rzdowej kwoty subwencji rosn i dziki nim gmina moe pozwoli sobie na okrelone inwestycje. Za korzystny w strukturze dochodw gminy naley uzna narastajcy wzrost udziau w podatkach. Dochody gminy zarwno zewntrzne, jak i wasne wzrastaj (ogem zanotowano wzrost dochodw w 2008 roku w stosunku do 2004 roku, o 118 %. Na podstawie powyszego mona uzna, e moliwoci inwestycyjne gminy wzrastaj. 1.11.1. Wydatki Wydatki gminy w latach 2005 2008 systematycznie rosn (wzrost o 36 %). Wydatki w przeliczeniu na jednego mieszkaca take ulegaj wzrostowi rednio o 1 107,00 z. Tabela 15. Wykonanie budetu - wydatkw Gminy Orosko w latach 2004 2008 Wyszczeglnienie Wydatki ogem Wydatki w przeliczeniu na 1 - go mieszkaca
rdo: UG Orosko

2004 9 794 159,00 1 696,55

2005 9 094 280,00 1 560,71

2006 11 200 274,22 1 930,08

2007 12 356 317,62 2 160,32

2008 13 331 646,62 2 280,08

14 000 000,00 12 000 000,00 10 000 000,00 8 000 000,00 6 000 000,00 4 000 000,00 2 000 000,00 0,00
2004 2005 2006 2007

Rysunek 3. Wydatki Gminy Orosko w latach 2004 - 2008 Najwyszy poziom wydatkw poniesionych przez Gmin Orosko odnotowano w 2008 roku, natomiast najniszy w 2005 roku. 1.11.2. Dotychczasowe dziaania z zakresu ochrony rodowiska

Dziaania inwestycyjne Gminy Orosko z zakresu ochrony rodowiska dotyczyy gwnie budowy wodocigw. Na w/w cele zacigane byy preferencyjne kredyty m.in. z Wojewdzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie. rodki przeznaczane na ochron rodowiska pochodziy jednak gwnie z budetu gminy. Tabela 16. Nakady na gospodark komunaln i ochron rodowiska w latach 2004 - 2008 w Gminie Orosko (wedug najwaniejszych inwestycji) Wyszczeglnienie Wydatki ogem Wydatki w przeliczeniu na 1 - go mieszkaca
rdo: UG Orosko

2004 1 265 955 219,29

2005 744 256 127,73

2006 743 044,13 128,04

2007 1 201 440,62 207,04

2008 1 017 379,39 174,00

Wzrost wydatkw na ochron rodowiska odnotowano w roku 2004 i 2007. W 2008 roku w stosunku do roku 2004 zaznaczy si spadek wydatkw o 248 576z., co stanowi 20%. Inwestycje w ochronie rodowiska dotyczyy gwnie finansowania przez gmin w minionych latach: Budowa sieci wodocigowej w miejscowociach: Chronwek Wasnw - Zalas Orosko, ul. Brandta, ul. Osiedlowa, ul. Graniczna, ul. Starowiejska, ul. Topolowa Chaupki aziskie

Modernizacja drogi Orosko - Mniszek Dobrut Brody Bkw Orosko Osiedle Sady niadkw I i II etap Wasnw Chronwek 0,817 km Orosko Guzw ul. Grna

2. DIAGNOZA AKTUALNEGO STANU RODOWISKA 2.1. Powietrze atmosferyczne 2.1.1. Przepisy prawne Wojewdzki Inspektor Ochrony rodowiska na mocy ustawy Prawo ochrony rodowiska (tekst jednolity z 2008r. Dz.U. z Nr 25, poz. 150) dokonuje corocznej oceny poziomw substancji w powietrzu we wszystkich strefach wojewdztwa. Klasyfikacja stref jest dokonywana w oparciu o Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 3 marca 2008r. (Dz.U. Nr 47, poz. 281) w sprawie dopuszczalnych poziomw niektrych substancji w powietrzu, alarmowych poziomw niektrych substancji w powietrzu oraz marginesw tolerancji dla dopuszczalnych poziomw niektrych substancji. Klasyfikacji stref dokonuje si oddzielnie dla dwch grup kryteriw ze wzgldu na ochron zdrowia ludzi oraz ze wzgldu na ochron rolin, wydzielajc strefy, dla ktrych poziom: chocia jednej substancji przekracza poziom powikszony o margines tolerancji klasa C chocia jednej substancji mieci si pomidzy poziomem dopuszczalnym, a poziomem dopuszczalnym powikszonym o margines tolerancji klasa B poziom substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego klasa A 2.1.2. Pomiary zanieczyszczenia powietrza

Powiat Szydowiecki, w tym gmina Orosko zgodnie z obowizujcym podziaem naley do strefy radomsko zwoleskiej (PL.14.16.z.05). Na terenie gminy Orosko nie ma punktw pomiarowych dla zanieczyszcze powietrza. Stanowiska pomiarowe na terenie strefy radomsko zwoleskiej znajduj si w Szydowcu i Przysusze w odlegoci odpowiednio okoo 12 i 31km na kierunku poudniowym i pnocno - zachodnim. Tabela 17. Klasyfikacja strefy radomsko zwoleskiej wedug parametrw, z uwzgldnieniem kryteriw ustanowionych w celu ochrony zdrowia Nazwa strefy radomsko zwoleska Rok 2007 SO2 A Symbol klasy wynikowej dla poszczeglnych zanieczyszcze dla obszaru caej strefy NO2 PM10 Pb C6H6 CO A A A A A

O3* C

rdo: WIO w Warszawie [2008] * - strefa mazowiecka

Tabela 18. Klasyfikacja strefy radomsko zwoleskiej wedug parametrw, z uwzgldnieniem kryteriw ustanowionych w celu ochrony zdrowia dla substancji zawartych w pyle PM 10 Nazwa strefy radomsko zwoleska Rok 2007 AS A Symbol klasy wynikowej dla poszczeglnych zanieczyszcze dla obszaru caej strefy Ni C6H6 Cd A C A

O3* C

rdo: WIO w Warszawie [2008] * - strefa mazowiecka

Tabela 19. Klasyfikacja strefy radomsko zwoleskiej wedug parametrw, z uwzgldnieniem kryteriw ustanowionych dla ochrony rolin Nazwa strefy radomsko zwoleska Rok 2007 SO2 A Symbol klasy wynikowej dla poszczeglnych zanieczyszcze dla obszaru caej strefy NOX O3* A A/C**

rdo: WIO w Warszawie [2008] * -strefa mazowiecka,** cel dugoterminowy

2.1.3. rda zanieczyszczenia powietrza Gwnymi rdami zanieczyszcze powietrza na terenie gminy Orosko s: procesy technologiczne i procesy energetycznego spalania paliw (na terenie gminy funkcjonuj kotownie komunalne), emisja komunikacyjna (ze wzgldu na natenie ruchu pojazdy przemieszczajce si drog krajow nr 7 oraz drogami powiatowymi i gminnymi s podstawowym rdem zanieczyszczenia powietrza), stwarza zagroenie w pobliu drg o znacznym nateniu ruchu koowego. Zanieczyszczenia komunikacyjne (tlenek i dwutlenek wgla, tlenki azotu, wglowodory, pyy z metalami cikimi) pogarszaj te jako powietrza atmosferycznego oraz wpywaj na wzrost stenia ozonu w troposferze, emisja niska (indywidualne gospodarstwa domowe ogrzewane s poprzez wasne kotownie wglowe lub piece), duy wpyw na stan czystoci powietrza ma emisja niska, ktra pochodzi z lokalnych kotowni, palenisk indywidualnych oraz rodkw transportu. Lokalne systemy grzewcze i piece domowe praktycznie nie posiadaj jakichkolwiek urzdze ochrony powietrza. Wielko emisji z tych rde jest trudna do oszacowania i wykazuje zmienno sezonow (zwizan z okresem grzewczym), emisje uciliwych zapachw (skadowisko odpadw, oczyszczalnia ciekw). Tabela 20. Wykaz obiektw mogcych pogorszy stan rodowiska na terenie gminy Orosko Rodzaj obiektu Droga krajowa Garbarnia Stacja paliw pynnych i gazowych Oczyszczalnia ciekw w aziskach Ilo 1 2 1 1

Skadowisko odpadw w Guzowie Orodek zdrowia Mogilnik w Orosku Linia kolejowa

rdo: UG Orosko

1 1 1 1

2.1.4. Wnioski Wyniki analizy poziomw zanieczyszcze w powietrzu na terenie gminy Orosko nie przekraczaj dopuszczalnych norm. Gwnym rdem zanieczyszczenia antropogenicznego atmosfery jest wzrost natenia ruchu komunikacyjnego oraz niska emisja pochodzca gwnie z palenisk domowych w wymiarze sezonowym. Strefa radomsko zwoleska, do ktrej naley gmina Orosko z uwzgldnieniem kryteriw ustanowionych dla ochrony zdrowia i ochrony rolin zostaa zakwalifikowana do klasy A. Wyjtek stanowi klasyfikacja kryteriw okrelonych w celu ochrony zdrowia i rolin dla substancji ozonu, wobec ktrej teren gminy Orosko, przynalecej do strefy mazowieckiej zakwalifikowano do klasy C. Gazyfikacja gminy w przyszoci powinna przyczyni si do poprawy stanu atmosfery. 2.2. Haas 2.2.1. Przepisy prawne Ustawa z 27 kwietnia 2001r. - Prawo ochrony rodowiska (tekst jedn. Dz.U. z 2008r. Nr 25, poz. 150) oraz ustawa z dnia 27 lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony rodowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektrych ustaw (Dz.U. Nr 100, poz. 1085 z pn. zm.), reguluje przepisy dotyczce klimatu akustycznego. Przepisy tych ustaw s wyrazem nowej, spjnej z ustawodawstwem Unii Europejskiej, polityki w zakresie ochrony rodowiska. W odniesieniu do zagadnie akustycznych, wspomniane akty prawne dostosowuj przepisy polskie do regulacji UE, w szczeglnoci znajdujcej podstaw prawn w regulacjach zawartych w Dyrektywie w sprawie oceny i zarzdzania haasem w rodowisku (2002/49/EC). Haas - dwik okrelany jako szkodliwy, uciliwy lub przeszkadzajcy w danych warunkach (zaley od fizycznych parametrw dwiku, od nastawienia odbiorcy). Ocena stanu rodowiska w wyniku emisji haasu dokonywana jest przy pomocy rwnowanego poziomu dwiku wyraonego w dB. Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 14 czerwca 2007r. w sprawie dopuszczalnych poziomw haasu w rodowisku ( Dz.U. Nr 120, poz. 826) okrela: Laeqdop = 55 dB dla pory dziennej (od 6oo - 22oo) Laeqdop = 45 dB dla pory nocnej (od 22oo - 6oo) 2.2.2 Pomiary haasu Na terenie gminy Orosko, nie przeprowadzano pomiaru haasu komunikacyjnego. Najbliszy punkt w ktrym prowadzono pomiar haasu komunikacyjnego znajduje si w Radomiu [Raport 2008]. 2.2.3. rda haasu Podstawowe rda haasu na terenie gminy Orosko: rda stacjonarne, zainstalowane na terenach jednostek organizacyjnych, indywidualne i publiczne rda mobilne (samochody osobowe, ciarowe, transport komunikacji zbiorowej) linia kolejowa. Emitentami haasu przemysowego, na obszarze gminy s: kotownie, zakady rzemielnicze o zrnicowanym profilu: zakad garbarski, zakady produkcji materiaw budowlanych. rdami haasu w dziaalnoci rolniczej s gwnie: systemy wentylacyjne (czerpnie, wyrzutnie), sprarki, pompy i transport. 2.2.4 Wnioski

Najwikszym rdem haasu na obszarze gminy Orosko jest komunikacja drogowa. Z uwagi na zwikszajc si liczb pojazdw mechanicznych natenie haasu bdzie stopniowo wzrasta. Pozostae rda haasu nie s zbyt uciliwe z racji braku skupisk zakadw przemysowych lub innych mogcych niekorzystnie wpywa na klimat akustyczny gminy. 2.3. Zasoby wodne i gospodarka wodno - ciekowa 2.3.1. Wprowadzenie Obszar gminy pooony jest w dorzeczu rzeki Radomki - lewego dopywu Wisy. Przez zachodni cz gminy przepywa rzeka Szabaswka (lewy dopyw rzeki Radomki), ktra, stanowi odbiornik wd zbieranych na terenie gminy tj. Oronki i Mynwki. Dugo rzek na terenie gminy wynosi 19,47km. Na terenie gminy znajduje si 15 zbiornikw wodnych maej retencji o cznej powierzchni 180,63ha i objtoci 23 27,12 tys. m3. 2.3.2. Wody powierzchniowe Ocen jakoci wd powierzchniowych Wojewdzki Inspektor Ochrony rodowiska w Warszawie prowadzi w oparciu o Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 20 sierpnia 2008r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych czci wd powierzchniowych (Dz.U.2008 Nr. 162 poz. 1008). Na terenie gminy nie byy prowadzone badania stanu jakoci wd powierzchniowych. Badaniami monitoringu diagnostycznego byy objte wody powierzchniowe poza terenem gminy bdce dopywami rzeki Szabaswki tj.: Jabonica w punkcie kontrolnym Mniszek - ujcie do Szabaswki na terenie gminy Wolanw wody powierzchniowe osigny III - klas czystoci w zakresie klasyfikacji jakoci tych wd, Kobyka w punkcie - ujcie do Szabaswki w grnym biegu na terenie gminy Szydowiec wody powierzchniowe charakteryzowaa IV - klasa czystoci w zakresie klasyfikacji jakoci tych wd [WIO 2008]. W przypadku tej ostatniej klasyfikacja jakoci wd powierzchniowych wynika z zawartoci, amoniaku, azotu Kjeldahla oraz liczby bakterii coli typu fekalnego. Na tej podstawie naley uzna, e najwiksze zagroenie powoduj cieki komunalne odprowadzane bez oczyszczenia bezporednio do wd powierzchniowych, jak te oprniane w sposb niekontrolowany szamba. Rozwizanie tego problemu bdzie moliwe po wdroeniu budowy oczyszczalni ciekw oraz zbiorczych systemw kanalizacji, a take przydomowych oczyszczalni ciekw na terenie zlewni analizowanych rzek. Znaczce zagroenie dla czystoci wd powierzchniowych mog stanowi spywy powierzchniowe z terenu zlewni rzek zwizkw biogennych, rodkw ochrony rolin, nawozw mineralnych jak rwnie gnojowicy wytwarzanej w gospodarstwach hodowlanych. 2.3.3. Wody podziemne Ocen jakoci tych wd Wojewdzki Inspektor Ochrony rodowiska w Warszawie prowadzi w oparciu o Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 23 sierpnia 2008r. w sprawie kryteriw i oceny stanu wd podziemnych (Dz.U. 2008. Nr 143, poz. 896). Wody podziemne rozumie si przez to wody wystpujce pod powierzchni ziemi w wolnych przestrzeniach ska skorupy ziemskiej. W zalenoci od gbokoci wystpowania uytkowych poziomw wodononych s mniej naraone na zanieczyszczenia ni wody powierzchniowe. Na terenie gminy w miejscowoci Guzw znajduje si punkt nr 289 (20o 58` 13, 51o 19` 55) badania wd podziemnych. Wody podziemne na terenie gminy charakteryzuje III klasa czystoci [WIO 2008]. Niniejsze wynika ze stenia anionu wodorowglanowego (HCO3) w wodach podziemnych. Na terenie gminy wystpuj trzy poziomy wodonone: grnojurajski, kredowy i czwartorzdowy. Tabela 21. Eksploatacja uj wody na terenie gminy Orosko w 2008 roku L.p. Ujcie wd podziemnych 1 Chronw Wie 2 Dobrut 3 Orosko Gboko [m] 60 45 60 Ilo pobranej wody [dam3] 55,231 23,522 102,361

rdo: UG Orosko

W 2008 roku z uj wody w Chronowie Wie, Dobrut i Orosko pobrano 181,114dam 3 wody dla potrzeb zaopatrzenia mieszkacw. 2.3.4. Gospodarka wodno ciekowa 2.3.4.1. Regulacje prawne gospodarki wodno - ciekowej Gospodarka ciekowa regulowana jest ustaw z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wod i zbiorowym odprowadzaniu ciekw (tekst jedn. Dz.U. z 2006r. Nr 123, poz. 858 z pn. zm.), rozporzdzeniem Ministra rodowiska z dnia 24 lipca 2006r. w sprawie warunkw jakie naley speni przy wprowadzaniu ciekw do wd lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczeglnie szkodliwych dla rodowiska wodnego (Dz.U. Nr 137, poz. 984), rozporzdzeniem Ministra rodowiska z dnia 1 sierpnia 2002r. - w sprawie komunalnych osadw ciekowych (Dz.U. Nr 134, poz. 1140). Zgodnie z art. 3 ustawy Prawo ochrony rodowiska, cieki (substancje cieke, wprowadzone bezporednio lub za pomoc urzdze kanalizacyjnych do wd ) zmieniaj stan fizyczny, chemiczny lub biologiczny wd, dziaajc niszczco na wiat rolinny lub zwierzcy. cieki powstaj w wyniku bytowania czowieka oraz prowadzonej przez niego dziaalnoci gospodarczej i rolniczej (cieki bytowo gospodarcze, cieki przemysowe, cieki komunalne, wody opadowe, wody podgrzane). 2.3.4.2. Sie wodocigowa Gmina Orosko jest zwodocigowana na caym terenie. Mieszkacy gminy s zaopatrywani w wod ujmowan w trzech ujciach na tym terenie. Do sieci przyczone s gospodarstwa domowe i obiekty uytku publicznego. Dugo sieci wodocigowej wynosi 86,6km. Liczba przycze do sieci wodocigowej na terenie gminy stanowi 15% w oglnej liczbie przyczy na terenie powiatu. Stopie zwodocigowania gminy wg. stosunku powierzchni 100km2 do dugoci sieci wodocigowej, wykazuje przewag wartoci tego wskanika o 23% w stosunku do osignitej na terenie powiatu. Tabela 22. Stopie zwodocigowania powiatu szydowieckiego i gminy Orosko w 2007 roku Powiat/Gmina Powiat Orosko
rdo: GUS

Wskanik 100 km2 /dugo sieci [km] 81,5 105,7 liczba przyczy 8 463 1 230

Tabela 23. Zestawienie porwnawcze danych dot. iloci pobranej wody z instalacji wodocigowej i jej dugoci na terenie powiatu szydowieckiego i gminy Orosko w 2007 roku Powiat/Gmina Powiat Orosko
rdo: GUS

Ilo pobranej wody [dam3] 796,4 85,8

Dugo sieci wodocigowej [km] 368,1 86,6

Ilo pobranej wody do celw uytkowych na terenie gminy Orosko w 2007 roku stanowia 11 % oglnego zuycia wody na terenie powiatu. Natomiast dugo sieci wodocigowej na terenie gminy stanowia 24 % udziau w skali caego powiatu. Tabela 24. Zuycie wody na terenie powiatu szydowieckiego i gminy Orosko w 2007 roku w przeliczeniu na 1 mieszkaca i korzystajcego / odbiorc Powiat/Gmina Powiat Orosko
rdo: GUS

na 1 mieszkaca 19,9 15

Zuycie wody [m3] na korzystajcego / odbiorc 25 21,5

Oglnie w 2007 roku na 1 mieszkaca gminy przypada zuycie wody w iloci 15m 3, a na korzystajcego / odbiorc 21,5m3 [GUS 2008]. To wskazuje oglnie na nisze zuycie wody na terenie gminy Orosko w

stosunku do oglnego zuycia wody na terenie powiatu szydowieckiego tj.: o 25% w przeliczeniu na 1 mieszkaca oraz o 16 % w odniesieniu do korzystajcego / odbiorcy. 2.3.4.3. Systemy melioracyjne Gminny Zwizek Spek Wodnych w Orosku zajmuje si konserwacj urzdze melioracyjnych na terenie gminy Orosko. Ujmowane wody s odprowadzane systemem drenaw i roww do gwnych ciekw wodnych na terenie gminy. W ramach melioracji szczegowych uregulowana zostaa rzeka Szabaswka, Oronka i Mynwka. czna dugoci uregulowanych ciekw wynosi 16,07km, co stanowi 83% oglnej dugoci sieci rzek na terenie gminy. Powierzchnia terenw zmeliorowanych wynosi 2 442ha, w tym odwadniana systemem rur drenarskich 1 958ha, a za porednictwem roww. Gminna Spka Wodna Orosko posiada urzdzenia na terenie wsi Bkw, Chronw Kolonia, Chronw Wie, Ciepa, Dobrut, Guzw, Kolonia, Guzw Wie, Krogulcza Mokra, Krogulcza Sucha, aziska, Orosko, Tomaszw, Helenw, Zaborowie [PO i PGO 2003]. 2.3.4.4. Sie kanalizacyjna Gmina nie posiada zbiorowego systemu kanalizacji. Na jej terenie, w miejscowoci aziska znajduje si mechaniczno - biologiczna oczyszczalnia ciekw. Do oczyszczalni podczone jest osiedle mieszkaniowe oraz Dom Pomocy Spoecznej w aziskach. Dugo sieci kanalizacyjnej na terenie gminy wynosi 2,6km, a liczba przyczy 19. Poprzez kanalizacj sanitarn jest obsugiwanych 382 mieszkacw. 2.3.4.5. Gwne rda zanieczyszcze Znaczcym zagroeniem dla stanu sanitarnego wd powierzchniowych na terenie gminy staa si nieuporzdkowana gospodarka ciekowa oraz niewaciwe stosowanie organicznych nawozw: gnojowicy i obornika, a take rolnicze wykorzystywanie ciekw bez zachowania wymogw ochrony rodowiska. Gmin Orosko charakteryzuje przewaga terenw paskich i lekko falistych. Dla tak uksztatowanej powierzchni zgodnie z badaniami IMGW, Instytut Ekologii PAN oszacowa wielko spywu powierzchniowego: dla gruntw ornych 10 -15 kg N cak /ha rok i 0,4 - 0,7 kg P cak /ha rok, dla zielonych uytkw rolnych 8 -10 kg N cak /ha rok i 0,3 - 0,5 kg P cak /ha rok, dla lasw 5-6 kg N cak /ha rok i 0,1-0,2 kg P cak /ha rok. 2.3.5. Wnioski Gmina Orosko posiada zasoby wodne o rednim stopniu zanieczyszczenia, ktry nie stanowi zagroenia dla uytkownikw pomimo tego, e cieki na terenie gminy gromadzone s w znacznym udziale w przydomowych zbiornikach (szambach) i wedug zapotrzebowania wywoone na oczyszczalni w aziskach. Na terenie gminy brak jest sieci kanalizacyjnej, dlatego konieczne jest podjcie dziaa inwestycyjnych dla jej budowy wraz z oczyszczalni ciekw, a nadto przydomowych oczyszczalni ciekw dla zwikszenia zasigu obsugi gospodarstw domowych. 2.4. Odpady 2.4.1. Przepisy prawne Obowizek planowania gospodarki odpadami zosta sformuowany w uchwalonej przez Sejm RP ustawie z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (tekst jednolity Dz.U. z 2007r. Nr 39 poz. 251). Powszechna zasada gospodarowania odpadami (Rozdzia 2 art. 5 Ustawy o odpadach) brzmi Kto podejmuje dziaania powodujce lub mogce powodowa powstawanie odpadw, powinien takie dziaania planowa, projektowa i prowadzi tak aby: zapobiega powstawaniu odpadw lub ogranicza ilo odpadw i ich negatywne oddziaywanie na rodowisko przy wytwarzaniu produktw, podczas i po zakoczeniu ich uytkowania, zapewnia zgodny z zasadami ochrony rodowiska odzysk, jeeli nie udao si zapobiec ich powstaniu, zapewnia zgodne z zasadami ochrony rodowiska unieszkodliwianie odpadw, ktrych powstaniu nie udao si zapobiec lub ktrych nie udao si podda odzyskowi.

Zgodnie z Dyrektyw 91/156 EEC od roku 2002 w krajach Unii Europejskiej zabronione bdzie skadowanie odpadw bez wczeniejszego ich przetworzenia. Podstawowymi kierunkami dziaa bdzie zmniejszanie iloci odpadw do wywiezienia poprzez selektywn zbirk i zagospodarowanie odpadw oraz stworzenie nowoczesnych zakadw wykorzystujcych i unieszkodliwiajcych odpady. Wizja unijnych skadowisk przewiduje deponowanie odpadw wycznie przetworzonych, tzn. takich, w ktrych zawarto frakcji organicznych nie przekracza 5%, a warto opaowa nie jest wysza ni 6000 kJ/kg. Odpady organiczne powinny by w caoci kompostowane. Rozwizania dotyczce gospodarki odpadami w gminie zostay przyjte uchwa Rady Gminy Orosko w sprawie uchwalenia Regulaminu utrzymania czystoci i porzdku na terenie gminy Orosko nr XXXIV/176/06 z dnia 1 marca 2006r. 2.4.2. Odpady komunalne Na terenie gminy Orosko w miejscowoci Guzw znajduje si czynne skadowisko odpadw innych ni niebezpieczne i obojtne, ktre jest eksploatowane od 1993 roku. Skadowisko to jest usytuowane na terenie GZWP nr 413 Szydowiec w odlegoci 3,3km na kierunku pnocno zachodnim od miejscowoci Orosko. Zajmuje ono powierzchni 2,10ha, a cz eksploatowana 1,30ha i ma charakter podpoziomowo nadpoziomowy. Od strony wschodniej wystpuje zagajnik sosnowy, a na pozostaych kierunkach dominuj nieuytki. Gminne skadowisko odpadw od II poowy 2007 roku zarzdzane jest przez Urzd Gminy w Orosku ul. Szkolna 8, 26 505 Orosko. W latach 2004 2007 obiekt ten by zarzdzany przez Zakad Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Orosku ul. Wesoa 8, 26 506 Orosko. Skadowisko nie posiada uszczelnienia sztucznego, lecz mineralne skadajce si z warstwy gliny, o miszoci 6 m i wspczynniku filtracji 0,00001 cm/s-1. Do ujcia wd odciekowych suy drena ze studzienkami. Ujmowane odcieki s wywoone na oczyszczalni ciekw. Odcieki jak i wody podziemne s monitorowane. Na obiekcie nie s ujmowane wody opadowe, a take gaz wysypiskowy. Teren skadowiska jest ogrodzony i wyposaony w brodzik dezynfekcyjny, a w jego obrbie porasta pas zieleni. W wyposaeniu skadowiska brak jest wagi samochodowej [Sprawozdanie 2007]. Skadowane odpady s okresowo zagszczane. Odpady dla potrzeb ewidencji przed zdeponowaniem tymczasowo s waone na terenie P.U.H. Materiay Przemysowe i Spoywcze E Rycki Edmund Rycki, ul. Osiedlowa 25 26505 Orosko. Na skadowisku odpadw innych ni niebezpieczne i obojtne w Guzowie w wikszoci s deponowane niesegregowane odpady komunalne pochodzce z terenu gminy Orosko, natomiast w mniejszoci z innych gmin wojewdztwa mazowieckiego. Najwiksz ilo odpadw w latach 2004 2008 zdeponowano w 2008 roku 2 974,2 Mg, natomiast najmniej w 2004 roku 1 440,10 Mg przy redniej 1 596,60Mg. Przewidywana czna ilo do zdeponowania odpadw na terenie skadowiska wyniesie 42 000 Mg, natomiast stopie zapenienia w objtoci skadowiska na koniec 2008 roku wynis ok. 57%. Tabela 25. Zestawienie iloci zdeponowanych odpadw komunalnych na skadowisku w Guzowie gm. Orosko w latach 2004 2008 Skadowisko w Guzowie gm. Orosko Kod odpadu 20 03 01
rdo: UG Orosko

2004 1 440,10

2005 1 975,90

2006 Masa [Mg] 2 332,80

2007 2 234,20

2008 2 974,20

Po zapenieniu skadowiska wymagane bdzie jego zamknicie i rekultywacja oraz poeksploatacyjny monitoring zgodnie z opracowanym uprzednio projektem. Prace zwizane z rekultywacj skadowiska polegayby na: przykryciu kopuy warstw uszczelniajc o odpowiedniej miszoci oraz wymodelowaniu, aby powsta agodny ksztat wyrwnanej czaszy bez zagbie, ujciu wd opadowych ujciu gazu wysypiskowego uformowaniu biologicznie czynnej warstw glebowej poprzez naoenie ziemi prchnicznej o odpowiedniej miszoci oraz obsiew mieszank traw. Proponowanym kierunkiem rekultywacji skadowiska powinien by leno produkcyjny. Projekt rekultywacji powinien zawiera m.in. metody zabezpieczenia powierzchni skadowiska przed przedostaniem si wd opadowych w gb skadowiska.

Dalsze dziaania zwizane z rekultywacj powinny polega na nasadzeniu rolinnoci. Ponadto od daty uzyskania decyzji o zamkniciu skadowiska wydanej przez Starost Powiatu w rejonie skadowiska bdzie wymagane prowadzenie monitoringu. Badania monitoringowe bd prowadzone przez okres 30 lat z czstotliwoci wykonania analiz fizyko - chemicznych: wd podziemnych dwa razy w cigu roku (co 6 miesicy), wd odciekowych - dwa razy w cigu roku (co 6 miesicy), gaz wysypiskowy (ewentualnie) dwa razy w cigu roku (co 6 miesicy), kontrola osiadania powierzchni skadowiska w oparciu o repery 1 raz w roku. Od II poowy 2007 roku niesegregowane odpady komunalne wytwarzane na terenie gminy Orosko s zbierane przez Urzd Gminy w Orosku. Niesegregowane odpady komunalne na terenie gminy Orosko w gospodarstwach domowych s gromadzone w workach z tworzywa sztucznego w kolorze czarnym o poj. 110 l, oraz w kontenerach 1,1m3 w liczbie 50 szt. W pobliu obiektw infrastruktury (cmentarzy) take do zbiorki odpadw komunalnych s wykorzystywane kontenery o wspomnianej pojemnoci, ktre stanowi wasno Urzdu Gminy. Zbierane niesegregowane odpady komunalne s unieszkodliwiane na skadowisku odpadw innych ni niebezpieczne i obojtne w miejscowoci Guzw. W latach 2004 2007 zbirka i transport odpadw komunalnych na terenie gminy Orosko bya realizowana przez Zakad Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Orosku ul. Wesoa 8, 26 506 Orosko. Najwicej odpadw komunalnych na terenie gminy odebrano w 2004 roku 1 422,10 Mg, natomiast najmniej w 2007 roku 1 825,20Mg. rednia ilo zebranych odpadw w latach 2004 2008 wyniosa 1 644,61Mg. Tabela 26. Zestawienie iloci zebranych odpadw komunalnych na terenie gminy Orosko w latach 2004 2008 Gmina Orosko
rdo: UG Orosko

2004 1 422,10

2005 1 559,38

2006 Masa [Mg] 1 653,48

2007 1 825,20

2008 1374,40

Na terenie gminy w latach 2005 2008 nie bya prowadzona selektywna zbirka odpadw komunalnych 2.4.3. Odpady niebezpieczne wytworzone w sektorze komunalnym Na terenie gminy zgodnie z danymi WPGO [2007] wrd odpadw niebezpiecznych wytworzonych w sektorze komunalnym dominuj gwnie: zuyte baterie i akumulatory oowiowe, lampy fluorescencyjne, przepracowane oleje, przeterminowane leki, termometry rtciowe i chemikalia. Brak kompleksowego systemu zbierania i unieszkodliwiania tych odpadw sprzyja najczciej na wrzucaniu tych odpadw przez mieszkacw do urzdze na odpady komunalne, skd s wywoone na skadowisko odpadw komunalnych. 2.4.4. Mogilnik Na terenie gminy w miejscowoci Orosko, w odlegoci 100m na pnoc od drogi Orosko-Dbrwka Zabotnia zlokalizowany jest mogilnik. Jego wacicielem jest Rejonowa Spdzielnia Samopomoc Chopska w Szydowcu ul. Sowiskiego 6 - w upadoci. Mogilnik zaoono w 1972 roku. ciany zbiornika wymurowane s z pustakw elbetonowych gruboci 20cm na zapraw cementowo - wapienn, stropy z pyty elbetowej z betonu wirowego o gruboci 15cm. Izolacja zostaa wykonana lepikiem asfaltowym dwa razy na gorco. Zbiornik posiada trzy wazy i kominek wentylacyjny. Charakterystyka techniczna: gboko posadowienia 2,7m; objto zbiornika 44,064m3). Powierzchnia terenu mogilnika wynosi 38,85m2 i jest ogrodzona siatk na supach betonowych. W mogilniku skadowane byy rodki ochrony rolin okoo 15Mg, zapenienie zbiornika wynosi okoo 40%. rodki ochrony rolin byy gromadzone w mogilniku w latach 1972 1985 [WPGO 2007]. Najblisza studnia gbinowa zlokalizowana jest ponad 1,5km od mogilnika, rzeka Oronka przepywa w odlegoci 175m [POS i PPGO 2003]. 2.4.5. Wnioski Odpady na skadowisku s deponowane bez odzysku surowcw wtrnych. Na gminnym skadowisku odpadw w Guzowie, w szczeglnoci s deponowane odpady z terenu gminy Orosko. Po wyczerpaniu si pojemnoci tego skadowiska, odpady bd gromadzone na stacji przeadunkowej utworzonej na tym skadowisku, a std bd transportowane na Regionalnego Zakadu Gospodarki Odpadami znajdujcego w obszarze radomskim tj. do instalacji odzysku i unieszkodliwiania odpadw komunalnych (do ZUOK - u) za-

rzdzanej przez PPUH RADKOM w Radomiu ul. Witosa 76 na podstawie uprzednio zawartego porozumienia. Segregacji odpadw na terenie gminy bdzie sprzyjao utworzenie Punktu Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw (PDGO) na skadowisku odpadw komunalnych w Guzowie. 2.5. Gleby 2.5.1. Wprowadzenie Na stan gleb ma wpyw wiele czynnikw zewntrznych, m.in.: procesy erozyjne, emisja gazw i pyw, oraz prowadzona gospodarka rolna (nawoenie, stosowanie rodkw ochrony rolin). Niebagatelne znaczenie ma rwnie wiadomo ekologiczna uytkownikw gruntw. Tabela 27.Uytkowanie gruntw na terenie gminy Orosko Rodzaj uytkw Uytki rolne Grunty orne ki trwae i pastwiska Sady Lasy i grunty zadrzewione Tereny inne i nieuytki
rdo: Strategia [2007]

Powierzchnia [ha] 5 842 4697 1032 113 1531 823

Udzia [%] 71 80 18 2 19 10

Najwikszy udzia wrd uytkw rolnych na terenie gminy przypada na grunty orne (80%), natomiast najmniejszy na sady (2%). W uytkowaniu oglnym gruntw na tereny lene przypada udzia 19%, a najmniejszy w tej klasyfikacji stanowi tereny inne i nieuytki - 10%. 2.5.2. Typy gleb Na obszarze gminy przewaaj gleby psudobielicowe nad glebami brunatnymi wyugowanymi i czarnymi ziemiami. W dolinach rzecznych wystpuj gleby bagienne i pobagienne, zajte przez uytki zielone. Na obszarze gminy najwiksz powierzchni zajmuj gleby sabe i najsabsze. Udzia gleb w poszczeglnych klasach bonitacyjnych wynosi odpowiednio: klasy I - III - 2%; klasy IVa i IVb 38% oraz klasy V i VIz - 60%. Pod wzgldem przydatnoci rolniczej w wikszoci wystpuj kompleksy glebowe: zboowo pastewny mocny (26%), zboowo pastewny (23%), ytni bardzo dobry (4%), ytni dobry (20%), ytni bardzo saby (25%), pszenny dobry (1%) i pszenny wadliwy (1%). Najcenniejsze gleby dla produkcji rolniczej wystpuj w rejonie wsi Chronw, Guzw i aziska. Dominujce wrd uytkw zielonych uytki sabe znajduj si w dolinach rzecznych i na tzw. smugach wrd piaszczystych pl, lasw i bagien. Uytki zielone rednie ze rednio yznymi glebami wystpuj we wsiach: Chronw, Orosko, aziska, Ciepa i Bkw stanowi potencjalne rezerwy produkcji pasz w gminie. Przeznaczenia gruntw rolnych i lenych na cele nierolnicze i nielene mona dokona jedynie w planie zagospodarowania przestrzennego. Szczegowej ochronie podlegaj uytki rolne o wysokiej bonitacji, tzn. klas I - III, wytworzone z gleb pochodzenia mineralnego oraz uytki rolne klas IV - VI - jeli zostay wytworzone z gleb pochodzenia organicznego oraz lasy. W tych przypadkach zagospodarowanie gruntw na cele nierolnicze i nielene czy si z uzyskaniem zgody na wyczenie ich z produkcji rolniczej i lenej. Znaczna cz terenu gminy Orosko zaliczana jest do obszarw o uytkach rolnych sabych i najsabszych, take podlegajcych ochronie. 2.5.3. Odczyn gleb Na obszarze powiatu szydowiecko jak i gminy Orosko dominuj gleby o odczynie bardzo kwanym i kwanym pH od 4,5 do pH 5,5, ktrych udzia jest znaczcy i waha si w granicach 81 100% [Raport 2007]. Spowodowane jest to stanem naturalnym. Odporno gleb na degradacje waha si od redniej do bardzo maej. Uwarunkowane jest to rodzajem skay macierzystej. Zakwaszenie gleb wpywa nie tylko na zmniejszenie plonw, lecz take sprzyja przyswajaniu przez roliny metali cikich, co wymusza zwikszenie nakadw na zabiegi agrotechniczne gleb - wapnowanie i nawoenie. Udzia gleb wymagajcych wapniowania waha si w granicach 81 100%, bowiem zabieg ten ogranicza niepodane skutki nadmiernego zakwaszenia gleb jest wapnowanie. Ma ono na celu popraw odczynu oraz wpywa korzystnie na wikszo waciwoci fizycznych, chemicznych i biologicznych gleb.

2.5.4. Monitoring gleb Na terenie gminy Orosko nie jest prowadzony monitoring chemizmu gleb. Badania waciwoci agrochemicznych gleb w Polsce prowadzi Krajowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Wesoej. Wraz z 17 Okrgowymi Stacjami obejmuje swoim zasigiem obszar caego kraju. Obszarem powiatu szydowieckiego zajmuje si Okrgowa Stacja Chemiczno - Rolnicza w Kielcach. Do zada Stacji naley midzy innymi: wykonywanie analiza gleb, rolin, podw rolnych i lenych; doradztwo w sprawach nawoenia; wykonywanie bada jakoci nawozw; wykonywanie ekspertyz i wydawanie opinii dotyczcych zasobnoci gleb, skadu chemicznego rolin i nawozw oraz prawidowego stosowania nawozw; prowadzenie dziaalnoci szkoleniowej w powyszym zakresie. 2.5.5. Wnioski Gleby na terenie gminy Orosko nale do grupy o rednich korzyciach dla produkcji rolnej. S to gleby stosunkowo mao zdewastowane i zdegradowane. Konieczne s dziaania w kierunku rekultywacji terenw zdegradowanych lub bdcych pozostaociami po wyrobiskach surowcw mineralnych o powierzchni ok.11,28 ha. Najbardziej zalecan form ich zagospodarowania jest ich zalesianie. Gmina Orosko posiada gleby sabe, o rednim zanieczyszczeniu. Konieczne jest nawoenie, wapnowanie i stosowanie odpowiednich zabiegw agrotechnicznych, ze wzgldu na ich kwany odczyn na znacznej powierzchni. 2.6. Surowce mineralne 2.6.1. Wprowadzenie Kopalinami wystpujcymi na terenie wojewdztwa mazowieckiego s gwnie czwartorzdowe utwory okruchowe oraz trzeciorzdowe i czwartorzdowe surowce ilaste. Zwizane jest to czwartorzdowymi formami dziaalnoci lodowcw bd akumulacyjnej dziaalnoci rzecznej i procesw eolicznych. Eksploatacja kopalin na terenie gmina Orosko odbywa si na niewielk skal. 2.6.2. Wystpowanie kopalin Na terenie gminy znajduj si zoa surowcw skalnych (wapienie), chemicznych (fosforyty), ilastych (gliny zwaowe), krzemionkowych (krzemienie czarne), energetycznych (torfy) i kruszyw naturalnych (piaski budowlane, wiry). W zwizku z ochron Gwnego Zbiornika Wd Podziemnych nr 412, 413 Goszczewice Szydowiec na obszarze gminy nie jest moliwe wydobycie kopalin na skal przemysow. Znajdujce si na terenie gminy zoa to: nie eksploatowane obecnie zoe margli i iw "Strzakw" majcych zastosowanie w przemyle cementowym jego zasoby bilansowe na terenie gminy wynosz 53 300 tys. m3, czciowo wyeksploatowane zoe wapieni i margli "Marylin" mogcych suy rolnictwu (w miejscowoci niadkw), jego powierzchnia to ok. 9ha, a udokumentowane zasoby to 9 941 tys. m 3, nie eksploatowane zoe fosforytw (znajdujcych zastosowanie w produkcji nawozw) "Radom - Krogulcza" o zasobach bilansowych wynoszcych 590 tys. Mg, eksploatowane zoe piaskw budowlanych (majcych zastosowanie w budownictwie komunikacyjnym i oglnym) "niadkw" o zasobach ocenianych na ok. 100 tys. Mg i wyznaczonym obszarze grniczym wynoszcym 2,6ha, znajdujce si w wikszoci na obszarze lenym czciowo wyeksploatowane zoe piaskw "Orosko" (powierzchnia 3ha, ok. 300 tys. Mg zasobw), nieeksploatowane, pooone czciowo na obszarze zalesionym zoe piaskw "Helenw" (powierzchnia 2,08ha, ok. 170 tys. Mg zasobw), nieeksploatowane zoe piaskw "Komorniki" (powierzchnia 9,20ha, 728 tys. Mg zasobw) pooone na obszarze zalesionym, nieudokumentowane zoe krzemieni czarnych moliwych do wykorzystani w jubilerstwie - o zasobach szacunkowych 14 Mg (Dobrut), zoa torfu (mogcego by uywany jako kompost) wystpujce w dolinie rzeki Szabaswki.

2.7. Pola elektromagnetyczne Przez teren gminy przebiegaj.: linie wysokiego napicia i redniego napicia (liniowe rda pl elektromagnetycznych), linie niskiego napicia doprowadzajce energi do wszystkich obiektw i odbiorcw na terenie gminy, stacje transformatorowe SN/n.n urzdzenia emitujce pole elektromagnetyczne pracujce w orodku medycznym. Ponadto na terenie gminy Orosko wystpuj nastpujcy operatorzy usug telekomunikacyjnych tj.: Telekomunikacja Polska z central telefoniczn w Orosku, rozdzielcz sieci telefoniczn napowietrzn do wszystkich soectw w gminie, MNI S.A. z rozdzielcz sieci telefoniczn bezprzewodow umoliwiajc poczenia ze wszystkimi soectwami w gminie.

Nadto operatorzy wiadczcy usugi stacjonarne w publicznej sieci telefonicznej na terenie gminy Klww to: CROWLEY DATA POLAND sp. z o.o. POLSKA TELEFONIA CYFROWA sp. z o.o. TELE2 POLSKA sp. z o.o. TELEFONIA DIALOG S.A. TELEKOMUNIKACJA KOLEJOWA sp. z o.o. W ramach monitoringu Polskie Sieci Elektroenergetyczne - Wschd S.A. w Radomiu, nie prowadziy dotd okresowych bada kontrolnych poziomw pl promieniowania elektromagnetycznego w rodowisku na terenie gminy Orosko. 2.8. Przyroda 2.8.1. Wprowadzenie Podstawowym aktem prawnym regulujcym t dziedzin jest ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004r. (Dz.U. z 2004r. Nr 92 poz. 88 z pn. zm.). Zgodnie z art. 2 ust. 1 ww. ustawy ochrona przyrody polega na: zachowaniu, zrwnowaonym uytkowaniu oraz odnawianiu zasobw, tworw i skadnikw przyrody: dziko wystpujcych rolin, zwierzt i grzybw rolin, zwierzt i grzybw objtych ochron gatunkow zwierzt prowadzcych wdrowny tryb ycia siedlisk przyrodniczych siedlisk zagroonych wyginiciem, rzadkich i chronionych gatunkw rolin, zwierzt i grzybw tworw przyrody ywej i nieoywionej oraz kopalnych szcztkw rolin i zwierzt krajobrazu zieleni w miastach i wsiach zadrzewie. 2.8.2. Stan zasobw przyrody 2.8.2.1. Lasy Podstawowym przepisem prawnym regulujcym zagadnienia gospodarki lenej jest ustawa z dnia 28 wrzenia 1991r. o lasach (tekst jednolity, Dz.U. z 2005r. Nr 45, poz. 435 z pz zm.). Lesisto gminy wynosi 19% i jest nisza w stosunku do lesistoci powiatu (32%). Grunty zalesione i zadrzewione zajmuj powierzchni 1 531ha. Rozmieszczenie lasw obszaru gminy jest nierwnomierne. Najwiksze kompleksy lene wystpuj w soectwach: Chronwek, Krogulcza Mokra i Krogulcza Sucha, Hele-

nw i niadkw oraz przy stawach w Wasnowie i Orosku. Na lasy pastwowe przypada 71%, a prywatne 29 % udziau w powierzchni terenw zalesionych. W lasach obszaru gminy przewaaj siedliska borowe - br mieszany wiey, bor mieszany wilgotny, br wiey z dominacj drzewostanu sosny. Poza nimi wystpuj rwnie gatunki drzew: olsza, brzoza, db, joda, wierk, modrzew, jesion, osika, wiz i buk. Znaczny jest take udzia lasu mieszanego, w ktrym oprcz sosny wystpuj w szerszym zakresie: db, brzoza, joda i olsza oraz olsu z dominujc olsz W mniejszym zakresie wystpuj lasy: jesionowy, wiey i wilgotny. W obrbie gminy Orosko zadrzewienia wystpujce w postaci pojedynczych drzew i krzeww lub ich maych skupisk zajmuj powierzchni ogln 54ha. Zadrzewienia te przybieraj formy: przywodne (rejon rzeki Szabaswki z dopywami i stawy w Orosku), przydrone - towarzysz drogom i innym cigom komunikacyjnym, rdpolne - rozproszone w okolicach terenw rolnych (zwaszcza wschodnia cz gminy) i przyzagrodowe. Z powodu niskiego stopnia lesistoci gminy zadrzewienia peni bardzo wane funkcje: zwikszaj wodn retencj i chroni zlewnie rdowe, przeciwdziaaj wodnej i wietrznej erozji gleby, chroni przed zanieczyszczeniami atmosferycznymi pochodzcymi z komunikacji drogowej i innych rde emisji, zwikszaj atrakcyjno turystyczno -rekreacyjn terenu. Bardzo istotne znaczenie ekologiczne, wodochronne, hydrologiczne, glebochronne, klimatyczno - higieniczne oraz krajobrazowe peni wystpujce gwnie w dolinach rzek i ciekw wodnych (szczeglnie skupione przy stawach w Orosku) czciowo naturalne zbiorowiska rolinnoci kowo - pastwiskowej. W dolinach rzecznych, gwnie rzeki Szabaswki i jej dopyww jak rwnie w miejscach wilgotnych i zatorfowionych w rejonach soectw: Bkw, Wasnw, i w okolicach Krogulczy Suchej, Dbrwki Zabotniej oraz przy stawach w Orosku wystpuj zespoy szuwarowo - torfowiskowe. Zbiorowiska te peni obszar naturalnej retencji l poziomu wd podziemnych oraz charakteryzuj si specyficznymi walorami przyrodniczymi - szata rolinna zawiera gatunki chronione, rzadkie i gince, warunkujc zarazem byt grupie zwierzt, szczeglnie ptakw wodno - botnych. W lasach prywatnych zagroeniem jest rozdrobnienie kompleksw i brak planowego gospodarowania. Powoduje to przerwanie cigoci naturalnych ekosystemw i ograniczenie liczby nisz ekologicznych, stanowicych ostoje zwierzt. Dla lasw oglnymi zagroeniami s poary, kradziee drewna, zamiecanie ich w pobliu terenw mieszkaniowych i drg. Niewystarczajca jest take ilo i jako infrastruktury turystycznej i komunalnej w ssiedztwie lasw. Zagadnienia zwizane z gospodark len s bardzo wane, gdy zwikszanie powierzchni lenej prowadzi do: poprawy bilansu wodnego danego obszaru, przeciwdziaania erozji wodnej i wietrznej gleby, zwikszania biornorodnoci terenw rolnych, tworzenia korytarzy ekologicznych. W lasach nie stanowicych wasnoci Skarbu Pastwa zagroenie stwarza dodatkowo rozdrobnienie kompleksw lenych, ktre miejscami powoduje przerwanie cigoci naturalnych ekosystemw i ograniczenie liczby nisz ekologicznych, stanowicych ostoje dziko yjcej fauny. Wg. regionalizacji przyrodniczo - lenej [Mroczkiewicz 1952] lasy gminy Orosko s pooone w VI Krainie Maopolskiej dzielnicy radomsko Ieckiej, Mezoregion Rwnina Radomsko Kozienicka. Lasy pastwowe s podporzdkowane Nadlenictwu Radom, a lasy prywatne Starostwu Powiatowemu w Szydowcu. Na terenie gminy wystpuj lasy ochronne, ktrych powierzchnia wynosi 682,70ha, w tym: lasy wodochronne (243,74ha) zlokalizowane pomidzy aziskami, a Mniszkiem (gm. Wolanw), przy stawach w Wasnowie (dolina rzeki Szabaswki) oraz w rejonie doliny rzeki Dranki z dopywami, lasy cenne pod wzgldem przyrodniczym (26,35ha) znajdujce si w okolicach azisk, chronice m.in. stanowiska lgowe ptakw, lasy chronice rodowisko przyrodnicze (268,56ha), znajduj si w okolicach Guzowa, Krogulczy Mokrej, Krogulczy Suchej i Dranki, lasy uszkodzone na skutek dziaalnoci przemysu - II strefa zagroenia przemysowego (144,05ha) - jest to kompleks leny usytuowany midzy Krogulcz Such, a Dbrwka Zabotni. Na terenie gminy myliwi skupiaj w kole owieckim Sobl.

2.8.2.2. Ochrona zasobw przyrody Pomniki przyrody Na terenie gminy wg. rozporzdzenia nr 67 Wojewody Mazowieckiego z dnia 24 padziernika 2008 roku znajduj si nastpujce pomniki przyrody oywionej: Db szypukowy (Quercus robur) Orosko Nadlenictwo Radom obr. Radom oddz. 124 a - obw. 251cm, wys. 22m. Olsza czarna (Alnus glutinosa) aziska Park zabytkowy, dziaka nr ewid 82/4 - obw. 290cm wys.22m. Lipa drobnolistna (Tilia cordata) 9 szt. Orosko Szkka Lena Nadlenictwo Radom, Obrb Radom dziaka nr ewid. 232 obw. 215cm 385, wys. 19 24m. Lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos) 7 szt. Orosko - Szkka Lena Nadlenictwo Radom, Obrb Radom dziaka nr ewid. 232 obw. 225 375cm, wys. 20 23m. Klon zwyczajny (Acer platanoides) 11 szt. Orosko - Szkka Lena Nadlenictwo Radom, Obrb Radom dziaka nr ewid. 232 obw. 200 - 310cm, wys. 16 23m. Jesion wyniosy (Fraxinus excelsior) 12 szt. Orosko - Szkka Lena Nadlenictwo Radom, Obrb Radom dziaka nr ewid. 232 obw. 180 - 280cm, wys. 15 23m. Wi szypukowy (Ulmus leavis) Orosko - Szkka Lena Nadlenictwo Radom, Obrb Radom dziaka nr ewid. 232 obw. 365cm, wys. 25m. Uytki ekologiczne Uytki ekologiczne s pozostaociami ekosystemw majcych znaczenie dla zachowania unikatowych zasobw genowych i typw rodowisk jak: naturalne zbiorniki wodne, rdpolne i rdlene "oczka wodne", kpy drzew i krzeww, bagna, torfowiska, wydmy, paty nieuytkowanej rolinnoci, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamiece itp. Na terenie gminy ustanowiono 10 uytkw ekologicznych. Usytuowanie uytkw ekologicznych na terenie gminy: Krogulcza Sucha pow. 79ha d eksploatacji torfu Kolonia Chronw pow. 56 ar teren zabagniony aziska pow. 4,26ha teren silnie wilgotny aziska pow. 2,56ha - bagno teren szczeglnej ochrony aziska 1,82ha dolina rzeki Szabaswki. 2.8.3. Wnioski rodowisko przyrodnicze na terenie gminy jest chronione przepisami oglnymi i prawem miejscowym. Realizacja strategicznych planw gminy musi uwzgldnia uwarunkowania rodowiskowe. Rnorodno funkcji jak peni lasy (ochronne, wodochronne, klimatochronne,) oraz niska lesisto w gminie i potrzeba racjonalizacji struktury uytkowania ziemi (zagospodarowanie gruntw maoprzydatnych do produkcji rolniczej) wskazuj na potrzeb i konieczno zwikszenia powierzchni lenej w ramach Programu Zwikszania Lesistoci w Powiecie Szydowieckim na lata 2000 2020. Stan rodowiska lenego na terenie gminy ulega zmianom. Do czynnikw wpywajcych na zmiany stanu drzewostanu naley zaliczy warunki atmosferyczne panujce w ostatnich latach (wysokie temperatury, zmienny poziom opadu atmosferycznego,) poary jak i usytuowanie w pobliu miasta Radomia. 2.9. Nadzwyczajne zagroenia rodowiska Zagroenia dla rodowiska naturalnego mog stanowi rwnie awarie lub katastrofy. Potencjalne zagroenie na terenie gminy Orosko stwarzaj: transport drog krajow i lini kolejow ( w tym materiaw niebezpiecznych), okresowe i miejscowe zanieczyszczenia wd rzek i zbiornikw wodnych, stacja paliw pynnych i gazowych, dzikie wysypiska odpadw.

Najbardziej realne zagroenie dla rodowiska stanowi awarie w transporcie drogowym (droga nr 7) i kolejowym oraz moliwo wystpienia, w tym transporcie zdarze, skutkujcych wyciekiem substancji toksycznych i niebezpiecznych o waciwociach palnych i wybuchowych np.: przewz kwasu, chloru, etyliny, oleju opaowego itp. Na terenie gminy znajduje si take stacja paliw pynnych i gazowych, ktra rwnie stwarza nadzwyczajne zagroenie dla rodowiska. W Starostwie Powiatowym w Szydowcu funkcjonuje Zesp Zarzdzania Kryzysowego, w zakresie jego obowizkw jest monitorowanie potencjalnych zagroe, przeciwdziaanie im oraz koordynacja dziaa m.in. w gminie Orosko. 3. CELE I ZADANIA W ZAKRESIE OCHRONY RODOWISKA W GMINIE OROSKO 3.1. Cele polityki ekologicznej Cele polityki politycznej pastwa Celami realizacyjnymi Polityki Ekologicznej Pastwa na lata 2007 - 2010 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2011 - 2014 s: 1. Wzmacnianie systemu zarzdzania ochron rodowiska. 2. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobw przyrody. 3. Zrwnowaone wykorzystanie materiaw, wody i energii. 4. Dalsza poprawa jakoci rodowiska i bezpieczestwa ekologicznego dla ochrony zdrowia mieszkacw Polski. 5. Ochrona klimatu. Cele wojewdzkiej polityki ekologicznej. Celem nadrzdnym polityki ekologicznej wojewdztwa mazowieckiego jest: Ochrona walorw przyrodniczych i poprawa standardw rodowiska Cele gwne dla Wojewdztwa Mazowieckiego: Zmniejszenie zanieczyszcze rodowiska (dotyczy wd powierzchniowych i podziemnych, gleb, odpadw, powietrza atmosferycznego, haasu i promieniowania elektromagnetycznego). Zrwnowaone wykorzystanie materiaw, wody i energii. Rozwj proekologicznych form dziaalnoci w gospodarce (w szczeglnoci w rolnictwie, transporcie i eksploatacji kopalin). Utworzenie spjnego systemu obszarw chronionych, ochron ekosystemw cennych pod wzgldem przyrodniczym, ochron i rozwj ekosystemw lenych. Popraw bezpieczestwa ekologicznego (w zakresie ochrony przed powodzi, susz, osuwiskami i poarami, a take zmniejszenia ryzyka zwizanego z transportem substancji niebezpiecznych oraz wystpowaniem awarii przemysowych). Wzrost poziomu wiedzy ekologicznej (w zakresie edukacji ekologicznej). Misja Powiatu Szydowieckiego: Powiat Szydowiecki przyjazny ludziom i rodowisku, stwarzajcy warunki do harmonijnego rozwoju, rosncej jakoci ycia i zamonoci, sprzyjajcy realizacji de i aspiracji mieszkacw Cele strategiczne dla Powiatu Szydowieckiego: I. Poprawa jakoci ycia mieszkacw Powiatu Szydowieckiego oraz budowa spoeczestwa informacyjnego. II. Zwikszanie konkurencyjnoci powiatu w ukadzie regionalnym. III. Wzrost spjnoci spoecznej, gospodarczej i przestrzennej powiatu w warunkach zrwnowaonego rozwoju. Cele porednie dla Powiatu Szydowieckiego: Rozwj usug publicznych Poprawa stanu infrastruktury technicznej i spoecznej

Promocja integracji spoecznej. e-Rozwj Powiatu Szydowieckiego. Rozwj kapitau ludzkiego. Stymulowanie rozwoju gospodarczego i wielofunkcyjny rozwj obszarw wiejskich. Gospodarka i rynek pracy otwarty dla wszystkich. Tworzenie warunkw dla rozwoju potencjau innowacyjnego i przedsibiorczoci. Rozwj spoeczestwa obywatelskiego. rodowisko, zapobieganie zagroeniom i energetyka. Wykorzystanie walorw naturalnych i kulturowych dla rozwoju turystyki i rekreacji. Cele polityki ekologicznej dla Powiatu Szydowieckiego Cele strategiczne dla Powiatu Szydowieckiego w zakresie ochrony rodowiska: Wzrost spjnoci spoecznej, gospodarczej i przestrzennej powiatu w warunkach zrwnowaonego rozwoju.

Cele porednie dla Powiatu Szydowieckiego w zakresie ochrony rodowiska: rodowisko, zapobieganie zagroeniom i energetyka. Wykorzystanie walorw naturalnych i kulturowych dla rozwoju turystyki i rekreacji.

3.2. Analiza SWOT dla rodowiska w gminie Orosko W ramach opracowania Aktualizacji Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Orosko sporzdzono analiz SWOT dla sfery ekologicznej gminy: Mocne strony: Niezagroone rodowisko przyrodnicze przy braku wikszych zakadw przemysowych. Zadowalajcy stan zdrowotny i sanitarny lasw. Bogactwo flory i fauny oraz wystpowanie na terenie gminy obszarw objtych ochron. Korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa ekologicznego. Walory rodowiska naturalnego sprzyjajce rozwojowi funkcji rekreacyjno wypoczynkowych. Istniejca oczyszczalnia ciekw. Moliwo wsppracy w zakresie turystyki z ssiednimi gminami Prnie dziaajce Centrum Rzeby Polskiej Sabe strony: Obcienie rodowiska naturalnego komunikacj drogow emisja spalin i nadmierny haas. Niedostateczna edukacja ekologiczna i wiadomo spoeczna dotyczca ochrony rodowiska. Saba reklama i promocja walorw turystycznych gminy. Sabo rozwinita baza turystyczna. Brak waciwej infrastruktury turystycznej (pola namiotowe, orodki sportowo wodne, parkingi punkty gastronomiczne. 3.3. Cele strategiczne, cele operacyjne i programy w zakresie ochrony rodowiska dla gminy Orosko 3.3.1. Zaoenia Strategii Rozwoju Gminy Orosko Misja Gminy Orosko Zrwnowaony i trway rozwj Przedstawiona w pierwszej czci niniejszego programu analiza stanu rodowiska w gminie Orosko oraz zgromadzony w tym przedmiocie materia wykazuje znaczc aktualno celw strategicznych i celw ope-

racyjnych przyjtych w pierwszej edycji Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Orosko. Zmiany w obszarze programw wynikaj ze zmian wprowadzonych do programw wyszych szczebli samorzdu oraz uwzgldniaj zadania zrealizowane w cigu ostatnich 4 lat. Cele strategiczne I. Poprawa jakoci usug komunalnych wiadczonych przez Gmin Znaczenie infrastruktury technicznej i drogowej jest nie do przecenienia. Jest to gwny bodziec oraz warunek dalszego rozwoju, ktry determinuje popraw warunkw ycia lokalnej spoecznoci. Jest to gwna przesanka dla funkcjonowania samorzdw. Zostay one, bowiem zobligowane do tego aby bdc najbliej mieszkacw mogy trafnie definiowa potrzeby oraz dyy do jak najlepszego zaspokojenia takich potrzeb. II. Modernizacja i restrukturyzacja rolnictwa Rolnictwo to cigle znaczce rdo utrzymania mieszkacw na wsi. Jednak przystpienie do struktur unijnych nakada okrelone wymogi i standardy, do ktrych rolnicy winni si dostosowa. Jak pokazuje dowiadczenie z lat ubiegych jest to dla wielu kwesti niezwykle trudn. W zwizku z tym konieczne jest opracowanie i wdroenie takich programw i dziaa, ktre pomog zmierzy si im z obecn rolnicz rzeczywistoci. III. Ochrona rodowiska naturalnego Ochrona rodowiska to bezwzgldny priorytet w unijnej polityce, ktra kadzie szczeglny nacisk na wdraanie oraz promocje rozwiza i technik, ktre ogranicz negatywny wpyw czowieka na rodowisko. 3.4. Cele strategiczne, operacyjne i dziaania programu ochrony rodowiska dla gminy Orosko CELE STRATEGICZNE CELE OPREACYJNE (Gwne) Poprawa jakoci usug komunal- Poprawa skomunikonych wiadczonych przez Gmin wania gminy PROGRAMY (Dziaania) Budowa i modernizacja drg gminnych Budowa i modernizacja drg powiatowych Modernizacja owietlenia wymiana lamp na energooszczdne Budowa i modernizacja Budowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej sieci wodno kanaliza- Budowa systemu kanalizacji burzowej cyjnej i burzowej Modernizacja sieci wodocigowej Budowa systemu przydomowych oczyszczalni ciekw w rozproszonej zabudowie Budowa i rozbudowa oczyszczalni ciekw Budowa i modernizacja stacji uzdatniania wody Gazyfikacja gminy Opracowanie dokumentacji dotyczcej budowy sieci gazowych Budowa gazocigu i sieci redukcyjnych. Modernizacja systemw Modernizacja systemw grzewczych (w tym grzewczych i elektromodernizacja obiektw uytecznoci publiczenergetycznych nej, modernizacja kotowni, popularyzacja termodernizacji w budynkach prywatnych) Modernizacja systemw elektroenergetycznych Budowa nowoczesnych ekologicznych kotowni. Rozwj gminnego sys- Likwidacja dzikich skadowisk oraz przetemu gospodarki odpa- prowadzenie rekultywacji tych terenw dami Sprawny i efektywny system gospodarki odpadami. Rozwj agroturystyki Promocja agroturystyki jako efektywnego rda dochodw

Modernizacja i restrukturyzacja rolnictwa

Dziaania majce na celu pomoc w zakresie uruchomienia gospodarstw agroturystycznych. Promocja inwestycji w Promocja lokalnej produkcji ekologicznej zakresie przetwrstwa Organizowanie szkole oraz kursw z zakresu rolno - spoywczego rolnictwa ekologicznego Ochrona rodowiska naturalnego Poprawa stanu rodoWykorzystanie ekologicznych metod ogrzewiska naturalnego wania Promowanie i wdraanie wykorzystania alternatywnych rde energii i biopaliw Dziaania zmierzajce do optymalnego zuycia energii (np. poprzez termodernizacj budynkw i obiektw uytecznoci publicznej) Dziaania majce na celu popraw czystoci zbiornikw wodnych znajdujcych si na terenie Gminy Budowa zbiornikw retencyjnych na terenie gminy Wsppraca z ssiednimi gminami w zakresie ochrony rodowiska. Wzrost wiadomoci Promocja postaw proekologicznych poprzez proekologicznej realizacj opracowanych, w tym celu programw Utworzenie gminnego Centrum Edukacji Ekologicznej Inwestycje o charakterze Likwidacja skadowisk odpadw oraz ich reproekologicznym kultywacja Cele strategiczne i cele operacyjne Cel strategiczny Poprawa jakoci usug komunalnych wiadczonych przez Gmin Cel operacyjny: Poprawa skomunikowania gminy Ten cel zakada doprowadzenie do odpowiednich parametrw technicznych stan drg na terenie gminy oraz budow (rozbudow) niezbdnych elementw infrastruktury drogowej, a take Programu Zwikszania Lesistoci w Powiecie Szydowieckim na lata 2000 2020 skierowanie ruchu drogowego na obwodnic poza teren miejscowoci Orosko w ramach budowy drogi expressowej Radom Kielce. Program budowy i modernizacji drg gminnych

Poprawa stanu nawierzchni drg gminnych oraz modernizacja systemu drogowego na terenie gminy zmniejsza zagroenie drogowe wynikajce z przewoenia przez teren gminy adunkw niebezpiecznych. Stan drg wpywa take na natenie haasu i emisj zanieczyszcze do rodowiska. Program budowy i modernizacji drg powiatowych

Poprawa stanu nawierzchni drg powiatowych oraz modernizacja systemu drogowego na terenie gminy zmniejsza zagroenie drogowe wynikajce z przewoenia przez teren gminy adunkw niebezpiecznych. Stan drg wpywa take na natenie haasu i emisj zanieczyszcze do rodowiska. Program modernizacji owietlenia wymiana lamp na energooszczdne

Wymiana lamp na energooszczdne w owietleniu ulicznym ma na celu ograniczenie zuycia energii elektrycznej, a take popraw stanu owietlenia drg na terenie gminy. Cel operacyjny: Budowa i modernizacja sieci wodno kanalizacyjnej i burzowej Program budowy i modernizacji sieci kanalizacyjnej

Obecnie istnieje 19 przykanalikw, w tym do blokw mieszkalnych na terenie gminy. Celem programu jest umoliwienie wikszoci gospodarstw domowych na terenie gminy podczenie do kanalizacji sanitarnej. Budowa jak i modernizacja sieci kanalizacyjnej jest zadaniem samorzdu gminnego, a koszty ponosz

wsplnie zainteresowani mieszkacy oraz gmina. W najbliszych planach inwestycyjnych gmina planuje si budow sieci kanalizacyjnej w miejscowociach: Orosko, Guzw i Helenw. Zbiorcze sieci kanalizacyjne, powinny by budowane na obszarach speniajcych kryteria techniczne i ekonomiczne (gsto zaludnienia, uksztatowanie terenu, planw rozwojowych itp.). Program budowy systemu kanalizacji burzowej

Celem programu jest zapewnienie zorganizowanego ujcia na terenie gminy wd opadowych, w tym z terenu nieruchomoci, w celu odprowadzenia do wd powierzchniowych. Brak systemu ujcia wd opadowych na terenie gminy moe przyczynia si do niekontrolowanego spywu wd opadowych z terenu gminy, a poprzez to wzrost zanieczyszczenia wd powierzchniowych i podziemnych oraz ich niekontrolowan retencj. W przyszoci Gmina planuje budow sieci kanalizacji burzowej. Program modernizacja sieci wodocigowej

Obecnie przycza wodocigowe posiada okoo 82 % gospodarstw domowych na terenie gminy. Celem programu jest zapewnienie wszystkim mieszkacom gminy staego dostpu do wody o odpowiednim standardzie jakociowym. Waciwe jest rwnie racjonalne gospodarowanie wod odpatno za wod wymusza oszczdne gospodarowanie. Budowa jak i modernizacja sieci wodocigowej jest zadaniem samorzdu gminnego, a koszty ponosz wsplnie zainteresowani mieszkacy oraz Gmina. W tym wzgldzie planuje si rozbudow sieci wodocigowej na terenie gminy. Program budowy systemu przydomowych oczyszczalni ciekw w rozproszonej zabudowie

Na terenach o rozproszonej zabudowie konieczna jest popularyzacja przydomowych oczyszczalni ciekw. Samorzd gminny powinien opracowa i wdraa program popularyzacji budow przydomowych oczyszczalni ciekw. Osignicie stanu docelowego, jakim jest cakowite wyeliminowanie przydomowych zbiornikw ciekw (szamb) jest bardzo kosztowne, dlatego konieczne jest zabieganie o zewntrzne wsparcie dla inwestycji oraz podzia zadania na etapy. W najbliszym czasie planuje si budow oczyszczalni przydomowych na terenie w niektrych miejscowociach gminy. Program budowy i rozbudowy oczyszczalni ciekw

Rwnoczenie z rozbudow kanalizacji sanitarnej na terenie gminy wymagana jest budowa nowej oczyszczalni ciekw, a take rozbudowa istniejcej. Celem programu jest zapewnienie odbioru ciekw komunalnych z wikszoci gospodarstw domowych na terenie gminy. Planowana lokalizacja dla gminnej oczyszczalni ciekw to miejscowo Orosko. Program budowy i modernizacji stacji uzdatniania wody

Wzrost liczby zabudowa i zwikszenie poboru wody bdzie wymagao rozbudowy istniejcych stacji ujcia wody. W tym wzgldzie przewidywana jest rozbudowa uj wody. Cel operacyjny Gazyfikacja gminy Program budowy sieci gazowych Program budowy gazocigu i sieci redukcyjnych.

Realizacja programw gazyfikacji gminy Orosko zwizana bdzie z projektowanym gazocigiem o przebiegu ze wschodu na zachd z odgazieniem w Modocinie Mniejszym (gm. Kowala) przez Orosko do Szydowca. Cel operacyjny Modernizacja systemw grzewczych i elektroenergetycznych Program modernizacji systemw grzewczych (w tym modernizacja obiektw uytecznoci publicznej, modernizacja kotowni, popularyzacja termodernizacji w budynkach prywatnych)

Modernizacja systemw grzewczych ma na celu wyeliminowanie urzdze o niskim stopniu ograniczenia emisji zanieczyszcze do atmosfery. Termodernizacja (ocieplenie budynkw i wymiana stolarki okiennej oraz modernizacja systemw grzewczych w budynkach na terenie gminy ma na celu ograniczenie zanieczyszczenia rodowiska oraz zmniejszenie zapotrzebowania na energi elektryczn. Realizacja tego programu winna uwzgldnia wskazanie wsparcia finansowego dla mieszkacw gminy. Program modernizacji systemw elektroenergetycznych

Obowizek nadzoru, rozbudowy i modernizacji sieci elektroenergetycznej spoczywa na Zakadzie Energetycznym to on gwnie ponosi koszty inwestycyjne. Gmina ma obowizek opracowa wieloletni program

zaopatrzenia w energi elektryczn, naoony ustaw Prawo energetyczne, w ktrym moe zgosi zapotrzebowanie na uzbrojenie terenw pod inwestycje, potrzeby modernizacji lub naprawy sieci na konkretnych odcinkach. Program budowy nowoczesnych ekologicznych kotowni.

Program ten uwzgldnia budow kotowni wyrniajcych wysok sprawnoci energetyczn uytkowanych na bazie paliwa ekologicznego, co zdecydowanie ograniczyoby poziom emisji zanieczyszcze do atmosfery np. poprzez wykorzystanie somy. Cel operacyjny Rozwj gminnego systemu gospodarki odpadami Program likwidacji dzikich skadowisk oraz przeprowadzenie rekultywacji tych terenw

Celem programu jest likwidacja istniejcych na terenie gminy dzikich wysypisk odpadw, w celu wykluczenia negatywnego oddziaywania odpadw na rodowisko oraz denie do wyeliminowania tego zjawiska. Sprawny i efektywny system gospodarki odpadami.

Celem systemu jest wprowadzenie powszechnego systemu selektywnej zbirki odpadw, aby zmniejszy strumie odpadw komunalnych trafiajcych do skadowania, w tym ulegajcych biodegradacji, o cechach surowcw wtrnych, wielkogabarytowych, zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego, odpadw niebezpiecznych oraz odpadw poremontowych, dla uzyskania wymaganych poziomw odzysku i recyklingu. Cel strategiczny: Modernizacja i restrukturyzacja rolnictwa Cel operacyjny Rozwj agroturystyki Program promowania agroturystyki jako efektywnego rda dochodw

Agroturystyka ma szanse wspomc rozwj oglny gminy, poniewa nie jest to tylko tworzenie bazy noclegowej i gastronomicznej, ale rwnie rozwj gospodarstw ekologicznych, ktre bd produkowa i przetwarza produkty rolne zgodnie z zasadami produkcji zdrowej ywnoci. Moe ona bowiem stanowi dodatkowe rdo dochodu dla gospodarstw przy maych nakadach inwestycyjnych. Program dziaa majcych na celu pomoc w zakresie uruchomienia gospodarstw agroturystycznych.

Uruchomienie gospodarstw agroturystycznych nie naley bezporednio do zada gminy, ale samorzd powinien wspiera inwestycje w tym zakresie przez przystosowanie planw zagospodarowania przestrzennego, rozbudow sieci infrastruktury technicznej, promocj lokalnej oferty rekreacyjnej, dostp do informacji oraz pomoc w utworzeniu sieci gospodarstw agroturystycznych. Cel operacyjny Promocja inwestycji w zakresie przetwrstwa rolno - spoywczego Program promocji lokalnej produkcji ekologicznej

W ramach programu naley popularyzowa nowe rodzaje upraw i hodowli, produkcj zdrowej ywnoci (np. przy gospodarstwach agroturystycznych), itp. Realizacja gwnych dziaa prowadzona bdzie przede wszystkim przez rolnikw i instytucje wspierajce rozwj rolnictwa. Program ten moe przynie popraw konkurencyjnoci lokalnego rolnictwa. Powstanie zakadw przetwarzajcych pody rolne na terenie gminy, przyczynioby si do stworzenia dodatkowych miejsc pracy, pozwolioby na zatrzymanie czci wpyww, ktre dotychczas przejmowali porednicy oraz wzrost opacalnoci produkcji. Wspieranie rolnictwa ekologicznego i zintegrowanego powinno odbywa si wg. zasad okrelonych w dokumencie Program rozwoju obszarw wiejskich na lata 2007 2013. Dziaania, jakie mog w tym zakresie podj samorzdy polega przede wszystkim na pomocy organizacyjnej, poniewa bezporednim realizatorem zada (i beneficjentem programw pomocowych) bd rolnicy. Program szkole oraz kursw z zakresu rolnictwa ekologicznego

Program ten uwzgldnia prowadzenie szkole oraz kursw w zakresie popularyzacji rolnictwa ekologicznego tj. w zakresie produkcji zdrowej ywnoci. Cel strategiczny: Ochrona rodowiska naturalnego Cel operacyjny Poprawa stanu rodowiska naturalnego Program wykorzystania ekologicznych metod ogrzewania

W Programie moliwoci wykorzystania odnawialnych rde energii dla Wojewdztwa Mazowieckiego przedstawiono koncepcj wspierania rozwoju energetyki odnawialnej dla wykorzystania biomasy do celw grzewczych przez jednostki samorzdu terytorialnego oraz odbiorcw indywidualnych na terenach wiejskich. Program ma na celu obnienie kosztw funkcjonowania wiejskich gospodarstw domowych, co powinno przyczyni si do wzrostu poziomu ycia mieszkacw wsi. Program promowania i wdraania wykorzystania alternatywnych rde energii i biopaliw

Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej Ministerstwa Ochrony rodowiska zakada zwikszenie udziau energii ze rde odnawialnych w bilansie paliwowo-energetycznym kraju do 7,5% w roku 2010 i do 14% w roku 2020. Obecnie udzia ten dla Polski szacuje si na okoo 5% (w gospodarce wiatowej okoo 18%). Realizacja tych zaoe wymaga wsparcia energetyki ekologicznej przez samorzdy lokalne. Oglne zaoenia polityki popularyzacji ekologicznych rde energii zakadaj zwikszenie udziau energii odnawialnej w regionalnym bilansie energetycznym. Program dziaa zmierzajcych do optymalnego zuycia energii (np. poprzez termodernizacj budynkw i obiektw uytecznoci publicznej)

W ramach programu w sektorze komunalnym ze wzgldu na straty ciepa z uwagi na brak odpowiedniej izolacji cian i stropw budynkw oraz stosowania okien o wysokim wspczynniku przenikania ciepa, zakadane jest zastosowanie odpowiednich materiaw termoizolacyjnych (docieplanie budynkw) dla zmniejszenia strat w tym zakresie oraz zuycia paliwa. Program dziaa majcych na celu popraw czystoci zbiornikw wodnych znajdujcych si na terenie gminy

Efektem wdraania programu ma by m.in. ograniczenie zanieczyszczenia wd poprzez rozwj systemu oczyszczania i odbioru ciekw oraz wd opadowych, a take popraw przyrodniczego funkcjonowania ciekw i ich dolin, co bdzie rwnie przyczynia si do realizacji celw tego programu. Ponadto program powinien obejmowa analiz stanu obecnie funkcjonujcych na terenie gminy Orosko zbiornikw wodnych sztucznych oraz naturalnych (terenw podmokych, bagien, torfowisk) oraz propozycje dziaa, zmierzajcych do utrzymania w dobrym stanie budowli i urzdze pitrzcych oraz ochrony terenw naturalnych zbiornikw wodnych. Program budowy zbiornikw retencyjnych na terenie gminy

Program budowy zbiornikw retencyjno rekreacyjnych ma na celu zwikszy atrakcyjno turystyczn gminy oraz popraw stanu bezpieczestwa przeciwpowodziowego. Do tego celu mog by wykorzystane nieuytki rolne lub tereny gleb z niszych klas bonitacyjnych. Analiza moliwoci budowy takich obiektw pozwoli opracowa harmonogramy pozyskania terenw i podjcia dziaa inwestycyjnych. Program wsppracy z ssiednimi gminami w zakresie ochrony rodowiska.

Program uwzgldnia wspdziaanie samorzdw gmin ociennych w obszarze ochrony rodowiska dla poprawy skutecznoci dziaa edukacyjnych, zwikszajcych szans uzyskania wsparcia zewntrznego na realizacj programw ekologicznych. Cel operacyjny Wzrost wiadomoci proekologicznej Promocja postaw proekologicznych poprzez realizacj opracowanych, w tym celu programw

Programy te uwzgldniaj racjonalne korzystanie z energii cieplnej i elektrycznej i moliwoci ich oszczdzania, stosowanie wgla wysokiej jakoci lub wykorzystanie alternatywnych rde energii, a take wiadomo zagroe wynikajcych ze spalania odpadw w piecach domowych, moliwoci obnienia emisji zanieczyszcze w pojazdach, jak rwnie promocj proekologicznych rodkw transportu, w znacznej mierze przyczyni si do osignicia zamierzonego celu. Wan rol w realizacji programu powinny odegra rodki masowego przekazu oraz pozarzdowe organizacje ekologiczne wspierajce dziaania samorzdw. Program utworzenia gminnego Centrum Edukacji Ekologicznej

Niniejszy program ma na celu podniesienie wiadomoci ekologicznej mieszkacw, polegajcej na wyksztaceniu nawykw wdraania zrwnowaonego rozwoju, dbaoci o stan rodowiska i oszczdnego korzystania z jego zasobw oraz stworzenie powszechnego dostpu do informacji dotyczcych problematyki ochrony rodowiska. Cel operacyjny Inwestycje o charakterze proekologicznym Program likwidacji skadowisk odpadw oraz ich rekultywacja

Na terenie gminy znajduje si zamknity w 1986 roku mogilnik, ktry stanowi powane zagroenie dla rodowiska. Natomiast w Guzowie znajduje si skadowisko odpadw komunalnych, ktrego zamknicie przewidywane jest do 2015 roku. Po zamkniciu skadowiska przewidywana jest jego rekultywacja oraz monitorowanie. 4. PLAN DZIAA NA LATA 2009 - 2012 4.1. Zaoenia planu dziaa na lata 2009 - 2012 Po przeprowadzeniu szeregu analiz dotyczcych stanu rodowiska naturalnego oraz jego zagroe w gminie Orosko mona przedstawi priorytetowe zadania inwestycje na lata 2009 - 2012., ktre zostay ujte w Programie dotycz: ochrony powietrza atmosferycznego ograniczenia haasu i promieniowania elektromagnetycznego poprawy jakoci wody i racjonalne gospodarowanie wod ochrona powierzchni ziemi gospodarki odpadami rodowiska przyrodniczego, ochrony przyrody i zasobw naturalnych edukacji ekologicznej i propagacji dziaalnoci proekologicznej Dla zrealizowania tych dziaa konieczne bdzie wsparcie budetu gminy rodkami z zewntrz. Pozostae dziaania, o mniejszych nakadach finansowych, dotycz: zwikszenia wiadomoci ekologicznej mieszkacw, wprowadzenia rozwiza promujcych ekologiczne technologie.

Zadania zmierzajce do poprawy jakoci rodowiska s kosztownymi inwestycjami. Zadania te dotycz przede wszystkim budowy, rozbudowy lub modernizacji systemw infrastruktury technicznej. Znaczna cz zada to dziaania organizacyjne wymagajce mniejszych nakadw finansowych. Zadania te mog by realizowane przy wsppracy samorzdu gminnego i instytucji dziaajcych w sektorze gospodarki komunalnej, placwkami owiatowymi, organizacjami pozarzdowymi itp. 4.1.1. Ochrona powietrza atmosferycznego Realizacja gwnych zada w ochronie powietrza dotyczy bdzie: termomodernizacji budynkw uytecznoci publicznej i uytkownikw indywidualnych (PSP w Wasnowie, PSP w Ciepej, wietlica w Orosku) rozpoznanie i analiza budowy sieci gazocigowych budowa obwodnicy dla miejscowoci Orosko w cigu drogi krajowej Radom - Kielce budowa i modernizacja sieci drg gminnych i powiatowych modernizacja rde ciepa w budynkach uytecznoci publicznej i w gospodarstwach domowych popularyzacja zmniejszenia zapotrzebowania na energi na korzy produkcji energii z odnawialnych zasobw energetycznych (np: program wykorzystania biomasy do celw grzewczych, adresowany do jednostek organizacyjnych gminy oraz do odbiorcw indywidualnych na jej terenie, termodernizacja obiektw jednostek organizacyjnych gminy, budowa elektrowni wiatrowych w miejscowoci Dobrut) modernizacja owietlenia na terenie gminy i systemw elektroenergetycznych. 4.1.2. Ograniczenie haasu i promieniowania elektromagnetycznego Realizacja gwnych zada w ochronie powietrza dotyczy bdzie: modernizacja nawierzchni drg gminnych i powiatowych budowa chodnikw w aziskach i Orosku przebudowa mostw drewnianych w miejscowociach Ciepa i Zaborowie budowa ekranw akustycznych w Orosku

wprowadzanie zieleni izolacyjnej przy drogach poprawa izolacji budynkw mieszkalnych (poprzez wymian okien) wdroenie systemu monitoringu pl elektromagnetycznych i prowadzanie baz danych. 4.1.3. Poprawa jakoci wody i racjonalne gospodarowanie wod Z zada inwestycyjnych na terenie gminy, w sferze ochrony wd powinna zosta zrealizowana przede wszystkim: rozbudowa sieci wodocigowej w Orosku ul. Witosa, w Guzowie i Krogulczy Suchej. rozbudowa ujcia wody w Chronowie Wsi i Dobrucie oraz modernizacja ujcia wody w Orosku budowa oczyszczalni ciekw - Orosko budowa sieci kanalizacji sanitarnej Orosko, Guzw, Helenw budowa oczyszczalni przydomowych ciekw w miejscowociach Chaupki aziskie i niadkw wykorzystanie zasobw wd podziemnych wycznie dla zaopatrzenia ludnoci w wod pitn racjonalne stosowanie nawozw naturalnych i sztucznych, w celu poprawy jakoci wd powierzchniowych i podziemnych wspieranie budowy szczelnych zbiornikw na gnojowic i/lub gnojwk oraz pyt obornikowych w gospodarstwach rolnych prowadzcych hodowl zwierzt likwidacja nielegalnych zrzutw ciekw modernizacja systemw melioracji podstawowych i szczegowych. 4.1.4. Ochrona powierzchni ziemi W zakresie ochrony powierzchni ziemi i gleby szczeglne znaczenie w rozpatrywanym okresie zostao przypisane realizacji nastpujcych zagadnie: ochrony gleby przed erozj wietrzn i zakwaszaniem ograniczaniu spywu zanieczyszcze azotowych ze rde rolniczych popieranie rolnictwa ekologicznego zagospodarowanie gleb w sposb, ktry odpowiada w peni ich przyrodniczym walorom i klasie bonitacyjnej zmiana istniejcych gospodarstw rolnych na potrzeby agroturystyki likwidacja mogilnika w miejscowoci Orosko, a nastpnie rekultywacja gleby i ziemi po usunitych odpadach. 4.1.5. Gospodarka odpadami W zakresie gospodarki odpadami szczeglne znaczenie w rozpatrywanym okresie zostao przypisane realizacji nastpujcych zagadnie: doposaenie skadowiska odpadw w Guzowie zapobiegania i ograniczania iloci wytwarzanych odpadw wprowadzenie systemu selektywnej zbirki odpadw w celu osignicia odpowiednich poziomw odzysku i recyklingu oraz limitw odzysku i recyklingu odpadw utworzenie Punktu Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw na terenie gminnego skadowiska odpadw w Guzowie utworzenie Midzygminnej Stacji Przeadunku Odpadw Komunalnych na terenie gminnego skadowiska odpadw w Guzowie wdroenie programu usuwania azbestu i wyrobw zawierajcych azbest likwidacja i unieszkodliwianie azbestu i wyrobw zawierajcych azbest eliminacja praktyk nielegalnego skadowania odpadw i likwidacja dzikich wysypisk odpadw.

4.1.6. Ochrona przyrody i zasobw naturalnych Dziaania z zakresu ochrony przyrody obejmuj wszystkie powyej przedstawione plany. W latach 2009 2012 na terenie gminy Orosko dziaania w zakresie ochrony przyrody powinny obejmowa: realizacja programu zalesie realizacja programu ochrony istniejcych zbiornikw wodnych i zachowanie istniejcych terenw podmokych, torfowisk, oczek wodnych, itp. wykorzystanie walorw przyrodniczych dla rozwoju agroturystyki ochrona zasobw lenych (zwikszenie lesistoci gminy, utrzymanie wielofunkcyjnoci lasw i wzmoenie ich korzystnego oddziaywania na rodowisko - zwikszenie funkcji ochronnej, wodochronnej i klimatotwrczej) dziaania na rzecz zwikszania rnorodnoci biologicznej lasw realizacja Programu Zwikszania Lesistoci w Powiecie Szydowieckim ochrona zasobw surowcw mineralnych (uwzgldnienie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy, miejsc mogcych stanowi w przyszoci miejsca eksploatacji surowcw mineralnych dla potrzeb lokalnych). 4.1.7. Edukacja ekologiczna i propagacja dziaalnoci proekologicznej W ramach przedmiotowego zadnia bd realizowane w szczeglnoci nastpujce zadania: udzia wadz samorzdowych i spoeczestwa w procesie edukacji ekologicznej dostosowanie form edukacji ekologicznej do potrzeb rnych grup spoecznych popularyzacja zasad Dobrej Praktyki Rolniczej wsppraca z organizacjami pozarzdowymi i lokalnymi samorzdami itp. propagacja wykorzystania alternatywnych rde energii i biopaliw podnoszenie wiadomoci spoeczestwa zwizanej z wystpowaniem rde promieniowania i ich oddziaywania (poprzez media). organizowanie akcji promocyjnych i konkursw w zakresie efektywnoci energetycznej ksztatowanie proekologicznych wzorcw konsumpcji w gospodarstwie domowym prowadzcych do zmniejszenia iloci odpadw i ich segregacji. popularyzacja oszczdzania wody, ochrony przed haasem oraz zrwnowaonego rozwoju dziaania na rzecz wzrostu wiadomoci ekologicznej spoecznoci lokalnych, wadz szczebla lokalnego w zakresie zrozumienia celw ochrony przyrody i rnorodnoci biologicznej, stae podejmowanie dziaa informacyjnych, promocyjnych, edukacyjnych w formie audycji i publikacji podnoszenie wiadomoci mieszkacw gminy w dziedzinie ochrony rodowiska poprzez prowadzenie kampanii informacyjno - edukacyjnej w rodkach masowego przekazu, kursw, szkole, wystaw, konkursw, imprez masowych itp. upowszechnienie w spoeczestwie wiedzy o ochronie przyrody i lasw, jak te roli zadrzewie wsppraca z ssiednimi gminami w zakresie ochrony rodowiska. 5. ZARYS PLANU DZIAA NA LATA 2013 - 2016 5.1. Zaoenia planu dziaa na lata 2013 - 2016 Zaoeniem planu dziaa na lata 2013 - 2016 jest kontynuacja realizacji okrelonych celw strategicznych i celw operacyjnych, w tym rozpocztych we wczeniejszym okresie. Przed przystpieniem do tego etapu gmina powinna mie ju opracowane szczegowe plany dziaa dla poszczeglnych inwestycji, przygotowan dokumentacj i niezbdne pozwolenia oraz zabezpieczone rodki wasne i zewntrzne na realizacj zamierze. Konieczna jest kontynuacja dziaa z zakresu: ochrony wd, powietrza atmosferycznego, ograniczenia haasu i promieniowania elektromagnetycznego, poprawy jakoci wody i racjonalnego gospodarowania wod, ochrony powierzchni ziemi, gospodarki odpadami, ochrony przyrody i zasobw naturalnych oraz edukacji

ekologicznej i propagacji dziaalnoci proekologicznej, prowadzonych w latach 2009 2012. Szczeglnie wanym zadaniem jest rozbudowa systemu oczyszczania i odbioru ciekw oraz wprowadzenie docelowego systemu gospodarki odpadami. 5.1.1. Ochrona powietrza atmosferycznego Dziaania z zakresu ochrony powietrza, przewidywane na lata 2013 - 2016 obejmuj kontynuacj zada dotyczcych wykorzystania odnawialnych rde energii, termomodernizacji budynkw, modernizacji i zmiany rde ciepa oraz budow sieci gazocigowych. Ponadto przewidywane jest wprowadzanie technologii elektroszczdnych oraz zwikszenie wykorzystania odnawialnych rde energii. 5.1.2. Ograniczenie haasu i promieniowania elektromagnetycznego Dziaania z zakresu ograniczenia haasu przewiduj kontynuacj modernizacji sieci drg na terenie gminy i kontynuacj izolacji budynkw mieszkalnych od haasu komunikacyjnego, a take stopniowe eliminowanie z uytkowania pojazdw wyeksploatowanych. W zakresie ograniczenia promieniowania elektromagnetycznego wprowadzenie do miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego zapisw powiconych ochronie przed polami elektromagnetycznymi z wyznaczeniem stref ograniczonego uytkowania m.in. wok urzdze elektroenergetycznych, gdzie jest rejestrowane przekroczenie dopuszczalnych poziomw pl elektromagnetycznych oraz monitorowanie zasigu ich oddziaywania. 5.1.3. Poprawa jakoci wody i racjonalne gospodarowanie wod Dziaania w latach 2013 2016 zakadaj dalsz optymalizacj zuycia wody, a nadto modernizacj uj wody dla poprawy jej jakoci. W tym okresie planowane s przedsiwzicia inwestycyjne, zakadajce kontynuowanie rozbudowy kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni przydomowych oraz budow kanalizacji deszczowej. We wspomnianym okresie zakadana jest konserwacja urzdze wodno melioracyjnych na terenie gminy, a take ograniczanie spywu zanieczyszcze powierzchniowych z rolnictwa. 5.1.4. Ochrona powierzchni ziemi Dziaania w latach 2013 2016 przewiduj ochron gleby przed degradacj, rozwj rolnictwa ekologicznego i gospodarstw agroturystycznych oraz upraw odpowiadajcych lokalnym uwarunkowaniom terenowym. W wymienionym okresie przewidywana jest rekultywacja gminnego skadowiska odpadw po jego zamkniciu wraz z monitorowaniem rodowiska. 5.1.5. Gospodarka odpadami Podstawowym zaoeniem planu gospodarki odpadami na lata 2013 - 2016 jest doskonalenie systemu selektywnej zbirki odpadw w celu osignicia odpowiednich poziomw odzysku i recyklingu dla osignicia odpowiednich limitw odzysku i recyklingu odpadw, a take realizacj programu usuwania azbest i wyrobw zawierajcych azbest. Niniejsze bdzie miao na celu dalsze doskonalenie gminnego systemu gospodarki odpadami. 5.1.6. Edukacja ekologiczna i propagacja dziaalnoci proekologicznej W ramach edukacji i propagacji dziaalnoci proekologicznej na terenach wiejskich w szczeglnoci planowana jest popularyzacja odnawialnych rde energii, rozwiza technicznych i organizacyjnych zapobiegajcych powstawaniu i przenikaniu haasu do rodowiska, propagacja prawidowej gospodarki odpadami, a nadto upowszechnianie na wszystkich poziomach w ramach edukacji zasad Dobrej Praktyki Rolniczej i rolnictwa ekologicznego oraz w dalszym cigu agroturystyki. 5.1.7. Ochrona przyrody i zasobw naturalnych Dziaania w zakresie ochrony przyrody bd obejmoway kontynuacj upowszechniania biologicznych i ekologicznych metod ochrony lasw, ochron zasobw lenych, wykorzystanie walorw przyrodniczych dla rozwoju turystyki, agroturystyki i rekreacji oraz ochron zasobw surowcw mineralnych. W poniszym zestawieniu tabelarycznym wykazano zadania priorytetowe do realizacji w ramach Programu w latach 2009 2012 oraz 2013 - 2016. Tabela 28. Zestawienie zada priorytetowych dla Gminy Orosko na lata 2009 - 2012 i zada na lata 2013 2016 w ukadzie celw operacyjnych. Cel strategiczny Poprawa jakoci usug komunalnych wiadczonych przez Gmin Cel operacyjny: Poprawa skomunikowania gminy

Program budowy i modernizacji drg gminnych Zadania priorytetowe na lata 2009 2012 Zadanie Realizacja Opracowanie aktualizacji programu ochrony rodowiska Gmina Budowa drg gminnych Gmina - Guzw Kolonia - Tomaszw - Syberw - Orosko ul. Rzeczna, Grna - Zaborowie - Wlka Guzowska - Ciepa - Krogulcza Mokra Przebudowa drogi - Chronw Kolonia Dolna Zadania na lata 2013 2016 Zadanie Budowa drg gminnych - kontynuacja

L.p. 1 2

rda rodkw rodki wasne rodki wasne RPO rodki

L.p. 1

Realizacja Gmina

rda rodkw rodki wasne RPO rodki

Program budowy i modernizacji drg powiatowych Zadania priorytetowe na lata 2009 2012 Zadanie Realizacja Modernizacja drg powiatowych Powiat, Gmina - Chaupki aziskie - Chronw Chronwek Budowa cigw pieszych przy drogach powiatowych: Powiat, Gmina - w Orosku (ul. Brandta, Starowiejska) - w aziskach Osiedle Helenw

rda rodkw rodki wasne, RPO, rodki pomocowe rodki wasne, RPO, rodki pomocowe

Zadania na lata 2009 2012 L.p. Zadanie 1 Budowa obwodnicy w miejscowoci Orosko

Realizacja GDDK i A

rda rodkw GDDK i A

Zadania priorytetowe na lata 2013 2016 Zadanie Realizacja Modernizacja drg powiatowych kontynuacja Powiat, Gmina

rda rodkw rodki wasne, RPO, rodki pomocowe

Program modernizacji owietlenia wymiana lamp na energooszczdne

Zadania priorytetowe na lata 2009 2012 Zadanie 1 Modernizacja owietlenia ulicznego

Realizacja Gmina

rda rodkw rodki wasne, RPO, rodki pomocowe

Zadania priorytetowe na lata 2013 2016 Zadanie Realizacja

rda rodkw

Modernizacja owietlenia ulicznego - kontynuacja

Gmina

rodki wasne, RPO, rodki pomocowe

Cel operacyjny: Budowa i modernizacja sieci wodno kanalizacyjnej i burzowej Program modernizacja sieci wodocigowej Zadania na lata 2009 2012 Zadanie

L.p. 1 Budowa sieci wodocigowej: - Orosko ul. Witosa - Guzw - Krogulcza Sucha -

Realizacja Gmina

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe

Program budowy i modernizacji kanalizacji sanitarnej Zadania na lata 2009 2012 L.p. Zadanie 1 Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowociach: - Guzw - Helenw - Orosko Zadania na lata 2013 2016 L.p. Zadanie 1 Rozbudowa kanalizacji sanitarnej

Realizacja Gmina

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe

Realizacja Gmina

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe

- Program budowy systemu kanalizacji burzowej Zadania na lata 2009 2012 L.p. Zadanie 1 Opracowanie dokumentacji projektowej dla budowy kanalizacji burzowej Zadania na lata 2013 2016 L.p. Zadanie 1 Budowa kanalizacji burzowej

Realizacja Gmina

rda rodkw rodki wasne

Realizacja Gmina

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe

Program budowy systemu przydomowych oczyszczalni ciekw w rozproszonej zabudowie Zadania na lata 2009 2012 L.p. Zadanie 1 Budowa oczyszczalni przydomowych: - Chaupki aziskie - niadkw Zadania na lata 2013 2016 L.p. Zadanie 1 Budowa oczyszczalni przydomowych - kontynuacja

Realizacja Gmina, waciciele

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe

Realizacja Gmina,

rda rodkw rodki wasne

waciciele

RPO rodki pomocowe

Program budowy i rozbudowy oczyszczalni ciekw Zadania priorytetowe na lata 2009 2016 Zadanie Realizacja Budowa oczyszczalni ciekw komunalnych w miejscowoci Gmina Orosko Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ciekw w miejscowoci aziska Gmina

rda rodkw rodki wasne, RPROW, rodki pomocowe rodki wasne, rodki pomocowe

Program budowy i modernizacji stacji uzdatniania Zadania priorytetowe na lata 2009 2016 Zadanie Realizacja Gmina

L.p. 1 Rozbudowa ujcia wody - Chronw Wie 2

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe rodki wasne RPO rodki pomocowe

Modernizacja hydroforni w miejscowociach: - Orosko - Dobrut

Gmina

Cel operacyjny Gazyfikacja gminy Program budowy sieci gazowych Program budowy gazocigu i sieci redukcyjnych Zadania na lata 2009 2012 L.p. Zadanie 1 Opracowanie koncepcji gazyfikacji gminy

Realizacja Gmina

Budowa sieci gazocigowych na terenie gminy

Gmina

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe rodki wasne RPO rodki pomocowe

Zadania na lata 2013 2016 L.p. Zadanie 1 Budowa sieci gazocigowych na terenie gminy - kontynuacja

Realizacja Gmina

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe

Cel operacyjny Modernizacja systemw grzewczych i elektroenergetycznych Program modernizacji systemw grzewczych (w tym modernizacja obiektw uytecznoci publicznej, modernizacja kotowni, popularyzacja termodernizacji w budynkach prywatnych) Zadania priorytetowe na lata 2009 2016 L.p. Zadanie Realizacja 1 Modernizacja systemw grzewczych w budynkach jednostek orGmina ganizacyjnych gminy Zadania priorytetowe na lata 2009 2012

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe

L.p. Zadanie 1 Popularyzacja termodernizacji budynkw w gospodarstwach indywidualnych 2 Termodernizacja budynkw w gospodarstwach indywidualnych Zadania na lata 2013 2016 L.p. Zadanie 1 Rozwj termodernizacja budynkw w gospodarstwach indywidualnych - kontynuacja Program modernizacji systemw elektroenergetycznych

Realizacja Gmina Waciciele

rda rodkw rodki wasne rodki wasne

Realizacja Waciciele

rda rodkw rodki wasne

Zadania priorytetowe na lata 2009 2012 L.p. Zadanie Realizacja 1 Opracowanie zaoe do planw zaopatrzenia gminy w energi Gmina elektryczn 2 Opracowanie harmonogramw modernizacji i rozbudowy sieci Gmina elektroenergetycznych Zadania na lata 2013 2016 L.p. Zadanie 1 Modernizacja sieci elektroenergetycznych w gminie

rda rodkw rodki wasne rodki wasne

Realizacja RZE Gmina

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe

Program budowy nowoczesnych ekologicznych kotowni Zadania na lata 2009 2012 L.p. Zadanie 1 Opracowanie programu popularyzacji budowy nowoczesnych ekologicznych kotowni 2 Budowa kotowni ekologicznych w gospodarstwach indywidualnych

Realizacja RZE Gmina Waciciele

rda rodkw rodki wasne rodki wasne RPO rodki pomocowe

Zadania na lata 2013 2016 L.p. Zadanie 1 Budowa kotowni ekologicznych w gospodarstwach indywidualnych- kontynuacja Cel operacyjny Rozwj gminnego systemu gospodarki odpadami -

Realizacja Waciciele

rda rodkw rodki wasne rodki pomocowe

Program likwidacji dzikich skadowisk oraz przeprowadzenie rekultywacji tych terenw Zadania priorytetowe na lata 2009 2012 L.p. Zadanie Realizacja 1 Likwidacja dzikich wysypisk na terenie gminy Gmina 2 Likwidacja mogilnika w Orosku Gmina

rda rodkw rodki wasne rodki wasne RPO rodki pomocowe

Zadania na lata 2013 2016 L.p. Zadanie 1 Likwidacja dzikich wysypisk na terenie gminy kontynuacja

Realizacja Gmina

rda rodkw rodki wasne

Sprawny i efektywny system gospodarki odpadami Zadania priorytetowe na lata 2009 2012 L.p. Zadanie Realizacja 1 Opracowanie aktualizacji planu gospodarki odpadami dla gminy Gmina 2 Rozwj selektywnej zbirki odpadw w gminie Gmina, waciciele 3 Utworzenie Punktu Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw Gmina

4 5 6

Utworzenie Midzygminnej Stacji Przeadunku Odpadw Opracowanie i wdroenie programu usuwania azbestu i wyrobw zawierajcych azbest Realizacja pozostaych zada zaoonych w planie

Powiat, Gmina Gmina Gmina

rda rodkw rodki wasne rodki wasne rodki pomocowe rodki wasne RPO rodki pomocowe rodki wasne rodki pomocowe rodki wasne rodki pomocowe rodki wasne RPO rodki pomocowe

Zadania na lata 2013 2016 L.p. Zadanie 1 Realizacja zada zawartych w planie 2 3 Zwikszanie odzysku odpadw w wyniku wstpnej segregacji Realizacja programu eliminowania wyrobw zawierajcych azbest

Realizacja Gmina Gmina Gmina

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe rodki wasne RPO rodki pomocowe rodki wasne RPO rodki pomocowe

Cel strategiczny: Modernizacja i restrukturyzacja rolnictwa Cel operacyjny Rozwj agroturystyki Program promowania agroturystyki jako efektywnego rda dochodw Zadania priorytetowe na lata 2009 2012 L.p. Zadanie Realizacja 1 Opracowanie raportu o stanie bazy turystyczno-rekreacyjnej na Gmina terenie gminy 2 Opracowanie gminnego planu promowania agroturystyki Gmina Zadania na lata 2013 2016 L.p. Zadanie 1 Realizacja gminnego planu promowania agroturystyki -

rda rodkw rodki wasne rodki wasne

Realizacja Gmina

rda rodkw rodki wasne

Program dziaa majcych na celu pomoc w zakresie uruchomienia gospodarstw agroturystycznych Zadania priorytetowe na lata 2009 2012 L.p. Zadanie Realizacja 1 Opracowanie gminnego planu wspierania modernizacji gospoGmina darstw dla potrzeb agroturystyki Zadania priorytetowe na lata 2013 2016 L.p. Zadanie Realizacja 1 Realizacja gminnego planu wspierania modernizacji gospodarstw Gmina dla potrzeb agroturystyki

rda rodkw rodki wasne

rda rodkw rodki wasne

Cel operacyjny - Promocja inwestycji w zakresie przetwrstwa rolno spoywczego Program promocji lokalnej produkcji ekologicznej Zadania priorytetowe na lata 2009 2012 L.p. Zadanie Realizacja 1 Opracowanie programu promowania produkcji ekologicznej Gmina 2 Promowanie zasad Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej Gmina, Orodek Doradztwa Rolniczego 3 Poprawa jakoci produktw w gospodarstwach ekologicznych Rolnicy uzyskanie odpowiednich certyfikatw Zadania priorytetowe na lata 2013 2016 L.p. Zadanie Realizacja 1 Realizacja gminnego planu promowania produkcji ekologicznej Gmina 2 Poprawa jakoci produktw w gospodarstwach ekologicznych Rolnicy uzyskanie odpowiednich certyfikatw kontynuacja Zadania priorytetowe na lata 2009 2012 L.p. Zadanie Realizacja 1 Analiza moliwoci rozwoju przetwrstwa w gminie Gmina 2 Opracowanie programu wspierania rozwoju przetwrstwa Gmina w gminie Zadania na lata 2013 2016 L.p. Zadanie 1 Realizacja programu wspierania rozwoju przetwrstwa w gminie

rda rodkw rodki wasne rodki wasne RPO rodki pomocowe rodki rolnikw rodki pomocowe

rda rodkw rodki wasne rodki rolnikw rodki pomocowe

rda rodkw rodki wasne rodki wasne

Realizacja Gmina

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe

Program szkole oraz kursw z zakresu rolnictwa ekologicznego Zadania priorytetowe na lata 2009 2016 L.p. Zadanie Realizacja 1 Opracowanie programu szkole i kursw dla popularyzacji rolnicOrodek twa ekologicznego Doradztwa Rolniczego Gmina 2 Organizowanie szkole i kursw z zakresu rolnictwa ekologiczneOrodek go Doradztwa Rolniczego Gmina

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe rodki wasne RPO rodki pomocowe

Cel strategiczny Ochrona rodowiska naturalnego Cel operacyjny Poprawa stanu rodowiska naturalnego Program wykorzystania ekologicznych metod ogrzewania Zadania priorytetowe na lata 2009 2012 L.p. Zadanie Realizacja 1 Opracowanie koncepcji wspierania rozwoju energetyki odnawialGmina nej dla wykorzystania biomasy do celw grzewczych

rda rodkw rodki wasne

Zadania priorytetowe na lata 2013 2016 L.p. Zadanie Realizacja 1 Propagowanie wspierania rozwoju energetyki odnawialnej dla Gmina wykorzystania biomasy do celw grzewczych -

rda rodkw rodki wasne

Pogram promowania i wdraania wykorzystania alternatywnych rde energii i biopaliw Zadania priorytetowe na lata 2009 2012 L.p. Zadanie Realizacja 1 Popularyzacja alternatywnych rde energii i biopaliw Powiat, Gmina 2 Budowa elektrowni wiatrowych Inwestorzy - Dobrut Zadania na lata 2013 2016 L.p. Zadanie 1 Popularyzacja alternatywnych rde energii i biopaliw

rda rodkw rodki wasne Inwestorzy

Realizacja Gmina

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe

Program dziaa zmierzajcych do optymalnego zuycia energii (np. poprzez termodernizacj budynkw i obiektw uytecznoci publicznej) Zadania priorytetowe na lata 2009 2016 L.p. Zadanie Realizacja 1 Termomodernizacja budynkw jednostek organizacyjnych gminy: Gmina - PSP w Wasnowie - PSP w Ciepej - wietlica w Orosku

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe

Program dziaa majcych na celu popraw czystoci zbiornikw wodnych znajdujcych si na terenie gminy Zadania priorytetowe na lata 2009 2012 L.p. Zadanie Realizacja 1 - Budowa kanalizacji sanitarnej Gmina - Oczyszczalni ciekw - Budowa oczyszczalni przydomowych Zadania priorytetowe na lata 2013 2016 L.p. Zadanie Realizacja 1 - Budowa kanalizacji sanitarnej - kontynuacja Gmina - Budowa oczyszczalni przydomowych - kontynuacja 2 3 3 Budowa jazu i zastawki na rzece Szabaswce Modernizacja zastawki na rzece Oronce Modernizacja stawu rybnego na rzece Szabaswce WZ i R Szydowiec WZ i R Szydowiec Inwestorzy

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe WZM i UW WZM i UW Inwestorzy

Program budowy zbiornikw retencyjnych

Zadania priorytetowe na lata 2009 2012 L.p. Zadanie Realizacja 1 Analiza moliwoci budowy zbiornikw retencyjnych Gmina

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe

Zadania priorytetowe na lata 2013 2016 L.p. Zadanie Realizacja 1 Opracowanie dokumentacji technicznej dla nowych zbiornikw Gmina wodnych 2 Budowa zbiornikw retencyjnych

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe rodki wasne RPO rodki pomocowe

Program wsppracy z ssiednimi gminami w zakresie ochrony rodowiska Zadania priorytetowe na lata 2009 2012 L.p. Zadanie Realizacja 1 Opracowanie programu wsppracy w zakresie ochrony rodowiPowiat, ska z ssiednimi gminami Gmina Zadania priorytetowe na lata 2013 2016 L.p. Zadanie Realizacja 1 Realizacja programu wsppracy w zakresie ochrony rodowiska Powiat, z ssiednimi gminami Gmina Zadania priorytetowe na lata 2009 2012 L.p. Zadanie Realizacja 1 Inwentaryzacja terenw pod zalesienia Gmina 2 Opracowanie harmonogramu zalesie Powiat Gmina 3 Zalesienie gruntw na terenie gminy Waciciele 4 Wrysowanie do planu oglnego zagospodarowania przestrzennego gminy miejsc mogcych stanowi w przyszoci miejsca eksploatacji surowcw mineralnych dla potrzeb lokalnych Gmina

rda rodkw rodki wasne

rda rodkw rodki wasne

rda rodkw rodki wasne rodki wasne rodki rolnikw rodki pomocowe rodki wasne

Zadania na lata 2013 2016 L.p. Zadanie 1 Kontynuacja zalesienia gruntw na terenie gminy

Realizacja Waciciele

rda rodkw rodki rolnikw rodki pomocowe

Cel operacyjny Wzrost wiadomoci proekologicznej Program postaw proekologicznych poprzez realizacj opracowanych, w tym celu programw Zadania priorytetowe na lata 2009 2012 L.p. Zadanie Realizacja 1 Opracowanie i wdroenie programw edukacyjnych dla dzieci, Powiat, modziey i dorosych Gmina

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe

Zadania priorytetowe na lata 2013 2016

L.p. Zadanie 1 Realizacja programw edukacyjnych dla dzieci, modziey i dorosych

Realizacja Powiat Gmina

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe

Program utworzenia gminnego Centrum Edukacji Ekologicznej Zadania priorytetowe na lata 2009 2012 L.p. Zadanie Realizacja 1 Opracowanie zaoe dla utworzenia Centrum Edukacji EkologiczPowiat, nej Gmina

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe

Zadania priorytetowe na lata 2013 2016 L.p. Zadanie Realizacja 1 Utworzenie Centrum Edukacji Ekologicznej Powiat, Gmina

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe

Cel operacyjny Inwestycje o charakterze proekologicznym Program likwidacji skadowisk odpadw oraz ich rekultywacja Zadania priorytetowe na lata 2013 2016 L.p. Zadanie Realizacja 1 Zamknicie i rekultywacja skadowiska w Guzowie Gmina

rda rodkw rodki wasne RPO rodki pomocowe

6. ZARZDZANIE OCHRON RODOWISKA 6.1. Oglne zasady zarzdzania ochron rodowiska Zarzdzanie ochron rodowiska powinno opiera si na nastpujcych zasadach, wynikajcych z polityki ekologicznej Polski i Unii Europejskiej: zasada przezornoci zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi zasada rwnego dostpu do rodowiska przyrodniczego zasada regionalizacji zasada uspoecznienia zasada zanieczyszczajcy paci zasada prewencji zasada stosowania najlepszych dostpnych technik (BAT) zasada subsydiarnoci zasada skutecznoci ekologicznej i efektywnoci ekonomicznej. Na szczeblu gminy zarzdzanie ochron rodowiska dotyczy zada wasnych gminy oraz koordynacji zada realizowanych przez, jednostki organizacyjne, podmioty gospodarcze - uznanych za wane dla stanu rodowiska naturalnego w gminie. W realizacji programu uczestnicz: podmioty prowadzce dziaania organizacyjne i zarzdzajce programem, podmioty uczestniczce w realizacji poszczeglnych zada,

jednostki kontrolujce realizacj programu oraz efekty, mieszkacy powiatu, jako kocowy beneficjent programu. Organem odpowiedzialnym za realizacj programu jest Wjt Gminy, zobowizany do skadania cyklicznych raportw Samorzdowi Gminy. Realizacja programu wymaga wspdziaania z organami administracji rzdowej i samorzdowej (szczebla wojewdzkiego, powiatowego oraz gmin wchodzcych w skad powiatu), administracji specjalnej, w kompetencjach ktrej znajduj si sprawy kontroli stanu rodowiska. Schemat zarzdzania ochron rodowiska w gminie przedstawia si nastpujco:

Rada Gminy Powiat Sejmik Wjt Gminy Wojewoda

Instytucje kontrolujce

Jednostki realizujce

Instytucje finansujce

Rysunek 4. Schemat zarzdzania w ochronie rodowiska na szczeblu gminnym 6.2. Kompetencje organw gminy w zakresie ochrony rodowiska Ustawy regulujce sprawy zwizane z ochron rodowiska daj szczegowe kompetencje organom gminy. Waniejsze uprawnienia Wjta (Burmistrza, Prezydenta) oraz Rady Gminy przedstawiono poniej: Do zada gminy naley zaspokajanie zbiorowych potrzeb wsplnoty. W szczeglnoci zadania wasne obejmuj sprawy (art. 7 ustawy o samorzdzie gminnym, Dz.U. z 2001 Nr 142, poz. 1591 z pn. zm.): 1) 2) 3) adu przestrzennego, gospodarki nieruchomociami, ochrony rodowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej, gminnych drg, ulic, mostw, placw oraz organizacji ruchu drogowego, wodocigw i zaopatrzenia w wod, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ciekw komunalnych, utrzymania czystoci i porzdku oraz urzdze sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadw komunalnych, zaopatrzenia w energi elektryczn i ciepln oraz gaz, lokalnego transportu zbiorowego, ochrony zdrowia, pomocy spoecznej, w tym orodkw i zakadw opiekuczych, gminnego budownictwa mieszkaniowego, edukacji publicznej, kultury, w tym bibliotek gminnych i innych placwek upowszechniania kultury,

4) 5) 6) 7) 8) 9)

10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenw rekreacyjnych i urzdze sportowych, 11) targowisk i hal targowych 12) zieleni gminnej i zadrzewie, 13) cmentarzy gminnych 14) porzdku publicznego i bezpieczestwa obywateli oraz ochrony przeciwpoarowej i przeciwpowodziowej, 15) utrzymania gminnych obiektw i urzdze uytecznoci publicznej oraz obiektw administracyjnych, 16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciy opieki socjalnej, medycznej i prawnej, 17) wspierania i upowszechniania idei samorzdowej, 18) promocji gminy,

19) wsppracy ze spoecznociami lokalnymi i regionalnymi innych pastw. Do zada gmin naley take (art. 3 ust. 6a ustawy o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach, Dz.U. z 2005r. Nr 236, poz. 2008 z pn. zm.): udostpnienie mieszkacom na stronie internetowej oraz w sposb zwyczajowo przyjty informacji o znajdujcych si na terenie gminy zbierajcych zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny pochodzcy z gospodarstw domowych, o ktrych mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005r. o zuytym sprzcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.U. Nr 180, poz. 1495), zawierajcej: a) firm, oznaczenie siedziby i adres albo imi, nazwisko i adres zbierajcego zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny, b) adresy punktw zbierania zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego, w tym punktw sprzeday sprztu elektrycznego i elektronicznego; Kompetencje Wjta (Burmistrza, Prezydenta): Kompetencje wynikajce z ustawy z dnia 8 marca 1990r. ustawa o samorzdzie gminnym (Dz.U. z 2001 Nr 142, poz. 1591 z pn. zm.): wjt przygotowuje projekty uchwa rady gminy i okrela sposb ich realizacji wjt opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzi oraz ogasza i odwouje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy oraz moe zarzdza ewakuacj z obszarw bezporednio zagroonych

Kompetencje wynikajce z ustawy z dnia 13 wrzenia 1996r. ustawa o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach(Dz.U. z 2005r. Nr 236, poz. 2008 z pn. zm.): wydaje zezwolenia na prowadzenie przez przedsibiorcw dziaalnoci w zakresie: 1. odbierania odpadw komunalnych od wacicieli nieruchomoci, 2. oprniania zbiornikw bezodpywowych i transportu nieczystoci ciekych, 3. ochrony przed bezdomnymi zwierztami, 4. prowadzenia schronisk dla bezdomnych zwierzt, a take grzebowisk i spalarni zwok zwierzcych i ich czci okrela i podaje do publicznej wiadomoci wymagania, jakie powinien spenia przedsibiorca ubiegajcy si o uzyskanie zezwolenia o ktrym mowa w pkt 3. i 4. okrela i podaje do publicznej wiadomoci wymagania, jakie powinien spenia przedsibiorca ubiegajcy si o uzyskanie zezwolenia o ktrym mowa w pkt 1. i 2., uwzgldniajc: opis wyposaenia technicznego niezbdnego do realizacji zadania, w przypadku zezwolenia na odbir odpadw komunalnych od wacicieli nieruchomoci rwnie miejsca odzysku lub unieszkodliwiania odpadw komunalnych wynikajce z wojewdzkiego planu gospodarki odpadami, do ktrych odpady maj by przekazane.

Kompetencje wynikajce z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony rodowiska (Dz.U. z 2009r. Nr 19, poz. 100): w celu realizacji polityki ekologicznej pastwa sporzdza gminne programy ochrony rodowiska, uwzgldniajce: cele ekologiczne priorytety ekologiczne rodzaj i harmonogram dziaa proekologicznych rodki niezbdne do osignicia celw, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i rodki finansowe realizuje uchwalony przez rad gminy program ochrony rodowiska sporzdza co 2 lata raport z programu ochrony rodowiska, ktry przedstawia radzie gminy wydaje decyzje rodowiskowe zgody na realizacj przedsiwzi mogcych negatywnie oddziaywa na rodowisko, nie bdce w kompetencjach wojewody, starosty i dyrektora regionalnej dyrekcji Lasw Pastwowych

moe, w drodze decyzji, nakaza osobie fizycznej, ktrej dziaalno negatywnie oddziauje na rodowisko, wykonanie w okrelonym czasie czynnoci zmierzajcych do ograniczenia negatywnego oddziaywania na rodowisko w przypadku zwykego korzystania ze rodowiska przez osoby fizyczne niebdce przedsibiorcami: wydaje decyzje w sprawie naoenia na prowadzcego instalacj lub uytkownika urzdzenia obowizek prowadzenia w okrelonym czasie pomiarw wielkoci emisji wykraczajcych poza obowizki, jeeli z przeprowadzonej kontroli wynika, e nastpio przekroczenie standardw emisyjnych, wymagania w zakresie ochrony rodowiska dotyczce eksploatacji instalacji, z ktrej emisja nie wymaga pozwolenia, o ile jest to uzasadnione koniecznoci ochrony rodowiska przyjmuje wyniki pomiarw, jeeli pomiary te maj szczeglne znaczenie ze wzgldu na potrzeb zapewnienia systematycznej kontroli wielkoci emisji lub innych warunkw korzystania ze rodowiska lub jeeli z przeprowadzonej kontroli wynika e nastpio przekroczenie standardw emisyjnych przyjmuje zgoszenia dotyczce instalacji, z ktrej emisja nie wymaga pozwolenia, mogca negatywnie oddziaywa na rodowisko sprawuje kontrol przestrzegania i stosowania przepisw o ochronie rodowiska w zakresie objtym waciwoci tych organw wystpuje do wojewdzkiego inspektora ochrony rodowiska o podjcie odpowiednich dziaa bdcych w jego kompetencji, jeeli w wyniku kontroli organy te stwierdz naruszenie przez kontrolowany podmiot przepisw o ochroni rodowiska lub wystpuje uzasadnione podejrzenie, e takie naruszenie mogo nastpi, przekazujc dokumentacj sprawy Kompetencje wynikajce z ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2004r. Nr 92, poz. 880 z pn. zm.): wydaje zezwolenia na usunicie drzew lub krzeww, ktre nie s wpisane do rejestru zabytkw wymierza administracyjn kar pienin za: 1. zniszczenie terenw zieleni albo drzew lub krzeww spowodowane niewaciwym wykorzystaniem robt ziemnych lub wykorzystaniem sprztu mechanicznego albo urzdze technicznych oraz zastosowaniem rodkw chemicznych w sposb szkodliwy dla rolinnoci 2. usuwanie drzew lub krzeww bez wymaganego zezwolenia 3. zniszczenie spowodowane niewaciw pielgnacj terenw zieleni, zadrzewie lub krzeww Kompetencje wynikajce z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz.U. z 2007r. Nr 39 poz. 251 z pn. zm.): sporzdza projekt gminnego planu gospodarki odpadami przekazuje projekt gminnego planu gospodarki odpadami do zaopiniowania przez zarzd wojewdztwa i zarzd powiatu realizuje uchwalony przez rad gminy plan gospodarki odpadami opiniuje program gospodarki odpadami niebezpiecznymi opiniuje wydawane zezwolenia na prowadzenie dziaalnoci w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadw opiniuje wydawane zezwolenia na prowadzenie dziaalnoci w zakresie zbierania lub transportu odpadw wydaje decyzje w sprawie usunicia odpadw z miejsc nieprzeznaczonych do ich skadowania lub magazynowania nakazuje posiadaczowi odpadw usunicie odpadw z miejsc nieprzeznaczonych do ich skadowania lub magazynowania, wskazujc sposb wykonania tej decyzji Kompetencje wynikajce z ustawy z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz.U. 2005 Nr 239, poz. 2019 z pn. zm.):

jeeli spowodowane przez waciciela gruntu zmiany stanu wody na gruncie szkodliwie wpywaj na grunty ssiednie, wjt, burmistrz lub prezydent miasta moe, w drodze decyzji, nakaza wacicielowi gruntu przywrcenie stanu poprzedniego lub wykonanie urzdze zapobiegajcych szkodom. Kompetencje wynikajce z ustawy z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wod i zbiorowym odprowadzaniu ciekw (Dz.U. z 2006r. Nr 123, poz. 858): sprawdza, czy taryfy dostarczania wody i odprowadzania ciekw oraz plan zostay opracowane zgodnie z przepisami ustawy, i weryfikuje koszty, pod wzgldem celowoci ich ponoszenia ogasza uchwalone ceny i stawki opat w miejscowej prasie lub w sposb zwyczajowo przyjty w terminie 7 dni od dnia podjcia uchway Kompetencje Rady Gminy Kompetencje wynikajce z ustawy z dnia 8 marca 1990r. ustawa o samorzdzie gminnym (Dz.U. z 2001 Nr 142, poz. 1591 z pn. zm.): uchwalanie miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego, uchwalanie programw gospodarczych, ustalanie zakresu dziaania jednostek pomocniczych, zasad przekazywania im skadnikw mienia do korzystania oraz zasad przekazywania rodkw budetowych na realizacj zada przez te jednostki. Kompetencje wynikajce z ustawy z dnia 13 wrzenia 1996r. ustawa o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach (Dz.U. z 2005r. Nr 236, poz. 2008 z pn. zm.): uchwala, po zasigniciu opinii pastwowego powiatowego inspektora sanitarnego, regulamin utrzymania czystoci i porzdku na terenie gminy, ktry jest aktem prawa miejscowego i dotyczy: 1. wymaga w zakresie utrzymania czystoci i porzdku na terenie nieruchomoci obejmujcych: prowadzenie we wskazanym zakresie selektywnego zbierania odpadw komunalnych, w tym powstajcych w gospodarstwach domowych, odpadw niebezpiecznych, odpadw wielkogabarytowych i odpadw z remontw, uprztanie bota, niegu, lodu i innych zanieczyszcze z czci nieruchomoci sucych do uytku publicznego, mycie i naprawy pojazdw samochodowych poza myjniami i warsztatami naprawczymi.

2. rodzaju i minimalnej pojemnoci urzdze przeznaczonych do zbierania odpadw komunalnych na terenie nieruchomoci oraz na drogach publicznych, warunkw rozmieszczania tych urzdze i ich utrzymywania w odpowiednim stanie sanitarnym, porzdkowym i technicznym, przy uwzgldnieniu: redniej iloci odpadw komunalnych wytwarzanych w gospodarstwach domowych, bd w innych rdach, liczby osb korzystajcych z tych urzdze,

3. czstotliwoci i sposobu pozbywania si odpadw komunalnych i nieczystoci ciekych z terenu nieruchomoci oraz z terenw przeznaczonych do uytku publicznego, 4. maksymalny poziom odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji dopuszczonych do skadowania na skadowisku odpadw, 5. innych wymaga wynikajcych z gminnego planu gospodarki odpadami, 6. obowizkw osb utrzymujcych zwierzta domowe, majcych na celu ochron przed zagroeniem lub uciliwoci dla ludzi oraz przed zanieczyszczeniem terenw przeznaczonych do wsplnego uytku, 7. wymaga utrzymywania zwierzt gospodarskich na terenach wyczonych z produkcji rolniczej, w tym take zakazu ich utrzymywania na okrelonych obszarach lub w poszczeglnych nieruchomociach, 8 wyznaczania obszarw podlegajcych obowizkowej deratyzacji i terminw jej przeprowadzania. Kompetencje wynikajce z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony rodowiska (Dz.U. z 2009r. Nr 19, poz. 100):

uchwala gminny program ochrony rodowiska moe, w drodze uchway, ustanawia ograniczenia co do czasu funkcjonowania instalacji lub korzystania z urzdze, z ktrych emitowany haas moe negatywnie oddziaywa na rodowisko. Kompetencje wynikajce z ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2004r. Nr 92, poz. 880 z pn. zm): likwidacja lub zmiana granic obszaru chronionego krajobrazu nastpuje na drodze rozporzdzenia wojewody, po zaopiniowaniu przez wojewdzk rad ochrony przyrody oraz waciwe miejscowo rady gmin projekt rozporzdzenia w sprawie wyznaczenia lub powikszenia obszaru chronionego krajobrazu wymaga uzgodnienia z waciw miejscowo rad gminy rada gminy moe wyznaczy obszar chronionego krajobrazu, likwidacja lub zmiana granic obszaru chronionego krajobrazu nastpuje na drodze uchway rady gminy rada gminy jest obowizana zakada i utrzymywa w naleytym stanie tereny zieleni i zadrzewienia Kompetencje wynikajce z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz.U. z 2007r. Nr 39 poz. 251 z pn. zm.): uchwala gminny plan gospodarki odpadami

Kompetencje wynikajce z ustawy z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wod i zbiorowym odprowadzaniu ciekw (Dz.U. z 2006r. Nr 123, poz. 858): po dokonaniu analizy projektw regulaminw dostarczania wody i odprowadzania ciekw, opracowanych przez przedsibiorstwa wodocigowo - kanalizacyjne, uchwala regulamin dostarczania wody i odprowadzania ciekw uchwala wieloletnie plany rozwoju i modernizacji urzdze wodocigowych i urzdze kanalizacyjnych podejmuje uchwa o zatwierdzeniu taryf albo o odmowie zatwierdzenia taryf przedstawionych przez przedsibiorstwo wodocigowo-kanalizacyjne, na uzasadniony wniosek przedsibiorstwa wodocigowo -kanalizacyjnego, rada gminy, w drodze uchway przedua czas obowizywania dotychczasowych taryf, lecz nie duej ni na 1 rok, 6.3. Instrumenty zarzdzania rodowiskiem Zarzdzenie rodowiskiem opiera si na wykorzystaniu: instrumentw prawnych ustaw i rozporzdze, dajcych odpowiednie kompetencje organom administracji rzdowej i samorzdowej oraz organom administracji specjalnej instrumentw finansowych opat za gospodarcze korzystanie ze rodowiska, administracyjnych kar pieninych, funduszy celowych instrumentw spoecznych wspdziaania i partnerstwa, edukacji ekologicznej, komunikacji spoecznej instrumentw strukturalnych strategii i programw wdroeniowych 7. WDRAANIE PROGRAMU 7.1. rodki finansowe na realizacj programu Na wdraanie programu ochrony rodowiska mog by przeznaczone: rodki wasne, kredyty i poyczki udzielane w bankach komercyjnych, kredyty i poyczki o oprocentowaniu preferencyjnym udzielane przez instytucje wspierajce rozwj gmin i powiatw, obligacje dotacje z funduszy krajowych i zagranicznych Podstawowymi rdami rodkw zewntrznych, z ktrych mog korzysta samorzdy dla realizacji programw ochrony rodowiska to:

Budet Pastwa Fundusze Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej (Narodowy, Wojewdzki, Powiatowy, Gminny) Fundusze UE Fundacje i fundusze wspierajce ochron rodowiska (Ekofundusz, Fundacja Poszanowania Energii, Narodowa Fundacja Ochrony rodowiska i inne) Wasne rodki samorzdu terytorialnego Wasne rodki s niezbdne do uzyskania niektrych dotacji. Fundusze samorzdu terytorialnego pochodz ze rodkw, takich jak: podatki i opaty lokalne, udziay w podatkach stanowicych dochd budetu pastwa. Fundusze Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej Fundusze takie wspieraj realizacj inwestycji ekologicznych. Przeznaczone s take na: edukacj ekologiczn, opracowania naukowo-badawcze i ekspertyzy dotyczce zagadnie zwizanych z ochron rodowiska. Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej finansuje przedsiwzicia, ktre s podejmowane w zwizku z koniecznoci wypenienia zobowiza Polski wobec Unii Europejskiej. Fundusz stosuje trzy formy dofinansowania: finansowanie poyczkowe, dotacyjne i kapitaowe. Wojewdzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej dofinansowuje poyczki z opcj czciowego umorzenia i dotacje na realizacj zada dotyczcych: ochrony wd i gospodarki wodnej ochrony atmosfery ochrony powierzchni ziemi przeciwdziaania nadzwyczajnym zagroeniom rodowiska edukacji ekologicznej ochrony przyrody monitoringu rodowiska

Wysoko dofinansowania moe siga nawet 50%, dotacja moe by wysza w uzasadnionych przypadkach. Fundusze UE Fundusze UE pochodz z budetu UE i s przeznaczone na pomoc w restrukturyzacji i modernizacji gospodarstw najbiedniejszych pastw czonkowskich. Zasad wspfinansowania jest to, i cz rodkw finansowych musi pochodzi z budetu krajowego. rdami finansowania krajw UE s trzy fundusze: 1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego 2. Europejski Fundusz Spoeczny 3. Fundusz Spjnoci Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko Jest to jeden z najwaniejszych rde finansowania przedsiwzi w zakresie ochrony rodowiska i kraju. Na ten Program rodki unijne bd pochodziy z Funduszu Spjnoci i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W zakresie ochrony rodowiska finansowanie dotyczyo bdzie duych inwestycji komunalnych, inwestycji proekologicznych w przedsibiorstwach, projektw ochrony przyrody, bezpieczestwa ekologicznego i edukacji ekologicznej. czna wielko rodkw finansowych zaangaowanych w realizacj Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko na lata 2007 - 2013 wyniesie 37,6 mld euro, z czego wkad unijny wynosi bdzie 27,9 mld euro, za wkad krajowy 9,7 mld euro. Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa Mazowieckiego 2007- 2013 Program ten wykorzystuje rodki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Stanowi gwny instrument realizacji Strategii Rozwoju Wojewdztwa Mazowieckiego. Jednym z priorytetw okrelony w Regionalnym Programie Operacyjnym Wojewdztwa Mazowieckiego s inwestycje w ochron rodowiska.

Dotyczy to dziaa inwestycyjnych w zakresie wodocigw i kanalizacji, ochrony powietrza oraz gospodarki odpadami. Europejski Fundusz Rolnego Rozwoju Obszarw Wiejskich S to rodki na ochron gruntw rolnych i lenych na obszarach wiejskich, ktre mog by pozyskiwane przez wacicieli gruntw i lasw. Wsparcie finansowe przeznaczone bdzie na zadania dotyczce zagospodarowania gruntami i lasami zgodnych z potrzeb zachowania rodowiska naturalnego i krajobrazu oraz ochrony i poprawy zasobw naturalnych. Norweski Mechanizm Finansowy i Mechanizm Finansowy EOG Finansuje projekty w dotyczce: ochrony rodowiska, w tym rodowiska ludzkiego, poprzez redukcj zanieczyszcze i promowanie odnawialnych rde energii promowanie zrwnowaonego rozwoju poprzez lepsze wykorzystanie i zarzdzanie zasobami

EkoFundusz Celem funduszu jest administrowanie rodkami pochodzcymi z ekokonwersji polskiego dugu. Dofinansowuje przedsiwzicia z zakresu ochrony rodowiska, poprzez udzielanie preferencyjnych poyczek lub bezzwrotnych dotacji. Kredyty preferencyjne S udzielane przez Bank Ochrony rodowiska S.A. na inwestycje proekologiczne bez moliwoci umorzenia. Kredytobiorca musi posiada co najmniej 50% wasnych rodkw na sfinansowanie zadania. Kredyty komercyjne Nie naley traktowa kredytw komercyjnych jako podstawowe rdo finansowania inwestycji. Ze wzgldu na oprocentowanie, powinny stanowi jedynie uzupenienie rodkw z poyczek preferencyjnych. Wasne rodki inwestorw prywatnych Koszty niektrych inwestycji pokrywaj z wasnych rodkw podmioty gospodarcze i prywatni inwestorzy. Inwestycje finansowane przez podmioty gospodarcze mog by dofinansowane z kredytw komercyjnych i funduszy ochrony rodowiska. 7.2. Koszty realizacji przedsiwzi Kalkulacja szacunkowych kosztw realizacji programw zostaa przeprowadzona w oparciu o plany inwestycyjne Samorzdu Gminy oraz koszty porwnywalnych inwestycji i dziaa realizowanych przez takie jednostki. Tabela 29. Zestawienie kosztw szacunkowych realizacji Programu Szacunkowe koszty na lata 2009 - 2012 CO. Poprawa skomunikowania gminy
Lp. Opis przedsiwzicia Jednostka odpowiedzialna Prognozowane nakady w tys. z Potencjalne rda 2009 2010 2011 2012 Ogem finansowania 2009 - 2012 Przedsiwzicia inwestycyjne Gmina 2 516 2 516 Budet gminy, kredyty i poyczki

1. Budowa drg gminnych - Guzw Kolonia 1450mb - Tomaszw Syberw 350mb - Orosko ul. Rzeczna, Grna 1732mb - Zaborowie 350mb - Wlka Guzowska 450mb - Ciepa 600mb - Krogulcza Mokra 500mb Przebudowa drogi Chronw Kolonia Dolna

2. Budowa cigw pieszych przy drogach powiatowych: - w Orosku (ul. Brandta Starowiejska) - w aziskach Osiedle Helenw 3. Modernizacja owietlenia ulicznego

Gmina 100

100

Budet powiatu/ gminy

Gmina

12

Budet gminy

CO. Gazyfikacja gminy

Lp. Opis przedsiwzicia Jednostka odpowiedzialna Prognozowane nakady w tys. z Potencjalne rda 2009 2010 2011 2012 Ogem finansowania 2009 - 2012 Przedsiwzicia inwestycyjne Gmina bd bd bd bd Budet gminy, waciciele

1. Rozwj gazyfikacji gminy

CO. Budowa i modernizacja sieci wodno kanalizacyjnej i burzowej

Lp. Opis przedsiwzicia Jednostka odpowiedzialna Prognozowane nakady w tys. z Potencjalne rda 2009 2010 2011 2012 Ogem finansowania 2009 - 2012 Przedsiwzicia inwestycyjne Gmina 4 250 4 250 Budet gminy, kredyty i poyczki Gmina 382,5 382,5 382,5 382,5 1 530 Budet gminy, kredyty i poyczki Gmina 50 50 50 50 200 Budet gminy, waciciele

1. Budowa oczyszczalni ciekw w Orosku 2. Budowa kanalizacji sanitarnej etap I 3. Budowa oczyszczalni przydomowych - Chaupki aziskie - niadkw 4 Rozbudowa i modernizacja uj wody - Chronw Wie - Orosko - Dobrut 5. Budowa wodocigu - Orosko ul. Witosa - Guzw - Krogulcza Sucha

Gmina

138

20

158

Budet gminy, kredyty i poyczki

Gmina

280

280

Budet gminy, kredyty i poyczki

CO. Modernizacja systemw grzewczych i elektroenergetycznych

Lp. Opis przedsiwzicia Jednostka odpowiedzialna Prognozowane nakady w tys. z Potencjalne rda 2009 2010 2011 2012 Ogem finansowania 2009 - 2012 Przedsiwzicia inwestycyjne Gmina 1 1 1 1 4 Budet gminy bd bd bd bd bd bd bd bd Budet gminy Budet RZE i gminy

1. Program popularyzacji alternatywnych rde energii 2. Modernizacji sieci elektroenergetycznych 3. Opracowanie programu popularyzacji budowy nowoczesnych ekologicznych kotowni

Zakad energetyczny RZE Gmina

CO. Rozwj gminnego systemu gospodarki odpadami

Lp.

Opis przedsiwzicia

Jednostka odpowiedzialna

1. Realizacja planu gospodarki odpadami 2. Realizacja programu usuwania azbestu i wyrobw zawierajcych azbest 1. Realizacja planu gospodarki odpadami 2. Likwidacja mogilnika w Orosku

Prognozowane nakady w tys. z Potencjalne rda 2009 2010 2011 2012 Ogem finansowania 2009 - 2012 Przedsiwzicia pozainwestycyjne Gmina 310 307 307 307 1231 Budet gminy Gmina 243 243 243 243 972 Budet gminy

Przedsiwzicia inwestycyjne Gmina 146 107 Gmina 120

108 -

159 -

374 120

Budet gminy Budet gminy

CO. Modernizacja i restrukturyzacja rolnictwa

Lp. Opis przedsiwzicia Jednostka odpowiedzialna Prognozowane nakady w tys. z Potencjalne rda 2010 2011 2012 Ogem finansowania 2009 - 2012 Przedsiwzicia pozainwestycyjne Gmina 1 1 1 1 4 Budet gminy Gmina 2 2 2 2 8 Budet gminy 2009 Gmina 1 1 1 1 4 Budet gminy

1. Promocja agroturystyki 2. Wsparcie modernizacji gospodarstw dla potrzeb agroturystyki 3. Promocja produkcji ekologicznej

CO. Poprawa stany rodowiska naturalnego

Lp. Opis przedsiwzicia Jednostka odpowiedzialna Prognozowane nakady w tys. z Potencjalne rda 2010 2011 2012 Ogem finansowania 2009 - 2012 Przedsiwzicia pozainwestycyjne Gmina 1 1 1 1 4 Budet gminy 2009 Przedsiwzicia inwestycyjne Gmina bd bd

1. Promowanie wdraania alternatywnych rde energii 1. Modernizacja systemw grzewczych w budynkach jednostek organizacyjnych 2. Temodernizacja budynkw - PSP w Wasnowie - PSP w Ciepej - wietlica w Orosku

bd

bd

Budet gminy

Gmina

bd

bd

bd

bd

Budet gminy, kredyt

CO. Wzrost wiadomoci ekologicznej

Lp. Opis przedsiwzicia Jednostka odpowiedzialna Prognozowane nakady w tys. z Potencjalne rda 2010 2011 2012 Ogem finansowania 2009 - 2012 Przedsiwzicia pozainwestycyjne Gmina 1 1 2 Budet gminy 2009

1. Edukacja ekologiczna realizowana w przedszkolach i szkoach (programy ekologiczne, konkursy, olimpiady) 2. Edukacja ekologiczna spoeczestwa realizowana poprzez: kampanie informacyjno-edukacyjne, imprezy o tematyce ekologicznej, festyny, konferencje, zajcia

Gmina

Budet gminy

pozalekcyjne dla spoeczestwa cznie

Szacunkowe koszty na lata 2013 - 2016 Szacunkowe koszty [tys. z] realizacji Potencjalne rda finansowania 2013 - 2016 Poprawa skomunikowania gminy Modernizacja drg gminnych bd Budet gminy Modernizacja drg powiatowych bd Budet gminy Modernizacja owietlenia bd Budet gminy Gazyfikacja gminy Rozwj gazyfikacji gminy bd Budet gminy Budowa i modernizacja sieci wodno kanalizacyjnej i burzowej Budowa kanalizacji sanitarnej etap II 2 600 Budet gminy Modernizacja uj wody bd Budet gminy Budowa oczyszczalni przydomowych bd Budet gminy, mieszkacy Budowa kanalizacji burzowej bd Budet gminy Modernizacja oczyszczalni ciekw w bd Budet gminy aziskach Modernizacja stacji uj wody bd Budet gminy Modernizacja systemw grzewczych i elektroenergetycznych Modernizacja systemw elektroenergeRZE RZE tycznych Popularyzacja termodernizacji budyn4 Budet gminy kw w gospodarstwach indywidualnych Rozwj gminnego systemu gospodarki odpadami Realizacja planu gospodarki odpadami 1 704 Budet gminy Realizacja programu usuwania azbestu i 972 Budet gminy wyrobw zawierajcych azbest Modernizacja i restrukturyzacja rolnictwa Rozwj turystyki i agroturystyki 4 Budet gminy Promowanie produkcji ekologicznej 4 Budet gminy Wspieranie przetwrstwa rolno- spo100 Budet gminy ywczego Organizowanie szkole i kursw w za4 Budet gminy kresie rolnictwa ekologicznego Poprawa stany rodowiska naturalnego Popularyzacja alternatywnych rde 4 Budet gminy energii Budowa jazu na rz. Szabaswce 114,7 WZM i R Modernizacja zastawki na rz. Oronce 38 WZM i R Modernizacja stawu rybnego na rz. Sza28,7 WZM i R baswce Realizacja programu wsppracy z sbd. Budet gminy siednimi gminami Wdraanie programu ochrony lasw bd. Budet gminy Wzrost wiadomoci ekologicznej Edukacja ekologiczna i propagacja dzia4 Budet gminy alnoci proekologicznej Utworzenie Centrum edukacji Ekologicz20 Budet gminy nej Cele operacyjne i zadania

Inwestycje o charakterze proekologicznym Zamknicie i rekultywacja skadowiska w 500 Guzowie Razem 6 833 rdami finansowania poszczeglnych programw bd gwnie: rodki wasne z budetu gminy na dany rok, Pomoc z budetu pastwa, Fundusze Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej, Fundusze UE, Fundacje i fundusze wspierajce ochron rodowiska. 8. MONITORING

Budet gminy

Osignicie celw, wyznaczonych w Programie Ochrony rodowiska wymaga prowadzenia biecego monitoringu przebiegu realizacji programu. Stay monitoring umoliwia ocen skutecznoci podejmowanych dziaa oraz wprowadzanie w razie wystpienia takiej koniecznoci odpowiednich korekt. Tabela 30. Harmonogram dziaa monitorujcych Program Dziaanie Monitoring stanu rodowiska Raporty z realizacji programu Aktualizacja programu 2009 x 2010 x x 2011 x 2012 X X X 2013 x 2014 X X 2015 x 2016 x x x

Z wykonania programu organ wykonawczy gminy sporzdza co 2 lata raport, ktry przedstawia si radzie gminy. Dla oceny realizacji programu konieczne jest ustalenie systemu wskanikw, okrelajcych skuteczno poszczeglnych dziaa. Wskaniki te mona podzieli na grupy: wskaniki ekologiczne pozwol okreli efekt ekologiczny podejmowanych dziaa (jako wd powierzchniowych i podziemnych, wskaniki zanieczyszczenia powietrza, dugo sieci infrastruktury, wskaniki lesistoci, ilo odpadw wytwarzanych przez 1 mieszkaca, stopie odzysku surowcw wtrnych itp.) wskaniki ekonomiczne koszt jednostkowy osignicia okrelonego efektu ekologicznego, wskaniki spoeczne zaangaowanie mieszkacw w dziaania zwizane z ochron rodowiska, udzia w realizacji sieci infrastruktury technicznej, skuteczno selektywnej zbirki odpadw itp. Ocena skutecznoci wdraania programu bdzie prowadzona m.in. przez porwnanie wskanikw charakteryzujcych stan rodowiska oraz stan infrastruktury technicznej, wpywajcej na stan rodowiska: jako wd powierzchniowych (klasy czystoci) jako wd podziemnych stenie zanieczyszcze gazowych i pyowych wskanik lesistoci powierzchnia terenw objtych ochrona prawn udzia komunalnych ciekw nieoczyszczonych ilo odpadw komunalnych wytworzonych przez 1 mieszkaca udzia odpadw posegregowanych w oglnej iloci odpadw nakady inwestycyjne na ochron rodowiska oraz wskaniki spoeczne:

udzia spoeczestwa w realizacji dziaa z zakresu ochrony rodowiska uspoecznienie procesw decyzyjnych lokalne inicjatywy proekologiczne ilo dziaa prawnych zwizanych z zanieczyszczeniem rodowiska Informacje niezbdne do analizy stanu rodowiska i monitoringu realizacji programu powinny by na bieco gromadzone i przetwarzane przez waciw komrk organizacyjn Urzdu Gminy. Przykadowe wskaniki: Wskanik Dugo drg powiatowych o nawierzchni ulepszonej Dugo drg powiatowych o nawierzchni nieulepszonej Dugo drg gminnych o nawierzchni ulepszonej Dugo drg gminnych o nawierzchni nieulepszonej Dugo sieci wodocigowej Liczba przyczy do sieci wodocigowej Ilo stacji uzdatniania wody pitnej Ilo studni gbinowych Dugo sieci kanalizacyjnej Ilo oczyszczalni ciekw Ilo przydomowych oczyszczalni ciekw Ilo przyzakadowych oczyszczalni ciekw Dugo sieci gazocigowej Iloci odpadw pochodzcych z selektywnej zbirki Udzia odpadw zbieranych selektywnie w strumieniu zbieranych odpadw komunalnych Udzia odpadw komunalnych deponowanych na skadowiskach Ilo masztw telefonii komrkowej Powierzchnia zalesionych gruntw Ilo zbiornikw retencyjnych Ilo pomnikw przyrody 9. SPIS MATERIAW RDOWYCH Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. - Prawo ochrony rodowiska (tekst jednolity Dz.U. z 2009r. Nr 19, poz. 100). Ustawa z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntw rolnych i lenych (Dz.U. 1995 Nr 16 poz. 78), Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 11 lutego 2004r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wd powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wynikw i prezentacji stanu tych wd. Strategia rozwoju wojewdztwa mazowieckiego do roku 2020 Sejmik Wojewdztwa Mazowieckiego Warszawa 2006 Rocznik statystyczny wojewdztwa mazowieckiego, Urzd Statystyczny w Warszawie 2007. Program ochrony rodowiska wojewdztwa mazowieckiego. Warszawa. 2007. Program zwikszania lesistoci dla wojewdztwa Mazowieckiego do roku 2020. Warszawa. 2007. Programie moliwoci wykorzystania odnawialnych rde energii dla Wojewdztwa Mazowieckiego. 2005 Natura 2000 Europejska sie ekologiczna, Ministerstwo rodowiska, Warszawa 2002. Program rozwoju obszarw wiejskich Ministerstwa Rolnictwa na lata 2007 2013.2007. Jednostka km km km km km szt. szt. szt. km szt. szt. szt. km Mg % % szt. ha szt. szt. Warto

Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej Ministerstwa Ochrony rodowiska. 2000. Stan rodowiska w wojewdztwie mazowieckim w 2006 roku. Raport WIO. Warszawa 2007 Monitoring rzek w 2007 roku. WIO. 2008. Monitoring jakoci wd podziemnych w wojewdztwie mazowieckim w 2007 roku. WIO. 2008. Roczna ocena jakoci powietrza w wojewdztwie mazowieckim raport za 2007. WIO. Warszawa. 2008. Krajowy Program Oczyszczania ciekw Komunalnych. Warszawa. 2003. Wytyczne sporzdzania programw ochrony rodowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Ministerstwo rodowiska, Warszawa lipiec 2002r. Przegld ekologiczny skadowiska odpadw w Guzowie. 2003. Program Ochrony rodowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Orosko 2004 Sprawozdanie z realizacji Programu Ochrony rodowiska dla Powiatu Szydowieckiego - 2007 Sprawozdanie z realizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Szydowieckiego 2007 Programu Zwikszania Lesistoci w Powiecie Szydowieckim na lata 2000 2020. 2001 Lokalna strategia Rozwoju Gminy Orosko 2007. Strategia Rozwoju Powiatu Szydowieckiego. 2007 Stan rodowiska w Wojewdztwie Mazowieckim w 2007 roku. IOS. 2008. Warszawa. Roczniki Statystyczne Wojewdztwa Mazowieckiego 2005 - 2008. Rozporzdzenie nr 67 Wojewody Mazowieckiego z dnia 24.10.2008 roku (Dz.U. Nr 194 poz. 7028). Kondracki J. 1978. Geografia fizyczna Polski. Wyd. PWN. Warszawa. Gumiskir., 1948, Prba wydzielenia dzielnic rolniczo - klimatycznych w Polsce, Przegl. Meteor.- Hydrol. Kleczkowski AS. 1990. Mapy obszarw Gwnych Zbiornikw Wd. Podziemnych GZWP w Polsce wymagajcych szczeglnej ochrony. Wyd. AGH. Krakw. Mroczkiewicz L. 1952. Podzia Polski na krainy i dzielnice przyrodniczo - lene. Warszawa. Radomski Cz. 1977. Agrometeorologia. PWN. Warszawa. 10. SPIS TABEL Tabela 1. Wykaz miejscowoci soleckich na terenie gminy Orosko Tabela 2. Struktura wybranych rodzajw dziaalnoci gospodarczej na terenie powiatu szydowieckiego Tabela 3. Charakterystyka indywidualnych gospodarstw rolnych na terenie gminy Orosko Tabela 4. Wykaz zbiornikw maej retencji na terenie gminy Orosko Tabela 5. GZWP nr 413 Zbiornik Szydowiec w jednostkach i pitrach hydrogeologicznych Tabela 6. Liczba mieszkacw gminy Orosko w latach 2004 2008 Tabela 7. Przyrost naturalny w gminie Orosko w latach 2004 2008 Tabela 8. Liczba i powierzchnia uytkowa mieszka w gminie Orosko w latach 2004 2008 Tabela 9. Zestawienie zasobw mieszkaniowych na wybranym terenie Wojewdztwa Mazowieckiego wg. danych wskanikowych z 2007 roku Tabela 10. Zuycie wody na terenie gminy Orosko w latach 2004 2008 Tabela 11. Zestawienie danych o ciekach odprowadzanych na oczyszczalni w zlewni Oronki w 2008 roku Tabela 12. Wykaz odcinkw drg powiatowych na terenie gminy Orosko Tabela 13. Wykaz odcinkw drg gminnych na terenie gminy Orosko Tabela 14. Struktura dochodw budetu Gminy Orosko w latach 2004 2008 Tabela 15. Wykonanie budetu - wydatkw Gminy Orosko w latach 2004 2008

Tabela 16. Nakady na gospodark komunaln i ochron rodowiska w latach 2004 - 2008 w Gminie Orosko (wedug najwaniejszych inwestycji) Tabela 17. Klasyfikacja strefy radomsko zwoleskiej wedug parametrw, z uwzgldnieniem kryteriw ustanowionych w celu ochrony zdrowia Tabela 18. Klasyfikacja strefy radomsko zwoleskiej wedug parametrw, z uwzgldnieniem kryteriw ustanowionych w celu ochrony zdrowia dla substancji zawartych w pyle PM 10 Tabela 19. Klasyfikacja strefy radomsko zwoleskiej wedug parametrw, z uwzgldnieniem kryteriw ustanowionych dla ochrony rolin: Tabela 20. Wykaz obiektw mogcych pogorszy stan rodowiska na terenie gminy Orosko Tabela 21. Eksploatacja uj wody na terenie gminy Orosko w 2008 roku Tabela 22. Stopie zwodocigowania powiatu szydowieckiego i gminy Orosko w 2007 roku Tabela 23. Zestawienie porwnawcze danych dot. iloci pobranej wody z instalacji wodocigowej i jej dugoci na terenie powiatu szydowieckiego i gminy Orosko w 2007 roku Tabela 24. Zuycie wody na terenie powiatu szydowieckiego i gminy Orosko w 2007 roku w przeliczeniu na 1 mieszkaca i korzystajcego / odbiorc Tabela 25. Zestawienie iloci zdeponowanych odpadw komunalnych na skadowisku w Guzowie gm. Orosko w latach 2004 2008 Tabela 26. Zestawienie iloci zebranych odpadw komunalnych na terenie gminy Orosko w latach 2004 2008 Tabela 27.Uytkowanie gruntw w gminie Orosko Tabela 28. Zestawienie zada priorytetowych dla Gminy Orosko na lata 2009 - 2012 i zada na lata 2012 2016 w ukadzie celw operacyjnych Tabela 29. Zestawienie kosztw szacunkowych realizacji Programu Tabela 30. Harmonogram dziaa monitorujcych Program 11. SPIS RYSUNKW Rysunek 1. Granice administracyjne gminy Orosko Rysunek 2. Pooenie GZWP nr 413 Szydowiec na terenie gminy Orosko Rysunek 3. Wydatki gminy Orosko w latach 2004 - 2008 Rysunek 4. Schemat zarzdzania w ochronie rodowiska na szczeblu gminnym

PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA GMINY OROSKO na lata 2009 2012 z perspektyw do roku 2016 aktualizacja
Wykaz skrtw PGON GUS KPGO 2010 KPOK PPGO PDGO PGON RLM RPO RPO WM RZGO WFOSiGW WIO WPGO GUS ZUOK Program Gospodarki Odpadami Niebezpiecznymi Gwny Urzd Statystyczny Krajowy plan gospodarki odpadami 2010 Krajowy Program Oczyszczania ciekw Komunalnych Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami Punkty Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw Program Gospodarki Odpadami Niebezpiecznymi Rwnowana liczba mieszkacw Regionalny Program Operacyjny Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa Mazowieckiego 2007-2013 Regionalny Zakad Gospodarki Odpadami Wojewdzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska Wojewdzki Plan Gospodarki Odpadami Wojewdzki Urzd Statystyczny Zakad Unieszkodliwiania Odpadw Komunalnych

1. WSTP 1.1. Podstawa i zakres opracowania Obecna Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Orosko bdcego czci Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Orosko, zostaa sporzdzona jako realizacja przepisw ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (t.j. Dz.U. z 2007r. Nr 39, poz. 251, z pn. zm.), ktra w rozdziale 3, art. 14 wprowadzia obowizek opracowywania planw gospodarki odpadami oraz ich aktualizacji nie rzadziej ni co 4 lata. Gospodarowanie odpadami jest procesem cigym. Przy zmieniajcych si warunkach ekonomicznych, politycznych i spoecznych szeroko pojta dziaalno czowieka nieustannie powoduje wytwarzanie odpadw. Sposb postpowania z odpadami przede wszystkim: nie moe powodowa zagroe dla ycia i zdrowia ludzi, powinien bra pod uwag racjonalno gospodarki materiaowej z uwzgldnieniem dalekiej perspektywy czasowej, nie powinien nadmiernie podnosi kosztw poszczeglnych sfer aktywnoci ludzkiej.

Opracowanie Aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami Gminy Orosko przedstawia dziaania zmierzajce do utworzenia nowoczesnego i skutecznego systemu gospodarowania odpadami, zgodnego z Polityk Ekologiczn Pastwa i Krajowym Planem Gospodarki Odpadami 2010, zaktualizowanym Wojewdzkim Planem Gospodarki Odpadami i Powiatowym Planem Gospodarki Odpadami. Celem niniejszego dokumentu jest zintegrowanie gospodarki odpadami w gminie, w sposb zapewniajcy szeroko pojmowan ochron rodowiska oraz uwzgldniajcy obecne i przysze uwarunkowania ekonomiczne. Zgodnie ze znowelizowanym rozporzdzeniem Ministra rodowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporzdzania planw gospodarki odpadami - rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 13 marca 2006 r. zmieniajce rozporzdzenie w sprawie sporzdzania planw gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 46, poz. 333), gminny plan gospodarki odpadami obejmujcy wszystkie rodzaje odpadw komunalnych, w szczeglnoci odpady komunalne ulegajce biodegradacji, odpady opakowaniowe oraz odpady niebezpieczne zawarte w odpadach komunalnych, okrela: Aktualny stan gospodarki odpadami, w tym: a) rodzaj, ilo i rda powstawania wszystkich odpadw, b) rodzaj i ilo odpadw poddawanych poszczeglnym procesom odzysku, c) rodzaj i ilo odpadw poddawanych poszczeglnym procesom unieszkodliwiania, d) istniejce systemy zbierania odpadw,

e) rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobow instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadw, f) wykaz podmiotw prowadzcych dziaalno w zakresie odbierania, zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadw, odpadami, g) identyfikacj problemw w zakresie gospodarowania odpadami, uwzgldniajce podstawowe informacje charakteryzujce z punktu widzenia gospodarki odpadami obszar, dla ktrego jest sporzdzany plan gospodarki odpadami, a w szczeglnoci pooenie geograficzne, sytuacj demograficzn, sytuacj gospodarcz oraz warunki glebowe, hydrogeologiczne i hydrologiczne, mogce mie wpyw na lokalizacj instalacji gospodarki odpadami. 2. Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki, w tym rwnie wynikajce ze zmian demograficznych i gospodarczych; 3. Cele w zakresie gospodarki odpadami z podaniem terminw ich osigania; 4. Dziaania zmierzajce do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami, w tym: a) dziaania zmierzajce do zapobiegania powstawaniu odpadw, b) dziaania zmierzajce do ograniczenia iloci odpadw i ich negatywnego oddziaywania na rodowisko, c) dziaania wspomagajce prawidowe postpowanie z odpadami w zakresie zbierania, transportu oraz odzysku i unieszkodliwiania odpadw, d) dziaania zmierzajce do redukcji iloci odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji, kierowanych na skadowiska odpadw; 5. Rodzaj i harmonogram realizacji przedsiwzi oraz instytucje odpowiedzialne za ich realizacj; 6. Sposoby finansowania, w tym instrumenty finansowe suce realizacji zamierzonych celw, z uwzgldnieniem harmonogramu uruchamiania rodkw finansowych i ich rde; 7. System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celw pozwalajcy na okrelenie sposobu oraz stopnia realizacji celw i zada zdefiniowanych w planie gospodarki odpadami, z uwzgldnieniem ich jakoci i iloci. Opracowujc Plan kierowano si przepisami obowizujcych aktw prawnych oraz dokumentw planistycznych wyszego rzdu oraz dokumentw strategicznych dla Gminy Orosko. Oglne zasady gospodarowania odpadami okrela rozdzia II ustawy o odpadach, ktry w art. 5 stanowi: Kto podejmuje dziaania powodujce lub mogce powodowa powstawanie odpadw, powinien takie dziaania planowa, projektowa i prowadzi, tak aby: zapobiega powstawaniu odpadw lub ogranicza ilo odpadw i ich negatywne oddziaywanie na rodowisko przy wytwarzaniu produktw, podczas i po zakoczeniu ich uytkowania, zapewnia zgodny z zasadami ochrony rodowiska odzysk, jeeli nie udao si zapobiec ich powstaniu, zapewnia zgodne z zasadami ochrony rodowiska unieszkodliwianie odpadw, ktrych po powstaniu nie udao si podda odzyskowi.

Opracowujc niniejszy dokument stosowano si do regulacji prawnych dotyczcych gospodarki odpadami, ktrych podstawy zostay zawarte w: ustawie z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (t.j. Dz.U. z 2007r. Nr 39, poz. 251, z pn. zm), ustawie z dnia 13 wrzenia 1996r. o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach (Dz.U. z 2005r. Nr 236, poz. 2008 z pn. zm.), rozporzdzeniu Ministra rodowiska z dnia 9 kwietnia 2003r. w sprawie sporzdzania planw gospodarki odpadami (Dz.U. z 2003r. Nr 66, poz. 620, z pn. zm.).

Problematyka z zakresu gospodarki odpadami regulowana jest rwnie przez niej wymienione akty prawne: 1) ustaw z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony rodowiska (Dz.U. z 2006r. Nr 129, poz. 902 z pn. zm.); 2) ustaw z dnia 27 lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony rodowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektrych ustaw (Dz.U. z 2001r. Nr 100, poz. 1085 z pn. zm.);

3) ustaw z dnia 11 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. z 2001r. Nr 63, poz. 638 z pn. zm.); 4) ustaw z dnia 11 maja 2001r. o obowizkach przedsibiorcw w zakresie gospodarowania niektrymi odpadami oraz o opacie produktowej i opacie depozytowej (Dz.U. z 2007r. Nr 90, poz. 607 z pn. zm.); 5) ustaw z dnia 8 marca 1990r. o samorzdzie gminnym (Dz.U. z 2001 Nr 142, poz. 1591 z pn. zm.); 6) ustaw z dnia 20 stycznia 2005r. o recyklingu pojazdw wycofanych z eksploatacji (Dz.U. z 2005r. Nr 25 poz. 202 z pn. zm.); 7) ustaw z dnia 27 lipca 2005 r. o zuytym sprzcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.U. z 2005r. Nr 180, poz. 1495), wraz z wydanymi, na podstawie upowanie w nich zawartych, rozporzdzeniami. Wedug art. 15 ustawy o odpadach: Wojewdzki plan gospodarki odpadami powinien by zgodny z krajowym planem gospodarki odpadami, powiatowy plan gospodarki odpadami powinien by zgodny z wojewdzkim planem gospodarki odpadami, gminny plan gospodarki odpadami powinien by zgodny z powiatowym planem gospodarki odpadami, std przy opracowaniu Planu oparto si w szczeglnoci na zaoeniach Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2010 oraz Zaktualizowanego Wojewdzkiego Planu Gospodarki Odpadami na lata 2007 2011 z perspektyw 2015. 2. CHARAKTERYSTYKA GMINY OROSKO Gmina Orosko jest siedzib wadz samorzdowych i peni rol wielofunkcyjnego orodka obsugi ludnoci caej gminy, w ktrym znajduj si siedziby wszystkich instytucji i obiektw uytecznoci publicznej na poziomie gminnym. 2.1. Informacje oglne, pooenie, struktura powierzchni terenu Gmina Orosko pooona jest na terenie wojewdztwa mazowieckiego, w pnocnej czci powiatu szydowieckiego.

Rysunek 1. Pooenie gminy Orosko na terenie powiatu szydowieckiego Od pnocy gmina graniczy z gmin Wolanw, od wschodu z gminami Kowala i Wierzbica (powiat radomski), od poudnia z gmin Jastrzb, a od poudniowego zachodu w gmin Szydowiec. Gmina zajmuje powierzchni 8 196 ha, a struktura uytkowania gruntw przedstawia si nastpujco: uytki rolne w tym grunty orne ki trwae i pastwiska sady 5 842ha 4 697ha 036ha 113ha

lasy i grunty zadrzewione pozostae grunty

1 531ha 823ha

Rysunek 2. Usytuowanie miejscowoci na terenie gminy Orosko 2.2. Sie osadnicza, demografia i warunki zamieszkania Stan zaludnienia na terenie gminy wynosi 5 701 wg. stanu na dzie 31.12.2007r. Gsto zaludnienia w gminie wynosi 71 osb/km2, co wskazuje e wskanik ten jest niszy od odnotowanej wartoci na terenie wojewdztwa mazowieckiego (145 os/km2) i powiatu szydowieckiego (89 os./km2). Na terenie gminy w oglnej liczbie mieszkacw mczyni stanowi 49,76% (2 837), a kobiety 50,24% (2 864). Na 100 mczyzn przypada 101 kobiet. Udzia ludnoci w wieku przedprodukcyjnym wynosi 23,7%, w wieku produkcyjnym 61,4%, a w wieku poprodukcyjnym 14,9 osb. Najwikszy udzia w liczbie mieszkacw stanowi osoby w wieku produkcyjnym 57,3%. Wg. stanu na koniec 2007 roku liczba zameldowa ogem wyniosa 109, a wymeldowa 99. Liczba ludnoci na 100ha uytkw rolnych wynosi 71 osoby. Tabela 1. Liczba mieszkacw gminy Orosko w latach 2004 2008 Lata Liczba ludnoci
rdo: GUS, UG Orosko

2004 5 773

2005 5 827

2006 5 803

2007 5 803

2008 5 847

Liczba mieszkacw na terenie Orosko waha si od 5 773 w 2004 roku do 5 847 w 2008 roku i wskazuje na wzrost 74 osoby w latach 2004 - 2008.

5 860 5 840 5 820 5 800 5 780 5 760 5 740 5 720

2004 2005 2006 2007 2008

Liczba ludnoci Rysunek 3. Porwnawcze zestawienie liczby mieszkacw na gminy Orosko w latach 2004 - 2008 Zasoby mieszkaniowe gminy to w wikszoci mieszkania indywidualne. Ich procentowy udzia w ogle zasobw mieszkaniowych zwiksza si corocznie.

Tabela 2. Liczba i powierzchnia uytkowa mieszka w gminie Orosko w latach 2004 2007 2004 2005 Powierzchnia Liczba Powierzchnia (m2) mieszka (m2) 115 007 1 464 115 467 2006 Powierzchnia (m2) 117 135 2007 Liczba Powierzchnia mieszka (m2) 1 494 119 337

Liczba mieszka 1 460

Liczba mieszka 1 475

rdo: GUS, UG Orosko

W latach 2004 2007 liczba mieszka na terenie gminy ulega systematycznemu wzrostowi tj. rednio o ok. 9 mieszka w roku. Wraz z przyrostem liczby mieszka w 2007 roku zwikszeniu ulega take ich czna powierzchnia do 119 337m2. We wspomnianym roku na terenie gminy odnotowano cznie 1 494 mieszka. Tabela 3. Wykaz miejscowoci soeckich na terenie gminy Orosko wraz z liczb mieszkacw w 2007 roku L.p. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 Wykaz soectw Bkw Ciepa Chronw Kolonia Grna Chronw Kolonia Dolna Chronw Wie Chronwek Dobrut Guzw Kolonia Guzw Wie Helenw Krogulcza Sucha Krogulcza Mokra aziska aziska Osiedle Orosko niadkw Tomaszw Wasnw Zaborowie Razem Liczba mieszkacw 203 166 327 156 124 401 327 171 152 286 210 645 1472 101 486 351 225 5 803

rdo: UG Orosko

Najwiksz liczb mieszkacw na terenie gminy odnotowano w miejscowoci Orosko, natomiast najnisz w miejscowoci Chronwek. 2.3. Gospodarka Na terenie gminy Orosko na koniec 2007 roku byo zarejestrowanych 344 podmioty gospodarki narodowej, w tym 11 podmiotw w sektorze publicznym i 333 w sektorze prywatnym podmiotw gospodarczych. Tabela 4. Struktura wybranych rodzajw dziaalnoci gospodarczej na terenie gminy Orosko Rodzaj dziaalnoci Handel budownictwo produkcja transport pozostae
rdo: Strategia [2007]

Miejscowoci/liczba jednostek Orosko Soeckie 61 16 35 10 26 9 18 6 30 13

Wrd podmiotw prowadzcych dziaalno gospodarcz dominuje sektor prywatny, w tym przede wszystkim jednoosobowe firmy osb fizycznych. Do najwikszych zakadw produkcyjnych i usugowych nale: Przedsibiorstwo Produkcji Drzewnej "STOLBIND" - Bakw Zakad Produkcji Betonw i Materiaw Budowlanych - Guzw Zakad Produkcji Materiaw Budowlanych - Krogulcza Sucha Zakad Gazyfikacji Bezprzewodowej - Dobrut Baza Zwierzt "POL_MADI" - Chronwek Zakad Garbarski - Dobrut Zakad Garbarski - Guzw. Pomimo znacznego rozwoju prywatnych przedsibiorstw do najwikszych pracodawcw naley Urzd Gminy (pracownicy samorzdowi), Centrum Rzeby Polskiej oraz Dom Pomocy Spoecznej w aziskach. 2.4. Rolnictwo Gmina Orosko to region typowo rolniczy, co wynika przede wszystkim ze znacznego odsetka gospodarstw domowych utrzymujcych si z rolnictwa (45,6%) oraz osb czynnych zawodowo w rolnictwie (55,6%), mimo i przydatno rolnicza wystpujcych w gminie gleb jest niska [Strategia 2007]. Na obszarze 140ha prowadzone s gospodarstwa ekologiczne specjalizujce si w uprawie, warzyw i owocw mikkich tj.: marchew jadalna, cebula, fasolka szparagowa i truskawka. Produkty te pochodz z gospodarstw, ktre posiadaj certyfikaty krajowe i midzynarodowe producentw ywnoci ekologicznej. rednio gospodarstwo w gminie ma powierzchni 4,07ha przy redniej na Mazowszu 7,60ha. Liczba oglna gospodarstw wynosi 1 460 o powierzchni 5 949ha, w tym uytki rolne 5 842ha. Powierzchni powyej 5ha ma 288 gospodarstw, a poniej 5ha 1 172 gospodarstw. W odniesieniu do tych ostatnich udzia w oglnej liczbie gospodarstw stanowi 80 %. To wskazuje na znaczce rozdrobnienie gospodarstw nie sprzyjajce zwikszeniu produktywnoci rolnej m.in. poprzez zwikszony stopie mechanizacji. 2.5. Infrastruktura techniczna 2.5.1. Gospodarka wodno - ciekowa Na terenie gminy Orosko istniej trzy ujcia wody pitnej, usytuowane w pnocnej i wschodniej czci gminy. Najwiksz wydajno posiada ujcie w Chronowie Wie. czna dugo sieci wodocigowej na terenie gminy wynosi 88,60km, a liczba przyczy 1 230. Tabela 5. Zestawienie danych sieci wodocigowej na terenie gminy Orosko w 2008 roku Nazwa wodocigu Orosko Dobrut Chronw Wie Razem
rdo: UG Orosko

Wydajno [m3/h] 48,03 20,30 60 128,33

Dugo sieci wodocigowej [km] 88,60

Liczba przyczy/mieszkacw 1 230

Cay teren Gminy jest zwodocigowany. W gminie Orosko funkcjonuje oczyszczalnia ciekw w miejscowoci aziska, ktra jest oczyszczalni mechaniczno - biologiczn. Oczyszczalnia poprzez sie kanalizacji sanitarnej obsuguje jedno osiedle mieszkaniowe i Dom Pomocy Spoecznej w aziskach. 2.5.2. Sie gazowa Na terenie gminy Orosko w gospodarstwach domowych wykorzystywane s jedynie wymienne butle gazowe. 2.5.3. Zaopatrzenie w ciepo

Na terenie gminy nie istnieje sie ciepownicza (zdalczynna), ktra obsugiwaaby wszystkie gospodarstwa. W zwizku z tym mieszacy we wasnym zakresie zapewniaj sobie ogrzewanie najczciej korzystajc z opau wglowego spalanego w przydomowych kotowniach, bd te wykorzystujc gaz (LPG) jako rdo ciepa. Wykaz instalacji grzewczych na terenie gminy Oroska w obiektach uytecznoci publicznej Urzd Gminy w Orosku (Publiczna Szkoa Podstawowa w Orosku, Publiczne Gimnazjum w Orosku, Gminne Centrum Informacji w Orosku, Remiza Ochotniczej Stray Poarnej) - olej opaowy; moc 460kW, Publiczna Szkoa Podstawowa w Wasnowie - gaz; moc 60kW Publiczna Szkoa Podstawowa w Ciepej gaz (LPG); moc 60kW Publiczna Szkoa Podstawowa w Guzowie - olej opaowy; moc 139kW Centrum Rzeby Polskiej w Orosku - gaz; moc 2 x 345kW i 1 x 45kW Dom Pomocy Spoecznej "Dom Kombatanta" w aziskach gaz (LPG); moc 2 x 350kW i 1 x 240kW Samodzielny Publiczny Zakad Opieki Zdrowotnej w Orosku - olej opaowy; moc 33kW wietlica Wiejska w aziskach gaz (LPG); moc 15kW. 2.5.4. Ukad komunikacyjny Ukad komunikacyjny na terenie gminy Orosko stanowi : droga krajowa o dugoci 9km, 12 odcinkw drg powiatowych o cznej dugoci 45,560km i 31 odcinkw drg gminnych o cznej dugoci 59,020km. Podzia drg na terenie gminy przedstawia si nastpujco: droga krajowa - przez teren gminy Orosko biegnie droga krajowa nr 7 (Warszawa - Radom - Orosko Kielce Krakw) przebiegajca pomidzy miejscowociami Wasnw Krogulcza, drogi powiatowe - czna dugo drg powiatowych biegncych przez teren gminy wynosi 45,560km. S to odcinki w cigach o numerach, Tabela 6. Wykaz odcinkw drg powiatowych na terenie gminy Orosko Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Nr drogi 4008 W 4010 W 4011 W 4012 W 4020 W 4021 W 4022 W 4023 W 3562 W 4024 W 3563 W 4025 W Przebieg Kol. Chronw - Wawrzyszw Orosko Ruda Maa Orosko Ruda Wielka Dobrut- niadkw - Lipienice Zaborowie Omcin gr pow. aziska Zaborowie - Zastronie aziska- Zdziechw - Szydowiec Ciepa Bkw - Wasnw Mniszek aziska- Orosko aziska Kol. Chronw - Guzw Wolanw Chronwek Kol. Chronw Wolanw Guzw - Orosko

rdo: UG Orosko

drogi gminne - czna dugoci 59,020 km, s to odcinki w cigach o numerach

Tabela 7. Wykaz odcinkw drg gminnych na terenie gminy Orosko Lp. 1 2 3 4 Nr drogi 400401W 400402W 400403W 400404W Przebieg Orosko ul. Rzeczna (od Wierzbickiej do ul. Radomskiej) Krogulcze Sucha - gr. gminy Orosko - gr. gminy (Roki) Krogulcza Mokra- gr. gminy Orosko gr. gminy (Waliny) Guzw - Krogulcze Mokra - do dr. krajowej nr 7

5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

400405W 400406W 400407W 400408W 400409W 400410W 400411W 400412W 400413W 400414W 400415W 400416W 400417W 400418W 400419W 400420W 400421W 400422W 400423W 400424W 400425W 400426W 400427W 400428W 400429W 400430W 400431W

Ciepa - Dobrut do dr. krajowe; nr 7 Tomaszw - niadkw - Wasnw (do dr. krajowej nr 7) Wasnw (za lasem) Bkw - nr. gminy Orosko - gr. gminy (winiw) Zaborowie - Chaupki aziskie Chronw - Chaupki aziskie Chronwek- gr. gminy Orosko - gr. gminy (Waliny) Chronwek - Kolonia Dolna - gr. gminy Orosko - gr. gminy (Karszewo) Guzw Chronwek Tomaszw gr. gminy Orosko - gr. gminy (Ruda Wielka) Orosko (ul. Grna (od ul. Radomskiej - do dr. powiatowej nr 4025W)) Guzw niadkw Helenw Guzw - Chronw - Kolonia Grna (od dr. powiatowej nr 3562W - przez Wol Guzowsk) Ciepa Bakw Chronw Kolonia Dolna Guzw Orosko ul. Szkolna od ul. Radomskiej do ul. Osiedlowej) Orosko ul. Osiedlowa (od ul. Brandta do ul. Grnej) Orosko ul. Zagrska (od ul. Radomskiej do ul. Starowiejskiej) Orosko ul. Topolowa (od ul. Brandta do Centrum Rzeby Polskiej Orosko (od ul. Wesoa od ul. Szkolnej) Orosko ul. Graniczna (od dr. krajowej nr 7) Dobrut przez Star Wie aziska (przez wie) Guzw Kolonia (od dr. powiatowej nr 4025W do dr. gminnej nr 400413W) Zaborowie (od dr. powiatowej nr 4021W - do lasu) Bkw (od dr. powiatowej nr 4023W - do dr. dojazdowej do pl nr ewidencyjnej 178) Ciepa (od dr. powiatowej nr 4023W - do k)

rdo: Strategia [2007]

czna dugo drg : krajowej, powiatowych i gminnych na terenie gminy Orosko wynosi 113,580km. Najwikszy udzia stanowi drogi gminne 52%, nastpnie drogi powiatowe 40%, a krajowa tylko 8%. Dugo drg powiatowych o nawierzchni utwardzonej wynosi 41,770km (92%), a gminnych 16,370km (28%). Odlego z miejscowoci Orosko do Radomia wynosi 15km, a Szydowca 12km. Transport publiczny na terenie gminy Oroska obejmuje usugi wiadczone przez Przedsibiorstwo Komunikacji Samochodowej oraz prywatnych przewonikw. Rozwj rynku usug przewozowych znacznie uatwio poczenie z poszczeglnymi miejscowociami na terenie gminy, a take z Radomiem, Szydowcem i Kielcami. 2.6. Szkolnictwo i opieka zdrowotna 2.6.1. Szkolnictwo Na terenie gminy Orosko znajduje si 6 placwek owiatowych, ktre zapewniaj nauczanie na poziomie podstawowym i gimnazjalnym. Wykaz jednostek owiatowych na terenie gminy: Publiczne Gimnazjum w Orosku, Publiczna Szkoa Podstawowa im. Jzefa Brandta w Orosku, Publiczna Szkoa Podstawowa w Guzowie, Publiczna Szkoa Podstawowa w Wasnowie, Publiczna Szkoa Podstawowa w Wasnowie Filia w Krogulczy Suchej. Nadto na terenie gminy znajduj si 4 wietlice i jeden oddzia przedszkolny: wietlica w Orosku, wietlica w Tomaszowie,

wietlica w Zaborowiu, wietlica w aziskach, Przedszkole Publiczne w Orosku. 2.6.2. Opieka zdrowotna Na terenie gminy znajduje si 1 placwka podstawowej opieki zdrowotnej tj. Samodzielny Publiczny Zakad Opieki Zdrowotnej w Orosku. 2.7. Kultura Na terenie gminy Orosko znajduj si gminne biblioteki publiczne w nastpujcych miejscowociach: Gminna Biblioteka Publiczna w Orosku, Gminna Biblioteka Publiczna w Orosku Filia w aziskach, Gminna Biblioteka Publiczna w Orosku Filia w Tomaszowie. Na terenie gminy znajduje si Gminny Orodek Kultury w Orosku, w ktrym dziaa Gminne Centrum Informacji. Do najwaniejszego miejsca kultury na terenie gminy Orosko jest zaliczane Centrum Rzeby Polskiej, ktre tworz: Orodek Pracy Twrczej Rzebiarzy Muzeum Rzeby Wspczesnej Paac Jzefa Brandta Orodek Promocji i Dokumentacji Rzeby Park Krajobrazowy 2.8. rodowisko Wg. regionalizacji przyrodniczo - lenej [Mroczkiewicz 1952] lasy gminy Orosko s pooone w VI Krainie Maopolskiej dzielnicy radomsko Ieckiej, Mezoregion Rwnina Radomsko Kozienicka. Lasy pastwowe s podporzdkowane Nadlenictwu Radom, a lasy prywatne Starostwu Powiatowemu w Szydowcu. Na terenie gminy wystpuj lasy ochronne, ktrych powierzchnia wynosi 682,70ha, w tym : lasy wodochronne (243,74ha) zlokalizowane pomidzy aziskami, a Mniszkiem (gm. Wolanw), przy stawach w Wasnowie (dolina rzeki Szabaswki) oraz w rejonie doliny rzeki Dranki z dopywami, lasy cenne pod wzgldem przyrodniczym (26,35ha) znajdujce si w okolicach azisk, chronice m.in. stanowiska lgowe ptakw, lasy chronice rodowisko przyrodnicze (268,56ha), znajduj si w okolicach Guzowa, Krogulczy Mokrej, Krogulczy Suchej i Dranki, lasy uszkodzone na skutek dziaalnoci przemysu - II strefa zagroenia przemysowego (144,05ha) - jest to kompleks leny usytuowany midzy Krogulcz Such a Dbrwk Zabotni. Lesisto gminy wynosi 19% i jest nisza w stosunku do lesistoci powiatu (32%). Grunty zalesione i zadrzewione zajmuj powierzchni 1 531ha [Strategia 2007]. Na terenie gminy Orosko lasy zajmuj okoo 19% powierzchni oglnej gminy. Rozmieszczenie lasw obszaru gminy jest nierwnomierne. Najwiksze kompleksy lene wystpuj w soectwach: Chronwek, Krogulcza Mokra i Krogulcza Sucha, Helenw i niadkw oraz przy stawach w Wasnowie i Orosku. Na lasy pastwowe przypada 71%, a prywatne 29% udziau w powierzchni terenw zalesionych. W lasach obszaru gminy przewaaj siedliska borowe - br mieszany wiey, bor mieszany wilgotny, br wiey z dominacj drzewostanu sosny. Poza nimi wystpuj rwnie gatunki drzew: olsza, brzoza, db, joda, wierk, modrzew, jesion, osika, wiz i buk. Znaczny jest take udzia lasu mieszanego, w ktrym oprcz sosny wystpuj w szerszym zakresie: db, brzoza, joda i olsza oraz olsu z dominujc olsz. W mniejszym zakresie wystpuj lasy: jesionowy, wiey i wilgotny. Bardzo istotne znaczenie ekologiczne, wodochronne, hydrologiczne, glebochronne, klimatyczno - higieniczne oraz krajobrazowe peni wystpujce gwnie w dolinach rzek i ciekw wodnych (szczeglnie skupione przy stawach w Orosku). Czciowo naturalne zbiorowiska rolinnoci kowo pastwiskowej wystpuj w dolinie gwnej rzeki Szabaswki i jej dopyww jak rwnie w miejscach wilgotnych i zatorfowionych w

rejonach soectw: Bkw, Wasnw, w okolicach Krogulczy Suchej, Dbrwki Zabotniej oraz przy stawach w Orosku. Tu take wystpuj zespoy szuwarowo - torfowiskowe. Zbiorowiska te peni naturalnej retencji l poziomu wd podziemnych oraz charakteryzuj si specyficznymi walorami przyrodniczymi - szata rolinna zawiera gatunki chronione, rzadkie i gince, warunkujc zarazem byt grupie zwierzt, szczeglnie ptakw wodno - botnych. W lasach nie stanowicych wasnoci Skarbu Pastwa zagroenie stwarza rozdrobnienie kompleksw lenych, ktre miejscami powoduje przerwanie cigoci naturalnych ekosystemw i ograniczenie liczby nisz ekologicznych, stanowicych ostoje dziko yjcej fauny. Pomniki przyrody Na terenie gminy wg. rozporzdzenia nr 67 Wojewody Mazowieckiego z dnia 24 padziernika 2008r. znajduj si pomniki przyrody oywionej : Db szypukowy (Quercus robur) Orosko Nadlenictwo Radom obr. Radom oddz. 124 a - obw. 251cm, wys. 22m. Olsza czarna (Alnus glutinosa) aziska Park zabytkowy, dziaka nr ewid 82/4 - obw. 290cm wys. 22m. Lipa drobnolistna (Tilia cordata) 9 szt. Orosko Szkka Lena Nadlenictwo Radom, Obrb Radom dziaka nr ewid. 232 obw. 215cm 385, wys. 19 24m. Lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos) 7 szt. Orosko - Szkka Lena Nadlenictwo Radom, Obrb Radom dziaka nr ewid. 232 obw. 225 375cm, wys. 20 23m. Klon zwyczajny (Acer platanoides) 11 szt. Orosko - Szkka Lena Nadlenictwo Radom, Obrb Radom dziaka nr ewid. 232 obw. 200 - 310cm, wys. 16 23m. Jesion wyniosy (Fraxinus excelsior) 12 szt. Orosko - Szkka Lena Nadlenictwo Radom, Obrb Radom dziaka nr ewid. 232 obw. 180 - 280cm, wys. 15 23m. Wi szypukowy (Ulmus leavis) Orosko - Szkka Lena Nadlenictwo Radom, Obrb Radom dziaka nr ewid. 232 obw. 365cm, wys. 25m. Uytki ekologiczne Uytki ekologiczne s pozostaociami ekosystemw majcych znaczenie dla zachowania unikatowych zasobw genowych i typw rodowisk jak: naturalne zbiorniki wodne, rdpolne i rdlene "oczka wodne", kpy drzew i krzeww, bagna, torfowiska, wydmy, paty nieuytkowanej rolinnoci, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamiece itp. Na terenie gminy ustanowiono 10 uytkw ekologicznych. Usytuowanie uytkw ekologicznych na terenie gminy: Krogulcza Sucha pow. 79ha d eksploatacji torfu Kolonia Chronw pow. 56 ar teren zabagniony aziska pow. 4,26ha teren silnie wilgotny aziska pow. 2,56ha- bagno teren szczeglnej ochrony aziska 1,82ha dolina rzeki Szabaswki. 2.9. Geologia, hydrografia i hydrogeologia Gmina Orosko pooona jest w obrbie pnocnego obrzea Gr witokrzyskich. Na terenie gminy wystpuj utwory mezozoiczne, rzdowe i czwartorzdowe. Na powierzchni pojawiaj si skay jury rodkowej (okolice Wasnowa) w postaci piaskowcw wapnistych zawierajcych oolity elaziste. Osady wglowe jury grnej wystpuj na caym obszarze gminy, czsto tworzc wychodnie (dolina Dobruta, Oroska i Tomaszowa). Na utworach jury grnej w pobliu pnocno - wschodniej granicy gminy (poza lini KrogulczaChronw), zalegaj skay w postaci iw oliwkowo - tych, piaskowcw i piaskw drobnoziarnistych z marglami i syderytami. Utwory trzeciorzdowe w postaci mukw wystpuj sporadycznie w zagbieniach terenu (rejon Guzowa). Prawie ca powierzchni gminy pokrywaj utwory czwartorzdowe gliny, piaski i wiry, stanowice baz surowcow (kruszywa, gliny) i decydujce o charakterze gleb. Do osadw modszych holoceskich o maym zasigu nale piaski eoliczne w wydmach oraz torfy w dolinach rzecznych. Obszar gminy pooony jest w dorzeczu rzeki Radomki - lewego dopywu Wisy. Przez zachodni cz gminy przepywa rzeka Szabaswka (lewy dopyw rzeki Radomki), ktra stanowi odbiornik wd zbieranych na terenie gminy tj. Oronki i Mynwki. Rzeki maj charakter nizinny, o spadku nie przekraczajcym 1,50 0, co

powoduje wystpowanie sezonowych podmokoci w szerszych odcinkach dolin. Wystpowanie w dolinach sabo przepuszczalnych mukw i iw prowadzi do powstawania bagien, systemw szuwarowo torfowych. Dugo rzek na terenie gminy wynosi 19,47km. Na terenie gminy znajduje si 15 zbiornikw wodnych maej retencji o cznej powierzchni 180,63ha i objtoci 23 27,12 tys. m3. Na terenie gminy wystpuje Gwny Zbiornik Wd Podziemnych GZWP nr 413 Szydowiec, ktry obejmuje nastpujce poziomy wodonone: grnojurajski, kredowy, czwartorzdowy. Poziom grnej kredy wystpujcy w utworach grnej kredy i wyksztacony jest jako wapienie i margle. Od powierzchni terenu jest izolowany utworami sabo przepuszczalnymi. Poziom wodonony w utworach kredy dolnej charakteryzuj niskie parametry hydrogeologiczne. Poziom ten od powierzchni terenu jest izolowany utworami gliniastymi. Poziom wodonony w utworach czwartorzdowych wykazuje brak cigoci poziomu wodononego. Wody wystpuj w piaskach zalegajcych lokalnie na glinach lub przewarstwieniach piaszczystych wystpujcych w glonach zwaowych. 2.10. Surowce mineralne Na terenie gminy znajduj si zoa surowcw skalnych (wapienie), chemicznych (fosforyty), ilastych (gliny zwaowe), krzemionkowych (krzemienie czarne), energetycznych (torfy) i kruszyw naturalnych (piaski budowlane, wiry). W zwizku z ochron Gwnego Zbiornika Wd Podziemnych nr 412 i 413 Goszczewice Szydowiec na obszarze gminy nie jest moliwe wydobycie kopalin na skal przemysow. 3. ANALIZA STANU AKTUALNEGO GOSPODARKI ODPADAMI 3.1. Zakres i metodyka prac rozpoznawczych Wstpna analiza stanu obecnego gospodarki odpadami na terenie gminy Borkowice zostaa przeprowadzona w oparciu o: informacje uzyskane z Wydziau Ochrony rodowiska Starostwa Powiatowego w Szydowcu informacje z Urzdu Gminy w Orosku informacje zawarte w dokumentacji technicznej czynnego skadowiska wizji lokalnej w terenie. 3.2. Rodzaj ilo i rdo powstawania odpadw 3.2.1. Odpady komunalne (ogem) Zgodnie z ustaw o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 roku (tekst jednolity - Dz.U. z 2007r. Nr 39, poz. 251), odpady komunalne to: odpady powstajce w gospodarstwach domowych, a take odpady nie zawierajce odpadw niebezpiecznych pochodzce od innych wytwrcw, ktre ze wzgldu na swj charakter lub skad s podobne do odpadw powstajcych w gospodarstwach domowych. Gwnymi rdami wytwarzania odpadw komunalnych na terenie gminy Orosko s: gospodarstwa domowe, obiekty infrastruktury, tj. handel, zakady rzemielnicze, zakady produkcyjne, w czci socjalnej szkolnictwo i inne. W strumieniu odpadw komunalnych niesegregowanych wyrnia si: odpady kuchenne ulegajce biodegradacji, odpady zielone, papier i tektur, opakowania wielomateriaowe, tworzywa sztuczne, szko, metale, odzie, tekstylia, drewno, odpady niebezpieczne oraz odpady wytwarzane nieregularnie tj.: odpady wielkogabarytowe i odpady powstajce w wyniku wykonywania usug komunalnych tj. odpady z pielgnacji terenw zielonych, odpady z czyszczenia ulic i placw oraz odpady z targowisk. Ponadto w strumieniu odpadw komunalnych wystpuj rwnie: zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny oraz odpady remontowo budowlane. Tabela 8. Wybrane waciwoci fizyczno chemiczne odpadw komunalnych [OBREM, 2000] L.p. Wskanik Jednostka Mae miasta, obszary wiejskie 28,0 - 48,0

Wskaniki okrelajce waciwoci paliwowe Wilgotno %

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

czci palne % czci niepalne % ciepo spalania kJ/kg Wskaniki okrelajce waciwoci nawozowe substancja organiczna % s.m. wgiel organiczny % s.m. azot organiczny % s.m. fosfor oglny % s.m. potas oglny % s.m. Wskaniki okrelajce zawarto metali cikich Kadm mg/kg s.m. Ow mg/kg s.m. Chrom mg/kg s.m. Mied mg/kg s.m. Nikiel mg/kg s.m. Rt mg/kg s.m. Cynk mg/kg s.m.

10,0 - 20,0 30,0 - 65,0 2010 - 4000 35,0 - 115,0 6,0 - 18,0 0,1 - 0,7 0,2 - 0,8 do 0,3 0,8 85,0 1643,0 66,0 231,0 0,2 290,0

Dla gminy Orosko nalecej do powiatu szydowieckiego przyjto wskaniki charakterystyczne dla obszarw wiejskich w Polsce (tab. 9, 10), poniewa nie byy prowadzone na tym terenie badania skadu morfologicznego i waciwoci fizyczno chemicznych. Zamieszczone w poniszej tabeli wartoci pochodz z bada przeprowadzonych przez Orodek Badawczo - Rozwojowy Ekologii Miast [2000]. W tabelach poniej przedstawiono [KPGO 2010] procentowy skad morfologiczny odpadw komunalnych wytwarzanych na obszarach wiejskich i w infrastrukturze. Tabela 9. Skad morfologiczny odpadw komunalnych wytwarzanych na obszarach wiejskich [KPGO 2010] Rodzaj odpadu odpady kuchenne odpady zielone papier tektura drewno odpady wielomateriaowe tworzywa sztuczne szko metale odzie, tekstylia odpady mineralne odpady niebezpieczne Razem Udzia [%] 18 4 12 2 3 12 8 5 1 34 1 100

Tabela 10. Skad morfologiczny odpadw komunalnych wytwarzanych w infrastrukturze [KPGO 2010] Rodzaj odpadu odpady kuchenne odpady zielone papier tektura drewno odpady wielomateriaowe tworzywa sztuczne szko Udzia [%] 10 2 27 1 18 18 10

metale odzie, tekstylia odpady mineralne odpady niebezpieczne Razem

5 3 5 1 100

W celu okrelenia charakterystyki ilociowej i jakociowej odpadw komunalnych wytwarzanych na terenie gminy Orosko, przyjto redni skad morfologiczny odpadw komunalnych niesegregowanych (z gospodarstw domowych i infrastruktury) wytwarzanych na obszarze wsi. Poniej przedstawiono prognozowan ilo odpadw komunalnych w rozbiciu na poszczeglne strumienie odpadw komunalnych wg. Kpgo 2010, z uwzgldnieniem odpadw zbieranych selektywnie, a take wielkogabarytowych, odpadw z usug komunalnych i ulegajcych biodegradacji. Tabela 11. Ilo prognozowanych odpadw komunalnych w rozbiciu na poszczeglne strumienie odpadw w latach 2008 - 2015 na terenie gminy Orosko (wg. skadu morfologicznego, KPGO 2010). Lp. Rodzaj odpadu 2008 164 35 228 123 70 105 58 23 18 12 228 47 58 1 169 2010 165 35 229 124 70 105 58 23 18 12 228 47 58 1 173 Ilo [Mg] Lata 2011 165 35 229 124 70 106 58 23 18 12 230 47 58 1 177

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

2) 3)

Odpady kuchenne ulegajce biodegradacji Odpady zielone Papier i tektura Odpady wielomateriaowe Tworzywa sztuczne Szko Metal Odzie, tekstylia Drewno Odpady niebezpieczne Odpady mineralne w tym frakcja popioowa Odpady usug komunalnych3) Odpady wielkogabarytowe2) Razem

2013 166 35 231 125 71 106 59 23 18 12 231 48 59 1 184

2015 167 36 232 125 71 107 59 23 18 12 232 48 59 1 190

wg. danych wskanikowych odpady z czyszczenia ulic, z terenw zielonych (ogrodw i parkw), targowisk oraz cmentarzy

Przyjta ilo mieszkacw na terenie gminy wg. danych UG Orosko z 2008 roku to 5 847 osb. Przyjto wskanik wytwarzania odpadw komunalnych na poziomie 200kg/M/rok dla mieszkacw wsi. Wytworzona i obliczona ilo odpadw komunalnych niesegregowanych pochodzcych z gospodarstw domowych i infrastruktury na terenie gminy Orosko na podstawie podanych wyej wskanikw, w 2008 roku wynosia 1 169 Mg, a w 2015 - 1 190 Mg. To wskazuje na wzrost iloci odpadw w latach 2008 2015 o 1,81%. Ponadto, przyjto do bilansu wskaniki wynoszce dla: odpadw wielkogabarytowych w jednostkach wiejskich ok. 10kg/M/rok odpadw z usug komunalnych ok. 8kg/M/rok.

Jako podstaw do dalszych prac planistycznych przyjto ilo odpadw wytworzonych na terenie gminy w 2008 roku (wg. prognozy) tj. 1 169 Mg. 3.2.2. Odpady ulegajce biodegradacji W zwizku z koniecznoci okrelenia planu dziaa zmierzajcych do redukcji iloci odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji kierowanych na skadowisko odpadw, wyodrbniono tego rodzaju odpady i przedstawiono poniej wg. wyliczenia wskanikowego.

Tabela 12. Ilo odpadw ulegajcych biodegradacji wytworzonych w roku 2008 na terenie gminy Orosko (wg. szacunku) Lp. 1. 2. 3. 4. Razem Odpady ulegajce biodegradacji Odpady kuchenne ulegajce biodegradacji Odpady zielone Papier i tektura Drewno Ilo [Mg] 164 35 228 18 445

* iloci te, nie uwzgldniaj odpadowych tekstyliw i odziey z uwagi na inne funkcjonujce na rynku, metody przerobu tych odpadw zebranych selektywnie.

Z przedstawionych danych wynika, e czna ilo odpadw ulegajcych biodegradacji wytworzona w 2008r. na terenie gminy Orosko ksztatowaa si na poziomie 445Mg, co stanowi okoo 38% wytwarzanych ogem odpadw komunalnych. Odpady ulegajce biodegradacji w wikszoci zagospodarowywane s w miejscu ich powstawania, czyli przy gospodarstwach domowych jako kompost oraz jako pasze dla zwierzt. Z kolei cz odpadw kuchennych moe trafia na skadowisko jako zmieszane odpady komunalne, co uniemoliwia okrelenie ich dokadnej iloci. Spord odpadw ulegajcych biodegradacji na terenie gminy w ramach selektywnej zbirki zbierany jest tylko papier i tektura. 3.2.3. Odpady niebezpieczne w strumieniu odpadw komunalnych W strumieniu odpadw komunalnych, wyrnia si rwnie grup odpadw niebezpiecznych S to m.in.: przeterminowane lekarstwa, termometry rtciowe, wietlwki, baterie, rozpuszczalniki, kwasy i alkalia, rodki ochrony rolin, farby itp. Przyjmuje si, e obecnie okoo 95 % odpadw niebezpiecznych wytwarzanych w gospodarstwach domowych trafia do wsplnego strumienia odpadw kierowanych do skadowania na skadowiskach komunalnych. Tabela 13. Szacunkowy udzia poszczeglnych rodzajw odpadw niebezpiecznych w odpadach Kod odpadw 20 01 33 20 01 29 20 01 17 20 01 27 20 01 14 20 01 15 20 01 21 20 01 31 20 01 26 20 01 19 20 01 35 20 01 37 20 01 23 20 01 13 Rodzaj odpadw Baterie i akumulatory oowiowe Detergenty zawierajce substancje niebezpieczne Odczynniki fotograficzne Farby, tusze, farby drukarskie, kleje, lepiszcza i ywice zawierajce substancje niebezpieczne Kwasy i alkalia Lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierajce rt Leki cytotoksyczne i cytostatyczne Oleje i tuszcze rodki ochrony rolin (np. pestycydy, herbicydy, insektycydy) Zuyte urzdzenia elektryczne i elektroniczne inne ni wymienione Drewno zawierajce substancje niebezpieczne Urzdzenia zawierajce freony Rozpuszczalniki Razem Udzia odpadw niebezpiecznych [%] 12 5 2 35 1 5 4 10 5 10 5 3 3 100

rdo: Katalog odpadw

Na terenie gminy Orosko nie jest prowadzona zbirka odpadw niebezpiecznych ze strumienia odpadw komunalnych. Wedug prognoz na tym terenie wytworzono w 2008 roku 12Mg odpadw niebezpiecznych, wrd ktrych mog znajdowa si przeterminowane leki i termometry rtciowe. Ze wzgldu na brak odbioru tego typu odpadw na terenie gminy nie jest moliwe okrelenie ich iloci. Odpady te mog trafia do strumienia odpadw komunalnych. 3.2.4. Odpady opakowaniowe

Gmina jest zobowizana do przesyania sprawozdania w zakresie: rodzaju i iloci odpadw opakowaniowych zebranych przez gmin lub podmiot dziaajcy w jej imieniu, rodzaju i iloci odpadw opakowaniowych przekazanych przez gmin do odzysku i recyklingu, wydatkw poniesionych na dziaania wymienione powyej. Analizujc miejsca wytwarzania odpadw opakowaniowych na terenie gminy, mona wyszczeglni dwa rda wywarzania odpadw opakowaniowych: gospodarstwa domowe odpady zbierane selektywnie s klasyfikowane w grupie 20 lub s zbierane w zmieszanych odpadach komunalnych; infrastruktura handlowa sklepy itp. odpady te stanowi gwnie odpady z grupy 15. Odpady opakowaniowe na terenie gminy w czci s zagospodarowane przez mieszkacw we wasnym zakresie m.in. poprzez spalanie w instalacjach grzewczych, a take trafiaj do pojemnikw na zmieszane odpady komunalne, co uniemoliwia okrelenie ich dokadnej iloci. 3.2.5. Odpady wielkogabarytowe Na terenie gminy Orosko nie jest prowadzona zbirka odpadw wielkogabarytowych. Wedug prognoz, w 2008 roku wytworzono cznie 58 Mg odpadw wielkogabarytowych. Odpady te s wywoone indywidualnie przez mieszkacw lub s odbierane z odpadami komunalnymi, std brak jest dokadnych danych, co do iloci wywiezionych odpadw w omawianym rodzaju. 3.2.6. Odpady niebezpieczne 3.2.6.1. Odpady medyczne i weterynaryjne Na terenie gminy Orosko znajduj si: Samodzielny Publiczny Zakad Opieki Zdrowotnej w Orosku. Apteka. Z informacji uzyskanych z Urzdu Gminy w Orosku odpady tego rodzaju s odbierane przez wyspecjalizowan firm na podstawie zawartych umw. Umowy takie posiada Apteka i SPZOZ w Orosku, dlatego Gmina nie posiada danych o iloci wytworzonych odpadw medycznych. Take nie jest znana ilo odpadw weterynaryjne z uwagi na ich wytwarzanie w prywatnych gabinetach. 3.2.6.2. Zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny (rwnie sprzt zawierajcy substancje zuboajce warstw ozonow) Od 2005 roku gospodark zuytymi urzdzeniami elektrycznymi i elektronicznymi (wraz z substancjami zuboajcymi warstw ozonow) reguluje ustawa z dnia 29 lipca o zuytym sprzcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.U. Nr 180, poz. 1495). Zuyte odpady powinny by przekazywane do specjalistycznych firm zajmujcych si unieszkodliwianiem tego typu odpadw, posiadajcych niezbdne wyposaenie i kwalifikacje (zgodnie z Ustaw o postpowaniu z substancjami zuboajcymi warstw ozonow (Dz.U. Nr 52, poz. 537 z 2001 r. z p. zm.). Zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny nie jest zbierany na terenie gminy, std brak jest danych dotyczcych iloci odpadw w rodzaju sprzt elektryczny i elektroniczny. Naley uzna, i dua cz odpadw tego typu trafia wraz ze strumieniem odpadw komunalnych na skadowisko. 3.2.6.3. Odpady zawierajce azbest Azbest stosowany by na skal wiatow w rnych gaziach gospodarki. Do gwnych produktw otrzymywanych na bazie azbestu zalicza si: pyty dachowe w budownictwie, rury azbestowo cementowe, ciany osonowe i osony konstrukcji stalowych, osony cian cigw wentylacyjnych, okadziny elementw grzejnych, izolacje cieplne i ognioodporne, izolacje elektryczne i akustyczne, elementy cierne do hamulcw i sprzgie, uszczelnienia i szczeliwa, wyroby tekstylne wzmacniane, impregnowane oraz nasycane, odzie ochronna do pracy z tuszczami, olejami, gorcymi pynami, stonymi alkaliami i kwasami, pyty i wykadziny dachowe, podogowe oraz sufitowe, wyroby z tworzyw sztucznych oraz wypeniacze do tworzyw sztucznych i farb. Trwao pyt azbestowo cementowych okrela si na okoo 30 lat. Odpady zawierajce azbest nie mog by poddawane procesom odzysku. Take unieszkodliwianie chemiczne lub fizyczno chemiczne, ze wzgldu na waciwoci azbestu, jest w praktyce trudne do zrealizowa-

nia. Dlatego te, praktycznie jedynym sposobem unieszkodliwiania odpadw zawierajcych azbest na dzie dzisiejszy jest skadowanie na odpowiednio przygotowanych do tego celu skadowiskach. Zgodnie z 4 rozporzdzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 2 kwietnia 2004r. w sprawie sposobw i warunkw bezpiecznego uytkowania i usuwania wyrobw zawierajcych azbest (Dz.U. Nr 71, poz. 649) waciciel, uytkownik wieczysty lub zarzdca nieruchomoci, a take obiektu, urzdzenia budowlanego, instalacji przemysowej lub innego miejsca zawierajcego azbest, przeprowadza kontrole stanu tych wyrobw w terminach wynikajcych z oceny stanu tych wyrobw. Od wynikw tej kontroli zaley procedura dalszego postpowania: pozostawienie wyrobu i zabezpieczenie go w miejscu eksploatacji, w celu wyeliminowania moliwoci lub ograniczenia emisji wkien azbestowych do powietrza usunicie wyrobw i zastpienie ich materiaami nie zawierajcymi azbestu. Na terenie gminy inwentaryzacj objto budynki na ktrych znajduje si 3 499,13Mg, co odpowiada ok. 232 967,33m2 pyt azbestowo - cementowych. Na terenie powiatu 25 firm posiada decyzje Starosty Szydowieckiego zatwierdzajce PGON, ktre mog dziaa przy usuwaniu azbestu na terenie powiatu szydowieckiego tj.: 1. Firma Montaowo-Usugowa Makowski Rafa 26-505 Orosko, ul. Brandta 48. tel. (048) 618-44-49. 2. Zakad Usugowo-Handlowy Micha Michakiewicz Sawomir 26-500 Szydowiec, ul. Wschodnia 43. tel. (048) 617-53-99. 3. 4. Chempol Sp. z o.o. Dobrw 8, 28-142 Tuczpy Przedsibiorstwo Budownictwa Ldowego MJ sp. z o. o. Reguy, ul. Graniczna 6, 05-816 Michaowice. 5. 6. GAJAWI P. P. H. U Gabriel Rogut, ul. Kopernika 56/60, 90-533 d. Przedsibiorstwo Handlowo-Usugowe JUKO Jerzy Szczukocki, ul. 1-go Maja 25, 97-300 Piotrkw Trybunalski. tel. (044)732-69-63, 64-65 7. Zakad Remontowo-Budowlany AMBROY Sp. j. Wiesawa liwiska, Kazimierz Ambroy 03-982 Warszawa, ul. Meissnera 1/3 lok.222. tel. (022) 831-07-64 8. Hydrogeotechnika Sp. z o. o., ul. ciegiennego 262 A, 25-116 Kielce. tel. (041) 348-06-60 9. RAMID-Mirosaw Dec, ul. A. Kowalskiego 1/54, 03-288 Warszawa. tel. (022) 674-48-58, 509-199-917 10. PPHU PLASTIMET-PANORAMA Sp. z o.o., 05-084 Leszno, ul. Fabryczna 9 tel. (065) 725-92-66 11. Przedsibiorstwo Produkcyjno-Handlowo - Usugowe Abba-Ekomed Sp. z o. o. ul. Moniuszki 11/13, 87-100 Toru, tel. (056)651-44-25, 654-86-70. 12. ALBEKO Sieger Sp.J, Kotowy, 87-510 Skrwilno, tel. (054) 280-02-88. 13. Transport-Metalurgia Sp. z o. o.,97-500 Radomsko,ul. Reymonta 62. tel. (044) 685-41-35, 685-42-90. 14. Firma Handlowo-Usugowa WIKI Agnieszka Majda ul. Sobieszowska 10 A, 58-560 Jelenia Gra, tel. (022)668-51-99, 509668539 15. Przedsibiorstwo Usug Wodno-Budowlanych WOD-BUD Sp. z o. o. 23-200 Kranik, ul. Pisudzkiego 14, tel. (081) 825-26-05, 825-24-76. 16. KAN-POL P. P.H. U. Iwona osiewicz,

ul. Storczykowa 30, 20-143 Lublin, tel. (081)534-31-15, 506181850. 17. Usugi Remontowo-Budowlane Jan Lorek 26-706 Tczw. tel.(048)676-82-20. 18. PWNS ALMAX Sp. z o. o. ul. Wrocawska 3, 26-600 Radom. tel.(048)362-88-42. 19. F.H.U. PROJEKT-BUD Edyta Psut, ul. Podwale 17, 00-252 Warszawa. tel. (022) 831-76-88, 502308504, (044) 725-21-74. 20. Buck Recycling Sp. z o. o. ul. Romana Maya 1, 61-371 Pozna, tel.(061)650-23-01. 21. Zakad Usug Produkcji i Handlu in. Jan Stanisaw Grliski, ul. Moniuszki 85, 06-200 Makw Mazowiecki. tel.(029)71-70-467,606640377 22. Spe-Bau Sp. z o. o. Specjalistyczne prace budowlane 53-401 Wrocaw, ul. Mielecka 21/1 tel. (071) 361 46 12. 23. Przedsibiorstwo Projektowo-Wdroeniowe AWAT Sp. z o. o. ul. Kaliskiego 9, 01-476 Warszawa, tel. (022) 683-91-78, 683-92-48. 24. Przedsibiorstwo Produkcyjno - Handlowo-Usugowe EKO-MIX ul. Grabiszyska 163, 50-950 Wrocaw, tel.(071) 332 41 61, 361-30-43 wew.231 25. POLONICA Sp. z o. o. ul. 1 Maja 191, 25-655 Kielce. tel.(041) 345-56-40. Gmina posiada opracowany Programu usuwania azbestu i wyrobw zawierajcych azbest. 3.2.6.4. Wyeksploatowane pojazdy i opony Wycofane z eksploatacji pojazdy zgodnie z rozporzdzeniem Ministra rodowiska z dnia 27 wrzenia 2001r. w sprawie katalogu odpadw (Dz.U. Nr 112, poz. 1206) klasyfikowane s jako grupa 16 01 04* (zuyte lub nie nadajce si do uytkowania pojazdy) oraz 16 01 06 (zuyte lub nie nadajce si do uytkowania pojazdy nie zawierajce cieczy i innych niebezpiecznych elementw). Na terenie gminy Orosko zgodnie z informacj Starostwa Powiatowego w Szydowcu na dzie 11.02.2009 roku byo zarejestrowanych 3 293 szt. samochodw. Szacuje si, e rocznie powstaje 57 szt. wrakw pojazdw. Przyjmujc redni mas samochodu 940kg, uzyskuje si roczn mas zomu samochodowego na poziomie okoo 57 Mg. Przy zaoeniu wymiany opon rednio co 4 - 5 lat szacuje si, e rocznie na terenie gminy wystpuje konieczno unieszkodliwienia okoo 3 161 szt. opon rnych rozmiarw. Gmina nie posiada szczegowych danych dotyczcych iloci wrakw samochodowych i zuytych opon. Ilo wrakw samochodowych bdzie rosa w zwizku z du liczb starych samochodw sprowadzanych do Polski z Europy Zachodniej. Zuyte lub nie nadajce si do uytkowania pojazdy powinny by przekazywane przez ostatniego waciciela do firm posiadajcych uprawnienia do wydawania zawiadcze o przyjciu samochodu do kasacji. W rejonie powiatu funkcjonuj nastpujce firmy, ktre posiadaj uprawnienia Wojewody Mazowieckiego do wydawania zawiadcze niezbdnych do wyrejestrowania samochodu: Stacja Demontau Samochodw. Sprzeda uywanych czci samochodw krajowych i zachodnich. Waldemar Wojtowicz ul. Kolejowa 36 26 500 Szydowiec Kazimierz Neska AUTO MAX NESKA, ul. Wolanowska 140, 26-600 Radom Grayna Gniadek Przedsibiorstwo Handlowo-Usugowe AUTO-SKODA, ul. Warszawska 17/21, 26-605 Radom Nikodem ya KAJTEK Sprzeda Hurtowa Odpadw i Zomu, Rajec Poduchowny 41 c 26-613, Radom "MARPUT" Sp. z. o.o. Stacja Demontau Pojazdw, ul. Lesiowska 1 26-600 Radom AUTO - CZCI PAWEX, Stacja Demontau Pojazdw ul. Radomska 48 B,26-505 Orosko Poczwszy od 2005 roku gospodark tymi grupami odpadw reguluje ustawa z dnia 20 stycznia 2005r. o recyklingu pojazdw wycofanych z eksploatacji (Dz.U. Nr 25, poz. 202 z p. zm.) wraz z aktami wykonaw-

czymi do niej. Zostay wprowadzone minimalne poziomy odzysku i recyklingu. Naley uzna, e przepisy te wpyn na zwikszenie stopnia kontroli w odniesieniu do postpowania z opisywanymi odpadami oraz ogranicz istnienie w tym zakresie szarej strefy. 3.2.6.5. Baterie i akumulatory Obecnie na terenie gminy nie ma zorganizowanego systemu zbirki baterii i akumulatorw. Cz odpadw tego typu jest oddawana w punktach sprzeday (oddanie starego akumulatora przy zakupie nowego) poza terenem gminy, dlatego brak jest danych dotyczcych iloci wytwarzanych odpadw tego typu. Na terenie gminy nie jest prowadzona zbirka baterii i akumulatorw. 3.2.6.6. Oleje odpadowe Oleje odpadowe powstaj w wyniku eksploatacji olejw smarowych, ktre trac swoje waciwoci, ulegaj zanieczyszczeniu i nie nadaj si ju do zastosowania, do ktrego byy pierwotnie przeznaczone. Przy zaoeniu, e jeden samochd zuywa rocznie okoo 5 - 7 litrw oleju, przy wykazanej liczbie pojazdw zarejestrowanych na terenie gminy szacuje si e rocznie powstaje okoo 19 758 litrw zuytego oleju. Na terenie gminy s podmioty zajmujce si obsug pojazdw i dystrybucj paliw pynnych, co stwarza moliwo wymieniany oleju na terenie gminy. 3.2.6.7. Przeterminowane pestycydy Przez odpady pestycydowe rozumie si przeterminowane, zanieczyszczone i niezdatne do uycia rodki ochrony rolin i preparaty owadobjcze stosowane m.in. w gospodarstwach domowych oraz opakowania po nich. Naley tu wyrni m.in. nastpujce odpady: Grupa 15 odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania, materiay filtracyjne i ubrania ochronne nieujte w innych grupach: 15 01 10* - opakowania zawierajce pozostaoci substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone (np. rodki ochrony rolin I i II klasy toksycznoci bardzo toksyczne i toksyczne);

Grupa 20 odpady komunalne cznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie: 20 01 19* - rodki ochrony rolin I i II klasy toksycznoci (bardzo toksyczne i toksyczne); 20 01 37* - drewno zawierajce substancje niebezpieczne; 20 01 80 rodki ochrony rolin inne ni wymienione w 20 01 19.

Odpady te pochodz z biecej produkcji, dystrybucji i stosowania oraz z przeterminowanych starych preparatw, wycofanych z obrotu i zdeponowanych w magazynach lub mogilnikach. Na terenie gminy jest brak jest skadowiska odpadw niebezpiecznych, oraz odbioru tych odpadw. Opakowania po rodkach ochrony rolin trafiaj na terenie gminy do strumienia odpadw komunalnych. W zwizku z zapisami ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, producenci i importerzy s zobowizani do odebrania tych opakowa. Ze wzgldu na brak zbirki opakowa po rodkach ochrony rolin na terenie gminy brak jest danych o ich iloci. W ostatnich latach zakupy rodkw ochrony rolin limituj znaczne ceny jednostkowe pestycydw, a nadto ograniczeniu iloci sprzedawanych rodkw sprzyjaj mae opakowania, w ktrych s one sprzedawane. Na terenie gminy w miejscowoci Orosko, w odlegoci 100m na pnoc od drogi Orosko -Dbrwka Zabotnia zlokalizowany jest mogilnik. Jego wacicielem jest Rejonowa Spdzielnia Samopomoc Chopska w Szydowcu ul. Sowiskiego 6 - w upadoci. Mogilnik zaoono w 1972 roku. ciany zbiornika wymurowane s z pustakw elbetonowych gruboci 20cm na zapraw cementowo - wapienn, stropy z pyty elbetowej z betonu wirowego o gruboci 15cm. Izolacja zostaa wykonana lepikiem asfaltowym dwa razy na gorco. Zbiornik posiada trzy wazy i kominek wentylacyjny. Charakterystyka techniczna: gboko posadowienia 2,7m; objto zbiornika 44,064m3. Powierzchnia terenu mogilnika wynosi 38,85m 2 i jest ogrodzona siatk na supach betonowych. W mogilniku skadowane byy rodki ochrony rolin okoo 15Mg. Zapenienie zbiornika wynosi okoo 40%. Najblisza studnia gbinowa zlokalizowana jest ponad 1,5km od mogilnika, a rzeka Oronka przepywa w odlegoci 175m [POS i PPGO 2003, WPGO 2007]. 3.2.6.8. Odpady zawierajce PCB Jednym z gwnych problemw jest unieszkodliwianie odpadw niebezpiecznych zawierajcych PCB. Obecnie w kraju nie ma instalacji mogcej bezpiecznie niszczy kondensatory zawierajce PCB. Kondensatory zawierajce PCB unieszkodliwiane s jedynie w instalacjach zagranicznych. Termiczne unieszkodliwianie pynw zawierajcych PCB, pochodzcych z transformatorw i innych urzdze elektroenergetycznych oraz ich dekontaminacja realizowana jest w dwch krajowych instalacjach zlokalizowanych w Zakadach

Chemicznych ROKITA S.A. w Brzegu Dolnym oraz Zakadach Azotowych ANWIL S.A we Wocawku. Dekontaminacja urzdze zawierajcych PCB realizowana jest przez Przedsibiorstwo Usug Specjalistycznych i Projektowych CHEMEKO Sp. z o.o. we Wocawku. Wszystkie urzdzenia zawierajce PCB, ktre zostan zidentyfikowane podczas przeprowadzonej inwentaryzacji i kontroli powinny by przekazane do tych podmiotw gospodarczych. Gmina nie posiada danych dotyczcych iloci odpadw zawierajcych PCB. 3.2.7. Odpady pozostae 3.2.7.1. Odpady z budowy, remontw i demontau obiektw budowlanych Odpady budowlane i remontowe wytwarzane m.in. w gospodarstwach domowych, jako odpady z remontw mieszka, prowadzonych na ma skal, s wwczas ujte w zmieszanych odpadach komunalnych, oznaczonych kodem 20 03 01. Katalog nie wyodrbnia tego odpadu w grupie odpadw komunalnych, podgrupie odpadw gromadzonych selektywnie, ani wrd innych odpadw komunalnych. Gmina nie posiada danych dotyczcych iloci wytwarzanych odpadw budowlanych, gdy najczciej zagospodarowywane s one przez samych wytwrcw na inne cele budowlane. 3.2.7.2. Osady ciekowe Osady ciekowe powstajce w komunalnych oczyszczalniach ciekw klasyfikowane s w strumieniu odpadw z grupy 19. Do odpadw powstajcych w komunalnych oczyszczalniach ciekw mona zaliczy: skratki (kod 19 08 01) odpady z piaskownikw (kod 19 08 02) odpady z procesw stabilizacji i odwadniania osadw w tym ustabilizowane komunalne osady ciekowe (kod 19 08 05). Na oczyszczalni ciekw komunalnych w miejscowoci aziska trafiaj cieki z terenu gminy, ktre s odprowadzane poprzez kanalizacj sanitarn, a nadto s dowoone. Na podstawie informacji Urzdu Gminy w Orosku ustalono, e w 2008 roku wytworzono najmniejsz ilo 37,40Mg osadw ciekowych, natomiast najwysz 68,60 Mg w 2006 roku. Odpady te s deponowane na skadowisku odpadw w Guzowie. 3.2.8. Odpady specyficzne Do tych odpadw zaliczane s pade zwierzta. Z terenu gminy zbirk, transportem i unieszkodliwianiem tych zwierzt zajmuje si Przedsibiorstwo Wielobranowe AMBA Sp. z o.o. ul. R. Siemitkowskiego 27, 06540 Radzanw, z ktr Gmina posiada zawart umow. 3.3. Rodzaje i ilo odpadw poddanych poszczeglnym procesom odzysku i unieszkodliwiania Przez odzysk rozumiane s wszelkie zadania, polegajce na wykorzystaniu odpadw w caoci lub w czci, lub prowadzce do odzyskania z odpadw substancji, materiaw lub energii i ich wykorzystanie w stosowny sposb. Natomiast za unieszkodliwianie uznawany jest proces poddawania odpadw okrelonym procesom przeksztace biologicznych, fizycznych i chemicznych. 3.3.1. Odzysk odpadw komunalnych Na terenie gminy Orosko nie jest prowadzona segregacja surowcw wtrnych u rda. Odpady tego typy trafiaj w strumieniu zmieszanych odpadw komunalnych na skadowisko odpadw. 3.3.2. Odzysk odpadw innych ni komunalne i niebezpieczne Na terenie skadowiska odpadw w Guzowie nie jest prowadzony odzysk odpadw innych ni komunalne i niebezpieczne. 3.3.3. Unieszkodliwianie odpadw komunalnych Jedyn metod unieszkodliwiania odpadw komunalnych wytwarzanych na terenie gminy Orosko w latach 2005 - 2008 byo skadowanie (D5). W 2008 roku do unieszkodliwiania poprzez skadowanie przekazano najwiksz ilo odpadw 2 974,20 Mg. Z kolei w roku 2005 przekazano do unieszkodliwiania najmniejsz ilo odpadw 1 975,88 Mg. Niniejsze wskazuje na tendencj wzrostow iloci zbieranych odpadw tj. w stosunku do roku 2005 o 100 %. Tabela 14. Ilo i rodzaje odpadw komunalnych przekazanych do unieszkodliwiania na skadowisko odpadw innych ni niebezpieczne i obojtne w Guzowie w latach 2005 2008

Kod odpadu

Rodzaj odpadu 2005 2006 Ilo [Mg] 1 975,88 2 332,80

Lata 2007 2 234,20 2008 2 974,20

20 03 01

Niesegregowane odpady komunalne

rdo: UG Orosko

3.3.4. Unieszkodliwianie odpadw innych ni komunalne i niebezpieczne Tabela 15. Ilo i rodzaje odpadw innych ni komunalne i niebezpieczne przekazane do unieszkodliwiania na skadowisko odpadw innych ni niebezpieczne i obojtne w Guzowie w latach 2005 2008 Kod odpadu Rodzaj odpadu 2005 19 08 05 Osady ciekowe Lata 2006 2007 Ilo [Mg] 68,60 41,70 2008 37,40

rdo: UG Orosko

W latach 2005 2008 osady ciekowe z lokalnej oczyszczalni ciekw w aziskach byy unieszkodliwiane poprzez skadowanie (D5). Ilo deponowanych odpadw o wymienionym rodzaju waha si od 37,40 w 2008 roku do 68,60 Mg w 2006 roku, co wskazuje na tendencj spadkow. Na terenie gminy odnotowywano kilkakrotnie fakt powstawania tzw. dzikich wysypisk. Powodem ich powstawania jest na og niewaciwa postawa mieszkacw. 3.4. Istniejce systemy zbierania odpadw 3.4.1. Zbirka odpadw komunalnych Zgodnie z ustaw o odpadach, pod pojciem zbierania odpadw rozumie si kade dziaanie, a w szczeglnoci umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadw, ktre ma na celu przygotowanie ich do transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwienia. Znowelizowana ustawa z dnia 13 wrzenia 1996 roku o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach (Dz.U. Nr 132, poz. 622 z p. zm.) okrela dla odpadw komunalnych pojcie odbierania odpadw od wacicieli nieruchomoci. Jest to usuwanie odpadw z pojemnikw do pojazdu w celu transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwienia. Zasady zbirki i wywozu odpadw komunalnych regulowane s uchwa Rady Gminy Orosko w sprawie uchwalenia regulaminu utrzymania czystoci i porzdku na terenie gminy Orosko nr XXXIV/176/06 z dnia 1 marca 2006r. Podkreli naley, e deklarowane objcie mieszkacw zorganizowan zbirk odpadw oznacza, e maj oni zapewniony dostp do systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. Gmina posiada indywidualne umowy z mieszkacami na odbir odpadw komunalnych, a koszty zbirki, transportu, odzysku i unieszkodliwiania pokrywaj mieszkacy. Podkreli naley, e deklarowane objcie mieszkacw zorganizowan zbirk odpadw oznacza, e maj oni zapewniony dostp do systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. Jednak nie wszyscy mieszkacy z tej moliwoci chc skorzysta. Wg. informacji UG Orosko na koniec 2008 roku umowy zawarte z Gmin na odbir odpadw komunalnych posiadao 300 gospodarstw domowych. Tabela 16. Iloci odpadw komunalnych zebranych na terenie gminy Orosko w latach 2005 2008 Orosko Razem
rdo: UG Orosko

2005 1 559,38

2006 Ilo [Mg] 1 653,48

2007 1 825,20

2008 1374,40

Na terenie gminy Orosko najwiksz ilo odpadw komunalnych odebrano w 2007 roku 1 825,20Mg, natomiast najmniej w 2005 roku - 1 374,40Mg. rednia ilo odpadw zebranych na tym terenie wyniosa 1 603Mg/rok. Na terenie gminy Orosko mona wyrni jeden system zbierania odpadw komunalnych tj. zbirka odpadw niesegregowanych.

System ten obsugiwany jest od II poowy 2007 roku przez Urzd Gminy w Orosku. Niesegregowane odpady komunalne na terenie gminy Orosko w gospodarstwach domowych s gromadzone w workach z tworzywa sztucznego w kolorze czarnym o poj. 110 l, oraz w kontenerach o pojemnoci 1,1m3. W przypadku tych ostatnich s one take rozstawione w pobliu obiektw infrastruktury (cmentarzy) i stanowi wasno Urzdu Gminy. Zbierane niesegregowane odpady komunalne s unieszkodliwiane na skadowisku odpadw innych ni niebezpieczne i obojtne w miejscowoci Guzw. W latach 2004 2007 zbirka i transport odpadw komunalnych na terenie gminy Orosko bya realizowana przez Zakad Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Orosku ul. Wesoa 8, 26 506 Orosko. Usuga zbirki odpadw jest wiadczona w oparciu o umow zawart pomidzy Urzdem Gminy, a wacicielami nieruchomoci, ktra precyzuje zarwno sposb wiadczonej usugi (czstotliwo, rodzaj urzdze do gromadzenia odpadw), koszt usugi jak i warunki patnoci. Na podstawie danych Urzdu Gminy naley uzna, e cz powstajcych odpadw nie jest objta zorganizowan zbirk, co powoduje pozbywanie si odpadw w sposb niekontrolowany w miejscach do tego nie przeznaczonych (dzikie skadowiska, spalanie poza instalacjami). Worki z niesegregowanymi odpadami komunalnymi oraz kontenery s odbierane i oprniane jeden raz na dwa tygodnie. Tabela 17. Sposoby zbierania odpadw na terenie gminy Orosko Gmina Pojemnik indywidualny Orosko rdo UG Orosko

Worki z posesji 120dm3

Sposoby zbierania odpadw Kontenery zbiorcze np. KP7 Inne np. pojemniki (budynki wielorodzinne w wyznaczonych miejscach uytecznoci publicznej) wikszych skupisk i infrastruktury Pojemniki o poj. 1,1m3

3.4.2. Selektywna zbirka odpadw komunalnych Na terenie gminy Orosko nie jest prowadzona selektywna zbirka odpadw. 3.5. Rodzaj rozmieszczenia oraz moc przerobowa instalacji odzysku i unieszkodliwiania odpadw Na terenie gminy Orosko brak jest instalacji do odzysku odpadw, natomiast w miejscowoci Guzw jest czynna instalacja do unieszkodliwiania odpadw poprzez skadowanie. 3.5.1. Regionalne skadowisko odpadw komunalnych w Guzowie Stan formalno-prawny waciciel Gmina Orosko zarzdzajcy Gmina Orosko lokalizacja Guzw stan formalno - prawny uregulowany

Parametry Skadowiska rok oddania do eksploatacji 1993, przewidywany termin zamknicia 2015r., powierzchnia cakowita 2,04ha, 1 - kwatery 1,30ha projektowana pojemno 51350m3, ilo odpadw 42 000Mg rednia ilo deponowanych odpadw ok. 1 596,60Mg/rok zapenienie skadowiska po zagszczeniu ok. 31 932m3 ilo zdeponowanych odpadw ok. 23 949Mg ok. 57%** pozostaa do zdeponowania ilo odpadw 18 051Mg, umoliwi skadowanie odpadw przez okres ok.6 lat

* zapenienie skadowiska wg. kubatury (wg. danych szacunkowych UG Orosko ) ** zapenienie skadowiska wg. tonau ( wg. danych szacunkowych UG Orosko )

Elementy zabezpieczenia rodowiska

uszczelnienie drena odciekw z bezodpywow studzienk zbiorcz obwaowanie kwatery ziele ochronna monitoring rodowiska piezometry

Zagospodarowanie terenu brodzik dezynfekcyjny piezometry ogrodzenie z siatki budynek (nie uytkowany) brama wjazdowa z furtk przycze wodocigowego brak przycza elektrycznego waga samochodowa w budowie brak roww opaskowych

Eksploatacja skadowiska plantowanie i zagszczanie odpadw spychark, umoliwiajc zagszczenie odpadw 2,5 - 3 - krotnie pozytywna ocena z przegldu ekologicznego na skadowisku deponowane s odpady z terenu gminy Chlewiska, Chotcza, Mirw i Orosko i Wolanw koszty eksploatacji skadowiska monitoring rodowiska amortyzacja rodowiska koszty stale Razem : 12 419,60z 16 014,25z 252 749,00z 76 437,11z 107 398,45z

3.6. Wykaz podmiotw prowadzcych dziaalno w zakresie odbierania, zbierania, i transportu odpadw Sita Radom Sp. z o.o. Radom odpady komunalne ulegajce biodegradacji ul. Witosa 76, 26-600 Radom odpady niebezpieczne z grupy odpadw komunalnych odpady wielkogabarytowe odpady z remontw zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny zmieszane odpady komunalne UE Eko - Jas w Garnie odpady komunalne ulegajce biodegradacji ul. Kasztanowa 21, odpady niebezpieczne z grupy odpadw komu26-625 Wolanw nalnych odpady wielkogabarytowe odpady z remontw zmieszane odpady komunalne PWNS Almax Sp. z o.o. odpady komunalne ulegajce biodegradacji ul. Wrocawska 3, odpady niebezpieczne z grupy odpadw komuodbieranie staych odpadw komunalnych

26 - 600 Radom

nalnych odpady wielkogabarytowe odpady z remontw zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny zmieszane odpady komunalne Marko M. Pogorzelski, odpady komunalne ulegajce biodegradacji Szydowiec Barak 21, odpady niebezpieczne z grupy odpadw komu26-500 Szydowiec nalnych ulegajce biodegradacji odpady wielkogabarytowe odpady z remontw zmieszane odpady komunalne Przedsibiorstwo Usug odpady komunalne ulegajce biodegradacji Komunalnych ATK odpady niebezpieczne z grupy odpadw komuKucharczyk ul. Kalinowa 6, nalnych 26 600 Radom odpady wielkogabarytowe odpady z remontw zmieszane odpady komunalne INTERBUD Sp. z o.o. P.P.H.U odpady komunalne ulegajce biodegradacji ul. Limanowskiego 154, odpady niebezpieczne z grupy odpadw komu26 - 600 Radom nalnych odpady wielkogabarytowe odpady z remontw zmieszane odpady komunalne Odpady na terenie gminy Orosko s odbierane i transportowane przez Urzd Gminy 3.7. Identyfikacja problemw w zakresie gospodarki odpadami Podsumowujc stan aktualnej gospodarki odpadami na terenie gminy Orosko, mona zidentyfikowa nastpujce problemy: brak selektywnej zbirki surowcw wtrnych (odpadw opakowaniowych) oraz odpadw wielkogabarytowych, zuytego sprztu elektronicznego i elektrycznego, poremontowych i odpadw niebezpiecznych, nie osignicie wymaganych poziomw odzysku i recyklingu odpadw z odpadw komunalnych, brak penego wykorzystania instrumentw prawnych bdcych w gestii administracji samorzdu gminnego, w tym indywidualnego rozliczania zbirki odpadw, ponoszenie wysokich opat za korzystanie ze rodowiska ze wzgldu na brak selektywnej zbirki niedostateczna wiadomo ekologiczna mieszkacw, szczeglnie w zakresie gromadzenia odpadw zmieszanych i selektywnie zbieranych, stay problem zgaszany przez Gmin o powstawaniu dzikich wysypisk, ktry wynika z niskiej wiadomoci mieszkacw, brak likwidacji mogilnika w miejscowoci Orosko, niedoposaenie skadowiska w Guzowie, niska liczba zawartych umw na odbir odpadw komunalnych z gospodarstw domowych. 4. PROGNOZOWANE ZMIANY W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI, W TYM RWNIE WYNIKAJCE ZE ZMIAN DEMOGRAFICZNYCH I GOSPODARCZYCH 4.1. Prognoza oglna Ilo, jako i rodzaje odpadw wytwarzanych na terenie gminy Orosko wpywa bdzie wielu czynnikw. Do nich w szczeglnoci naley zaliczy czynniki demograficzne i ekonomiczne. Liczba mieszkacw gminy Orosko wg. danych UG z 2008 roku, ksztatuje si na poziomie 5 847 osb. W perspektywie kilku kilkunastu lat liczba ta uzaleniona bdzie od przyrostu naturalnego i skali migracji.

Szacuje si, e liczba ludnoci gminy w 2016 roku wzronie w stosunku do 2008, o ok. 119 osb, co oznacza czn liczb 5 966 osb. Na podstawie powyszego naley stwierdzi, e w latach 2008 - 2016 wystpi wzrost liczby mieszkacw na terenie gminy Orosko o ok. 2%. Tabela 18. Dane dotyczce demografii na terenie gminy Orosko w latach 2008 - 2016 Lata Liczba mieszkacw 2008 5847 2011 5891 2012 5 906 2015 5 951 2016 5 966

rdo: na podstawie danych UG Orosko

Zmiany w iloci i jakoci odpadw wytwarzanych w gminie w perspektywie czasowej do 2016 roku zalee bd od rozwoju gospodarczego. Wyszy poziom ewentualnych dochodw bdzie wpywa na wzrost iloci wytwarzanych odpadw. Tabela 19. Prognoza liczby mieszka i powierzchni uytkowej mieszka w gminie Orosko w roku 2012 i 2016 2012 Liczba mieszka 1 528 Powierzchnia [m2] 123 667 Liczba mieszka 1 562 2016 Powierzchnia [m2]] 127997

rdo: na podstawie. danych UG Orosko

Wzrost liczby mieszka na terenie gminy szacowany jest przy zaoeniu utrzymania dotychczasowego tempa przyrostu. Zakada si, e przez najblisze kilka lat coraz czciej bdzie obserwowa si postawy proekologiczne, skutkujce np.: dalszym wzrostem poziomu selektywnej zbirki odpadw. Uwidoczni si to rwnie m.in. wikszym spadkiem iloci tworzyw sztucznych na korzy iloci szka i wyrobw z drewna czy innych materiaw, przede wszystkim materiaw podatnych na recyrkulacj (szko), czy atwo degradowalnych jak papier czy drewno. Rozszerzenie kontroli w zakresie gospodarki odpadami oraz doskonalenia metod inspekcji przez upowanione organy i instytucje spowoduje zwikszenie wykrywania odpadw nie wykazywanych obecnie w statystyce. Do czynnikw ograniczajcych wzrost iloci odpadw na terenie gminy naley zaliczy: udzia zabudowy niskiej jednorodzinnej, przepisy prawne nakadajce kosztowne obowizki na zbierajcych odpady i ich egzekucj, cigy wzrost wiadomoci ekologicznej, wzrastajcy koszt unieszkodliwiania odpadw (podwyszanie opaty rodowiskowej za skadowanie odpadw). Wszystkie wyej wymienione czynniki s ze sob cile powizane. W celu obnienia kosztw usunicia odpadw mieszkacy chtniej wcz si do systemu selektywnej zbirki oraz zagospodarowywania odpadw organicznych. W zakresie transportu ewentualne zmiany dotyczy bd przede wszystkim: jakoci sprztu technicznego, ktra ulega cigym zmianom w kierunku obnienia jednostkowych kosztw eksploatacji oraz uciliwoci dla mieszkacw i rodowiska (obnienia haasu i emisji spalin), optymalizacji transportu w kierunku zmniejszenia uciliwoci dla ruchu drogowego i mieszkacw oraz poprawienia wskanikw ekonomicznych. W zakresie technologii odzysku oczekiwany jest rozwj technologii zwizanych z: recyklingiem organicznym odpadw ulegajcych biodegradacji, recyklingiem surowcw wtrnych. W zakresie technologii unieszkodliwienia odpadw: stopniowe eliminowanie z systemw gospodarki odpadami skadowania odpadw nieprzetworzonych.

4.2. Prognoza iloci wytwarzanych odpadw komunalnych Ilo i skad morfologiczny odpadw komunalnych bdzie si zmienia w miar rozwoju gospodarczego i wzrostu zamonoci spoeczestwa. Podczas prac nad planem przyjto 8 letni okres planowania z podziaem na dwie perspektywy czasowe krtkoterminow (do 2012 roku) i dugoterminow (do 2016 roku). Std prognozy zostay opracowane dla dwch horyzontw czasowych 2012 i 2016 roku. Za KPGO 2010 przyjto nastpujce zaoenia: nie bd nastpoway istotne zmiany skadu morfologicznego wytwarzanych odpadw komunalnych, nastpi wzrost poziomu selektywnego zbierania odpadw o 10 % w 2012 r. i 20 % w 2016 r., co spowoduje zmiany iloci i skadu odpadw niesegregowanych; zmniejszy si w nich gwnie zawarto papieru, tworzyw, szka i metali. Tabela 20. Prognoza iloci wytworzonych odpadw komunalnych na terenie gminy Orosko w roku 2012 i 2016 Kod odpadu 20 01 20 02 20 03 01 20 02 03 20 03 07 Razem Rodzaj odpadw Odpady komunalne segregowane i zbierane selektywnie Odpady z ogrodw i parkw Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne Odpady z czyszczenia ulic i placw Odpady wielkogabarytowe Ilo odpadw [Mg] 2012 2016 532 581 35 36 1181 1193 59 60 47 48 1 572 1 630

Zgodnie z dokonan prognoz najwikszy udzia 74% wrd wytworzonych odpadw komunalnych bdzie przypada na niesegregowane odpady komunalne, a najniszy 2% na odpady z ogrodw i parkw. czna zakadana ilo wytworzonych odpadw komunalnych w roku 2016 w stosunku do roku 2012 roku bdzie wysza o 58Mg. Podstawowym warunkiem racjonalnej gospodarki odpadami jest selektywna zbirka. Pozwala ona na: pozyskiwanie surowcw wtrnych bez nadmiernego obciania linii w sortowniach, zmniejszenie strumienia odpadw trafiajcych na skadowiska (wyduenie czasu ich eksploatacji), umoliwia tworzenie stabilnego rynku surowcw wtrnych i przemysu przetwarzajcego te surowce. Schemat racjonalnego gospodarowania odpadami:

Minimalizacja

Recykling

Unieszkodliwianie

Skadowanie

Minimalizacja iloci odpadw osigana przez wstpn segregacj Recykling wykorzystanie odzyskanych surowcw wtrnych w gospodarce Unieszkodliwianie pozbawienie pozostaych odpadw waciwoci szkodliwych dla rodowiska Skadowanie docelowe skadowanie odpadw obojtnych dla rodowiska 4.3. Prognoza iloci wytwarzanych odpadw ulegajcych biodegradacji Prognoza wytwarzania odpadw na terenie gminy Orosko ulegajcych biodegradacji w latach 2012 i 2016 zawiera tabela 21. Tabela 21. Prognoza iloci wytworzonych na terenie gminy Orosko odpadw ulegajcych biodegradacji w roku 2012 i 2016 Rodzaj odpadu Ilo odpadw [Mg] 2012 2016

Odpady kuchenne ulegajce biodegradacji Odpady zielone Papier i tektura Drewno Razem

166 35 230 18 449

169 36 235 19 459

Na podstawie wykazanych danych naley uzna, i najwikszy udzia 51% wrd odpadw ulegajcych biodegradacji bdzie przypada na papier i tektur, natomiast najniszy 4% na drewno. czna zakadana ilo wytworzonych odpadw ulegajcych biodegradacji w roku 2012 w stosunku do roku 2016 wykae wzrost o 10Mg. 4.4. Prognoza iloci wytwarzanych odpadw niebezpiecznych ze strumienia odpadw komunalnych Prognozowana ilo odpadw niebezpiecznych ze strumienia odpadw komunalnych wytwarzanych w roku 2012 i 2016 na terenie gminy Orosko wynosi bdzie: 2012 rok 12Mg, 2016 rok 12Mg.

4.5. Prognoza iloci wytwarzanych odpadw opakowaniowych Z uwagi na postp technologiczny, jaki dokona si w zakresie wytwarzania materiaw opakowaniowych i opakowa, polegajcy na znacznym obnieniu ich masy, a take ze wzgldu na konieczno przeprowadzania przez przedsibiorcw redukcji masy opakowa w systemach pakowania towarw (redukcja u rda zgodnie z norm PN-EN 13428:2005 (U) Opakowania - Wymagania dotyczce wytwarzania i skadu - Zapobieganie poprzez redukcj u rda) w latach 2009 - 2016 przewiduje si wzrost masy odpadw opakowaniowych. Oszacowana masa wszystkich rodzajw opakowa (rwnie tych nieobjtych obecnie obowizkiem odzysku i recyklingu) oraz elementw opakowa (np. zamknicia, etykiety papierowe i z tworzyw sztucznych itd.) wynosi: 2012 r. 532 Mg/rok, wzrost o 10% 2016 r. 581 Mg/rok. wzrost o 20% 4.6. Prognoza iloci wytwarzanych odpadw wielkogabarytowych Prognoza iloci wytwarzanych odpadw wielkogabarytowych w roku 2012 i 2016 wynosi bdzie: 2012 rok 59Mg, 2016 rok 59Mg. 4.7. Prognoza iloci wytwarzanych komunalnych osadw ciekowych Na ilo osadw wytwarzanych maj wpyw dwa zasadnicze czynniki: zmiany demograficzne oraz realizacja inwestycji z zakresu budowy i rozbudowy sieci kanalizacyjnych oraz oczyszczania ciekw. Przewiduje si stay wzrost liczby oczyszczalni przydomowych. Zakada si, e do 2015r. wszystkie aglomeracje o RLM wynoszcej 2000 bd wyposaone w systemy kanalizacji zbiorczej, co w przypadku gminy Orosko wie si z budow systemu zbiorczego oczyszczania ciekw wraz z wyposaeniem gospodarstw domowych w zabudowie rozproszonej w przydomowe oczyszczalnie ciekw. Stan sanitarny osadw pochodzcych z oczyszczalni ciekw zaley od stanu zdrowotnego mieszkacw wytwarzajcych cieki. Polepszanie si warunkw ycia mieszkacw oraz stan opieki zdrowotnej powinien zmniejszy stopnie skaenia osadw ciekowych organizmami chorobotwrczymi. Zgodnie z WPGO [2007] naley dy do: cakowitego ograniczenia skadowania osadw ciekowych do roku 2015.

Opierajc si o powysze zaoenia i prognozy demograficzne, szacuje si, e iloci osadw ciekowych, ktre zostan wytworzone na terenie gminy Orosko na przestrzeni do roku 2016 bd nastpujce: 2012 r. 41 Mg s.m. /rok 2016 r. 82 Mg s.m. /rok.

5. CELE W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI Z PODANIEM TERMINW ICH OSIGANIA 5.1. Odpady komunalne Wytyczajc cele w gospodarce odpadami kierowano si strategi wyznaczon w Polityce Ekologicznej Pastwa (PEP), a take wytycznymi zawartymi w Krajowym Planie Gospodarki odpadami 2010, Zaktualizowanym Wojewdzkim Planie Gospodarki Odpadami dla Mazowsza na lata 2007 2015 oraz Planie Gospodarki Odpadami dla Powiatu Szydowieckiego. Przy okrelaniu celw uwzgldniono przede wszystkim lokaln specyfik i ocen moliwoci zrealizowania danego celu. Cele krtkookresowe 2009 - 2012 Rozwj dziaa dla zwikszenia wiadomoci ekologicznej mieszkacw gminy Orosko w zakresie prawidowego funkcjonowania gospodarki odpadami komunalnymi. Niezwoczne objcie wszystkich mieszkacw gminy zorganizowanym zbieraniem zmieszanych odpadw w najkrtszym moliwie terminie. Rozwj systemu selektywnego zbierania odpadw dla objcia wszystkich mieszkacw gminy w najkrtszym moliwie terminie zbirk tj. do koca 2009 roku. Zwikszanie iloci zbieranych odpadw pochodzcych z selektywnej zbirki: papieru i tektury wzrost poziomu selektywnej zbirki do 11% w 2011 roku tworzyw sztucznych wzrost poziomu selektywnej zbirki do 32% w 2011 roku metali wzrost poziomu selektywnej zbirki do 11% w 2011 roku szka na poziomie 9% selektywnej zbirki w 2011 roku odpadw niebezpiecznych w strumieniu odpadw komunalnych (w tym: zuytych baterii i akumulatorw przeterminowanych lekw, chemikaliw, zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego itp.), odpadw wielkogabarytowych, odpadw budowlano remontowych. Doskonalenie systemu selektywnej zbirki, celem osignicia w 2011 roku (wg. WPGO) odpowiednich poziomw odzysku i recyklingu dla osignicia do 2011 roku odpowiednich dla osignicia odpowiednich limitw odzysku: odpadw wielkogabarytowych na poziomie 45 % iloci wytworzonej, odpadw budowlanych 54% iloci wytworzonej odpadw niebezpiecznych na poziomie 20% iloci wytworzonej, poddania odpadw opakowaniowych odzyskowi - 60% iloci wytworzonej, recyklingowi 55 80% iloci wytworzonej, Wspieranie dziaa na rzecz eliminacji praktyk nielegalnego skadowania odpadw do 2011 roku Skierowanie w roku 2011 na skadowisko odpadw innych ni niebezpieczne i obojtne nie wicej ni 63% (wagowo) cakowitej iloci odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji (w stosunku do roku 1995). Likwidacja mogilnika w terminie do 2010 roku Cele dugookresowe 2013 - 2016 Kontynuacja dziaa na rzecz poprawy wiadomoci ekologicznej mieszkacw gminy Orosko. Doskonalenie systemu selektywnego zbierania odpadw: papieru i tektury wzrost poziomu selektywnej zbirki do 18% w 2015 roku tworzyw sztucznych wzrost poziomu selektywnej zbirki do 56% w 2015 roku metali wzrost poziomu selektywnej zbirki do 11% w 2015 roku

szka na poziomie 9 % selektywnej zbirki w 2015 roku

Dalsze doskonalenie systemu selektywnego zbierania w celu osignicia (wg. WPGO) w 2015 roku odpowiednich poziomw odzysku i recyklingu dla osignicia odpowiednich limitw odzysku : odpadw wielkogabarytowych na poziomie 65% iloci wytworzonej, odpadw niebezpiecznych na poziomie 35% iloci wytworzonej,

Skierowanie w roku 2015 na skadowisko odpadw innych ni niebezpieczne i obojtne nie wicej ni 44% (wagowo) cakowitej iloci odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji (w stosunku do roku 1995). Wspieranie dziaa doprowadzajcych do skadowania tylko odpadw resztkowych (balastowych). Wspieranie dziaa w zakresie zmniejszania masy skadowanych odpadw komunalnych do max. 85% wytworzonych odpadw do koca 2014r. Zamknicie skadowiska odpadw w Guzowie do 2015 roku.

5.2. Odpady niebezpieczne w strumieniu odpadw komunalnych Cele krtkookresowe 2009 2012 Rozwj selektywnego zbierania odpadw niebezpiecznych wystpujcych w strumieniu odpadw komunalnych. Edukacja ekologiczna mieszkacw gminy w zakresie zagroe, jakie stwarza niekontrolowane przedostawanie si odpadw niebezpiecznych do rodowiska. Osignicie (wg. WPGO) w 2011 r. zakadanych limitw odzysku i recyklingu odpadw niebezpiecznych (ze strumienia odpadw komunalnych) - 20%. Cele dugookresowe 2013 2016 Dalszy rozwj selektywnego systemu zbierania odpadw niebezpiecznych ze strumienia komunalnych. Kontynuacja edukacji ekologicznej. Osignicie (wg. WPGO) w 2015 roku docelowo zakadanych limitw odzysku i recyklingu odpadw niebezpiecznych ze strumienia odpadw komunalnych - 35%. 5.3. Zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny (rwnie sprzt zawierajcy substancje zuboajce warstw ozonow) Za cel strategiczny w zakresie gospodarowania zuytym sprztem elektrycznym i elektronicznym naley uzna stworzenie systemu gospodarowania zuytym sprztem gwarantujcego uzyskanie odpowiednich poziomw zbierania, odzysku i recyklingu. Cele krtkookresowe 2009 2012 Osignicie poziomu selektywnego zbierania zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego pochodzcego z gospodarstw domowych w wysokoci 4kg/mieszkaca/rok (co stanowi okoo 23Mg) do 31 grudnia 2011r. dla zuytego sprztu powstaego ze sprztu ujtego w grupach 1 i 10 okrelonych w zaczniku nr 1 do ustawy o zuytym sprzcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.U. Nr 180, poz. 1495): (wielkogabarytowe urzdzenia gospodarstwa domowego i automaty do wydawania): poziom odzysku 80% masy zuytego sprztu, poziom recyklingu czci skadowych, materiaw i substancji pochodzcych ze zuytego sprztu w wysokoci 75% masy zuytego sprztu. dla zuytego sprztu powstaego ze sprztu ujtego w grupach 3 i 4 okrelonych w zaczniku nr 1 do ustawy (sprzt teleinformatyczny, telekomunikacyjny i audiowizualny) poziomu odzysku w wysokoci 75% masy zuytego sprztu, poziomu recyklingu czci skadowych, materiaw i substancji pochodzcych ze zuytego sprztu w wysokoci 65% masy zuytego sprztu. dla zuytego sprztu powstaego ze sprztu ujtego w grupach 2, 5 - 7 i 9 okrelonych w zaczniku nr 1 do ustawy (maogabarytowe urzdzenia gospodarstwa domowego; sprzt owietleniowy; narzdzia

elektryczne i elektroniczne z wyjtkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narzdzi przemysowych; zabawki, sprzt rekreacyjny i sportowy; przyrzdy do nadzoru i kontroli) : poziomu odzysku w wysokoci 70% masy zuytego sprztu, poziomu recyklingu czci skadowych, materiaw i substancji pochodzcych ze zuytego sprztu w wysokoci 50% masy zuytego sprztu. dla zuytych gazowych lamp wyadowczych - poziomu recyklingu czci skadowych, materiaw i substancji pochodzcych ze zuytych lamp w wysokoci 80% masy tych zuytych lamp. Cele dugookresowe 2013 2016 Doskonalenie systemu zbierania zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego na terenie gminy

5.4. Komunalne osady ciekowe Cele krtkookresowe 2009 2012 Zwikszenie iloci komunalnych osadw ciekowych przetwarzanych przed wprowadzeniem do rodowiska. Zwikszenie iloci osadw ciekowych przeksztacanych termicznie, do co najmniej 20% wytwarzanej iloci w roku 2011. Maksymalizacja stopnia wykorzystania substancji biogennych zawartych w osadach przy jednoczesnym spenieniu wszystkich wymogw dotyczcych bezpieczestwa sanitarnego i chemicznego. Zwikszenie efektywnoci kontroli nad stosowaniem osadw ciekowych na terenie gminy, ze zwrceniem szczeglnej uwagi na miejsca stosowania osadw. Cele dugookresowe 2013 2016 Cakowite ograniczenie skadowania osadw ciekowych do roku 2015. Maksymalizacja stopnia wykorzystania substancji biogennych zawartych w osadach przy jednoczesnym spenieniu wszystkich wymogw dotyczcych bezpieczestwa sanitarnego i chemicznego. 5.5. Odpady zawierajce azbest Cele krtkookresowe 2009 2012 Cele dugookresowe 2013 2016 Bezpieczne usuwanie i unieszkodliwianie wyrobw zawierajcych azbest. 5.6. Przeterminowane pestycydy Cele krtkookresowe 2009 2012 Do 2010 roku planuje si likwidacj mogilnikw zawierajcych przeterminowane rodki ochrony rolin wraz z rekultywacj skae terenw spowodowanych przez rodki ochrony rolin skadowane w mogilnikach Od 2010 roku monitoring wd na terenach zlikwidowanych mogilnikw

Cele dugookresowe 2013 2016 Monitoring wd na terenach zlikwidowanych mogilnikw 5.7. Odpady opakowaniowe Cele krtkookresowe 2009 2012 Wzmocnienie dziaa informacyjno - edukacyjnych majcych na celu zapobieganie powstawaniu odpadw opakowaniowych oraz propagowanie odzysku i recyklingu odpadw. Ograniczanie iloci odpadw opakowaniowych wydzielanych ze strumienia odpadw komunalnych kierowanych do skadowania. Poddanie odpadw opakowaniowych (wg. WPGO) w 2011 roku odzyskowi - 60% iloci wytworzonej, recyklingowi 55 80% iloci wytworzonej.

Wdraanie systemu selektywnego zbierania odpadw opakowaniowych oraz zwikszenie efektywnoci istniejcego systemu selektywnego zbierania odpadw o cechach surowcw wtrnych na terenie gminy. Wsppraca z organizacjami odzysku, w celu wdraania i rozwoju systemw zbierania odpadw opakowaniowych. Cele dugookresowe 2013 2016 Kontynuacja dziaa informacyjno - edukacyjnych majcych na celu zapobieganie powstawaniu odpadw opakowaniowych oraz propagowanie odzysku i recyklingu odpadw. Doskonalenie funkcjonowania systemw selektywnego zbierania odpadw opakowaniowych w gminie Orosko w celu uzyskania wymaganych poziomw odzysku i recyklingu. Poddanie (wg. WPGO) w 2015 roku odpadw opakowaniowych odzyskowi 60% - iloci wytworzonej, recyklingowi - 55% - 80% iloci wytworzonej. Kontynuacja wsppracy z organizacjami odzysku, w celu jak najlepszego funkcjonowania systemu zbierania odpadw opakowaniowych. 5.8. Odpady weterynaryjne Cele krtkookresowe 2009 2012 Cele dugookresowe 2013 2015 Minimalizacja negatywnego oddziaywania odpadw weterynaryjnych na rodowisko poprzez: Podniesienie efektywnoci selektywnego zbierania odpadw u rda powstawania, Modernizacj instalacji do unieszkodliwiania odpadw, Unieszkodliwianie odpadw zakanych metod termicznego przeksztacania.

6. CELE STRATEGICZNE I SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI Gwne rodzaje odpadw, jakie powstaj na terenie gminy mona podzieli na: komunalne: stae i cieke odpady z gospodarstw domowych i obiektw uytecznoci publicznej, odpady z ogrodw i parkw, odpady uliczne (tzw. zmiotki), nieczystoci ze zbiornikw bezodpywowych inne: wraki samochodowe, odpady z zakadu opieki zdrowotnej, odpady budowlane (gruz, ziemia), odpady z dziaalnoci usugowej. Gwne cele planu gospodarki odpadami to: zapobieganie powstawaniu odpadw zapewnienie bezpiecznego dla rodowiska unieszkodliwienia powstaych odpadw.

Realizacja gwnych celw wymaga podjcia szeregu dziaa, m.in.: kontynuacja powszechnego systemu segregacji odpadw podniesienie wiadomoci ekologicznej mieszkacw.

6.1. Schemat gospodarki odpadami na terenie gminy Docelowy system zbierania, segregacji i unieszkodliwiania odpadw komunalnych przedstawia poniszy schemat: ------------------------------------------------------------------------------------------------

Wytwrcy odpadw

-------------------------------------------------------------------------------------------------

Segregacja u rda

PDGO ------------------------------------------------------------------------------------------------Midzygminna stacja przeadunku odpadw -------------------------------------------------------------------------------------------------

surowce wtrne

surowce wtrne

RZGO

kompost frakcja energetyczna

------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------Skadowisko ------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------Rysunek 4. Schemat gospodarki odpadami na terenie gminy Orosko Planowany system gospodarki odpadami na terenie gminy Orosko przewiduje trzy etapy dziaa: Etap I Segregacja u rda Odpady komunalne wytwarzane w gospodarstwach domowych oraz w jednostkach prowadzcych dziaalno gospodarcz poddawane s wstpnej segregacji u rda. Odpady pochodzce z segregacji u rda bd transportowane do Punktu Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw usytuowanego na terenie gminy oraz do Regionalnego Zakadu Gospodarki Odpadami. W zwizku z planowanym uruchomieniem Zakadu Utylizacji Odpadw Komunalnych w Radomiu, Gmina Orosko bdzie dy do niezwocznego objcia wszystkich mieszkacw gminy systemem selektywnej zbirki u rda nastpujcych odpadw komunalnych: surowce wtrne (odpady opakowaniowe): papier i tektura odpady opakowaniowe ze szka, w podziale na kolory tworzywa sztuczne metale odpady zielone odpady budowlane odpady wielkogabarytowe (w tym zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny rwnie sprzt zawierajcy substancje zuboajce warstw ozonow) przeterminowane lekarstwa odpady niebezpieczne pochodzce ze strumienia odpadw komunalnych. Etap II Midzygminna stacja przeadunku odpadw Zbierane na terenie gminy/gmin powiatu zmieszane odpady komunalne lub resztkowe (po etapie I), bd transportowane i gromadzone do iloci transportowych na terenie skadowiska odpadw w Guzowie, w stacji przeadunkowej. Ze wskazanego miejsca zgromadzone w zwikszonej iloci odpady bd transportowane do Regionalnego Zakadu Gospodarki Odpadami w Radomiu Wincentowie w celu ich dalszego zagospodarowania. Etap III Regionalny Zakad Gospodarki Odpadami (RZGO) Funkcjonowanie Regionalnego Zakadu Gospodarki Odpadami, ktrego funkcj bdzie peni ZUOK w Radomiu - Wincentowie, bdzie oparte na procesie mechanicznej i biologicznej obrbki odpadw. Pozwoli to

na elastyczno dziaa w odniesieniu do selektywnej zbirki odpadw zielonych, oraz wytwarzania kompostu wysokiej jakoci. Podobne rozwizania techniczne zostan zastosowane zarwno dla odpadw zielonych jak i frakcji organicznej, uzyskanej z mechanicznej separacji zmieszanych odpadw komunalnych. Program funkcjonalny Zakadu Utylizacji Odpadw Komunalnych obejmuje nastpujce elementy: Rejestracja i waenie dostarczonych odpadw, Mechaniczne sortowanie mokrych odpadw zmieszanych, Sortowanie i rozdrabnianie odpadw wielkogabarytowych, Kompostowanie frakcji 20 - 100mm z sortowania odpadw zmieszanych, Kompostowanie odpadw zielonych i bio - odpadw, Kruszenie i obrbka odpadw z rozbirki, Obrbka frakcji energetycznej (> 100mm z sortowania mokrych odpadw zmieszanych, rwnie niektre pozostaoci z przerbki odpadw wielkogabarytowych i z rozbirki), Kocowe skadowanie drobnej frakcji nie podlegajcej recyklingowi (drobna frakcja z sortowania mokrych odpadw zmieszanych oraz specyficznych pozostaoci z obrbki odpadw). Skadowisko odpadw innych ni niebezpieczne i obojtne Rotacyjny Magazyn Odpadw Niebezpiecznych i Innych ni Niebezpieczne Punkt zbirki zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego. Zmieszane odpady komunalne, odbierane z gospodarstw domowych na terenie gminy Orosko, bd przewoone do Regionalnego Zakadu Gospodarki Odpadami w Radomiu Wincentowie po zamkniciu skadowiska odpadw komunalnych w Guzowie gm. Orosko, gdzie bd poddawane procesowi wtrnej segregacji. Odzyskane surowce wtrne bd konfekcjonowane i belowane w celu przekazania do ostatecznego odbioru. Pozostae odpady wydzielone ze strumienia zmieszanych tj.: ulegajce biodegradacji i zielone zostan bd przeznaczone do kompostowania, odpady wyrniajce si kalorycznoci bd gromadzone z przeznaczeniem do wykorzystania jako RDF, pozostae odpady resztkowe bd ostatecznie trafiay do skadowania, odpady niebezpieczne wydzielone z odpadw zmieszanych w cigu technologicznym bd czasowo magazynowane w Rotacyjnym Magazynie Odpadw Niebezpiecznych i Innych ni Niebezpieczne, odpady wielkogabarytowe bd demontowane. 7. ZADANIA STRATEGICZNE NA OKRES CO NAJMNIEJ 8 LAT 7.1. Odpady komunalne 7.1.1. Zaoenia oglne Omawiana problematyka stanowi okrelone ustawowo zadania wasne gminy, dlatego te podstawowe obowizki z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi, wyznaczone w niniejszym Planie na lata 2009 2016, le w gestii gminy. Koncepcj systemu gospodarki odpadami komunalnymi powstajcymi na terenie gminy Orosko opracowano w oparciu o zaoenia i kierunki dziaa w zakresie odzysku i unieszkodliwiania odpadw zawarte w Krajowym planie gospodarki odpadami 2010, Wojewdzkim planie gospodarki odpadami dla Mazowsza na lata 2007 2011 z uwzgldnieniem lat 2012 - 2015 oraz obowizujcych i projektowanych uregulowaniach prawnych. Do obowizkowych zada wasnych gminy w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi naley: 1. Zapewnianie objcia wszystkich mieszkacw gminy zorganizowanym systemem odbierania wszystkich rodzajw odpadw komunalnych. 2. Zapewnianie warunkw funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadw komunalnych, aby byo moliwe:

ograniczenie skadowania odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji, wydzielanie odpadw niebezpiecznych z odpadw komunalnych, osignicie poziomw odzysku i recyklingu odpadw opakowaniowych, 3. Zapewnienie budowy, utrzymania i eksploatacji, wasnych lub wsplnych z innymi gminami lub przedsibiorcami instalacji i urzdze do odzysku i unieszkodliwienia odpadw komunalnych, albo zapewnienie warunkw do budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urzdze do odzysku i unieszkodliwienia odpadw komunalnych przez przedsibiorcw. 4. Zapewnienie budowy, utrzymania i eksploatacji, wasnych lub wsplnych z innymi gminami: instalacji i urzdze do zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwok zwierzcych lub ich czci, zapobieganie zanieczyszczeniu ulic, placw i terenw otwartych w szczeglnoci przez: zbieranie i pozbywanie si bota, niegu, lodu oraz innych zanieczyszcze, uprztnitych z chodnikw przez wacicieli nieruchomoci oraz odpadw zgromadzonych w przeznaczonych do tego celu urzdzeniach ustawionych na chodniku, za wyjtkiem drg publicznych, zapewnienie zbierania, transport i unieszkodliwiania zwok bezdomnych zwierzt lub ich czci oraz wspdziaanie z przedsibiorcami podejmujcymi dziaalno w tym zakresie. 5. Zapewnianie warunkw ograniczenia masy odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji kierowanych do skadowania: do dnia 31 grudnia 2010r. do nie wicej ni 75% wagowo cakowitej masy odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji, do dnia 31 grudnia 2013r. do nie wicej ni 50% wagowo cakowitej masy odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji, do dnia 31 grudnia 2020r. do nie wicej ni 35% wagowo cakowitej masy odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji w stosunku do masy tych odpadw wytworzonych w 1995 roku. Ponadto, zobowizania odnonie gospodarki odpadami ci te na wytwrcach odpadw komunalnych, ktrymi s waciciele nieruchomoci. Powinni oni zapewni utrzymanie czystoci i porzdku poprzez: wyposaenie nieruchomoci w urzdzenia suce do zbierania odpadw komunalnych oraz utrzymywanie tych urzdze w odpowiednim stanie sanitarnym, porzdkowym i technicznym zbieranie powstajcych na terenie nieruchomoci odpadw komunalnych zgodnie z wymaganiami okrelonymi w regulaminie pozbywania si i zebrania na terenie nieruchomoci odpadw komunalnych oraz nieczystoci ciekych w sposb zgodny z przepisami ustawy i przepisami odrbnymi realizacji innych obowizkw okrelonych w regulaminie. W gospodarce odpadami obowizuje zasada bliskoci. Oznacza to, e odpady komunalne powinny by poddane odzyskowi lub unieszkodliwieniu na obszarze tego wojewdztwa, na ktrym zostay wytworzone, w instalacjach speniajcych wymagania najlepszej dostpnej techniki lub technologii lub w miejscach najbliej pooonych miejsca ich wytworzenia. Odstpstwo od tej reguy (czyli poddanie odpadw odzyskowi lub unieszkodliwieniu na terenie innego wojewdztwo, ni zostay wytworzone) moe by jedynie w przypadku, gdy odlego od miejsca wytwarzania odpadw do instalacji przeznaczonej do odzysku lub unieszkodliwiania jest mniejsza ni odlego do instalacji poonej na terenie tego samego wojewdztwa. Zabroniony jest odzysk lub unieszkodliwianie odpadw poza instalacjami speniajcymi okrelone wymagania. Dopuszcza si jedynie spalanie zgromadzonych pozostaoci rolinnych poza instalacjami i urzdzeniami, jeeli na terenie gminy nie jest prowadzone selektywne zbieranie lub odbieranie odpadw ulegajcych biodegradacji, a ich spalanie nie narusza przepisw prawnych. Przyjte rozwizania musz pozwala na osignicie sytuacji, w ktrej, zgodnie z zasad zanieczyszczajcy paci, koszty funkcjonowania systemu przeniesione bd na waciciela nieruchomoci (wytwrc odpadw). Ewentualne wsparcie zewntrzne, w tym ze rodkw publicznych powinno dotyczy: etapu wdroenia poszczeglnych elementw systemu, dziaa inwestycyjnych, postpowania z wybranymi rodzajami odpadw, w szczeglnoci odpadami niebezpiecznymi,

dziaa edukacyjno informacyjnych. Dla osignicia celw gospodarki odpadami komunalnymi zakadanych w KPGO 2010 i stworzenia efektywnego systemu gospodarowania w skali gminy Orosko podjte zostan dziaania prowadzce do: rozwoju selektywnego zbierania odpadw komunalnych, poprzez wprowadzenie zbierania selektywnego w gminie. Ponadto rozpoczta zostanie organizacja Punktu Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw (PDGO), ktry pozwoli na rozszerzenie rodzajw odpadw zbieranych selektywnie (m.in. odpady zielone, niebezpieczne, remontowe, elektroniczne etc), zbierania odpadw wielkogabarytowych, budowlanych, niebezpiecznych i opakowaniowych poprzez utworzenie PDGO oraz zapewnienie odbioru odpadw wielkogabarytowych przez ruchome punkty odbioru tych odpadw, redukcji odpadw ulegajcych biodegradacji kierowanych na skadowisko poprzez wdroenie programw inwestycyjnych budowy instalacji unieszkodliwiania termicznego w regionie radomskim. Utworzenie sieci odbioru odpadw zielonych lub organicznych od mieszkacw np. przez sie PDGO, zmniejszy ilo skadowanych odpadw ulegajcych biodegradacji, realizacji inwestycji, innych ni skadowiska w zakresie odzysku i unieszkodliwiana odpadw, prowadzcych do efektywnego odzysku energetycznego i materiaowego oraz obnienia iloci skadowanych odpadw. rozwoju systemu gospodarowania odpadami w Gminie w oparciu o wyznaczone struktury regionalne, ktre preferowane bd przez samorzd wojewdztwa przy udzielaniu pomocy finansowej z funduszy pomocowych Unii Europejskiej i krajowych. Ponadto, zgodnie z zapisami Kpgo 2010, dziaania w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi, ukierunkowane zostay na: intensyfikacj edukacji ekologicznej promujcej waciwe postpowanie z odpadami oraz prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno - edukacyjnej w tym zakresie, wypracowanie i monitorowanie rzeczywistych wskanikw wytwarzania i morfologii odpadw celem zdiagnozowania potrzeb w zakresie gospodarowania odpadami, wspieranie wdraania efektywnych ekonomicznie i ekologicznie technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadw, w tym technologii pozwalajcych na odzyskiwanie energii zawartej w odpadach w procesach termicznego i biochemicznego ich przeksztacania, weryfikacj lokalizacji dotychczas istniejcego skadowisk odpadw oraz eliminowanie uciliwoci dla rodowiska zwizanych z ich eksploatacj, w tym zamykanie i rekultywacja skadowisk niespeniajcych wymogw prawa, wzmocnienie kontroli przez Gmin stanu zawieranych umw przez wacicieli nieruchomoci z podmiotami prowadzcymi dziaalno w zakresie odbierania odpadw komunalnych wzmocnienie kontroli podmiotw prowadzcych dziaalno w zakresie sposobw zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadw, doskonalenie sposobw ewidencji wytwarzanych, poddawanych odzyskowi oraz unieszkodliwianiu odpadw komunalnych, wprowadzenie instrumentw finansowych umoliwiajcych realizacj zada w zakresie gospodarki odpadami przez jednostki samorzdu terytorialnego i dyscyplinujcych jednostki samorzdu w zakresie wykonywania przez nie obowizkw. wyeliminowanie praktyk niewaciwej eksploatacji i rekultywacji skadowisk odpadw. Gwnymi kierunkami dziaa w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi s: intensyfikacja edukacji ekologicznej promujcej minimalizacj powstawania odpadw i waciwego postpowania z nimi oraz prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno - edukacyjnej w tym zakresie, wzmocnienie kontroli podmiotw prowadzcych dziaalno w zakresie zbierania i transportu odpadw. 7.1.2. Dziaania zmierzajce do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami 7.1.2.1. Dziaania zmierzajce do zapobiegania powstawaniu odpadw

Zapobieganie i minimalizacja wytwarzania odpadw s priorytetem w ustanowionej w prawie wsplnotowym hierarchii postpowania z odpadami, stanowic jednoczenie cel, dla osignicia ktrego kraje czonkowskie Unii Europejskiej maj obowizek podejmowa odpowiednie dziaania. Osignicie tego celu uzalenione jest od wielu czynnikw, ktre nie dotycz bezporednio gospodarowania odpadami, lecz powizane s np. ze wzrostem gospodarczym, stopniem wdraania przez przedsibiorcw najlepszych dostpnych technik (BAT), czy zamonoci spoeczestwa. Decyzje o zapobieganiu powstawania odpadw zapadaj ju na etapie fazy projektowej wyrobu, a take na etapie jego wytwarzania, uytkowania oraz zwizane s z ostatecznym zagospodarowaniem odpadw powstajcych z tych wyrobw po zakoczonym ich cyklu ycia. Ponadto minimalizacja iloci wytwarzanych odpadw jest priorytetem w polityce gospodarki odpadami. W celu zachty mieszkacw do redukowania iloci produkowanych odpadw stosowa naley nastpujce dziaania: edukacja spoeczna w systemie nauczania, poczwszy od zaj w szkoach podstawowych i gimnazjach, za pomoc rodkw masowego przekazu (lokalna prasa), za pomoc rozpowszechnianych ulotek, akcji plakatowej itp. Dziaania powinny mie charakter informacyjno edukacyjny. Poza przekazywaniem treci edukacyjnych (np. jak zmniejszy ilo odpadw) naley informowa o iloci zebranych odpadw niebezpiecznych, miejscach i sposobach zbierania selektywnego odpadw, terminw odbioru, oznakowa umieszczanych na opakowaniach. W ramach prowadzonej edukacji naley np. zachca mieszkacw do kupowania towarw w opakowaniach wielokrotnego uytku oraz w opakowaniach ulegajcych biodegradacji, rezygnacji z przedmiotw jednorazowego uytku, wykorzystywania mniej toksycznych produktw (np. farb i lakierw) itp. Na terenie gminy Orosko niezwykle istotne bdzie zachcanie mieszkacw do kompostowanie frakcji odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji we wasnym zakresie. 7.1.2.2. Dziaania zmierzajce do ograniczenia iloci odpadw i ich negatywnego oddziaywania na rodowisko Ograniczanie iloci wytwarzanych odpadw komunalnych jest priorytetem w hierarchii polityki odpadowej, jako najbardziej podana opcja postpowania z odpadami. Zgodnie z art. 5 i 6 ustawy o odpadach powstawanie odpadw powinno by eliminowane lub ograniczone przez wytwarzajcych odpady niezalenie od stopnia uciliwoci bd zagroe dla ycia lub zdrowia ludzi oraz dla rodowiska, a take niezalenie od ich iloci lub miejsca powstawania. Zastosowane zostan rne metody dziaa w celu zachcenia mieszkacw do redukowania iloci wytwarzanych odpadw. Dziaania te obejmuj przede wszystkim: utrwalanie nabytych postaw, zastosowanie instrumentw finansowych celem zachcenia wytwrcw do ograniczenia odpadw np. poprzez podwyszenie opat za odbieranie odpadw, lub uzalenienie kosztw usuwania odpadw od ich iloci, itp. Na poziomie krajowym nastpi opracowanie i wdroenie Planu dziaa w zakresie tzw. zielonych zamwie publicznych (Action Plan on Green Public Procurement). Zgodnie z projektem, instytucja zamawiajca powinna okreli w specyfikacji technicznej jako wymg lub w kryteriach oceny oferty jako dodatkowe punkty dla okrelonych dziaalnoci gospodarczej przykadowe elementy: wykorzystanie materiaw lub produktw pochodzcych z odzysku, wykorzystanie technologii, w wyniku ktrej wytworzona zostanie mniejsza ilo odpadw, sposoby zagospodarowania wytworzonych odpadw. Gwnym celem systemu gospodarki odpadami komunalnymi jest wzmocnienie ochrony rodowiska i krajobrazu, a take konieczno sprostania wymogom w zakresie zbierania i transportu odpadw wytwarzanych na terenie gminy Orosko. System gospodarki odpadami pozwoli na planowe osiganie stawianych celw wynikajcych z uregulowa formalno - prawnych i lokalnych uwarunkowa. 7.1.2.3. Dziaania wspomagajce prawidowe postpowania z odpadami w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadw komunalnych 7.1.2.3.1. Zbirka i transport odpadw Osignicie zakadanych celw w zakresie zbierania odpadw komunalnych wymaga realizacji nastpujcych dziaa:

zawieranie umw indywidualnych przez wacicieli nieruchomoci z podmiotem odbierajcym odpady, co skutkowa powinno objciem 100 % mieszkacw, nadzr przez Gmin realizacji zawieranych umw, kontrolowania przez Gmin sposobw i zakresu wypeniania przez podmioty posiadajce zezwolenia na prowadzenie dziaalnoci w zakresie odbieranie odpadw komunalnych od wacicieli nieruchomoci, doskonalenie systemw ewidencji wytwarzanych, poddawanych odzyskowi oraz unieszkodliwianiu odpadw komunalnych. Zgodnie z wytyczonymi celami w zakresie odzysku i recyklingu wymagane jest prowadzenie selektywnego zbierania i odbierania nastpujcych frakcji odpadw komunalnych: odpady zielone z ogrodw i parkw, odpadw ulegajcych biodegradacji ze zmieszanego strumienia odpadw komunalnych papier i tektura (w tym opakowania, gazety, czasopisma, itd.), odpady opakowaniowe ze szka w podziale na szko bezbarwne i kolorowe, tworzywa sztuczne i metale, zuyte baterie i akumulatory, zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny, przeterminowane leki, zuyte termometry rtciowe chemikalia (farby, rozpuszczalniki, itd.), meble i inne odpady wielkogabarytowe, odpady budowlano - remontowe. Pozostae frakcje odpadw komunalnych mog by zbierane cznie, stanowic tzw. odpady resztkowe. Do obowizkowych zada wasnych Gminy w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi naley: 1. Zapewnianie objcia wszystkich mieszkacw zorganizowanym systemem odbierania wszystkich rodzajw odpadw komunalnych. 2. Zapewnianie warunkw funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadw komunalnych, aby byo moliwe: ograniczenie skadowania odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji, wydzielanie odpadw niebezpiecznych z odpadw komunalnych, osignicie poziomw odzysku i recyklingu odpadw opakowaniowych,

3. Zapewnianie warunkw ograniczenia masy odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji wg. wymaganych wskanikw, kierowanych do skadowania. Ponadto, zobowizania odnonie gospodarki odpadami ci te na wytwrcach odpadw komunalnych, ktrymi s waciciele nieruchomoci. Powinni oni zapewni utrzymanie czystoci i porzdku poprzez: wyposaenie nieruchomoci w urzdzenia suce do zbierania odpadw komunalnych oraz utrzymywanie tych urzdze w odpowiednim stanie sanitarnym, porzdkowym i technicznym zbieranie powstajcych na terenie nieruchomoci odpadw komunalnych zgodnie z wymaganiami okrelonymi w Regulaminie pozbywania si zebranych na terenie nieruchomoci odpadw komunalnych oraz nieczystoci ciekych w sposb zgodny z przepisami ustawy i przepisami odrbnymi.

Waciciele nieruchomoci przy wykonywaniu obowizkw narzuconych im w zwizku z wytwarzaniem opadw obowizani s do udokumentowania, w formie umowy korzystania z usug wykonywanych przez podmiot bdcy przedsibiorc, przez okazanie takiej umowy i dowodw pacenia za takie usugi. Rada Gminy moe okreli, w drodze uchway, w zalenoci od warunkw lokalnych, inne sposoby udokumentowania wykonania tych obowizkw. Rada Gminy okrela take, w drodze uchway, grne stawki

opat ponoszonych przez wacicieli nieruchomoci za usugi zwizane ze zbirk, transportem, odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadw komunalnych. Stawki te s nisze, jeli odpady s zbierane selektywnie. W przypadku wacicieli nieruchomoci, ktrzy nie zawarli stosownych umw, gmina ma obowizek zorganizowa odbieranie odpadw komunalnych. Wjt wydaje decyzj, w ktrej ustala obowizek uiszczania opat za odbieranie odpadw komunalnych, wysoko opat, terminy uiszczania opat oraz terminy i sposb udostpniania urzdze i pojemnikw w celu ich oprniania. Decyzja jest wydawana na okres 1 roku, z moliwoci przeduenia. Rada Gminy moe rwnie w drodze uchway, na podstawie akceptacji mieszkacw wyraonej w przeprowadzonym uprzednio referendum gminnym, przej od wacicieli nieruchomoci wszystkie lub wskazane obowizki zwizane z gospodarowaniem odpadami. Podmiot zajmujcy si odbiorem odpadw komunalnych ma obowizek uzyska stosowne zezwolenie, w ktrym musi m.in. okreli sposb realizacji obowizku ograniczenia masy odpadw ulegajcych biodegradacji skadowanych na skadowisku odpadw oraz udokumentowa gotowo ich przyjcia przez podmiot prowadzcy dziaalno w zakresie odzysku lub unieszkodliwienia odpadw, speniajcego wymagania odnonie miejsc odzysku lub unieszkodliwiania. Podmiot taki ma rwnie obowizek selektywnego odbierania odpadw, w tym wielkogabarytowych, zuytego sprztu elektronicznego i elektrycznego oraz odpadw z remontw. Gminna jednostka organizacyjna zajmujca si odbiorem odpadw komunalnych, nie speniajca obowizku w zakresie ograniczania masy odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji kierowanych do skadowania zostanie obciona opat sankcyjn, ktr nakada wojewdzki inspektor ochrony rodowiska. Wysoko opaty waha si od 40 do 200 tysicy zotych, w zalenoci od stopnia niewykonania obowizku. Rwnie w przypadku niewykonania obowizku zorganizowania systemu selektywnego zbierania odpadw, wojewdzki inspektor ochrony rodowiska nakada na podmiot do tego zobowizany, w drodze decyzji, opat sankcyjn w wysokoci od 10 do 40 tysicy zotych. Przyjte rozwizania musz pozwala na osignicie sytuacji, w ktrej, zgodnie z zasad zanieczyszczajcy paci, koszty funkcjonowania systemu przeniesione bd na waciciela nieruchomoci (wytwrc odpadw). Ewentualne wsparcie zewntrzne, w tym ze rodkw publicznych bdzie dotyczy: etapu wdroenia poszczeglnych elementw systemu, dziaa inwestycyjnych, postpowania z wybranymi rodzajami odpadw, w szczeglnoci odpadami niebezpiecznymi, dziaa edukacyjno informacyjnych. Jednym z gwnych celw systemu jest objcie zorganizowanym systemem zbierania jak najwikszej liczby mieszkacw, a jednoczenie zebranie jak najwikszej iloci wytwarzanych odpadw. Gromadzenie odpadw powinno stanowi etap krtkotrway i przejciowy. Podstawowe zadania Gminy Orosko, w tym zakresie to : precyzyjne okrelenie obowizkw wacicieli nieruchomoci i sposobu udokumentowania ich wykonania, przedstawiono w Regulaminie utrzymania czystoci i porzdku na terenie gminy Orosko, uaktualnionym o zapisy zawarte w niniejszym planie w terminie do trzech miesicy po uchwaleniu planu w formie Regulaminu, prowadzona na bieco kontrola gospodarki odpadami o ujednoliconej metodyce, biece aktualizowanie bazy danych, zawierajcej m.in. ewidencje umw zawartych przez uprawniony podmiot na odbieranie odpadw komunalnych z wacicielami nieruchomoci przejcie obowizku pozbywania si zebranych na terenie nieruchomoci odpadw komunalnych od tych wacicieli nieruchomoci, ktrzy nie zawarli stosownych umw na wywz odpadw zastosowanie opaty pobieranej od tych wacicieli, rozwinicie systemu edukacji ekologicznej i informacji o systemie gospodarki odpadami. Do podstawowych obowizkw wacicieli nieruchomoci naley: Zbieranie powstaych na terenie nieruchomoci odpadw komunalnych zgodnie z wymaganiami okrelonymi w Regulaminie, a w szczeglnoci:

gromadzenie odpadw w workach (pojemnikach) do tego przystosowanych, przy czym miejsce do czasowego gromadzenia odpadw staych powinny by wykonane zgodnie z rozporzdzeniem Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 grudnia 1994r. w sprawie warunkw technicznych jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity: Dz.U. z 1999r. Nr 15, poz. 140), prowadzenie w gospodarstwach domowych wstpnej segregacji odpadw z podziaem na nastpujce frakcje: papier, szko, tworzywa sztuczne, metale, odpady organiczne, odpady niebezpieczne, worki (pojemniki) na odpady komunalne naley ustawia w miejscach atwo dostpnych zarwno dla ich uytkownikw jak i dla pracownikw podmiotu wywocego, w sposb nie powodujcy nadmiernych uciliwoci i utrudnie dla mieszkacw nieruchomoci lub osb trzecich, w razie niemonoci dojazdu do nieruchomoci (np. w warunkach zimowych albo utrudnie terenowych) waciciel dostarczy odpady do miejsca, z ktrego moliwy bdzie ich odbir. Niesegregowane odpady komunalne na terenie gminy nadal bd czasowo gromadzone w na posesjach w workach z tworzywa sztucznego o poj. 110 - 120dm3 oraz w oglnie dostpnych w handlu, homologowanych pojemnikach (o poj. 110 240, 1,1dm3), a nadto w kontenerach o pojemnoci 7m3. Zarwno pojemniki (poj 1,1m3) jak i kontenery bd ustawiane w szczeglnoci ssiedztwie obiektw infrastruktury oraz zabudowy wielorodzinnej. Odbir workw oraz oprnianie pojemnikw i kontenerw na terenie gminy Orosko, bdzie odbywao z czstotliwoci 1 raz w miesicu lub w przypadku takiej potrzeby 2 razy w miesicu. 7.1.2.3.2. Selektywne zbieranie odpadw Na terenie gminy Orosko wystpuje przede wszystkim typ zabudowy jednorodzinnej. Docelowo selektywn zbirk odpadw uytecznych objty zostanie cay teren gminy. Dla osignicia celw w gospodarce odpadami komunalnymi zakadanymi w WPGO [2007] wymagane jest stworzenia efektywnego systemu selektywnej zbirki odpadw na terenie gminy Orosko poprzez realizacj dziaa prowadzcych do: rozwoju selektywnej zbirki odpadw komunalnych na terenie gminy rozwoju selektywnego zbierania odpadw komunalnych przy uwzgldnieniu Punktu Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw (PDGO) utworzonego na terenie gminy dla rozszerzenie rodzajw odpadw zbieranych selektywnie (m.in. odpady, niebezpieczne, budowlano - remontowe, elektroniczne itp), wdroenie selektywnego zbierania odpadw wielkogabarytowych, niebezpiecznych poprzez zapewnienie ich odbioru m.in. w ramach akcji, redukcji odpadw ulegajcych biodegradacji kierowanych do skadowania poprzez kompostowanie ich systemem przydomowym. Zbieranie selektywne odpadw odbywa si poprzez: zbieranie selektywne u rda" metod wieloworkow lub pojemnikow (w tym kompostowniki) worki lub pojemniki z tworzywa sztucznego na poszczeglne frakcje odpadw wykorzystywane w zabudowie jednorodzinnej, pojemniki (kontenery) na poszczeglne frakcje odpadw o cechach surowcw wtrnych, ustawione w ssiedztwie (w pobliu obiektw infrastruktury), punkt dobrowolnego gromadzenia odpadw(PDGO) Zasadniczo jednak, w selektywnym zbieraniu s stosowane dwa rozwizania systemowe: zbieranie selektywne u rda" w zabudowie jednorodzinnej, kontenery ustawione w ssiedztwie. Selektywna zbirka obejmie odpady, ktrych wydzielenie ze strumienia odpadw komunalnych jest zasadne ze wzgldw ochrony rodowiska lub ekonomicznych z uwzgldnieniem celw i zasad postpowania, okrelonych przez obowizujce prawo i dokumenty planistyczne. Podstawowe zasady dotyczce selektywnego zbierania odpadw

do selektywnego zbierania odpadw bd suyy worki lub pojemniki kolorystycznie wskazujce na rodzaj gromadzonych w nich odpadw. Worki powinny by przezroczyste, posiada napis i oznakowanie okrelajce ich zawarto, selektywne zbieranie odpadw powinno by prowadzone z zachowaniem warunkw usuwania odpadw okrelonych w Regulaminie, kolory identyfikacyjne przyjmuje si wedug nastpujcego podziau tj. zielony papier, tektura (opakowania), makulatura, biaego szko kolorowe, bezbarwne (opakowania), ty tworzywa sztuczne (opakowania), niebieski zom (opakowania metalowe), czerwony niebezpieczne (opakowania) oraz w przypadku takiego zapotrzebowania brzowy - odpady ulegajce biodegradacji ilo workw lub pojemnikw do selektywnej zbiorki odpadw oraz czstotliwo ich odbierania powinna zapewnia wszystkim mieszkacom jednakow moliwo pozbywania si odpadw. W celu zapewnienia rozwoju realizacji przedsiwzicia z wyprzedzeniem przeprowadzone bd akcje edukacyjne w zakresie selektywnego zbierania u rda, ze szczeglnym uwzgldnieniem kompostowania przydomowego (w kompostownikach). Do systemu gospodarki odpadami komunalnymi wczone zostan (oprcz odpadw wytwarzanych w gospodarstwach domowych) odpady powstajce w obiektach infrastruktury, tj. handlu, administracji, usugach i szkolnictwie. Wskazane jest stosowanie nastpujcych sposobw zbierania poszczeglnych frakcji odpadw tj: odpady komunalne: rolinne kuchenne i ogrodowe: z zastosowaniem specjalnych pojemnikw (kompostownikw) ustawionych w bezporednim ssiedztwie obiektw infrastruktury, kompostowane na terenie nieruchomoci przy udziale kompostownikw, dobrowolnie do specjalnych pojemnikw ustawionych w PDGO - odbir nieodpatny poprzez bezporedni dostaw odpadw do instalacji odzysku (gwnie z infrastruktury)

Docelowo odpady (gwnie z infrastruktury) te bd trafiay do Regionalnego Zakadu Gospodarki Odpadami, ktrego funkcje peni Zakad Utylizacji Odpadw Komunalnych w Radomiu Wincentowie, w celu poddania ich recyklingowi organicznemu na kompostowni. papier i tektura, tworzywa sztuczne, szko, metal (opakowania): obowizkowo do workw z tworzywa sztucznego lub pojemnikw stanowicych wyposaenie nieruchomoci dostarczanych i odbieranych przez podmiot posiadajcy stosowne zezwolenie. Zalet tej formy selektywnego zbierania jest otrzymanie czystych, jednorodnych odpadw; natomiast wad - dua ilo workw z tworzyw sztucznych lub pojemnikw oraz rozbudowany system transportu. Pene koszty gromadzenia i odbioru ponosi bd waciciele nieruchomoci, opacajc wiadczone umownie przez uprawnionego przedsibiorc usugi, z zastosowaniem pojemnikw siatkowych ustawionych w bezporednim ssiedztwie miejsc szczeglnie uczszczanych i przy obiektach uytecznoci publiczne. dobrowolnie do specjalnych pojemnikw ustawionych w PDGO odbir nieodpatny

Docelowo wyszczeglnione odpady bd trafia do Regionalnego Zakadu Gospodarki Odpadami w Radomiu Wincentowie, gdzie nastpi ich wtrne sortowanie i konfekcjonowanie, lub do innej instalacji odzysku odpadw w celu przygotowania do statecznego zagospodarowania. wielkogabarytowe odbir odpadw po zgoszeniu telefonicznym, za opat pokrywajc koszty transportu, dostarczanie odpadw do Punktu Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw przez wacicieli wasnym transportem dostarczanie odpadw do RZGO przez wacicieli wasnym transportem. Docelowo zbierane odpady wielkogabarytowe przewoone bd do RZGO w Radomiu Wincentowie w celu ich konfekcjonowania i demontowania.

odpady niebezpieczne w strumieniu odpadw komunalnych wydzielenie odpadw niebezpiecznych z odpadw komunalnych bdzie prowadzone podczas selektywnej zbirki u rda Odpady niebezpieczne wydzielone z odpadw zmieszanych w cigu technologicznym RZGO w Radomiu Wincentowie bd czasowo magazynowane w Rotacyjnym Magazynie Odpadw Niebezpiecznych i Innych ni Niebezpieczne w Radomiu Wincentowie, a nastpnie bd transportowane w celu ich unieszkodliwienia (poza RZGO). odpady niebezpieczne: niebezpieczne dobrowolnie w workach u rda odbieranych przez podmiot uprawniony, w wyznaczonych placwkach owiatowych, urzdzie i in. instytucjach, punkcie aptecznym, orodku zdrowia i sklepach z brany chemicznej, itp., dostarczanie dobrowolnie do PDGO wasnym transportem przez mieszkacw odbir nieodpatny, zbieranie odpadw niebezpiecznych prowadzone w Regionalnym Zakadzie Gospodarki Odpadami (RZGO) w Radomiu Wincentowie

zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny w wyznaczonym miejscu na terenie nieruchomoci (u rda) odbieranych raz lub dwa razy w roku przez podmiot posiadajcy stosowne zezwolenie, dostarczanie dobrowolnie odpadw do PDGO wasnym transportem odbir nieodpatny, jako usuga za dodatkow opat na telefon, bezporedni odbir przez producenta sprztu elektronicznego i sprztw gospodarstwa domowego, organizacja wtrnego obiegu przestarzaych sprawnych urzdze elektrycznych i elektronicznych realizatorzy: przedsibiorcy (komis).

Docelowo odpady gromadzone w PDGO bd transportowane do Regionalnego Zakadu Gospodarki Odpadami tj. do Rotacyjnego Magazynu Odpadw Niebezpiecznych i Innych ni Niebezpieczne w Radomiu Wincentowie, w celu przekazania ich uprawnionemu podmiotowi do ostatecznego zagospodarowania lub bezporednio bd odbierane przez ten podmiot z PDGO. odpady zuboajce warstw ozonow selektywne zbieranie odpadw bezporednie dostarczanie odpadw do PDGO, odbieranie zuytych urzdze w punktach sprzeday - lodwki, klimatyzatory, organizacja zbierania zuytego sprztu elektronicznego i elektrycznego zawierajcego substancje zuboajce warstw ozonow z gospodarstw domowych do 2011 roku kampania edukacyjno-informacyjna w zakresie prawidowego postpowania ze zuytymi urzdzeniami zawierajcymi substancje zuboajce warstw ozonow w edukacja (do 2015 roku).

Odpady te docelowo take bd transportowane do Rotacyjnego Magazynu Odpadw Niebezpiecznych i Innych ni Niebezpieczne w Radomiu Wincentowie lub bezporednio bd odbierane przez uprawniony podmiot z PDGO odpady medyczne i weterynaryjne odpady z Zakadu Opieki Zdrowotnej odbierane s porednio przez wyspecjalizowan firm na podstawie zawartej z nim umowy. Nie przewiduje si zmiany funkcjonujcego systemu. Przeterminowane leki i termometry rtciowe bd zbierane w pojemnikach ustawionych w punkcie aptecznym i Samodzielnym Zakadzie Opieki Zdrowotnej i wywoone poza teren gminy przez wyspecjalizowane firmy odpady weterynaryjne powinny by zbierane selektywnie w miejscu ich powstawania i gromadzone w specjalistycznych pojemnikach zgodnie z wewntrznym regulaminem, a nastpnie przekazywane do unieszkodliwiania do specjalistycznych instalacji poprzez uprawnione podmioty (spalarnie przy-

stosowane do przyjmowania tego typu odpadw lub w spalarniach odpadw po autoklawowaniu, dezynfekcji termicznej, dziaaniu mikrofalami) przeterminowane pestycydy i opakowania po rodkach ochrony rolin odpady tego typu bd odbierane przez firmy ktre posiadaj odpowiednie zezwolenia na zbieranie tych odpadw od rolnikw, poprzez punkty dystrybucji rodkw ochrony rolin. Odpady te zostan wywiezione przez wyspecjalizowan firm poza teren gminy w celu unieszkodliwienia.

wyeksploatowane pojazdy i opony pojazdy bd odbierane przez wyspecjalizowane firmy zajmujce si demontaem wrakw samochodowych. Na terenie powiatu funkcjonuj podmioty zajmujcy si demontaem wyeksploatowanych pojazdw. Opony bd przewoone do RZGO skd bd transportowane do wyspecjalizowanych firm prowadzcych unieszkodliwianie odpadw gumowych lub bd odbierane bezporednio przez te firmy.

zuyte baterie i akumulatory podstawow form zbirki akumulatorw bdzie przyjmowanie przez punkty sprzeday wraz z zakupem nowego. Zbieranie zuytych baterii bdzie zorganizowane przez bezporednie dostarczenie odpadw do PDGO, a take poprzez odbir w punktach sprzeday, a take w obiektach infrastruktury, gdzie bd rozstawione pojemniki na zuyte baterie. Odpady te zostan wywiezione przez wyspecjalizowan firm poza teren gminy w celu unieszkodliwienia

oleje odpadowe odpadowe oleje z procesw produkcyjnych pochodzce z rozproszonych punktw bd zbierane na stacjach benzynowych i w punktach obsugi pojazdw dostarczanie dobrowolnie do PDGO wasnym transportem przez mieszkacw odbir nieodpatny. W PDGO powinna znajdowa si instalacja do czasowego gromadzenia odpadw olejowych

odpady zawierajce PCB obecnie w kraju realizowany jest program likwidacji PCB z terminem zakoczenia w 2010 roku. Zgodnie rozporzdzeniem Ministra Gospodarki z dn. 24.06.2002 (Dz.U. 96, poz. 860) podmioty gospodarcze miay obowizek przeprowadzenia inwentaryzacji urzdze zawierajcych PCB (eksploatowanych i wycofanych z eksploatacji) oraz magazynowanych odpadw PCB w terminie do 31.12.2002r., a nastpnie przedoenia informacji o wynikach inwentaryzacji Wojewodzie. Obecnie brak jest danych o iloci urzdze zawierajcych PCB oraz magazynowanych odpadach PCB na terenie Gminy Orosko. W zwizku z tym na terenie gminy naley zinwentaryzowa lokalizacje wszelkich instalacji zawierajcych PCB, opracowa harmonogram ich usunicia oraz przeprowadzi likwidacj i dekontaminacj urzdze zawierajcych PCB (przede wszystkim transformatory i kondensatory z olejem zawierajcym domieszk PCB). Do 2010 roku urzdzenia zawierajce PCB powinny zosta zlikwidowane i unieszkodliwione przez wyspecjalizowane firmy. na terenie gminy inwentaryzacj objto budynki na ktrych znajduje si 3499,13Mg (232 967,33m 2) pyt azbestowo - cementowych. Akcja informacyjna o szkodliwoci tego produktu w szczeglnoci powinna przyczyni si do usuwania wyrobw azbestowych z budynkw i instalacji. Ze wzgldu na powan szkodliwo odpadw zawierajcych azbest dla zdrowia ludzi, ich demonta mog wykonywa wycznie wyspecjalizowane firmy, ktre bd take zajmowa si ich transportem na skadowisko w miejscowoci Rachocin (gmina Sierpc, powiat sierpecki) lub na inne skadowiska zlokalizowane poza terenem wojewdztwa, posiadajce odpowiednie zezwolenia.

odpady zawierajce azbest -

odpady pozostae: budowlanych (poremontowych): dostarczanie dobrowolnie odpadw do PDGO wasnym transportem - odbir nieodpatny, obowizkowo w wyznaczonym miejscu nieruchomoci (u rda) do pojemnikw/kontenerw dostarczanych doranie (na zamwienie) lub w workach odbierane odpatnie (ryczatowo w ramach opaty za odpady zmieszane lub na podstawie odrbnej umowy), usuwanie przez firmy budowlane, remontowe i rozbirkowe, w wyniku przejcia obowizkw wytwrcy odpadw.

Zaleca si, aby ju na terenie budowy, remontu lub modernizacji budynku skadowa w wyznaczonym miejscu (kontener) posegregowane odpady budowlane. Pozwoli to na selektywne wywoenie ich do zakadu zagospodarowania odpadw lub na skadowisko. W przypadku braku moliwoci zagospodarowania odpadw w miejscu ich wytworzenia lub przez wytwrc tych odpadw np.: firmy budowlane, rozbirkowe, osoby prywatne prowadzce prace remontowe, docelowo bd kierowane do Regionalnego Zakadu Gospodarki Odpadami, gdzie nastpi ich rozdrobnienie i przemielenie w celu wtrnego wykorzystania np.. do celw budowlanych lub do rekultywacji obszarw zdegradowanych, w tym skadowisk odpadw, a take jako warstwa interna do przykrywania odpadw. Zabudowa jednorodzinna odpady zbierane nieselektywnie

Niesegregowane odpady komunalne na terenie gminy w zabudowie jedrodzinnej bd czasowo gromadzone w workach z tworzywa sztucznego (o poj. 110 - 120dm3) oraz w pojemnikach (o poj. 110 240, 1,1dm3) odpady zbierane selektywnie

Odpady komunalne gromadzone w sposb selektywny bd umieszczane w kolorowych workach z tworzywa sztucznego (poj. 110 120dm3 na terenie posesji). Zabudowa wielorodzinna i miejsca publiczne odpady zbierane nieselektywnie

W zabudowie wielorodzinnej bdzie obowizywa system donoszenia odpadw do kontenera ustawionego w ssiedztwie. Do zbiorki odpadw zmieszanych w tej zabudowie stosowany bdzie pojemnik o pojemnoci 7m3, ustawiony w 1 punkcie na terenie gminy. Wytwarzane w miejscach publicznych zmieszane odpady komunalne bd gromadzone w pojemnikach (poj.1,1m3) ustawionych w ssiedztwie obiektw infrastruktury: odpady zbierane selektywnie

Do selektywnej zbirki odpadw (papier i tektura, tworzywa sztuczne i metale) w zabudowie wielorodzinnej bd wykorzystywane pojemniki siatkowe o pojemnoci 1,1m3, a do zbirki szka pojemniki metalowe o pojemnoci 1,1m3, ustawione w ssiedztwie w 1 punkcie na terenie gminy. Odpady zbierane w sposb selektywny (papier i tektura, tworzywa sztuczne, metale) w miejscach publicznych lub w ssiedztwie (obiekty infrastruktury) bd rwnie gromadzone w pojemnikach siatkowych (poj. 1,1m3), a szko w pojemnikach metalowych o pojemnoci 1,1m3. Odpady komunalne gromadzone w sposb selektywny nadal bd umieszczane w pojemnikach z tworzywa sztucznego i metalu poj.(1,1 2,2dm3), ustawianych w ssiedztwie zabudowy wielorodzinnej i obiektw infrastruktury. Odbir workw oraz oprnianie pojemnikw na terenie gminy Orosko, bdzie odbywao z czstotliwoci 1 raz w miesicu lub w przypadku takiej potrzeby 2 razy w miesicu. Organizatorzy w miejscach, w ktrych odbywaj si imprezy o charakterze publicznym bd zobowizani do wyposaenia ich w odpowiedni ilo koszy i pojemnikw na odpady stae, jeeli bdzie zachodzia taka potrzeba. Nadto waciciele obiektw do uytku publicznego, maj obowizek ustawienia na ich terenie koszy (60 - 120dm3) na zmieszane odpady komunalne i ich oprniania z czstotliwoci zapobiegajc przepenieniu. Odpady biodegradowalne w zabudowie wielorodzinnej oraz z parkw i ogrodw Zbirka odpadw ulegajcych biodegradacji tzw. kuchennych od mieszkacw w zabudowie wielorodzinnej bdzie odbywaa si w workach umieszczanych w pojemnikach z napisem Odpady organiczne. Worki polietylenowe do bioodpadw w przyszoci mog by zastpowane workami biodegradowalnymi lub papierowymi (wzmacnianymi). Odpady te bd gromadzone w specjalnych pojemnikach o poj. 240 l. Pojemniki bd oprniane w cigu 7 dni. Odpady zielone zbierane na obszarze pielgnacji bd gromadzone w workach o pojemnoci 120 dm3 i bezporednio transportowane do miejsca odzysku tj. w RZGO lub bd kompostowane na terenie nieruchomoci przy udziale kompostownikw.

Wyszczeglnione odpady bd gwnie trafiay do Regionalnego Zakadu Gospodarki Odpadami, ktrego funkcje bdzie peni Zakad Utylizacji Odpadw Komunalnych w Radomiu Wincentowie, w celu poddania ich obrbce mechaniczno biologicznej (w tym recyklingowi organicznemu). 7.1.2.3.3. Zbieranie odpadw niebezpiecznych wystpujcych w strumieniu odpadw komunalnych Szacuje si, e ilo odpadw niebezpiecznych w oglnym strumieniu odpadw wynosia w 2008 roku 12Mg. Odpady te, ze wzgldu na due zagroenie, jakie stwarzaj dla rodowiska wymagaj czciowego zbierania, oddzielenia i poddawania procesom unieszkodliwiania. Stosunkowo niewielka ilo tych odpadw (w stosunku do caego strumienia odpadw komunalnych i powstawanie ich w rdach rozproszonych (gospodarstwa domowe, podmioty usugowe, handlowe, itp.) nie uzasadnia organizowania osobnego, regularnego wywozu tych odpadw. Przy planowaniu systemu gospodarki odpadami dla gminy Orosko wzito pod uwag nastpujce rodzaje odpadw niebezpiecznych, jakie mog by wytworzone w strumieniu zmieszanych odpadw komunalnych: zuyte baterie i akumulatory, zuyte urzdzenia elektryczne i elektroniczne zawierajce niebezpieczne elementy lub niebezpieczne substancje, w tym odpady zawierajce rt - lampy rtciowe, termometry, niektre rodzaje przecznikw, pozostaoci farb i lakierw oraz opakowania po nich, rozpuszczalniki organiczne, w tym chlorowcoorganiczne, odpady zawierajce inne rozpuszczalniki oraz substancje chemiczne suce do wywabiania plam, rodki czyszczce, rodki do konserwacji i ochrony drewna oraz opakowania po nich, opakowania po rodkach do dezynfekcji i dezynsekcji wraz z pozostaociami, odpady zawierajce oleje (filtry oleju, czyciwo, szlamy zaolejone itp.), smary, rodki do konserwacji metali, odczynniki chemiczne np. fotograficzne, przeterminowane i niewykorzystane lekarstwa, termometry rtciowe aerozole i opakowania po nich. Podstawowe zasady organizacji systemu wydzielenia i zbierania odpadw niebezpiecznych s nastpujce: rozdzielenie w maksymalnym stopniu odpadw wedug rodzajw, rodzajw opakowa lub stopnia stwarzanego zagroenia, maksymalne ograniczenie przedostawania si do strumienia odpadw komunalnych odpadw niebezpiecznych innych ni komunalne. Odpady niebezpieczne z terenu gminy Orosko bd m.in. zbierane w Punkcie Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw. Wskazana lokalizacja tego Punktu na terenie skadowiska odpadw w Guzowie gm. Orosko (powiat szydowiecki). Mieszkacy bd mogli bezporednio dostarcza odpady niebezpieczne do Punktu, albo do innych miejsc na terenie gminy tj. w najbardziej uczszczanych punktach, ktre bd zlokalizowane np. w punkcie aptecznym dla przeterminowanych lekw i zakadzie opieki zdrowotnej. Zbieranie poprzez obiekty handlowe i obiekty uytecznoci publicznej polega na zawarciu porozumienia pomidzy Gmin, a tymi podmiotami, w celu przyjmowania przez te placwki i przetrzymywania do momentu odbioru przez podmiot uprawniony rnych rodzajw odpadw niebezpiecznych. Dodatkowo, wydzielanie tych odpadw ze strumienia zmieszanych nastpi w cigu technologicznym Regionalnego Zakadu Gospodarki Odpadami, do jakiego trafi w przyszoci odpady z terenu gminy. Szczegowe propozycje gromadzenia wybranych rodzajw odpadw niebezpiecznych, wystpujcych najczciej w strumieniu odpadw komunalnych. Baterie Baterie wydzielone ze strumienia odpadw komunalnych bd gromadzone: w punktach sprzeday detalicznej - ten sposb zbirki wymaga uzgodnienia wadz Gminy z wacicielami punktw, co do sposobw przyjmowania i odbioru zuytych baterii

w placwkach owiatowych i administracji publicznej w specjalnych pojemnikach do zbirki baterii. W powizaniu z programami edukacyjnymi dostarczanymi przez organizacje odzysku mona prowadzi ukierunkowan edukacj ekologiczn i zachca dzieci i modzie do zachowa proekologicznych, w Punkcie Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw. Przewiduje si ustawienie okoo 6 pojemnikw na terenie publicznych placwek owiatowych. Zbirka bdzie prowadzona we wsppracy z organizacj odzysku. Organizacja dostarcza i ustawia pojemniki, jak rwnie obsuguje je za symboliczn opat. Akumulatory Aktualnie zbieranie zuytych akumulatorw odbywa si nastpujco: na wytypowanych stacjach paliw, akumulatory zuyte przyjmowane s przez punkty sprzeday przy zakupie nowego akumulatora, od nabywcy nie jest wwczas pobierana opata depozytowa, akumulatory pozostawione w przydomowych osonach mietnikowych zbierane s przez przedsibiorcw odbierajcych odpady komunalne lub indywidualnych zbieraczy surowcw wtrnych i na wasny rachunek dostarczane do skadnic zomu, przez uprawnionych przedsibiorcw zajmujcych si fizyczn likwidacj pojazdw mechanicznych. W perspektywie czasowej do roku 2016 podstawow form zbirki akumulatorw bdzie przyjmowanie przez punkty sprzeday wraz z zakupem nowego. Jako form uzupeniajc zostanie przyjty nieodpatny odbir od mieszkacw w Punkcie Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw. Przeterminowane leki Przeterminowane leki bd gromadzone w pojemnikach ustawionych w punkcie aptecznym i orodku opieki zdrowotnej. Potencjalna ilo odpadw tej grupy w gospodarstwach domowych jest znikoma, a wobec wysokich cen lekarstw oraz racjonalizacji zasad opieki medycznej bdzie systematycznie male. Zgodnie z powyszym zestawieniem przewiduje si, e w ramach systemu dziaanie 2 punktw zbirki przeterminowanych farmaceutykw tj. 1 w punkcie aptecznym i 1 w zakadzie opieki zdrowotnej. System rozwijany byby wraz z powstawaniem nowych obiektw na terenie gminy, w ktrych mona by ustawi pojemniki do zbirki tego rodzaju odpadw. Naley zaznaczy, e system ten przeznaczony byby wycznie dla mieszkacw. Zuyte rda wiata zawierajce substancje niebezpieczne (wietlwki) Gromadzeniem i odbiorem wietlwek bd zajmowa si: urzd i instytucje uytku publicznego, Punkt Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw. Proponuje si zawarcie umowy z podmiotami prowadzcymi zbieranie i unieszkodliwianie tych odpadw, ktre dostarczaj specjalne pojemniki i zajm si ich oprnianiem. Zorganizowan zbirk tych odpadw naley obj instytucje i przedsibiorcw, ktre wytwarzaj odpady trafiajce do strumienia odpadw komunalnych w tym m.in.: urzd, szkoy, jednostki suby zdrowia itp. w ktrych zainstalowana jest znaczca ilo rde wiata z lampami wyadowczymi. Odpady z tych rde nie s odpadami komunalnymi w rozumieniu ustawy, jednak przy braku wdroenia ich odrbnego gromadzenia i odbioru zbierane bd w wikszoci cznie z komunalnymi, gdy bez rozwizania trafi do oglnej masy zmieszanych odpadw komunalnych. Odbir zuytych wietlwek powinny prowadzi firmy posiadajce wymagane uprawnienia. Pozostae odpady niebezpieczne Wrd pozostaych odpadw niebezpiecznych, ktre trafiaj do strumienia odpadw komunalnych naley wyrni: powstajce w gospodarstwach domowych stanowicych zgodnie z ustawow definicj odpad komunalny, niebdce w rozumieniu ustawy odpadami komunalnymi odpady trafiajce do strumienia odpadw komunalnych z innych rde, w szczeglnoci z maej przedsibiorczoci.

Dla pierwszej grupy naley stworzy warunki nieodpatnego odbioru w Punkcie Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw. Odpady z drugiej grupy powinny by odbierane przez wyspecjalizowane firmy. 7.1.2.3.4. Zbieranie odpadw wielkogabarytowych Odpady wielkogabarytowe nale do specyficznych odpadw, ktrych wymiary nie pozwalaj na umieszczenie ich w tradycyjnych pojemnikach na odpady komunalne. Podstawowym zaoeniem zbirki tych odpadw jest stworzenie wacicielom moliwoci niezwocznego usunicia odpadw wielkogabarytowych. Do czasu utworzenia Punktu Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw, zbirk odpadw wielkogabarytowych naley prowadzi akcyjnie, tj. poprzez okresowy odbir bezporednio od mieszkacw. Akcje najlepiej przeprowadza dwa razy w roku (wiosna, jesie). Mieszkacy powinni zosta poinformowani o formie, miejscu i terminie zbirki tego rodzaju odpadw. Po utworzeniu Punktu Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw odpady wielkogabarytowe bd gromadzone w tym miejscu. Proponuje si take uzupeniajce sposoby zbierania odpadw wielkogabarytowych: odbir odpadw po zgoszeniu telefonicznym, za opat pokrywajc koszty transportu, bezporedni odbir przez producentw na zasadzie wymiany zuytego sprztu na nowy (dotyczy gwnie sprztu elektronicznego oraz sprztu AGD), Wydzielone w wyniku demontau frakcje odpadw przeznaczone zostan do: recyklingu (metale, tworzywa sztuczne), odzysku w ramach rekultywacji skadowiska (pozbawione zanieczyszcze odpady mineralne), odzysku lub unieszkodliwiania w instalacjach zewntrznych (odpady niebezpieczne), skadowania poza terem gminy (wydzielone zanieczyszczenia). 7.1.2.3.5. Punkt Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw Jednym ze stosowanych rozwiza w selektywnym zbieraniu odpadw s punkty dobrowolnego gromadzenia odpadw. PDGO jest zamknitym dozorowanym obiektem, do ktrego mieszkacy (a take mniejsze podmioty gospodarcze) mog dowozi bezpatnie okrelone odpady powstajce w sposb nieregularny oraz w maych ilociach. Dotyczy to odpadw wielkogabarytowych, zomu i metali, odpadw budowlano remontowych, niebezpiecznych ze strumienia odpadw komunalnych, zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego, odpadw ulegajcych biodegradacji, zuytych opon, szka, tworzyw sztucznych i makulatury. Poszczeglne frakcje odpadw gromadzone bd oddzielnie. PDGO stanowi bdzie rwnie instrument edukacji ekologicznej spoecznoci lokalnych. Poszczeglne frakcje odpadw gromadzone bd oddzielnie. PDGO powinien obejmowa ludno w promieniu nie przekraczajcym 10 - 15 min. jazdy samochodem. W punkcie takim mona zebra od 8 - 20% wszystkich odpadw zbieranych selektywnie. Wskazan lokalizacj Punktu Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw jest teren skadowiska odpadw komunalnych w Guzowie gm. Orosko (powiat szydowiecki). Z takiego punktu mogliby korzysta rwnie mieszkacy gmin ociennych na terenie, ktrych brak jest moliwoci usytuowania takiego Punktu. Podjcie wsppracy w tym wzgldzie bdzie wymagao zawarcia uprzednio porozumienia, a take okrelenia zasad wspfinansowania funkcjonowania Punktu. Zgromadzone odpady w dalszej kolejnoci kierowane bd bezporednio do instalacji odzysku/unieszkodliwiania, funkcjonujcej w ramach Regionalnego Zakadu Gospodarki Odpadami w Radomiu - Wincentowie. Lokalizacja Punktu Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw na terenie skadowiska odpadw w Guzowie bdzie zgodna z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Usytuowanie i organizacja punktu ma zapewni jak najmniejsz uciliwo dla rodowiska oraz zlokalizowanie poza zasigiem oddziaywania na siedliska ludzi. Miejsce to bdzie oddzielone od otoczenia pasem zieleni. PDGO powinien si skada z nastpujcych elementw: ogrodzonego placu o cakowitej powierzchni ok. 0,45ha* utwardzonego podoa dogodnego dojazdu* budynku administracyjno socjalnego *

wza sanitarnego budynku - magazynu dla odpadw niebezpiecznych wraz z wewntrzn struktur w postaci regaw, pojemnikw, palet, skrzy. Rodzaj pojemnikw winien odpowiada rodzajom gromadzonych odpadw niebezpiecznych, a stosowane pojemniki wykonane z materiaw odpowiednich dla poszczeglnych odpadw (odpornych na ich chemiczn aktywno), odwodnienia utwardzonych powierzchni (drg, placw, parkingw) kontenerw odkrytych o pojemnoci 5 7m3 10 szt., 3 4 boksw do gromadzenia odpadw wielkogabarytowych, 3 4 pojemnikw z tworzyw sztucznych o proj. 1,1m3.
*- infrastruktura istniejca

Kierowanie PDGO musi by powierzone osobom posiadajcym specjalistyczne, podstawowe przeszkolenie w zakresie potencjalnych zagroe, technologii skadowania i transportu odpadw (niebezpiecznych). Do obsugi PDGO powinno by zatrudnionych do 3 osb. Koszt organizacji PDGO szacuje si na okoo 230 tys. z: 1. Zabudowania socjalno administracyjne + infrastruktura 120 000 PLN 2. Kontenery + pojemniki 3. Wiata + zaplecze warsztatowe 4. Ogrodzenie 5. rodki BHP i PPO Razem 40 000 PLN 60 000 PLN 5 000 PLN 5 000 PLN 230 000 PLN

7.1.2.3.6. Odzysk i unieszkodliwianie odpadw komunalnych Jednym z zasadniczych kierunkw dziaa jest intensywny wzrost zastosowania zarwno biologicznych, jak i termicznych metod przeksztacania odpadw komunalnych. Ograniczenie skadowania odpadw ulegajcych biodegradacji zwizane jest z koniecznoci budowy linii technologicznych do ich przetwarzania: kompostowni odpadw organicznych, linii mechaniczno - biologicznego przetwarzania odpadw, instalacji fermentacji odpadw (organicznych lub zmieszanych), zakadw termicznego przeksztacania odpadw komunalnych. Podstaw gospodarki odpadami komunalnymi bdzie Regionalny Zakad Gospodarki Odpadami, ktry winien zapewnia, co najmniej nastpujcy zakres usug: sortowanie poszczeglnych frakcji odpadw komunalnych zbieranych selektywnie, kompostowanie odpadw ulegajcych biodegradacji, mechaniczno - biologiczne lub termiczne przeksztacanie odpadw resztkowych i pozostaoci z sortowni, zakad demontau odpadw wielkogabarytowych, skadowanie przetworzonych odpadw resztkowych. Gmina Orosko w zwizku z przynalenoci administracyjn do powiatu szydowieckiego zostaa przypisana do Obszaru Radomskiego [WPGO 2007]. Uruchomiony Zakad Utylizacji Odpadw Komunalnych w Radomiu Wincentowie, zarzdzany przez PPHU Radkom Sp. z o.o., ktry bdzie obsugiwa m.in. powiat szydowiecki, w tym gmin Orosko. Ze wzgldu na usytuowanie skadowiska odpadw w miejscowoci Guzw gm. Orosko (powiat szydowiecki) przy drodze dojazdowej do Regionalnego Zakadu Gospodarki Odpadami (w tym ZUOK-u) w Radomiu Wincentowie, wskazane jest utworzenie na jego terenie midzygminnej stacji przeadunkowej, umoliwiajcej gromadzenie zmieszanych odpadw komunalnych, wytwarzanych na terenie gmin m.in. powiatu szydowieckiego do iloci umoliwiajcych ich racjonalny transport do RZGO.

Usytuowanie i organizacja stacji ma zapewni jak najmniejsz uciliwo dla rodowiska oraz zlokalizowanie poza zasigiem oddziaywania na siedliska ludzi. Miejsce to bdzie oddzielone od otoczenia pasem zieleni.

Selektywna zbirka odpadw o cechach surowcw wtrnych (w tym opakowa) Zbirka odpadw resztkowych pozostaych po wyselekcjonowaniu

Punkt Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw Midzygminna Stacja Przeadunku Odpadw Eksploatowane skadowisko odpadw komunalnych

Rysunek 5. Projektowany system gospodarki odpadami komunalnymi na terenie gminy Orosko Schemat funkcjonowania ZUOK w Radomiu jest oparty przede wszystkim na procesie mechanicznej i biologicznej obrbki odpadw, zaadaptowany do wymaga dyrektyw unijnych. Pozwoli to na elastyczno dziaa w odniesieniu do selektywnej zbirki odpadw ulegajcych biodegradacji. Podobne rozwizania techniczne zostan zastosowane zarwno dla odpadw zielonych jak i frakcji organicznej, uzyskanej z mechanicznej separacji zmieszanych odpadw komunalnych. Program funkcjonalny Zakadu Utylizacji Odpadw Komunalnych obejmuje nastpujce elementy: Rejestracja i waenie dostarczonych odpadw, Mechaniczne sortowanie mokrych odpadw zmieszanych, Sortowanie i rozdrabnianie odpadw wielkogabarytowych, Kompostowanie frakcji 20 - 100mm z sortowania odpadw zmieszanych, Kompostowanie odpadw zielonych i bio - odpadw, Kruszenie i obrbka odpadw z rozbirki, Obrbka frakcji energetycznej (> 100 mm z sortowania mokrych odpadw zmieszanych, rwnie niektre pozostaoci z przerbki odpadw wielkogabarytowych i z rozbirki), Kocowe skadowanie drobnej frakcji nie podlegajcej recyklingowi (drobna frakcja z sortowania mokrych odpadw zmieszanych oraz specyficznych pozostaoci z obrbki odpadw). Do czasu zapenienia regionalnego skadowiska odpadw w miejscowoci Guzw niesegregowane odpady komunalne z terenu powiatu szydowieckiego (5 gmin) i powiatu radomskiego (3 gminy) bd nadal trafiay na ten obiekt.

Odpady niebezpieczne wydzielone ze strumienia odpadw komunalnych musz by unieszkodliwiane w specjalistycznych instalacjach. Biorc pod uwag prognozowan ilo odpadw niebezpiecznych, najkorzystniejsze bdzie wstpne przekazywanie tych odpadw do Punktu Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw. 7.1.2.4 Dziaania zmierzajce do redukcji odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji, kierowanych na skadowiska odpadw Realizacja zada w zakresie odzysku i zagospodarowania odpadw ulegajcych biodegradacji polega bdzie przede wszystkim na popularyzacji kompostowania odpadw organicznych przez mieszkacw we wasnym zakresie. Zakada si, e ponad 90 % domowych odpadw organicznych bdzie zagospodarowywane we wasnym zakresie. Biorc pod uwag uwarunkowania lokalne (charakter zabudowy) oraz uznajc za istotn ilo wytwarzanych odpadw objtych zorganizowanymi systemami zbirki dla gminy Orosko przyjto, e iloci odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji kierowanych do skadowania powinny wynosi: do 31 grudnia 2011r. - 63% (wagowo) cakowitej iloci odpadw ulegajcych biodegradacji wytworzonych w 1995 roku, do 31 grudnia 2015r. - 44% (wagowo) cakowitej iloci odpadw ulegajcych biodegradacji wytworzonych w 1995 roku. Ludno gminy Orosko w 1995 roku wynosia 5 730 osb, a ilo odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji wytworzonych w 1995 roku w gminie Orosko okrelono na poziomie 436Mg. czna ilo odpadw ulegajcych biodegradacji wytworzona w 2008 roku na terenie gminy Orosko wynosia 445Mg. Wedug sporzdzonych prognoz, w 2011 roku wytworzonych zostanie 448Mg odpadw ulegajcych biodegradacji, a w roku 2015 453Mg. Zaoenia dla ograniczenia skadowania odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji w poszczeglnych latach zawiera ponisza tabela. Tabela 22. Cele w zakresie ograniczania iloci odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji, kierowanych do skadowania w latach 2009 2015 Wyszczeglnienie/lata czna ilo odpadw ulegajcych biodegradacji [Mg] Dopuszczalna ilo odpadw w odniesieniu do iloci bazowej ulegajcych biodegradacji z 1995 roku [%] unieszkodliwianych przez w wielkociach bezwzgldnych [Mg] skadowanie Wymagana ilo odpadw ulegajcych biodegradacji podlegajcych odzyskowi lub unieszkodliwianiu (z wyczeniem skadowania) [Mg] 1995 436 100 2011 448 63 275 173 2015 453 44 192 261

Z powyszej tabeli wynika, e w roku 2011 konieczny bdzie odzysk i unieszkodliwienie (poza skadowaniem) 173Mg odpadw ulegajcych biodegradacji. Dopuszczalne skadowanie odpadw ulegajcych biodegradacji nie moe przekroczy 275Mg. W roku 2015 konieczny bdzie odzysk i unieszkodliwienie (poza skadowaniem) 261Mg odpadw ulgajcych biodegradacji. Dopuszczalne skadowanie odpadw ulegajcych biodegradacji nie moe przekroczy 192Mg. Odbir odpadw ulegajcych biodegradacji, w przypadku takiej potrzeby bdzie zapewniony przez Regionalny Zakad Gospodarki Odpadami, ktrego funkcje bdzie peni Zakad Utylizacji Odpadw Komunalnych w Radomiu Wincentowie nalecy do PPHU Radkom Sp. z o.o. w Radomiu przy ul. Witosa 76. Celem dalszego zwikszenia odzysku odpadw ulegajcych biodegradacji podjte zostan nastpujce dziaania: propagowanie kompostowania odpadw ulegajcych biodegradacji w kompostownikach na terenie nieruchomoci prywatnych (dla zabudowy jednorodzinnej), przekazywanie do waciwej instalacji zmieszanych odpadw komunalnych, w tym do kompostowania,

przekazywanie odpadw zmieszanych, z ktrych wyselekcjonowano odpady uyteczne do odzysku lub unieszkodliwiania termicznego, wprowadzenie dla mieszkacw w uchwalonym przez Rad Gminy Orosko Regulaminie utrzymania czystoci i porzdku na terenie gminy Orosko uaktualnionym m.in. o obowizek selektywnego zbierania odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji ich kompostowania we wasnym zakresie na terenach nieruchomoci lub przekazywania ich uprawnionej jednostce na warunkach umownych, osignicie wymaganych poziomw odzysku opakowa z papieru i tektury, papieru i tektury nieopakowaniowej, tworzyw sztucznych, szka i metali, zwikszenie selektywnego zbierania i odzysku odpadw zielonych. Odpady ulegajce biodegradacji zbierane w wyniku selektywnej zbirki z parkingw lenych, cmentarzy i obiektw infrastruktury bd kierowane do instalacji dziaajcej w ramach Regionalnego Obszaru Gospodarki Odpadami. Kompostowanie przydomowe W celu wprowadzania na szerok skal recyklingu organicznego bioodpadw w urzdzeniach przydomowych, naley propagowa ide kompostowania przydomowego wrd mieszkacw. Zakup urzdze do kompostowania przydomowego moe by realizowany przez Gmin Orosko, gdy dua liczba zakupywanych urzdze pozwoli wynegocjowa korzystniejsz cen ni w przypadku zakupw indywidualnych. 7.2. Osady ciekowe Zgodnie z WPGO [2007] naley dy do: sukcesywnego wykorzystywania osadw ciekowych nagromadzonych na terenie oczyszczalni ciekw intensyfikacji dziaa edukacyjno informacyjnych dla rolnikw, pracownikw administracji gminy oraz ogu spoeczestwa w zakresie waciwego postpowania z osadami ciekowymi, prowadzenie akcji promocyjnych dotyczcych stosowania osadw ciekowych i preparatw tworzonych na ich bazie w rolnictwie oraz ksztatowaniu nowych walorw uytkowych zdegradowanych lub zdewastowanych terenw. Akcje takie maj take na celu przeamanie istniejcych barier psychologicznych i bdnych stereotypw zwizanych ze stosowaniem osadw ciekowych i kompostu z osadw w celach przyrodniczych, opracowaniu realnych i zgodnych z obowizujcym prawodawstwem sposobw zagospodarowania powstajcych osadw ciekowych, uwzgldniajcych lokalne moliwoci. Osady ciekowe wytwarzane w oczyszczalniach przydomowych bd trafiay na teren gminnej oczyszczalni ciekw gdzie bd gromadzone w specjalistycznych kontenerach. Odbir osadw ciekowych z gospodarstw domowych bdzie odbywa indywidualne na zgoszenie przez telefon za odpatnoci. Komunalne osady ciekowe mog by stosowane, jeeli bd ustabilizowane oraz przygotowane odpowiednio do tego celu i sposobu ich stosowania, w szczeglnoci przez poddanie ich obrbce biologicznej, chemicznej, termicznej lub innemu procesowi, ktry obnia podatno komunalnego osadu ciekowego na zagniwanie i eliminuje zagroenie dla rodowiska lub zdrowia ludzi. Odzysk komunalnych osadw ciekowych na terenie gminy bdzie polega na ich stosowaniu: w rolnictwie, rozumianym jako uprawa wszystkich podw rolnych wprowadzanych do obrotu handlowego, wczajc w to uprawy przeznaczane do produkcji pasz, do rekultywacji terenw, w tym gruntw na cele rolne, do dostosowania gruntw do okrelonych potrzeb wynikajcych z planw gospodarki odpadami, planw zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, do uprawy rolin przeznaczonych do produkcji kompostu, do uprawy rolin nieprzeznaczonych do spoycia i do produkcji pasz. Form unieszkodliwiania osadw ciekowych moe by skadowanie na skadowisku odpadw w Guzowie do 2015 roku lub ich spalanie oraz wspspalanie termiczne. 7.3. Odpady weterynaryjne Do zakadw unieszkodliwiajcych termicznie odpady komunalne powinny by przyjmowane zakane odpady weterynaryjne po ich wstpnej dezaktywacji. Zakazuje si unieszkodliwiania zakanych odpadw weterynaryjnych w inny sposb ni spalanie w spalarniach odpadw. Zakazuje si rwnie poddawania odzy-

skowi zakanych odpadw weterynaryjnych. Odpady weterynaryjne, zgodnie z obowizujcym rozporzdzeniem Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002r. w sprawie dopuszczalnych sposobw i warunkw unieszkodliwiania odpadw medycznych i weterynaryjnych (Dz.U. z 2003r. Nr 8, poz. 104, z pn. zm.), mog by unieszkodliwiane poprzez: termiczne przeksztacanie odpadw, autoklawowanie, dezynfekcj termiczn, dziaanie mikrofalami, obrbk fizyko-chemiczn. Na terenie wojewdztwa mazowieckiego w 2006 roku funkcjonowao 6 instalacji do unieszkodliwiania odpadw m.in. weterynaryjnych. Instalacje te posiadaj moc przerobow cznie ok. 4 030 Mg/rok [WPGO 2007]. 7.4. Odpady specyficzne Zbirka i transport padych zwierzt (bezdomne) z terenu gminy Orosko bdzie nadal realizowany w ramach zawartej umowy przez Gmin z firm specjalistyczn po uprzednim zgoszeniu. Odpady te przez uprawniony podmiot bd przekazywane do unieszkodliwiania w specjalistycznych instalacjach. W przypadku rolnikw odbir i transport padych zwierzt (trzoda chlewna, bydo) powinien by realizowany na podstawie zgoszenia firmie specjalistycznej. Odbierane pade zwierzta powinny trafi do zakadw przetwarzajcych padlin lub do specjalistycznych instalacji celem ich unieszkodliwienia. 8. RODZAJ I HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIWZI ORAZ INSTYTUCJE ODPOWIEDZIALNE ZA ICH REALIZACJ W celu spenienia celw i kierunkw dziaa zaoonych w Planu Gospodarki Odpadami dla gminy Orosko na lata 2009 2012 z uwzgldnieniem 2013 2016, okrelono zadania przewidziane do realizacji w wymienionych okresach wraz ze wskazaniem jednostek odpowiedzialnych za realizacj poszczeglnych zada i terminw realizacji tych zada. W poniszej tabeli zamieszczono harmonogram rzeczowo - finansowy realizacji zada w gospodarce odpadam Tabela 23. Harmonogram rzeczowo - finansowy dla odpadw komunalnych gminy Orosko na lata 2009 2012 i 2013 - 2016 Cel operacyjny Rozwj gminnego systemu gospodarki odpadami Program likwidacji dzikich skadowisk oraz przeprowadzenie rekultywacji tych terenw Zadania priorytetowe na lata 2010 2012 L.p. Zadanie Realizacja rda rodkw 1. Likwidacja mogilnika w gminie Orosko Wojewdztwo, Powiat rodki wasne, RPO, Gmina WFO, rodki pomocowe 2. Monitoring wd podziemnych po zlikwidowanym Powiat rodki wasne mogilniku w gminie Orosko Zadania priorytetowe na lata 2009 2012 L.p. Zadanie Realizacja 1. Likwidacja dzikich wysypisk na terenie gminy Gmina Zadania na lata 2013 2016 Realizacja Gmina Powiat

rda rodkw rodki wasne

L.p. 1. 2.

Zadanie

rda rodkw rodki wasne rodki wasne

Likwidacja dzikich wysypisk na terenie gminy kontynuacja Monitoring wd podziemnych po zlikwidowanym mogilniku w gminie Orosko

Sprawny i efektywny system gospodarki odpadami Zadania priorytetowe na lata 2009 2012 Zadanie Realizacja

L.p.

rda rodkw

1. 2.

3. 4.

5.

6.

7.

8.

9. 10. 11. 12.

13. 14.

Opracowanie aktualizacji planu gospodarki odpadami dla gminy Objcie wszystkich mieszkacw gminy zorganizowanym systemem zbierania odpadw komunalnych Monitoring systemu gospodarki odpadami Przeprowadzenie kampanii edukacyjnoinformacyjnych na temat prawidowego postpowania ze zuytym sprztem elektrycznym i elektronicznym Przeprowadzenie kampanii edukacyjnoinformacyjnych na temat prawidowego postpowania z bateriami i akumulatorami Podjcie dziaa edukacyjno-informacyjnych na temat bezpiecznego uytkowania i usuwania wyrobw zawierajcych azbest Objcie wszystkich mieszkacw gminy zorganizowanym systemem selektywnego zbierania odpadw komunalnych Wyposaenie gospodarstw domowych w worki (pojemniki, kompostowniki) do selektywnej zbirki odpadw Utworzenie Punktu Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw Eksploatacja skadowiska Utworzenie Midzygminnej Stacji Przeadunku Odpadw Opracowanie i wdroenie programu usuwania azbestu i wyrobw zawierajcych azbest Zbirka padych zwierzt Organizacja zbierania zuytych urzdze z gospodarstw domowych

Gmina Gmina / Przedsibiorcy Gmina Gmina

rodki wasne rodki wasne

rodki wasne rodki wasne RPO rodki pomocowe

Gmina

rodki wasne RPO rodki pomocowe rodki wasne RPO rodki pomocowe rodki wasne

Gmina

Przedsibiorcy Gmina Przedsibiorcy Gmina Gmina Gmina Powiat Gmina Gmina

rodki wasne

rodki wasne rodki pomocowe rodki wasne rodki wasne rodki pomocowe rodki wasne rodki pomocowe rodki wasne rodki wasne RPO, rodki pomocowe

Gmina Gmina

Zadania priorytetowe na lata 2013 2016 L.p. Zadanie Realizacja 1. Realizacja zada ujtych w planie Gmina 2. 3. 4. Zwikszanie odzysku surowcw wtrnych w wyniku segregacji odpadw u rda Monitoring systemu gospodarki odpadami Realizacja programu eliminowania wyrobw zawierajcych azbest wraz z wymian na nowe pokrycia Zbirka padych zwierzt - kontynuacja Przedsibiorcy Gmina Gmina Gmina, Mieszkacy, Przedsibiorcy Gmina

rda rodkw rodki wasne, rodki pomocowe rodki wasne rodki pomocowe rodki wasne rodki wasne RPO, rodki pomocowe rodki wasne

5.

Zadania priorytetowe na lata 2009 2012 L.p. Zadanie Realizacja 1. Kampania edukacyjno-informacyjna w zakresie Gmina prawidowego postpowania ze zuytymi urzdzeniami zawierajcymi substancje zuboajce warstw ozonow 2. Edukacja na temat szkodliwoci, olejw odpadoGmina wych, baterii i akumulatorw, azbestu, zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego, pestycy-

rda rodkw rodki wasne rodki pomocowe

rodki wasne rodki pomocowe

3.

4.

5.

6.

7.

dw Dziaania edukacyjno - informacyjne majce na celu informowanie o szkodliwoci PCB i o metodach jego unieszkodliwiania Podnoszenie wiadomoci w zakresie prawidowych sposobw postpowania z odpadami medycznymi i weterynaryjnymi w subie zdrowia i gabinetach weterynaryjnych Przeprowadzenie kampanii edukacyjnoinformacyjnych w zakresie prawidowego postpowania z pojazdami wycofanymi z eksploatacji Rozwj i ujednolicenie systemw zbierania zuytych olejw odpadowych ze rde rozproszonych, w tym od ludnoci Rozwj istniejcych systemw zbierania maogabarytowych baterii i akumulatorw ze rde rozproszonych, w tym od ludnoci

Gmina

rodki wasne rodki pomocowe rodki wasne rodki pomocowe

Gmina

Gmina

rodki wasne rodki pomocowe rodki wasne rodki pomocowe rodki wasne rodki pomocowe

Gmina

Gmina

Zadania priorytetowe na lata 2013 2015 L.p. Zadanie Realizacja 1. Kampania edukacyjno-informacyjna w zakresie Gmina prawidowego postpowania ze zuytymi urzdzeniami zawierajcymi substancje zuboajce warstw ozonow Zadania priorytetowe na lata 2013 2016 L.p. Zadanie Realizacja 1. Edukacja ekologiczna w zakresie zwikszenia Gmina wiadomoci ekologicznej mieszkacw gminy Cel operacyjny Inwestycje o charakterze proekologicznym Program likwidacji skadowisk odpadw oraz ich rekultywacja Zadania na lata 2013 2016 L.p. Zadanie Realizacja 1. Zamknicie skadowiska w Guzowie Gmina

rda rodkw rodki wasne, rodki pomocowe

rda rodkw rodki wasne, rodki pomocowe

rda rodkw rodki wasne RPO, rodki pomocowe

Szacunkowe koszty realizacji zada w latach 2009 - 2012: Cel operacyjny - Rozwj gminnego systemu gospodarki odpadami Program likwidacji dzikich skadowisk oraz przeprowadzenie rekultywacji tych terenw Lp. Opis przedsiwzicia Jednostka odpowiedzialna Prognozowane nakady w tys. z 2009 2010 2011 2012 Ogem 2009 2012 Przedsiwzicia pozainwestycyjne Gmina 5 5 5 5 20 Potencjalne rda finansowania

1.

2.

Likwidacja dzikich wysypisk na terenie gminy Likwidacja mogilnika w gminie Orosko

Budet gminy

Gmina

120

120

Budet wojewdztwa, powiatu, gminy

Sprawny i efektywny system gospodarki odpadami Lp. Opis przedsiwzicia Jednostka odpowiedzialna Prognozowane nakady w tys. z 2009 2010 2011 2012 Ogem 2009 2012 Przedsiwzicia pozainwestycyjne Gmina 3 3 Potencjalne rda finansowania

1.

2.

3.

4.

5.

6. 7.

Opracowanie aktualizacji planu gospodarki odpadami dla gminy Objcie wszystkich mieszkacw gminy zorganizowanym systemem zbierania odpadw komunalnych Wyposaenie gospodarstw domowych kompostowniki Realizacja programu eliminowania wyrobw zawierajcych azbest wraz z wymian na nowe pokrycia Monitoring systemu gospodarki odpadami Zbirka padych zwierzt Eksploatacja skadowiska Utworzenie Punktu Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw Utworzenie midzygminnej stacji przeadunku odpadw Doposaenie skadowiska odpadw w wag

Budet gminy

Gmina

16

Budet gminy

Gmina

48

48

48

48

192

Budet gminy /mieszkacy Budet gminy

Gmina

243

243

243

243

972

Gmina

20

Budet gminy

Gmina Gmina

5 358

5 358

5 358

5 368

20 1 432

Budet gminy Budet gminy

1.

Przedsiwzicia inwestycyjne Gmina 58 58 58

58

230

Budet gminy/gmin Budet gminy/gmin

2.

Gmina

50

50

3.

Gmina

40

40

Budet gminy

Lp.

Opis przedsiwzicia

Jednostka odpowiedzialna

1.

Kampania edukacyjno-informacyjna w zakresie prawidowego postpo-

Prognozowane nakady w tys. z 2009 2010 2011 2012 Ogem 2009 2012 Przedsiwzicia pozainwestycyjne Gmina 1 1 1 1 4

Potencjalne rda finansowania

Budet gminy

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

wania ze zuytymi urzdzeniami zawierajcymi substancje zuboajce warstw ozonow Edukacja na temat szkodliwoci, olejw odpadowych, baterii i akumulatorw, azbestu, zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego, pestycydw Dziaania edukacyjno - informacyjne majce na celu informowanie o szkodliwoci PCB i o metodach jego unieszkodliwiania Podnoszenie wiadomoci w zakresie prawidowych sposobw postpowania z odpadami medycznymi i weterynaryjnymi w subie zdrowia i gabinetach weterynaryjnych Przeprowadzenie kampanii edukacyjno-informacyjnych w zakresie prawidowego postpowania z pojazdami wycofanymi z eksploatacji Rozwj i ujednolicenie systemw zbierania zuytych olejw odpadowych ze rde rozproszonych, w tym od ludnoci Rozwj istniejcych systemw zbierania maogabarytowych baterii i akumulatorw ze rde rozproszonych, w tym od ludnoci Przeprowadzenie kampanii edukacyjno-informacyjnych na temat prawidowego postpowania ze zuytym

Gmina

Budet gminy

Gmina

Budet gminy

Gmina

Budet gminy

Gmina

Budet gminy

Gmina

bd

bd

bd

bd

bd

Budet gminy

Gmina

bd

bd

bd

bd

bd

Budet gminy

Gmina

0,25

0,25

0,25

0,25

Budet gminy

9.

10.

sprztem elektrycznym i elektronicznym Przeprowadzenie kampanii edukacyjno-informacyjnych na temat prawidowego postpowania z bateriami i akumulatorami Podjcie dziaa edukacyjnoinformacyjnych na temat bezpiecznego uytkowania i usuwania wyrobw zawierajcych azbest cznie

Gmina

0,25

0,25

0,25

0,25

Budet gminy

Gmina

0,25

0,25

0,25

0,25

Budet gminy

451

531

412

461

1 859

Szacunkowe koszty realizacji zada w latach 2013 2015 : L.p. 1. Opis przedsiwzicia Kampania edukacyjno-informacyjna w zakresie prawidowego postpowania ze zuytymi urzdzeniami zawierajcymi substancje zuboajce warstw ozonow Prognozowane nakady w tys. z 3 Potencjalne rda finansowania Budet gminy

Szacunkowe koszty realizacji zada w latach 2013 - 2016: L.p. 1. Opis przedsiwzicia Prognozowane nakady w tys. z 24 972 20 80 30 50 10 10 4 Potencjalne rda finansowania Budet gminy Budet gminy Budet gminy Budet gminy Budet gminy/gmin Budet gminy/gmin Budet gminy Budet gminy Budet gminy

Zwikszanie odzysku surowcw wtrnych w wyniku wstpnej segregacji odpadw 2. Realizacja programu eliminowania wyrobw zawierajcych azbest wraz z wymian na nowe pokrycia 3. Kontynuacja zbirki padych zwierzt 4. Eksploatacja skadowiska odpadw w Guzowie 5. Eksploatacja stacji przeadunku odpadw 6. Eksploatacja PDGO 7. Likwidacja dzikich wysypisk na terenie gminy 8. Monitoring systemu gospodarki odpadami 9. Podnoszenie wiadomoci w zakresie prawidowych sposobw postpowania z odpadami komunalnymi 10. Zamknicie skadowiska w Guzowie cznie

500 1 724

Budet gminy

9. SPOSOBY FINANSOWANIA, W TYM INSTRUMNETY FINANSOWE SUCE REALIZACJI ZAMIERZONYCH CELW, Z UWZGLDNIENIEM HARMONOGRAMU URUCHAMIANIA RODKW I ICH RDE 9.1. rda pozyskiwania funduszy Inwestycje w dziedzinie gospodarki odpadami mog by finansowane za pomoc rodkw pochodzcych ze rde publicznych oraz ze rde prywatnych, ktre stanowi rodki wasne inwestorw, powikszone o

komercyjne kredyty bankowe oraz. Do rde publicznych nale: budet pastwa, budety jednostek samorzdu terytorialnego, fundusze ekologiczne, rodki pochodzce ze rde zagranicznych nie podlegajce zwrotowi oraz pochodzce z funduszy Unii Europejskiej. Ponadto, inwestycje w tej dziedzinie mog wspierane by przez niezalene instytucje finansowe, organizacje midzynarodowe, fundacje czy towarzystwa leasingowe. Moliwe jest rwnie czenie rodkw pochodzcych z rnych rde oraz zawieranie umw na wspln realizacj inwestycji przez samorzdy terytorialne i podmioty prawne. Przedstawione zadania strategiczne w zakresie poprawy stanu gospodarki odpadami mog by finansowane z nastpujcych rde: rodki Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska, dotacje i poyczki, rodki Wojewdzkiego, Powiatowego oraz Gminnego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej, dotacje, dopaty i poyczki, kredyty preferencyjne udzielane np. przez Bank Ochrony rodowiska (BO S.A.) z dopatami do oprocentowania lub ze rodkw donatorw, poyczki, kredyty komercyjne, kredyty konsorcjalne, kredyty midzynarodowych instytucji finansowych (Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju - EBOiR, Bank wiatowy), Fundusz Spjnoci Unii Europejskiej, Fundusze strukturalne Unii Europejskiej (www.funduszestrukturalne.gov.pl), Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego UE, Norweski Mechanizm Finansowy, zagraniczna pomoc finansowa udzielana poprzez fundacje i programy pomocowe (np. z ekokonwersji poprzez EKOFUNDUSZ), fundusze wasne inwestorw, leasing. rodki finansowe UE Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko, zgodnie z projektem Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007 - 2013 (NSRO) - stanowi jeden z programw operacyjnych bdcych podstawowym narzdziem do osignicia zaoonych w NSRO celw przy wykorzystaniu rodkw Funduszu Spjnoci i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Projekt Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko na lata 2007 2013 zosta przyjty przez Rad Ministrw w dniu 29 listopada 2006 roku. Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko koncentruje si na dziaaniach o charakterze strategicznym i ponadregionalnym. Gwnym celem Programu jest podniesienie atrakcyjnoci inwestycyjnej Polski i jej regionw poprzez rozwj infrastruktury technicznej przy rwnoczesnej ochronie i poprawie stanu rodowiska, zdrowia, zachowaniu tosamoci kulturowej i rozwijaniu spjnoci terytorialnej. W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko realizowanych bdzie 17 osi priorytetowych, m.in. w ramach osi II - Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi. Na realizacj Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko na lata 2007- 2013 przeznaczonych na gospodark odpadami i ochron powierzchni ziemi zostanie przeznaczonych 1,430,3 mln euro (w tym 1,215,7 mln euro z FS); Instytucj Zarzdzajc Programem Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko jest minister waciwy ds. rozwoju regionalnego, ktry wykonuje swoje funkcje przy pomocy Departamentu Koordynacji Programw Infrastrukturalnych w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego. Instytucja Zarzdzajca przekae realizacj czci swoich zada Instytucjom Poredniczcym, tj. ministrom waciwym. Projekty finansowane musz obejmowa minimum 150 tys. mieszkacw. Maksymalny stopie dofinansowania wydatkw kwalifikowanych moe wynie 85% projektu. W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, bdce instytucj zarzdzajc powyszym programem, opracowao list inwestycji priorytetowych, tzw. list indykatywn, ktra zostaa przekazana do Brukseli. Mniejsze projekty gospodarki odpadami obsugujce poniej 150 tys. mieszkacw, mog by finansowane w ramach regionalnych programw operacyjnych (RPO). W oparciu o rodki Programu Rozwoju Obszarw

Wiejskich istnieje moliwo realizacji projektw dla gmin wiejskich i gmin miejskich liczcych poniej 5 tys. mieszkacw. Niektre dziaania w zakresie gospodarki odpadami (np. recyklingu), mog by dofinansowane z Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Naley mie na uwadze, e rodki przeznaczone na gospodark odpadami w tych funduszach s relatywnie niewielkie. Przedsiwzicia realizowane w ramach priorytetu W ramach Priorytetu realizowane bd projekty majce pozytywny wpyw na zwikszenie atrakcyjnoci gospodarczej i inwestycyjnej oraz zgodne ze standardami w zakresie ochrony rodowiska wymaganymi w Dyrektywach, przy wykorzystaniu synergii pomidzy ochron zasobw naturalnych i wzrostem gospodarczym zgodnie z zaleceniami Strategii Lizboskiej. Fundusze ekologiczne Funkcjonujcy w Polsce system funduszy ekologicznych obejmuje: Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewdzkie, powiatowe i gminne fundusze ochrony rodowiska i gospodarki wodnej. Zasady funkcjonowania narodowego, wojewdzkich, powiatowych i gminnych funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej okrela ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627 ze zm.). Fundusze ekologiczne su finansowaniu przedsiwzi w dziedzinie ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, zgodnie z celami wskazanymi w cytowanej wyej ustawie. Podstawowymi rdami zasilania wymienionych funduszy s rodki z opat za korzystanie ze rodowiska, kar za naruszenie stanu rodowiska oraz opat produktowych. Przychodami funduszy s te dobrowolne wpaty, zapisy, darowizny, wiadczenia rzeczowe, rodki pochodzce z fundacji, wpywy z przedsiwzi organizowanych na rzecz ochrony rodowiska i gospodarki wodnej. Narodowy Fundusz oraz wojewdzkie fundusze maj osobowo prawn. Fundusze gminne jak i powiatowe s funduszami celowymi pozostajcymi w dyspozycji odpowiednich jednostek samorzdu terytorialnego. Inn form finansowania inwestycji w zakresie gospodarki odpadami i ochrony rodowiska jest zagraniczna pomoc finansowa udzielana z fundacji i programw pomocowych takich jak: fundacja EkoFundusz, fundusze Strukturalne, fundacja ISPA. oraz banki wspierajce inwestycje ekologiczne. Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej Zasadniczym celem Narodowego Funduszu jest wspieranie finansowe przedsiwzi podejmowanych dla poprawy jakoci rodowiska w Polsce. Gwne kierunki jego dziaalnoci okrela II Polityka Ekologiczna Pastwa, natomiast co roku aktualizowane s cele szczegowe - dokumenty wewntrzne Narodowego Funduszu, w tym zwaszcza zasady udzielania pomocy finansowej oraz lista przedsiwzi priorytetowych. W zakresie ochrony powierzchni ziemi, w tym ochrony rodowiska przed odpadami, zakada si dofinansowanie zada inwestycyjnych zgodnych z niej wymienionymi programami priorytetowymi: unieszkodliwianie odpadw powstajcych w zwizku z transportem samochodowym (autozom, pyny eksploatacyjne, akumulatory, ogumienie, tworzywa sztuczne) oraz zbirka i wykorzystanie olejw przepracowanych, realizacja midzygminnych i regionalnych programw zagospodarowania odpadw komunalnych (w tym budowa zakadw przetwrstwa odpadw oraz wspomaganie systemw zagospodarowywania osadw ciekowych). W Narodowym Funduszu obowizuj nastpujce formy dofinansowania: poyczki, poyczki patnicze, kredyty udzielane przez banki ze rodkw Narodowego Funduszu,

dopaty do oprocentowania preferencyjnych kredytw i poyczek, dotacje, umorzenia. Wysoko dofinansowania udzielonego przez Narodowy Fundusz jest uzaleniona od efektywnoci wykorzystania rodkw Funduszu, z zastosowaniem zasady uzyskania optymalnego efektu ekologicznego i ekonomicznego. Udzielone przez Narodowy Fundusz dofinansowanie, w formie poyczek i kredytw generalnie nie moe przekroczy 80% kosztw realizacji przedsiwzicia. Poyczki mog by czciowo umarzane, pod warunkiem terminowego wykonania zada i osignicia planowanych w nich efektw. Szczegowe zasady udzielania i umarzania poyczek, udzielania dotacji oraz dopat do oprocentowania preferencyjnych kredytw i poyczek s uchwalane corocznie przez Rad Nadzorcz Funduszu. O dofinansowanie ze rodkw Narodowego Funduszu mog ubiega si: jednostki samorzdu terytorialnego i ich zwizki, administracja pastwowa, przedsibiorcy, jednostki szkolnictwa wyszego, jednostki organizacyjne ochrony rodowiska, organizacje pozarzdowe (stowarzyszenia, fundacje), osoby fizyczne. Narodowy Fundusz stosuje nastpujce formy pomocy finansowej: 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) poyczki preferencyjne, poyczki patnicze, kredyty udzielane ze rodkw Narodowego Funduszu przez banki w ramach linii kredytowych, dotacje, dopaty do oprocentowania preferencyjnych kredytw i poyczek, poyczki w ramach umowy konsorcjum, promesy pomocy finansowej przedsiwzicia, porczenia spaty kredytw oraz zwrotu rodkw przyznanych przez rzdy pastw obcych i organizacje midzynarodowe, przeznaczonych na realizacj zada ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, zgodnie z ustaw z 8 maja 1997r. o porczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Pastwa oraz niektre osoby prawne (Dz.U. z 2003r. Nr 174 poz. 1689 z pn. zm.). Udzielajc porczenia Narodowy Fundusz wymaga zabezpiecze na okoliczno roszcze wynikajcych z tytuu wykonywania obowizkw porczyciela i pobiera opat prowizyjn, umorzenia poyczek preferencyjnych,

9)

10) przekazanie rodkw jednostkom budetowym. Wojewdzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej Ze rodkw funduszu mog by pokryte koszty poniesione po dniu podjcia uchway przez Zarzd Funduszu o przyznaniu dofinansowania. rodki funduszu nie mog by wykorzystywane na pokrycie kosztw zwizanych z przygotowaniem inwestycji oraz realizacj zada uzupeniajcych bezporedni inwestycj. W Funduszu obowizuj nastpujce formy finansowania: poyczki, dotacje, dopaty do kredytw bankowych. WFO i GW - wojewdzki fundusz celowy dziaajcy w oparciu o ustaw z dnia 27.04.2001r. Prawo Ochrony rodowiska. Zadaniem Funduszu jest finansowe wspieranie przedsiwzi z zakresu ochrony rodowiska,

realizowanych na obszarze Wojewdztwa Mazowieckiego. Fundusz posiada osobowo prawn i moe udziela pomocy w postaci preferencyjnych poyczek, dotacji oraz dopat do kredytw. Pomoc ze rodkw Funduszu moe by udzielona wszelkim podmiotom realizujcym zadania z zakresu ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, odpowiadajce kryteriom wyboru przedsiwzi na wniosek speniajcy wymagania formalne. Gminy fundusz ochrony rodowiska i gospodarki wodnej Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. - Prawo ochrony rodowiska w dziale II rozdziale 4 okrela przeznaczenie rodkw finansowych funduszy gminnych. rodki gminnych funduszy, zgodnie z art. 406 ww. ustawy, przeznacza si na: edukacj ekologiczn oraz propagowanie dziaa proekologicznych i zasady zrwnowaonego rozwoju; wspomaganie realizacji zada pastwowego monitoringu rodowiska; wspomaganie innych systemw kontrolnych i pomiarowych oraz bada stanu rodowiska, a take systemw pomiarowych zuycia wody i ciepa; wspomaganie systemw gromadzenia i przetwarzania danych zwizanych z dostpem do informacji o rodowisku; realizowanie zada modernizacyjnych i inwestycyjnych, sucych ochronie rodowiska i gospodarce wodnej, w tym instalacji lub urzdze ochrony przeciwpowodziowej i obiektw maej retencji wodnej; przedsiwzicia zwizane z ochron przyrody, w tym urzdzanie i utrzymanie terenw zieleni, zadrzewie, zakrzewie oraz parkw; przedsiwzicia zwizane z gospodark odpadami i ochron powierzchni ziemi; przedsiwzicia zwizane z ochron powietrza; przedsiwzicia zwizane z ochron wd; profilaktyk zdrowotn dzieci na obszarach, na ktrych wystpuj przekroczenia standardw jakoci rodowiska; wspieranie wykorzystania lokalnych rde energii odnawialnej oraz pomoc przy wprowadzaniu bardziej przyjaznych dla rodowiska nonikw energii; wspieranie dziaalnoci zwizanej z wytwarzaniem biokomponentw i biopaliw ciekych, wspieranie ekologicznych form transportu; dziaania z zakresu rolnictwa ekologicznego bezporednio oddziaujce na stan gleby, powietrza i wd, w szczeglnoci na prowadzenie gospodarstw rolnych produkujcych metodami ekologicznymi pooonych na obszarach szczeglnie chronionych na podstawie przepisw ustawy o ochronie przyrody; inne zadania ustalone przez rad gminy, suce ochronie rodowiska i gospodarce wodnej, wynikajce z zasady zrwnowaonego rozwoju, w tym na programy ochrony rodowiska.

Fundacja EkoFundusz EkoFundusz jest fundacj powoan w 1992 r. przez Ministra Finansw dla efektywnego zarzdzania rodkami finansowymi pochodzcymi z zamiany czci zagranicznego dugu na wspieranie przedsiwzi w ochronie rodowiska (tzw. konwersja dugu). Dotychczas decyzj o ekokonwersji polskiego dugu podjy Stany Zjednoczone, Francja, Szwajcaria, Wochy, Szwecja i Norwegia. EkoFundusz zarzdza rodkami finansowymi pochodzcymi z ekokonwersji cznie ponad 571 mln USD do wydatkowania w latach 1992 2010. Po 2009 roku nie bdzie ju mona ubiega si o rodki z EkoFunduszu. Typy projektw, ktre mog ubiega si o dofinansowanie EkoFunduszu w gospodarce odpadami organizacja kompleksowych systemw zbirki, recyklingu i zagospodarowania odpadw komunalnych obsugujcych 50 - 250 tys. mieszkacw; technologie przerobu odpadw biodegradowalnych pochodzcych z gospodarki komunalnej; budowa instalacji do recyklingu odpadw komunalnych i niebezpiecznych; Zalecane jest, aby projekty speniay przynajmniej jeden z nastpujcych warunkw: wprowadzanie na polski rynek nowych technologii z krajw-donatorw,

uruchomienie krajowej produkcji urzdze dla ochrony rodowiska, szczeglne znaczenie dla ochrony zdrowia. Ze wzgldu na ponoszone koszty administracyjne dotacja EkoFunduszu dla pojedynczego projektu nie moe by nisza ni 50 tys. z. Do 2003 roku Eko - Fundusz udziela wsparcia finansowego w formie bezzwrotnych dotacji a take preferencyjnych poyczek. Od 2004 roku nastpia zdecydowana koncentracja rodkw na projektach niekomercyjnych. Oznacza to cakowite wycofanie si z udziau w inwestycjach charakteryzujcych si wysok opacalnoci. Zmiana ta wynika z koniecznoci pomocy inwestorom, dla ktrych dotacja czstokro stanowi o powodzeniu planowanego przedsiwzicia niekomercyjnego, majcego na celu jedynie wzgldy ochrony rodowiska. Drug istotn zmian w porwnaniu z latami poprzednimi bdzie zmniejszenie udziau dotacji EkoFunduszu w cakowitych kosztach projektw. EkoFundusz nie dofinansowuje bada naukowych, akcji pomiarowych, a take studiw i opracowa oraz tworzenia wszelkiego rodzaju dokumentacji projektowej. Gdy inwestorem s wadze samorzdowe, dotacja moe pokry do 50% kosztw, a dla przedsibiorcw dofinansowanie EkoFunduszu moe pokry do 30% kosztw. EkoFundusz moe wspiera zarwno projekty dopiero rozpoczynane, jak i bdce w fazie realizacji, jeeli ich rzeczowe zaawansowanie nie przekracza 60%. Nadto EkoFundusz nie finansuje projektw, ktre uzyskay, bd staraj si o dotacj ze rodkw Funduszu Spjnoci i Funduszy Strukturalnych Unii Europejskiej a take z Funduszy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (np. tzw. fundusz norweski). Z dotacji EkoFunduszu nie mog korzysta te przedsiwzicia, ktre kwalifikuj si do otrzymania dofinansowania w ramach programw pomocowych Unii Europejskiej. Natomiast z pomocy EkoFunduszu mog korzysta: przedsibiorcy, samorzdy, inne podmioty (instytucje charytatywne, wyznaniowe, spoeczne organizacje ekologiczne itp. podmioty, nie bdce przedsibiorcami w myl ustawy Prawo dziaalnoci gospodarczej, (Dz. U. Nr 101, poz. 1178). Banki wspierajce inwestycje ekologiczne Gmina, jako podmiot prawny ma moliwo do zacigania zobowiza finansowych, w celu sfinansowania inwestycji w zakresie infrastruktury i usug publicznych. Zdolno ta jest jednak ograniczona. Bank Ochrony rodowiska ma statutowo naoony obowizek kredytowania inwestycji sucych ochronie rodowiska. Udziela kredytw na midzy innymi: budow skadowisk odpadw i innych obiektw do odzysku i unieszkodliwiania odpadw, zakup urzdze zwizanych z usuwaniem odpadw, zakup sprztu niezbdnego do zorganizowania zbirki i transportu odpadw. Kredyty z BO umoliwiaj sfinansowanie zadania inwestycyjnego w 100%. rodki te s oprocentowane w wysokoci od 1%. Okres spaty kredytu wynosi 5 lat, a okres karencji 1 rok. BO udziela rwnie kredytw ze rodkw NFO i GW i WFO i GW. Inne banki aktywnie wspomagajce finansowanie gospodarki odpadami to: Bank Rozwoju Eksportu S.A., Polski Bank Rozwoju S.A., Bank wiatowy, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju. 10. SYSTEM MONITORINGU I OCENY REALIZACJI ZAMIERZONYCH CELW POZWALAJCYCH NA OKRELENIE SPOSOBU ORAZ STOPNIA REALIZACJI CELW I ZADAN ZDEFINIOWANYCH W PLANIE GOSPODARKI ODPADAMI, Z UWZGLDNIENIEM ICH JAKOCI I ILOCI. Podstaw waciwego systemu oceny realizacji Planu jest dobry system sprawozdawczoci, oparty na wskanikach stanu rodowiska i zmiany presji na rodowisko, a take na wskanikach wiadomoci spoecznej. W tab. 24 zaproponowano istotne wskaniki monitorowania Planu, ktre umoliwi ocen prawidowoci i efektywnoci dziaa oraz szybkie i elastyczne reagowanie na zmiany. 10.1. Nadzr i kontrola nad wykonaniem ustale planu

Dziaania w ramach i nadzoru kontroli bd z jednej strony rdem dodatkowych informacji o stanie gospodarki odpadami, z drugiej instrumentem egzekwowania postpowania z odpadami zgodnego z prawem oglno obowizujcym i miejscowym. Dla wyegzekwowania realizacji obowizkw wykorzystane zostan wszystkie moliwoci prawne wynikajce wprost z ustawy o odpadach oraz z przyjtych regulacji prawa miejscowego. Dla zwikszenia skutecznoci dziaa kontrolnych w aktywny sposb zostanie wykorzystana moliwo wspdziaania z wojewdzkim inspektorem ochrony rodowiska. 10.2. Sprawozdanie z postpw we wdraaniu planu Ustawa o odpadach w art. 14 stanowi, i: plany gospodarki odpadami wszystkich szczebli podlegaj aktualizacji nie rzadziej ni co 4 lata,

co 2 lata organy wykonawcze opracowujce projekty planw skadaj sprawozdanie z realizacji planu organom uchwalajcym plany (organ wykonawczy gminy przedkada radzie gminy i zarzdowi powiatu w terminie do dnia 31 marca po upywie okresu sprawozdawczego) Zaznaczenia wymaga, i ustawodawca nakreli nieprzekraczalne ramy czasowe cyklicznoci oceny i weryfikacji, za powinna si ona dokonywa w miar potrzeby, ktra to moe by stwierdzona na podstawie biecego monitoringu i realizacji funkcji kontrolnych i nadzorczych. Sprawozdanie Wjt Gminy Orosko zoy do dnia 30 marca 2011 roku, a okres sprawozdawczy bdzie obejmowa lata 2009 - 2010. Sprawozdanie z realizacji gminnego planu gospodarki odpadami obejmie: ocen stopnia realizacji okrelonych w planie celw i kierunkw dziaa, sprawozdanie z wykonanych zada pozainwestycyjnych i inwestycyjnych, zgodno wykonanych zada z harmonogramem prac, sprawozdanie z realizacji harmonogramu finansowania zaoonych przedsiwzi, podsumowanie z wnioskami i ewentualn rekomendacj nowelizacji planu. Ocen realizacji celw wskazanych w gospodarce odpadami na terenie gminy Orosko prowadzi si bdzie w oparciu o: porwnanie wskanikw przedstawionych w poniszej tabeli, odpowiadajcych zaoonym w Planie celom, ocen dynamiki zmian poszczeglnych wskanikw przedstawionych w poniszej tabeli w poszczeglnych latach, ocen stopnia realizacji zada zapisanych w Planie, w oparciu o sprawozdania z realizacji gminnego planu gospodarki odpadami oraz informacje uzyskane z poszczeglnych instytucji, urzdw lub resortw. Podstawowymi rdami informacji niezbdnymi do dokonania przedmiotowej oceny, bd: wojewdzka baza danych, dotyczca wytwarzania i gospodarowania odpadami, prowadzona przez marszaka wojewdztwa, tworzona w oparciu o zapisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (tekst jednolity - Dz.U. z 2007r. Nr 39 poz. 251, art. 36 i 37) oraz rozporzdze do ustawy, sprawozdania z realizacji gminnego planu gospodarki odpadami, rda administracyjne lub inne np., wynikajce ze zobowiza sprawozdawczych (m.in. decyzje w zakresie wytwarzania i gospodarowania odpadami, informacje o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, rejestr posiadaczy odpadw zwolnionych z obowizku uzyskiwania zezwole na prowadzenie dziaalnoci w zakresie zbierania lub transportu odpadw), tworzonych w oparciu o zapisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (tekst jednolity - Dz.U. z 2007r. Nr 39, poz. 251, art. 36 i 37, art. 17 33), oraz zapisy rozporzdze do ustawy, informacje zbierane przez inspekcj ochrony rodowiska w ramach pastwowego monitoringu rodowiska w oparciu o ustaw z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony rodowiska (Dz.U. z 2002r. Nr 112, poz. 982 z pn. zm.),

badania statystyczne (w szczeglnoci Gwnego Urzdu Statystycznego) oraz procedury ocen statystycznych na podstawie prbek lub estymatorw zwizanych z odpadami, przyjte wskaniki dotyczce iloci i jakoci odpadw, poczone powysze metody. 10.3. Wskaniki monitorowania efektywnoci Planu Szczeglnie wane w prowadzeniu procesu monitoringu Planu bd nastpujce zagadnienia: Zakres wywizywania si przez wacicieli nieruchomoci z obowizkw naoonych przez art. 5 ust. 1, pkt 1 i 3 ustawy z dnia 13 wrzenia 1996r. o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach (Dz.U z 2005r. Nr 236, poz. 2008), tj.: wyposaenie nieruchomoci w urzdzenia suce do zbierania odpadw komunalnych oraz utrzymywanie tych urzdze w odpowiednim stanie sanitarnym, porzdkowym i technicznym, zbieranie powstaych na terenie nieruchomoci odpadw komunalnych, zgodnie z wymaganiami okrelonymi w uchwale rady gminy, o ktrej mowa w art. 4 powyszej ustawy, oraz pozbywanie si tych odpadw w sposb zgodny z przepisami ustawy i przepisami odrbnymi za porednictwem uprawnionego przedsibiorcy, na podstawie umowy.

Ocena wykonania zada wyznaczonych w Planie przebiega bdzie w oparciu o analiz wskanikw efektywnoci realizacji wytyczonych celw i zada. Wartoci wskanikw okrela plan wyszego szczebla. Tabela 24. Proponowane wskaniki monitorowania osigania przyjtych w Planie celw i zada Lp. 1. 2 3 4 5 Nazwa wskanika Ogem Odsetek mieszkacw gminy objtych zorganizowanym systemem zbierania odpadw komunalnych Odsetek decyzji wydanych przez wjtw, burmistrzw i prezydentw miast w zakresie gospodarki odpadami, na ktre zoono odwoania Odsetek decyzji wydanych przez wjtw, burmistrzw i prezydentw miast w zakresie gospodarki odpadami, utrzymanych w postpowaniu odwoawczym Odsetek odpadw wytworzonych poddanych skadowaniu bez przetworzenia rodki finansowe wydatkowane na budow lub modernizacj instalacji gospodarki odpadw ogem Odpady komunalne Masa odpadw wytworzonych - ogem Masa zebranych odpadw komunalnych - ogem Masa zebranych odpadw komunalnych w przeliczeniu na mieszkaca/rok Masa odpadw komunalnych zebranych selektywnie Ilo surowcw wtrnych wydzielonych ze strumienie odpadw komunalnych w wyniku selektywnej zbirki (%) Masa odpadw komunalnych zebranych jako zmieszane odpady komunalne Masa odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji skadowanych na skadowiskach odpadw Odsetek odpadw komunalnych zebranych jako zmieszane odpady komunalne poddanych przetwarzaniu metodami mechaniczno-biologicznymi Odsetek odpadw komunalnych zebranych selektywnie poddanych unieszkodliwianiu (poza skadowaniem) Odsetek odpadw komunalnych zebranych jako zmieszane odpady komunalne bez przetwarzania Odsetek odpadw komunalnych zebranych selektywnie poddanych recyklingowi organicznego Poziom odzysku odpadw opakowaniowych ogem Iloraz masy odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji skadowanych na skadowiskach odpadw i masy tyche odpadw wytworzonych w 1995r. % Jednostka % % % % z

6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14 15. 16. 17. 18.

Mg Mg Mg/M/rok Mg % Mg Mg % % % % % %

19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26.

27. 28. 29. 30. 31.

Odpady niebezpieczne Masa wytworzonych odpadw niebezpiecznych Masa selektywnie zebranych komunalnych odpadw niebezpiecznych Masa pozostaych zinwentaryzowanych wyrobw zawierajcych azbest do usunicia i unieszkodliwienia Masa zebranego zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego ogem Masa zebranego zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego z gospodarstw domowych Masa zebranego zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego zuboajcego warstw ozonow z gospodarstw domowych Masa zebranego zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego z gospodarstw domowych w przeliczeniu na statystycznego mieszkaca Masa pozostaych zinwentaryzowanych wyrobw zawierajcych azbest do usunicia i unieszkodliwienia Osady ciekowe Masa wytworzonych komunalnych osadw ciekowych Odsetek wytworzonych komunalnych osadw ciekowych bezporednio wykorzystywanych w rolnictwie Odsetek wytworzonych komunalnych osadw ciekowych bezporednio wykorzystywanych w innych zastosowaniach Odsetek wytworzonych komunalnych osadw ciekowych bezporednio wykorzystywanych w innych zastosowaniach Odsetek wytworzonych komunalnych osadw ciekowych skadowanych bez przetworzenia na skadowiskach odpadw

Mg Mg Mg Mg Mg Mg kg/mieszka ca Mg

Mg % % % %

11. WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAYWANIA PROJEKTU NA RODOWISKO Funkcjonujcy obecnie w gminie Orosko system zbierania odpadw komunalnych nie odpowiada ostatecznie wymogom ochrony rodowiska i racjonalnej gospodarki odpadami. Szacunkowa ilo odpadw wytworzonych na terenie gminy (liczona wskanikowo) jest nisza zarwno od ilo odpadw zebranych na terenie gminy jak i zdeponowanych na skadowisku. Przewidywane w ramach Planu dziaania powinny przynie nastpujce efekty: Najwaniejszym zadaniem jest podniesienie wiadomoci ekologicznej mieszkacw gminy Orosko. Rezultatem tych dziaa powinno by: zmniejszenie zagroenia dla rodowiska naturalnego, eliminacja spalania odpadw w gospodarstwach, eliminacja dzikich wysypisk odpadw.

Zadania dotyczce kwestii dziaania skadowisk odpadw powinny przynie efekty w postaci: zmniejszenie zagroenia dla wd podziemnych (likwidacja mogilnika, monitoring rodowiska w rejonie skadowiska odpadw).

Pozostae zadania z zakresu gospodarki odpadami na terenie gminy powinny zmierza do: zmniejszenia iloci odpadw komunalnych trafiajcych na skadowisko poprzez selekcj odpadw u rda, zwikszenia iloci odzyskiwanych surowcw wtrnych z odpadw metalowych, szklanych, plastikowych i papieru (w wyniku wstpnej segregacji), odzysk, do poziomu limitw odzysku i recyklingu, odpadw wielkogabarytowych, budowlanych, niebezpiecznych i opakowaniowych, zwikszenia iloci wydzielonych odpadw niebezpiecznych ze strumienia odpadw komunalnych (w wyniku przeprowadzanych segregacji), eliminacji odpadw niebezpiecznych (t.j.; azbest, akumulatory, sprzt AGD, opony itp.) trafiajcych na dzikie wysypiska. Cel ten zostanie osignity po przeprowadzeniu akcji informacyjnej wrd miesz-

kacw gminy oraz poprzez dogodn lokalizacj punktu dobrowolnego gromadzenia odpadw (niebezpiecznych) zmniejszenia emisji metanu do atmosfery (kompostowanie odpadw i ich zagospodarowywanie, kierowanie resztek odpadw ulegajcych biodegradacji do RZGO).

Wdroenie Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Orosko spowoduje popraw stanu rodowiska i efektywnoci systemu gospodarki odpadami poprzez: popraw wspczynnikw odzysku surowcw oraz ograniczenie iloci odpadw deponowanych na skadowisku, wzrost wiadomoci ekologicznej mieszkacw skutkujcy ograniczeniem niepodanych zachowa (np. ich spalanie odpadw w piecach domowych), zwikszenie poziomu segregacji odpadw oraz wiadomy wybr produktw i technologii minimalizujcych ilo powstajcych odpadw, minimalizacj iloci produkowanych odpadw, skutkujc ograniczeniu kosztw finansowych i ekologicznych ich zbirki i unieszkodliwiania (transport, nakady pracy i sprztu, sytuacje awaryjne, zapotrzebowanie na teren itp.), ograniczenie powstawania dzikich wysypisk odpadw, a w szczeglnoci pozbywania si w ten sposb przez mieszkacw odpadw wielkogabarytowych i niebezpiecznych, poprzez rozwj i uszczelnienie systemu oraz wzrost wiadomoci ekologicznej, wdroenie systemu monitoringu realizacji planu (wskaniki) wpynie korzystnie na stan rodowiska poprzez umoliwienie lepszej kontroli rde powstawania odpadw i drg ich przepywu, dostarczy informacji o brakach systemu oraz umoliwi oszacowanie porednich skutkw rodowiskowych dla decyzji gospodarczych i planistycznych, wdroenie akcji usuwania i unieszkodliwiania materiaw zawierajcych azbest, poprawi jako rodowiska i naraenie ludnoci na substancje kancerogenne. Podsumowujc, realizacja planu gospodarki odpadami spowoduje popraw stanu rodowiska w gminie Orosko, a porednio w powiecie szydowieckim, a jego wykonanie z naleyt starannoci ograniczy zagroenia zwizane z gospodark odpadami. 12. EDUKACJA Wanym elementem wspomagajcym skuteczno wdraania programu gospodarki odpadami jest prowadzenie systematycznej edukacji spoeczestwa. Konieczne jest opracowanie programu informacyjnego, ktry bdzie wspiera dziaania inwestycyjne i zwiksza poparcie spoeczne dla tych dziaa. Wiele osb, z uwagi na wysoko opat za wytwarzanie odpadw, negatywnie reaguj na ten fakt i stara si we wasnym zakresie pozbywa si odpadw (spalanie, zakopywanie, korzystanie z dzikich wysypisk). Kampania informacyjno - edukacyjna musi by prowadzona wielotorowo. Musi dociera do wszystkich mieszkacw (dzieci lekcje w szkoach podstawowych i gimnazjach, doroli materiay informacyjne). Kampania moe wykorzystywa wszystkie dostpne rodki komunikowania spoecznego, takich jak: Materiay drukowane materiay drukowane niewymagajce duych nakadw: (ulotki, broszury, obwieszczenia itp., publikacje w prasie i wydawnictwach periodycznych: (artykuy, komentarze, stae rubryki, wywiady, artykuy redakcyjne) materiay dla prasy: komunikaty, powiadomienia i obwieszczenia sub komunalnych, okolicznociowe pamitki (znaczki, dugopisy, teczki z nadrukami itp.). Materiay audiowizualne: wywiady dla radia i telewizji, ogoszenia sub komunalnych w radiu i telewizji, filmy, wystawy. Imprezy promocyjne: konferencje prasowe,

zebrania mieszkacw, imprezy specjalne (festiwale, akcje), warsztaty, seminaria, konferencje. Wybr odpowiednich form kontaktu z mieszkacami powinien zapewni optymaln skuteczno przy istniejcych moliwociach finansowych. 13. STRESZCZENIE Zmiany wprowadzone do ustawy o odpadach zawziy zakres gminnego planu gospodarki odpadami tylko do odpadw komunalnych powstajcych na obszarze danej gminy z uwzgldnieniem odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji oraz odpadw niebezpiecznych zawartych w odpadach komunalnych. Odpady komunalne to odpady powstajce w gospodarstwach domowych, a take odpady niezawierajce odpadw niebezpiecznych, pochodzce od innych wytwrcw odpadw, ktre ze wzgldu na swj charakter lub skad s podobne do odpadw powstajcych w gospodarstwach domowych. rdami powstawania odpadw komunalnych s: gospodarstwa domowe, obiekty infrastruktury (handel, usugi, szkolnictwo itp.). W roku 2008 na terenie gminy Orosko zebrano 1 374,4Mg odpadw komunalnych, w roku 2006 1 653,48Mg, a w roku 2004 1 422,10Mg. Zasady zbirki i wywozu odpadw komunalnych regulowane s Uchwa Rady Gminy Orosko w sprawie uchwalenia Regulaminu utrzymania czystoci i porzdku na terenie Gminy Orosko Nr XXXIV/176/06 z dnia 1 marca 2006r. Odpady przez mieszkacw s gromadzone w workach z tworzywa sztucznego i kontenerach, ktre s dostarczane wacicielom nieruchomoci przez Urzd Gminy w Orosku. Zbirk niesegregowanych odpadw do II - poowy 2007 roku prowadzi Zakad Gospodarki Komunalnej w Orosku, a od II poowy 2007 roku zbirk prowadzi Urzd Gminy w Orosku. Na terenie gminy nie bya dotychczas prowadzona selektywna zbirka odpadw. Prognozuje si wzrost iloci wytwarzanych odpadw komunalnych, ktry bdzie si ksztatowa na poziomie do 4% w okresach 4 letnich oraz e nie bd nastpoway istotne zmiany skadu morfologicznego wytwarzanych odpadw komunalnych. Wzronie poziom selektywnego zbierania odpadw o 10% w 2012r. i 20% w 2016r. Do celw w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi nale: 1. Objcie umowami indywidualnymi na odbieranie odpadw komunalnych 100% mieszkacw. 2. Zapewnienie objcia wszystkich mieszkacw systemem selektywnego zbierania odpadw. 3. Zmniejszenie iloci odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji kierowanych na skadowisko odpadw. 4. Wyeliminowanie praktyki nielegalnego skadowania odpadw do koca 2011 roku. 5. Zamknicie skadowiska odpadw w Guzowie do 2015 roku. 6. Zmniejszenie iloci deponowanych na skadowisku odpadw komunalnych. 7. Osignicie w roku 2012 i 2016 zakadanych limitw odzysku i recyklingu odpadw opakowaniowych, wielkogabarytowych i niebezpiecznych. 8. Bezpieczne usuwanie i unieszkodliwianie wyrobw zawierajcych azbest na terenie gminy. 9. Likwidacja mogilnika do 2010 roku. Gwnymi kierunkami dziaa w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi s: intensyfikacja edukacji ekologicznej promujcej minimalizacj powstawania odpadw i waciwego postpowania z nimi oraz prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno - edukacyjnej w tym zakresie, wzmocnienie kontroli podmiotw prowadzcych dziaalno w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania.

Zgodnie z wytyczonymi celami w zakresie odzysku i recyklingu wymagane jest prowadzenie selektywnego zbierania i odbierania nastpujcych frakcji odpadw komunalnych: odpady zielone z ogrodw i parkw, odpady ulegajce biodegradacji ze strumienia zmieszanych odpadw komunalnych (w przypadku obiektw infrastruktury) papier i tektura (w tym opakowania, gazety, czasopisma, itd.), odpady opakowaniowe ze szka w podziale na szko bezbarwne i kolorowe, tworzywa sztuczne i metale, zuyte baterie i akumulatory, zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny (w tym zuboajcy warstw ozonow), przeterminowane leki, chemikalia (farby, rozpuszczalniki, itd.), meble i inne odpady wielkogabarytowe, odpady budowlano-remontowe. Pozostae frakcje odpadw komunalnych mog by zbierane cznie, stanowic tzw. odpady resztkowe. Podstaw gospodarki odpadami komunalnymi stanie si Regionalny Zakad Gospodarki Odpadami w Radomiu - Wincentowie, ktry winien zapewnia, co najmniej nastpujcy zakres usug: sortowanie poszczeglnych frakcji odpadw komunalnych zbieranych selektywnie, kompostowanie odpadw zielonych, mechaniczno - biologiczne lub termiczne przeksztacanie odpadw resztkowych i pozostaoci z sortowni, zakad demontau odpadw wielkogabarytowych, skadowanie przetworzonych odpadw resztkowych. 14. SPIS TABEL: Tabela 1. Liczba mieszkacw gminy Orosko w latach 2004 2007 Tabela 2. Liczba i powierzchnia uytkowa mieszka w gminie Orosko w latach 2004 2007 Tabela 3. Wykaz miejscowoci soleckich na terenie gminy Orosko wraz z liczb mieszkacw 2007 roku Tabela 4. Struktura wybranych rodzajw dziaalnoci gospodarczej na terenie gminy Orosko Tabela 5. Zestawienie danych sieci wodocigowej na terenie gminy Orosko w 2008 roku Tabela 6. Wykaz drg powiatowych na terenie gminy Orosko Tabela 7. Wykaz drg gminnych na terenie gminy Orosko Tabela 8. Wybrane waciwoci fizyczno chemiczne odpadw komunalnych [OBREM, 2000] Tabela 9. Skad morfologiczny odpadw komunalnych wytwarzanych na obszarach wiejskich [KPGO 2010] Tabela 10. Skad morfologiczny odpadw komunalnych wytwarzanych w infrastrukturze [KPGO 2010] Tabela 11. Ilo prognozowanych odpadw komunalnych w rozbiciu na poszczeglne strumienie odpadw w latach 2008 - 2015 na terenie gminy Orosko wg skadu morfologicznego [KPGO 2010] Tabela 12. Ilo odpadw ulegajcych biodegradacji wytworzonych w roku 2008 na terenie gminy Orosko (wg. szacunku) Tabela 13. Szacunkowy udzia poszczeglnych rodzajw odpadw niebezpiecznych w odpadach Tabela 14. Ilo i rodzaje odpadw komunalnych przekazanych do unieszkodliwiania na skadowisko odpadw innych ni niebezpieczne i obojtne w Guzowie w latach 2005 2008 Tabela 15. Ilo i rodzaje odpadw innych ni komunalne i niebezpieczne przekazane do unieszkodliwiania na skadowisko odpadw innych ni niebezpieczne i obojtne w Guzowie w latach 2005 2008

Tabela 16. Iloci odpadw komunalnych zebranych na terenie gminy Orosko w latach 2005 2008 Tabela 17. Sposoby zbierania odpadw na terenie gminy Orosko Tabela 18. Dane dotyczce demografii na terenie gminy Orosko w latach 2007- 2016 Tabela 19. Prognoza liczby mieszka i powierzchni uytkowej mieszka w gminie Orosko w roku 2012 i 2016 Tabela 20. Prognoza iloci wytworzonych odpadw komunalnych na terenie gminy Orosko w roku 2012 i 2016 Tabela 21. Prognoza iloci wytworzonych na terenie gminy Orosko odpadw ulegajcych biodegradacji w roku 2012 i 2016 Tabela 22. Cele w zakresie ograniczania iloci odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji kierowanych do skadowania w latach 2008 2015 Tabela 23. Harmonogram rzeczowo - finansowy dla odpadw komunalnych gminy Orosko na lata 2009 2012 i 2013 - 2016 Tabela 24. Proponowane wskaniki monitorowania osigania przyjtych w Planie gospodarki odpadami dla gminy Orosko celw i zada 15. SPIS RYSUNKW Rysunek 1. Pooenie miejscowoci Orosko na terenie powiatu szydowieckiego Rysunek 2. Usytuowanie miejscowoci na terenie gminy Orosko Rysunek 3. Porwnawcze zestawienie liczby mieszkacw na gminy Orosko w latach 2004 2008 Rysunek 4. Schemat gospodarki odpadami na terenie gminy Orosko Rysunek 5. Projektowany system gospodarki odpadami komunalnymi na terenie (zbirka odpadw) 16. SPIS MATERIAW RDOWYCH Krajowy plan gospodarki odpadami 2010 (M.P. 2006, Nr. 90, poz. 946) Ministerstwo rodowiska, grudzie 2006r., Wojewdzki Plan Gospodarki Odpadami dla Mazowsza na lata 2007 - 2011 z uwzgldnieniem lat 2012 2015. Warszawa. 2007. Program usuwania azbestu i wyrobw zawierajcych azbest stosowanych na terytorium Polski, Rada Ministrw, Warszawa maj 2002r. Przegld ekologiczny skadowiska odpadw w Guzowie. 2003. Instrukcja eksploatacji skadowiska odpadw komunalnych pooonego w miejscowoci Guzw. 2003. Projekt studzienki pomiarowej do badania skadu biogazu na skadowisku odpadw komunalnych w Guzowie. 2004. Powiatowy Program Ochrony rodowiska i Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Szydowieckiego Szydowiec 2003. Program Ochrony rodowiska i Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Orosko. Orosko. 2004. Sprawozdanie z realizacji Planu Gospodarki Odpadami za lata 2005 2006. Orosko 2007 Poradnik powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami. Warszawa 2002 Kleczkowski. A.S Ochrona wd podziemnych. Wydawnictwo geologiczne. Warszawa. 1984. Paczyski B. Atlas hydrogeologiczny Polski. Pastwowy Instytut Geologiczny. Warszawa. 1995. Zygado M. Gospodarka odpadami komunalnymi. Wyd. Politechniki witokrzyskiej. Kielce. 2002