UCHWAA Nr 456/LVIII/2009 RADY MIASTA OSTROKI z dnia 26 listopada 2009 r.

w sprawie przyjcia Programu Ochrony rodowiska Miasta Ostroki na lata 2009 2012 z perspektyw do 2016 roku (aktualizacja 2009 rok). Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorzdzie gminnym (Dz.U. z 2001r. Nr 142, poz.1591 z pniejszymi zmianami), art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony rodowiska (Tekst jednolity: Dz.U. z 2008r. Nr 25, poz. 150, z pniejszymi zmianami) Rada Miasta Ostroki uchwala, co nastpuje: 1. Przyjmuje si Program Ochrony rodowiska Miasta Ostroki na lata 2009 2012 z perspektyw do 2016 roku (aktualizacja 2009 rok) w brzmieniu stanowicym zacznik do uchway. 2. Prezydent Miasta Ostroki raz na dwa lata sporzdzi raport z wykonania programu, ktry przedstawi Radzie Miasta Ostroki. 3. Wykonanie uchway powierza si Prezydentowi Miasta Ostroki. 4. Traci moc uchwaa nr 343/XXXIV/2005 Rady Miejskiej w Ostroce z dnia 1 kwietnia 2005r. w sprawie przyjcia Programu Ochrony rodowiska Miasta Ostroki na lata 2004 2012. 5. Uchwaa wchodzi w ycie po upywie 14 dni od dnia ogoszenia w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Mazowieckiego. Przewodniczcy Rady Miasta Ostroki: Dariusz Maciak

Zacznik do uchway nr 456/LVIII/2009 Rady Miasta Ostroki z dnia 26 listopada 2009r. 1. Wstp Ustawa Prawo ochrony rodowiska obliguje wojewdztwa, powiaty i gminy do sporzdzenia i uchwalenia programw ochrony rodowiska, obejmujcych okres czterech lat z perspektyw kolejnych czterech. Program taki jest podstaw dziaania jednostek administracyjnych w zakresie polityki ekologicznej i powinien by zgodny z Polityk Ekologiczn Pastwa (PEP) oraz przenosi jej cele na poziom miasta. Jednoczenie, powinien uwzgldnia specyficzne problemy ekologiczne wystpujce na terenie miasta Ostroka. Celem niniejszego opracowania jest aktualizacja Programu ochrony rodowiska miasta Ostroka, ktrego realizacja doprowadzi do poprawy stanu rodowiska naturalnego, do efektywnego zarzdzania rodowiskiem oraz zapewni skuteczne mechanizmy chronice rodowisko przed degradacj. Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997r. stanowi, e Rzeczypospolita Polska zapewnia ochron rodowiska, kierujc si zasad zrwnowaonego rozwoju oraz wskazuje, i ochrona rodowiska jest nie tylko obowizkiem obywateli, ale take wadz publicznych. Zrwnowaony rozwj w myl Prawa ochrony rodowiska to taki rozwj spoeczno-gospodarczy, w ktrym nastpuje proces integrowania dziaa politycznych, gospodarczych i spoecznych, z zachowaniem rwnowagi przyrodniczej oraz trwaoci podstawowych procesw przyrodniczych, w celu zagwarantowania moliwoci zaspokajania podstawowych potrzeb poszczeglnych spoecznoci lub obywateli zarwno wspczesnego pokolenia, jak i przyszych pokole/Wadze publiczne zatem poprzez swoj polityk powinny zapewni nie tylko bezpieczestwo ekologiczne, ale i dostp do nie uszczuplonych zasobw wspczesnemu i przyszemu pokoleniu. Miasto Ostroka jest miastem na prawach powiatu. Zgodnie z ustaw o samorzdzie powiatowym, jeeli w przepisach ustawy mowa jest o powiecie, rozumie si przez to rwnie miasto na prawach powiatu. Miasta naprawach powiatu wykonuj zadania powiatu na zasadach okrelonych w ustawie o samorzdzie powiatowym. Ustawa o samorzdzie powiatowym stanowi, e powiat wykonuje okrelone ustawami zadania publiczne o charakterze ponad gminnym, w tym midzy innymi zadania z zakresu ochrony przyrody i ro-

dowiska, lenictwa, gospodarki wodnej, rybactwa rdldowego, zapobiegania nadzwyczajnym zagroeniom rodowiska. Powiat, akceptujc zasady zrwnowaonego rozwoju, szuka takich kierunkw rozwoju, ktre doprowadz do ograniczania emisji, zmniejszania energo-, wodo- i materiaochonnoci, poprawy jakoci rodowiska przyrodniczego, wzmacniania struktur ekologicznych, rozwijania aktywnoci obywatelskiej, poprawy jakoci ycia mieszkacw. Winno w tym pomc waciwe, zgodne z ide ekorozwoju, planowanie wszelkich dziaa. Aktualizacja Programu ochrony rodowiska okrela kontynuacj polityki rodowiskowej, ustala cele i zadania rodowiskowe oraz szczegowe programy zarzdzania rodowiskiem, odnoszce si do aspektw rodowiskowych, usystematyzowane wedug priorytetw. Przy tworzeniu Programu przyjto zaoenie, i powinien on spenia rol narzdzia w pracy przyszych uytkownikw, uatwiajcego i przypieszajcego rozwizywanie zagadnie techniczno-ekonomicznych zwizanych z przyszymi projektami. 1.1. Podstawa prawna opracowania Ustaw z dnia 21 kwietnia 2001r. Prawo ochrony rodowiska (Dz.U. z 2008r. Nr 25, poz. 150 ze zm.) zarzdy poszczeglnych szczebli administracji samorzdowej zobowizane s do sporzdzania, co 4 lata, programw ochrony rodowiska z perspektyw na 4 kolejne lata. Pierwszy Program ochrony rodowiska miasta Ostroki na lata 2004-2012" zosta przyjty Uchwa Nr 343/XXXIV/2005 Rady Miejskiej w Ostroce z dnia 1 kwietnia 2005r. Niniejsze opracowanie jest aktualizacj tego dokumentu. Z racji tego, e Ostroka jest miastem na prawach powiatu (powiat grodzki), aktualizacja programu obejmuje zagadnienia przewidziane do ujcia w powiatowych i gminnych programach ochrony rodowiska. Po okresie ponad dwuletniego obowizywania Programu w czerwcu 2007 zosta sporzdzony Raport z wykonania Programu ochrony rodowiska miasta Ostroki na lata 2004-2012" Niniejszy Program Ochrony rodowiska miasta Ostroki", zwany dalej Programem, jest drug edycj dokumentu i jego aktualizacj uwzgldniajc analiz stanu rodowiska na terenie miasta oraz cele powiatowej polityki ekologicznej i zadania niezbdne do jej realizacji. 1.2. Cel i zakres opracowania Przystpienie Polski do Unii Europejskiej zobowizao nas do wdraania Dyrektyw U E, std te i zasady polityki regionalnej Unii przekadane s na polityk naszego kraju. Podstawowym celem Programu jest okrelenie i wdroenie polityki ekologicznej pastwa na poziomie powiatowym. Poszukiwanie rozwiza umoliwiajcych wykorzystanie funduszy unijnych kierowanych w znacznym stopniu na przedsiwzicia zmierzajce do poprawy stanu rodowiska lub jego ochrony stay si priorytetem po przystpieniu Polski do Unii Europejskiej. Aktualizacj Programu przeprowadzono w oparciu o: zweryfikowane priorytety i zadania zapisane w pierwszej edycji Programu ochrony rodowiska, obowizujce akty prawne, Polityk Ekologiczn Pastwa na lata 2009-2012 z perspektyw do roku 2016, Strategi Rozwoju Kraju 2007 - 2015, Krajowy Program Oczyszczania ciekw Komunalnych, Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010, Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko, Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa Mazowieckiego, diagnoz stanu rodowiska, Program Ochrony rodowiska Wojewdztwa Mazowieckiego na lata 2007 - 2010 z uwzgldnieniem perspektywy do 214 roku. Na terenie miasta, kierunki dla opracowania Programu wytyczone s przez: Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego miasta Ostroka,

Strategi rozwoju miasta Ostroki do 2010, Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego miasta Ostroki. Cele aktualizowanego Programu wynikaj z: weryfikacji zada zapisanych w pierwszej edycji Programu Ochrony rodowiska, celw okrelonych w Strategii Rozwoju Miasta Ostroki, zada zapisanych w zaktualizowanych programach ochrony rodowiska, gwnie wojewdzkim, uwarunkowa miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego, prognozy oddziaywania na rodowisko do aktualizowanego Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego miasta Ostroki. Aktualizacja programu ochrony rodowiska stanowi uzupenienie pierwszego programu i obejmuje lata do 2016 roku wytyczajc kierunki polityki dugoterminowej, natomiast w okresie czteroletnim, krtkoterminowym do 2012 roku okrela operacyjny plan dziaa. 1.3. Koncepcja i struktura programu Planowanie polityki ekologicznej musi odbywa si w powizaniu z polityk spoeczn i gospodarcz, co rozumiane jest jako zrwnowaony rozwj zapewniajcy zachowanie rwnowagi przyrodniczej przy zagwarantowaniu moliwoci zaspakajania potrzeb spoeczestwa. Aktualny Program stanowi kontynuacj polityki ekologicznej miasta Ostroki, ktra dotychczas bya realizowana w oparciu o przyjty 1 kwietnia 2005r. Program Ochrony rodowiska Miasta Ostroki. Program ochrony rodowiska zawiera: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Informacje oglne. Podstawowe zaoenia Programu. Ogln charakterystyk miasta Ostroka. Ocen stanu rodowiska na terenie miasta. Infrastruktur techniczna zwizana z ochron rodowiska i rda zagroe stanu rodowiska. Analiz mocnych i sabych stron, szans i zagroe - analiza SWOT - aspekt rodowiskowy. Cel nadrzdny, cele gwne i priorytety polityki ekologicznej miasta Ostroka. Dugoterminow polityk na lata 2009-2016-cele i kierunki ochrony rodowiska. Plan operacyjny na lata 2009-2012.

10. Zarzdzanie programem i kontrol realizacji Programu. 11. Finansowanie zada rodowiskowych. Program ochrony rodowiska suy bdzie koordynacji dziaa zwizanych z ochron rodowiska w Ostroce. Jego funkcje polega bd na: dziaaniach edukacyjne - informacyjnych, przekazywaniu ogowi spoeczestwa, zainteresowanym podmiotom gospodarczym i instytucjom informacji na temat zasobw rodowiska przyrodniczego oraz stanu poszczeglnych komponentw rodowiska, wskazywaniu tzw. gorcych punktw, czyli najwaniejszych zagroe rodowiska miasta i sposobw ich rozwizywania, wytyczaniu priorytetw ekologicznych, promowaniu i wdraaniu zasad zrwnowaonego rozwoju, koordynacji dziaa zwizanych z ochron rodowiska pomidzy: administracj publiczn wszystkich szczebli, instytucjami i pozarzdowymi organizacjami ekologicznymi oraz spoeczestwem miasta na rzecz ochrony rodowiska, uatwieniu wadzom miasta wydawania decyzji okrelajcych sposb i zakres korzystania ze rodowiska. Zakada si, e ksztatowanie polityki ekologicznej w miecie Ostroka bdzie miao charakter procesu cigego. W zwizku ze zmian aktw prawnych ustalenia ich bd musiay by uwzgldnione w zarzdzaniu ochron rodowiska. Z tego wzgldu, a take z uwagi na dynamiczn sytuacj finansow miasta oraz mo-

liwo zmiany priorytetw proponuje si przyjcie programowania "kroczcego", polegajcego na cyklicznym weryfikowaniu celw i wyduaniu horyzontu czasowego Programu w jego kolejnych edycjach. 1.4. Metodyka pracy nad programem Za podstaw do opracowania aktualizacji programu na lata 2009-2012 z perspektyw do 2016 roku przyjto ustalenia wynikajce z opracowa i dokumentw o znaczeniu krajowym, a przede wszystkim opracowania o znaczeniu lokalnym, takie jak: raport z wykonania Programu Ochrony rodowiska Miasta Ostroka, analiza prowadzonych dziaa dla poprawy stanu rodowiska. Gwnymi rdami danych charakteryzujcych aktualny stan rodowiska s: Raport o stanie rodowiska w wojewdztwie mazowieckim w 2007 roku, Roczna ocena jakoci powietrza w wojewdztwie mazowieckim za rok 2008, Program ochrony powietrza, informacje i opracowania statystyczne, w tym Ochrona rodowiska 2008 -Warszawa 2008 rok. Zebrane materiay i informacje poddane analizie umoliwiaj okrelenie diagnozy stanu rodowiska w miecie, sabych i mocnych jego stron, a take zdefiniowanie priorytetw ochrony rodowiska, w tym zada niezbdnych do realizacji w rnym okresie czasu w odniesieniu do polityki ekologicznej pastwa i lokalnych programw strategicznych. Zadaniem Programu z okreleniem dugofalowych celw gwnych i kierunkw dziaa oraz konkretnych zada jest systematyczne ksztatowanie polityki ekologicznej miasta Ostroka. Zgodnie z wymaganiami ustawy Prawo ochrony rodowiska i Wytycznymi do sporzdzania programw ochrony rodowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym" duy nacisk pooono na proces opracowania programu i na elastyczno jego treci. Projekt aktualizacji Programu, opracowany we wsppracy z wieloma partnerami, po przyjciu przez Prezydenta zostaje skierowany do zaopiniowania przez odpowiednie Komisje Rady Miasta Ostroka oraz Zarzd Wojewdztwa Mazowieckiego. Kocowym etapem proceduralnym, koczcym prace nad Programem jest przyjcie Programu przez Rad Miasta w formie uchway. 2. Podstawowe zaoenia programu Zaoenia wyjciowe do opracowania programu ochrony rodowiska opieraj si na uwarunkowaniach, zarwno tych, ktre dotycz wszystkich regionw i s uwarunkowaniami zewntrznymi jak i tych, ktre wynikaj z zamierze rozwojowych miasta, determinujcych przyszy ksztat rozwoju gospodarczego, spoecznego a take rodowiskowo-przestrzennego miasta Ostroki. 2.1. Uwarunkowania zewntrzne 2.1.1. Zasady polityki ekologicznej Zasady polityki ekologicznej pastwa s zasadami, na ktrych oparta jest rwnie strategia ochrony rodowiska miasta Ostroka, a take dokumentw nadrzdnych. Oprcz zasady zrwnowaonego rozwoju jako nadrzdnej uwzgldniono szereg zasad pomocniczych i konkretyzujcych, m.in.: Zasad prewencji, oznaczajc w szczeglnoci: zapobieganie powstawaniu zanieczyszcze poprzez stosowanie najlepszych dostpnych technik (BAT), recykling, czyli zamykanie obiegu materiaw i surowcw, odzysk energii, wody i surowcw ze ciekw i odpadw oraz gospodarcze wykorzystanie odpadw zamiast ich skadowania, zintegrowane podejcie do ograniczania i likwidacji zanieczyszcze i zagroe zgodnie y z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i kontroli (tzw. Dyrektywa IPPC), wprowadzanie pro-rodowiskowych systemw zarzdzania procesami produkcji i usugami, zgodnie z oglnowiatowymi i europejskimi wymogami w tym zakresie, wyraonymi m.in. w standardach ISO 14000 i EMAS, programach: czystszej produkcji oraz Odpowiedzialno, i Troska itp.

Zasad zanieczyszczajcy paci odnoszc si do odpowiedzialnoci za skutki zanieczyszczenia i stwarzania innych zagroe. Odpowiedzialno t ponosi powinny wszystkie jednostki uytkujce rodowisko, a

wic take konsumenci, zwaszcza, gdy maj moliwo wyboru dbr konsumpcyjnych, mniej zagraajcych rodowisku. Zasad integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi, oznaczajc uwzgldnienie w politykach sektorowych celw ekologicznych na rwni z celami gospodarczymi i spoecznymi. Zasad regionalizacji, oznaczajc m.in. skoordynowanie polityki regionalnej z regionalnymi ekosystemami w Europie. Zasad subsydiarnoci, wynikajc m.in. z Traktatu o Unii Europejskiej a oznaczajc przekazywanie czci kompetencji i uprawnie decyzyjnych dotyczcych ochrony rodowiska na waciwy szczebel regionalny lub lokalny tak, aby by on rozwizywany na najniszym szczeblu, na ktrym moe zosta skutecznie i efektywnie rozwizany. Zasad skutecznoci ekologicznej i efektywnoci ekonomicznej odnoszc si do wyboru planowanych przedsiwzi inwestycyjnych ochrony rodowiska, a nastpnie do oceny osignitych wynikw i oznaczajc potrzeb minimalizacji nakadw na jednostk uzyskanego efektu. 2.1.2. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 (NSRO) - Narodowa Strategia Spjnoci Jest to dokument opracowany w celu realizacji w latach 2007-2013 na terytorium Polski polityki spjnoci Unii Europejskiej. NSRO prezentuje strategi rozwoju spoeczno-gospodarczego kraju, w tym cele polityki spjnoci w Polsce w latach 2007-2013 oraz okrela system wdraania funduszy unijnych w ramach budetu Wsplnoty na lata 2007-2013. Dokument zosta przygotowany w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego i zaakceptowany przez Komisj Europejsk 9 maja 2007r. Cel gwny NSRO (Narodowej Strategii Spjnoci) to: tworzenie warunkw dla wzrostu konkurencyjnoci gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsibiorczoci zapewniajcej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spjnoci spoecznej, gospodarczej i przestrzennej. Koszty realizacji NSRO wynios okoo 85,6 mld euro. NSRO wdraane s poprzez programy operacyjne, m.in. Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko. 2.1.3. Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko", zgodnie z projektem Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013 (NSRO) - stanowi jeden z programw operacyjnych bdcych podstawowym narzdziem do osignicia zaoonych w NSRO celw przy wykorzystaniu rodkw Funduszu Spjnoci i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Projekt Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko" na lata 2007 - 2013 zosta przyjty przez Rad Ministrw w dniu 29 listopada 2006r. Gwnym celem Programu jest podniesienie atrakcyjnoci inwestycyjnej Polski i jej regionw poprzez rozwj infrastruktury technicznej przy rwnoczesnej ochronie i poprawie stanu rodowiska, zdrowia, zachowaniu tosamoci kulturowej i rozwijaniu spjnoci terytorialnej. czna wielko rodkw finansowych zaangaowanych w realizacj Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko na lata 2007-2013 wyniesie 37,6 mld euro, z czego wkad unijny wynosi bdzie 27,9 mld euro, za wkad krajowy- 9,7 mld euro. Podzia rodkw U E dostpnych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko pomidzy poszczeglne sektory przedstawia si nastpujco: rodowisko - 4,8 mld euro transport - 19,4 mld euro energetyka - 1,7 mld euro kultura - 490,0 mln euro zdrowie - 350,0 mln euro szkolnictwo wysze - 500,0 mln euro Dodatkowo dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko przewidziane zostay rodki na pomoc techniczn (w sumie 581,3 mln euro). W ramach programu realizowanych bdzie 15 priorytetw, m.in. Gospodarka wodno-ciekowa-3 275,2 mln euro (w tym 2 783,9 mln euro z FS); Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi -1,430,3 mln euro (w tym 1,215,7 mln euro z FS);

Zarzdzanie zasobami i przeciwdziaanie zagroeniom rodowiska - 655,0 mln euro (w tym 556,8 mln euro z FS); Przedsiwzicia dostosowujce przedsibiorstwa do wymogw ochrony rodowiska - 667,0 mln euro (w tym 200,0 mln euro z EFRR); Ochrona przyrody i ksztatowanie postaw ekologicznych 105,6 mln euro (w tym 89,9 mln euro z EFRR); Drogowa i lotnicza sie TEN-T-10 548,3 mln euro (w tym 8 802,4 mln euro z FS); Transport przyjazny rodowisku -12 062,0 mln euro (w tym 7 676,0 mln euro z FS); Bezpieczestwo transportu i krajowe sieci transportowe 3 465,3 mln euro (w tym 2 945,5 mln euro z EFRR); Infrastruktura energetyczna przyjazna rodowisku i efektywno energetyczna - 1 403,0 mln euro (w tym 748,0 mln euro z FS); Bezpieczestwo energetyczne, w tym dywersyfikacja rde energii - 1 693,2 mln euro (w tym 974,3 mln euro z EFRR); Instytucjami odpowiedzialnymi za wdraanie poszczeglnych priorytetw Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko (Instytucjami Poredniczcymi) s: Ministerstwo rodowiska (priorytety I-V); Ministerstwo Infrastruktury (priorytety VI-VIII); Ministerstwo Gospodarki (priorytety IX-X); Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (priorytet XI); Ministerstwo Zdrowia (priorytet XIl); Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyszego (priorytet XIII). 2.1.4. Krajowe limity wykorzystania zasobw naturalnych i poprawy stanu rodowiska. Negocjacje Polski z Uni Europejsk w obszarze rodowisko zakoczyy si 26 padziernika 2001r., a 25 listopada 2002r. UE przyja stanowisko i potwierdzia wynegocjowane warunki, godzc si na okres przejciowy w zakresie emisji zanieczyszcze do powietrza. Przystpienie Polski do UE 1 maja 2004r. wymagao dostosowania przepisw krajowych do przepisw i standardw UE oraz osignicia najpniej do 2010 roku okrelonych limitw zwizanych z racjonalnym wykorzystaniem zasobw i popraw rodowiska. Limity te zakadaj: zmniejszenie wodochonnoci produkcji o 50% w stosunku do 1990r. (w przeliczeniu na PKB i warto sprzedan w przemyle), ograniczenie materiaochonnoci produkcji o 50% w stosunku do 1990r. (w przeliczeniu na jednostk produkcji), ograniczenie zuycia energii o 50% w stosunku do 1990r. i o 20% w stosunku do 2000r. (w przeliczeniu na jednostk produkcji lub PKB), dwukrotne zwikszenie udziau odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesach produkcyjnych odpadw przemysowych w porwnaniu z 1990r., odzyskanie i powtrne wykorzystanie, co najmniej 50 % papieru i szka z odpadw komunalnych, pen likwidacj zrzutw nieczyszczonych ciekw z miast i zakadw przemysowych, zmniejszenie adunku zanieczyszcze odprowadzanych do wd powierzchniowych w stosunku do stanu z 1990r., z przemysu o 50%, z gospodarki (na terenie miast i osiedli wiejskich) o 30% i ze spywu powierzchniowego o 30%, ograniczenie emisji pyw o 75%, dwutlenku siarki o 56%, tlenkw azotu o 31%, niemetalowych lotnych zwizkw organicznych o 4% i amoniaku o 8% stosunku do stanu w 1990r., do koca 2005r. wycofania z uytkowania etyliny i przejcie wycznie na stosowanie benzyny bezoowiowej.

Wartoci okrelonych limitw krajowych s obowizujce we wszystkich politykach sektorowych i programach gospodarowania. Nie dokonano podziau limitw krajowych na regionalne i lokalne. Mona natomiast na ich podstawie okrela tempo realizacji polityki ekologicznej pastwa, czy poprawy stanu rodowiska na szczeblu lokalnym. 2.2. Uwarunkowania wewntrzne 2.2.1. Uwarunkowania wynikajce ze Strategii rozwoju miasta Ostroki 2000 -2010 Strategia rozwoju miasta Ostroki 2000-2010 przyjta zostaa uchwa nr 262/XXVI/2000 Rady Miejskiej w Ostroce z dnia 27.10.2000r. i bya aktualizowana w roku 2005 przyjt uchwa nr 422/XLVII/255 Rady Miejskiej w Ostroce z dnia 8.12.2005r. Strategia okrela wizj rozwoju Ostroki w sposb nastpujcy: Ostroka - samorzdne i przedsibiorcze miasto wierne tradycjom, przyjazne ludziom i biznesowi". Wizja zostaa zdekomponowana na trzy cele strategiczne, a te z kolei na programy i zadania strategiczne, ktrych realizacja ma zapewni osignicie zarysowanej wizji miasta. Okrelono w niej m.in. program strategiczny - I.4 Poprawa rodowiska naturalnego Zaoenia do programu: Powszechnie respektowana w planowaniu rozwoju miast zasada ekorozwoju wymaga ksztatowania rozwoju Ostroki z jednoczesnym respektowaniem rodowiska naturalnego. Ostroka posiada atrakcyjne zasoby przyrodnicze tworzone przede wszystkim przez rzeki przepywajce przez miasto. Na terenie miasta brak jest terenw i elementw rodowiska o wysokim stopniu degradacji. Harmonijny rozwj Ostroki, z uwzgldnieniem wspomnianej zasady ekorozwoju, wymaga przede wszystkim ograniczania uciliwoci zapachowej, ktrej rdem s lokalne podmioty gospodarcze oraz haasu przemysowego i komunikacyjnego oraz tzw. emisji niskiej przy drogach tranzytowych w miecie. Konieczne jest take zwikszenie terenw zielonych oraz wprowadzenie kompleksowego systemu gospodarki odpadami, a wraz z nim wprowadzenie systemu edukacji ekologicznej majcego na celu zwikszenie wiadomoci i wraliwoci spoecznej na ochron rodowiska naturalnego. Dla realizacji programu sformuowano zadania strategiczne: 1. Wprowadzenie sytemu segregacji i zagospodarowania odpadw komunalnych. Rosnca ilo odpadw komunalnych i wzrastajce problemy z ich zagospodarowaniem wymagaj wprowadzenia w miecie systemu gospodarki odpadami. Zadanie to obejmuje dwa zasadnicze elementy skadowe: stworzenie kompleksowego systemu segregacji, skadowania i utylizacji odpadw; edukacj lokalnej spoecznoci dla zwikszenia powodzenia tego przedsiwzicia.

2. Zmniejszenie uciliwoci zapachowej. Jednym z wikszych problemw jest dua uciliwo zapachowa wpywajca negatywnie na wizerunek miasta i jako zamieszkania na jego terenie. Konieczne jest zatem podjcie dziaa majcych na celu eliminacj lub co najmniej ograniczenie tej uciliwoci. 3. Ograniczenie emisji niskiej i haasu komunikacyjnego. Ostroka pooona jest przy cigach komunikacyjnych o znaczeniu krajowym i wojewdzkim, ktre z jednej strony zapewniaj jej dobr dostpno komunikacyjn, z drugiej za nios ze sob zwikszon emisj gazw i uciliwo haasu komunikacyjnego na terenach bezporednio przylegajcych do tych drg. Ograniczanie tych efektw ubocznych powinno nastpowa przede wszystkim poprzez: zwikszanie zieleni w pobliu tych cigw komunikacyjnych; usprawnienie ruchu na drogach tranzytowych w granicach miasta.

4. Zwikszenie i poprawa stanu zagospodarowania terenw zielonych w miecie. Zwikszenie i poprawa stanu zagospodarowania terenw zielonych w miecie. Ostroka jest miastem zielonym", o duej powierzchni terenw zielonych z licznym drzewostanem. Konieczna jest jednak poprawa funkcjonalnoci tych terenw, ich uporzdkowanie i lepsze zagospodarowanie, co w konsekwencji przyczyni si do poprawy warunkw ycia w miecie oraz estetyki miasta. Realizacja tego zadania powinna obejmowa przede wszystkim: uporzdkowanie istniejcych terenw zielonych; stworzenie koncepcji drugiego parku miejskiego;

wyposaenie istniejcych terenw zielonych w infrastruktur rekreacyjno-wypoczynkow.

5. Poprawa wiadomoci ekologicznej mieszkacw. Zwikszenie wraliwoci mieszkacw na kwestie rodowiska naturalnego i zwikszenie respektowania zasad ekorozwoju w codziennym gospodarowaniu jest wymogiem i standardem wspczesnej gospodarki. Realizacja tego zadania koncentruje si na: wprowadzeniu w programy nauczania wzmoonej edukacji ekologicznej; propagowanie wrd mieszkacw miasta postaw proekologicznych stosujc rnorodne formy ich upowszechniania (konkursy, festyny itp.). Istotnym dla rodowiska naturalnego jest te okrelony w strategii program strategiczny -I.8 Wzmocnienie wyposaenia infrastrukturalnego Zaoenia programu: Infrastruktura techniczna naley do tzw. twardych czynnikw rozwoju", istotnie warunkuje atrakcyjno dla podmiotw gospodarczych, jak i okrela jako ycia w miecie. Ostroka charakteryzuje si wzgldnie wysokim stopniem zgazyfikowania i skanalizowania (ponad 80% mieszkacw korzysta z tych mediw), nieco sabiej wyposaona jest w sie wodocigow w stosunku do innych jednostek terytorialnych. Istnieje konieczno doposaenia terenu miasta w media infrastrukturalne, w tym przede wszystkim w sie wodocigow oraz kanalizacji sanitarnej i deszczowej oraz sukcesywn wymian azbestowych rur wodocigowych na inne technologicznie. Problemem pozostaje take brakujcy element wau przeciwpowodziowego. Dla realizacji programu sformuowano zadania strategiczne: 1. Wymiana wodocigowych rur azbestowych - sie wodocigowa w wielu miejscach miasta zbudowana jest z przestarzaych technologicznie rur azbestowych, ktre ze wzgldw zdrowotnych mieszkacw miasta powinny by wymienione. 2. Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej - realizacja tego zadania ma na celu przede wszystkim likwidacj szamb w miecie oraz likwidacj dzikich podcze budynkw do kanalizacji deszczowej, co w konsekwencji istotnie wpynie na popraw stanu czystoci wd gruntowych i jako ycia w miecie. 3. Rozbudowa mediw infrastrukturalnych (w tym przede wszystkim sieci wodocigowej i cieplnej, gazyfikacja miasta) - ma na celu maksymalizacj wyposaenia miasta w podstawowe elementy infrastruktury technicznej. Wiele z tych zada posiada przygotowana dokumentacj (zob. midzy innymi Plan zaopatrzenia w ciepo"). 5. Budowa brakujcej czci wau przeciwpowodziowego. Coraz czciej pojawiajce si anomalie pogodowe nios bezporednie zagroenie dla zainwestowania za nieobwaowan czci rzeki. 3. Oglna charakterystyka miasta Ostroka 3.1. Pooenie geograficzne i administracyjne Ostroka jest miastem pooonym na Rwninie Kurpiowskiej pnocno-wschodniego Mazowsza w dolinie rzeki Narew, w odlegoci okoo 100 km na pnoc od Warszawy. Miasto przecinaj koryta trzech rzek: Omulwi, Czeczotki i Narwi odznaczajce si piknem nadrzecznych krajobrazw. Przez miasto przebiegaj szlaki czce je z innymi wanymi orodkami w kraju i za granic oraz z centrum Polski i Pojezierzem Mazurskim. S to: krajowa droga nr 61 czca porednio pastwa nadbatyckie z krajami Unii Europejskiej oraz droga nr 53 z Ostroki przez Szczytno do Olsztyna. W pobliu przebiega trasa nr 18 z Warszawy do Biaegostoku, a dalej do Miska i Moskwy. Miasto ley na terenie Wojewdztwa Mazowieckiego, jest siedzib powiatu grodzkiego i ziemskiego, ktry tworzy 11 rolniczych gmin. 3.2. Ukad przestrzenny miasta Miasto Ostroka zajmuje ogln powierzchni 2900 ha, z ktrych: 1001 ha - uytki rolne w tym: 597 ha - grunty orne 404 ha sady, pastwiska i ki

160 ha-teren zalesiony.

Miasto otaczaj trzy gminy wiejskie: Lelis i Olszewo Borki na prawym brzegu Narwi oraz Rzeku na lewym. Szczeglnie dwie ostatnie stanowi funkcjonalne przeduenie miasta. Wiksza cz miasta jest usytuowana na lewym brzegu Narwi. Rozciga si ono w kierunku poudniowo-wschodnim od rzeki do linii kolejowej Tuszcz-Ostroka-apy, w kierunku poudniowo zachodnim do linii kolejowej Ostroka-Olsztyn oraz w kierunku pnocno-wschodnim do duego kompleksu lenego w rejonie wsi Teodorowo. Na prawym brzegu rzeki tereny miejskie rozcigaj si pasem szerokoci ok. 800 m od wysypiska g" do linii kolejowej Ostroka-Olsztyn. 3.3. Demografia Liczba ludnoci miasta Ostroki wedug stanu na dzie 31.12.2008r. wynosia 54017 osb (wg GUS, 2008). Z analizy poziomu liczby ludnoci w latach 1995-2008 wynika, e w latach 1995 2000 nastpowa powolny wzrost ludnoci miasta, a od roku 2000 liczba mieszkacw spadaa a do roku 2006. Od roku 2007 nastpi niewielki wzrost liczby ludnoci i jak si prognozuje bdzie si waha w granicach 54 000 w latach najbliszych. Liczba ludnoci miasta Ostroki aktualnie stanowi 1,04% ludnoci wojewdztwa mazowieckiego. Tabela nr 1. Liczba ludnoci miasta Ostroki w latach 1995 - 2008 (GUS)
1995 54162 1996 54560 1997 54981 1998 55271 1999 55511 2000 55818 2001 55659 2002 54207 2003 54194 2004 54129 2005 53831 2006 53605 2007 54109 2008 54017

Sytuacj demograficzn na przestrzeni lat 1995 2008 przedstawiono rwnie na poniszym wykresie

rednia gsto zaludnienia w roku 2008 wynosia 1861,44 mieszk./km2. W strukturze pci przewaga jest kobiet - 51,8% nad mczyznami - 48,2%. Procentowy udzia poszczeglnych grup wiekowych w oglnej liczbie mieszkacw przedstawia si nastpujco:

3.4. Gospodarka W Ostroce funkcjonuje 5100 przedsibiorstw zatrudniajcych 20 ty. osb. Dominuj mae i rednie firmy prywatne. Ostroka peni rol wanego dla pnocno-wschodniego orodka administracyjnego i gospodarczego. Struktura gospodarcza miasta zdominowana jest przez przemys drzewno-papierniczy, energetyczny, materiaw budowlanych oraz przetwrstwa rolno-spoywczego. W ostatnich latach utworzono tzw. stref rozwoju gospodarczego, gdzie na obszarze kilkunastu hektarw, wyposaonym w pen infrastruktur techniczn, stworzono dogodne warunki do prowadzenia dziaalnoci produkcyjnej i usugowej. W ramach strefy funkcjonuje ju kilka firm, w tym Lacroix-Opakowania Sp. z o.o. z kapitaem francuskim. W wyniku otwarcia obwodnicy miasta dostpne stay si kolejne tereny inwestycyjne. Nowi inwestorzy mog liczy na ulgi w podatku od nieruchomoci. Przemys celulozowo-papierniczy: StoraEnso Poland -jeden z najwikszych w kraju producentw celulozy i papieru; Lacroix-Opakowania - zakad z kapitaem francuskim; Przemys energetyczny: Energa Elektrownie Ostroka S.A. - o cznej mocy 672 MW. Przemys spoywczy: Pekpol Ostroka-zakady misne; Spdzielnia Mleczarska Ostroka - produkcja mleka i jego przetworw (m.in. marka Milandia); AGRANA Fruit Polska - przetwrstwo owocw. Inne Starglass - producent szyb zespolonych; Xella Polska (Ytong) - producent betonw komrkowych. 3.5. Struktura uytkowania gruntw Ostroka zajmuje powierzchni 29 km2. Struktura uytkowania gruntw zdominowana jest przez grunty o charakterze nierolniczym, ktre stanowi okoo 60% powierzchni miasta. Ostroka charakteryzuje si maym odsetkiem uytkw rolnych - niespena 35% cakowitej powierzchni (w innych miastach na prawach powiatu w woj. mazowieckim okoo 45%). Okoo 13% powierzchni miasta zajmuj ki i pastwiska, co jest zjawiskiem odrniajcym struktur uytkowania gruntw w miecie od struktury w innych miastach o podobnej wielkoci i funkcji (okoo 8%). 3.6. Morfologia i rzeba terenu Ostroka pooona jest w pnocno-wschodniej czci Wojewdztwa Mazowieckiego w Pasie Wielkich Dolin, ok. 100 km na pnocny wschd od Warszawy. Jest miastem przemysowym pooonym w dolinie rzeki Narew u ujcia do niej dwch pomniejszych ciekw wodnych: prawobrzenej rz. Omulew i lewobrzenej Czeczotki.

Miasto rozwino si gwnie na lewym brzegu Narwi. Pooona na nim wysoczyzna morenowa jest najwyej wzniesion czci. Wznosi si rednio od 100 do 105 m n.p.m. Reprezentowany jest tu typ rzeby polodowcowej z okresu zlodowacenia rodkowo-polskiego, wyrwnanej procesami peryglacyjnymi i postglacyjnymi. Obecnie teren ten posiada charakter prawie paskiej rwniny o spadkach nie przekraczajcych 2%. Rzeb terenu urozmaicaj liczne formy wydmowe oraz miejscami dobrze wyksztacona i wysoka skarpa wysoczyzny o spadkach ponad 20% (wska strefa krawdziowa, cignca si wzdu rzeki Narwi). Obszar urozmaicaj rwnie rozlege i pytkie obnienia powytopiskowe i formy dolinne pochodzenia fluwialnodenudacyjnego. Najwiksz z nich jest Dolina Czeczotki. Prawy brzeg Narwi to obszar rwniny sandrowej zwanej Rwnin Kurpiowsk. Pod wzgldem morfologicznym jest to paska rwnina o spadkach poniej 2%. Powierzchnia sandru pochylona jest agodnie z pnocnego zachodu na poudniowy wschd, zgodnie z kierunkiem biegu rzek odwadniajcych ten teren (rzeki Omulew, Podownicy i Rozogi). Wzniesienie terenu mieci si w granicach 95-98 m n.p.m., a punkty ekstremalne pooone s na wysokociach od 94 do 99 m. Dna dolin rzek s paskie, czsto podmoke, rzeki s pytko wcite w powierzchni sandru, szeroko dna rzek jest zrnicowana, wystpuj czste powizania z systemem rozlegych i do licznych obnie wytopiskowych. Powierzchni nadbudowuj liczne formy eoliczne, wystpujce gwnie w postaci rozlegych waw wydmowych o rnych ksztatach, wysokociach i nachyleniach zboczy. Dolina Narwi, ktra jest naturaln granic pomidzy obszarami rwniny sandrowej a wysoczyzny morenowej, jest wzniesiona rednio na wysoko 95-97 m n.p.m..Punkty ekstremalne s na wysokociach od 93 do 99 m. Taras zalewowy wzniesiony jest rednio ok. 2-5m nad poziom lustra wody w rzece. Jest to obszar paski, ale urozmaicony lokalnie pagrkami wydmowymi i licznymi obnieniami, ksztatowanymi wodami powodziowymi rzeki Narew. Spotka mona tu liczne achy, odcite odcinki starorzecza wypenione wod. Teren pokrywaj gwnie ki i pastwiska. 3.7. Warunki glebowe Morfologia gruntw Ostroki i jej okolic zostaa uksztatowana w okresie czwartorzdu, gdy miszo pokrywy czwartorzdowej jest tu do znaczna i waha si od ok. stu do stukilkudziesiciu metrw. Podoe czwartorzdu na caym terenie stanowi utwory trzeciorzdowe w postaci gwnie mioceskich piaskw kwarcowych z lignitem oraz fragmentami w postaci iw zwizych i pylastych. Utwory trzeciorzdowe zalegaj na grnokredowych wapieniach i piaskach. Utwory czwartorzdowe charakteryzuj si du zmiennoci litologiczn. W przypowierzchniowej warstwie gruntw reprezentowane s oba pitra czwartorzdu: plejstocen i holocen. Przy czym plejstocen jest reprezentowany przez osady zlodowacenia rodkowo-polskiego i zlodowacenia batyckiego. Wrd plejstoceskich osadw czwartorzdowych okresu zlodowacenia rodkowo-polskiego wystpuj gwnie: 1) utwory akumulacji lodowcowej (zwaowe starsze) wyksztacone w postaci glin piaszczystych, miejscami piaskw gliniastych z otoczakami. S one na og w stanie zwartym lub twardoplastycznym. Wystpuj od powierzchni, bd w podou do gbokoci 4,5m w czci poudniowo-wschodniej jako niewielkie paty o bardzo ograniczonym zasigu, 2) utwory akumulacji wodno-lodowcowej, reprezentowane gwnie przez piaski budujce rozleg powierzchni sandrow (prawy brzeg Narwi) i obszar wysoczyzny w czci poudniowej, wystpuj na og do gbokoci nieprzekraczajcej 4,5m; 3) utwory akumulacji lodowcowej (zwaowe modsze) reprezentowane przez gliny piaszczyste o zmiennej konsystencji, miejscami piaski gliniaste, czsto zawierajce drobne przewarstwienia piaszczyste bd domieszki wirw i kamieni. Osady te zalegaj od powierzchni terenu lub w podou na zmiennej gbokoci. Wrd osadw czwartorzdowych z okresu zlodowacenia batyckiego wystpuj utwory akumulacji rzecznej wyszych poziomw tarasowych rzeki Narwi. S to redniozagszczone, a miejscami lune, piaski drobne i rednie, czsto z domieszk wirkw lub z przewarstwieniami pyw i wirkw. Utwory holoceskie to: 1) eoliczne - lune piaski wydmowe z pocztku holocenu. Buduj one wydmy i pola piaskw przewianych, zwaszcza w obrbie rwniny sandrowej, 2) aluwialne i aluwialnodyluwialne budujce dna dolin, obnie terenowych i zagbie. Wystpuj w postaci lunych piaskw drobnych lub rednich z domieszk humusu i z wkadkami z pyw, miejscami ja-

ko namuy piaszczyste i pylaste (grunty organiczne) w stanie plastycznym i mikkoplastycznym. Miszo ich jest zrnicowana, w obrbie den dolin na og przekracza 4,5m, 3) bagienne, reprezentowane przez torfy o bliej nierozpoznanej miszoci, wystpujce w obrbie den dolin i obnie. Rejon Ostroki charakteryzuje si sabymi glebami. Przewaaj bardzo sabe gleby klas V i VI, wytworzone gwnie z piaskw wodno-lodowcowych, w mniejszym procencie take z piaskw wydmowych. Tylko w nielicznych miejscach, wystpuj gleby nieco lepsze, tj. klasy IV. Ska macierzyst s tu gliny zwaowe. Wystpuj przewanie w lewobrzenej czci okolic miasta. Znacznie mniejsze powierzchnie wystpuj na prawym brzegu Narwi. W dolinach rzek oraz w zagbieniach terenu wystpuj gleby organiczne wytworzone z torfw niskich lub mineralne, wytworzone z piaskw rzecznych, mad i nam uw, namuw o znacznym stopniu uwilgotnienia. S to grunty zaliczane do kompleksw pastewnych lub uytki zielone. 3.8. Klimat Pod wzgldem klimatycznym obszar miasta Ostroki pooony jest w obrbie Mazowiecko - Podlaskiego regionu klimatycznego. Rejon Ostroki charakteryzuje si najniszym w kraju opadem w skali roku poniej 550 mm. Liczba dni mronych wynosi od 30 do 50, dni z przymrozkami od 100 do 110 dni w roku. Czas zalegania pokrywy nienej waha si od 38 do 60 dni. Silne wiatry wiej stosunkowo rzadko, maa jest rwnie czsto wystpowania opadw gradowych. Okres wegetacyjny wynosi 170-180 dni. Wedug stacji klimatycznej Ostroka rednia roczna temperatura wynosi 7,40C. Najcieplejszym miesicem jest lipiec, ktrego rednia temperatura wynosi 18C. Najzimniejszym miesicem jest luty, ktrego rednia temperatura wynosi -4,40C. rednia maksymalna temperatura najcieplejszego miesica (lipca) wynosi 23,60C, natomiast rednia minimalna temperatura miesica najchodniejszego - 7,90C. rednia suma rocznego opadu wynosi 448 mm. Suma opadu w okresie wegetacyjnym (IV-IX) rwna si 343 mm. rednia liczba dni z pokryw nien- 83,7 dni. rednia roczna wilgotno powietrza rwna si 80%, natomiast rednia prdko wiatru -2,6 m/s. Najczciej notowane s wiatry z kierunku poudniowego zachodu (14,8%) i zachodniego (12,5%). Najmniej korzystnymi warunkami termicznymi charakteryzuj si wilgotne obnienia oraz doliny rzek. Naraone s one na zwikszone amplitudy temperatury w okresie lata w dni pogodne oraz na spadki temperatur w okresie zimowym. Zrzut wody z zespou elektrowni Ostroka powoduje, i te naturalne tendencje ulegaj modyfikacji. Podgrzanie wd powoduje niezamarzanie rzeki, wpywa wyrwnujce na dobowy przebieg temperatury i wzrost wilgotnoci powietrza. Warunki klimatyczne modyfikowane s take przez pokrycie powierzchni terenu, zalenie od stopnia gstoci zabudowy miejskiej oraz rodzaju i wielkoci powierzchni lenych. 3.9. Wody podziemne Ukad wd gruntowych w obrbie Ostroki i jej okolic jest mocno urozmaicony. Mamy tu do czynienia zarwno wystpowaniem cigego poziomu wd o swobodnym zwierciadle, ktre wystpuj w dolinach, obnieniach, w obszarze rwniny sandrowej i we fragmentach na wysoczynie, jak i z wodami o zwierciadle niecigym, wystpujcymi w rejonach, w ktrych s utwory o utrudnionej przepustowoci, tj. gwnie glin zwaowych w obrbie wysoczyzny. Generalnie przewaaj utwory o pytkich wodach gruntowych, wystpujcych pycej ni 2m ppt., przy znacznym udziale terenw z wod gruntow pytsz ni 1m ppt. Najpytsze wystpowanie zwierciada wd zwizane jest z osadami holoceskimi w obrbie den dolin i obnie, woda gruntowa wystpuje tu na og pycej ni 1m ppt., a miejscami wystpuje na powierzchni. Tereny suche z wod gruntow wystpujc gbiej ni 2m ppt., a nawet gbiej ni 4m ppt., to obszar starej zabudowy miasta, rejon przemysowy Wojciechowie oraz Kaczyny i awy, a na prawym brzegu Narwi azek, Zabrodzie, Podrewo oraz centralna cz miejscowoci Olszewo-Borki. Wody gruntowe den dolin rzecznych wykazuj cise uzalenienie od stanw wody w rzekach. Im dalej od den dolin, tym mniejsza jest ta zaleno i wahania okresowe zwizane s w wikszym stopniu z wielkoci i intensywnoci opadw atmosferycznych. Wahania poziomu wd w skali rocznej nie s zbyt due. Zamykaj si w granicach 0,6-1,8m. Natomiast wahania zwierciada wd gruntowych wystpujcych w strefie utworw sabo przepuszczalnych uzalenione s gwnie od wielkoci i intensywnoci opadw atmosferycznych. Gwnym zagroeniem, oprcz zmian w zakresie poziomu wd gruntowych oraz ich stanw, jest

zanieczyszczenie powierzchni ziemi. Zbyt intensywne nawoenie rolnicze, skadowanie w ziemi zanieczyszcze czy te le zabezpieczone wysypiska odpadw komunalnych mog spowodowa skaenie wd gruntowych. Teren miasta pooony jest na obszarze wystpowania GZWP Subniecka Warszawska, zbiornika wd podziemnych w utworach trzeciorzdowych. 3.10. Wody powierzchniowe Ukad hydrograficzny miasta Ostroki tworzony jest przez rzek Narew oraz jej dopywy rzek Omulew i ma rzek Czeczotk. Rzeka Narew jest l rzdowym, prawostronnym, najwikszym dopywem Wisy. Zlewnia posiada powierzchni 75,2 ty. km2. Dugo cakowita rzeki wynosi 484 km, w tym na terenie Polski 455 km. Narew bierze pocztek w pnocno-wschodniej czci Puszczy Biaowieskiej, tzw. Dzikim Bagnie na terenach Biaorusi, na wysokoci ok. 159m n.p.m., a uchodzi do Wisy w 550,5 km na wysokoci 67,0m n.p.m. Rzeka Omulew jest prawostronnym dopywem III rzdu rzeki Narwi, do ktrej wpada w miejscowoci Olszewo-Borki na 147,5 km jej biegu. Oglna dugo rzeki wynosi 113,7 km, w tym na terenie powiatu ostrockiego 48,9 km. rdowym ciekiem rzeki jest Struga Koniuszyn wypywajca ze rde powyej jeziora Koniuszyn. Powierzchnia zlewni Omulwi wynosi 2 053,0 km2. Omulew jest nieliczn na obszarze powiatu rzek o charakterze naturalnym, dzikim o wysokich walorach krajobrazowych. Rzeka Czeczotka - dopyw Narwi skada si z dwch ramion Czeczotka l i Czeczotka czcych si w miejscowoci Goworki. Rzeka powstaje z poczenia si roww melioracyjnych i maych ciekw naturalnych. W odcinku ujciowym wykorzystuje starorzecze Narwi. Systemem roww melioracyjnych, do Czeczotki mog trafi cieki po oczyszczalni komunalnej w Troszynie. Bezporednio s odprowadzane wody deszczowe z Zakadw Misnych w Ostroce oraz cz podczyszczonych mechanicznie ciekw, gwnie deszczowych z mniejszych przedsibiorstw w Ostroce, /np. ul. Koobrzeska/ oraz miejskimi kolektorami deszczowymi /min. Z ul. Koobrzeskiej, l AWP i Celnej/ Czeczotka zbiera tez zanieczyszczenia z maych, punktowych rde, a take spywy z terenw rolniczych. 3.11. Struktura przyrodnicza Ostroki Struktura przyrodnicza czyli przestrzenne uporzdkowanie jej skadowych uwzgldniajce ukad przestrzenny komponentw oraz relacje midzy nimi. Jednym z podstawowych elementw planowania przestrzennego powinna by analiza struktury przyrodniczej w celu zapewnienia warunkw prawidowego funkcjonowania rodowiska przyrodniczego. Gwne elementy struktury przyrodniczej miasta Ostroki to: korytarze ekologiczne w tym lokalne i ponadlokalne, wzy ekologiczne, biocentra. 3.11.1. Korytarze ekologiczne Korytarze ekologiczne to obiekty o charakterze liniowym, o relatywnie niskim stopniu przeksztacenia antropogenicznego charakteryzujce si funkcj przyrodnicz, okrelan jako - przewodzenie, czyli umoliwienie przemieszczania si (migracje) gatunkw rolin i zwierzt. Ponadto stanowi rda zasilania dla terenw otaczajcych. Kluczow cech korytarzy jest ich stopie poczenia z innymi elementami o wysokich walorach przyrodniczych. Na terenie miasta znajduj si korytarze ekologiczne ponadlokalne: Dolina Narwi i Dolina Omulwi oraz korytarz lokalny zwizany z rzek Czeczotk. Korytarze ponadlokalne Dolina Narwi - obejmuje koryto rzeki wraz z pasmem zaroli i lasw gowych, k, szuwarw i ziooroli. Znaczna jego szeroko oraz znikomy poziom przeksztacenia antropogenicznego sprawia, e korytarz ten ma spjn struktur wewntrzn, niezaburzon wikszymi barierami. Narew jest jednym z najwikszych korytarzy ekologicznych nie tylko Polski, ale i Europy. Jej caa dolina w granicach Polski znalaza si w sieci Natura 2000. czy ona poprzez system powiza: Puszcz Biaowiesk, Puszcz Knyszysk i Bagna Biebrzaskie z dolin Wisy oraz dolin Bugu, a przez ni z dolin Liwca i Polesiem. Dolina Narwi to rwnie midzynarodowy korytarz ekologiczny wskazany w ramach Sieci Ekologicznej ECONET. Dolina Omulwi - obejmujcy cae dno niewielkiej powierzchniowo, ale wyranej doliny rzecznej o zmiennej szerokoci, o wyranie zmiennym charakterze i znacznej mozaice ekosystemw. Korytarz ten ma silne powizania zewntrzne. Stanowi on element cznikowy pomidzy dolin Narwi a Puszcz Zielon i Pojezierzem Mazurskim. Korytarze lokalne Rzeka Czeczotka - posiada wyranie zmienny charakter. W ujciowym odcinku wystpuje mozaika ziooroli, szuwarw i zadrzewie gowych. Grny zdominowany jest przez ki i lune zadrzewienia. rodkowa cz

przebiega przez ogrdki dziakowe. Korytarz sabo si tu zaznacza, ale jest drony dla mniejszych zwierzt. Powanymi barierami zakcajcymi drono s ulice Traugutta i Bohaterw Westerplatte. 3.11.2. Wzy ekologiczne S to miejsca przecicia korytarzy ekologicznych. W obrbie granic miasta Ostroki wystpuj dwa takie wzy. Pierwszy, majcy znaczenie ponadlokalne (krajowe i midzynarodowe) znajduje si pomidzy ul. Warszawsk a korytem rzeki Narew, tworzy go ujciowy odcinek rzeki Omulew i dolina Narwi. Drugi, majcy znaczenie lokalne zlokalizowany na pnoc od ul, Sowiskiego, tworzy ujciowy odcinek rzeki Czeczotka i dolina Narwi. 3.11.3. Biocentra Biocentra to obszary o najwyszej rnorodnoci biologicznej w stosunku do otaczajcych terenw, wpywajce na zasilanie biologiczne terenw otaczajcych. W obrbie miasta mona wyodrbni dwa centra o relatywnie wysokiej biornorodnoci biologicznej: Starorzecza i gi doliny Narwi - obejmuje kompleks starorzecza, k i gw odcitych od koryta Narwi waem przeciwpowodziowym i ulicami: Mostow, Stacha Konwy i Soneczn i Otok. Bardzo wysoki walor przyrodniczy. Biocentrum wchodzi w caoci w skad obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Narwi" PLB 140014. Okolice ul. Chemicznej - obejmuje bory sosnowe, zadrzewienia ki i nieuytki podlegajce naturalnej sukcesji. Ostroka jest miastem pooonym nad Narwi w pnocnej czci Mazowsza, stanowic historyczne centrum ziemi kurpiowskiej. Miasto przecinaj koryta trzech rzek: Narwi, Omulwi i Czeczotki. W bezporednim ssiedztwie miasta znajdujemy obszar Kurpiowskiej Puszczy Zielonej. W wielu jej fragmentach przyroda zachowaa si w stanie zblionym do pierwotnego przez co stay si rezerwatami przyrody. Najbliej Ostroki znajduje si Puszcza Myszyniecka. Puszcza Zielona zajmuje obszar ok. 500 km 2 obejmujc rnej wielkoci kompleksy lene, rozdzielone polami i nadrzecznymi kami. Rozciga si pomidzy Chorzelami, Myszycem, Nowogrodem i Ostrok. Ostroka, znajdujca si w centrum wskazanych wyej obszarw zielonych, posiada rozlege tereny o charakterze rekreacyjno-sportowym. S to tereny nadrzeczne oraz najblisze okolice miasta. W okresie letnim skorzysta tu mona z przystani eglarskiej nad rzek Narew, bdcej szlakiem wodnym na Pojezierze Mazurskie. Na terenie miasta cenne przyrodniczo tereny, zwizane gwnie z dolinami rzek zostay objte ochron w postaci utworzenia obszarw europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000 s to specjalne obszary ochrony ptakw, ustanowione na mocy Dyrektywy Ptasiej: Doliny Omulwi i Podownicy PLB140005 i Dolina Dolnej Narwi" PLB 140014. 3.12. Krajobrazy rolinne miasta Ostroki Na terenie miasta mona wyrni 4 typy krajobrazu rolinnego s to: krajobraz dolinowy rzek nizinnych, krajobraz leny, krajobraz terenw zurbanizowanych i silnie przeksztaconych, krajobraz pl uprawnych. Krajobraz dolinowy rzek nizinnych - Obejmuje dolin Narwi oraz ujciowy fragment rzeki Omulew. Cechuje go kompleks przestrzenny zbiorowisk rolinnych charakterystycznych dla rzek nizinnych reprezentujcych pen skal wilgotnociow. W starorzeczach, rowach i korycie rzeki wystpuje rolinno wodna z klasy Potametea. W cichych zatokach i zakolach towarzysz im prymitywne zbiorowiska z klasy Lemnetea minoris. Obrzea zbiornikw, wyschnite ich misy oraz wilgotne, lokalne obnienia terenu porastaj szuwary. Wewntrzny pas ssiadujcy tworz szuwary waciwe ze zwizku Phragmition. Zewntrzny pas zdominowany jest przez szuwary wielkoturzycowe ze zwizku Magnocaricion. Przesuszone i murszejce podkady niskich torfw dolinowych zdominowane s przez rne postacie rozwojowe ziooroli. Naturaln obudow rzek i roww melioracyjnych tworz rwnie bujne zioorola nadrzeczne ze zwizku Convoluletalia sepium. Na odsonitych w wyniku niskich stanw wd brzegach i dnach zbiornikw rozwijaj si zbiorowiska letnich terofitw budowane przez gatunki z rodzajw - rdest i uczep, ktrym towarzysz gatunki przenikajce ze zbiorowisk kontaktowych. Istotnym elementem dolin s ki z klasy Molinio - Arrhenatheretea. Wspdominuj tu ki wilgotne zwaszcza ka rdestowo - ostroeniowa, ki wyycowe oraz ki ze miakiem darniowym. Znacznie rzadsze s ki wiee ze zwizku Arrhenatherion elaioris. Cao krajobrazu w obrbie terasu zalewowego dopeniaj zarola wierzbowe oraz gi olszowo - jesionowe i wierzbowe. Krawdzie doliny zwaszcza Narwi zajmuj fazy rolinnoci ciepolubnych.okrajkw z klasy Trifolio - Geranietea sanguinei. Krajobraz leny - W obrbie miasta poza dolinami rzek wystpuj trzy wiksze kompleksy lene. Pierwszy zlokalizowany jest midzy ulic Warszawsk i dolin Narwi, a od strony NE graniczy z ulic Obozow. Drugi znajduje si pomidzy ulicami: Chemiczn, Srebrn i czysk. Wspdominuj tu bory mieszane i bory so-

snowe wiee. Trzeci znajduje si w rozwidleniu ulic: Sierakowskiego i Padlewskiego. Pomimo wzmoonej antropopresji cz patw zachowaa charakter zbliony do naturalnego zarwno pod wzgldem struktury i skadu gatunkowego drzewostanw jak i runa. Oprcz wymienionych wyej trzech wikszych kompleksw lenych, w granicach miasta, w jego poudniowo - zachodniej czci w okolicy linii kolejowej znajduj si rnej wielkoci paty lasw sosnowych. Maja one w wikszoci charakter wtrny. Powstay w wyniku naturalnej sukcesji na nieuytkowanych gruntach, zwaszcza porolnych. Lasy maj charakter ubogich gatunkowo drgowin i nale do krgu dynamicznego borw sosnowych. Krajobraz terenw zurbanizowanych i silnie przeksztaconych - Obejmuje on tereny zurbanizowane, przemysowe oraz infrastruktur komunikacyjn. Wysoka zawarto zwizkw azotowych, silna antropopresja, synantropizacja oraz zanieczyszczenia warunkuj obecno nitrofilnej rolinnoci ruderalnej. Do najpospolitszych zbiorowisk nale fitocenozy: serdecznika i mierzycy czarnej, opianw i bylic, wrotycza, podagrycznika pospolitego i pokrzywy zwyczajnej oraz perzu waciwego i powoju polnego. O antropogenicznym charakterze rolinnoci wiadcz gatunki synantropijne takie jak: tasznik pospolity, bodziszek drobny, laz zaniedbany, klon jesionolistny, robinia akacjowa, nostrzyk biay, przymiotno biae. Krajobraz pl uprawnych - W przypadku nielicznych na terenie miasta agrocenoz przewaaj tu zbiorowiska chwastw polnych z klasy Sellaetea mediae. Uprawom zboowym towarzysz najczciej fitocenozy maku piaskowego i wyki czteronasiennej. Uprawy okopowe stanowi siedlisko zbiorowisk tlicy drobnokwiatowej i wonicy zielonej, rzadziej jasnoty l przecznika lnicego. Pola zlokalizowane s na peryferiach miasta w czci poudniowej w okolicy ulic: Kolejowej, gruntowej, Wiejskiej i Ziemskiej. 3.13. Istniejce formy ochrony na terenie miasta Spord okrelonych Ustaw o ochronie przyrody z 2004r. form ochrony na terenie miasta Ostroki wystpuj obszary Natura 2000 oraz pomniki przyrody. 3.13.1. Obszary Natura 2000 Na ternie miasta wystpuj dwa obszary Natura 2000, obszary specjalnej ochrony ptakw. Obszary te zwizane s ze znajdujcymi si w granicach miasta rzekami tj. rzek Narew i rzek Omulew. Siedliska wilgotne zwizane z dolinami tych rzek tworz dogodne warunki rodowiskowe do bytowania a nawet rozmnaania si ptakw chronionych, uznanych za cenne w skali Europy. Obszary zostay ustanowione Rozporzdzeniem Ministra rodowiska z dnia 21 lipca 2004r. w sprawie obszarw specjalnej ochrony ptakw Natura 2000 (Dz.U. Nr 229, poz.2313 z pz. zmian.) na podstawie aktu prawnego Unii Europejskiej tzw. Dyrektywy Ptasiej czyli Dyrektywy Rady EWG o ochronie dziko yjcych ptakw (ang. Directive 79/409/EEC on Wild Birds). Lokalizacja obszarw Natura 2000 na terenie miasta prezentuje ponisza mapa.

Obszar specjalnej ochrony ptakw Natura 2000 Dolina Dolnej Narwi" PLB140014 ~ Powierzchnia caego obszaru objtego ochron wynosi 26 527,9 ha, z tego w granicach miasta Ostroki znajduje si teren o powierzchni 524,8 ha. Dolina Narwi jest jedn z ostatnich duych naturalnych, zalewowych dolin rzecznych Polski. Unikalny w skali Europy jej naturalny charakter stanowi optymalny biotop dla wielu rzadkich i gincych gatunkw ptakw. Zgodnie z danymi zawartymi w Standardowym Formularzu Danych (SDF) w obszarze wystpuje co najmniej 40 gatunkw ptakw z Zacznika l Dyrektywy Ptasiej. Ponadto stwierdzono tu 7 gatunkw z Polskiej Czerwonej Ksigi Zwierzt. Dolina Dolnej Narwi jest bardzo wan ostoj ptakw wodno-botnych, zwaszcza: bataliona, botniaka kowego, dubelta, krwawodzioba, kulika wielkiego, abdzia krzykliwego, rycyka, sieweczki rzecznej, zimorodka oraz rybitw: biaoczelnej, czarnej i rzecznej. W okresie wdrwek wystpuje co najmniej 1% populacji szlaku wdrwkowego bataliona oraz due koncentracje rybitwy biaoskrzydej. Zagroeniem dla tego obszaru i chronionych w jego ramach ptakw jest: zaniechanie lub zmniejszenie intensywnoci gospodarki pastwiskowo-karskiej, a w jego nastpstwie silna sukcesja rolinnoci krzewiastej i drzewiastej, eksploatacja torfu i piasku, zanieczyszczenie wd, nielegalne wysypiska mieci, intensywna penetracja rekreacyjna, wnikanie zabudowy rekreacyjnej na obszar doliny. Obszar specjalnej ochrony ptakw Natura 2000 Doliny Omulwi i Podownicy PLB140005 Powierzchnia caego obszaru objtego ochron wynosi 34 386,7 ha, z tego w granicach miasta Ostroki znajduje si teren o powierzchni 23 ha. Obszar obejmuje doliny rzek Omulew i Podownica, z ktrych zachoway si rozlege, najwiksze w regionie Rwniny Kurpiowskiej, torfowiska niskie. Prace melioracyjne prowadzone w tych dolinach nie byy tak intensywne, dziki czemu zachoway si tu naturalne tereny zalewowe. W dolnym odcinku Omulwi wystpuj dobrze zachowane stare gi. Znaczn cz obszaru zajmuj ki o ekstensywnym sposobie uytkowania. Zgodnie z danymi zawartymi w Standardowym Formularzu Danych (SFD) wystpuje tu co najmniej 12 gatunkw ptakw z Zacznika l Dyrektywy Ptasiej. Ponadto stwierdzono tu 8 gatunkw z Polskiej Czerwonej Ksigi Zwierzt. Jest to wana ostoja: cietrzewia, derkacza i kraski. W okresie lgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej botniaka kowego, gadoera 1 pustuki. Stosunkowo wysokie zagszczenia osigaj: bocian czarny, kszyk, rycyk, kulik wielki, uraw, orlik krzykliwy i dziwonia. Jesieni wystpuje zlotowisko urawi 750 1320 osobnikw.

Zagroeniem dla tego obszaru s melioracje, prowadzce do osuszenia terenu, degradacji gleb organogenicznych, a w dalszym nastpstwie do utraty wartoci produkcyjnej gleb i zaniechania gospodarki rolnej oraz "naturalna regulacja' koryt rzecznych degradujca siedliska nadbrzene. Powanym zagroeniem jest rwnie zanik tradycyjnej gospodarki pastwiskowe - karskiej. W granicach wystpujcych obszarw Natura 2000 na terenie miasta Ostroki wystpuj ponadto siedliska przyrodnicze z Zacznika l Dyrektywy Siedliskowej: starorzecza i naturalne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nymphaeion Potamion kod 3510, w obszarze Doliny Omulwi i Podownicy" i gi wierzbowe, topolowe, olszowe jesionowe (Salicetum albae, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy rdliskowe) kod 91EO, w obszarze Doliny Omulwi i Podownicy" i obszarze Dolina Dolnej Narwi". oraz gatunki zwierzt z Zacznika II: w obszarze Dolina Dolnej Narwi"- ming ukraiski kod 1098, kieb biaopetwy kod 1124, bole kod 1130, ranka kod 1134, piskorz kod 1145, gowacz biaopetwy kod 1163, koza kod 1149, kumak nizinny kod 1188, wydra kod 1355 i bbr kod 1337; w obszarze Doliny Omulwi i Podownicy" - piskorz kod 1145, wydra kod 1355 i bbr kod 1337.

Stosunkowo bogata jest tez w obszarach populacja motyli, waek, chrzszczy i miczakw. 3.13.2. Pomniki przyrody Na terenie miasta znajduje si 7 pomnikw przyrody w postaci pojedynczych drzew. Wykaz pomnikw na terenie miasta przedstawiono w poniszej tabeli. Tabela nr 2. Wykaz pomnikw przyrody na terenie miasta Ostroki Lp. 1 2 3 4 5. 6 7 Nr rejestru 477 479 478/74 612/75 7/77 8/77 18/80 Lokalizacja obiektu ul. Poprzeczna 5 zieleniec -ul. Staszica ul. Bogusawskiego/ 11 Listopada ul. 11 listopada 28 rg ul. Braterstwa Broni i Turystycznej ul. Braterstwa Broni 2 ul. Baniowa Cel ochrony Db szypulkowy, obw. 230 cm, wys. 18 m Jesion wyniosy obw. 200 cm, wys. 20m Db szypulkowy, obw. 250 cm, wys. 20 m Db szypulkowy, obw. 340 cm, wys. 20m Db szypukowy, obw. 336 cm, wys. 18m Db szypulkowy, obw. 306 cm, wys. 18m Db szypulkowy, obw. 160 cm, wys. 25m Data ustanowienia 1974 1974 1974 1975 1977 1977 1980

rdo: Aktualizacja opracowania ekofizjograficznego dla miasta Ostroki w zakresie ochrony przyrody, 2009r.

3.14. Infrastruktura techniczno-inynieryjna 3.14.1. Zaopatrzenie w wod Zaopatrzenie w wod Ostroki odbywa si z trzech uj: studni gbinowych przy ul. Kurpiowskiej, ujcia wody podziemnej przy ul. Lenej oraz przy ul. Padlewskiego. Ujcie wody przy ul. Kurpiowskiej pracuje w oparciu o pobr wody z 20 studni gbinowych. Gboko studni wynosi od 74 do 115,7m. Z ujcia tego mona pobiera 658m3/h, czyli 14400m3/dob. Woda pobierana ze studni gbinowych uzdatniana jest w stacji uzdatniania wody. Proces uzdatniania polega na napowietrzaniu wody oraz dokonaniu odelazienia i odmanganienia. W celu zabezpieczenia przed zanieczyszczeniem bakteriologicznym woda poddawana jest dezynfekcji dwutlenkiem chloru (CI02). Ujcie wody na Osiedlu Lenym pracuje w oparciu o 2 studnie wiercone o gbokoci 37m.

Wydajno ujcia wynosi 60m3/h, czyli 1440m3/d. Proces uzdatniania wody polega na redukcji elaza, manganu oraz filtracji i chlorowaniu. W Ostroce funkcjonuj take awaryjne ujcia wody z moliwoci wczenia ich do miejskiej sieci wodocigowej. S to nastpujce ujcia: 1) ujcie wody w Zakadach Misnych PEKPOL SA - 4 studnie podstawowe i 4 studnie bisowe o cznej wydajnoci - 4000m3/dob, 2) ujcie wody w Stora Enso S.A. -2 studnie o cznej wydajnoci 1200m3/dob. Ponadto istniej take awaryjne ujcia wody bez moliwoci wczenia ich do miejskiej sieci. S one zlokalizowane w nastpujcych miejscach: 1) na terenie podmiotw gospodarczych funkcjonujcych w miecie - 23 ujcia wody o cznej wydajnoci 25080m3/dob; 2) na terenie caego miasta publiczne studnie awaryjne - 8 studni na gbokoci od 6 do 81,5m o cznej wydajnoci 5724m3/dob. Wszystkie ujcia wody posiadaj wygrodzone tereny stref ochrony bezporedniej. Na przestrzeni kilku ostatnich lat nastpia w miecie znaczna poprawa jakoci wody pitnej. Stao si tak, gdy proces uzdatniania wody podlega stale udoskonaleniu. Dezynfekcja wody odbywa si za pomoc dwutlenku chloru, ktry wpywa na polepszenie smaku i zapachu wody. Jako wody po uzdatnieniu, rozprowadzanej sieci wodocigow, jest dobra i spenia wymagania normy wody do picia i na potrzeby gospodarcze. Informacje na temat istniejcej sieci wodocigowej na terenie miasta, liczby osb z niej korzystajcych oraz zuyciu wody przedstawia si poniej (na podstawie danych z GUS, za 2007r.) dla porwnania przedstawiono te dane z roku 2004. Tabela nr 3. Porwnanie stanu sieci wodocigowej na terenie miasta Ostroki w roku 2004 i 2007 Wyszczeglnienie dugo czynnej wodocigowej sieci rozdzielczej [km] ludno korzystajca z sieci wodocigowej [osb] korzystajcy z instalacji w % ogu ludnoci [%] poczenia prowadzce do budynkw mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania [sztuk] ilo wody dostarczonej gospodarstwom domowym [dam3] Zuycie wody w gospodarstwach domowych [m /1 mieszkaca/rok]
rdo: dane GUS
3

Rok 2004 139,3 50 289 92,9 4455 1592,4 29,4

Rok 2007 149,3 50722 93,7% 4883 2433 44,9

Ostroka prawie w caoci jest zwodocigowana, a odsetek ludnoci korzystajcej z wody dostarczanej sieci wodocigowej wynosi 93,7% (73 416 osb). Obejmuje ona swoim zasigiem 94% obszaru miasta. Corocznie w miecie przybywa okoo 2,0 - 3,0 km sieci wodocigowej jako uzupenienie sieci ju istniejcej. W 2007 roku dugo sieci wynosia 149,3 km, a liczba przyczy wodocigowych do budynkw-4883 sztuki. Jak obrazuje to przedstawione powyej zestawienie obserwuje si systematyczny rozwj sieci wodocigowej na terenie miasta i zwikszanie liczby ludnoci korzystajcej z sieci wodocigowej. Niestety postp cywilizacyjny powoduje wzrost zuycia wody w gospodarstwach domowych. Woda jest zuywana rwnie na potrzeby funkcjonowania przemysu. To rdo pochono w roku 2007 539 466 dam3/rok. Dla porwnania w roku 2004 zuycie wody dla przemysu wynioso - 424 943 dam3/rok. Zuycie wody w przemyle zwiksza si gwnie z uwagi na zwikszajc si produkcj i rozwj w postaci powstawania nowych zakadw przemysowych. 3.14.2. Odprowadzanie i oczyszczanie ciekw Na terenie miasta funkcjonuj dwie oczyszczanie ciekw komunalnych przy ul. Chemicznej i na osiedlu Lenym:

1. Oczyszczalnia przy ul. Chemicznej jest oczyszczalni mechaniczno-biologiczn wybudowan w poowie lat siedemdziesitych o przepustowoci 9 000 m3/d. Obecnie oczyszczalnia posiada redni dobow przepustowo- 25 000 m3/d. Oczyszczalnia objta jest programem unijnym w zakresie przebudowy. Przebudowa generalnie polega na wprowadzeniu nowoczesnych rozwiza technologicznych do procesu mechaniczno-biologicznego oczyszczania ciekw. Zastosowane rozwizania pozwol na ograniczenie oddziaywa odorowych oczyszczalni na rodowisko, wpynie na popraw efektw oczyszczania i porednio na popraw jakoci wody w rzece Narwi. 2. Dla Osiedla Lena i gm. Olszewo Borki zostaa wybudowana oczyszczalnia ciekw o maksymalnej przepustowoci 500m3/d. Pozwala to na przyjmowanie ciekw z Grabowa Osiedla Lena i gminy Olszewo Borki. Proces oczyszczania ciekw jest wysoce efektywny, osigalne parametry s poniej norm wymaganych w pozwoleniu wodno-prawnym. Informacje na temat istniejcej sieci kanalizacyjnej na terenie miasta, liczby osb z niej korzystajcych oraz iloci wytworzonych ciekw przedstawia si poniej (na podstawie danych z GUS, za 2007r.) dla porwnania przedstawiono te dane z roku 2004. Tabela nr 4. Porwnanie stanu sieci kanalizacyjnej na terenie miasta Ostroki w roku 2004 i 2007 Wyszczeglnienie dugo czynnej sieci kanalizacyjnej [km] ludno korzystajca z sieci kanalizacyjnej [osb] korzystajcy z instalacji w% ogu ludnoci [%] poczenia prowadzce do budynkw mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania [sztuk] ilo ciekw odprowadzonych [dam3] rdo: dane GUS [dam3 = 1000m3 Prawie cay teren miasta jest skanalizowany. Odsetek ludnoci korzystajcej z kanalizacji wynosi w roku 2007 - 90%. Sukcesywnie wzrasta liczba pocze prowadzcych do budynkw mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego w roku 2007 wynosia 4511 sztuk. Stopniowo w zalenoci od potrzeb i rodkw rozbudowywana jest sie kanalizacji i w roku 2007 posiadaa ona dugo 117,1 km. Aktualnie jest realizowany projekt pn. Modernizacja i rozbudowa systemu odbioru ciekw w Ostroce i Gminie Olszewo - Borki". W ramach projektu zostan wykonane: a) modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ciekw "Chemiczna" - zadanie obejmuje m.in.: modernizacj z hermetyzacj i rozbudow obiektw oczyszczania mechanicznego, modernizacj i rozbudow czci oczyszczania biologicznego, adaptacj stacji odwadniania mechanicznego i higienizacji osadw i uzupenieniem niezbdnych sieci. Efektem modernizacji i rozbudowy oczyszczalni ciekw bdzie: dostosowanie jakoci ciekw oczyszczonych odprowadzanych do odbiornika do standardw europejskich, ograniczenie uciliwego oddziaywania oczyszczalni na otoczenie (likwidacja uciliwoci zapachowej), zmniejszenie iloci osadw do zagospodarowania powstajcych podczas oczyszczania ciekw. Rok 2004 112,9 48590 89,8 4298 2568,5 Rok 2007 117,1 48725 90 4511 2772,1

b) modernizacja pompowni gwnych z budow rurocigu tocznego z pompowni Lena do oczyszczalni Chemiczna, c) Kanalizacja lewobrzenej Ostroki, rejon rdmiecie i Wojciechowice; dostawa sprztu eksploatacyjnego, d) Kanalizacja prawobrzenej Ostroki i terenw przylegych w gminie Olszewo- Borki; Kanalizacja cinieniowa wsi Naky w gm. Olszewo - Borki.

Na terenie miasta znajduj si rwnie dwie biologiczne oczyszczalnie ciekw przemysowych o cznej przepustowoci 19 033m3/d oraz jedna oczyszczalnia mechaniczna o przepustowoci projektowej 22 800m3/d. Stan ten w odniesieniu do roku 2004 nie zmieni si. W roku 2007 wg danych GUS zostao odprowadzonych ogem 533 497 dam 3 ciekw przemysowych z czego 818 dam3 do kanalizacji a 532 679 dam3 do wd lub do ziemi. czna ilo oczyszczonych ciekw przemysowych w roku 2007 wyniosa - 6 570 dam3 z czego oczyszczeniu biologicznemu poddano 5 542 dam3 (84%) a oczyszczeniu mechanicznemu 1 028 dam3 (16%). Ponadto do rodowiska odprowadzane s cieki chodnicze umownie traktowane jako czyste. W roku 2007 odprowadzono ich-526 081 dam3. Dla porwnania iloci te w roku 2004 wynosiy odpowiednio: ilo odprowadzonych ciekw ogem - 422 073 dam3 z czego do kanalizacji odprowadzonych zostao 714 dam3 a 421 359 dam3 do wd lub do ziemi, ilo oczyszczonych ciekw przemysowych - 6 954 dam3 z czego 5 966 dam3 zostao poddanych oczyszczeniu biologicznemu (86%) a oczyszczeniu mechanicznemu -988 dam3 (14%), ilo odprowadzonych ciekw chodniczych umownie czystych - 414 377 dam3.

Znaczny udzia w odprowadzanych ciekach przemysowych 98,6% stanowi cieki zuytych wd chodniczych. Wody pochodz z elektrowni Energa Elektrownie Ostroka S.A. i zakadu celulozowo - papierniczego Stora Enso Poland S.A. Lokalizacj gwnych obiektw inynierii technicznej miasta przedstawiono na planie miasta Ostroki.

Tabela nr 5. Wykaz istniejcych oczyszczalni ciekw na terenie miasta wraz z charakterystycznymi parametrami
Jednostka organizacyjna Rodzaj oczyszczalni Oczyszczane cieki Metoda oczyszczania osad czynny wspomaganie oczyszczania: PIX osad czynny wspomaganie oczyszczania: PIX Odbiornik/km zrzutu kanaem zrzutowym do rzeki Narew w km 144,80 Narew 144,60 Projektowane RLM 133000 Projektowana przepustowo maksymalna m3/d 34250

Ostrockie Przedsibiologiczna z podwy- komunalne, biorstwo Wodocigw szonym usuwaniem przemysowe i Kanalizacji sp. z o.o. w biogenw Ostroce oczyszczalnia miejska Ostrockie Przedsibiorstwo Wodocigw i Kanalizacji sp. z o.o.. w Ostroce oczyszczalnia dla osiedla Lena oczyszczalnia osiedlowa biologiczna z podwy- komunalne szonym usuwaniem biogenw

2500

500

Zesp Elektrowni mechaniczna Ostroka Elektrociepownia A w Ostroce oczyszczalnia przemysowa

przemysowe, opadowe

osadniki

starorzecze Narwi / Narew b.d / 150 30

6720

Zesp Elektrowni Ostroka Elektrownia B w Ostroce oczyszczalnia przemysowa

mechaniczna

przemysowe, opadowe

osadniki

kana zrzutowy / Narew b.d /151 90

22300

STORA ENSO POLAN biologiczna D S.A. w Ostroce oczyszczalnia przemysowa rdo:

przemysowe, opadowe, pochodnicze

osad czynny

Narew 144,80

przemysowa

21000

WIOS - Wykaz oczyszczalni ciekw komunalnych i przemysowych - w eksploatacji na obszarze wojewdztwa mazowieckiego (stan na 31.03.2008r).

Aktualnie na terenie miasta Ostroki znajduje si 5 oczyszczalni ciekw w tym 2 komunalne. 3.14.3. Skadowiska odpadw Na terenie miasta podstawowym sposobem unieszkodliwiania odpadw jest skadowanie. Odpady komunalne skadowane s na skadowisku odpadw innych ni niebezpieczne i obojtne dla miasta Ostroki, we wsi Goworki w gminie Rzeku. Skadowiskiem zarzdza Ostrockie TBS Sp. z o. skadowisko posiada uregulowany stan formalno - prawny, posiada pozwolenie zintegrowane - Decyzj Wojewody Mazowieckiego znak: WR.I.KS/6640/37/06 z dn.28.09.2007r., wan do 31 grudnia 2014r. Skadowisko posiada dobry stan techniczny m.in. posiada uszczelnienie w postaci warstwy popiow o miszoci 10-12m, rw opaskowy, dwie studnie odciekowe w ktrych dokonuje si pomiaru iloci odciekw oraz ich skadu, 9 studni odgazowujcych, pas zieleni o szerokoci 50 - 400m. Skadowisko jest ogrodzone, wyposaone w wag, z zaprowadzon ewidencj skadowanych odpadw, wyposaeniem w urzdzenie do mycia i dezynfekcji. Skadowisko posiada jedn kwater skadowiskow, ktra wg stanu na 31.12.2008r. bya wypeniona w 83%. Aktualnie jest przygotowana dokumentacja na rozbudow skadowiska o now kwater. Na etapie realizacji (etap pozyskiwania rodkw) jest inwestycja pn. Stacja segregacji odpadw komunalnych Miasta Ostroki i gmin powiatu ostrockiego", ktra jest w trakcie realizacji. Obiekt ten bdzie zlokalizowany przy ww. skadowisku. Skadowisko i planowana Stacja segregacji odpadw... bd peniy rol Regionalnego Zakadu Unieszkodliwiania Odpadw. W roku 2008 roku z terenu miasta zebrano 15 932,05 Mg odpadw z czego 785,05 Mg w sposb selektywny. Z tej iloci na skadowisko trafio ostatecznie 15200,3 Mg odpadw a odzyskano i unieszkodliwiono poza skadowaniem - 731,75 Mg odpadw w tym 60,45 odpadw niebezpiecznych. W roku 2008 zebrano 501 975,9723 Mg odpadw innych ni niebezpieczne i 512,6377 Mg odpadw niebezpiecznych. Wrd odpadw innych ni niebezpieczne najwiksze iloci stanowi odpady z procesw termicznych w postaci popiow. Najwikszym ich wytwrc jest Energa Elektrownie Ostroka S.A. Wrd odpadw niebezpiecznych z sektora gospodarczego najwiksze iloci stanowi odpady drewna, szka i tworzyw sztucznych zawierajce lub zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi (podkady kolejowe) i odpady, ktre zawieraj ywe drobnoustroje chorobotwrcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiau genetycznego, o ktrych wiadomo lub co do ktrych istniej wiarygodne podstawy do sdzenia, e wywouj choroby u ludzi i zwierzt (np. zainfekowane pieluchomajtki, podpaski, podkady). O ile organizacja systemu i sama zbirka odpadw niebezpiecznych z sektora komunalnego jest trudna to z sektora gospodarczego jest ona zorganizowana i funkcjonuje poprawnie. Wynika to niewtpliwie dostpnych narzdzi kontroli i moliwoci egzekwowania prawidowej gospodarki odpadami niebezpiecznymi od podmiotw gospodarczych. 3.14.4. Zaopatrzenie w ciepo System grzewczy w miecie funkcjonuje w oparciu o Ostrockie Przedsibiorstwo Energetyki Cieplnej (OPEC) oraz Elektrociepowni, ktra jest podstawowym rdem energii cieplnej oraz dysponuje systemem rozprowadzajcym ciepo (sie i wzy cieplne). Aktualnie oba te przedsibiorstwa stanowi jedno jako Energa Elektronie Ostroka S.A. Sie ciepownicza miasta zaopatrywana jest w ciepo z 2 gwnych kotowni. Stan ten zmieni si od roku 2004 kiedy to ciepo dla miasta uzyskiwano z 4 kotowni. Charakterystyczne dane na temat parametrw sieci ciepowniczej na terenie miasta za rok 2007 przedstawiono w poniszej tabeli. Dla porwnania przytoczono dane za rok 2004. Dane uzyskano z GUS. Tabela nr 6. Porwnanie stanu sieci ciepowniczej na terenie miasta Ostroki w roku 2004 i 2007

Wyszczeglnienie dugo sieci cieplnej przesyowej [km] dugo sieci cieplnej pocze do budynkw i innych obiektw [km] Sprzeda energii cieplnej ogem [GJ] Sprzeda energii cieplnej dla budynkw mieszkalnych [GJ] Sprzeda energii cieplnej dla urzdw i instytucji [GJ]
rdo: dane GUS

Rok 2004 66,3 47,1 691 952,4 534 928,3 157 024,1

Rok 2007 66,1 48,0 624 846,0 485 510,0 139 336,0

Z sieci cieplnej korzysta okoo 85% mieszkacw lewobrzenej czci miasta. Sieci cieplnej nie posiada prawobrzena cz miasta oraz niektre osiedla i zespoy domkw jednorodzinnych. Prace remontowoinwestycyjne wykonane w ostatnich latach daj pozytywne efekty w postaci zmniejszenia strat przesyu i rozdziau energii. W ramach unowoczeniania systemu ciepowniczego i zmniejszania strat energii w czasie przesyu prowadzona jest hermetyzacja ukadu, (wymiana pomp i izolacji termicznej) oraz polityka zachcania do instalowania urzdze pomiarowych zuycia energii cieplej. Konieczny jest rozwj sieci cieplnej umoliwiajcy peniejsze zaspokojenie potrzeb miasta, szczeglnie na terenach wyposaonych w sie ciepln. Wydajno istniejcej elektrociepowni jest wystarczajca dla pokrycia biecych potrzeb cieplnych Ostroki. Zabezpieczenie i wyposaenie w ciepo nowych terenw prawdopodobnie odbywa si bdzie w oparciu o ogrzewanie gazem. Spadek zuywanego ciepa jaki si obserwuje ma swoje rdo w niewtpliwie cieplejszych w ostatnim czasie okresach zimowych oraz w rezygnacji z ciepa sieciowego na rzecz indywidualnych instalacji grzewczych, w ktrych wykorzystywany jest jako paliwo coraz chtniej gaz. 3.14.5. Zaopatrzenie w gaz Zasilanie Ostroki w gaz nastpuje z gazocigu wysokiego cinienia Ostrw Mazowiecki-Ostroka o rednicy DN 200 mm. Gaz w Ostroce to gaz ziemny importowany z Rosji. W zlokalizowanej na terenie miasta stacji redukcyjno - pomiarowej l i II stopnia nastpuje redukcja cinienia gazu do cinienia redniego i niskiego. Informacje na temat istniejcej sieci gazowej na terenie miasta, liczby osb z niej korzystajcych oraz iloci zuywanego gazu przedstawia si poniej (na podstawie danych z GUS, za 2007r.) dla porwnania przedstawiono te dane z roku 2004. Tabela Nr 7. Porwnanie stanu sieci gazowej na terenie miasta Ostroki w roku 2004 i 2007 Wyszczeglnienie dugo czynnej sieci rozdzielczej [km] dugo czynnej sieci przesyowej [km] dugo czynnej sieci ogem [km] odbiorcy gazu [szt. gospodarstw domowych] ludno korzystajca z sieci gazowej [osb] korzystajcy z instalacji w% ogu ludnoci [%] poczenia prowadzce do budynkw [sztuk] Zuycie gazu [ty. m3]
rdo: dane GUS

Rok 2004 104,8 4,9 109,7 14 600 43 006 79,5 2 676 4 000

Rok 2007 106,183 8,336 114,519 14679 42529 78,6 2 825 5 647,10

Na podstawie przedstawionych danych mona wnioskowa o tym, e nastpuje niewielki wzrost dugoci czynnej sieci gazowej ogem w tym i przesyowej i rozdzielczej. Zwiksza si liczba podcze do sieci, jednak w oglnym rozrachunku liczba ludnoci korzystajcej z sieci gazowej nieznacznie spada spowodowane to jest ogln tendencj spadkow liczby ludnoci miasta.

Oglnie naley jednak stwierdzi, e stan sieci gazowej na terenie miasta jest zadowalajcy. Prawie cay obszar jest zgazyfikowany a nowo powstajce budynki maj dostp do sieci gazowej. Widoczny jest wzrost zuycia gazu przy mniejszej liczbie ludnoci korzystajcej z sieci, co wiadczy o waciwym trendzie wykorzystywania jako paliwa gazu zamiast paliw staych kopalnych. 3.14.6. Zaopatrzenie w energi elektryczn Na terenie Ostroki zlokalizowany jest zesp elektrowni Energa Elektrownie Ostroka S.A. ktry wchodzi w skad systemu elektroenergetycznego kraju. Zesp elektrowni obsuguje pnocno-wschodni cz Polski. Miasto zasilane jest w energi elektryczn za porednictwem dwch rozdzielni: 1. Rozdzielnia 1 - wybudowana w 1975r. o napiciu 110kV/15KV, pooona we wschodniej czci miasta; 2. Rozdzielnia 2 - wybudowana w 1984r. o takim samym napiciu jak rozdzielnia 1, pooona w poudniowej czci miasta. czna dugo sieci energetycznej redniego napicia wynosi okoo 150 km. Rozbudowa tej sieci nastpowaa przede wszystkim w latach 1970-1990. Z tego okresu pochodzi ponad 2/3 wszystkich przewodw energetycznych. Okoo 35% linii energetycznych stanowi linie napowietrzne, pozostaa cz to linie podziemne. W Ostroce funkcjonuje okoo 120 stacji transformatorowych, ktrych struktura wieku odpowiada strukturze wieku sieci energetycznej redniego napicia. W roku 2004 na terenie miasta byo 17 169 odbiorcw energii elektrycznej na Niskiem napiciu, natomiast w roku 2007 byo ich -18 196. Zuycie energii elektrycznej na niskiem napiciu w miecie w roku 2004 wynioso 28 688 MWh a w roku 2007 - 30 724 MWh. Zuycie energii elektrycznej wzrasta co powodowane jest wzrostem liczby odbiorcw, ale te wzrostem poboru energii wynikajcym z postpu cywilizacji i rozwoju jaki nastpuje we wszelakim sprzcie gospodarstwa domowego. 3.15. Transport i komunikacja Powizania drogowe Ostroka ley na skrzyowaniu dwch drg krajowych o zasigu powiza midzyregionalnych: drogi krajowej nr 61 Warszawa Augustw drogi krajowej nr 53 Ostroka - Olsztyn Powizania miasta w skali regionu zapewniaj take: droga wojewdzka nr 627 Ostroka - Ostrw Mazowiecka droga wojewdzka nr 544 Ostroka - Przasnysz Powizaniom o zasigu lokalnym su w/w drogi oraz ukad drg powiatowych: Ostroka - Tobolice - Goworowo (nr 28 527) Ostroka - Dzbenin - Goworowo (nr 28 178) Ostroka - Biaobiel - Lelis (nr 28 145) Ostroka - g Przedmiejski - Siedliska - Stara Wie (nr 28 146) Olszewo-Borki - Naky - ebry (- Zabiel) oraz droga Ostroka - awy - Janochy (- Troszyn). Powizania kolejowe Ze stacji kolejowej Ostroka (pooonej w odlegoci prawie 5 km od starego centrum miasta) wybiegaj cztery linie kolejowe: trzy linie w stron zachodni: w kierunku poudniowo - zachodnim linia Ostroka - Wyszkw - Tuszcz (- Warszawa) w kierunku poudniowym linia Ostroka - Ostrw Ma. - Makinia (- Siedlce) w kierunku pnocno - zachodnim linia Ostroka - Szczytno - Olsztyn

jedna linia w stron wschodni- Ostroka - apy (- Biaystok) Linie te wykorzystywane s gwnie w ruchu towarowym, planowy ruch pasaerski obecnie realizowany jest wycznie na linii Ostroka - Tuszcz. Podstawowa sie ulic miejskich oparta jest o ukad drg krajowych i wojewdzkich, co powoduje w duej mierze nakadanie si funkcji tranzytowych na funkcje wewntrznej obsugi miasta. Dotyczy to zwaszcza drogi wylotowej w kierunku omy i Augustowa (cig ulic Mostowa - Traugutta -1 Armii WP - omyska), ktra rwnoczenie stanowi jedno z dwch pocze rdmiecia z dzielnic przemysow w Wojciechowicach. Inny odcinek tej samej drogi krajowej (Warszawa - Augustw) na prawym brzegu Narwi -ul. Warszawska oraz odcinek drogi krajowej na Olsztyn na terenie miasta i wsi Zabrodzie (w gminie Olszewo - Borki) - ul. Stacha Konwy funkcjonuj jako jedyne powizania uliczne prawobrzenej czci miasta ze rdmieciem i ca czci lewobrzen. Dodatkowo ul. Warszawska stanowi jedyne poczenie z miastem duego osiedla mieszkaniowego w Olszewie - Borkach, penicego funkcje satelickie dla Ostroki. Istotnym cigiem o podwjnej funkcji jest take droga wojewdzka do Ostrowi Mazowieckiej (cig ulic 11 Listopada - Ostrowska - Sowackiego), ktr wkrtce powinna odciy w zakresie obsugi wewntrzmiejskiej realizowana aleja Jana Pawa II, stanowica now gwn o komunikacyjn miasta. Charakterystyczn cech ukadu ulicznego Ostroki jest zdeterminowanie jego geometrii pooeniem nad rzek Narew. Rzeka przekraczana jest dwoma mostami - jednym w cigu drogi nr 61, drugim w cigu ulicy lokalnej (ul. Obozowa - Kiliskiego). Cigi uliczne tworzce podstawowy ukad komunikacyjny miasta to: ulice: Warszawska - Mostowa - Traugutta -I Armii WP - omyska (w cigu drogi krajowej nr 61) ulice: 11 Listopada - Ostrowska - Sowackiego (w cigu drogi wojewdzkiej nr 627) ulice: Gorbatowa - Aleja Jana Pawa II ulica Goworowska ulice: Obozowa - most Madaliskiego - ul. Kiliskiego (w drug stron ul. Orzeszkowej - Berka Joselewicza - most Madaliskiego - Obozowa) ulica Stacha Konwy (w cigu drogi krajowej nr 53) tzw. maa obwodnica" od ul. l Armii WP do ul. Goworowskiej w cigu ulic: Ks. Antoniego Pksy - Bohaterw Westerplatte - Al. Solidarnoci - Bohaterw Warszawy - Ks. J. Popieuszki ul. Bogusawskiego - Kopernika - Sienkiewicza ul. Witosa - Steyera - Brata Zenona ebrowskiego ul. Targowa-Graniczna ul. Brzozowa (w cigu drogi wojewdzkiej nr 544) Dugo sieci drogowej na terenie miasta obejmuje cznie 132,2 km drg, ich zestawienie zawiera ponisza tabela. Tabela nr 8. Kategorie drg publicznych pooonych w granicach administracyjnych miasta Ostroki Lp. 1. 2. 3. 4. Krajowe Wojewdzkie Powiatowe Gminne Razem Wyszczeglnienie Liczba drg 2 2 25 309 338 dugo w km 8,6 5,6 32 86 132,2

rdo: Strategia Rozwoju Transportu Zbiorowego dla m. Ostroka na lata 2007 2013

W ukadzie komunikacyjnym miasta znajduje si 325 skrzyowa, w tym:

11 jednopoziomowych, sterowanych sygnalizacj wietln, 10 z okrn organizacj ruchu.

Na drogach publicznych znajdujcych si na terenie Ostroki ulokowanych jest kilkadziesit obiektw inynieryjnych w tym: 4 mosty, 22 przepusty, 6 przejazdw kolejowych.

Dwa spord piciu obiektw mostowych zbudowane s nad rzek Narew. S to due budowle inynieryjne o dugoci 234,6 metra (most elbetowy w cigu ulicy Mostowej) oraz 206 metrw (most stalowy w cigu ulicy Obozowej). Inwestycje komunikacyjne Stan nawierzchni znacznej czci drg w miecie jest niezadowalajcy a niewystarczajce rodki budetowe na remonty i inwestycje musz by uzupeniane rodkami z innych rde. Niezalenie od prowadzonych remontw istniejcych cigw komunikacyjnych, wadze miejskie dysponuj koncepcj rozbudowy podstawowego ukadu ulicznego. Zostaa ona okrelona w obowizujcym studium zagospodarowania przestrzennego miasta Ostroki, ucilona zapisami ustale miejscowego planu oglnego zagospodarowania przestrzennego miasta obowizujcego do roku 2003 obejmujcego w 100% obszar miasta oraz pniej w uchwalanych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego opracowanych dla poszczeglnych rejonw miasta obejmujcych w latach 2004 i 2005 okoo 30% i w roku 2006 45% powierzchni miasta. Ustalenia wynikajce z opracowa planistycznych s podstaw sporzdzania opracowa koncepcyjnych i projektw technicznych poszczeglnych cigw komunikacyjnych. Znaczna cz elementw ukadu ulicznego jest w trakcie realizacji. Do cigw w trakcie realizacji nale przede wszystkim: Aleja Jana Pawa II od ul. Kaczyskiej do ul. eromskiego, ul. Dobrzaskiego od ul. 11 Listopada do ul. Goworowskiej, ul. Korczaka od ul. Goworowskiej do ul. Sienkiewicza, ul. Krla Jana Kazimierza; a do cigw przewidzianych do realizacji: ul. onierzy Armii Krajowej od ul. Ostrowskiej do ul. Goworowskiej, ul. Berlinga od Alei Jana Pawa II do ul. Goworowskiej. Studium Uwarunkowa i Kierunkw Zagospodarowania miasta wskazuj na konieczno wykonania nastpujcych pocze: ma obwodnic rozpoczynajc si w czci prawobrzenej miasta na przedueniu wlotu drogi wojewdzkiej z Przasnysza do ul. Warszawskiej i biegnc po projektowane trzeciej przeprawie mostowej przez Narew do czci lewobrzenej, gdzie powinien stanowi zamknicie zrealizowanego ukadu obwodowego w cigu ulic Popieuszki, Bohaterw Warszawy, Al. Solidarnoci i Boh. Westerplatte do ulicy Armii Wojska Polskiego w Wojciechowicach; du obwodnic, ktrej pocztek i zakoczenie przewidziano na drodze krajowej nr 61 w gminie Rzeku, o przebiegu w granicach miasta projektowan ulic onierzy Armii Krajowej i Przemysow (od ul. Ostrowskiej do Zakadw Misnych, a dalej poczenie z ul. Kracow przy cmentarzu komunalnym). W ten sposb powstaby cig obwodnicowy alternatywny dla przechodzcego przez miasto odcinka drogi krajowej Warszawa - Augustw nr 61, ktrego zadaniem byoby powane odcienie ruchem tranzytowym tej trasy. Do sabych punktw systemu komunikacji mona zaliczy: ma liczb miejsc parkingowych w centrum miasta, ma przepustowo ulic pooonych w centrum miasta, nakadanie si ruchu lokalnego i tranzytowego,

brak zewntrznego ukadu obwodnic, ma liczb przepraw mostowych przez Narew, niskie parametry techniczne drg, zy stan i zuycie taboru przy nie wystarczajcych nakadach na jego odtworzenie, du emisj zanieczyszcze i haasu przez transport drogowy, ma liczb cieek rowerowych, brak efektywnych dziaa marketingowych promujcych transport publiczny, brak dziaa i systemu monitoringu zaspakajania potrzeb komunikacyjnych mieszkacw przez transport publiczny (badania poziomu rentownoci i jakoci dziaania komunikacji publicznej). Zagroenia: wzrost natenia ruchu drogowego, w tym ruchu pojazdw ciarowych na drogach pooonych na terenie miasta (w tym wzrost liczby pojazdw), wolne tempo modernizacji drg krajowych, regres w przewozach komunikacj publiczn (zmniejszajcy si popyt na usugi przewozowe), brak dotacji unijnych na realizacj inwestycji w sytuacji gdy miasto posiada rodki wasne na udzia w inwestycjach wspfinansowanych z funduszy UE, dynamiczny wzrost liczby samochodw w miecie, wzrost popularnoci motoryzacji indywidualnej, nieprzychylne nastawienie do komunikacji zbiorowej, rowerowej i pieszej (malejce przychody ze sprzeday biletw), wzrastajcy poziom emisji zanieczyszcze w miecie spowodowany wzrostem liczby uytkowanych pojazdw i wzrostem natenia ruchu. 3.16. Turystyka i rekreacja Ostroka pooona jest na Rwninie Kurpiowskiej pnocno-wschodniego Mazowsza, w niezwykle ciekawym etnograficznie i krajobrazowe regionie kraju, w obrbie Zielonych Puc Polski". Niezaprzeczalnym walorem miasta jest pooenie nad Narwi, jedn z niewielu rzek, ktra niemal na caej dugoci zachowaa naturalny meandrowy charakter. Przepywajce rzeki nadaj miastu ciekawy krajobraz i klimat. Od jej grnego biegu a do ujcia mona uprawia turystyk wodn (kajakarstwo i eglarstwo). Przez Narew, a jednoczenie przez Ostrok wiedzie szlak wodny z Mazur do Warszawy. Ostroka jest rwnie wanym wzem komunikacji drogowej lecym na skrzyowaniu szlakw prowadzcych z centrum i poudnia kraju na Pojezierze Mazurskie i Suwalskie oraz z Mazowsza na Podlasie. Przebiega tdy tzw. Gociniec Mazurski", czyli droga prowadzca z Warszawy na Mazury. Ostroka to rwnie miasto tranzytowe dla ruchu wschd-zachd. Ostroka posiada liczne zabytki z przeszoci mogce sta si atrakcj turystyczn dla zwiedzajcych. Wrd nich na szczegln uwag zasuguj: 1. Najstarsze z nich grodzisko obronne z przeomu XI i XII wieku, pooone w odlegoci 1 km od centrum miasta, nazywane do dzi Starym Miastem. Jest ono ziemn pozostaoci grdka obronnego - pierwszego obiektu architektonicznego na Ziemi Ostrockiej. 2. Pobernardyski zesp klasztorny - najcenniejszy zabytek Ostroki, wzniesiony na przeomie roku 1665 i 1696 w stylu barokowym. Koci zbudowany jest. na planie krzya. Otarz gwny barokowy z elementami klasycystycznymi i 8 otarzy bocznych stanowi poczony z klasztorem koci. W kociele tym warte s rwnie uwagi trzy rzeby barokowe oraz obrazy z XVIII wieku. Koci posiada zachowan przepikn polichromi freski z 1762 roku. 3. Koci Farny istniejcy od 1399 posiadajcy barokowe otarze i rzeby. 4. Ratusz Miejski - zabytek epoki klasycyzmu - znajdujcy si na Placu Gen. Bema (dawnym rynku starego miasta) wybudowany w 1824r. 5. Zabytkowa kamienica Starej Poczty obecnie siedziba Muzeum Kultury Kurpiowskiej.

6. Forty Bema-Mauzoleum przy rozwidleniu drg do Warszawy i Myszynca powstae w 1931r. (z tego miejsca ruszya brawurowa szara artylerii konnej pod dowdztwem J. Bema). 7. Koci w Wojciechowicach zbudowany w 1890r. w stylu wschodnim dawna cerkiew dla wojska. 8. Zabytkowe obiekty koszarowe, ktre stanowi zabudow dzielnicy miasta Wojciechowice, (obecnie budynki mieszkalne i biurowe) zbudowane z czerwonej cegy z elementami konstrukcji drewnianych. Caa dzielnica to zabudowa koszar 5 Puku Uanw Zasawskich. W roku 2007 na terenie miasta znajdowao si 3 hotele, obiekty caoroczne, w ktrych dostpnych jest 147 miejsc noclegowych (dane GUS). Na terenie brak jest sezonowych obiektw noclegowych. Nie obserwuje si rozwoju obiektw turystycznych i rekreacyjnych na terenie miasta. Baza noclegowa i gastronomiczna miasta jest dostateczna, cho daleka od stanu gwarantujcego dynamiczny rozwj turystyki w miecie i jego najbliszym otoczeniu. Ponadto w infrastrukturze miasta brak jest obiektw rekreacyjno - wypoczynkowych mogcych zwikszy atrakcyjno turystyczn miasta. Istniejcy potencja wymaga zagospodarowania i wzmoonego wysiku inwestycyjnego. Konieczne jest take wykorzystanie potencjau jaki nios ze sob przepywajce rzeki. Poprawa stanu zagospodarowania bazy istniejcej oraz nowe elementy infrastrukturalne peniyby nie tylko funkcje zewntrzne (dla przybywajcych do Ostroki), ale take zaspokajayby potrzeby mieszkacw i wpynyby korzystnie na atrakcyjno inwestycyjn i jako ycia w miecie. Aby turystyka staa si jednym z filarw gospodarczych miasta niezbdne wydaje si stworzenie czytelnego produktu turystycznego - kompleksowej oferty turystycznej miasta, pokazujcej ca palet form spdzania wolnego czasu w Ostroce i w najbliszych okolicach. Inwestycj z zakresu rekreacji realizowan aktualnie jest budowa nowego Aquaparku w miecie przy ul. Witosa. 4. Ocena stanu rodowiska na terenie miasta Ostroki O stanie rodowiska przyrodniczego decyduj odprowadzane przez czowieka do rodowiska rnego rodzaju substancje powstajce w toku dziaalnoci gospodarczej czowieka, jak rwnie procesw bytowych zachodzcych w gospodarstwach domowych. Dziaalno prowadzona przez czowieka ma rwnie swoje oddziaywanie porednie w postaci stymulowania procesw biologicznych, ktre zachodz w zmienianym przez czowieka rodowisku przyrodniczym. Utrzymywanie rwnowagi ekologicznej w rodowisku przyrodniczym jest zoonym procesem i wymaga systematycznego ledzenia zmian w nim zachodzcych. 4.1. Zasoby i jako wd powierzchniowych Zasoby wd powierzchniowych na terenie miasta Ostroki, stanowi przepywajce przez jej teren rzeka Narew ze swoimi dopywami rzeka Omulew i rzek Czeczotk. Charakterystyk rzek przedstawiono w punkcie 3.10. Rzeka Narew to ciek o znaczeniu krajowym. Przejmuje ona bezporednio cieki z zakadw przemysowych w Ostroce, ktre odprowadzaj najwiksze iloci ciekw w caym wojewdztwie (65% oglnej ich iloci). Wikszo odprowadzana jest do rzeki rowem zrzutowym w rejonie mostu kolejowego. S to cieki technologiczno-socjalne po oczyszczalni Stora Enso oraz po oczyszczalni miejskiej. Ponadto do rzeki dopywaj cieki przemysowe z Energa Elektrownie Ostroka S.A. a take umownie czyste wody chodnicze z Stora Enso i Energa Elektrownie Ostroka S.A., wody deszczowe z tych zakadw oraz z terenu miasta. Oglna ilo ciekw odprowadzanych do Narwi zmniejszya si od 1994r., gwnie w wyniku dziaa inwestycyjnych prowadzonych przez Stora Enso (byy INTERCELL) oraz w wyniku rozbudowy i modernizacji oczyszczalni ciekw. Rzeka Omulew przyjmuje oczyszczone cieki z oczyszczalni miejskiej na terenie osiedla Lena" oraz wody popuczne ze stacji uzdatniania wody na osiedlu Lena". Ostatnie inwestycje zwizane z modernizacj systemu oczyszczania ciekw na terenie miasta wyeliminuj to rdo, gdy nastpi poczenie obu miejskich oczyszczalni ciekw a oczyszczone cieki bd odprowadzane w jednym punkcie do rzeki Narew. Ponadto do rzeki Omulew w grnych jej odcinkach wprowadzane s poprzez jej dopywy cieki z oczyszczalni w Baranowie i Nowej Wsi. Rzeka przyjmuje rwnie spywy z nieskanalizowanych miejscowoci wiejskich zlokalizowanych w jej zlewni a take spywy z terenw rolniczych. Na stan jakoci wd rzeki Czeczotki wpywaj odprowadzane do niej wody opadowe naraone na zanieczyszczenia z terenw wielu zakadw na terenie miasta, spywy z terenw rolniczych poza terenem miasta oraz cieki odprowadzane z oczyszczalni gminnej w Troszynie.

Wyniki jakoci wd powierzchniowych na terenie miasta Ostroki zestawiono w poniszej tabeli wraz z wartociami parametrw ktre zadecydoway o oglnej jakoci ich wd. Wyniki przedstawiono rwnie na mapie. Tabela nr 9. Jako wd powierzchniowych miasta Ostroki w roku 2007
Rzeka Punkt Km biegu rzeki Gmina Powiat Klasa oglna Wyniki pomiarw wskanikw i substancji odpowiadajce IV lub V klasie jakoci wd w poszczeglnych punktach pomiarowych nazwa wskanika Narew Ostroka 147,40 Ostroka m.Ostroeka IV CHZT-Cr Azot Kjedahla Barwa Selen Omulew Grabowo 0,80 Ostroka m.Ostroka IV Barwa CZT-Mn CHZT-Cr Lb. b, coli fek. Og. lb, b. coli Selen Czeczotka Wojciechowice 1,10 Ostroka m.Ostroka IV Oglny wg.org Amoniak Azot Kjedahla Lb, b, coli fek. Og. lb, b. coli Tlen rozp. klasa wskanika IV IV V V IV IV IV IV IV V IV IV IV IV IV V jednostka rednioroczne mg C2/l mg N/l mg Pt/l mg Se/l mg Pt/l mg O2/l mg O2/l n/100 ml n/100 ml mg Se/l mg C/l mg NH1/l mg N/l n/100 ml n/100 ml mg O2/l 37,775 1,286 49 0,037 45 12,142 31,763 1350 5595 -0,03 12,506 1,127 1,593 3548,3 8840,8 8,067 stenie maksymalne 55 2,72 70 0,056 50 19 55,2 4600 24000 0,049 15,7 2,56 2,52 11000 46000 13,6 minimalne 21,2 0,76 35 0,017 35 8,1 16,2 90 480 0,019 9,2 0,26 1,2 230 930 3,7

rdo: Monitoring rzek w 2007 roku, WIO Warszaw

Generalnie wody powierzchniowe na terenie miasta w roku 2007 charakteryzoway si IV klas czystoci, czyli ich jako jest niezadowalajca. W odniesieniu do stanu jakoci wd rzek na terenie miasta Ostroki w roku 2004 nie zaszy istotne zmiany. Jako wd rzeki Narew i Omulew, rwnie odpowiadaa IV klasie czystoci. Jakoci wd rzeki Czeczotki w roku 2004 nie badano.

Stan jakoci wd rzek na terenie miasta Ostroki i w jego rejonie, 2007r. Na terenie miasta nastpia znaczna poprawa jakoci wd powierzchniowych w odniesieniu do stanu jakoci z lat 90 -tych. Jednake sektor oczyszczania ciekw i systemu kanalizacji wymaga cigej rozbudowy i modernizacji. Najwiksze zakady na terenie miasta posiadaj wasne oczyszczalnie ciekw i udoskonalaj systematycznie proces oczyszczania ciekw. Take miejskie oczyszczalnie komunalne s aktualnie rozbudowywane i modernizowane. W latach kolejnych naley spodziewa si poprawy stanu jakoci wd powierzchniowych na terenie miasta Ostroki.

4.2. Zasoby i jako wd podziemnych Zasoby wd podziemnych, na podstawie istniejcych uj wd podziemnych na terenie miasta opisano w punkcie 3.14.1 Generalnie jako wd podziemnych na terenie miasta nie jest dobra i wymaga uzdatnienia przed skierowaniem jej do uytku. Badania jakoci wd podziemnych w ramach monitoringu diagnostycznego prowadzonego przez PIG (Pastwowy Instytut Geologiczny) w roku 2007 w punkcie pomiarowym na terenie miasta Ostroki wykazay V klas czystoci wd (wody zej jakoci w V klasowej skali oceny). W odniesieniu do lat poprzednich stan ten uleg pogorszeniu. W latach 2004 - 2006 jako wd podziemnych odpowiadaa IV klasie czystoci, a o tej klasie decydoway wysokie stenia NH4 i Fe. W roku 2007 w ponadnormatywnej iloci oprcz NH4 i Fe znalaza si zawarto miedzi, ktra jest zaliczana do tzw. wskanikw toksycznych. Konieczne s wiec dziaania prowadzce do poprawy jakoci wd na terenie miasta. 4.3. Jako powietrza atmosferycznego Powietrze atmosferyczne jest jednym z najbardziej wraliwych na zanieczyszczenia komponentw rodowiska, ktry jednoczenie decyduje o warunkach ycia czowieka, zwierzt i rolin. Zy stan aerosanitarny powoduje pogorszenie zdrowia ludnoci, straty w rodowisku, zwaszcza w drzewostanie iglastym, a take wymierne straty gospodarcze. Przez zanieczyszczanie powietrza rozumie si wprowadzanie do niego organizmw ywych lub substancji chemicznych, ktre nie s jego naturalnymi skadnikami, albo - bdc nimi -wystpuj w steniach przekraczajcych waciwy dla nich zakres. Zanieczyszczenia powietrza mog mie form sta, pynn lub gazow i dzieli si je oglnie na zanieczyszczenia pierwotne -emitowane do powietrza bezporednio ze rde zanieczyszczenia oraz wtrne powstajce w wyniku reakcji chemicznych zachodzcych w atmosferze pomidzy wprowadzonymi zanieczyszczeniami pierwotnymi. Dodatkowo, ze wzgldu na sposb odprowadzania zanieczyszcze do atmosfery, emisj mona podzieli na zorganizowan i niezorganizowan. Emisja zorganizowana wystpuje, gdy zanieczyszczenia odprowadzane s do atmosfery za pomoc emitora (komin, wycig wentylacyjny), natomiast emisja niezorganizowan wystpuje na hadach, terenach zabudowanych lub podczas parowania cieczy. Jeszcze innym rodzajem emisji jest emisja ze rde liniowych i powierzchniowych, takich jak drogi i parkingi. Miasto Ostroka jest miastem w ktrym jako powietrza nie jest zadowalajca. Gwnymi rdami zanieczyszcze powietrza na terenie miasta s: 1. rda przemysowe - pochodzce z procesw produkcyjnych oraz z kotowni przemysowych (gwnie: Stora Enso Poland SA, Energa Elektrownie Ostroka S.A.), 2. rda komunalno - bytowe: kotownie lokalne, indywidualne paleniska domowe, emitory z zakadw uytecznoci publicznej (OPEC - aktualnym wacicielem jest Energa). Maj one znaczcy wpyw na lokalny stan zanieczyszczenia powietrza, s gwnym powodem tzw. ni skiej emisji. Emituj najczciej zanieczyszczenia pyowe i gazowe, 3. rda transportowe - emisja zanieczyszcze nastpuje na niskiej wysokoci, tworzc nisk emisj. Gwne zanieczyszczenia to: wglowodory, tlenki azotu, tlenek wgla, pyy, zwizki oowiu, tlenki siarki, 4. pylenie wtrne z odsonitej powierzchni terenu, 5. zanieczyszczenia allochtoniczne, napywajce spoza terenu miasta, zgodnie z dominujcym kierunkiem wiatru. Jako powietrza monitorowana jest przez WIO Warszawa w punktach monitoringowych. Na terenie miasta znajduje si punkt monitoringu regionalnego, na terenie WIO Delegatura w Ostroce, przy ul. Targowej. Ocen dokonuje si dla obszaru powiatu grodzkiego miasta Ostroki wg kryteriw dotyczcych ochrony zdrowia dla: benzenu C6H6, dwutlenku azotu NO2, dwutlenku siarki S02, tlenku wgla CO, ozonu O3,

pyu zawieszonego PM10, arsenu w pyle As(PM10), kadmu w pyle Cd(PM10), niklu w pyle Ni(PM10), oowiu w pyle Pb(PM10), benzo/a/pirenu w pyle B/a/P(PM10) W wyniku klasyfikacji, w zalenoci od analizy ste w danej strefie mona wydzieli nastpujce klasy stref: klasa C stenia zanieczyszcze na terenie strefy przekraczaj poziomy dopuszczalne powikszone o margines tolerancji, w przypadku gdy margines tolerancji nie jest okrelony poziomy dopuszczalne, poziomy docelowe, poziomy celw dugoterminowych, klasa B - stenia zanieczyszcze na terenie strefy przekraczaj poziomy dopuszczalne, lecz nie przekraczaj poziomw dopuszczalnych powikszonych o margines tolerancji, klasa A - stenia zanieczyszcze na terenie strefy nie przekraczaj poziomw dopuszczalnych, poziomw docelowych, poziomw celw dugoterminowych.

Z uwagi na wartoci ste poszczeglnych zanieczyszcze w powietrzu teren miasta zakwalifikowano do nastpujcych stref: Tabela nr 10. klasyfikacja stref dla zanieczyszcze majcych okrelone poziomy dopuszczalne* i docelowe* ochrona zdrowia, na terenie miasta Ostroka w roku 2008.
Rodzaj zanieczyszczenia Dwutlenek siarki SO2 * Dwutlenek azotu NO2 * Py PM1O * Benzen C6H6 * Tlenek wgla CO * Ow Pb * As(PM10) ** Cd(PM10)** Ni(PM10) ** B/a/P(PM10) ** Ozon 03** Symbol klasy dla obszaru strefy miasto Ostroka A A C A A A A A A C A Stenie Czas uredniania ste 24 h Rok kalendarzowy Rok kalendarzowy 24 h Warto Liczba dopuszczalna przekrocze w roku 125 0 40/44 40 50 5/7 0,5 6 5 20 1 0 0 38/56 . -

2,7 7,6 33,5 58,2 1,3 b.d 0,012 0,27 0,41 1,29 3,17 b.d.

rdo: Roczna ocena jakoci powietrza w wojewdztwie mazowieckim, raport za 2008r. WIO Warszawa

Jak wynika z powyszego zestawienia jako powietrza na terenie Ostroki nie jest zadowalajca z uwagi na wystpujce przekroczenia poziomw dopuszczalnych powikszonych o margines tolerancji pyu PM10 oraz benzoalfapirenu B/a/P. W zwizku z powyszym miasto Ostroka zostao zakwalifikowane do programw ochrony powietrza. Dla miasta Ostroki zosta opracowany Program ochrony powietrza dla strefy miasto Ostroka przez Sejmik Wojewdztwa Mazowieckiego w roku 2009, aktualnie stanowi projekt. Program stworzono w celu osignicia dopuszczalnych poziomw dopuszczalnego pyu zawieszonego PM10. W programie dokonano identyfikacji rde zanieczyszcze (pyu PM10), okrelono kierunki dziaa zmierzajcych do przywrcenia poziomw dopuszczalnych pyu zawieszonego. Kierunki dziaa s zbiene z okrelonymi w niniejszym programie dla sektora: powietrze.

W strefie mazowieckiej, w skad ktrej wchodzi miasto Ostroka wystpuj przekroczenia poziomw docelowych ozonu. Ze wzgldu na wielko ste ozonu, strefa mazowiecka, zakwalifikowana zostaa do klasy C. Z uwagi na przekroczenia poziomu docelowego ozonu wynoszcego 120 g/m3 zosta opracowany przez Sejmik Wojewdztwa Mazowieckiego Program ochrony powietrza dla strefy mazowieckiej w roku 2009, aktualnie stanowi on projekt. Przekroczenia w strefie warszawskiej wystpuj od 2007 roku. Program stworzono w celu osignicia poziomu docelowego ozonu w powietrzu. Program dokonuje identyfikacji rde pochodzenia ozonu w powietrzu, wskazuje podstawowe kierunki dziaa zmierzajcych do przywracania poziomu docelowego poziomu w powietrzu. Ustalenia programu s wice dla miasta Ostroki z uwagi na przynaleno do strefy, natomiast wg programu miasto Ostroka nie zostao zaliczone do obszarw na ktrych wystpuj przekroczenia poziomu docelowego ozonu. Program wskazuje na konieczne podjcie dziaa kompleksowych i dugoterminowych na poziomie pastwa w celu redukcji ozonu z uwagi na bardzo wysoki udzia ta ozonu w cakowitych steniach oraz na jego transgraniczny charakter. 4.4. Haas Haas stanowi jedno ze rde zanieczyszczenia rodowiska, wzrastajce w ostatnich latach w zwizku z rozwojem, gwnie komunikacji. Odczuwany jest przez mieszkacw jako jeden z najbardziej uciliwych czynnikw wpywajcych ujemnie na rodowisko i samopoczucie. Haas pochodzenia antropogenicznego, wystpujcy w rodowisku dzieli si na haas komunikacyjny (drogowy, kolejowy, lotniczy), haas komunalny i haas przemysowy. Haas poprzez swoje natenie i czas oddziaywania moe stanowi bardzo due zagroenie dla ludzi i rodowiska przyrodniczego. Zgodnie z zaleceniami wiatowej Organizacji Zdrowia (WHO), wskazane jest dla zabudowy mieszkaniowej denie do ograniczenia rwnowanego poziomu dwiku A na zewntrz budynku do wartoci 55 dB w dzie i 45 dB w nocy, co umoliwia utrzymanie waciwych warunkw akustycznych w pomieszczeniach przy uchylonych lub okresowo otwieranych oknach. Zgodnie z zaleceniami WHO, dotyczcymi dokuczliwoci, zakce snu i zakce rozmw, naley uzna, e przekroczenie granicy poziomw haasu na zewntrz budynku rwnej 70 dB w porze dziennej i 60 dB w porze nocnej, stanowi powane zagroenie dla zdrowia. Duy wpyw na stan akustyczny Ostroki wywiera haas generowany przez komunikacj drogow i, w niewielkim stopniu, przez haas przemysowy o niewielkim nateniu, ktrego uciliwo ma charakter lokalny. Haas komunikacyjny jest najwaniejszym czynnikiem majcym wpyw na klimat akustyczny miasta. Jest to gwne rdo uciliwoci haasu dla ludzi i rodowiska przyrodniczego. rodki transportu s ruchomymi rdami haasu decydujcymi o parametrach klimatu akustycznego na terenie Ostroki. Wikszo pojazdw emituje haas o poziomie dwiku od 85 do 94 dB, przy dopuszczalnych nateniach haasu w rodowisku, w otoczeniu budynkw mieszkalnych od 50 do 55 dB w porze nocnej i od 55 do 65 dB w porze dziennej. Najbardziej uciliwe s pojazdy cikie, z ktrych 80% emituje haas o poziomie dwiku wikszym ni 80 dB, z czego 40% o poziomie wikszym ni 85 dB. W miastach mona stwierdzi przekroczenia dopuszczalnych ste haasu w pobliu szlakw komunikacyjnych, ktrymi odbywa si transport przy uyciu cignikw siodowych. W Ostroce gwne cigi komunikacyjne o znaczeniu regionalnym, tj. droga krajowa nr 61 i droga krajowa nr 53 biegn po obrzeach miasta i ruch tranzytowy nie obcia terenw osiedli mieszkaniowych. Haas przemysowy wystpujcy w Ostroce stanowi zagroenie o charakterze lokalnym, pojawiajce si gwnie w pobliu zakadw przemysowych. Przyczyn wzrostu uciliwoci tego rodzaju haasu jest rozbudowa miasta prowadzca do otaczania terenw przemysowych przez zabudow mieszkaniow. W roku 2008 na terenie miasta Ostroka przeprowadzono pomiary haasu w dwch przekrojach pomiarowych: przy ul. Bohaterw Westerplatte i przy alei Jana Pawa II. Rwnowany poziom dwiku ksztatowa si dla pory dnia od 53,8 dB do 55,5 dB, a dla pory nocy od 48,2 dB do 49,5 dB i nie przekracza dopuszczalnego poziomu haasu. 4.5. Promieniowanie elektromagnetyczne Promieniowaniem elektromagnetycznym nazywamy emisj zaburzenia energetycznego wywoanego przepywem prdu elektrycznego lub zmian adunkw w rdle. Zaburzenie polega na fakcie, e zmiana pola magnetycznego (elektrycznego) z okrelon czstotliwoci, wywouje zmian z t sam czstotliwoci

pola elektrycznego (magnetycznego). Promieniowanie niejonizujce obejmuje pola elektromagnetyczne w zakresie od O do 300 GHz. Powyej 300 GHz nastpuje ju jonizacja atomw oraz czsteczek (promieniowanie X oraz gamma) i pola elektromagnetyczne z tego zakresu nazywamy promieniowaniem jonizujcym. Zjawisko elektromagnetyczne opisujemy podajc natenie pola elektrycznego, natenie pola magnetycznego, czstotliwo drga lub gsto mocy. W chwili obecnej sztuczne promieniowanie elektromagnetyczne jest najwikszym energetycznym zanieczyszczeniem na Ziemi. O kilka rzdw wielkoci przekracza to naturalne i nie ma takiego miejsca, gdzie by nie wystpowao. rdem promieniowania jest kade urzdzenie (kada instalacja), w ktrym nastpuje przepyw prdu np. sieci energetyczne w tym linie wysokiego napicia, stacje radiowe i telewizyjne, stacje bazowe i telefony telefonii komrkowej, radiotelefony, CB-radio, urzdzenia radiowo-nawigacyjne, urzdzenia elektryczne wykorzystywane w domu, itp. Tabela nr 11. rda oraz zakresy czstotliwoci emitowanych pl elektromagnetycznych (Rocznik Wojskowy Instytutu Higieny i Epidemiologii Tom 35, suplement 2)
Opis Przedzia pola magnetycznego czstotliwoci Stae pola elektryczne i magnetyczne Pola sieciowe 50 lub 60 Hz Pola bardzo niskich czstotliwoci Pola niskich czstotliwoci Fale radiowe Mikrofale 0,1 -1,0 kHz 1 -100 kHz 0,1-300 MHz 0,3 - 300 GHz Dugo fal rda oraz okolicznoci wystpowania pl Silniki elektryczne, elektroliza i przemys 6000 lub 5000 km 300 - 3000 km 3 - 300 km 1-3000m 1 -1 000 mm Elektroenergetyka, owietlenie, ogrzewanie, silniki, urzdzenia zasilane z sieci i przemys Urzdzenia przemysowe Urzdzenia przemysowe Radiofonia (fale dugie, rednie, krtkie i UKF), radiotelefony, urzdzenia medyczne Radiolokacja, radionawigacja, telefonia komrkowa, urzdzenia medyczne, domowe oraz przemysowe

Znaczce oddziaywanie na rodowisko pl elektromagnetycznych wystpuje: w pamie 50 Hz od sieci i urzdze energetycznych, w pamie od 300 MHz do 40000 MHz od urzdze radiokomunikacyjnych, radiolokacyjnych i radionawigacyjnych. Najwikszy udzia maj stacje bazowe telefonii komrkowej ze swoimi antenami sektorowymi i antenami radiolinii.(antena sektorowa suy do komunikacji z telefonem komrkowym, natomiast antena radiolinii suy do komunikacji midzy stacjami bazowymi).

Na terenie miasta w roku 2008 w ramach Pastwowego Monitoringu rodowiska zostay przeprowadzone pomiary natenia pl elektromagnetycznych. Pomiaru dokonano w punkcie zlokalizowanym przy ul. Hallera i Pisudskiego. Natenie skadowej elektrycznej pola w V/m (0,1 1000) w MHz wynioso 0,19 i (1 40 000) w MHz - <0,8. Wpyw pola elektromagnetycznego na czowieka i rodowisko uzaleniony jest od wysokoci natenia (lub gstoci mocy) oraz czstotliwoci drga. Dlatego warto poziomw dopuszczalnych jest okrelana w pasmach czstotliwoci. Wartoci dopuszczalnych poziomw s podane w rozporzdzeniu Ministra rodowiska z dnia 30 padziernika 2003r. w sprawie dopuszczalnych poziomw pl elektromagnetycznych w rodowisku oraz sposobw sprawdzania dotrzymania tych poziomw (Dz.U. Nr 192, poz. 1883). Poniej przedstawiono tabel z wartociami dopuszczalnymi. Tabela Nr 12. Dopuszczalne poziomy pl elektromagnetycznych dla terenw przeznaczonych pod zabudow mieszkaniow Wielko fizyczna Zakres czstotliwoci promieniowania Lp. 1 2 3 OHz od 0 Hz do 0,5 HZ od 0,5 Hz do 50 HZ 1 Skadowa elektryczna 2 10kV/m 10kV/m Skadowa magnetyczna 3 2500 A/m 2500 A/m 60 A/m Gsto mocy 4 -

4 5 6. 7

od 0,05k Hz do 1 kHZ od 0,001 MHz do 3 MHZ od 3 MHz do 300 MHZ od 300 MHz do 300 GHZ

20V/m 7V/m 7 V/m

3/f A/m 3 A/m -

0,1 W/m2

Tak wic aktualnie natenia pl elektromagnetycznych na terenie miasta nie wykazuj przekrocze wartoci dopuszczalnych. Wprowadzanie nowych rde emisji pl elektromagnetycznych bdzie skutkowao zwikszeniem natenia pl. Konieczne s wic pomiary monitoringowe. Oddziaywanie promieniowania elektromagnetycznego na rodowisko bdzie stale wzrasta, co zwizane jest z postpem cywilizacyjnym i rozwojem usug telekomunikacyjnych. Wpyw na wzrost promieniowania ma przede wszystkim rozwj telefonii komrkowej, powstawanie coraz wikszej liczby stacji nadawczych radiowych i telewizyjnych, itd., pokrywajcych coraz gstsz sieci obszary duych skupisk ludnoci. Przedstawiony rozwj rde pl elektromagnetycznych spowoduje zarwno oglny wzrost poziomu ta promieniowania elektromagnetycznego w rodowisku, jak te zwikszenie liczby i powierzchni obszarw o podwyszonym poziomie natenia promieniowania. 4.6. Powane awarie Zgodnie z definicj zawart w Prawie ochrony rodowiska powana awaria - to zdarzenie, w szczeglnoci emisja, poar lub eksplozja powstaa w trakcie procesu przemysowego, magazynowania lub transportu, w ktrych wystpuje jedna lub wicej niebezpiecznych substancji, prowadzce do natychmiastowego powstania zagroenia ycia lub zdrowia ludzi lub rodowiska lub powstania takiego zagroenia z opnieniem. Plan reagowania kryzysowego miasta przewiduje szereg sytuacji i zdarze noszcych znamiona klski ywioowej, katastrofy lub innego nadzwyczajnego zagroenia, l tak do gwnych zdarze ujtych w jego treci nale: poar lasu, katastrofa chemiczno-ekologiczna, zagroenia radiacyjne, katastrofy kolejowe i drogowe, katastrofy budowlane, zagroenia epidemiologiczne, katastrofy lotnicze, masowe migracje ludnoci, akty terrorystyczne, wystpienie katastrofalnych susz, mrozw, zamieci nienych, huraganw, spadkw temperatur. W zakadach wystpuj zagroenia wynikajce ze stosowania w procesach technologicznych i magazynowych niebezpiecznych zwizkw i substancji chemicznych, jak rwnie z moliwoci powinowactwa chemicznego i wystpowania niepodanych reakcji. Niebezpieczestwo zagroe ludzi w rejonie zwizane jest z faktem pracy w zakadach przemysowych lub zamieszkania w pobliu zakadw, ktre posiadaj bd magazynuj (wykorzystuj) Toksyczne rodki Przemysowe. Najwiksze zagroenie wystpuje w Ostrockiej Spdzielni Mleczarskiej (amoniak), PEKPOL SA (amoniak) a jego skutki najbardziej odczuwalne bd w przylegajcych do nich obiektach uytecznoci publicznej i zamieszkania zbiorowego oraz w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych i wielorodzinnych. Do katastrofy moe doj podczas przewozu substancji toksycznych, trujcych lub atwopalnych transportem kolejowym lub drogowym. Do substancji takich moemy zaliczy m.in. amoniak, chlor, gazy techniczne, paliwa. Przewozy takie realizowane s rwnie przez teren miasta do funkcjonujcych w jego granicach stacji benzynowych i zakadw pracy. Brak oznakowanych drg do przejazdu z substancjami niebezpiecznymi. Grone mog okaza si awarie elektrowni jdrowych zza wschodniej granicy, zrzuty paliwa z samolotw awaryjnie ldujcych na lotniskach wojskowych oraz awarie sieci wodocigowej lub kanalizacyjnej.

W ostatnich latach na terenie miasta nie wystpiy zdarzenia o znamionach powanych awarii. 5. Strategia ochrony rodowiska do 2016 roku 5.1. Nadrzdny cel Programu i znaczenie programu dla rozwoju miasta Naczeln zasad przyjt w Programie zgodnie z dokumentami wyszego szczebla jest zasada zrwnowaonego rozwoju, umoliwiajca harmonijny rozwj gospodarczy i spoeczny z ochron walorw rodowiskowych. Nadrzdny cel "Programu ochrony rodowiska miasta Ostroki na lata 2009 - 2016" utrzymano zgodnie z aktualnie obowizujcym Programem ochrony rodowiska a mianowicie: Czyste rodowisko naturalnym miejscem ycia mieszkacw Ostroki i motorem rozwoju gospodarczego Realizacja Programu ochrony rodowiska miasta Ostroka" pozwoli na osignicie trwaego, zrwnowaonego rozwoju, gdzie ochrona rodowiska stanowi nierozczn cz procesw rozwojowych i jest rozpatrywana razem z nimi. 5.2. Priorytety ekologiczne Program ochrony rodowiska jest dokumentem ksztatujcym dugofalow polityk ochrony rodowiska dla miasta Ostroka. Przedstawione w nim zagadnienia ochrony rodowiska ujte zostay w sposb kompleksowy, z wyznaczeniem celw strategicznych, dugo- i krtkoterminowych. Przyjto take zadania z zakresu wszystkich sektorw ochrony rodowiska. Spord poruszanych zagadnie dokonano wyboru najistotniejszych, ktrych rozwizanie powinno przyczyni si w najbliszej przyszoci do poprawy stanu rodowiska na terenie miasta. Wyboru priorytetw ekologicznych dokonano w oparciu o diagnoz stanu poszczeglnych komponentw rodowiska na terenie miasta, uwarunkowa zewntrznych i wewntrznych, a take innych wymaga w zakresie jakoci rodowiska. Wybr priorytetowych przedsiwzi ekologicznych przeprowadzono przy zastosowaniu nastpujcych kryteriw organizacyjnych i rodowiskowych: moliwo likwidacji lub ograniczenia najpowaniejszych zagroe dla rodowiska i zdrowia ludzi, wymiar przedsiwzicia (ponadlokalny i publiczny), zaawansowanie przedsiwzicia w realizacji, konieczno realizacji przedsiwzicia ze wzgldw prawnych, a w szczeglnoci: zgodno z celami i priorytetami ekologicznymi okrelonymi w "Polityce ekologicznej pastwa na lata 2009 - 2012 z perspektyw do roku 2016" oraz wymogi wynikajce z ustawy Prawo ochrony rodowiska, ustawy o odpadach i ustawy Prawo Wodne i innych ustaw komplementarnych, zgodno z midzynarodowymi zobowizaniami Polski w zakresie ochrony rodowiska oraz wynegocjowane przez Polsk okresy przejciowe dot. implementacji dyrektyw UE, zabezpieczenie rodkw na realizacj lub o moliwo uzyskania dodatkowych zewntrznych rodkw finansowych (z Unii Europejskiej z innych rde zagranicznych lub krajowych), zgodno z celami ekologicznymi i zasadniczymi kierunkami zada wynikajcych ze Strategii Rozwoju oraz Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego, skala dysproporcji pomidzy aktualnym i prognozowanym stanem rodowiska a stanem wymaganym przez prawo. Biorc pod uwag powysze kryteria proponuje si, w perspektywie najbliszych czterech lat, nastpujc hierarchi potrzeb: W zakresie poprawy jakoci rodowiska: poprawa jakoci wd powierzchniowych, poprawa jakoci powietrza, ochrona przed haasem w tym ze rde komunikacyjnych. W zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego uytkowania zasobw przyrody: ochron rodowiska w obszarach Natura 2000, rozwj i utrzymanie terenw zieleni,

W zakresie zrwnowaonego wykorzystania surowcw, wody i energii wzrost wykorzystania energii ze rde odnawialnych

W zakresie zada systemowych rozwj edukacji ekologicznej

Naley zaznaczy, e wiele przedsiwzi proponowanych w ramach jednego zagadnienia wpisuje si take w pozostae zagadnienia. Wynika to z faktu, e poszczeglne elementy rodowiska i uciliwoci rodowiskowe s ze sob powizane i poprawa jakoci lub ochrona jednego z nich zwykle skutkuje popraw lub ochron pozostaych. 5.3. Cele i kierunki dziaa dla sektora: jako wd i stosunki wodne Cel dugoterminowy do roku 2016: Denie do poprawy jakoci wd powierzchniowych oraz ochrona jakoci i iloci wd podziemnych wraz z racjonalizacj ich wykorzystania Kierunki dziaa dugoterminowych: 1. Modernizacja istniejcej oczyszczalni ciekw. 2. Modernizacja sieci wodocigowej. 3. Ograniczanie spywu zanieczyszcze powierzchniowych z terenw zurbanizowanych, przemysowych i rolniczych do wd powierzchniowych. 4. Wsppraca z odpowiednimi organami i instytucjami w zakresie wykrywania i likwidowania rde zanieczyszcze wd. 5. Ograniczenie wodochonnoci sektora przemysowego. 6. Podnoszenie wiadomoci ekologicznej mieszkacw miasta w zakresie oszczdzania wody. Strategiczny program dziaa realizacyjnych: Cele krtkoterminowe do roku 2012: 1. Zapewnienie mieszkacom miasta odpowiedniej jakoci i iloci wody pitnej. 2. Rozbudowa i modernizacja uj wody i SUW. 3. Denie do zmniejszenia zuycia wody w gospodarstwach domowych i przemyle. 4. Denie do osignicia waciwych standardw wd powierzchniowych pod wzgldem jako ciowym poprzez ich ochron przed zanieczyszczeniami pochodzcymi ze rde przemysowych i komunalnych oraz wspprac ponadlokaln. 5. Rozwj i modernizacja infrastruktury ochrony rodowiska, szczeglnie w zakresie odprowadzania i oczyszczania ciekw. Kierunki dziaa krtkoterminowych Ad.1. Zapewnienie mieszkacom miasta odpowiedniej jakoci i iloci wody pitnej Dziaania ochronne, okrelone w decyzjach zasobowych poszczeglnych uj wody i w decyzjach dotyczcych ich stref ochronnych, maj na celu perspektywiczne i kierunkowe zabezpieczenie moliwoci zaopatrzenia miasta w wod o odpowiednich parametrach jakociowych. Priorytetowym zadaniem ochrony rodowiska na terenie miasta jest ochrona wd podziemnych. Jednym ze sposobw ochrony biernej wd podziemnych bdzie przestrzeganie zasad ustalonych dla stref i obszarw ochronnych uj wd podziemnych, na ktrych obowizuj zakazy, nakazy i ograniczenia w zakresie korzystania z wody i uytkowania gruntw. Ustalenia zwizane z ochron wd podziemnych przed zanieczyszczeniem zawarte zostan w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Podsumowujc, w celu zapewnienia mieszkacom wody pitnej proponuje si podjcie nastpujcych dziaa: Propagowanie racjonalizacji zuycia wody i ograniczanie jej strat przy wydobyciu i przesyach.

Szczegowe rozpoznanie i kontrolowanie lokalnych zagroe jakoci wd podziemnych wraz z podejmowaniem odpowiednich dziaa tj.: ustanawiania stref ochronnych uj, likwidacji nie uywanych otworw studziennych, monitorowanie wielkoci eksploatacji. Uwzgldnienie w planach zagospodarowania przestrzennego zasad ochrony gwnych zbiornikw wd podziemnych. Kontrolowanie i wnikliwie obserwowanie realizacji nowych inwestycji, midzy innymi budowy gbokich studni, wykopw itp., celem uniknicia np. czenia poziomw wodononych oraz bezporedniego zanieczyszczania uytkowych poziomw wodononych; naley dy do wyprzedzajcego uzbrojenia projektowanych obszarw koncentracji zabudowy mieszkaniowej.

Ad.2. Denie do zmniejszenia zuycia wody w gospodarstwach domowych, przemyle i rolnictwie W zakresie zmniejszenia zuycia wody w gospodarstwach domowych i przemyle naley kontynuowa dziaania zmierzajce do racjonalizacji jej zuycia. Dla realizacji tego celu, proponuje si podjcie lub kontynuacj nastpujcych dziaa: Informowanie przemysowych uytkownikw wody o moliwociach zmniejszania jej zuycia, np. poprzez wprowadzanie zamknitych obiegw wody, zmiany technologii, popraw stanu zakadowych sieci wodocigowych, zakup urzdze wodooszczdnych itp. Edukacja mieszkacw w zakresie moliwoci i koniecznoci oszczdzania wody w gospodarstwach domowych oraz o moliwociach relatywnego zmniejszania jej zuycia, np. poprzez wprowadzanie zamknitych obiegw wody, stosowanie urzdze wodooszczdnych (np. perlatorw), wykorzystaniu wd opadowych, itp. Denie do identyfikacji i ograniczenia strat wody przy jej produkcji i przesyle przez przedsibiorstwa wodocigowe, poprzez modernizacj i konserwacj urzdze wodocigowych. Rozwijanie systemw automatycznego sterowania i kontroli poboru wody. Ad.3. Denie do osignicia waciwych standardw wd powierzchniowych i podziemnych poprzez ich ochron przed zanieczyszczeniami pochodzcymi ze rde przemysowych i komunalnych Podstawowym celem Ramowej Dyrektywy Wodnej jest osignicie dobrego stanu wd do 2015 roku. Podstawowym dziaaniem w zakresie przeciwdziaaniu pogarszaniu jakoci wd jest likwidacja wszystkich rde zanieczyszczenia-punktowych, obszarowych i liniowych. Rejony wodonone perspektywiczne dla Ostroki powinny by objte cis ochron i wyczone spod zagospodarowania pozostajcego w konflikcie z rygorami ochrony zasobowej. W celu poprawy jakoci wd powierzchniowych, konieczna bdzie likwidacja niekontrolowanych zrzutw ciekw bytowych do rzek pyncych przez teren miasta. W tym celu naley wykona szczegow inwentaryzacj punktw zrzutu ciekw oraz systematycznie j aktualizowa. Nastpnym, niezwykle wanym zadaniem jest inwentaryzacja stanu technicznego zbiornikw bezodpywowych (szamb), ktre obecnie funkcjonuj na terenach nieskanalizowanych. Bardzo czsto zbiorniki te s nieszczelne i s rdem zanieczyszczenia rodowiska. Powinna by prowadzona kontrola stanu technicznego szamb, a po przyczeniu posesji do sieci kanalizacyjnej - moliwie szybka ich likwidacja. Due znaczenie ma obudowa biologiczna ciekw; tereny rolne dolin powinny by w jak najwikszym stopniu uytkowane jako ki i pastwiska. Rolnicze nieuytki, pooone w pobliu wd powierzchniowych, powinny pozosta w stanie naturalnym, nie naley ich odwadnia i zagospodarowywa. Zagospodarowywanie nieuytkw rdpolnych powinno si prowadzi w jak najmniejszej skali z uwagi na ich znaczenie w utrzymaniu rwnowagi przyrodniczej (nisze ekologicznie). Na terenach zurbanizowanych naley dy do uporzdkowania gospodarki wodami opadowymi, w szczeglnoci wspiera dziaania zmierzajce do likwidacji dopyww powierzchniowych zanieczyszcze do wd z drg (szczeglnie w okresie zimy i jesieni, gdy uywa si rodkw chemicznych do likwidacji liskoci poniegowej), terenw ekologicznie przeksztaconych, zakadw i magazynw, gdzie uywa si lub s skadowane substancje atwo ugujce si. Konieczna jest sukcesywna eliminacja zanieczyszcze brzegw zbiornikw i ciekw. Naley wspiera uporzdkowanie i modernizacj gospodarki ciekowej w zakadach przemysowych - realizowane poprzez budow urzdze podczyszczajcych cieki przed ich zrzutem do kanalizacji miejskiej, wprowadzanie zamknitych obiegw wody, technologiczne wykorzystanie ciekw oraz wspieranie i egzekwowanie programw racjonalnej gospodarki wodno-ciekowej. Zadanie te bd finansowane przez podmioty gospodarcze.

Ad.4. Rozwj i modernizacja infrastruktury ochrony rodowiska, szczeglnie w zakresie odprowadzania i oczyszczania ciekw Docelowo planuje si objcie systemem sieci wodocigowej i kanalizacyjnej caego obszaru miasta Ostroki a take terenw przylegych gminy Olszewo - Borki. Ponadto, w krtszej lub duszej perspektywie czasu wymagana jest: dokoczenie inwestycji pn. Modernizacja i rozbudowa systemu odbioru ciekw w Ostroce i gminie Olszewo-Borki obejmujca rozbudow systemu kanalizacyjnego oraz modernizacj oczyszczalni ciekw, modernizacja istniejcych odcinkw sieci wodocigowej (przewodw gwnych i sieci rozdzielczych), budowa nowych odcinkw kanalizacji, w tym deszczowej.

W celu poprawy stanu infrastruktury ochrony rodowiska sucej ochronie wd przewiduje si nastpujce dziaania: Gospodarka wodna Przyjmuje si dalsze wykorzystanie jako podstawowych rde zaopatrzenia miasta w wod z ujcia wd podziemnych Kurpiowska" i ujcia wd Lena". Podstawowym kierunkiem rozwoju systemu jest zwikszanie niezawodnoci dostawy wody oraz rozbudowa sieci magistralnej i rozbiorczej. Dla zabezpieczenia moliwoci rozwoju podsystemu miasto powinno podejmowa nastpujce prace studialne, organizacyjne i inwestycyjne: opracowywanie i okresowe aktualizowanie koncepcji zaopatrzenia w wod z bilansem potrzeb i hydrauliczn analiz rozpywu wody, inwentaryzacja stanu sieci wodocigowej, modernizacja i konserwacja istniejcych uj wody oraz sieci wodocigowej, likwidacja nieczynnych uj wody (szczeglnie studni kopanych), rozbudow urzdze stacyjnych i wprowadzanie nowych technologii renowacji studni i uzdatniania wody, rozbudow systemw automatyki i kontroli, powikszanie rezerwy zbiornikowej wody czystej, rozbudow sieci przesyowej - magistralnej i drugorzdnej, rozbudowa uj wody, modernizacja SUW, podczanie nowych odbiorcw na terenach podmiejskich dla obnienia kosztw staych funkcjonowania podsystemu, ograniczanie strat wody przy poborze i przesyach. Gospodarka ciekowa Zadania w gospodarce ciekowej wynikaj ze zobowiza midzynarodowych Polski (stanowisko negocjacyjne w negocjacjach z UE w sprawie wdraania Dyrektywy 91/271/EWG) i zapisw Prawa Wodnego oraz aktualnego stanu gospodarki ciekowej w miecie. Dziaania inwestycyjne wyznacza take Krajowy program oczyszczania ciekw komunalnych. Do koca 2010r. powinny zosta osignite nastpujce cele: wyposaenia aglomeracji powyej 100 000 RLM w oczyszczalnie ciekw z podwyszonym usuwaniem biogenw do wartoci nieprzekraczalnych 10 mg N/dm3 i 1 mg P/dm3 oraz niezbdna modernizacja i rozbudowa istniejcej w tych aglomeracjach sieci kanalizacyjnej, wyposaenia aglomeracji o wielkoci 15 000 -100 000 RLM w biologiczne oczyszczalnie ciekw z podwyszonym usuwaniem biogenw. Budowa sieci kanalizacyjnej w tych aglomeracjach, w ktrych ona nie istnieje, wyposaenia zakadw sektora rolno-spoywczego w oczyszczalnie ciekw zapewniajce osignicie wprowadzonych standardw emisji zanieczyszcze.

Realizowany aktualnie projekt pn. "Modernizacja i rozbudowa systemu odbioru ciekw w Ostroce i gminie Olszewo-Borki" zapewni skanalizowanie caego terenu miasta, oczyszczanie ciekw z podwyszonym usuwaniem biogenw.

Efektem modernizacji i rozbudowy oczyszczalni ciekw bdzie: dostosowanie jakoci ciekw oczyszczonych odprowadzanych do odbiornika do standardw europejskich, ograniczenie uciliwego oddziaywania oczyszczalni na otoczenie (likwidacja uciliwoci zapachowej), zmniejszenie iloci osadw do zagospodarowania powstajcych podczas oczyszczania ciekw.

Gospodarka wodami opadowymi Ograniczenie zanieczyszcze niesionych w spywach opadowych moe nastpowa w sposb naturalny, najlepiej przez wpuszczenie wd opadowych do naturalnych osadnikw. Ograniczenie zanieczyszcze powinno si odbywa rwnie poprzez utrzymanie czystoci w zlewni, sprztanie jej ale te nakadanie powszechnych kar za zanieczyszczenia np. jezdni. Bardzo istotne jest, aby wzdu ulic sadzona bya ziele, ktra nie dopuci do wymywania gruntu z niezagospodarowanych terenw. Separatory substancji ropopochodnych s niezbdne na stacjach benzynowych, myjniach, przy warsztatach samochodowych i wszdzie tam gdzie mog wystpi spywy deszczu z olejami napdowymi i benzyn. Rozbudowa istniejcego systemu odprowadzenia wd opadowych powinna uwzgldni nastpujce zalecenia: wykorzystanie istniejcych roww melioracyjnych i ich pojemnoci retencyjnej. Jeli nie uniknie si budowy nowych roww, naley je projektowa z uwzgldnieniem moliwoci retencyjnych, naprawa istniejcego systemu kanalizacji deszczowej, przy realizacji nowych inwestycji w zakresie zagospodarowania przestrzennego naley ograniczy uszczelnienie terenu, wprowadzi tam gdzie jest to moliwe nawierzchnie aurowe umoliwiajce przesikanie wd opadowych do gruntu, budowa podczyszczalni wd deszczowych na wylotach kolektorw deszczowych.

Rozbudowy wymaga sie podstawowego znaczenia i drugorzdna sie deszczowa na terenach dzi nieuzbrojonych oraz na terenach nowych, przewidzianych do zabudowy. W zakresie maej retencji, realizowany bdzie Program maej retencji dla Wojewdztwa Mazowieckiego, sporzdzony przez Samorzd Wojewdztwa Mazowieckiego (uchwalony w dniu 21 kwietnia 2008 roku przez Sejmik Wojewdztwa Mazowieckiego uchwa Nr 75/08). 5.4. Kierunki dziaa dla sektora: powietrze atmosferyczne Cel dugoterminowy do 2016 roku Poprawa jakoci powietrza atmosferycznego Ochrona powietrza polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jakoci, w szczeglnoci przez utrzymanie poziomw substancji w powietrzu poniej dopuszczalnych dla nich poziomw lub co najmniej na tych poziomach oraz zmniejszanie poziomw substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie s one dotrzymane. Kierunki dziaa dugoterminowych: 1. Modernizacja zakadw przemysowych i obiektw energetyki polegajca na wprowadzaniu efektywnych i ekologicznych technologii-doskonalenie procesw spalania paliw, instalowanie wysokosprawnych urzdze redukujcych zanieczyszczenia. 2. Eliminowanie wgla jako paliwa w kotowniach indywidualnych. 3. Termomodernizacja budynkw mieszkalnych i obiektw uytecznoci publicznej. 4. Dalsza gazyfikacji miasta. 5. Zwikszanie wykorzystania odnawialnych rde energii. 6. Tworzenie warunkw dla intensyfikacji ruchu rowerowego, wyznaczanie ukadu cieek rowerowych. Cele krtkoterminowe do roku 2012: 1. Denie do ograniczenia emisji ze rde przemysowych. 2. Denie do ograniczenia wielkoci emisji zanieczyszcze komunikacyjnych. 3. Denie do ograniczenia emisji ze rde bytowo - komunalnych, szczeglnie rde niskiej emisji.

Kierunki dziaa krtkoterminowych Ad.1. Denie do ograniczenia emisji ze rde przemysowych Najwaniejsze zakady przemysowe, decydujce o emisji przemysowej w miecie prowadz od wielu lat dziaania ukierunkowane na redukcj emisji zanieczyszcze do powietrza. Dalsze ograniczenie emisji zanieczyszcze z procesw technologicznych bdzie realizowane m.in. poprzez zmian paliwa na ekologiczne (np. biopaliwa), systematyczne wprowadzanie nowoczesnych, przyjaznych rodowisku technologii, modernizacj procesw technologicznych, zmniejszenie materiaochonnoci produkcji oraz hermetyzacj procesw i instalowanie urzdze oczyszczajcych. W celu zmniejszenia negatywnego wpywu przemysu na rodowisko, wszdzie gdzie jest to moliwe, musi by stosowana metoda najlepszych dostpnych rodkw technicznych. Dziaania prewencyjne s i bd nadal dziaaniami priorytetowymi w zakresie ochrony powietrza, ale bd take podejmowane dziaania likwidujce efekty koca rury". Proponowane kierunki dziaa s nastpujce: Ograniczanie emisji niezorganizowanej z terenu zakadw i innych placwek usugowo - handlowych poprzez utrzymywanie w czystoci ich powierzchni odsonitych. Prowadzenie odpowiedniej polityki przestrzennej, majcej na celu lokalizacj nowych zakadw uciliwych ze wzgldu na emisje zanieczyszcze do atmosfery na terenach oddalonych od zabudowy mieszkalnej i terenw przyrodniczo cennych (nie na linii najczstszych kierunkw wiatrw) i uwzgldnienie tych zapisw w planach zagospodarowania przestrzennego. Modernizacja i hermetyzacja procesw technologicznych w przemyle oraz ich automatyzacja. Monta urzdze odpylajcych. Stosowanie wysokosprawnych, nowoczesnych technik odpylania. Monta urzdze dla ograniczania emisji zanieczyszcze gazowych. cise przestrzeganie przepisw o ochronie atmosfery w przypadku nowych inwestycji. Przestrzeganie przez poszczeglne zakady i kontrola norm odnonie emisji zanieczyszcze. Promowanie i wdraanie nowoczesnych, energooszczdnych technologii, w tym BAT. Promowanie systemw zarzdzania rodowiskowego (projekty Czystej Produkcji i norm zarzdzania rodowiskowego (np. ISO 14000). Ad.2. Denie do ograniczenia wielkoci emisji zanieczyszcze komunikacyjnych Dziaania maj bezporedni zwizek z eliminacj lub zmniejszeniem uciliwoci transportu drogowego dla otoczenia i skoncentruj si na: zmniejszeniu ruchu drogowego o charakterze "tranzytowym" w centrum miasta (budowa obwodnic), poprawie warunkw ruchu drogowego przy wykorzystaniu podstawowych narzdzi inynierii ruchu, zapewniajcych zwikszenie pynnoci i przepustowoci drogowej, podwyszeniu standardw technicznych infrastruktury drogowej, zwaszcza w obszarze o najwikszym nasileniu ruchu.

Przedsiwzicia przewidziane do realizacji maj znaczenie strategiczne dla caego regionu, nie tylko dla miasta Ostroki, stwarzajc szans rozwoju tego obszaru, przy rwnoczesnym zmniejszeniu negatywnego oddziaywania transportu drogowego na rodowisko i zdrowie czowieka (zmniejszenie emisji spalin i haasu, zwikszenie bezpieczestwa uytkownikw drg). Dotyczy to zwaszcza budowy obwodnic centrum miasta. Transport zbiorowy autobusowy powinien opiera si o autobusy speniajce wymagania norm EURO. Ograniczenie ruchu samochodowego w centrum miasta mona realizowa poprzez waciw polityk parkingow. Zalecane jest tworzenie obszarw bez samochodw, zwaszcza w centralnej czci miasta. Istotne znaczenie dla zmniejszenia negatywnego wpywu indywidualnego transportu samochodowego na rodowisko ma poprawa stanu technicznego pojazdw. Dziaaniem zaradczym jest take promowanie transportu rowerowego, std potrzeba podnoszenia standardw technicznych istniejcych tras rowerowych i budowa nowych tras.

Proponowane kierunki dziaa s nastpujce: Budowa i modernizacja drg oraz caego ukadu komunikacyjnego modernizacja drg (w tym remonty biece i kapitalne) w celu poprawy ich standardw technicznych, projektowanie nowych drg z uwzgldnieniem moliwie maych pochyle podunych, mao szorstkich nawierzchni, modernizacja skrzyowa, dca do poprawy ruchu, zmniejszenia iloci kolizji i koordynacji skrzyowa (tzw. zielona fala), budowa obwodnicy, wraz ze wszystkimi towarzyszcymi inwestycji obiektami inynierskimi, okrelenie i wprowadzenie do ukadu komunikacyjnego miasta Strefy Ruchu Uspokojonego i Strefy Ograniczonego Postoju oraz wzajemne koordynowanie zasad korzystania z nich przez uytkownikw, okrelenie parametrw ulic rdmiejskich: np. zawenie przekrojw ulicznych, fakturowanie i kolorystyka nawierzchni, zmiana rodzaju nawierzchni, i tzw. szykany, czyli progi zwalniajce, skosy poziome itp., wprowadzanie ulic jednokierunkowych na ulicach bocznych do gwnych cigw komunikacyjnych, co zwikszy przepustowo komunikacyjn terenw przylegych, zmniejszy kolizyjno i usprawni ruch. Modernizacja pojazdw uzyskanie przez wszystkie eksploatowane rodki transportu parametrw w zakresie walorw uytkowych oraz w zakresie oddziaywania na rodowisko, jakie bd w tym czasie obowizyway w Unii Europejskiej. Dziaania ograniczajce uciliwo haasu dziaania techniczne zabezpieczajce mieszkacw przed nadmiernym haasem (ziele izolacyjna, ekrany akustyczne, wymiana okien). Poprawa funkcjonowania komunikacji zbiorowej i alternatywnej budowa zatok w miejscach zatrzymywania si autobusw, zwikszenie udziau komunikacji publicznej (zbiorowej) co zmniejszy w znaczcy sposb ogln liczb pojazdw (zadanie bardzo wane dla centralnej czci miasta), opracowanie programu budowy cieek rowerowych na obszarze miasta, zmniejszenie technicznych ogranicze w zakresie rozwoju transportu rowerowego, poprzez wybudowanie lub wyznaczenie, na wszystkich obszarach zabudowanych, cieek rowerowych oraz odpowiednio zagospodarowanych miejsc do parkowania rowerw. Ad.3. Denie do ograniczenia emisji ze rde bytowo - komunalnych, szczeglnie rde niskiej emisji Jako priorytetowe zadanie dla poprawy stanu jakoci powietrza w miecie Ostroka uznano likwidacj w maksymalnym stopniu niskiej emisji, poprzez podczenie budynkw do miejskiej sieci cieplnej, zamian instalacji ogrzewania opartych o paliwo stae na inne ekologiczne systemy grzewcze lub wymiana rde ciepa na bardziej ekologiczne, np. koty retortowe z podajnikami paliwa. Dalsze ograniczenie liczby urzdze zaklasyfikowanych do obiektw niskiej emisji przyczyni si do obnienia poziomu zanieczyszczenia powietrza. W celu ograniczenia emisji zanieczyszcze emitowanych do powietrza w wyniku prowadzenia gospodarki cieplnej wyrni mona dwa kierunki dziaa: wzrost energooszczdnoci poprzez stosowanie zabiegw termoizolacyjnych - modernizacje budynkw mieszkalnych, publicznych i innych. W pierwszej kolejnoci zadaniami tymi obj naley bloki mieszkalne zbudowane z wielkiej pyty. Zadanie to bdzie realizowane gwnie przez wacicieli budynkw i spdzielnie mieszkaniowe, take dla podwyszenia komfortu i uzyskania odczuwalnych oszczdnoci finansowych, modernizacja lub przebudowa systemw ogrzewania szczeglnie maych kotowni oraz indywidualnych palenisk domowych. W gospodarce cieplnej due znaczenie maj uwarunkowania rynkowe, std te wskazanie szczegowych wytycznych nie jest moliwe.

Zakada si dalsz stopniow modernizacj sieci ciepowniczych, ktra polega bdzie na wymianie sieci wykonanej z tradycyjnych materiaw na sieci preizolowane (z systemem wykrywania przeciekw), przez co nastpi znaczne zmniejszenie strat ciepa na przesyle). Znaczn popraw jakoci powietrza mona uzyska w wyniku prowadzenia edukacji ekologicznej mieszkacw na temat szkodliwoci spalania odpadw w paleniskach domowych lub na powierzchni terenu. Proponowane kierunki dziaa w zakresie ograniczania emisji zanieczyszcze ze rde komunalnych, szczeglnie niskiej emisji s nastpujce: 1. Promowanie modernizacji rde ciepa w indywidualnych gospodarstwach. 2. Przyczenie do systemu ciepowniczego nowych odbiorcw. 3. Dalsza modernizacja lokalnych kotowni z wykorzystaniem odpowiednich technologii zabezpieczajcych przed emisj szkodliwych substancji oraz zmiana paliwa na ekologiczne. 4. Kompleksowa automatyzacja i monitoring ciepowni, sieci i wzw. 5. Ograniczanie niekontrolowanych strat ciepa w sieci. 6. Rozbudowa systemw automatyki i kontroli miejskiej sieci cieplnej. 7. Zwikszenie udziau ekologicznych nonikw ciepa i odnawialnych rde energii w bilansie energetycznym miasta poprzez: wspieranie wykorzystania lokalnych rde energii odnawialnej oraz pomoc przy wprowadzaniu bardziej przyjaznych dla rodowiska nonikw energii, stosowanie indywidualnych rde energii odnawialnej: kolektorw sonecznych, fotoogniw, pomp ciepa.

8. Prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie ochrony powietrza i przedstawienie szkodliwe go oddziaywania zanieczyszcze pyowych i gazowych dla zdrowia i kosztw spoeczno- ekonomicznych spowodowanych zanieczyszczeniem atmosfery. 9. Prowadzenie zintegrowanych dziaa na rzecz minimalizacji zuycia energii oraz zmniejszenia strat ciepa m.in. poprzez termoizolacj budynkw mieszkalnych i publicznych, montowanie regulatorw ciepa, wymian stolarki drzwiowej i okiennej, stosowanie materiaw energooszczdnych itp. 5.5. Cele i kierunki dziaa dla sektora: haas Cel dugoterminowy do roku 2016: Zmniejszenie zagroenia mieszkacw miasta ponadnormatywnym haasem Kierunki dziaa dugoterminowych 1. Zmniejszanie uciliwoci haasu komunikacyjnego poprzez waciwe projektowanie drg, modernizacje i remonty nawierzchni, a take budow przeson izolacyjnych (np. ekranw akustycznych) w miejscach najbardziej zagroonych oddziaywaniem haasu. 2. Systematyczne eliminowanie w przemyle technologii i urzdze przekraczajcych wartoci normatywne emisji haasu. 3. Preferowanie maokonfliktowych lokalizacji obiektw przemysowych przy opracowywaniu planw zagospodarowania przestrzennego i w procedurach inwestycyjnych. 4. Ograniczanie uciliwoci haasu pochodzcego od robt budowlanych. Cele krtkoterminowe do roku 2012: 1. Denie do ograniczenia haasu na terenach, gdzie jest on odczuwalny jako uciliwy, szczeglnie na terenach gstej zabudowy mieszkalnej (dotyczy to przede wszystkim haasu emitowanego przez rodki transportu w obszarach zabudowy i wzdu gwnych drg). 2. Utrzymanie aktualnego poziomu haasu w obszarach, gdzie sytuacja akustyczna jest korzystna. 3. Denie do ograniczenia haasu pochodzenia przemysowego i robt budowlanych.

Kierunki dziaa krtkoterminowych Ad.1. Denie do ograniczenia haasu na terenach, gdzie jest on odczuwalny jako uciliwy, szczeglnie na terenach gstej zabudowy mieszkalnej (dotyczy to przede wszystkim haasu emitowanego przez rodki transportu w obszarach gstej zabudowy i wzdu gwnych drg) Ochrona przed haasem polega na: zapobieganiu jego powstawania, zapobieganiu jego przenikania do rodowiska.

Zalecanym dziaaniem jest zmniejszenie liczby osb naraonych na nadmierny haas. W tym celu w miejscach, w ktrych wystpuj uciliwe rda haasu, zlokalizowane w pobliu gstej zabudowy mieszkaniowej lub terenw wykorzystywanych do wypoczynku konieczne bdzie zastosowanie rodkw wyciszajcych, gwnie zasadzenie pasw zwartej zieleni izolacyjnej (gste krzewy i drzewa) lub budowa ekranw akustycznych. Naley take propagowa stosowanie materiaw budowlanych o odpowiedniej izolacyjnoci akustycznej. Dobr metod redukcji haasu jest wymiana okien na dwikoizolacyjne, o podwyszonym wskaniku izolacyjnoci akustycznej waciwej (Rw>30dB), ktre zapewni warunki komfortu akustycznego wewntrz pomieszcze zamknitych. Wymagania dotyczce izolacyjnoci okien wedug wymaga normy zale od poziomu dwiku haasu samochodowego okrelonego dla szesnastu godzin pory dziennej oraz omiu godziny nocy. Dziaania te powinny zosta podjte szczeglnie w budynkach naraonych na ponadnormatywny haas i nowobudowanych obiektach. Kolejnym dziaaniem moe by zmiana funkcji lokali w budynkach pooonych przy gwnych cigach komunikacyjnych (z mieszkalnej na usugow). W celu ochrony przed haasem naley przyj zasig stref uciliwoci szlakw komunikacyjnych, w zasigu ktrych: wyklucza si lokalizacj obiektw suby zdrowia i owiaty, dopuszcza si lokalizowanie obiektw mieszkalnych i usugowych po warunkiem zabezpieczenia przeciwhaasowego pomieszcze zgodnie z Polsk Norm PN - 87/B-02151/02 pn. Akustyka budowlana. Ochrona przed haasem pomieszcze w budynku. Dopuszczalne wartoci poziomu dwiku w pomieszczeniach.

Dziaania w zakresie ochrony przed haasem drogowym s take w znacznej czci identyczne z dziaaniami ukierunkowanymi na zmniejszenie emisji zanieczyszcze do powietrza. Ad.2. Utrzymanie aktualnego poziomu haasu w obszarach, gdzie sytuacja akustyczna jest korzystna. W planowaniu przestrzennym naley przyj zasad stosowania natenia haasu jako jedno z kryteriw lokalizacji nowych inwestycji. Naley stworzy jasn wizj obszarw wymagajcych zapewnienia komfortu akustycznego i zapewnienie waciwego ich rozdziau od obszarw niewymagajcych komfortu. Istotne jest rwnie umieszczanie informacji o stanie akustycznym rodowiska i standardach akustycznych w opracowaniach ekofizjograficznych oraz prognozach do planw miejscowych. Planowane dziaania: Waciwe strefowanie akustyczne - przeznaczanie wydzielonych specjalnie terenw na cele lokalizacji uciliwego akustycznie przemysu, rzemiosa i usug. Eliminacja baz magazynowych surowcw naturalnych i odpadowych z terenw zabudowy mieszkaniowej (np. przy ul. Bohaterw Warszawy). Prowadzenie dziaalnoci edukacyjnej o zagroeniu rodowiska i zdrowia ludzkiego haasem. Reagowanie na skargi mieszkacw miasta na ponadnormatywny haas, z uwzgldnieniem technicznych i ekonomicznych moliwoci organw wadzy, przy nadrzdnej zasadzie racjonalizacji takich dziaa.

Ad.3. Ograniczanie haasu pochodzenia przemysowego i robt budowlanych Planowane dziaania: Inwentaryzacja potencjalnych rde uciliwoci akustycznej pochodzenia przemysowego, usugowego, itp. Zgaszanie Wojewdzkiemu Inspektoratowi Ochrony rodowiska miejsc uciliwoci akustycznej.

Ograniczanie uytkowania rodkw transportu, maszyn i urzdze, ktrych haaliwo nie od powiada przyjtym standardom. Waciwa organizacja robt budowlanych, minimalizujca haas. Cele i kierunki dziaa dla sektora: promieniowanie elektromagnetyczne

5.6.

Cel dugoterminowy do roku 2016: Ochrona przed nadmiernym oddziaywaniem pl elektromagnetycznych Kierunki dziaa dugoterminowych 1. Wykonanie bada, ktre pozwol na ocen skali zagroenia wywoywanego polami elektromagnetycznymi oraz poszerzenie wiedzy na temat stopnia ich oddziaywania (zadanie WIO). 2. Opracowanie systemu informowania spoeczestwa o oddziaywaniu pl elektromagnetycznych. Cel krtkoterminowe do roku 2012: 1. Utrzymywanie natenia promieniowania elektromagnetycznego niejonizujcego poniej poziomw dopuszczalnych lub co najwyej na tym poziomie Kierunki dziaa krtkoterminowych: Zagroenie promieniowaniem niejonizujcym moe by stosunkowo atwo wyeliminowane lub ograniczone, pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej separacji przestrzennej czowieka od pl przekraczajcych okrelone wartoci graniczne. Naley unika lokalizacji nowych budynkw mieszkalnych w bliskim ssiedztwie linii elektroenergetycznych lub stacji transformatorowych wysokiego napicia. W celu ograniczenia oddziaywania linii energetycznych na rodowisko i zdrowie ludzi, bd przestrzegane nastpujce zasady: Wprowadzanie w nowoprojektowanych i remontowanych ukadach energetycznych nowych materiaw i technologii wykonawstwa. Ustalanie stref ochronnych wok obiektw elektroenergetycznych. Lokalizacja linii energetycznych o napiciu 110 kV i wyszym poza terenami przeznaczonymi pod zabudow mieszkaniow.

W zwizku z rozwojem systemu usug telekomunikacyjnych na terenie miasta, prawdopodobnie wzronie oddziaywanie promieniowania elektromagnetycznego pochodzcego z tego rda. Z drugiej strony, nowe tereny przewidziane pod zabudow mieszkalno-usugow mog by wyposaane w dodatkowe sieci telekomunikacyjne powizane z istniejc sieci oraz powizane z systemem radiowego dostpu do internetu. Dla potrzeb rozwoju sieci telekomunikacyjnych naley uwzgldnia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego miejsca dla urzdze teletechnicznej kanalizacji kablowej. W celu ochrony krajobrazu przed negatywnym oddziaywaniem, linie energetyczne, stacje nadawcze, stacje bazowe telefonii komrkowej wymagajce wysokich konstrukcji wsporczych naley realizowa poza miejscami objtymi szczegln ochron i w taki sposb, aby ich wpyw na krajobraz by jak najmniejszy. Przy wyznaczeniu lokalizacji stacji bazowych telefonii komrkowej naley zwrci uwag na estetyk krajobrazu, gdy anteny umieszczane s zazwyczaj na duych wysokociach, na dachach najwyszych budynkw lub specjalnych masztach. Naley przestrzega zasady grupowania obiektw na jednym maszcie, o ile w bliskim ssiedztwie planowana jest lokalizacja kilku takich obiektw. Podstawowym elementem ochrony przed polami elektromagnetycznymi jest informacja o wystpujcych poziomach pl, ktr pozyskuje si w ramach pastwowego monitoringu rodowiska. Monitoring ten prowadzony jest przez Wojewdzkiego Inspektora Ochrony rodowiska poprzez m.in.: prowadzenie bazy danych o rdach pl mogcych oddziaywa na rodowisko oraz uwzgldnienie wynikw bada wykonanych przez zarzdzajcych instalacj z mocy prawa prowadzenie, aktualizowanego corocznie, rejestru zawierajcego informacj o terenach, na ktrych stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych poziomw pl elektromagnetycznych w rodowisku.

Ochrona przed promieniowaniem uwzgldniona zostanie w nowouchwalanych planach zagospodarowania przestrzennego. 5.7. Cele i kierunki dziaa dla sektora: powane awarie i zagroenia naturalne Cel dugoterminowy do roku 2016:

Zapobieganie powanym awariom przemysowym i zagroeniom naturalnym oraz eliminacja i minimalizacja skutkw w razie ich wystpienia Kierunki dziaa dugoterminowych 1. Wzmoone kontrole pojazdw przewocych materiay niebezpieczne prowadzone przez WIO, Pastwow Stra Poarn i Policj. 2. Utrzymywanie w gotowoci sprawnego systemu zapobiegawczo - interwencyjne - ratunkowe go na wypadek wystpienia powanej awarii lub klsk ywioowych Cele krtkoterminowe do roku 2012: 1. Zapobieganie powanym awariom 2. Ochrona ludnoci miasta przed skutkami powanej awarii lub klsk ywioowych 3. Minimalizacja skutkw sytuacji awaryjnych Kierunki dziaa krtkoterminowych Szczegowe sposoby postpowania w przypadku wystpienia powanej awarii okrela ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo Ochrony rodowiska. Zgodnie z ni obowizki zwizane z awariami przemysowymi spoczywaj gwnie na prowadzcym zakad o zwikszonym ryzyku lub o duym ryzyku wystpienia awarii oraz na organach Pastwowej Stray Poarnej, a take Wojewodzie. Pojazdy transportujce materiay niebezpieczne powinny by przystosowane do tego celu, co powiadcza naley systematycznymi kontrolami stwierdzajcymi stosowanie si do odpowiednich przepisw, a trasy przewozu poprowadzone tak, aby omijay tereny gstej zabudowy mieszkalnej oraz tereny cenne przyrodniczo. Zadania te le w gestii Urzdu Miasta, jako administratora drg krajowych, wojewdzkich, powiatowych i gminnych na terenie miasta. W przypadku wystpienia skaenia rodowiska podczas transportu materiaw niebezpiecznych, gdy trudno jest ustali sprawc zdarzenia - obowizki usunicia zagroenia spoczywaj na Prezydencie Miasta. Ponadto, proponuje si promowanie systemu ubezpiecze ekologicznych dla obiektw i dziaa, ktre w sytuacji awaryjnej bd wymaga sfinansowania dziaa ratowniczych i naprawczych oraz prowadzenie dziaa edukacyjne - informacyjnych dla mieszkacw miasta o moliwoci zapobiegania i postpowania w razie wystpienia powanej awarii lub klsk ywioowych. Zgodnie z zasad obowizujc w wielu krajach europejskich, na kadym szczeblu dziaania pastwa powinien znajdowa si orodek koordynacyjny w zakresie ratownictwa i ochrony ludnoci. Organem odpowiedzialnym za organizowanie i koordynowanie dziaaniami zwizanymi z reagowaniem kryzysowym na terenie Ostroki jest Prezydent Miasta. Wydaje decyzje w zakresie reagowania kryzysowego przy pomocy Referatu Kryzysowego, ktry koordynuje kieruje dziaaniami ratowniczymi i porzdkowe - ochronnymi podejmowanymi przez siy i rodki bdce w jego dyspozycji. W przypadku uznania, e siy i rodki bdce w dyspozycji Prezydenta Miasta s niewystarczajce w stosunku do zaistniaego zagroenia, wystpuje on z wnioskiem do Wojewdzkiego Centrum Zarzdzania Kryzysowego o wsparcie dziaa ratowniczych siami i rodkami wyszego szczebla. Do waciwoci Referatu Kryzysowego naley prowadzenie spraw z zakresu: zapobiegania nadzwyczajnym zagroeniom ycia i zdrowia ludzi oraz rodowiska, ochrony przeciwpowodziowej, koordynowania spraw zwizanych z dziaalnoci Miejskiego Zespou Reagowania Kryzysowego, planowania oraz koordynacji przedsiwzi obrony cywilnej i powszechnej samoobrony na terenie miasta, spraw obronnych oraz wiadcze na rzecz obrony i w celu zwalczania klsk ywioowych, ochrony przeciwpoarowej, a w szczeglnoci: prowadzenie spraw wynikajcych z ustawy o stanie klski ywioowej i aktw wykonawczych, prowadzenie spraw zwizanych z zapobieganiem klskom ywioowym i innym nadzwyczajnym zagroeniom zdrowia i ycia ludzi oraz rodowiska, nadzr nad opracowaniem przez jednostki organizacyjne i instytucje procedur reagowania w sytuacjach kryzysowych, zapewnienie odpowiednich warunkw do koordynacji dziaa ratowniczych na terenie miasta oraz w ramach wsppracy poza terenem miasta, monitorowanie zagroe na terenie miasta, zapewnienie warunkw organizacyjnych i standardw technicznych do prawidowego funkcjonowania miejskiego centrum zarzdzania kryzysowego,

Ponadto, zadania z zakresu bezpieczestwa i zapobiegania sytuacjom awaryjnym realizuj: Policja, Stra Miejska, Stra Poarna, Obrona Cywilna. 5.8. Cele i kierunki dziaa dla sektora: ochrona przyrody i krajobrazu Cel dugoterminowy do roku 2016: Ochrona i wzrost rnorodnoci biologicznej miasta oraz rozwj obszarw zieleni miejskiej Kierunki dziaa dugoterminowych 1. Utrzymanie obecnego stanu powierzchniowego lasw w obrbie miasta. 2. Ochrona wzajemnych pocze systemu przyrodniczego miasta (obszary Natura 2000, korytarze ekologiczne, biocentra, wzy ekologiczne) 3. Utrzymanie dotychczasowych przeznaczeni najwartociowszych przyrodniczo terenw (dotyczy przede wszystkim zieleni urzdzonej, lasw, wd otwartych i zespow naturalnej rolinnoci nadwodnej). Cele krtkoterminowe do roku 2012: 1. Wykonanie inwentaryzacji przyrodniczej na terenie w granicach administracyjnych miasta Ostroka, ze szczeglnym wyeksponowaniem obszaru Natura 2000 i funkcjonowania powiza przyrodniczych. Ocena roli korytarzy ekologicznych dla warunkw ksztatowania dobrostanu zdrowotnego mieszkacw Ostroki. Ocena roli korytarzy ekologicznych na terenie miasta Ostroka dla funkcjonowania europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000. 2. Ochrona terenw chronionych i przyrodniczo cennych, gwnie na etapie sporzdzania Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego i planw miejscowych. 3. Wykluczy planowanie inwestycyjne na obszarach Natura 2000, jeli inwestycje nie s podyktowane nadrzdnym interesem publicznym. 4. Ochrona i zwikszanie terenw zielonych na terenie miasta. 5. Racjonalne wykorzystanie walorw przyrodniczych lasw. 6. Realizacja projektu porzdkowanie przestrzeni miejskiej poprzez przebudow placu gen. J. Bema i skweru przy ul. Kopernika a take zagospodarowanie parku miejskiego w Ostroce i przywrcenie mu funkcji miejsca odpoczynku i rekreacji dla mieszkacw". Kierunki dziaa krtkoterminowych Ochrona terenw chronionych i przyrodniczo cennych Na terenie miasta Ostroki obszary najcenniejsze pod wzgldem przyrodniczym pokrywaj si w zasadzie z obszarami najbardziej atrakcyjnymi rekreacyjnie. W zwizku z tym stwarza to niebezpieczestwo wzrostu negatywnego oddziaywania na zasoby przyrodnicze, w tym tereny chronione. W tym celu proponuje si prowadzenie intensywnej edukacji spoeczestwa w celu zwikszenia wiadomoci celw i zasad ochrony przyrody. Niebezpieczestwo stwarza sytuacja bezporedniej bliskoci terenw przemysowych i terenw najcenniejszych przyrodniczo a mianowicie dzielnicy przemysowej miasta - Wojciechowice i obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Narwi" a take funkcjonowanie infrastruktury miejskiej (z zaoenia emitujcej uciliwoci) w postaci ujcia wody i oczyszczalni ciekw w obszarach Natura 2000. Planowane s nastpujce oglne kierunki dziaa: 1. Zmniejszanie ekspansji terenw zurbanizowanych na obszarach przyrodniczo cennych poprzez stosowanie odpowiednich zapisw w aktualizowanym Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego miasta i planach zagospodarowania przestrzennego, a take stymulowanie zmian w systemie planowania przestrzennego pod ktem ograniczenia nadmiernej koncentracji dziaalnoci usugowej, przemysowej i rekreacyjnej i dostosowania jej do lokalnych warunkw przyrodniczych. 2. Wyznaczanie w planach miejscowych czystych terenw zabudowy mieszkaniowej" bez do puszczania lokalizacji przedsiwzi mogcych znaczco oddziaywa na rodowisko, w tym baz transportowych. 3. Dostosowanie sposobw uytkowania obszarw chronionych i cennych przyrodniczo do zasad ich ochrony. Zadanie to obejmuje: analiz obecnego zagospodarowania obszarw chronionych a take przyrodniczo cennych, konfrontacj stanu istniejcego z zamierzeniami planw ochrony (przy ich braku - ze stwierdzonymi potrzebami).

4. Usprawnienie ochrony in situ i ex situ gatunkw rolin i zwierzt zagroonych wyginiciem oraz starych, tradycyjnych odmian rolin i ras zwierzt hodowlanych majcych znaczenie dla ochrony rnorodnoci biologicznej, poprzez stworzenie i utrzymanie niezbdnych warunkw technicznych do takiej ochrony (stosowne obiekty i ich wyposaenie). 5. Stosowanie rozwiza kompromisowych w stosunku do tendencji w zakresie wyboru kierunkw rozwoju okrelonego obszaru o duych walorach przyrodniczych, wynikajcych z istniejcego zainwestowania oraz stopnia przeksztacenia rodowiska przyrodniczego. 6. Bieca ochrona obszarw i obiektw prawnie chronionych oraz cennych przyrodniczo. 7. Wszelka dziaalno mogca zagrozi pomnikom przyrody, obszarom chronionym musi by uzgadniana z Wojewdzkim Konserwatorem Przyrody. 8. Wszelkie przedsiwzicia realizowane w granicach bd w rejonie granic obszarw Natura 2000 wymagaj przeprowadzenia oceny oddziaywania na obszary Natura 2000. Ochrona i zwikszanie terenw zielonych na terenie miasta Podstawowe kierunki dziaa s nastpujce: 1. Konserwacja i rewaloryzacja zieleni na terenie miasta. 2. Konserwacja zieleni w pasach drogowych ulic, minimalizacja, z zakresu proponowanych przez zarzdcw, usuni. 3. Przestrzeganie standardw powierzchniowych i programowych, dotyczcych publicznych terenw zieleni jako norm obowizujcych przy opracowaniu miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego (np. dotyczcej minimalnej powierzchni biologicznie czynnej w obrbie dziaki). 4. Zwikszanie terenw zieleni osiedlowej poprzez zagospodarowanie zieleni terenw niewykorzystanych w obrbie istniejcej zabudowy. 5. Wprowadzanie stref zieleni izolacyjnej wok obiektw uciliwych rodowiskowo i krajobrazowe. 6. Podniesienie standardw wyposaenia i jakoci urzdzenia istniejcych publicznych terenw zieleni, w tym zapewnienie bezpieczestwa uytkownikw (budowa ogrodze, ochrona wybranych obiektw). 7. Opracowanie i przyjcie lokalnych regulacji prawnych, ktre w sposb skuteczny chroniyby zasoby zieleni i wymuszay podane zachowania ze strony mieszkacw. Przykadowo, usta lenia takie mogyby dotyczy: obowizku wydawania zgody na budow uciliwych dla rodowiska obiektw tylko pod warunkiem rwnolegej realizacji zieleni izolacyjnej i egzekwowanie tych decyzji (o ile jest to zgodne z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego), obowizku zakadania oson na drzewa w pobliu miejsc parkowania pojazdw oraz przepuszczalnych oson na gleb wok drzew, stymulowania budowy nowych cieek rowerowych w systemach zieleni urzdzonej (doliny rzek) i cigach ulicznych oraz podmiejskich drogach dojazdowych do obiektw rekreacji.

W strukturze przestrzennej miasta ustalony zosta zasig terenw otwartych, tworzcych system przyrodniczy. Naley dy, aby doliny ciekw i obszary zieleni tworzyy system nawietrzania (doliny - naturalne rynny spywu powietrza) i regeneracji powietrza w miecie. Postuluje si zachowanie cigoci powiza przyrodniczych poprzez doliny, istniejce obszary zieleni oraz nowoprojektowane wewntrz struktury osadniczej. W celu zachowania cigoci systemu przyrodniczego naley chroni istniejce korytarze ekologiczne oraz zwiksza powierzchnie pocze Ostroki z terenami otwartymi. Cigo systemu przyrodniczego miasta w pewnych miejscach naruszaj tereny zabudowane, tote wymagane jest zapewnienie cigoci systemu poprzez wprowadzenie na te tereny odpowiedniej iloci i rodzajw szaty rolinnej, szczeglnej ostronoci wymaga zamierzone dopuszczenie zabudowy mieszkaniowej na prywatnych dziakach w rejonie istniejcych obszarw cennych przyrodniczo, na terenach w granicach obszarw Natura 2000. Dla zachowania istniejcego stanu rodowiska w granicach obszarw niedopuszczalnym jest zmiana stosunkw wodnych, poprzez np. zasypywanie starorzeczy. Na terenach uytkowanych rolniczo o bogatej strukturze krajobrazu (mozaika rnych typw uytkowania) zakada si zachowanie struktury krajobrazu, co oznacza:

ochron fragmentw naturalnej i seminaturalnej rolinnoci (lasw, zadrzewie i zakrzewie rdpolnych i rdkowych, podmokoci i oczek wodnych, alei i szpalerw przydronych); ochrona rolinnoci przed wypalaniem, niszczeniem chemicznym, lub cakowit likwidacj.

Racjonalne wykorzystanie walorw przyrodniczych lasw Ze wzgldu na charakter ochronny drzewostanw oraz brak powierzchni zakwalifikowanych do zalesiania, naley dy do utrzymania obecnego stanu powierzchniowego lasw w obrbie miasta. Gospodarka lena w lasach pastwowych przebiega zgodnie z uproszczonym planem urzdzania lasu. Podstawowe zasady gospodarowania na terenach lenych, jakie powinny by stosowane zarwno na gruntach Lasw Pastwowych jak i prywatnych, s zawarte w: zasadach hodowli lasu, instrukcji ochrony lasu, instrukcji ochrony przeciwpoarowej lasu.

Z uwagi na spacerowo-wypoczynkowy charakter lasw na terenie miasta, lene czynnoci gospodarcze powinny sprowadza si gwnie do zabiegw odnowieniowych, pielgnacyjnych i ochronnych, z deniem do podniesienia krajobrazowe - estetycznych walorw lenych i zabezpieczenia ich trwaoci. Najwiksze zagroenia dla lasw wynikaj ze strony czowieka (zagroenie poarowe, wydeptywanie odnowie, niszczenie wyhodowanych domieszek gatunkw liciastych, zamiecanie lasu, wycinanie drzew na opa). Konieczne jest stae monitorowanie lasw pod ktem ochrony przeciwpoarowej. Ochrona zasobw lenych, utrzymanie lub podniesienie ich wysokich walorw bdzie realizowane w nastpujcy sposb: Denie do zrnicowania struktury gatunkowej lasw i poprawy struktury wiekowej drzewostanw. Przy obiektach rekreacyjnych zlokalizowanych w lasach naley wyznaczy obszar do zagospodarowania i uytkowania zgodnie z zasadami przewidzianymi dla lasw rekreacyjnych. Wspieranie dziaalnoci proekologicznej oraz wzmocnienie sub ochrony przyrody. Ochrona lasw przed ich zamiecaniem, wyrzucaniem odpadw i nieczystoci. Ochrona lasw przed grabieniem ciki i kradzie drewna.

Ponadto, na terenie miasta ochronie podlegaj te grunty lene, niezalenie od formy wasnoci, na mocy ustawy Prawo ochrony rodowiska oraz ustawy o lasach. Ochrona gruntw lenych realizowana jest poprzez przestrzeganie zakazw okrelonych w ww. ustawach, a w szczeglnoci na zakazie przeznaczania gruntw lenych na cele nielene (z wyjtkiem przypadkw okrelonych w ustawie). Zadrzewienia i zakrzewienia powinny by lokalizowane gwnie na nastpujcych obszarach: pobocza szlakw komunikacyjnych i niektrych drg polnych, obszary zabudowy rnych typw, nieuytki przemysowe i rolnicze (pod warunkiem, e istniejce nieuytki rolnicze nie zasuguj na ochron ze wzgldu na walory przyrodnicze), strefy ochronne wok obiektw uciliwych dla otoczenia, strefy uj wody.

5.9. Cele i kierunki dziaa dla sektora: ochrona powierzchni terenu, w tym gleb Cele dugoterminowe do roku 2016: Ochrona i waciwe wykorzystanie istniejcych zasobw glebowych Rekultywacja i zagospodarowanie terenw przemysowych i zdegradowanych zgodnie z zasadami zrwnowaonego rozwoju Kierunki dziaa dugoterminowych 1. Zagospodarowanie gleb w sposb adekwatny do ich klasy bonitacyjnej i waciwoci. 2. Podjcie zada zmniejszajcych poziom zakwaszenia gleb. 3. Podnoszenie poziomu wiedzy uytkownikw gleb i gruntw.

4. Ograniczenie czynnikw wpywajcych na degradacj gleby i gruntw (gwnie emisji rolniczych, przemysowych i komunikacyjnych). 5. Rekultywacja terenw poprzemysowych i innych zdegradowanych. Cele krtkoterminowe do roku 2012 i kierunki dziaa 1. Zmniejszenie degradacji chemicznej i fizycznej gleb oraz gruntw. 2. Zwikszenie wiadomoci spoecznej w zakresie ochrony powierzchni ziemi i gleb. Kierunki dziaa krtkoterminowych Gleby s jednym z podstawowych elementw rodowiska przyrodniczego. Od ich jakoci zaley w duym stopniu stan rolin, wiata zwierzcego i zdrowie mieszkacw. Std mimo cigego konfliktu pomidzy potrzebami rozwojowymi miasta, a wymaganiami ochronnymi rodowiska przyrodniczego, konieczne s dziaania na rzecz ochrony gleb. Kierunki dziaa s nastpujce: Likwidacja dzikich" wysypisk odpadw. Rekultywacja gruntw zdegradowanych i zanieczyszczonych. Przeprowadzenie bada zanieczyszcze gruntu (tam, gdzie to konieczne) w aspekcie prze znaczenia terenu zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego. Inwentaryzacja i waloryzacja terenw zdegradowanych, uaktualnianie i weryfikowanie listy te renw poprzemysowych wystpujcych na terenie miasta, okrelenie skali zagroe w poszczeglnych obiektach. Ustalenie osoby lub jednostki odpowiedzialnej za wykonanie rekultywacji lub rewitalizacji terenu. Minimalizacja ryzyka wystpienia awarii obiektw mogcych spowodowa zanieczyszczenie gruntu (stacji benzynowych, obiektw przemysowych, kolizje drogowe z udziaem pojazdw transportujcych substancje niebezpieczne) poprzez kontrol i podejmowanie rodkw prewencyjnych.

Istotne jest prowadzenie dziaa edukacyjne - informacyjnych wrd mieszkacw prowadzcych dziaalno rolnicz i wacicieli ogrdkw dziakowych. Dotyczy do gwnie poziomu zanieczyszczenia uprawianych gleb oraz koniecznoci stosowania odpowiednich nawozw, a take waciwych upraw. Ze wzgldu na fakt, e niektre gatunki rolin maj zdolno kumulowania metali cikich, nie zaleca si prowadzenia upraw dla celw konsumpcyjnych na glebach naraonych na zanieczyszczenie (szczeglnie w pobliu tras komunikacyjnych i zakadw przemysowych). W przypadku ogrdkw dziakowych naley, w gwnej mierze propagowa ich funkcje rekreacyjno-wypoczynkowe. W zwizku z pojawiajcymi si w Polsce potrzebami wprowadzenia do krajowej praktyki w zakresie ochrony rodowiska metodyki postpowania z terenami zdegradowanymi w wyniku dziaalnoci gospodarczej, obowizki inwentaryzacji postpowania i weryfikacji takich terenw przekazano w rce starostw lub prezydentw miast. Praktyka ta w zaoeniu, doprowadzi ma do zmniejszenia iloci i wielkoci terenw poprzemysowych, ktre wymagaj dziaa naprawczych (rekultywacji, rewitalizacji, itp.). Pozwoli to na racjonalne poczenie sfery ochrony rodowiska ze sfer gospodarcz, uwzgldniajc tym samym zasady zrwnowaonego rozwoju. Wynikajce std zaoenie mwi, e tereny poprzemysowe nie powinny by nieuytkami gospodarczymi. Wyrniono nastpujce klasy terenw zdegradowanych: tereny poprzemysowe zdegradowane chemicznie (gleba/ziemia wymagaj oczyszczenia), tereny poprzemysowe zdegradowane pod wzgldem morfologicznym - fizycznym (rekultywacja likwidujca niekorzystne przeksztacenia naturalnego uksztatowania terenu), tereny nie penice ju funkcji gospodarczych.

Na tak sklasyfikowane rodzaje terenw poprzemysowych nakada si jeszcze zagadnienie rodzaju odpowiedzialnoci w stosunku do tych terenw. Istnieje bowiem odpowiedzialno bezporednia, kiedy sprawca degradacji rodowiska jest okrelony, co oznacza zastosowanie zasady ten kto powoduje zanieczyszczenie rodowiska, ponosi koszty usunicia skutkw tego zanieczyszczenia" oraz odpowiedzialno porednia (odpowiedzialno wadz publicznych) w przypadku, gdy sprawca nie jest znany lub egzekucja obowizku jest bezskuteczna.

W zakresie rekultywacji i rewitalizacji terenw poprzemysowych podstawowe znaczenie ma inwentaryzacja miejsc, ktre naley podda takim dziaaniem. Naley sporzdzi list potencjalnych obiektw, a nastpnie zebra informacje wiadczce o aktualnym stanie rodowiska na tych terenach (jako gleb, wd podziemnych, itp.). Jest to zadanie bdce w gestii prezydenta miasta. Niezwykle wanym elementem pozwalajcym na przedstawienie oceny zagroe pyncych dla rodowiska naturalnego od rnego typu obiektw przemysowych jest wykonanie bada rodowiska gruntowo wodnego na tych obiektach oraz regularne ich monitorowanie. Sposb prowadzenia bada oraz monitoringu, a take zakres analityczny bada wymuszone s przez typ obiektu (rodzaj substancji potencjalnie zanieczyszczajcych) oraz istniejce w tym zakresie przepisy prawne. Podstawowym kryterium okrelania jakoci gruntu w chwili obecnej jest rozporzdzenie Ministra rodowiska w sprawie standardw jakoci gleby i standardw jakoci ziemi (Dz.U. 2002.165.1359 z dn. 4.10.2002r.). Okrela ono sposb klasyfikowania zanieczyszcze w zalenoci od grup rodzajw gruntw wyznaczonych ze wzgldu na ich funkcje aktualne i planowane. Rozporzdzenie to podaje take zakres zanieczyszcze, ktry naley bra pod uwag przy okrelaniu rodzajw bada przewidywanych dla konkretnego typu obiektu. 5.10. Cele i zadania o charakterze systemowym: system transportowy Cel dugoterminowy do 2016 roku Rozwj i modernizacja systemu transportowego w miecie z uwzgldnieniem rozwiza zmniejszajcych lub eliminujcych negatywny wpyw na rodowisko Kierunki dziaa krtkoterminowych i dugoterminowych Zagadnienia zwizane z minimalizacj oddziaywania transportu na rodowisko przedstawiono w rozdziaach: sektor Powietrze atmosferyczne oraz sektor Haas. W najbliszym czasie proponuje si usprawnienie istniejcego ukadu komunikacyjnego poprzez: rozbudow ulic miejskich o nowe elementy, modernizacj skrzyowa ulic i instalowanie sygnalizacji wietlnej, uporzdkowanie w centrum miasta parkowania oraz wydzielenie cigw pieszych i rowerowych, wprowadzenie na obszarze rdmiecia strefy ogranicze parkowania pojazdw z priorytetem dla komunikacji zbiorowej i ruchu pieszego, gdzie obnione wskaniki parkingowe umoliwi dostosowanie iloci miejsc parkingowych do wielkoci wynikajcej z przepustowoci ulic i moliwoci parkowania, dopuszczenie swobody uytkowania samochodu i parkowaniu na pozostaym obszarze (potrzeby parkingowe powinny by zabezpieczone na wasnych dziakach uytkownikw), wyznaczenia dla transportu cikiego parkingw przy trasach wylotowych na obrzeach miasta, prowadzenie cieek rowerowych wzdu gwnych ulic miasta oraz wzdu ulic zapewniajcych powizania z dworcem PKP, terenami rekreacyjnymi, ogrdkami dziakowymi, parkiem i wylotami z miasta - z wykorzystaniem cieek ju zrealizowanych. Podane jest zapewnienie urzdze do parkowania rowerw przy celach podry (dworzec, uczelnie, szkoy, obiekty uytecznoci publicznej). 5.11. Cele i zadania o charakterze systemowym: przemys i energetyka zawodowa Cel dugoterminowy do 2016 roku Denie do ograniczenia negatywnego oddziaywania procesw przemysowych na rodowisko poprzez wdroenie prorodowiskowych wzorcw i modelu produkcji oraz zasad planowania przestrzennego i obowizujcych przepisw prawnych Kierunki dziaa krtkoterminowych i dugoterminowych Zgodnie z zasad zanieczyszczajcy paci", zakady przemysowe bd ponosi cakowit odpowiedzialno za podejmowane dziaania mogce pogorszy stan rodowiska przyrodniczego. Sprawcy zanieczyszcze i przeksztace nie powinni ogranicza si do naprawy zaistniaych szkd i spenienia wymogw okrelonych w pozwoleniach na korzystanie ze rodowiska, ale zmierza do zapobiegania i minimalizacji negatywnych oddziaywa. Szereg zakadw podjo ju lub jest w trakcie podejmowania dziaa restrukturyzacyjnych. Bardzo istotn inwestycj z punktu widzenia ochrony rodowiska na terenie miasta jest zrealizowana budowa instalacji odsiarczania spalin w elektrowni Ostroka B" nalecej do ENERGA Elektrownie Ostroka S.A. Istotnym

jest take wprowadzenie w ww. zespole elektrowni procesu wspspalania biomasy z wglem i produkcja tzw. zielonej energii". Jednym z koniecznych dziaa jest dostosowanie si zakadw do tzw. zintegrowanych pozwole, zgodnie z Dyrektyw IPPC / ang. Integrated Pollution Prevention and Control. Zawarte w pozwoleniach ograniczenia emisji bd uwzgldniay wymogi BAT (najlepszych dostpnych technik). Jedn z metod minimalizacji wpywu dziaalnoci produkcyjnej jest wprowadzenie w zakadach zasad tzw. Czystszej Produkcji, ktra jest prewencyjn strategi ochrony rodowiska polegajc na zapobieganiu u rda powstawaniu odpadw staych, ciekw, gazw i pyw oraz oszczdnoci energii, wody, paliw i innych zasobw naturalnych w procesach produkcyjnych, usugach oraz w kadej innej dziaalnoci. Istotne bdzie podejmowanie przez przedsibiorstwa dobrowolnych dziaa na rzecz rodowiska jak np. wprowadzanie systemw zarzdzania rodowiskowego. Sformalizowany systemem zarzdzania rodowiskowego wprowadza si wedug norm ISO serii 14000, ktre s przydatne dla przedsibiorstw o dowolnym charakterze i wielkoci. Nowe zakady produkcyjne powinny by lokalizowane gwnie w istniejcych ju dzielnicach przemysowych lub w wyznaczonych strefach rozwoju tego typu dziaalnoci. Zadania Osignicie w zakadach przemysowych wskanikw energochonnoci, materiaochonnoci i wodochonnoci nie odbiegajcych od tych, jakie w tym samym czasie bd uzyskiwane w innych krajach Unii Europejskiej i OECD. Ograniczanie terenw wytwrczoci jako elementu terenw zainwestowanych, przy zwikszeniu intensywnoci ich wykorzystania. Spenienie przez wszystkie zakady wymaga w zakresie korzystania ze rodowiska okrelonych przepisami prawa krajowego i obowizujcymi decyzjami administracyjnymi (dopuszczalne wielkoci emisji, rejestry zanieczyszcze, monitorowanie emisji, zintegrowane pozwolenia na korzy-..stanie ze rodowiska, zasady postpowania z odpadami, jako ekologiczna wyrobw, zarzdzanie ryzykiem rodowiskowym, oceny oddziaywania na rodowisko, procedury raportowania). Sukcesywne wyposaanie zakadw (tam, gdzie jest to niezbdne) w infrastruktur techniczn ochrony rodowiska (oczyszczalnie ciekw, systemy oczyszczania spalin, itp.). Wdroenie systemw zapobiegania i przeciwdziaania zdarzeniom mogcym powodowa powaan awari oraz ograniczanie jej skutkw dla ludzi i rodowiska w zakadach stwarzajcych tego typu zagroenie. Wdroenie dobrowolnych lub obowizkowych (w zalenoci od stopnia ryzyka) ubezpiecze od odpowiedzialnoci cywilnej za ewentualne, spowodowane szkody ekologiczne. Zadania zwizane z sektorem energetycznym obejmuj: wytwarzanie, dystrybucj oraz uytkowanie energii. Szczeglnie istotne znaczenie ma wytyczenie celw zmierzajcych do zrwnowaonego rozwoju dla maych, lokalnych rde energii cieplnej, bdcych gwn przyczyn niskiej emisji zanieczyszcze w miecie. Zakada si nastpujce cechy zrwnowaonego rozwoju dla sektora energetycznego: Zmniejszenie energochonnoci gospodarki. Zastpowanie wgla jako paliwa paliwami gazowymi i pynnymi, a take, w miar lokalnych moliwoci, nonikami energii odnawialnej i z odpadw. Eliminowanie urzdze o niskiej sprawnoci energetycznej. Wspieranie inwestycji termoizolacyjnych. Modernizacja urzdze energetycznych i technik spalania zwikszajca sprawno przemian energii i zmniejszajca emisj zanieczyszcze. Informowanie spoeczestwa o energochonnoci maszyn, urzdze i wyrobw. Zapewnienie dostpu do informacji o uciliwoci sektora energetycznego dla rodowiska, a take podejmowanych przez sektor w tym zakresie dziaaniach, szerokim krgom spoeczestwa, z zachowaniem zasad ochrony tajemnicy przemysowej i handlowej. 5.12. Cele i zadania o charakterze systemowym: budownictwo i gospodarka komunalna

Cel dugoterminowy do 2016 roku Podniesienie jakoci ycia mieszkacw miasta i zachowanie adu przestrzennego Kierunki dziaa krtkoterminowych i dugoterminowych W zakresie rozwoju mieszkalnictwa gwnym kierunkiem bdzie wyrwnywanie lokalnych zapnie w rozwoju infrastruktury. Dziaania te musz spenia wymagania ochrony rodowiska w zakresie jakoci poszczeglnych jego elementw. Szczeglnie istotne bdzie ograniczanie niskiej emisji zanieczyszcze szczeglnie w dzielnicach o gstej zabudowie oraz rozbudowa systemu kanalizacyjnego. Nie bez znaczenia jest modernizacja drg i zwikszanie ich przepustowoci oraz rozwj terenw zielonych, szczeglnie w zabudowie osiedlowej. Zadania Zmiana systemu ogrzewania, (wprowadzenie ekologicznych nonikw energii, w tym niekonwencjonalnych, podczenie budynkw do sieci c.o.), Skanalizowanie terenw wszystkich dzielnic, ktre obecnie nie s wyposaone w sie kanalizacyjn, Doskonalenie systemu gospodarki odpadami komunalnymi, Ochrona i rozwj systemu zieleni miejskiej, Edukacja ekologiczna mieszkacw, Spenienie wszystkich wymaga wynikajcych z przepisw prawa krajowego i regulacji Unii Europejskiej, a take okrelonych reguami racjonalnoci i dobrej praktyki gospodarowania, dotyczcych stanu infrastruktury technicznej gospodarki komunalnej w zakresie: uzdatniania wody do picia, oczyszczania i odprowadzania ciekw, zagospodarowania odpadw, ograniczania emisji ze spalania w lokalnych kotowniach, opomiarowanie zuycia wody i ciepa, zmniejszenie strat przesyowych wody i ciepa, Tworzenie bd utrzymanie adu przestrzennego w miecie, obejmujcego zachowanie waciwych relacji pomidzy terenami zabudowanymi i terenami otwartymi, zaplanowany, zharmonizowany z krajobrazem ksztat architektoniczno - urbanistyczny pojedynczych budynkw i ich zespow, dbao o czysto i porzdek, Cakowite wyeliminowanie samowoli budowlanej, Szerokie wdraanie tzw. dobrych praktyk w zakresie realizacji prac budowlanych (organizacja zaplecza i placu budowy, stosowane technologie, jako, a zwaszcza uciliwo dla rodowiska, maszyn i urzdze oraz rodkw transportu, porzdkowanie i rekultywacja zajtego terenu po za koczeniu inwestycji, itp.), skuteczne wspierane nadzorem inwestorskim i administracyjnym w peni wykorzystujcym zalecenia zawarte w wykonanych ocenach oddziaywania projektowanych inwestycji na rodowisko. 5.13. Cele i zadania o charakterze systemowym: handel Cel dugoterminowy do 2016 roku Ksztatowanie proekologicznych postaw konsumpcyjnych Kierunki dziaa krtkoterminowych i dugoterminowych Znaczenie handlu bdzie wzrasta ze wzgldu na jego poredni rol pomidzy stref konsumpcji i produkcji, a tym samym moe on mie kluczow rol we wpywaniu na rodzaj i jako wyrobw oraz moliwo ksztatowania proekologicznych postaw konsumentw. Podan cech zrwnowaonego rozwoju handlu bdzie zapewnienie i udostpnienie konsumentom informacji o cechach produktw pod ktem ich uciliwoci dla rodowiska jak te walorw ekologicznych. Przykadem moe by informacja o biodegradowalnoci opakowania produktu lub pokazania sposobu postpowania z opakowaniem. Zadania Uatwienie uzyskania informacji o produktach posiadajcych znak ekologiczny. Promowanie produktw w opakowaniach atwo poddajcych si odzyskowi oraz opakowaniach wielokrotnego uytku.

5.14. Cele i zadania o charakterze systemowym: rekreacja Cel dugoterminowy do 2016 roku

Rozwj turystyki i rekreacji na terenie miasta zgodnie z zasadami ochrony rodowiska Kierunki dziaa krtkoterminowych i dugoterminowych. Zadania Optymalne wykorzystanie walorw przyrodniczych miasta do celw rekreacji. Przestrzeganie wymaga ochrony rodowiska w odniesieniu do nowo powstajcych obiektw rekreacyjnych. Selektywny dostp do terenw cennych przyrodniczo, w tym ochrona cennych terenw przed przeinwestowaniem. Rozwj cieek rowerowych. Edukacja ekologiczna mieszkacw. Wykorzystanie dziedzictwa kulturowego miasta. Rozwj rnorodnych form rekreacji zorganizowanej promujcej zdrowy tryb ycia mieszkacw. 5.15. Cele i zadania o charakterze systemowym: aktywizacja rynku do dziaa na rzecz ochrony rodowiska Istotnym wsparciem ochrony rodowiska jest aktywizacja rynku do dziaa na rzecz ochrony rodowiska prowadzca do tworzenia tzw. zielonych miejsc pracy (zwaszcza w rolnictwie, turystyce, lenictwie i ochronie przyrody, odnawialnych rdach energii, wykorzystania odpadw), rozwoju produkcji urzdze sucych ochronie rodowiska bd produkcji towarw przyjaznych rodowisku. Kierunki dziaa krtkoterminowych i dugoterminowych Wspieranie powstawania tzw. zielonych miejsc pracy. Uwzgldnianie w przetargach organizowanych przez administracj samorzdow wymogw ekologicznych, o ile jest to ekonomicznie uzasadnione. Ksztatowanie rwnoprawnych warunkw konkurencji przez pene stosowanie zasady zanieczyszczajcy paci wraz z uwzgldnieniem kosztw zewntrznych. Integracja aspektw ekologicznych z planowaniem przestrzennym.

5.16. Cele i zadania o charakterze systemowym: edukacja ekologiczna Edukacja ekologiczna wprowadzona jest gwnie w poszczeglnych szkoach na wszystkich etapach ksztacenia na bazie podstawy programowej ksztacenia oglnego i programw nauczania. Dziaalno edukacyjn obejmujc nie tylko dzieci i modzie prowadzi rwnie Urzd Miasta Ostroka. Jednostk koordynujc te dziaania jest Wydzia Gospodarki Komunalnej i Ochrony rodowiska. Jego dziaania edukacyjne obejmuj m.in.: wydawanie ulotek o tematyce ekologicznej, organizacja konkursw plastycznych, fotograficznych. organizacja dni Sprztania wiata, seminaria z zakresu ochrony rodowiska, konkurs na najpikniejsz posesj. Edukacja oraz czynna ochrona przyrody realizowana jest take przez lokalne media oraz organizacje pozarzdowe, Lig Ochrony Przyrody wspierane finansowo i decyzyjnie przez Samorzd Miasta, Fundacj EkoFundusz, Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, Wojewdzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie. Cel dugoterminowy do 2016 roku Podniesienie wiadomoci ekologicznej oraz wyksztacenie nowych proekologicznych nawykw i postaw wrd spoecznoci miasta Kierunki dziaa krtkoterminowych i dugoterminowych Cel ten jest zgodny z zaoeniami Polityki Ekologicznej Pastwa (PEP), ktra kadzie nacisk na wczanie i rozszerzanie wsppracy, szczeglnie instytucji publicznych z pozarzdowymi organizacjami ekologicznymi,

jak rwnie wczenie organizacji pozarzdowych, a tym samym spoeczestwa w procedury konsultowania wanych dla rodowiska przedsiwzi i decyzji. Istotne jest zadbanie o edukacj ekologiczn wrd modego pokolenia jak rwnie edukacj ekologiczn dorosych. Dlatego strategi realizacji celu zogniskowano wok zagadnie: edukacja ekologiczna w szkolnictwie, edukacja ekologiczna dorosych.

Ksztatowanie wiadomoci ekologicznej dzieci i modziey jest wanym zadaniem realizowanym w formalnym systemie ksztacenia obejmujcym wychowanie przedszkolne, szkolnictwo podstawowe i ponadpodstawowe oraz szkolnictwo wysze. Rozporzdzenie Ministerstwa Edukacji Narodowej z dn. 15.02.1999r. dotyczce podstawy programowej ksztacenia oglnego okrela podstawowe zadania szkoy w zakresie nauczania, umiejtnoci i pracy wychowawczej, uwzgldniajc w nich dziaania majce na celu wzrost wiadomoci ekologicznej uczniw. Rozporzdzenie to wprowadza rwnie obok przedmiotw i blokw przedmiotowych realizacj cieek midzyprzedmiotowych. Wymg ten do 2003 roku obejmowa tylko szkoy podstawowe i gimnazja, od 2003 roku obj rwnie szkoy rednie. Jedn ze cieek interdyscyplinarnych jest edukacja ekologiczna. Tematyka ekologiczna stanowi element wielu przedmiotw a jej waciwa realizacja zaley przede wszystkim od zaangaowania nauczycieli, od ich znajomoci najwaniejszych problemw z zakresu ochrony rodowiska miasta Ostroka. Wanym zadaniem jest wprowadzanie do programw szkolnych zagadnie zwizanych z edukacj ekologiczn szczeglnie dotykajc tych problemw, ktre w danej gminie czy miecie s najistotniejsze, np. stosowanie ekologicznych rde energii, selektywna zbirka odpadw, waciwa gospodarka wodnociekowa itp. Stosowanie przez nauczycieli metod aktywizujcych i poszukujcych tj. burza mzgw, karty pracy, projekty; zajcia terenowe oparte na bezporednim kontakcie ucznia z przedstawian problematyk wyksztaci w uczniu umiejtno obserwacji, logicznego mylenia, kojarzenia, wycigania wnioskw. Zadaniem nauczyciela w szeroko pojtej edukacji ekologicznej jest: ksztatowanie u ucznia postawy odpowiedzialnoci za stan rodowiska, zachcanie ucznia do prowadzenia wasnych obserwacji, bada i analizy rodowiska, ksztatowanie umiejtnoci rozwizywania problemw zgodnie z posiadana wiedz, umoliwienie dzieciom i modziey podejmowania praktycznych dziaa na rzecz ochrony rodowiska w ich otoczeniu.

Nauczyciele podejmujcy si realizacji zagadnie zwizanych z edukacj ekologiczn mog zarwno wsppracowa ze sob, jak i wsppracowa z instytucjami/ organizacjami wspierajcymi ich dotychczasow dziaalno, jak rwnie z wymienionymi poniej: Mazowiecki Urzd Wojewdzki w Warszawie, Urzd Marszakowski Wojewdztwa Mazowieckiego, Urzd Miasta Ostroki organizowanie i wsporganizowanie prelekcji, konkursw, lekcji, festynw, finansowanie nagrd, Pozarzdowe Organizacje Ekologiczne (POE), fundacje ekologiczne pomoc w organizowaniu warsztatw, happeningw, szkole, konkursw.

Zadania Poszerzenie problematyki ekologicznej w przedszkolach oraz w programach nauczania szk wszystkich szczebli. Aktywna edukacja ekologiczna modziey w formalnym systemie ksztacenia. Wspieranie dziaa edukacji szkolnej przez instytucje samorzdowe i pastwowe.

5.17. Zrwnowaone wykorzystanie surowcw, wody i energii 5.17.1. Racjonalizacja uytkowania wody do celw konsumpcyjnych Cel dugoterminowy do roku 2016: Zmniejszenie zuycia wody w sektorze komunalnym i przemysowym Kierunki dziaa

Cel ten wynika z przyjtych limitw krajowych. Najwiksze znaczenie dla realizacji tego celu maj dziaania podejmowane przez poszczeglne zakady produkcyjne, a take jednostki funkcjonujce w sektorze komunalnym. Oglna polityka dotyczca zmniejszenia zuycia wody przez sektor produkcyjny i komunalny polega bdzie na skoncentrowaniu wysikw na obnieniu popytu na wod, co jest przeciwiestwem do metody zaspokajania rosncego zapotrzebowania na wod poprzez zwikszanie jej poday. Niezmiernie istotne bd tutaj dziaania edukacyjne, ukierunkowane na zmian nawykw korzystania z wody wrd mieszkacw miasta oraz wprowadzenie nowych przyzwyczaje majcych na celu zrwnowaone korzystanie z zasobw wodnych. Cele krtkoterminowe do roku 2012 i kierunki dziaa: 1. Modernizacja sieci wodocigowej. 2. Zmniejszenie strat wody w systemach przesyowych. 3. Wspieranie dziaa majcych na celu zmniejszenie zuycia wody w gospodarstwach domowych (modernizacja urzdze, instalacja licznikw wody). 4. Prowadzenie dziaa edukacyjno - informacyjnych w zakresie koniecznoci i moliwoci oszczdzania wody. 5.17.2. Zmniejszenie zuycia energii Cel dugoterminowy do 2016 roku: Denie do relatywnego zmniejszenia zuycia energii elektrycznej i cieplnej Cele krtkoterminowe do 2012 roku 1. Zmniejszenie zuycia energii poprzez wprowadzanie energooszczdnych technologii i urzdze w gospodarce komunalnej oraz procesach produkcyjnych. 2. Zmniejszenie strat energii, zwaszcza cieplnej, w obiektach mieszkalnych i usugowych poprzez popraw parametrw energetycznych budynkw, szczeglnie nowobudowanych (termomodernizacja). 3. Racjonalizacja zuycia i oszczdzanie energii przez spoeczestwo miasta. 4. Zwikszenie wiadomoci spoeczestwa miasta na temat moliwoci i metod ograniczania zuycia energii. 5. Stopniowe przechodzenie na stosowanie energooszczdnych rde wiata w obiektach uytecznoci publicznej oraz do owietlenia ulic, placw itp. 6. Przeprowadzanie regularnych prac konserwacyjno - naprawczych i czyszczenia owietlenia. Kierunki dziaa Cele te wynikaj bezporednio z zaoe Polityki Ekologicznej Pastwa. Osignicie ich uwarunkowane jest dalszym urealnieniem cen energii, m.in. poprzez wliczenie w jej cen jednostkow kosztw rodowiskowych (opaty produktowe od paliw, zrnicowane w zalenoci od uciliwoci danego paliwa dla rodowiska). Gwnym stymulatorem przeprowadzania racjonalnego uytkowania ciepa, energii elektrycznej i gazu w budynkach mieszkalnych nalecych do osb prywatnych s koszty zakupu energii (zalene od ceny jednostkowej i jej iloci). Skaniaj one do oszczdzania energii (adekwatnie do moliwoci finansowych wacicieli budynkw) poprzez podejmowanie przedsiwzi termomodernizacyjnych (ocieplanie przegrd zewntrznych, uszczelnienia oraz wymiany okien, modernizacje instalacji centralnego ogrzewania, monta zagrzejnikowych pyt refleksyjnych i inne) a take dziaa indywidualnych jak: stosowania energooszczdnych rde wiata, zastpowania wyeksploatowanych urzdze grzewczych i gospodarstwa domowego urzdzeniami energooszczdnymi, wykorzystywania systemu taryf strefowych na energi elektryczn do przesuwania godzin zwikszonego obcienia elektrycznego na okres doliny nocnej. Poniewa nie istniej obecnie uregulowania prawne dotyczce emisji zanieczyszcze z gospodarstw domowych, warunki ekonomiczne zmuszaj wielu wacicieli budynkw do korzystania na potrzeby grzewcze z najtaszych, zanieczyszczajcych rodowisko rde energii pierwotnej (paliwa stae, odpady). W miar wzrostu zamonoci ludnoci trend ten bdzie si zmienia na rzecz korzystania ze rde zapewniajcych znacznie wyszy komfort uytkowania ciepa jakimi s paliwo gazowe lub olejowe, energia elektryczna lub odnawialna. W celu zmniejszenia poboru energii cieplnej proponuje si nastpujce dziaania:

Propagowanie wrd mieszkacw miasta zachowa, ktre zmniejsz zapotrzebowanie na energi ciepln, np: obnianie temperatury pomieszcze w nocy, w pomieszczeniach nieuywanych i podczas nieobecnoci w domu. Obnienie w tych okresach temperatury w pomieszczeniach do bezpiecznego poziomu, tzw. temperatury dyurnej, wynoszcej zwykle okoo 10 - 12C, pozwala znaczco obniy zuycie energii cieplnej, kontrola stanu technicznego urzdze grzewczych. Wpyw na koszty ogrzewania ma rwnie stan techniczny i poziom technologiczny znajdujcych si tam instalacji grzewczych. Czsto stosuje si w nich wod nieuzdatnion, skutkiem czego, po latach eksploatacji, przekroje czynne s znacznie zmniejszone przez zarastajcy je kamie. Armatura jest nieszczelna i niesprawna. Instalacja grzewcza wymaga czyszczenia chemicznego, a nawet czciowej lub cakowitej wymiany. W takim przypadku naley, w miar moliwoci, stosowa instalacje maowodne z zamknitym naczyniem zbiorczym, z odpowietrzaniem na kadym grzejniku, zaopatrzone w zawory termostatyczne. Naley take odpowietrza kaloryfery, stosowanie zaworw termostatycznych co pozwala na indywidualne ustawienie temperatury w kadym z pomieszcze.

Propagowanie prac termomodernizacyjnych. Po dociepleniu cian i stropw, oraz wymianie okien zapotrzebowanie na ciepo jest nisze. Dobre rezultaty daje rwnie zasanianie okien na noc. Warto zwrci uwag na moliwoci, jakie stwarza ustawa o wspieraniu przedsiwzi termomodernizacyjnych z dnia 18 grudnia 1998r. (Dz.U. z 1998r. Nr 162, pz. 1121) Pozwala ona bowiem na uzyskanie kredytu bankowego na sfinansowanie do 80% kosztw termomodernizacji przy spenieniu okrelonych warunkw energetycznych (wymagane pewne procentowe zmniejszenie zuycia energii) i finansowych. Zgodnie z wymaganiami ustawy, roczne oszczdnoci kosztw ogrzewania po winny wystarczy na obsug i spat rat kapitaowych kredytu. Premia termomodernizacyjna stanowica 25% kwoty kredyty pokryta zostanie przez fundusz termomodernizacyjny, zarzdzany przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Warunkiem skorzystania z tej formy finansowania inwestycji jest wykonanie audytu energetycznego obiektu, cile wedug wymaga przepisw wykonawczych do ustawy o wspieraniu przedsiwzi termomodernizacyjnych z dnia 18 grudnia 1998r. (Dz.U. z 1998r. Nr 162, pz. 1121). W ramach termomodernizacji mona np. dociepli ciany zewntrzne, stropodachy i stropy nad piwnicami, wyremontowa stolark okienn i drzwiow, wymieni okna na energooszczdne z szybami z powok niskoemisyjn, wymieni koty lub zmodernizowa wze cieplny, wymieni lub zmodernizowa istniejc instalacj c.o. z uwzgldnieniem montau regulatorw podpionowych i zaworw termostatycznych, zamontowa automatyk pogodow w wle cieplnym. W wyniku opacalnych dziaa termomodernizacyjnych w 70% obiektw mona zmniejszy zuycie energii pierwotnej co najmniej o 30% (w 35% co najmniej o 50%).

Stosowanie nowoczesnych kotw gazowych i olejowych zuywaj one znacznie mniej energii przy tej samej mocy.

Denie do zmniejszenia energii zuywanej na podgrzanie ciepej wody. Prawie jedna czwarta cz energii zuywanej w gospodarstwach domowych przeznaczona jest na podgrzewanie wody. Zuycie energii mona zmniejszy przez: regulacj temperatury wody do maksimum 45, izolowanie rur i zbiornikw wody, zatrzymanie cyrkulacji ciepej wody, waciw konserwacj instalacji, likwidacja nieszczelnoci urzdze, stosowania do podgrzewania wody alternatywnych rde energii, zmiana nawykw higienicznych-wybieranie prysznicu zamiast kpieli, stosowanie urzdze wodooszczdnych. W celu zmniejszenia poboru energii elektrycznej, proponuje si nastpujce dziaania: Stosowanie energooszczdnych rde wiata, co pozwala zaoszczdzi do 80% energii zuywanej na owietlenie. Opaca si wymienienie tradycyjnych rde wiata (arwki, wietlwki) na energooszczdne (wietlwki kompaktowe, sodwki). arwki kompaktowe zuywaj o 80% mniej energii ni tradycyjne, pracujc przy tym 6-12 razy duej (od 6 do 12

ty. godzin, zwyke arwki ok.1 ty. godzin). Wystarcz rednio na sze-osiem lat, a koszt ich zakupu zwraca si blisko po roku. W ukadach z tradycyjnymi wietlwkami rurowymi take istniej moliwoci osignicia znaczcych oszczdnoci energetycznych. Zastosowanie do ich zasilania ukadw wysokiej czstotliwoci pozwala oszczdzi 20 - 30% energii elektrycznej, powodujc jednoczenie podwyszenie komfortu uytkowania owietlenia poprzez eliminacj problemu pulsacji strumienia wietlnego, ktry bywa czsto uciliwy. Ukady wysokiej czstotliwoci s take mniej kopotliwe w eksploatacji i ich zastosowanie powoduje wyduenie trwaoci wietlwek. Promowanie wrd mieszkacw miasta zachowa, ktre doprowadz do zmniejszenia zuycia energii elektrycznej W celu prawidowego uytkowania i ustawienia sprztw gospodarstwa domowego, proponuje si podjcie nastpujcych krokw: lodwki i zamraarki nie powinny by ustawione w pobliu piecw lub kaloryferw lub w miejscu bezporedniego nasonecznienia, ty urzdzenia powinien by odsonity, redukcja temperatury prania, rozpoczynanie prania w przypadku napenienia pralki, dopasowanie wielkoci naczy do rednicy palnika, gotowanie z przykrywk, uywanie naczy z paskimi dnami, zwracanie uwagi przy zakupie nowych sprztw elektrycznych na ich zapotrzebowanie na energi, gaszenie wiata w pustych pomieszczeniach, rezygnacja z uycia funkcji stand-by w urzdzeniach elektrycznych. Racjonalizacja uytkowania ciepa, energii elektrycznej oraz innych nonikw energii w zakadach wytwrczych, usugowych powinna by wymuszana przez jej wpyw na koszty produkcji w zakadzie a tym samym na konkurencyjno towarw bd usug oferowanych przez zakad, co w ostatecznym bilansie decyduje o zyskach lub stratach zakadu. Wana jest dbao kadr technicznych zakadw przemysowych, aby napdy elektryczne nie byy przewymiarowane i pracoway z optymaln sprawnoci oraz duym wspczynnikiem mocy czynnej. Racjonalizacja uytkowania paliw ze wzgldu na ochron rodowiska sterowana jest poprzez system dopuszczalnych emisji oraz opat i kar ekologicznych (w tym zakresie miasto moe wsppracowa z Urzdem Marszakowskim). Istotne jest prowadzanie cigych dziaa edukacyjnych i informowanie o dostpnych moliwociach w zakresie ograniczania zuycia energii. 5.17.3. Wzrost wykorzystania energii ze rde odnawialnych Cel dugoterminowy do 2016 roku: Zwikszenie wykorzystania energii z regionalnych rde odnawialnych Cele krtkoterminowe do roku 2012: 1. Zwikszenie zuycia energii ze rde odnawialnych w bilansie energetycznym miasta. 2. Rozpoznanie moliwoci szerszego zastosowania oraz wprowadzenia nowych metod wykorzystania energii odnawialnej na terenie miasta. 3. Intensyfikacja dziaa umoliwiajcych wykorzystanie w tym zakresie rodkw finansowych z Unii Europejskiej i midzynarodowych instytucji finansowych na wykorzystanie energii odnawialnej. 4. Dziaalno edukacyjne - informacyjna z zakresie wykorzystania energii ze rde odnawialnych i energii niekonwencjonalnej, w tym rozwiza technologicznych, administracyjnych i finansowych. 5. Wsparcie finansowo - logistyczne projektw w zakresie budowy urzdze i instalacji z zakresu energii odnawialnej i niekonwencjonalnej. Kierunki dziaa Szczegowe informacje dotyczce moliwoci zastosowania energii odnawialnej na terenie miasta zawarte zostay w Programie moliwoci wykorzystania odnawialnych rde energii dla Wojewdztwa Mazowieckiego. Zainteresowanie niekonwencjonalnymi rdami energii oraz rozwj technologii ich wytwarzania miao pocztek po kryzysie energetycznym w 1973 roku. Obecnie udzia energii odnawialnej w wybranych pastwach UE wynosi okoo: w Szwecji - 29%, Austrii - 28%, Danii - 15%, Francji - 11%, Niemczech - 8%, Holan-

dii - 4,5%. Dua rozbieno w wykorzystywaniu energii odnawialnej w poszczeglnych pastwach europejskich wynika, przede wszystkim z moliwoci wykorzystania energii wodnej w krajach grzystych, np. w Szwecji i Austrii gdzie energia produkowana z energii wodnej stanowi okoo 95% wykorzystania wszystkich rde odnawialnych. Aktualnie (2009 rok) w Polsce udzia odnawialnych rde energii elektrycznej (bez wspspalania) w produkcji ogem wynosi poniej 4%, przy czym dominuje zuycie biomasy (98%) oraz energii wodnej (1,8%). Pozostae rda maj charakter marginalny. Krajowy Plan Rozwoju zakada, e do 2012r. caa elektroenergetyka powinna dy do 9- procentowego udziau energii odnawialnej w energii sprzedanej odbiorcom Dziaaniem stymulujcym rozwj energetyki odnawialnej jest wprowadzenie obowizku zakupu przez przedsibiorstwa energetyczne energii ze rde odnawialnych. Do odnawialnych rde energii, wystpujcych na terenie miasta Ostroka zaliczamy: energi soneczn, energi wiatru, energi wodn, energi geotermaln i energi wytwarzan z biomasy. Na terenie miasta istniejca ENERGA Elektrownie Ostroka S.A. w ktrych energi uzyskuje si w oparciu o proces wspspalania biomasy z wglem. Teoretycznie na terenie miasta istnieje duy potencja odnawialnych rde energii, lecz pod wzgldem technicznym potencjaw ju jest znacznie mniejszy. W przypadku energetyki wiatrowej mimo stosunkowo dobrych warunkw wietrznych nie przewiduje si inwestycji w zakresie budowy duych turbin wiatrowych o znaczeniu ponadlokalnym ze wzgldu na dua gsto zabudowy oraz dalsze plany rozwoju zabudowy. Jednake nie wyklucza si budowy maych jednostek pokrywajcych potrzeby inwestorw. Nie upatruje si moliwoci budowy elektrowni wodnej. Nie upatruje si rwnie moliwoci budowy ukadw wykorzystujcych energi geotermaln przede wszystkim ze wzgldu na wci niekorzystn ekonomik takich przedsiwzi. Istniej natomiast due moliwoci rozwoju ukadw grzewczych opartych o pompy ciepa wykorzystujce ciepo powierzchniowe gwnie gruntu. Istnieje rwnie duy potencja wykorzystania energii promieniowania sonecznego zarwno do celw przygotowania ciepej wody uytkowej jak i produkcji energii elektrycznej przez ukady fotowoltaiczne. Podobnie jak dla wikszoci obszarw Polski przewiduje si dalszy wzrost liczby ukadw solarnych ze wzgldu na coraz nisze koszty inwestycyjne oraz du dostpno i rnorodno rozwiza. Duy potencja energii odnawialnej istnieje rwnie po stronie biomasy, zwaszcza po stronie uprawy energetycznej. Przewiduje si, e nastpi zainteresowanie biomas wykorzystywan do celw grzewczych, lecz nie w postaci pierwotnej a przerobionej na pelety, brykiet i inne czyste i wygodne w eksploatacji postaci. Podobnie ma si sytuacja wykorzystania do celw energetycznych biogazu z oczyszczalni ciekw. Wskazana jest okresowa aktualizacja wiedzy o zmianach w ustawodawstwie prawnym w obszarze energetyki odnawialnej oraz gospodarki odpadami. Spodziewane s istotne zmiany zarwno w prawie unijnym jak i krajowym. 6. Zarzdzanie programem i kontrola realizacji programu Zarzdzanie Programem naley realizowa zgodnie z kompetencjami i obowizkami podmiotw zarzdzajcych w ukadzie poziomu powiatowego. 6.1. Instrumenty zarzdzania realizacj programu Zarzdzanie realizacj programu moe odbywa si za pomoc okrelonych instrumentw: prawnych, spoecznych, finansowych.

Sprawne i efektywne zarzdzanie programem wymaga wykorzystania w trakcie jego realizacji wszystkich wymienionych instrumentw. 6.1.1. Instrumenty prawne Program ochrony rodowiska realizowany jest zgodnie ze znowelizowanym polskim prawem. Instrumenty suce do zarzdzania rodowiskiem wynikaj przede wszystkim z nastpujcych aktw prawnych: ustawy Prawo ochrony rodowiska, ustawy o odpadach, Prawa o zagospodarowaniu przestrzennym, ustawy o ochronie przyrody, ustawy o Inspekcji Ochrony rodowiska, Prawa geologicznego i grniczego, Prawa budowlanego. Skadaj si na nie w szczeglnoci: decyzje reglamentacyjne - pozwolenia: zintegrowane, na wprowadzanie gazw lub pyw do powietrza, emitowanie haasu do rodowiska, wytwarzanie odpadw, wprowadzanie ciekw do wd lub do ziemi, decyzje na prowadzenie dziaalnoci w zakresie gospodarki odpadami.

pozwolenia wodno-prawne na szczeglne korzystanie z wd, wykonywanie urzdze wodnych, wykonywanie innych czynnoci i robt, budowli, ktre maj znaczenie w gospodarowaniu wodami lub w korzystaniu z wd, zezwolenia - koncesje wydane na podstawie Prawa geologicznego i grniczego, uzgadnianie w zakresie przestrzegania standardw ekologicznych decyzji o warunkach zabudowy oraz o pozwoleniu na budow, rozbirk obiektu budowlanego, decyzji o pozwoleniu na zmian sposobu uytkowania obiektu budowlanego lub jego czci przedsiwzi mogcych znaczco oddziaywa na rodowisko, cofnicie lub ograniczenie zezwolenia lub pozwolenia na korzystanie ze rodowiska, decyzje naprawcze dotyczce zakresu i sposobu usunicia przez podmiot korzystajcy ze rodowiska przyczyn negatywnego oddziaywania na rodowisko i przywrcenia rodowiska do stanu waciwego oraz zobowizujce do usunicia uchybie, opaty za korzystanie ze rodowiska, administracyjne kary pienine, decyzje zezwalajce na usuwanie drzew i krzeww, programy dostosowawcze dotyczce przywracania standardw jakoci rodowiska do stanu waciwego, decyzje wstrzymujce oddanie do uytku instalacji lub obiektu, a take wstrzymujce uytkowanie instalacji lub obiektu, decyzje o zakazie produkcji, importu, wprowadzania do obrotu. Instrumentami prawnymi s rwnie: kontrole przestrzegania prawa ochrony rodowiska i zobowiza wynikajcych z decyzji, oceny oddziaywania na rodowisko, raporty oddziaywania przedsiwzicia inwestycyjnego na rodowisko, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, przegldy ekologiczne, monitoring rodowiska, skadniki prawa miejscowego, w szczeglnoci dotyczce gospodarowania rodowiskiem i zrwnowaonego rozwoju. Wymienione instrumenty prawne bd stosowane przez Wojewod Mazowieckiego, Marszaka Wojewdztwa Mazowieckiego, Prezydenta Miasta Ostroka, Wojewdzkiego Inspektora Ochrony rodowiska, Dyrektora Regionalnego Zarzdu Gospodarki Wodnej, zgodnie z kompetencjami wymienionych organw. W zakresie ochrony rodowiska zadania wykonuj ponadto organy administracji niezespolonej. Du rol w realizacji zada na rzecz ochrony rodowiska peni instytucje niepastwowe: jednostki badawczorozwojowe, agencje, fundacje, organizacje gospodarcze i spoeczne organizacje ekologiczne. Zarzdzanie rodowiskiem przez podmioty gospodarcze korzystajce ze rodowiska odbywa si m. in. poprzez: dotrzymywanie wymaga wynikajcych z przepisw prawa, modernizacje technologii w celu ograniczenia lub wyeliminowania uciliwoci dla rodowiska, instalowanie urzdze sucych ochronie rodowiska, sta kontrol emisji zanieczyszcze (monitoring).

Organy przedstawicielskie mog ustanawia inne skadniki prawa miejscowego, w szczeglnoci dotyczcego gospodarowania rodowiskiem i zrwnowaonego rozwoju. 6.1.2. Instrumenty spoeczne

Realizacja Programu uzaleniona jest w znacznym stopniu od zgody spoecznej i aktywnego udziau spoeczestwa oraz wsppracy rnych grup spoecznych. Wanym elementem efektywnej realizacji programu jest: wspdziaanie w oparciu m.in. o konsultacje spoeczne, wspprac samorzdw lokalnych, edukacja ekologiczna ksztatujca wiadomo ekologiczn spoeczestwa poprzez szkolenia specjalistyczne, ksztacenie kadry, kampanie edukacyjne, dostpno do informacji o rodowisku itp.

6.1.3. Instrumenty finansowe Do instrumentw finansowych nale: opaty za gospodarcze korzystanie ze rodowiska - za emisje zanieczyszcze do powietrza, za skadowanie odpadw, za odprowadzanie ciekw do wd lub do ziemi, za pobr wody powierzchniowej lub podziemnej itp., administracyjne kary pienine w zakresie przekrocze okrelonych limitw w pozwoleniach, naruszenie decyzji zatwierdzajcych eksploatacj skadowiska odpadw lub decyzji okrelajcych miejsce i sposb magazynowania odpadw, odpowiedzialno cywilna w zakresie szkd spowodowanych oddziaywaniem na rodowisko, kredyty, poyczki i dotacje z funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej oraz innych funduszy oraz fundusze strukturalne i Fundusz Spjnoci, pomoc publiczna w postaci preferencyjnych poyczek, kredytw, dotacji, odrocze rozoenia na raty itp., opaty produktowe i depozytowe, budety samorzdw i Pastwa, rodki wasne przedsibiorcw i mieszkacw. Opaty i kary zasilaj fundusze celowe. Istotne znaczenie maj rodki przyznawane w formie dotacji, kredytw i poyczek z funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej: GFOiGW w Ostroce, PFOiGW w Ostroce, NFOiGW w Warszawie i WFOiGW w Warszawie. 6.2. Upowszechnianie informacji o rodowisku Zgodnie z ustaw Prawo ochrony rodowiska organy administracji s obowizane udostpnia kademu informacje o rodowisku i jego ochronie, znajdujce si w ich posiadaniu. Miasto Ostroka bdzie maksymalnie wykorzystywao nowoczesne rodki komunikowania si. W pierwszej kolejnoci rozszerzony zostanie zakres informacji dostpny na stronach internetowych miasta o dane dot. oceny stanu rodowiska w miecie i informacje nt. realizacji niniejszego programu. Wstpem bdzie umieszczenie na stronie internetowej streszczenia wersji roboczej Programu. Istotn rol bd peniy pozarzdowe organizacje ekologiczne prowadzce dziaalno informacyjn lub konsultacyjn dla spoeczestwa. Intensyfikowane bd dziaania wynikajce z Narodowej strategii edukacji ekologicznej" oraz jej programu wykonawczego. 6.3. Organizacja zarzdzania rodowiskiem Przyjmuje si nastpujce zasady wdraania Programu ochrony rodowiska i aktywizacji spoeczestwa dla potrzeb realizacji postanowie zawartych w dokumencie: 1. 2. 3. 4. 5. Za realizacj Programu ochrony rodowiska odpowiedzialne s wadze miasta. W strukturze Urzdu Miasta sprawami ochrony rodowiska zajmuje si Wydzia Gospodarki Komunalnej i Ochrony rodowiska. Do realizacji Programu wczone zostanie jak najszersze grono spoecznoci miasta i wszystkich grup wpyww i interesw. Szczegowe programy operacyjne, harmonogramy rzeczowo finansowe i wieloletnie budety zadaniowe Programu opracowywane s w oparciu o Wieloletni Plan Inwestycyjny Miasta Ostroka. Sukcesywne realizowanie planw operacyjnych i projektw inwestycyjnych, wprowadzanie niezbdnych korekt.

6. 7. 8. 9.

Monitorowanie w sposb cigy postpw w realizacji Programu oraz pyncych std zmian i korzyci. Informowanie spoecznoci o postpach w realizowaniu Programu. Prowadzenie dziaa promocyjnych zwizanych z wykonywaniem Programu, take dla inwestorw i podmiotw gospodarczych. Aktywne poszukiwanie zewntrznych rde finansowania dla wyznaczonych Programem zada.

10. Stae odnawianie wiedzy na temat know-how i najlepszych dostpnych technik w danym czasie. Zadania z zakresu ochrony rodowiska realizowane bd rwnie przez poszczeglne wydziay Urzdu Miasta oraz jednostki budetowe im podlege, zgodnie z przyjtym schematem organizacyjnym. Cz zada bdzie wykonywana przez spki komunalne lub podmioty prywatne wyonione w drodze publicznych przetargw. Miasto bdzie penio rol koordynatora takich dziaa. Od wykonawcw odbierane bd sprawozdania z wykonania zadania, przekazywane do kierownikw poszczeglnych wydziaw. Bezporednim realizatorem Programu bd take podmioty gospodarcze planujce i realizujce inwestycje zgodnie z kierunkami nakrelonymi przez program. Bezporednim odbiorc Programu bdzie spoeczestwo miasta Ostroka. Do najwaniejszych zada w ramach zarzdzania Programem i rodowiskiem nalee bd take ocena realizacji celw krtkoterminowych, raporty o stopniu wykonania Programu i weryfikacja celw krtkoterminowych i gwnych dziaa. Gwna odpowiedzialno za realizacj Programu spoczywa na Prezydencie Miasta, ktry skada Radzie Miasta raporty z wykonania Programu. Prezydent wspdziaa z organami administracji rzdowej i samorzdowej szczebla wojewdzkiego, ktre dysponuj instrumentarium wynikajcym z ich kompetencji. Marszaek i Wojewoda (oraz podlege im suby zespolone) dysponuj instrumentarium prawnym umoliwiajcym reglamentowanie korzystania ze rodowiska. Ponadto Prezydent wspdziaa z instytucjami administracji specjalnej, w dyspozycji ktrych znajduj si instrumenty kontroli i monitoringu. Instytucje te kontroluj respektowanie prawa, prowadz monitoring stanu rodowiska (IS, WIO), prowadz monitoring wd (RZGW). 6.4. Monitoring wdraania Programu Wdraanie Programu Ochrony rodowiska bdzie podlegao regularnej ocenie w zakresie: Okrelenia stopnia wykonania przedsiwzi priorytetowych Okrelenia stopnia realizacji przyjtych celw Oceny rozbienoci pomidzy przyjtymi celami i dziaaniami, a ich wykonaniem Analizy przyczyn tych rozbienoci.

Prezydent Miasta bdzie ocenia co dwa lata stopie wdroenia Programu, natomiast na bieco bdzie kontrolowany postp w zakresie wykonania przedsiwzi zdefiniowanych w programie. Na pocztku 2011 roku nastpi ocena realizacji przedsiwzi priorytetowych przewidzianych do realizacji w latach 2009 2010. Ten cykl bdzie si powtarza co dwa lata, co zapewni cigy nadzr nad wykonaniem Programu. W cyklach czteroletnich bdzie oceniany stopie realizacji celw ekologicznych (okrelonych w tym dokumencie dla okresu do 2016 roku). Ocena ta bdzie baz do ewentualnej korekty celw i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli na spenienie wymaga zapisanych w ustawie "Prawo ochrony rodowiska", a dotyczcych okresu, na jaki jest przyjmowany program ochrony rodowiska i systemu raportowania o stanie realizacji programu ochrony rodowiska. System monitoringu realizacji Programu ochrony rodowiska skada si z podstawowych elementw: monitoring rodowiska, monitoring wdraania zapisw programu ochrony rodowiska, a take jego przygotowania, oceny i aktualizacji, monitoring spoeczny (odczucia i skutki), monitoring, inspekcje i egzekucje lece w zakresie zada WIO i innych instytucji.

Podstaw monitoringu realizacji programu jest sprawozdawczo oparta na wskanikach odzwierciedlajcych stan rodowiska i presj na rodowisko. W celu nadzoru nad realizacj opracowanego Programu, przyjto wskaniki, ktre bd pomocne w przedstawianiu stopnia realizacji zaoonych zada. Analiza tych

wskanikw bdzie podstaw do korekty i weryfikacji przedsiwzi planowanych w Programie ochrony rodowiska. Tabela nr 13. Wskaniki efektywnoci programu Wskanik Jednostka Warto stan na dzie 31.12.2007r. 54 109 1 890 +3,8 149,3 4 883 2 433 539 466 50 722 47,96 93,7 117,1 4 511 48 725 2 34 750 2 772,1 90 106,183 2 825 14 679 5 647,1 42 529 788,6 2 796 067

ludno wedug faktycznego miejsca zamieszkania ludno na km2 przyrost naturalny na 1 000 ludnoci dugo czynnej sieci wodocigowej rozdzielczej poczenia sieci wodocigowej prowadzce do budynkw mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania woda dostarczona gospodarstwom domowym zuycie wody na potrzeby przemysu ludno korzystajca z sieci wodocigowej w miecie zuycie wody na 1 mieszkaca korzystajcy z sieci wodocigowej w % ogu ludnoci dugo czynnej sieci kanalizacyjnej rozdzielczej poczenia sieci kanalizacyjnej prowadzce do budynkw mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania ludno korzystajca z sieci kanalizacyjnej liczba komunalnych oczyszczalni ciekw przepustowo oczyszczalni (maksymalna dobowa) cieki odprowadzone korzystajcy z sieci kanalizacyjnej w% ogu ludnoci dugo czynnej sieci gazowej ogem czynne poczenia sieci gazowej do budynkw mieszkalnych odbiorcy gazu zuycie gazu ludno korzystajca z sieci gazowej korzystajcy z sieci gazowej w % ogu ludnoci emisja do powietrza za. gazowych z zakadw szczeglnie uciliwych ogem W tym: - SO2 - NOX - CO - CO2 emisja do powietrza za. pyowych z zakadw szczeglnie uciliwych ogem: W tym: - ze spalania paliw - cementowo- wapiennicze i materiaw ogniotrwaych Zanieczyszczenia powietrza zatrzymane lub zneutralizowane w urzdzeniach do redukcji, - pyowe, - gazowe. powierzchnia obszarw chronionych pomniki przyrody

osoba osoba/km2 promile km szt. ty. m3/rok ty. m3/rok osoba 3 m /1 osob % km szt. osoba szt. m3/d ty. m3/rok % km szt. gosp. dom. ty. m3 osoba % Mg/rok

Mg/rok

15 529 4 606 1 510 2 774 411 1 315

Mg/rok ha sztuki

1 301 14 239 302 1 954 547,8 7

7. Harmonogram rzeczowo - finansowy na lata 2009 - 2012 z perspektyw do 2016 Przedstawione w rozdziaach poprzednich cele do 2016 roku wraz z kierunkami dziaa s podstaw dla planu operacyjnego na lata 2009 - 2012 obejmujcego konkretne przedsiwzicia (inwestycyjne i pozainwe-

stycyjne), majce priorytet w skali miasta. Przedsiwzicia w zakresie gospodarowania odpadami zostay przedstawione w Planie gospodarki odpadami. Naley podkreli, e zaproponowana lista przedsiwzi nie zamyka moliwoci realizowania innych, charakteryzujcych si mniejsz skal, a tym samym mniejszym jednostkowym efektem. Oznacza to rwnoczenie moliwo uzyskania dofinansowania przedsiwzi nie wskazanych w zaczonych tabelach, ale takich, ktre mieszcz si w ramach kierunkw dziaa nakrelonych w Programie. Zadania podzielono na zadania dla poszczeglnych sektorw jak, przyjto w Programie przy okrelaniu celw i zada strategicznych. Przy sporzdzaniu harmonogramu uwzgldniono informacje z wieloletniego Planu Inwestycyjnego dla miasta Ostroki na lata 2008 - 2012" przyjtego Uchwa Nr 146/XXIV/2007 Rady Miasta Ostroki z dnia 13 grudnia 2007r. Tabela nr 14. Harmonogram dziaa dla sektora: Jako Wd i Stosunki Wodne
LP. Nazwa zadania Okres realizacji Planowane nakady w okresie 2009-2012 w ty. z 2000 15000 Jednostki wdraajce rda finansowania

1 2

3 4

Modernizacja i rozbudowa systemu dostawy wody Modernizacja i rozbudowa systemu odbioru ciekw w Ostroce i gminie Olszewo-Borki (inwestycje wsplne z OPWiK) Budowa i modernizacja watw przeciwpowodziowych Budowa myjni samochodowej z urzdzeniami technologicznymi, podczyszczalni ciekw oraz recyklingiem wody myjcej (MZK) Regeneracja istniejcych i budowa nowych studni gbinowych SUW Kurpiowska i Lena Projekt Pisa - Narew Razem:

2009-2010 2009-2012

Miasto Ostroka, OPWik Miasto Ostroka, OPWik Miasto Ostroka Miejski Zakad Komunikacji Miasto Ostroka

rodki DE. rodki wasne rodki UE rodki wasne rodki UE rodki wasne rodki wasne

2013-2016 2009-2010

7800 895,0

2009-2011

800

Aktualnie nie znane

Aktualnienie znane 26495

rodki wasne, fundusze ochrony rodowiska Miasto Ostroka i rodki UE. inne samorzdy rodki wasne

Tabela nr 15. Harmonogram dziaa dla sektora: Powietrze atmosferyczne

LP. Nazwa zadania Okres realizacji Planowane nakady w. okresie 2009-2012 w ty. z 800 Jednostki wdraajce rda finansowania

Wymiana pokry dachowych z eternitu na budynkach osb prywatnych i oson mietnikowych wraz z utylizacj

2009-2016

Miasto Ostroka

2 3 4 5 6 7 8 9

Przebudowa sieci cieplnych na osiedlu domkw 2010-2011 jednorodzinnych - prawa strona os. Sienkiewicza Modernizacja systemu c.o. w oczyszczalni cie2011 kw Przebudowa sieci cieplnej w ul. Korczaka odc. K 2011 IV/323 -do ul. Goworowskiej Przebudowa sieci cieplnej Spinka" w ul. Zielo2009 nej Przebudowa sieci cieplnej w ul. Brata Zenona 2011 ebrowskie-go (odc. Statoil - ul. Goworowska) Przebudowa sieci M" odc.MI - M3 w ul. Trau2011 gutta (od ul. Parkowej do ul. Witosa) Informatyczny System Zarzdzania Obiektami 2009 Ciepowniczymi Zakup autobusw speniajcych normy ekolo2009

800 100 400 500 450 500 1500 500

OPEC OPWiK Miasto Ostroka OPEC OPEC OPEC OPEC OPEC MZK

rodki wasne, fundusze ochrony rodowiska rodki wasne rodki wasne, inne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne

giczne (Euro 2 i 3) EUR0 4 dla MZK 10 Termomodernizacja budynkw MZK (wraz z wymian stolarki okiennej) 11 Termomodernizacja obiektu Szkoy Podst nr 1 12 Termomodernizacja obiektu ZSZ Nr 2 z internatem 13 Centrum Ksztacenia Praktycznego (termomodernizacja, wymiana stolarki) 14 Termomodernizacja Internatu l LO - II etap 15 Przedszkole Miejskie nr 7 wymiana okien termoizolacja cian stropodachu, wymiana inst. c.o. i wod. kan. 16 Przedszkole miejskie nr 17 wymiana okien roboty termomodernizacyjne, modernizacja hydrauliki 17 Przedszkole Miejskie nr 13 termoizolacja budynku 18 Przedszkole Miejskie Nr 10 (termomodernizacja, remont dachu, modernizacja systemu grzewczego) 19 Przedszkole Miejskie nr 8 termomodernizacja cian i stropodachu z pokryciem, wymiana stolarki drzwiowej 20 Przedszkole Miejskie nr 15 termomodernizacja cian i stropodachu z pokryciem, remont tarasw 21 Przedszkole Miejskie nr 16 wymiana stolarki okiennej z dokoczeniem docieplenia cian i wymiana rynien 22 Przedszkole Miejskie Nr 18 - termomodernizacja cian i dachu z wymian stolarki okiennej 23 Termomodernizacja obiektu Szkoy Podstawowej Nr 6

2009-2010 2009 2009

250 200 2116

MZK Miasto Ostroka Miasto Ostroka

rodki wasne rodki wasne rodki z Fund. Europ. rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne

2009-2010 2009 2009-2012

624 410 470

Miasto Ostroka Miasto Ostroka Miasto Ostroka

2009-2012

447

Miasto Ostroka

rodki wasne

2009-2010 2009

220 276,5

Miasto Ostroka Miasto Ostroka

rodki wasne rodki wasne

2009

351

Miasto Ostroka

rodki wasne

2009-2010

130

Miasto Ostroka

rodki wasne

2009-2010

193

Miasto Ostroka

rodki wasne

2009 2009-2010

129 3000

Miasto Ostroka Miasto Ostroka

rodki wasne rodki z Fund. Europ. rodki wasne rodki wasne

24 Zesp Szk Zawodowych nr 3 (podogi stolarka 2009-2010 okienna, termomodernizacja, wymiana instalacji co) 25 Przedszkole Miejskie nr 5 Oddz. Integracyjny 2009-2012 likwidacja barier architektonicznych, termomodernizacja budynku 26 Termomodernizacja budynku Zesp Szk nr 3 2009 27 Termomodernizacja obiektu Gimnazjum nr 2 2009

310

Miasto Ostroka

359,6

Miasto Ostroka

rodki wasne

316,5 450

Miasto Ostroka Miasto Ostroka

28 Instalacja solarna do podgrzewania cieplej wody 2009-2010 uytkowej i centralnego ogrzewania Dziaania na rzecz ograniczenia niskiej emisji na Osiedlu Pomian Do 2011

584

Miasto Ostroka

1305

Miasto Ostroka

rodki wasne rodki z Fund. Europ. rodki wasne rodki z Fund. Europ. rodki wasne rodki miasta i wasne wacicieli budynkw

Razem:

17191,6

Tabela nr 16. Harmonogram dziaa dla sektora: Haas

Lp. Nazwa zadania Okres realizacji 2009-2010 Planowane nakady w ty. z 5330 Jednostki wdraajce Miasto Ostroka rda finansowania rodki z Fund. Europ.

Przebudowa drogi krajowej Nr 61

Przebudowa drogi Nr 627 z kanalizacj deszczow- ul. Witosa, Ostrowska i ul. Sowackiego w Ostroce Przebudowa drogi krajowej Nr 53

2009-2010

23200

Miasto Ostroka

2009-2011

11700

Miasto Ostroka

4 5 6 7 8 9 10 11 12 13. 14

15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

Budowa obwodnicy - etap II dokumentacja projektowa, Lwykup gruntw Przebudowa ul. Zawadzkiego z odwodnieniem Przebudowa ul. Prdzyskiego II etap Remont ul. V Puk Uanw Remont ul. Turskiego Remont ul. Bogusawskiego z odwodnieniem Poszerzenie ul. Sygietyskiego i ul. Celulozowej Remont ul. Partyzantw Remont ul. W. Bielik i Makarowej Remont ul. Berlinga Przebudowa nawierzchni drogowej z budow kanalizacji deszczowej w ul. Parkowej Przebudowa ul. Soneczna Przebudowa ul. Skrytej, ul. Gomulickiego Przebudowa ul. eromskiego Przebudowa ul. Goworowskiej z kanalizacj deszczow i owietleniem II etap Przebudowa nawierzchni drogowej w ul. Sienkiewicza Remont nawierzchni w ul. Gorbatowa Remont ul. Celnej wraz z kan. deszczow Zakup nowych autobusw MZK Remont ul. Fornalskiej z odwodnieniem Remont ul. Mazurskiej Przebudowa ul. Kracowej Przebudowa ul. Fortowa Remont ul. H. Sawickiej Przebudowa ul. Targowej Razem:

2009-2011 2009-2010 2009-2011 2009 2009 2009-2011 2009-2011 2009 2009 2009-2010 2009-2011 2009-2010 2009 2009-2010 2009-2012 2009-2010 2009 2009-2010 2009-2012 2009-2010 2009 2009-2010 2009-2012 2009 2009-2010

2500 600 550 220 528 600 450 260 260 300 500 783 532 1850 8300 2130 350 500 4500 400 150 400 1000 95 140 68128

Miasto Ostroka Miasto Ostroka Miasto Ostroka Miasto Ostroka Miasto 0stroka Miasto Ostroka Miasto Ostroka Miasto Ostroka Miasto Ostroka Miasto Ostroka Miasto Ostroka Miasto Ostroka Miasto Ostroka Miasto Ostroka Miasto Ostroka Miasto Ostroka Miasto Ostroka Miasto Ostroka MZK Miasto Ostroka Miasto Ostroka Miasto Ostroka Miasto Ostroka Miasto Ostroka Miasto Ostroka

rodki wasne. rodki z Fund. Europ. rodki wasne rodki z Fund. Eur. rodki wasne. rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne

Tabela nr 17. Harmonogram dziaa dla sektora: Promieniowanie elektromagnetyczne

LP. Nazwa zadania Okres realizacji Planowane nakady w ty. z 10 Jednostki wdraajce WIOS WIOS Operatorzy stacji bazowych telefonii komrkowej 10 rda finansowania rodki wasne rodki wasne WIO i operatorw

1 2

Aktualizacja informacji o rdach promieniowa- 2009-2012 nia elektromagnetycznego Pomiary poziomu pl elektromagnetycznych 2009-2012

Razem:

Tabela nr 18. Harmonogram dziaa dla sektora: Powane awarie i zagroenia naturalne
Lp. Nazwa zadania Okres realizacji Planowane nakady w ty. z 2 Jednostki wdraajce WIO Stra Poarna rda finansowania rodki wasne

Aktualizacja listy zakadw stwarzajcych zagro- 2009-2012 enie wystpienia powanej awarii przemysowej

i ich bieca kontrola Uzupenianie sprztu ratownictwa techniczno- 2009-2012 chemiczno-ekologicznego

200

Budowa miejskiej sieci monitoringu Razem:

2009-2012

1500 1702

Stra Poarna, Stra Miejska, Obrona Cywilna, Policja Miasto Ostroka

rodki wasne

rodki wasne

Tabela nr 19. Harmonogram dziaa dla sektora: Ochrona przyrody i krajobrazu

Lp. Nazwa zadania Okres realizacji 2009-2012 Planowane nakady w ty. z 3000 Jednostki wdraajce rda finansowania

Urzdzanie, utrzymywanie i ochrona terenw zieleni. Realizacja projektu: Porzdkowanie przestrzeni miejskiej poprzez przebudow Placu Gen. J. Bema i skweru przy ul. Kopernika a take zagospodarowanie parku miejskiego w Ostroce i przywrcenie mu funkcji miejsca odpoczynku i rekreacji dla mieszkacw Inwentaryzacja przyrodnicza na terenie w granicach miasta Ostroka Leczenie i pielgnacja pomnikw przyrody Razem:

Miasto Ostroka, waciciele i zarzdcy obiektw i terenw zieleni (spdzielnie mieszkaniowe, wsplnoty mieszkaniowe, osoby prywatne, podmioty gospodarcze)

rodki UE, wasne, fundusze ekologiczne, rodki wacicieli terenw zieleni (spdzielnie mieszkaniowe, wsplnoty mieszkaniowe, osoby prywatne, podmioty gospodarcze)

2009-2011

35

Miasto Ostroka

rodki wasne, fundusze ekologiczne, rodki wasne

2009-2012

60 3060

Miasto Ostroka

Tabela nr 20. Harmonogram dziaa dla sektora: Gleby

Lp. Nazwa zadania Okres realizacji 2009-2012 Planowane nakady w ty. z 300 Jednostka wdraajce Podmioty odpowiedzialne za rekultywacj, Miasto Ostroka Miasto Ostroka Miasto Ostroka, gminy powiatu ziemskiego ostrockiego Miasto Ostroka rda finansowania rodki wasne inwestorw, fundusze ekologiczne rodki wasne rodki UE, wasne Miasta, fundusze ekologiczne rodki wasne Miasta

Rekultywacja gleb i gruntw zanieczyszczonych Oczyszczanie miasta Stacja segregacji odpadw komunalnych miasta Ostroki i gmin powiatu ostrockiego" Opracowanie programu usuwania wyrobw azbestowych na terenie miasta Ostroka Razem:

2 3

2009-2012 2009-2012

3000 44162

2010-2011

18

3300

Tabela nr 21. Harmonogram dziaa dla sektora: Racjonalne gospodarowanie wod

Lp. Nazwa zadania Okres realizacji 2009-2012 Planowane nakady w tys. z koszty ujte w tabeli: Jako wd i stosunki wodne 500 Jednostki wdraajce rda finansowania

Modernizacja i konserwacja urzdze wodocigowych w celu ograniczania strat wody przy produkcji i przesyle Instalowanie licznikw wody, egzekwowanie ich instalowania Razem:

OPWiK

rodki wasne

2009-2012

pobierajcy wod, OPWiK, rodki wasne pobieraWIO jcych wod

500

Tabela Nr 22. Harmonogram dziaa dla Sektora: Wykorzystanie energii

Lp. Nazwa zadania Okres realizacji 2009-2012 Planowane nakady w ty. z koszty ujte w sektorze: Powietrze Jednostki wdraajce rda finansowania rodki wasne, innych wacicieli/ zarzdzajcych, WFOiGW

Prace termomodernizacyjne

Prezydent Miasta, waciciele i zarzdcy nieruchomoci

Razem:

Tabela Nr 23. Harmonogram dziaa dla Sektora: Wykorzystanie energii ze rde odnawialnych
Lp. Nazwa zadania Okres realizacji 2009-2012 Planowane nakady w ty. z 30 Jednostki wdraajce rda finansowania

Promowanie wykorzystania odnawialnych rde energii

Prezydent Miasta, organizacje rodki wasne, pozarzdowe, podmioty gospo- rodki inwestodarcze, media rw, budet pastwa, fundusze ekologiczne

Razem:

30

Tabela nr 24. Harmonogram dziaa dla Sektora: Edukacja ekologiczna

Lp. Nazwa zadania Okres realizacji 2009-2012 Planowane nakady w ty. z 200 Jednostki wdraajce rda finansowania rodki wasne, w tym GFOiGW, PFOiGW budet pastwa, fundusze ekologiczne, WFOiGW

Prowadzenie dziaa zwizanych z edukacj ekologiczn

Prezydent Miasta, organizacje pozarzdowe, media, placwki owiatowe i kulturalne

Razem:

200

Tabela nr 25. Planowane zadania inwestycyjne realizowane przez podmioty gospodarcze na terenie miasta Ostroki w latach 2009-2012
Lp. Podmiot Nazwa projektu Opis projektu Okres realizacji 2009-2016 Planowane rda nakady finansowania w ty. z 50 000 rodki wasne

Energa Elektrownie Ostroka S. A.

Redukcja NOX w kotach OP-650 w Elektrowni Ostroka B

Energa Elektrownie Ostroka SA

Budowa bloku ciepowniczego z kotem wielopaliwowym w elektrociepowni Ostroka A"

Spdzielnia Mleczarska OSTROKA"

Oddzielacz bota i olejw na kanale ciekowym z myjni

- I etap - modernizacja komr spalania oraz systemw podawania i powietrza do kotw - II etap - iniekcja czynnikw redukujcych do kanau spalin przed instalacj odsiarczania Projekt bdzie polega na budowie bloku ciepowniczego z dwoma kotami energetycznymi, w tym jednym wielopaliwowym (wgiel + biomasa) oraz turbin parow kondensacyjno-upustow. Projektuje si wykonanie paskownika i oddzielacza olejw dla ciekw po-

2009-2016

540 000

rodki wasne, rodki pomocowe z UE, inne rda.

2009-2010

200

rodki wasne, inne rda.

ul. awska 1, Ostroka

10

11

12

13

Spdzielnia Mleczarska OSTROKA" ul. awska 1 Ostroka Spdzielnia Mleczarska OSTROKA" ul. awska 1, Ostroka Spdzielnia Mleczarska OSTROKA" ul. awska 1, Ostroka Ostrockie Przedsibiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. ul. Celna 13, 07-410 Ostroka Ostrockie Przedsibiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. ul. Celna 13, 07-410 Ostroka Ostrockie Przedsibiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. ul. Celna 13, 07-410 Ostroka Ostrockie Przedsibiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. ul. Celna 13, 07-410 Ostroka Ostrockie Przedsibiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. ul. Celna 13, 07-410 Ostroka Ostrockie Przedsibiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. ul. Celna 13, 07-410 Ostroka Ostrockie Przedsibiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. ul. Celna 13,

samochodw cia- wstajcych z myjni samorowych i przyzaka- chodw ciarowych oraz dowej stacji paliw" z przyzakadowej stacji paliw. W wyniku projektu nastpi oczyszczanie ciekw z myjni i deszczowych ze stacji paliw przed skierowaniem ich do kanalizacji Podczenie do Likwidacja bezodpywogminnych sieci wych zbiornikw na niesanitarnych ciekw czystoci ciekle z punktw skupu mleka Wymiana pokry Wymiana pokry dachodachowych wych z pyt cementowo azbestowych na pokrycie blach wraz z wymian wiby dachowej Zagospodarowanie Wykonanie trawnikw, terenw zieleni terenw urzdzonych proszkownia mleka zieleni wysokiej i niskiej. przy ul. awskiej Budowa sieci cieplnej w ul. Chomicza Wykonanie systemu rur preizolowanych do przesyu ciepa.

2009-2015

200

rodki wasne, inne rda.

2009-2015

150

rodki wasne, inne rda.

2009-2016

10

rodki wasne, inne rda.

2009

333

rodki wasne

Wymiana sieci Wykonanie systemu rur cieplnej ul. Korczaka preizolowanych do przesy- Jaracza (poczeu ciepa. nie)

2009

444

rodki wasne

Wymiana sieci cieplnej osiedle Wojciechowice

Wykonanie systemu rur preizolowanych do przesyu ciepa.

2010

450

rodki wasne

Wymiana czci sieci cieplnej na Os. czysk

Wykonanie systemu rur preizolowanych do przesyu ciepa.

2011

500

rodki wasne

Wymiana sieci cieplnej w ul. H. Sawickiej

Wykonanie systemu rur preizolowanych do przesyu ciepa.

2011

250

rodki wasne

Wymiana czci sieci cieplnej na s. czysk

Wykonanie systemu rur preizolowanych do przesyu ciepa.

2012

500

rodki wasne

Wymiana sieci cieplnej w ul. Sikorskiego

Wykonanie systemu rur preizolowanych do przesyu ciepa.

2012

350

rodki wasne

07-410 Ostroka 14 Ostrockie Przedsibiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. ul. Celna 13, 07-410 Ostroka 15 Ostrockie Przedsibiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. ul. Celna 13, 07-410 Ostroka 16 Ostrockie Przedsibiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. ul. Celna 13, 07-410 Ostroka 17 Ostrockie Przedsibiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. ul. Celna 13, 07-410 Ostroka 18 Ostrockie Przedsibiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. ul. Celna 13, 07-410 Ostroka 19 Ostrockie Przedsibiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. ul. Celna 13, 07-410 Ostroka 20 Stora Enso Polska S.A. ul. l A.W.P.21, 07-401 Ostroka

Wymiana czci sieci cieplnej na s. czysk

Wykonanie systemu rur preizolowanych do przesyu ciepa.

2013

700

rodki wasne

Budowa sieci cieplnej w ul. Baniowej

Wykonanie systemu rur preizolowanych do przesyu ciepa.

2013

230

rodki wasne

Wymiana czci sieci cieplnej na s. czysk

Wykonanie systemu rur preizolowanych do przesyu ciepa.

2014

1000

rodki wasne

Wymiana sieci cieplnej w ul. Pl. Bema

Wykonanie systemu rur preizolowanych do przesyu ciepa.

2014

100

rodki wasne

Wymiana czci sieci cieplnej na s. czysk

Wykonanie systemu rur preizolowanych do przesyu ciepa.

2015

1000

rodki wasne

Wymiana czci sieci cieplnej na s. czysk

Wykonanie systemu rur preizolowanych do przesyu ciepa.

2016

1000

rodki wasne

Budowa elektrociepowni

Projekt zakada budow elektrociepowni o mocy ok. 250 MWt i 36 MWe. Elektrociepownia bdzie opiera si na biopaliwach, ktrymi bd mi.n. odpady z produkcji opakowa papierowych.

2009-2010

137 000 000 rodki wasne Euro tj. ok. 573 345 ty z

Razem:

1 170 762