Zacznik do uchway Nr VI/70/11 Sejmiku Wojewdztwa Maopolskiego z dnia 28 lutego 2011 r.

Zacznik nr 2 do uchway Nr XXXIX/612/09 Sejmiku Wojewdztwa Maopolskiego z dnia 21 grudnia 2009 r.

WOJEWDZTWO MAOPOLSKIE

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

strefa dbrowsko-tarnowska i gorlicko-limanowska

Krakw 2011

Zarzd Wojewdztwa Maopolskiego: Marek Sowa Wojciech Kozak Roman Ciepiela Witold Latusek Stanisaw Sorys Marszaek Wojewdztwa Maopolskiego Wicemarszaek Wojewdztwa Maopolskiego Wicemarszaek Wojewdztwa Maopolskiego Czonek Zarzdu Wojewdztwa Maopolskiego Czonek Zarzdu Wojewdztwa Maopolskiego

Nadzr merytoryczny: Wojciech Kozak Karolina Laszczak Anna Szczch Wicemarszaek Wojewdztwa Maopolskiego

Zastpca Dyrektora Departamentu rodowiska, Rolnictwa i Geodezji UMWM Naczelnik Wydziau Ochrony rodowiska w Departamencie rodowiska, Rolnictwa i Geodezji UMWM Piotr yczko Kierownik Zespou Warunkw Korzystania ze rodowiska w Departamencie rodowiska, Rolnictwa i Geodezji UMWM Stanisaw Chrzanowski Inspektor ds. ochrony powietrza w Departamencie rodowiska, Rolnictwa i Geodezji UMWM Jadwiga Pado Inspektor ds. ochrony powietrza w Departamencie rodowiska, Rolnictwa i Geodezji UMWM

Zesp autorski: Zesp autorw pod kierownictwem mgr in. Anety Lochno mgr in. Agnieszka Bartocha mgr Marek Kuczer mgr in. Janusz Pietrusiak mgr in. Maciej Kosielski mgr Wojciech Wahlig dr in. Artur Smolczyk weryfikacja: mgr in. Agata Jendrusz-Kominek opieka ze strony Dyrekcji dr Wojciech Rogala

ATMOTERM S.A.
Inteligentne rozwizania aby chroni rodowisko

Spis treci

SPIS TRECI:
Wykaz poj i skrtw uytych w opracowaniu .............................................................. 5 I ZAGADNIENIA OGLNE 1A. ZAGADNIENIA OGLNE ............................................................................. 9 1a.1. Cel, metoda i zakres stosowania dokumentu .......................................................... 9 1a.2. Opiniowanie i konsultacje spoeczne ................................................................. 12 1a.3. Bariery w realizacji programw ochrony powietrza ................................................ 13 1a.4. Stan jakoci powietrza w wojewdztwie maopolskim ............................................ 16 1a.4.1. Strefy ochrony powietrza ............................................................................. 16 1a.4.2. Przyczyna stworzenia programu ..................................................................... 16 1a.4.3. Substancje objte programem i rda ich pochodzenia ....................................... 19 1a.5. Dziaania niezbdne do przywrcenia standardw jakoci powietrza .......................... 20 1a.5.1. Podstawowe zaoenia ................................................................................ 20 1a.5.2. rda finansowania dziaa naprawczych ........................................................ 28 1a.5.3. Obowizki ............................................................................................... 32 1a.5.4. Monitorowanie realizacji programu ................................................................. 34 1a.6. Charakterystyka obszaru objtego programem ochrony powietrza ............................. 37 1a.7. Analizy stanu zanieczyszczenia powietrza ........................................................... 43 1a.7.1. Czynniki powodujce przekroczenia ................................................................ 43 1a.7.2. Opis modelu obliczeniowego ......................................................................... 44 1a.7.3. Podsumowanie analiz stanu zanieczyszczenia powietrza ....................................... 46 II ZAGADNIENIA SZCZEGOWE 11. STREFA DBROWSKO-TARNOWSKA .................................................................. 49 11.1. Cz opisowa ......................................................................................... 49 11.1.1. Przyczyna stworzenia programu, substancje objte programem i rda ich pochodzenia ...................................................................................................................... 49 11.1.2. Podstawowe kierunki i zakresy dziaa niezbdnych do przywrcenia standardw jakoci powietrza.......................................................................................................... 51 11.1.3. Harmonogram rzeczowo finansowy i czasowy dla dziaa naprawczych ................... 54 11.2. Ograniczenia i zadania................................................................................... 61 11.2.1. Obowizki ............................................................................................... 61 11.2.2. Monitorowanie realizacji programu ................................................................. 63 11.3. Uzasadnienie .............................................................................................. 64 11.3.1. Charakterystyka obszaru objtego programem ochrony powietrza ........................... 64 11.3.2. Charakterystyka techniczna i ekologiczna instalacji i urzdze ............................... 68 11.3.3. Bilanse zanieczyszcze ................................................................................ 73 11.3.4. Analizy stanu zanieczyszczenia powietrza w strefie dbrowsko - tarnowskiej ............. 76 11.3.5. Czas potrzebny na realizacj celw programu i prognozy emisji zanieczyszcze do powietrza.......................................................................................................... 83 11.3.6. .. Analiza materiaw, dokumentw i publikacji wykorzystanych do opracowania programu

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego oraz wnioskw z konsultacji spoecznych ................................................................... 88 11.3.7. Zaczniki graficzne ................................................................................... 90 12. STREFA GORLICKO - LIMANOWSKA ................................................................ 105 12.1. Cz opisowa ..................................................................................... 105 12.1.1. Przyczyna stworzenia Programu, substancje objte Programem i rda ich pochodzenia ..................................................................................................... 105 12.1.2. Podstawowe kierunki i zakresy dziaa niezbdnych do przywrcenia standardw jakoci powietrza......................................................................................................... 107 12.1.3. Harmonogram rzeczowo finansowy i czasowy dla dziaa naprawczych .................. 114 12.2. Ograniczenia i zadania.................................................................................. 129 12.2.1. Obowizki .............................................................................................. 129 12.2.2. Monitorowanie realizacji Programu ................................................................ 131 12.3. Uzasadnienie ............................................................................................. 136 12.3.1. Charakterystyka obszaru objtego Programem ochrony powietrza .......................... 136 12.3.2. Charakterystyka techniczna i ekologiczna instalacji I urzdze .............................. 142 12.3.3. Bilanse zanieczyszcze ............................................................................... 144 12.3.4. Analizy stanu zanieczyszczenia powietrza w strefie GORLICKO - LIMANOWSKIEJ ......... 147 12.3.5. Czas potrzebny na realizacj celw Programu i Prognozy emisji zanieczyszcze do powietrza......................................................................................................... 154 12.3.6. .. Analiza materiaw, dokumentw i publikacji wykorzystanych do opracowania Programu oraz wnioskw z konsultacji spoecznych .................................................................. 158 12.3.7. Zaczniki graficzne .................................................................................. 164 SPIS RYSUNKW: ................................................................................................ 214 SPIS TABEL: ...................................................................................................... 218

Wykaz poj i skrtw uytych w opracowaniu

WYKAZ POJ I SKRTW UYTYCH W OPRACOWANIU

benzo(a)piren - B(a)P jest przedstawicielem wielopiercieniowych wglowodorw aromatycznych (WWA). Benzo(a)piren wykazuje ma toksyczno ostr, za du toksyczno przewlek co zwizane jest z jego zdolnoci kumulacji w organizmie. Jak inne WWA, jest kancerogenem chemicznym, a mechanizm jego dziaania jest genotoksyczny, co oznacza, e reaguje z DNA, przy czym dziaa po aktywacji metabolicznej. CAFE Clean Air for Europe program wprowadzony dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE w sprawie jakoci powietrza i czystszego powietrza dla Europy w skrcie okrelanej mianem dyrektywy CAFE, od nazwy programu CAFE. CORINAIR - CORe INventory of AIR emissions - jeden z programw realizowanych od 1995 r. przez Europejsk Agencj Ochrony rodowiska, obejmujcy inwentaryzacj emisji zanieczyszcze do atmosfery. Baza CORINAIR ma za zadanie zbiera, aktualizowa, zarzdza i publikowa informacje o emisji zanieczyszcze do powietrza. Dane dotycz gwnie emisji zanieczyszcze ze rde majcych zwizek z problemami zmian klimatu, dziur ozonow oraz jakoci powietrza oraz rozprzestrzenianiem substancji niebezpiecznych. EMEP - European Monitoring Environmental Program - opracowany przez Europejsk Komisj Gospodarcz ONZ przy wsppracy wiatowej Organizacji Meteorologicznej (WMO) program monitoringu, majcy na celu uzyskanie informacji o udziale poszczeglnych pastw w zanieczyszczaniu rodowiska innych pastw, m.in. w celu kontroli wypeniania midzynarodowych ustale i porozumie w sprawie strategii zmniejszania zanieczyszcze na obszarze Europy. EMEP posiada 70 pomiarowych stacji ldowych na terenie 21 krajw Europy, prowadzi pomiary ste zwizkw siarki, azotu oraz poziomu opadw pyw. emisja - rozumie si przez to wprowadzane bezporednio lub porednio, w wyniku dziaalnoci czowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi: a) substancje, b) energie, takie jak ciepo, haas, wibracje lub pola elektromagnetyczne. emisja dopuszczalna do powietrza - dopuszczalne do wprowadzania do powietrza rodzaje i iloci substancji zanieczyszczajcych. Dopuszczaln emisj ustala si dla kadego urzdzenia, w ktrym zachodz procesy technologiczne lub s prowadzone operacje techniczne powodujce powstawanie substancji zanieczyszczajcych (rda substancji zanieczyszczajcych), emitora oraz jednostki organizacyjnej. emisja wtrna - zanieczyszczenia pyowe powstajce w wyniku reakcji i procesw zachodzcych podczas transportu na due odlegoci gazw (SO 2, NOx, NH3, oraz lotnych zwizkw organicznych) oraz reemisja tj. unoszenie pyu z podoa (szczeglnie na terenie miast). emitor miejsce wprowadzania zanieczyszcze do powietrza, potocznie komin. GDDKiA Generalna Dyrekcja Drg Krajowych i Autostrad imisja zanieczyszcze - ilo zanieczyszcze pyowych lub gazowych odbierana przez rodowisko; jest miar stopnia jego zanieczyszczenia definiowan jako stenie zanieczyszcze w powietrzu (wyraane w jednostkach masy danego zanieczyszczenia, np. dwutlenku siarki, na jednostk objtoci powietrza lub w ppm, ppb) oraz jako depozycja zanieczyszcze ilo danego zanieczyszczenia osiadajcego na powierzchni ziemi. Kataster Emisji baza danych zawierajca informacje o emisji punktowej, powierzchniowej i liniowej na obszarze danej strefy. Umoliwia ona elektroniczne gromadzenie i analiz informacji o rdach emisji punktowej, liniowej i powierzchniowej dla strefy, dla ktrej zosta opracowany Program ochrony powietrza (z moliwoci rozbudowy w przyszoci o kolejne strefy). Baza emisji pozwala na wizualizacj wielkoci emisji dla kadej ze stref. koty ekologiczne nowoczesne koty na paliwo stae w postaci brykietw, pelet czy biomasy. koty retortowe nowoczesne koty wyposaone w palnik retortowy z podajnikiem. Paliwo spala si w maym palniku z automatycznie sterowanym zaadunkiem paliwa oraz regulowan iloci powietrza wprowadzanego do komory spalania. Zasilanie niewielkimi porcjami paliwa, podawanymi z czstotliwoci od kilku do kilkudziesiciu sekund, sprzyja maksymalnemu

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego wykorzystaniu zalet nowoczesnej techniki spalania. Konwencjonalne palniki retortowe wymagaj wgla o uziarnieniu 8-25 mm asortyment groszek. koty wglowe niskoemisyjne urzdzenia nowej generacji, nowoczesne koty na paliwo stae, wyposaone w ruszt stay, realizujce technik dolnego i grnego spalania w czci zoa, czsto wyposaone w efektywne systemy dystrybucji powietrza pierwotnego i wtrnego, czsto z regulacj pracy wentylatora za pomoc elektronicznych sterownikw, ktre powoduj lepsze dopalanie lotnych produktw rozkadu paliwa staego. Osigaj sprawno energetyczn rzdu 80-90%. mikrogram pochodna jednostka masy w ukadzie SI, symbol g, rwna 0,000001 g nanogram - pochodna jednostka masy w ukadzie SI, symbol ng, rwna 0,000000001 g NFOiGW Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej; od 1.01.2010 r. pastwowa osoba prawna w rozumieniu art. 9 pkt 14 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240) niska emisja - jest to emisja pyw i szkodliwych gazw pochodzca z domowych piecw grzewczych i lokalnych kotowni wglowych, w ktrych spalanie wgla odbywa si w nieefektywny sposb. Cech charakterystyczn niskiej emisji jest to, e powodowana jest przez liczne rda wprowadzajce do powietrza niewielkie iloci zanieczyszcze. Dua ilo emitorw wprowadzajcych zanieczyszczenia z kominw o niewielkiej wysokoci powoduje, e zjawisko niskiej emisji jest bardzo uciliwe, gdy zanieczyszczenia gromadz si wok miejsca powstawania, a s to najczciej obszary o zwartej zabudowie mieszkaniowej. pelety - maj ksztat cylindryczny o rednicy 5 - 8 mm i dugoci 10 - 35 mm. Wytwarzane s z odpadw drzewnych tj. trocin, wir o niskiej wilgotnoci, sprasowanych pod wysokim cinieniem w specjalnych prasach bez uycia dodatkowego lepiszcza. Jednostk handlow pelet jest kilogram. Jeden metr szecienny way od 650 kg. Produkcj pelet reguluj odpowiednie normy europejskie Spalanie pelet odbywa si automatycznie w specjalnych palnikach. Peleta podawana jest ze zbiornika rwnie w sposb automatyczny, przy pomocy podajnika, w ktry wyposaony jest palnik. Popi powstay po spaleniu pelet (zawarto popiou w pelecie ok. 1%) naley usun rcznie. Czynno t wykonujemy dwa razy w miesicu. Popi mona kompostowa i uywa jako nawz. percentyl wielko okrelajca jaki procent uzyskanych wielkoci ste zanieczyszcze znajduje si poniej wartoci dopuszczalnych. Percentyl wyznaczany jest w przypadku ste 24-godzinnych lub 1-godzinnych, gdy okrelona zostaa dopuszczalna ilo przekrocze np. w przypadku ste 24-godzinnych pyu zawieszonego PM10 dopuszczalne jest wystpowanie przekrocze w cigu 35 dni w roku, a wic stenia dopuszczalne (50 g/m3) powinny by dotrzymywane przez 90,4% dni w roku. PM10 - Py (PM- ang. particulate matter) jest zanieczyszczeniem powietrza skadajcym si z mieszaniny czstek staych, ciekych lub obu naraz, zawieszonych w powietrzu i bdcych mieszanin substancji organicznych i nieorganicznych. Py zawieszony moe zawiera substancje toksyczne takie jak wielopiercieniowe wglowodory aromatyczne (m in. benzo(a)piren), metale cikie oraz dioksyny i furany. Czstki te rni si wielkoci, skadem i pochodzeniem. PM10 to pyy o rednicy aerodynamicznej mniejszej ni 10 m, ktre mog dociera do grnych drg oddechowych i puc. PM2,5 czstki pyu o rednicy aerodynamicznej mniejszej ni 2,5 m, ktre mog dociera do grnych drg oddechowych i puc oraz przenika przez ciany naczy krwiononych. Jak wynika z raportw wiatowej Organizacji Zdrowia (WHO), dugotrwae naraenie na dziaanie pyu zawieszonego PM2,5 skutkuje skrceniem redniej dugoci ycia. Szacuje si, e ycie przecitnego mieszkaca Unii Europejskiej jest krtsze z tego powodu o ponad 8 miesicy (2000 r.). Krtkotrwaa ekspozycja na wysokie stenia pyu PM2,5 jest rwnie niebezpieczna, powodujc wzrost liczby zgonw z powodu chorb ukadu oddechowego i krenia oraz wzrost ryzyka nagych przypadkw wymagajcych hospitalizacji. PONE Program Ograniczania Niskiej Emisji, polegajcy na wymianie starych kotw, piecw wglowych na nowoczesne koty wglowe, retortowe, gazowe, ogrzewanie elektryczne, zastosowanie alternatywnych rde energii lub podczenie do miejskiej sieci ciepowniczej; w ramach PONE likwidowane s rwnie lokalne kotownie wglowe.

Wykaz poj i skrtw uytych w opracowaniu POP Program ochrony powietrza, dokument przygotowany w celu okrelenia dziaa zmierzajcych do przywrcenia odpowiedniej jakoci powietrza na terenie, na ktrym zanotowano przekroczenia dopuszczalnych ste zanieczyszcze. poziom dopuszczalny poziom maksymalny deponowania substancji w rodowisku. Poziom substancji, ktry ma by osignity w okrelonym terminie i po tym terminie nie powinien by przekraczany. Poziom dopuszczalny jest standardem jakoci powietrza. standardy jakoci powietrza - rozumie si przez to dopuszczalne wielkoci imisji; ktre musz by osignite w okrelonym czasie przez rodowisko jako cao lub jego poszczeglne elementy przyrodnicze. stenie pyu zawieszonego PM10 ilo pyu o rednicy aerodynamicznej poniej 10 m w jednostce objtoci powietrza, wyraona w g/m3. termomodernizacja - przedsiwzicie majce na celu zmniejszenie zapotrzebowania i zuycia energii cieplnej w danym obiekcie budowlanym. Termomodernizacja obejmuje zmiany zarwno w systemach ogrzewania i wentylacji, jak i strukturze budynku oraz instalacjach doprowadzajcych ciep wod. Zakres termomodernizacji, podobnie jak jej parametry techniczne i ekonomiczne, okrelane s poprzez przeprowadzenie audytu energetycznego. Najczciej przeprowadzane dziaania to: docieplanie cian zewntrznych i stropw, wymiana okien, wymiana lub modernizacja systemw grzewczych. Zakres moliwych zmian jest ograniczony istniejc bry, rozplanowaniem i konstrukcj budynkw. Za moliwe i realne uznaje si rednie obnienie zuycia energii o 35%-40% w stosunku do stanu aktualnego. unos wielko masy substancji powstajcej w rdle i unoszonej z tego rda przed jakimkolwiek urzdzeniem oczyszczajcym w okrelonym przedziale czasu, strumie substancji doprowadzony do urzdzenia oczyszczajcego. WIO Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska. WFOiGW Wojewdzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej; od 1.01.2010 r. samorzdowa osoba prawna w rozumieniu art. 9 pkt 14 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240). rdo liniowe - (zaliczone do powszechnego korzystania ze rodowiska) to przede wszystkim gwne trasy komunikacyjne przebiegajce przez teren wyznaczonej strefy. rdo powierzchniowe - (zaliczone do powszechnego korzystania ze rodowiska) to rda powodujce tzw. nisk emisj. Zostay tu zaliczone obszary zwartej zabudowy mieszkaniowej jedno- i wielorodzinnej z indywidualnymi rdami ciepa, mae zakady rzemielnicze bd usugowe oraz obiekty uytecznoci publicznej. rdo punktowe - (zaliczone do korzystania ze rodowiska) to emitory jednostek organizacyjnych o znaczcej emisji zanieczyszcze, oddziaujce na obszar objty analiz. Wrd nich wystpuj zarwno emitory zlokalizowane na tym obszarze, jak i emitory zlokalizowane poza wskazanym obszarem, a majce istotny wpyw na wielko i zasig ste zanieczyszcze w powietrzu.

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

IA. ZAGADNIENIA OGLNE

Zagadnienia oglne

1A. ZAGADNIENIA OGLNE

1A.1. CEL, METODA I ZAKRES STOSOWANIA DOKUMENTU
Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego jest dokumentem przygotowanym w celu okrelenia dziaa zmierzajcych do przywrcenia odpowiedniej jakoci powietrza na terenie Maopolski. Uchwa Nr XXXIX/612/09 z dnia 21 grudnia 2009 r. zosta przyjty Program ochrony powietrza do wojewdztwa maopolskiego obejmujcy 9 stref jakoci powietrza, w ktrych zostay przekroczone wartoci normatywne w zakresie pyu zawieszonego PM10 i benzo(a)pirenu oraz dwutlenku azotu (Aglomeracja Krakowska i strefa chrzanowsko-olkuska) i dwutlenku siarki (strefa chrzanowskoolkuska). W wyniku przeprowadzonej przez Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska w Krakowie oceny jakoci powietrza za rok 2009 zostay wyznaczone dodatkowo dwie strefy dla ktrych wymagane jest sporzdzenie naprawczego Programu ochrony powietrza. Dotychczas uchwalony Program ochrony powietrza jest uzupeniony o strefy: dbrowskotarnowsk oraz gorlickolimanowsk. Dokument skada si z czci oglnej, wsplnej dla wszystkich stref poddanych analizie oraz czci szczegowej, w ktrej ujte zostay zagadnienia zwizane z jakoci powietrza w dwch wspomnianych strefach, przyczyny takiego stanu oraz niezbdne zadania, ktrych realizacja ma doprowadzi do poprawy jakoci powietrza. Celem Programu ochrony powietrza (POP) jest wskazanie na podstawie przedstawionych dowodw, przyczyn powstawania przekrocze substancji w powietrzu w danej strefie oraz wskazanie odpowiednio dobranych do danej strefy dziaa naprawczych eliminujcych przyczyny zanieczyszcze, a tym samym zmierzajcych do poprawy jakoci powietrza, do osignicia poziomw nie powodujcych przekrocze dopuszczalnych norm. Program ochrony powietrza jest elementem polityki ekologicznej regionu, a dziaania w nim wskazane musz by zintegrowane z istniejcymi planami, programami, strategiami, innymi sowy wpisywa si w realizacj celw makroskalowych oraz celw regionalnych i lokalnych. Konieczne jest przy tym uwzgldnienie uwarunkowa gospodarczych, ekonomicznych i spoecznych. Przygotowanie i zrealizowanie Programu ochrony powietrza wymagane jest dla stref, w ktrych stwierdzono przekroczenia poziomw dopuszczalnych lub docelowych, powikszonych w stosownych przypadkach o margines tolerancji, choby jednej substancji, spord okrelonych w rozporzdzeniu dnia 3 marca 2008 roku w sprawie poziomu niektrych substancji w powietrzu (Dz. U. 47, poz. 281). Obowizek sporzdzenia Programu ochrony powietrza od 1 stycznia 2008 roku spoczywa na Marszaku Wojewdztwa, ktry ma koordynowa jego realizacj. Zgodnie z przyjt dyrektyw 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakoci powietrza i czystszego powietrza dla Europy, plany ochrony powietrza (w polskim prawodawstwie zwane programami), w przypadku przekroczenia wartoci dopuszczalnych, ktrych termin wejcia w ycie min, maj okrela odpowiednie dziaania tak, aby okres, w ktrym nie s one dotrzymane by jak najkrtszy. Dotyczy to takich zanieczyszcze jak m.in. py zawieszony PM10 (termin osignicia zgodnoci z normami upyn 1 stycznia 2005 r.). Termin osignicia zgodnoci z normami dla benzo(a)pirenu to 2013 r. Ponadto, zgodnie z dyrektyw CAFE, plan w zakresie ochrony powietrza powinien zawiera rodki suce ochronie wraliwych grup ludnoci, w tym dzieci. Niniejszy Program ochrony powietrza dla stref wojewdztwa maopolskiego bdcy uzupenieniem istniejcego Programu o dodatkowe strefy, posiada rwnie ukad zoony z trzech czci: 1. Cz opisowa, zawierajca gwne zaoenia Programu, przyczyn jego stworzenia wraz z podaniem jakich substancji dotyczy oraz obszaru jaki jest objty Programem. Najwaniejszym elementem jest wykaz dziaa naprawczych, niezbdnych do poprawy jakoci powietrza. Dziaania naprawcze ujte zostay w harmonogram rzeczowo-finansowy ze wskazaniem organw do ktrych kierowane s zadania, kosztw oraz rde finansowania. 2. Cz okrelajca zadania i ograniczenia w zakresie realizacji Programu ochrony powietrza dla stref dbrowsko-tarnowskiej i gorlicko-limanowskiej. Cz ta zawiera wykaz organw i jednostek organizacyjnych odpowiedzialnych za realizacj Programu wraz ze wskazaniem zakresu ich kompetencji i obowizkw. Ponadto w tej czci zamieszczony jest opis metod

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego monitorowania postpw realizacji prac i zwizanych z nimi ogranicze. 3. Cz uzasadniajca wybrany sposb realizacji Programu ochrony powietrza. W skad tej czci dokumentu wchodz dowody wystpowania zaistniaego problemu poparte wynikami modelowania rozkadu ste na terenie kadej z analizowanych stref wojewdztwa maopolskiego, wyniki pomiarw ze stacji, na ktrych zanotowano ponadnormatywne stenia oraz niezbdne dziaania naprawcze w celu poprawy jakoci powietrza. Dodatkowo podana jest szczegowa charakterystyka stref z wyszczeglnieniem instalacji i urzdze wystpujcych na analizowanym terenie majcych znaczcy udzia w poziomach substancji w powietrzu. Zacznikami tej czci s mapy ilustrujce przekroczenia poziomu zanieczyszcze z dokadnym wskazaniem obszarw wymagajcych zastosowania dziaa naprawczych. Dla benzo(a)pirenu obowizuj skrcone wymagania odnonie zawartoci Programu obejmujce dane okrelajce: a) rda, ktre przyczyniy si do wystpienia tych przekrocze, b) strefy, na ktrych przekroczone s docelowe poziomy benzo(a)pirenu, c) stosowane w tych strefach rodki majce na celu osignicie poziomw docelowych. Zgodnie z przyjt metodyk i zaoeniami, realizacja opracowania Programu ochrony powietrza podzielona zostaa na etapy, dziki ktrym moliwe byo prawidowe zdiagnozowanie problemu oraz zaproponowanie dziaa naprawczych:
I etap Inwentaryzacja

Etap obejmowa zebranie danych niezbdnych do opracowania Programu. Sporzdzono baz ju istniejcych materiaw i opracowa, a nastpnie w oparciu o zgromadzon baz zdiagnozowano wystpujcy w danej strefie problem.
II etap Zbudowanie modelu emisyjnego strefy

W oparciu o zebrane podczas inwentaryzacji dane i materiay opracowano przestrzenny model emisyjny dla kadej z analizowanych stref uwzgldniajcy wielko emisji punktowej, liniowej i powierzchniowej. Do budowy modelu emisyjnego wykorzystano narzdzie informatyczne Wojewdzki Kataster Emisji, do ktrego wprowadzono dane pozwalajce obliczy wielko emisji powierzchniowej, liniowej oraz punktowej. Wykorzystano moliwo integracji bazy danych z wojewdzk baz danych o opatach za korzystanie ze rodowiska stworzon w oparciu o system opatowy SOZAT. Generujc odpowiednie raporty z bazy okrelono udziay poszczeglnych rde emisji w cakowitym adunku poszczeglnych substancji dla kadej ze stref. Tak przygotowana baza emisji stanowia podstaw budowy modelu imisyjnego strefy. Uwzgldniono rwnie wielkoci emisji napywowych z terenu innych wojewdztw oraz z zagranicy, w celu ustalenia ich wpywu na wielkoci ste substancji w strefach.
III etap Zbudowanie modelu imisyjnego strefy

Model imisyjny zosta sporzdzony przy wykorzystaniu modeli matematycznych. Wykonano kalibracj modelu w oparciu o sporzdzone w II etapie bilanse emisji oraz wyniki pomiarw uzyskane na stacjach pomiarowych zlokalizowanych w kadej ze stref. Przeprowadzono modelowanie dla siatki obliczeniowej obejmujcej osobno obszar kadej ze stref i w skali wojewdztwa oraz okrelono znaczenie poszczeglnych rodzajw rde w imisji poszczeglnych substancji. Wynikiem modelowania s mapy kadej z substancji obrazujce dokadnie obszary wystpowania przekrocze wartoci normatywnych kadej z substancji tym samym wskazane zostay obszary, ktre powinny zosta objte dziaaniami naprawczymi.
IV etap Propozycje dziaa naprawczych

Analiza moliwych do zastosowania dziaa naprawczych poprzedzona zostaa okreleniem koniecznego do uzyskania efektu ekologicznego oraz rzeczywistej sytuacji w danej strefie, a dokadnie w obszarze wystpowania przekrocze (zawenie do obszaru miasta, gminy lub powiatu). Nastpnie wykonana analiza pozwolia na zaproponowanie dziaa naprawczych zmierzajcych do ograniczenia wielkoci ste poszczeglnych substancji na wyznaczonym obszarze. Dokument nie stanowi dokumentacji projektu realizacyjnego dziaa naprawczych, lecz wskazuje jedynie kierunki tych dziaa. Przed przystpieniem do realizacji poszczeglnych dziaa konieczne

10

Zagadnienia oglne jest przygotowanie dokumentacji przedsiwzicia, okrelajcej struktur podziau prac, szczegowe zadania i odpowiedzialnoci, terminy realizacji dziaa naprawczych, analizy moliwoci realizacyjnych. Konieczne jest rwnie zapewnienie rde finansowania. Podstawy prawne
Ustawy

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25 poz. 150 z pn. zm.). Ustawa z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 z pn. zm.)
Konwencje, polityki i programy

Konwencja genewska z 1979 r. o transgranicznym zanieczyszczaniu powietrza na dalekie odlegoci. Ramowa Konwencja Narodw Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu i Protok z Kioto. VI Program dziaa rodowiskowych i inne programy Unii Europejskiej. Polityka klimatyczna Polski (konwencja klimatyczna). Krajowa strategia ograniczania emisji metali cikich.
Dyrektywy i decyzje Unii Europejskiej

Dyrektywa Rady 96/62/WE z dnia 27 wrzenia 1996 roku w sprawie oceny i zarzdzania jakoci otaczajcego powietrza. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/1/WE z dnia 15 stycznia 2008 r. dotyczca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli (IPPC). Dyrektywa Rady 1999/30/WE z dnia 22 kwietnia 1999 r. odnoszca si do wartoci dopuszczalnych dla dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i tlenkw azotu, oraz pyu i oowiu w otaczajcym powietrzu i Decyzja Komisji (2001/744/WE) z 17 padziernika 2001 r. zmieniajca Zacznik V do tej dyrektywy. Dyrektywa 2001/80/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 padziernika 2001 r. w sprawie ograniczenia emisji niektrych zanieczyszcze do powietrza z duych obiektw energetycznego spalania. Dyrektywa 2001/81/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 padziernika 2001 r. w sprawie krajowych poziomw emisji dla niektrych rodzajw zanieczyszcze powietrza. Dyrektywa Rady 70/220/EWG dnia 20 marca 1970 r. w sprawie zblienia ustawodawstwa Pastw Czonkowskich odnoszcych si do dziaa, jakie maj by podjte w celu ograniczenia zanieczyszczania powietrza przez spaliny z silnikw o zaponie iskrowym pojazdw silnikowych Dyrektywa 2000/76/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 4 grudnia 2000 r. w sprawie spalania odpadw. Dyrektywa 98/70/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 padziernika 1998 r. odnoszca si do jakoci benzyny i olejw napdowych oraz zmieniajca dyrektyw Rady 93/12/EWG. Dyrektywa 98/69/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 padziernika 1998 r. odnoszca si do rodkw majcych zapobiega zanieczyszczeniu powietrza przez emisje z pojazdw silnikowych i zmieniajca dyrektyw Rady 70/220/EWG. Dyrektywa 2004/107/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, rtci, niklu i wielopiercieniowych wglowodorw aromatycznych w otaczajcym powietrzu. Dyrektywa 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakoci powietrza i czystszego powietrza dla Europy.
Rozporzdzenia

Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomw niektrych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2008 r. Nr 47, poz. 281). Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 8 lutego 2008 r. w sprawie szczegowych wymaga, jakim powinny odpowiada programy ochrony powietrza (Dz. U. z 2008 r. Nr 63,

11

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego poz. 445) Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardw emisyjnych z instalacji (Dz. U. Nr 260, poz. 2181, z pn. zm.) Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 6 marca 2008 r. w sprawie stref, w ktrych dokonuje si oceny jakoci powietrza (Dz. U. Nr 52, poz. 310). Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczcych zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. z 2008 r. Nr 216, poz. 1377). Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania oceny poziomw substancji w powietrzu (Dz. U. z 2009 r. Nr 5, poz. 31).
Inne dokumenty

Wskazwki dla wojewdzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby ocen biecych i programw ochrony powietrza, Krajowe Centrum Inwentaryzacji Emisji w Instytucie Ochrony rodowiska; ATMOTERM S.A. - Warszawa 2003. Zasady sporzdzania naprawczych programw ochrony powietrza w strefach, Ministerstwo rodowiska - Warszawa 2003. Aktualizacja zasad sporzdzania naprawczych programw ochrony powietrza w strefach, Ministerstwo rodowiska Warszawa 2008. Wytyczne Ministerstwa Ochrony rodowiska Zasobw Naturalnych i Lenictwa, dotyczce sposobw obliczania emisji pochodzcych z procesu energetycznego spalania paliw w rnych typach urzdze (materiay informacyjno-instruktaowe p.t. Wskaniki emisji substancji zanieczyszczajcych wprowadzanych do powietrza z procesw energetycznego spalania paliw, 1996).

1A.2. OPINIOWANIE I KONSULTACJE SPOECZNE

Opiniowanie przez starostw powiatw Zgodnie z ustaw Prawo ochrony rodowiska (art. 91 ust. 1 i 5) Marszaek Wojewdztwa Maopolskiego ma obowizek przedstawienia do zaopiniowania waciwym starostom powiatw projektu uchway w sprawie programu ochrony powietrza dla obszaru danego powiatu wchodzcego w skad strefy, dla ktrej wymagane byo opracowanie takiego Programu. Starostowie s zobowizani do wydania opinii w terminie miesica od dnia otrzymania projektu Programu. Konsultacje spoeczne Zgodnie z art. 91 ust. 9 ustawy Prawo ochrony rodowiska konieczne jest zapewnienie udziau spoeczestwa w postpowaniu, ktrego przedmiotem jest sporzdzenie Programu ochrony powietrza. W dniu 18 czerwca 2010 r. zostaa podana do publicznej wiadomoci informacja o przystpieniu do opracowania Programu ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego z moliwoci skadania uwag i wnioskw do 15 lipca 2010 r. Ogoszenie zostao zamieszczone na tablicy ogosze i na stronie internetowej BIP Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Maopolskiego oraz zostao przekazane do gmin i powiatw objtych Programem z prob o podanie do publicznej wiadomoci w sposb zwyczajowo przyjty na terenie danej gminy lub powiatu. W proces przygotowania i realizacji POP wczone zostay grupy instytucji rnych szczebli. Obok organw administracji i sub ochrony rodowiska w opracowanie programu zaangaowane zostay jednostki dziaajce w kadym obszarze objtym programem, ktre z racji swojej dziaalnoci mog wpywa na jako powietrza w analizowanej strefie. Do grup tych nale przede wszystkim: zakady gospodarki komunalnej, przedsibiorstwa energetyki cieplnej, dostawcy energii i ciepa, spdzielnie mieszkaniowe, zarzdcy drg i inni, dla ktrych dbanie o jako powietrza a take realizacja Programu ma lub moe mie wpyw na prowadzon dziaalno. Udzia grup eksperckich z zakresu ochrony i inynierii rodowiska z danego obszaru wnis wiele istotnych elementw do opracowywania programu wzbogacajc go o lokalne aspekty i rozwizania. W ramach wstpnych uzgodnie, na etapie opracowywania Programu dla stref dbrowsko tarnowskiej oraz gorlicko limanowskiej odbyy si spotkania z przedstawicielami poszczeglnych stref majce na celu przedstawienie problemw jakoci powietrza i znalezienie optymalnych rozwiza (sposobw), ktre pozwoliyby ograniczy niekorzystne zjawiska majce negatywny wpyw na jako powietrza w kadej strefie. W spotkaniach tych, ktre odbyy si w dniach 22 i 23

12

Zagadnienia oglne lipca 2010 r. uczestniczyli: przedstawiciele przedstawiciele przedstawiciele przedstawiciele przedstawiciele Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Maopolskiego, starostw powiatw, ktre zaliczone zostay do stref objtych Programem, poszczeglnych gmin na terenie analizowanych powiatw, Wojewdzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska w Krakowie, ATMOTERM S.A.

Gwne tematy podejmowane na spotkaniach to: lokalizacja punktw pomiarowych, skala przekrocze poziomw dopuszczalnych ste pyu PM10 i poziomu docelowego B(a)P, udzia poszczeglnych rodzajw rde emisji pyu PM10 i B(a)P w cakowitej emisji tych zanieczyszcze na obszarach poszczeglnych stref, gwne czynniki wpywajce na wielko zanieczyszcze powietrza, podstawowe bariery majce wpyw na realizacj dziaa naprawczych, dziaania wynikajce ze zmiany przepisw, ktre uwzgldnione zostan w prognozach, jakoci powietrza, wymagania dyrektywy CAFE pod ktem terminw osignicia jakoci powietrza, a terminy realizacji dziaa naprawczych, propozycje dziaa naprawczych, ich koszty i efekt ekologiczny, analiza dziaa przyczyniajcych si do poprawy jakoci powietrza, prowadzonych na terenie strefy oraz ocena ich skutecznoci. Kolejnym etapem byo poddanie konsultacjom spoecznym projektu Programu ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego, uzupenionego o strefy gorlicko limanowsk i dbrowsko - tarnowsk do ktrego kady mg wnie swoje uwagi i wnioski. Projekt Programu zosta skierowany do konsultacji spoecznych 30 wrzenia 2010 roku. Dokument zosta zamieszczony na stronie internetowej BIP Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Maopolskiego oraz by dostpny w siedzibie UMWM. Informacje o konsultacjach zostaa zamieszczona w prasie, przekazana do, Maopolskiego Wojewdzkiego Inspektora Ochrony rodowiska, Regionalnego Dyrektora Ochrony rodowiska w Krakowie oraz gmin i powiatw z prob o podanie do publicznej wiadomoci. Dodatkowo w ramach konsultacji spoecznych 18 padziernika 2010 roku, w Krakowie odbyo si spotkanie, na ktrym szeroko omawiane byy poszczeglne strefy i zaproponowane dziaania naprawcze. Konsultacje spoeczne zakoczyy si 29 padziernika 2010 roku. W ramach tych konsultacji wpyny wnioski i uwagi od Starosty Dbrowskiego, Starosty Tarnowskiego, Wjta Gminy Bobowa, Starosty Nowosdeckiego, Starosty Limanowskiego, oraz Starosty Gorlickiego. Szczegowe informacje dotyczce zgaszanych wnioskw i uwag w poszczeglnych strefach, uwag i wnioskw oraz sposobu ich uwzgldnienia w Programie zamieszczono w czci szczegowej, w rozdziaach powieconych kadej ze stref objtych Programem ochrony powietrza.

1A.3. BARIERY W REALIZACJI PROGRAMW OCHRONY POWIETRZA

Zgodnie z polskim prawodawstwem (ustawa Prawo ochrony rodowiska) obowizek przygotowania Programu ochrony powietrza spoczywa na marszaku wojewdztwa. Opracowanie programu ochrony powietrza jest wstpnym etapem prac, ktre w efekcie powinny doprowadzi do poprawy stanu jakoci powietrza. Szczegowa realizacja szeregu dziaa naprawczych ley w kompetencjach wadz samorzdowych, dla ktrych stanowi to niejednokrotnie ogromny ciar gwnie obcie finansowych jak i organizacyjnych. Diagnoza stanu jakoci powietrza na terenie zarwno analizowanych stref : dbrowsko tarnowskiej i gorlicko limanowskiej, jak i wikszoci wojewdztwa maopolskiego, wskazuje, e za zy stan jakoci powietrza (szczeglnie w przypadku pyu PM10 i benzo(a)pirenu) odpowiedzialna jest gwnie tzw. niska emisja, czyli zanieczyszczenia pochodzce z indywidualnych systemw grzewczych. Zarwno stan techniczny indywidualnych urzdze, jak i jako spalanych paliw maj znaczny wpyw na jako powietrza w strefach, zwaszcza w odniesieniu do warunkw lokalnych. Dodatkowym elementem jest rwnie wystpowanie specyficznych warunkw meteorologicznych (niskie prdkoci wiatrw sabe przewietrzanie) i topograficznych (usytuowanie miast i zabudowy wiejskiej w kotlinach lub dolinach rzek). Na to nakada si sytuacja spoeczno-ekonomiczna, ktra powoduje, e gwnym, a czasami jedynym kryterium przy wyborze sposobu ogrzewania

13

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego (szczeglnie gospodarstw domowych) jest czynnik ekonomiczny. Dodatkowo nie ma w polskim prawie mechanizmw umoliwiajcych wyegzekwowanie od osb fizycznych uytkowania urzdze grzewczych speniajcych okrelone wymogi w zakresie wielkoci emisji substancji do powietrza. Ustawodawca okrelajc obowizki przygotowania i realizacji POP nie przygotowa jednoczenie mechanizmw umoliwiajcych skuteczn realizacje POP w powiecie czy gminie. Istotnym elementem stanowicym o powodzeniu realizacji POP jest zapewnienie rde finansowania dziaa naprawczych szczeglnie na szczeblu gmin i powiatw. Naglcym problemem jest finansowanie dziaa zwizanych z ograniczeniem niskiej emisji. Wobec faktu likwidacji z dniem 1 stycznia 2010 r. gminnych i powiatowych funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, zgodnie z ustaw z dnia 20 listopada 2009 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony rodowiska oraz niektrych innych ustaw, oraz przeniesienia ich rodkw do dyspozycji odpowiednio starostw, wjtw, burmistrzw lub prezydentw miast, dofinansowanie wymiany kotw osobom fizycznym na obecnych zasadach i w zblionym zakresie jest niemoliwe. Konieczne jest przywrcenie moliwoci finansowania inwestycji prowadzonych przez osoby fizyczne na terenie gmin i powiatw ze rodkw budetu gminnego i powiatowego. W tym celu wymagane jest wprowadzenie zmian legislacyjnych w zakresie wykorzystania rodkw ze zlikwidowanych funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej bdcych obecnie rodkami budetu gminy lub powiatu. W czasie, przeprowadzonych na etapie uzgodnie, spotka z przedstawicielami samorzdu terytorialnego poszczeglnych stref podkrelano, jako jedne z najistotniejszych problemw, istnienie szeregu barier utrudniajcych lub wic uniemoliwiajcych skuteczn realizacj POP. Wymieniano w szczeglnoci: brak rodkw finansowych na realizacj POP, brak jednoznacznych zacht ze strony pastwa dla stosowania paliw ekologicznych (niskoemisyjnych) przez osoby fizyczne, niski priorytet ochrony powietrza w hierarchii wanoci celw realizowanych przez pastwo, brak kooperacji pomidzy jednostkami wdraajcymi programy ochrony powietrza, przez co dziaania s mniej efektywne, niestabilno polityki paliwowej pastwa, wpywajca na ma atrakcyjno cenow paliw zaliczanych do ekologicznych w tym paliw gazowych, maa skuteczno narzdzi prawnych w zakresie moliwoci ograniczania niskiej emisji, w tym brak instrumentw umoliwiajcych nakadanie obowizkw na osoby fizyczne (np. wymiany kota, stosowanie urzdze o okrelonych standardach ekologicznych) i ich egzekwowania, znikomy udzia rde odnawialnych w pokrywaniu zapotrzebowania na ciepo, niekorzystna struktura cen paliw i mae dochody spoeczestwa, szczeglnie w gminach wiejskich, co skutkuje spalaniem odpadw w piecach, brak systemowego, globalnego podejcia do dziaa w ochronie rodowiska (brak segregacji odpadw lub jeli mieszkacy segreguj odpady, to ich odbir jest bardzo drogi lub brakuje firm odbierajcych te odpady), niska wiadomo spoeczestwa w zakresie zanieczyszczenia powietrza i skutkw zdrowotnych takiego stanu rzeczy, brak wpywu lokalnych samorzdw na lokalne rda energii odnawialnej (geotermalnej, wodnej), procedury dofinansowania dla osb fizycznych z WFOiGW s skomplikowane i zniechcajce, przyzwolenie spoeczne na spalanie odpadw w piecach domowych. Szczegln barier ograniczajc zarwno rozwj gospodarczy Maopolski, jak i wpywajc na jako ycia mieszkacw regionu, jest specyficzne uksztatowanie terenu caego obszaru. Wikszo terenw wojewdztwa pooona jest na terenie Karpat, terenie grzystym, co powoduje: brak moliwoci rozwoju gospodarczo spoecznego regionw grskich, zlokalizowanie zabudowy mieszkaniowej w kotlinach i dolinach rzek, co nie sprzyja dobremu przewietrzaniu tych terenw, wystpowanie specyficznych warunkw meteorologicznych: zastoisk powietrza, wiatrw halnych, sytuacji inwersyjnych temperatury oraz co najwaniejsze wystpowanie duszego sezonu zimowego (a tym samym grzewczego) i skrconego trwania okresu wegetacji,

14

Zagadnienia oglne znaczne utrudnienia w prowadzeniu inwestycji w zakresie budowy infrastruktury gazowniczej, ciepowniczej i wodno-kanalizacyjnej na terenach grskich, znaczne podwyszenie kosztw prowadzenia inwestycji w zakresie transportu dua ilo obiektw inynieryjnych. Warto jednoznacznie podkreli, e bez wsparcia ze strony pastwa (legislacyjnego, organizacyjnego i finansowego) realizacja zaoonych dziaa jest zdecydowanie utrudniona. Dlatego przed przystpieniem do realizacji Programu celowe jest wskazanie pewnych propozycji rozwiza istniejcych problemw. Poniej wymieniono kilka postulatw: podniesienie rangi zagadnie ochrony powietrza w polityce pastwa, z uwzgldnieniem wpywu zanieczyszczenia powietrza na zdrowie spoeczestwa (skracanie redniej dugoci ycia, wzrost kosztw leczenia, straty gospodarki narodowej z tytuu absencji chorobowej), nadanie wyszego priorytetu zagadnieniom ochrony powietrza w dziaalnoci funduszy ochrony rodowiska i programw finansujcych dziaania w zakresie ochrony rodowiska, uproszczenie procedur administracyjnych w zakresie realizacji inwestycji wpywajcych na jako powietrza, w tym wszelkich procedur pozyskiwania rodkw finansowych, moliwoci dofinansowywania ze rde funduszy ochrony rodowiska inwestycji w zakresie poprawy jakoci powietrza rnej skali (rwnie realizowanych przez osoby fizyczne) oraz uproszczenie procedur przyznawania dotacji, poparcie pastwa dla zachowa proekologicznych poprzez odpowiednia polityk fiskaln (np. moliwo odlicze podatkowych w zakresie wykorzystywania m.in. odnawialnych rde energii, lub korzystania z niskoemisyjnych paliw), uwzgldnienie w polityce ekologicznej pastwa zagadnie ochrony powietrza w powizaniu z warunkami spoeczno-ekonomicznymi, zmiany legislacyjne umoliwiajce skuteczn kontrol i realne egzekwowanie dziaa w zakresie ograniczania niskiej emisji, ustalenie priorytetowego zadania w Polityce energetycznej Polski- obnienie cen ekologicznych nonikw energii cieplnej. Dodatkowym rozwizaniem, jakie wspomogoby realizacj wielu inwestycji w zakresie poprawy jakoci powietrza zwizanych ze specyfik regionu (topografia, meteorologia), byoby wprowadzenie przepisw uatwiajcych ludnoci zamieszkujcej ten charakterystyczny fizjograficznie i gospodarczo teren intensywny rozwj zgodnie z panujcymi tu warunkami naturalnymi. Zmiana przepisw daaby moliwo rozwoju, pozyskania rodkw, a co za tym idzie wyrwnania dysproporcji pomidzy terenami grskimi i nizinnymi, gdzie warunki naturalne (glebowe, wysoko n.p.m., nachylenia terenu) s bardziej sprzyjajce rozwojowi. Przepisy wspierajce rozwj obszarw grskich, nad ktrymi prace tocz si od koca lat 90-tych (tzw. ustawa grska), powinny zosta wdroone jak najszybciej zapewniajc stay rozwj tych obszarw z uwzgldnieniem: rozwoju turystyki w sposb zapewniajcy poszanowanie rodowiska, z jednoczesnym podnoszeniem walorw turystycznych regionu, preferencji w realizowaniu inwestycji w zakresie infrastruktury na terenach grskich, dofinansowania w zakresie wykorzystania odnawialnych rde energii, a take w zakresie stosowania ekologicznych (niskoemisyjnych rde spalania, ograniczajcych powstawanie odpadw czy ciekw) rozwiza i technologii na terenach grskich, mechanizmw wsparcia zarwno finansowego, organizacyjnego jak i administracyjnego dla obszarw wymagajcych szczeglnego rozwoju. Naley rwnie zaznaczy, e znaczcy wpyw zanieczyszcze z kraju, a nawet spoza granic (wyraajcy si w wysokich poziomach ta, szczeglnie w przypadku pyu zawieszonego PM10) obliguje konieczno podjcia dziaa na szczeblu krajowym, a nawet europejskim w celu ograniczenia zanieczyszczenia pyem PM10. Warunkiem koniecznym do osignicia celw na poziomie regionalnym, a nawet krajowym, jest wsppraca na kadym szczeblu: lokalnym, regionalnym, krajowym, a nawet midzynarodowym w celu zintensyfikowania dziaa prowadzcych do poprawy obecnego stanu, gdy prowadzenie dziaa ograniczonych do obszaru jednej czy dwch stref moe si okaza niewystarczajce, kiedy napyw zanieczyszcze spoza stref w przypadku pyu PM10 stanowi od 40-57% dopuszczalnej

15

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego wielkoci stenia redniorocznego. Podejmowanie wsppracy w celu realizacji wsplnych celw oparte musi by na: wsplnych kierunkach dziaa, jednoczesnym podejmowaniu inicjatyw, zintegrowanym podejciu do polityki ekologicznej, zintegrowanym budowaniu baz wiedzy, danych o wielkociach emisji, wyjciem poza podziay administracyjne, wsplnym staraniu si o rodki finansowe.

1A.4. STAN JAKOCI POWIETRZA W WOJEWDZTWIE MAOPOLSKIM

1A.4.1. STREFY OCHRONY POWIETRZA Na podstawie art. 87 ustawy Prawo ochrony rodowiska oraz rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 6 marca 2008 r. w sprawie stref, w ktrych dokonuje si oceny jakoci powietrza (Dz. U. Nr 52 z 2008 r. poz. 310), w wojewdztwie maopolskim wyznaczonych zostao 11 stref, dla ktrych przeprowadzana jest coroczna ocena jakoci powietrza. S to: 1) Aglomeracja Krakowska obejmujca miasto Krakw, 2) strefa miasto Nowy Scz obejmujca miasto Nowy Scz, 3) strefa miasto Tarnw obejmujca miasto Tarnw, 4) strefa bochesko-brzeska obejmujca powiaty: bocheski i brzeski, 5) strefa chrzanowsko-olkuska obejmujca powiaty: chrzanowski, olkuski i owicimski, 6) strefa dbrowsko-tarnowska obejmujca powiaty: dbrowski i tarnowski, 7) strefa gorlicko-limanowska obejmujca powiaty: gorlicki, limanowski i nowosdecki, 8) strefa krakowsko-wielicka obejmujca powiaty: krakowski i wielicki, 9) strefa miechowsko-proszowicka obejmujca powiaty: miechowski i proszowicki, 10) strefa mylenicko-suska obejmujca powiaty: mylenicki, suski i wadowicki, 11) strefa nowotarsko-tatrzaska obejmujca powiaty: nowotarski i tatrzaski. Ponisza mapa przedstawia podzia terytorialny wojewdztwa maopolskiego na strefy ochrony powietrza.

Rysunek 1a-1. Obszar stref w wojewdztwie maopolskim (rdo: roczna ocena jakoci powietrza WIO 2009)

1A.4.2. PRZYCZYNA STWORZENIA PROGRAMU Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25 poz. 150

16

Zagadnienia oglne z pn. zm.) nakazuje Wojewdzkiemu Inspektorowi Ochrony rodowiska dokonanie corocznej oceny poziomu substancji w powietrzu w danej strefie w oparciu o prowadzony monitoring stanu powietrza. Na tej podstawie dokonywana jest klasyfikacja stref na: strefy, w ktrych poziom choby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powikszony o margines tolerancji (strefa C), strefy, w ktrych poziom choby jednej substancji mieci si pomidzy poziomem dopuszczalnym, a poziomem dopuszczalnym powikszonym o margines tolerancji (strefa B), strefy, w ktrych poziom substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego (strefa A). Ocena istniejcego status quo ma na celu wyodrbnienie stref, ktre wymagaj podjcia dziaa zmierzajcych do poprawy jakoci powietrza. Dodatkowym celem oceny jest uzyskanie informacji o przestrzennym rozkadzie ste zanieczyszcze, na podstawie ktrego mona wskaza obszary wystpowania przekrocze wartoci progowych. Ocen poziomu substancji oparto na wynikach pomiarw prowadzonych w staych stacjach pomiarowych oraz stanowiskach, w ktrych pomiary prowadzone s metod pasywn. Sie pomiarowa zawieraa 214 stanowisk pomiarowych. W wyniku rocznej oceny jakoci powietrza w wojewdztwie maopolskim dokonanej za rok 2009, wyznaczono strefy, ktre zostay zakwalifikowane jako strefy C, a tym samym zostay zobligowane do opracowania Programu ochrony powietrza. W zakresie pyu zawieszonego oraz benzo(a)pirenu w wojewdztwie maopolskim we wszystkich strefach wystpiy ponadnormatywne stenia normowanych substancji. Dla 9 stref zosta opracowany w 2009 r. i przyjty uchwa Nr XXXIX/612/09 z dnia 21 grudnia 2009 r. Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego. Niniejszy Program stanowi uzupenienie o dwie dodatkowe strefy, w ktrych wystpiy ponadnormatywne stenia: dbrowsko tarnowsk oraz gorlicko limanowsk. Klasyfikacji dokonano z uwagi na: Strefa dbrowsko tarnowska: przekroczenie dopuszczalnej czstoci przekraczania poziomu dopuszczalnego 24-godz. ste pyu zawieszonego PM10 w roku kalendarzowym, przekroczenie dopuszczalnego poziomu pyu zawieszonego PM10 w roku kalendarzowym, przekroczenie poziomu docelowego benzo(a)pirenu w roku kalendarzowym. Strefa gorlicko limanowska: przekroczenie dopuszczalnej czstoci przekraczania poziomu dopuszczalnego 24-godz. ste pyu zawieszonego PM10 w roku kalendarzowym, przekroczenie poziomu docelowego benzo(a)pirenu w roku kalendarzowym. Biorc pod uwag kryterium ochrony rolin, adna strefa w wojewdztwie nie zostaa zakwalifikowana do opracowania programw ochrony powietrza. Na poniszych mapkach zobrazowano, dla ktrych stref wystpiy ponadnormatywne stenia wymienionych substancji.

17

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 1a-2. Klasyfikacja stref dla pyu PM10 - kryterium ochrony zdrowia. (rdo: roczna ocena jakoci powietrza WIO 2009)

Rysunek 1a-3. Klasyfikacja stref dla benzo(a)pirenu - kryterium ochrony zdrowia. (rdo: roczna ocena jakoci powietrza WIO 2009)

18

Zagadnienia oglne 1A.4.3. SUBSTANCJE OBJTE PROGRAMEM I RDA ICH POCHODZENIA Niniejsze opracowanie obejmuje nastpujce substancje: py zawieszony PM10 oraz benzo(a)piren, dla ktrych poniej zestawiono dopuszczalne poziomy w roku 2009 obowizujce na podstawie rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 3 marca 2008 roku w sprawie poziomu niektrych substancji w powietrzu (Dz. U. 47, poz. 281).
Tabela 1a-1. Wartoci progowe do klasyfikacji stref dla terenu kraju ochrona zdrowia

Substancja

Okres uredniania wynikw pomiaru

Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu [ g/m3]

Warto marginesu tolerancji w roku 2007 [ g/m3] 0 0 -

Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu powikszony o margines tolerancji [ g/m3] 0 0 -

Dopuszczana czsto przekroczenia dopuszczalnego poziomu wraz z marginesem tolerancji w roku kalendarzowym 35 razy -

Termin osignicia poziomw dopuszczalnych 2005 2005 2013

py zawieszony PM10 benzo(a) piren

24 godziny rok kalendarzowy rok kalendarzowy

50 40 1 ng/m3

Tabela 1a-2. Wartoci progowe dla substancji w powietrzu w uzdrowiskach i na obszarach ochrony uzdrowiskowej

Substancja py zawieszony PM10

Okres uredniania wynikw pomiaru 24 godziny rok kalendarzowy

Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu [ g/m3] 50 40

Dopuszczalna czsto przekroczenia dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym 35 razy -

Przy ocenie jakoci powietrza brane s pod uwag wszystkie rda emisji zanieczyszcze antropogenicznych. Typy rde poddanych analizie to rda: punktowe, liniowe i powierzchniowe. Relacj pomidzy rdami emisji, a odpowiadajcymi im emitorami przedstawiono w tabeli poniej.
Tabela 1a-3. rda emisji i emitory (rdo: opracowanie wasne)

rda rda punktowe technologiczne oraz spalania energetycznego rda powierzchniowe rda liniowe Py zawieszony PM10

Opis rde koty i piece, wycigi technologiczne, odcigi, wentylacja, procesy technologiczne obszary bdce rdami tzw. niskiej emisji drogi

Emitory emitory punktowe emitory powierzchniowe emitory liniowe

Opis emitorw gwnie emitory punktowe, pionowe otwarte lub zadaszone (tzw. kominy) siatka prostoktna obejmujca dany obszar podzia drogi na mniejsze proste odcinki

Py zawieszony PM10 to frakcje o rednicy ziaren poniej 10 m, ktre utrzymuj si w powietrzu. Ich gwnym rdem jest emisja z procesw spalania paliw w celach grzewczych i emisja z transportu samochodowego. Oprcz emisji pierwotnej wystpuje tu tzw. emisja wtrna z reakcji zachodzcych w atmosferze, w ktrych bior udzia SO 2, NO2 oraz wtrne pylenie z podoa. To ostatnie jest najczciej przyczyn zawyonych wartoci ste pyu zawieszonego PM10 w duych aglomeracjach miejskich.
Benzo(a)piren

Benzo(piren) jest skadow pyu emitowanego do powietrza ze rde zarwno antropogenicznych jak i naturalnych. rda antropogeniczne benzo(a)pirenu to przede wszystkim: produkty niepenego spalania paliw kopalnych i drewna, zwaszcza w le regulowanych,

19

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego starszych piecach wglowych, lotne pyy i popioy - produkty spalania paliw i utylizacji odpadw, koksownie, rafinerie, huty elaza, aluminium i miedzi, produkcja smoy, kreozotu i wgla drzewnego. Oglna charakterystyka zanieczyszcze powietrza w wojewdztwie maopolskim W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji rde emisji okrelono wielko emisji poszczeglnych substancji ze rde zlokalizowanych na obszarze stref wojewdztwa maopolskiego objtych Programem. Najwikszy udzia w adunku emitowanego pyu PM10 ma emisja ze rde powierzchniowych. Emisja powierzchniowa odpowiedzialna jest za emisj benzo(a)pirenu w kadej ze stref. Zy stan jakoci powietrza znajduje swoje odzwierciedlenie w wynikach pomiarw, gdy na stacjach pomiarowych notowanych jest bardzo duo (maksymalnie do 88 dni na 35 dopuszczalne) dni z przekroczeniami ste 24-godz. pyu PM10. Przekroczone s rwnie stenia rednioroczne dla pyu PM10, a nawet pojawiaj si przekroczenia stanw alarmowych ste 24-godz. pyu. Na punktach pomiarowych notowane s te kilkukrotne przekroczenia poziomu docelowego dla benzo(a)pirenu. Szczegowe informacje o odnotowanych wielkociach ste poszczeglnych zanieczyszcze znajduj si w czci szczegowej powiconej poszczeglnym strefom. Informacje dotyczce sposobu obliczenia emisji poszczeglnych substancji z poszczeglnych rodzajw rde przedstawiono w czci szczegowej, powieconej poszczeglnym strefom.
Emisja napywowa

Analiza wielkoci ste substancji na terenie stref dbrowsko tarnowskiej i gorlicko limanowskiej obejmowaa rwnie wielkoci emisji ze rde znajdujcych si poza stref, a majcych wpyw na stenia na terenie strefy. Pod uwag brane byy rda w trzech grupach: rda znajdujce si w odlegoci do 30 km od granicy strefy, rda znajdujce si w odlegoci powyej 30 km od granicy strefy, rda transgraniczne. Wojewdztwo maopolskie ssiaduje z wojewdztwem lskim, podkarpackim i witokrzyskim oraz od poudnia ssiaduje ze Sowacj, dlatego w analizie emisji napywowej wzito pod uwag wszystkie tereny ssiadujce z poszczeglnymi strefami.

1A.5. DZIAANIA POWIETRZA

NIEZBDNE

DO

PRZYWRCENIA

STANDARDW

JAKOCI

1A.5.1. PODSTAWOWE ZAOENIA Przy okrelaniu podstawowych kierunkw dziaa niezbdnych do przywrcenia standardw jakoci powietrza na obszarze wojewdztwa maopolskiego przyjto nastpujc metodyk: zidentyfikowano gwne przyczyny przekrocze dopuszczalnych norm zanieczyszcze w analizowanych strefach; dokonano oglnej analizy dziaa przyczyniajcych si do poprawy jakoci powietrza, jakie s prowadzone na terenach stref i ich efektw; przeprowadzono analiz prognozowanych efektw dziaa niewynikajcych bezporednio z POP tj. majcych swoj genez w zmianach prawa (polskiego i UE), zapisanych w wojewdzkich, powiatowych i gminnych programach ochrony rodowiska, strategiach rozwoju, planach zagospodarowania przestrzennego, wynikajcych ze zmian w jakoci paliw dopuszczonych do obrotu gospodarczego itp.; wykonano analiz moliwych kierunkw dziaa naprawczych; dokonano wyboru kierunkw niezbdnych do przywrcenia standardw jakoci powietrza (po uwzgldnieniu uwarunkowa lokalnych, spoeczno-ekonomicznych, moliwoci technicznych). Ze wzgldu na zasig wystpowania przekrocze oraz wymagany poziom redukcji emisji, dziaania naley zaprojektowa w sposb systemowy ujmujc jak najszerzej wszystkie aspekty. Okrelono najwaniejsze cele Programu:

20

Zagadnienia oglne Cel gwny: Dotrzymanie standardw jakoci powietrza w zakresie pyu PM10 oraz znaczca redukcja ste B(a)P najpniej do roku 2020. Cele taktyczne: W zakresie niskiej emisji: 1. Wyeliminowanie spalania odpadw w kotach i piecach domowych oraz na otwartych przestrzeniach. 2. Wymiana nieefektywnych rde spalania na nowe niskoemisyjne zapewniajce wykorzystywanie lepszej jakoci paliw. W zakresie emisji liniowej: 1. Wsparcie istniejcych dziaa i inwestycji w zakresie transportu, ktre przyczyniaj si w istotny sposb do poprawy jakoci powietrza na obszarach przekrocze. Oglne: 1. Stworzenie mechanizmw umoliwiajcych wdroenie i zarzdzanie POP. 2. Szeroko pojta edukacja ekologiczna i dziaania promocyjne. 3. Wspieranie przez Marszaka Wojewdztwa Maopolskiego przedsiwzi priorytetowych w ochronie powietrza w zakresie finansowania ze rodkw krajowych i unijnych. Stworzenie zestawu dziaa naprawczych dla stref dbrowsko tarnowskiej i gorlicko - limanowskiej poprzedzone zostao identyfikacj gwnych przyczyn wystpowania przekrocze dopuszczalnych i docelowych poziomw substancji w powietrzu oraz analiz dziaa jakie dotychczas byy prowadzone w strefach, w tym zaplanowane w ramach innych planw i strategii. Wszystkie dziaania realizowane i planowane przez samorzdy lub inne jednostki, a majce wpyw na jako powietrza, poddano dodatkowej analizie pod ktem efektu ekologicznego, obszaru i rodzaju oddziaywania i biorc po uwag uwarunkowania lokalne, spoeczno ekonomiczne oraz moliwoci techniczne stworzono zestawienie dziaa dla kadej ze stref. W wariancie 0, w zakresie emisji komunikacyjnej zaoono zmiany zwizane z budow obwodnic miast, przebudow drg, zmianami w ukadzie komunikacyjnym, popraw jakoci paliw oraz realizacj innych dziaa wedug istniejcych planw. W przypadku niskiej emisji zaoono zmiany emisji wynikajce z wymiany rde ciepa wedug dotychczasowego trendu oraz ewentualnych planw z tym zwizanych. Uwzgldniono rwnie zapisy planw zagospodarowania przestrzennego w zakresie ogrzewania nowych budynkw mieszkalnych. Ponadto wzito pod uwag zmiany emisji napywowej wynikajce z przyjcia dyrektywy CAFE i wymogu obnienia ste przede wszystkim pyu zawieszonego PM10 do roku 2011, do poziomw nie powodujcych przekrocze dopuszczalnych norm. Zaoono obnienie imisji napywowej pyu zawieszonego PM10 o ok. 30 % oraz odpowiednio pozostaych zanieczyszcze. Uzyskane wyniki pokazay jaki efekt ekologiczny zostanie osignity dziki realizacji analizowanych inwestycji. Jednoczenie wykazay, e w dalszym cigu bd wystpoway przekroczenia ste dopuszczalnych zanieczyszcze, gwnie w rejonach o gstej zabudowie, spowodowane emisj ze rde powierzchniowych z indywidualnych systemw grzewczych. Z tego powodu w kolejnym wariancie 1 zamodelowano redukcj emisji ze rde powierzchniowych na terenie poszczeglnych kadej strefy. Kolejnym krokiem byo zaproponowanie dziaa naprawczych zmierzajcych do ograniczenia wpywu zanieczyszcze ze rde poszczeglnych stref. Na podstawie diagnozy przyczyn przekroczenia norm imisyjnych proponuje si przeprowadzenie dziaa naprawczych w pierwszej kolejnoci zwizanych z ograniczeniem niskiej emisji, a w nastpnej kolejnoci z redukcj zanieczyszcze komunikacyjnych. Uwzgldniajc przyczyny zej jakoci powietrza w analizowanych strefach mona wysnu wniosek, e niepodejmowanie adnych dziaa na rzecz poprawy jakoci powietrza (za wyjtkiem przewidzianych przepisami prawa), spowoduje utrwalenie stanu obecnego. W zwizku z podjtymi dziaaniami sucymi ograniczeniu szkodliwego wpywu zanieczyszcze komunikacyjnych, stan jakoci powietrza bdzie si poprawia, ale w sposb niewystarczajcy do osignicia standardw imisyjnych wymaganych przepisami prawa. Konieczne jest zatem podjcie dziaa zmierzajcych do poprawy stanu obecnego. Warianty dziaa naprawczych zostay przedstawione w rozbiciu na poszczeglne strefy.

21

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Ograniczanie emisji powierzchniowej

Na wstpie dokonano porwnania kosztw inwestycyjnych i eksploatacyjnych zastosowania rnego rodzaju dziaa naprawczych zwizanych z redukcj emisji zanieczyszcze z indywidualnych systemw grzewczych. Koszty te oraz wielko redukcji emisji pyu zawieszonego PM10 zestawiono w Tabeli 1a-4. Najniszy koszt wytworzenia ciepa wystpuje w przypadku nowoczesnej kotowni opalanej wglem oraz w przypadku zastosowania kotw retortowych (22 32 z/GJ). Ten sam jakociowo wgiel, spalany w starych kotach, powoduje wzrost kosztw wytworzenia ciepa o ok. 17-37%. Kotownia gazowa generuje koszty wytworzenia ciepa na poziomie 40 z/GJ, czyli 1,5 razy wysze ni nowoczesna kotownia wglowa. Najwysze koszty wi si jednak ze spalaniem oleju (92 z/GJ) i stosowaniem energii elektrycznej. Pod wzgldem wskanika emisji pyu najkorzystniej prezentuje si energia elektryczna, koty gazowe (0,5 g/GJ), nastpnie koty olejowe (3,7 g/GJ). Naley jednak zwrci uwag, e redukcja emisji pyu, jak osiga si w przypadku nowoczesnych kotw wglowych w stosunku do kotw starych, jest znaczna (ponad 80 %).

22

Zagadnienia oglne

Tabela 1a-4. Zestawienie parametrw kotw i paliw oraz kosztw inwestycyjnych i eksploatacyjnych dla indywidualnych gospodarstw domowych (rdo: opracowanie wasne)

Rodzaj kota sprawno rodzaj paliwa parametry paliwa: - warto opaowa - zawarto popiou - zawarto wilgoci Jednostkowy paliwa koszt ciepa koszt kota wskanik pyu ogem emisji koszt -

Jednostka [%]

Stare wglowe 50 wgiel (orzech, kostka)

Tradycyjne wglowe nowoczesne 75 wgiel (orzech)

Wglowe retortowe 85 wgiel (groszek, ekogroszek np.: EKORET) > 26 4-10 do 12 567 - 840

Ekologiczne 85 brykiety

Gazowe 90 gaz GZ50

Olejowe 90 olej opaowy

Elektryczne ponad 90

[MJ/kg] [MJ/m3] [%] [%] z/Mg

26 4-10 do 12 460 - 570

26 4-10 do 12 435 - 570

17,5

31a <1,0 mg/m3

42,8

560 - 680 / 635 - 760 37 - 47 7 000 18 000 50 87,5 50 80

1,28 *

2,87

0,1899 z/kWh taryfa caodniowa 0,0467 z/kWh taryfa nocna** 39 - 54 od 5 000 0 100 0 100,00

produkcji

[z/GJ] [z] [g/GJ] [%] [mg/GJ] [%]

28,5 - 38,5 404,1 250 -

22 29 4 300 12 500 65 83,75 17,5 93

25 - 32 5 000 15 500 32 92 7,5 97

40,6 5 000 14 000 0,5 99,75 0,02 99,99

92 7 000 17 500 3,7 98,75 50 80

redukcja emisji pyu wskanik emisji BaP redukcja emisji BaP

a
3

MJ/m z/m3 c z/l * taryfa referencyjna Karpackiej Spki Gazowniczej (rednia za okres 2009 r.) ** taryfa wg stawek ENION S.A.
b

23

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego Koszty kotw zale od producenta i ich rozpito moe by znaczna. Oglnie jednak najtasze, z uwagi na redni koszt inwestycyjny, jest ogrzewanie elektryczne, koty wglowe oraz koty gazowe. Najdrosze s koty olejowe (cho czsto maj one ceny porwnywalne do kotw gazowych) oraz koty na pelety. Atrakcyjno ekonomiczna kotw retortowych polega rwnie na tym, e pozwalaj one na znaczne oszczdnoci stosowanego paliwa staego, wic ich zakup zwraca si w krtkim czasie. Poniej przedstawiono rednie koszty inwestycyjne zwizane z likwidacj lub ograniczeniem niskiej emisji poprzez zastosowanie wymienionych rozwiza jako podstawowych oraz jako uzupeniajcych: alternatywnych rde energii (kolektory soneczne) i termomodernizacji, ktrych koszty s w tym przypadku najwysze.

Rysunek 1a-4. rednie koszty inwestycyjne dla rnych przedsiwzi zwizanych z redukcj emisji niskiej (rdo: opracowanie wasne)

Biorc powysze pod uwag, mona stwierdzi, e inwestycja opacalna ekonomicznie nie zawsze przynosi maksymalny efekt ekologiczny (np. zastosowanie nowoczesnego kota wglowego, gdzie istnieje rwnie ryzyko spalania odpadw w palenisku rusztowym). Z kolei inwestycje o duym efekcie ekologicznym wymagaj duego nakadu finansowego (sie ciepownicza) lub zwizane s z duymi kosztami eksploatacyjnymi (ogrzewanie elektryczne, gazowe). Efekt ekologiczny dziaa w zakresie ograniczania niskiej emisji bdzie okrelany w oparciu o wskaniki okrelone w poniszej tabeli przy zaoeniu redniej powierzchni lokalu na obszarze objtym Programem ochrony powietrza.
Tabela 1a-5. rednie wskaniki efektu ekologicznego inwestycji zwizanych z ograniczeniem tzw. niskiej emisji w przeliczeniu na 100 m2 dla obszaru objtego Programem ochrony powietrza.

lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Rodzaj dziaania naprawczego (inwestycji) wymiana kotw wglowych na nowoczesne wymiana kotw wglowych na retortowe termomodernizacja podczenie do sieci cieplnej wymiana na koty ekologiczne (np. opal. brykietami) wymiana kotw wglowych na gazowe wymiana kotw wglowych na olejowe wymiana kotw wglowych na elektryczne zastosowanie alternatywnych rde energii (np. kolektory)

Efekt ekologiczny - zmniejszenie emisji zanieczyszcze pyu PM10 B(a)P [kg/100m2*rok] [g/100m2*rok] 41,49 28,50 45,53 29,70 17,31 9,20 49,44 30,60 43,33 49,38 48,99 49,44 3,81 24,50 30,60 24,50 30,60 2,40

W aktualnym stanie formalno-prawnym kluczowym czynnikiem powodzenia Programu ochrony powietrza jest dofinansowanie wymiany starych kotw i piecw wglowych oraz wykazanie, poza efektem ekologicznym, istotnych oszczdnoci po stronie kosztw eksploatacyjnych oraz wzrostu poziomu komfortu uytkowania urzdze.

24

Zagadnienia oglne Analizy wykazay, e gwn przyczyn wystpowania przekrocze norm analizowanych substancji s rda zwizane z ogrzewaniem indywidualnym piece lub koty domowe na paliwa stae (niska emisja), ktrych udzia w ksztatowaniu ste redniorocznych pyu zawieszonego PM10 oraz benzo(a)pirenu w obszarach przekrocze wynosi odpowiednio ok. 35,11% (py PM10) i 91% (benzo(a)piren) dla strefy gorlicko limanowskiej oraz ok. 23% (py PM10) i 88% (benzo(a)piren) w strefie dbrowsko - tarnowskiej. rda komunikacyjne maj jednak niewiele mniejsze znaczenie. Drogi krajowe przebiegajce przez teren stref maj wpyw na jako powietrza na ich terenie. Zwaszcza jest to odczuwalne na terenie strefy dbrowsko tarnowskiej, gdzie w obszarze przekrocze udzia rde liniowych rwny jest 30%. Dodatkowym aspektem, na ktry naley rwnie zwrci uwag, jest udzia ta i emisji napywowej na terenie strefy. Emisja napywowa, stanowic odzwierciedlenie oddziaywania stref ssiednich na teren strefy analizowanej, a take emisja transgraniczna, ktra poza obszarem przekrocze wraz z tem ma udzia 69-79% wskazuje, i dziaania prowadzone musz by zintegrowanie dla caego wojewdztwa, a nawet wojewdztw ssiednich. Brak jednolitego wsplnego dziaania w zakresie ograniczania wielkoci emisji nie przyniesie oczekiwanych efektw w postaci poprawy jakoci powietrza na terenie kadej strefy wojewdztwa maopolskiego. W analizie czynnikw warunkujcych stan zanieczyszczenia powietrza naley rwnie uwzgldni warunki rozprzestrzeniania si zanieczyszcze (topografia, meteorologia, klimat lokalny), ktre dla wojewdztwa maopolskiego s specyficzne, odrniajce si od innych wojewdztw. Ponad poow wojewdztwa stanowi treny grzyste ograniczajce rozprzestrzenianie zanieczyszcze, wystpuj niekorzystne warunki meteorologiczne (duszy ni redni dla kraju okres zimowy, krtszy okres wegetacji), a take specyficzne pooenie wielu miast czy gmin, wpywa niekorzystnie na jako powietrza w caym wojewdztwie, dlatego te warto rozwaa dziaania, ktre okresowo ogranicza bd emisj lokaln przy nawet niekorzystnych warunkach meteorologicznych. Na podstawie oblicze modelowych okrelono niezbdne redukcje emisji do osignicia standardw imisyjnych powietrza w zakresie pyu zawieszonego PM10. Wymagane redukcje emisji osigaj: do maksymalnie 35% dla emisji powierzchniowej (niskiej emisji), do 30% dla emisji liniowej. Tak istotne redukcje, zwaszcza w zakresie emisji powierzchniowej, wymagaj ogromnego wysiku zaangaowanych stron zarwno po stronie administracji jak i wszystkich mieszkacw oraz instytucji i podjcia radykalnych dziaa. Aby dobrze zaprojektowa dziaania, naley najpierw przeanalizowa wszystkie najwaniejsze aspekty majce wpyw na nisk emisj. Dominujcy udzia niskiej emisji w zanieczyszczeniu powietrza pyem wynika z nastpujcych elementw: wysokich emisji zwizanych przede wszystkim o ze spalaniem zej jakoci paliw staych, o ze spalaniem odpadw, o z nisko sprawnego procesu spalania (stare paleniska), o z duego zapotrzebowania na ciepo, parametrw wprowadzania zanieczyszcze do powietrza (niskie emitory, due zagszczenie rde niskiej emisji (osiedla)). Przedstawione kierunki dziaa maj charakter zarwno lokalny, jak i w niektrych przypadkach regionalny i wymagaj stworzenia systemu porzdkowo-organizacyjnego na poziomie samorzdw. Dla powodzenia realizacji wielu z nich niezbdne jest jednak podjcie dziaa na poziomie krajowym, co szerzej omwiono w rozdziale 1a.3. Bariery w realizacji Programw ochrony powietrza. Naley podkreli, e na szczeblu krajowym mog by rwnie podejmowane inne dziaania suce ograniczeniu emisji z pozostaych terenw Polski oraz emisji transgranicznych.
Ograniczenie emisji liniowej

Dziaania z zakresu transportu czciowo s ju w trakcie realizacji, a czciowo wynikaj z innych dokumentw i planw strategicznych i bd realizowane niezalenie od Programu ochrony powietrza, ale z uwagi na ich znaczcy wpyw na popraw jakoci powietrza w strefach, zostay ujte w harmonogramach rzeczowo-finansowych dla kadej ze stref. Ograniczenie emisji z transportu drogowego mona osign poprzez: optymalizacj i wyprowadzenie ruchu tranzytowego poza tereny o gstej zabudowie, budow obwodnic miast,

25

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego ograniczanie ruchu samochodw ciarowych wykorzystujc transport kolejowy, wymian taboru autobusowego na speniajcy europejskie normy czystoci spalin (co najmniej Euro 4), w tym rwnie zastosowanie autobusw zasilanych alternatywnym paliwem gazowym CNG w miejsce oleju napdowego, wprowadzenie stacji wacych pojazdy w ruchu eliminacja pojazdw przecionych, ktre niszcz nawierzchnie drg, rozwj komunikacji zbiorowej przyjaznej dla uytkownika, w tym: przeduanie tras autobusowych, budow nowych tras, tworzenie atrakcyjnych systemw dojazdu do pracy rodkami komunikacji publicznej, prowadzenie polityki cenowej zachcajcej do korzystania ze rodkw komunikacji miejskiej, promowanie rozwiza polegajcych na zmianie silnikw samochodowych benzynowych i wysokoprnych na silniki elektryczne, hybrydowe, gazowe, rozbudow infrastruktury cieek rowerowych i chodnikw oraz wspomaganie promocyjne akcji korzystania z tego rodzaju sposobw przemieszczania si, prowadzenie odpowiedniej polityki parkingowej w centrach miast wymuszajcej ograniczenia w korzystaniu z samochodw (np. pobieranie opat za parkowanie w centrum miasta), wprowadzanie inteligentnych systemw sterowania ruchem drogowym (modernizacja sygnalizacji wietlnej np. na zasadzie tzw. zielonej fali), w tym pierwszestwo dla transportu publicznego w ruchu miejskim, popraw stanu technicznego drg istniejcych, eliminacj drg nieutwardzonych w celu redukcji wtrnego unosu pyu z drogi (przeprowadzanie prac remontowych winno by prowadzone w godzinach najmniejszego ich obcienia tj. w godzinach nocnych), prowadzenie dziaa ograniczajcych emisj wtrn pyu, szczeglnie w miastach, poprzez regularne utrzymanie czystoci nawierzchni (czyszczenie metod mokr przy odpowiednich warunkach pogodowych), przy czym dziaania polegajce na utrzymaniu czystoci nawierzchni drg naley realizowa z czstotliwoci zalen od panujcych warunkw pogodowych, minimum raz na miesic na gwnych ulicach w centrach miast (czciej w okresach bezopadowych), tworzenie pasw zieleni wzdu gwnych cigw komunikacyjnych, wzmocnienie kontroli stacji diagnostycznych w celu niedopuszczania do ruchu pojazdw nie speniajcych norm emisji spalin. Dodatkowym elementem wpywajcym na jako powietrza s stale zmieniajce si normy emisji dla pojazdw. Od 1 padziernika 2006 r. wszystkie nowe rejestrowane pojazdy musz spenia norm Euro 4, od 1 padziernika 2009 r. norm Euro 5. Jest znaczna rnica midzy wymaganiami dotyczcymi emisji spalin okrelonymi w normie Euro 3, a zawartymi w normie Euro 4, Euro 5 i Euro 6. Emisja czstek staych (PM) jest cigle zmniejszana, a jej wielko zaley od kategorii pojazdu. Dla samochodw osobowych i samochodw dostawczych (o masie 1305 kg) od 0,05 g/km (Euro 3) do 0,005 g/km (Euro 6), dla samochodw dostawczych (o masie 1305 kg 1760 kg) od 0,07 g/km (Euro 3) do 0,005 g/km (Euro 6), dla samochodw dostawczych (o masie >1760 kg) od 0,1 g/km (Euro 3) do 0,005 g/km (Euro 6), dla autobusw i pojazdw cikich od 0,1 g/kWh (Euro 3) do 0,02 g/kWh (Euro 6). Oznacza to ograniczenie emisji czstek staych o nie mniej ni 80 %.
Samochody dostawcze (o masie >1760 kg) dostawcze (o masie 1305 kg 1760 kg) osobowe i dostawcze (o masie 1305 kg) 0 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05 0,06 0,07 0,08 0,09 Euro 3 [g/kWh] Autobusy i pojazdy cikie 0 0,02 0,04 0,06 0,08 0,1 Euro 6 [g/kWh] 0,1 Euro 3 [g/km] Euro 6 [g/km]

Rysunek 1a-5. Porwnanie norm Euro 3 i Euro 6 dotyczcych emisji czstek staych dla pojazdw osobowych i dostawczych oraz dla autobusw i pojazdw cikich (rdo: opracowanie wasne).

26

Zagadnienia oglne
Stworzenie mechanizmw umoliwiajcych wdroenie i zarzdzanie POP

Kierunkiem wspomagajcym dla realizacji dziaa w zakresie ograniczenia emisji pyu zawieszonego PM10 oraz benzo(a)pirenu, jest wprowadzenie odpowiednich zapisw do kluczowych dokumentw strategicznych, w tym: sporzdzanych miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego i decyzji o warunkach zabudowy - wymogw dotyczcych zaopatrywania mieszka w ciepo na nowych osiedlach z nonikw nie powodujcych nadmiernej niskiej emisji (tj. podczanie do sieci cieplnych tam, gdzie jexst to moliwe, stosowanie kotw gazowych lub olejowych, ogrzewania elektrycznego, oraz wykorzystanie energii odnawialnej nie powodujcej zwikszonej emisji pyu), zapewnienia przewietrzania miasta ze szczeglnym uwzgldnieniem obszaru przekrocze, programw ochrony rodowiska kierunkw dziaa poprawy jakoci powietrza (ograniczenie niskiej emisji, przebudowa systemu drogowego, utworzenie stref ograniczonego ruchu).
Dziaania promocyjne i edukacyjne

Niezbdne jest rwnie prowadzenie dziaa promocyjnych i edukacyjnych, w tym: rozbudowa i utrzymanie systemu informowania mieszkacw o aktualnym stanie zanieczyszczenia powietrza oraz o jego wpywie na zdrowie, np. poprzez stron internetow lub elektroniczne tablice informacyjne, wykorzystanie systemu prognozowania jakoci powietrza na terenie wojewdztwa maopolskiego w celu lepszego informowania mieszkacw szczeglnie uzdrowisk w strefie gorlicko limanowskiej o zej jakoci powietrza, prowadzenie akcji edukacyjnych uwiadamiajcych mieszkacom zagroenia dla zdrowia jakie niesie ze sob zanieczyszczenie powietrza (szczeglnie pyem PM10 i benzo(a)pirenem) wynikajce ze spalania odpadw w kotach grzewczych oraz na otwartych przestrzeniach, prowadzenie akcji promocyjnych w zakresie korzystania z transportu zbiorowego oraz rowerw w miastach (np. w ramach obchodw Europejskiego Dnia Bez Samochodu lub Europejskiego Tygodnia Zrwnowaonego Transportu, Dzie Czystego Powietrza), uwzgldnienie w warunkach specyfikacji zamwie publicznych wymogw ochrony powietrza, np. zakup pojazdw o niskiej emisji, usugi transportowe z wykorzystaniem ekologicznie czystych pojazdw, zakup rde energetycznego spalania i paliw o niskiej emisji, ograniczenie pylenia podczas prac budowlanych. Ocena moliwoci realizacji dziaa naprawczych Konieczne jest zastosowanie caego systemu zacht finansowych, aby moliwe byo przeprowadzenie dziaa zwizanych np. z wymian kotw i piecw wglowych przez mieszkacw w poszczeglnych miastach i gminach. Zadania przewidziane zostay na 10 lat. Nie sposb przewidzie obecnie koniunktury na rynku paliw przez ten okres. Mona si jednak spodziewa, e nastpi obnienie kosztw eksploatacyjnych zwizanych ze stosowaniem poszczeglnych rodzajw paliw do ogrzewania domw. Zgodnie z przeprowadzonymi obliczeniami, konieczna jest zmiana czynnika grzewczego, wymiana kotw lub podczenie do sieci ciepowniczej w miejscach technologicznie moliwych. W poszczeglnych strefach niezbdna powierzchnia wymiany stanowi kilkanacie procent zasobw mieszkaniowych analizowanych miast i gmin. Podkreli naley, e koszty finansowe konieczne do realizacji dziaa naprawczych naleaoby porwna z szacunkowymi danymi dotyczcymi kosztw leczenia chorb ostrych i przewlekych populacji na terenie strefy, gdzie wystpuje wyrane pogorszenie stanu jakoci powietrza. 11 czerwca 2008 roku wesza w ycie nowa dyrektywa Parlamentu Europejskiego CAFE (z ang. Clear Air for Europe). Pastwa czonkowskie maj 2 lata na transpozycj jej przepisw. W obliczu tych faktw podjcie dziaa zmierzajcych od ograniczenia zanieczyszczenia powietrza pyem zawieszonym PM10 wydaje si koniecznoci. Naley jak najszybciej rozpocz dziaania zmierzajce do poprawy stanu obecnego. Nowa dyrektywa zobowizuje kraje czonkowskie do monitorowania zawartoci frakcji PM 2,5 w powietrzu. W tym celu pastwa UE bd musiay rozbudowa sie stacji pomiarowych, a istniejce punkty wyposay w czujniki pozwalajce mierzy najmniejsze czstki pyu. Kraje czonkowskie, na mocy przyjtej dyrektywy, musz wprowadzi limity zawartoci frakcji PM 2,5 w atmosferze.

27

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego Zadania zwizane z wyprowadzeniem ruchu tranzytowego poza centra miast w wikszoci wypadkw s zaplanowane w bliszej lub dalszej perspektywie przez zarzdcw drg. Zgodne s rwnie z politykami i strategiami poszczeglnych gmin i powiatw. W niektrych przypadkach plany wymagaj czciowej modyfikacji, dla poprawy efektu ekologicznego. Podkreli naley fakt, e dziaania te przyczyni si zarwno do poprawy stanu jakoci powietrza w poszczeglnych miastach, jak i do zmniejszenia uciliwoci akustycznej ruchu samochodowego. 1A.5.2. RDA FINANSOWANIA DZIAA NAPRAWCZYCH W przypadku, gdy posiadane przez jednostki samorzdu lub inne instytucje rodki finansowe s niewystarczajce do przeprowadzenia dziaa naprawczych, konieczne jest staranie si o dofinansowanie na dziaania wynikajce z niniejszego Programu. Obecnie istnieje moliwo uzyskania dofinansowania gwnie z Narodowego i Wojewdzkiego Funduszy Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej. Fundusze europejskie na lata 2007-2013 w wikszoci s rozdysponowane, a kolejny okres finansowania rozpocznie si w 2014 roku. Wtedy dopiero bdzie wiadomo na jakie cele zostan przeznaczone fundusze europejskie i ile rodkw bdzie mona wykorzysta na realizacj Programu ochrony powietrza. Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej
Zasady oglne

Na poszczeglne lata okrelane s listy priorytetowych programw planowanych do finansowania. Na rok 2010 obowizuje lista przyjta Uchwa Rady Nadzorczej NFOiGW nr 231/09 z dnia 21.12.2009 r., oraz nr 30/10 z dnia 23.02.2010 r. Lista obejmuje programy unijne realizowane przez NFOIGW oraz programy finansowane ze rodkw krajowych.
Ochrona Powietrza programy finansowane ze rodkw krajowych

Programy wpisane jako priorytetowe w 2010 r. a majce zwizek z realizacj zada w ramach Programw ochrony powietrza: Program dla przedsiwzi w zakresie odnawialnych rde energii i obiektw wysokosprawnej kogeneracji. Funkcjonowanie systemu handlu uprawnieniami do emisji oraz dziaalno Krajowego orodka bilansowania i zarzdzania emisjami. Wspfinansowanie opracowania programw ochrony powietrza i planw dziaania. System zielonych inwestycji. Efektywne wykorzystanie energii. Wspfinansowanie IX osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko infrastruktura energetyczna przyjazna rodowisku i efektywno energetyczna. Realizacja przedsiwzi finansowanych ze rodkw pochodzcych z darowizny rzdu Krlestwa Szwecji. Energetyczne wykorzystanie zasobw geotermalnych. Wspfinansowanie LIFE+. Edukacja ekologiczna. Dofinansowanie przedsiwzi z zakresu ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, realizowanych przez pastwowe jednostki budetowe. Wspfinansowanie poprzez wojewdzkie fundusze ochrony rodowiska i gospodarki wodnej przedsiwzi inwestycyjnych, ktre uzyskay wsparcie ze rodkw UE. Wspfinansowanie Funduszu ISPA/Funduszu Spjnoci w okresie programowania 2000 2006 ochrona wd, ziemi i powietrza. Wspieranie dziaalnoci monitoringu rodowiska. Przeciwdziaanie zagroeniom rodowiska z likwidacja ich skutkw. Wojewdzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie
Zasady oglne

Gwne zadania i kierunki dziaalnoci Funduszu wyznaczane s przez Rad Nadzorcz w przyjtym i corocznie aktualizowanym planie dziaalnoci oraz w licie przedsiwzi priorytetowych w dziedzinie ochrony rodowiska i gospodarki wodnej wojewdztwa maopolskiego.

28

Zagadnienia oglne Zgodnie z zasadami przyznawania dotacji i poyczek z WFOiGW, na rok 2010 wedug uchway Rady Nadzorczej 1/10 z dnia 22.01.2010 r. rodki przeznacza si na: badania i upowszechnianie ich wynikw oraz postp techniczny w zakresie ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, rozwj przemysu produkcji rodkw technicznych i aparatury kontrolno-pomiarowej, sucych ochronie rodowiska i gospodarce wodnej, rozwj sieci stacji pomiarowych, laboratoriw i orodkw przetwarzania informacji, sucych badaniu stanu rodowiska, system kontroli wnoszenia przewidzianych ustaw opat za korzystanie ze rodowiska, w szczeglnoci tworzenie baz danych podmiotw korzystajcych ze rodowiska obowizanych do ponoszenia opat, wspomaganie realizacji zada pastwowego monitoringu rodowiska, innych systemw kontrolnych i pomiarowych oraz bada stanu rodowiska, a take systemw pomiarowych zuycia wody i ciepa, wspomaganie systemw gromadzenia i przetwarzania danych zwizanych z dostpem do informacji o rodowisku, zapobieganie skutkom zanieczyszczenia rodowiska lub usuwanie tych skutkw, w przypadku gdy nie mona ustali podmiotu za nie odpowiedzialnego, przedsiwzicia zwizane z ochron powietrza, wspomaganie wykorzystania lokalnych rde energii odnawialnej oraz wprowadzania bardziej przyjaznych dla rodowiska nonikw energii, wspomaganie dziaalnoci zwizanej z wytwarzaniem biokomponentw i biopaliw ciekych, wspomaganie ekologicznych form transportu, dziaania z zakresu rolnictwa ekologicznego bezporednio oddziaujce na stan gleby, powietrza i wd, w szczeglnoci prowadzenie gospodarstw rolnych, produkujcych metodami ekologicznymi, pooonych na obszarach podlegajcych ochronie na podstawie przepisw ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, profilaktyk zdrowotn dzieci zamieszkaych na obszarach, na ktrych wystpuj przekroczenia standardw jakoci rodowiska, edukacj ekologiczn oraz propagowanie dziaa proekologicznych i zasady zrwnowaonego rozwoju, przygotowywanie i obsug konferencji krajowych i midzynarodowych z zakresu ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, dziaania z zakresu gromadzenia i rozpowszechniania informacji o najlepszych dostpnych technikach oraz dziaania zwizane z rejestracj i analiz wnioskw o wydanie pozwolenia zintegrowanego i wydanych pozwole zintegrowanych, o ktrych mowa w art. 206 i 212 ustawy Prawo ochrony rodowiska, opracowywanie i wdraanie nowych technik i technologii w zakresie ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, w szczeglnoci dotyczcych ograniczania emisji i zuycia wody, a take efektywnego wykorzystywania paliw, wspfinansowanie projektw inwestycyjnych, kosztw operacyjnych i dziaa realizowanych z udziaem rodkw pochodzcych z Unii Europejskiej niepodlegajcych zwrotowi, przygotowywanie dokumentacji przedsiwzi z zakresu ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, ktre maj by wspfinansowane ze rodkw pochodzcych z Unii Europejskiej niepodlegajcych zwrotowi, wspfinansowanie projektw inwestycyjnych, kosztw operacyjnych i dziaa realizowanych z udziaem rodkw bezzwrotnych pozyskiwanych w ramach wsppracy z organizacjami midzynarodowymi oraz wsppracy dwustronnej, wspfinansowanie przedsiwzi z zakresu ochrony rodowiska i gospodarki wodnej realizowanych na zasadach okrelonych w ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz. U. z 2009 r. Nr 19, poz. 100), inne zadania suce ochronie rodowiska i gospodarce wodnej, wynikajce z zasady rwnowaonego rozwoju i polityki ekologicznej pastwa.
ORIENTACYJNA STRUKTURA WYDATKW

W roku 2009 WFOiGW w Krakowie wydatkowa swoje rodki w nastpujcy sposb: 69% na ochron wd i gospodark wodno-ciekow, 9% na gospodark odpadami i ochron powierzchni ziemi, zaledwie 2% na ochron powietrza i 20% na pozostae, tj. edukacj ekologiczn, wspomaganie

29

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego monitoringu rodowiska, ochron przyrody, profilaktyk zdrowotn dzieci i ekologiczne formy transportu. W zakresie ochrony powietrza i efektywnoci energetycznej przy pomocy rodkw finansowych Funduszu zlikwidowano 11 kotowni zastpujc je kotowniami gazowymi oraz dofinansowano instalacje wykorzystujce odnawialne rda energii: 1 pomp ciepa, 12 kolektorw sonecznych i 1 instalacje geotermaln. W efekcie tych inwestycji zredukowano ok. 52,35 t/rok pyw, W zakresie ograniczenia zuycia energii ocieplono budynki o cznej powierzchni 100 324 m2, co pozwala oszczdzi 30 052,2 GJ energii w cigu roku. Program LIFE+ Poniej przedstawiono moliwoci finansowania inwestycji z programu LIFE+ w podziale na rodzaje dziaa w kategoriach: niska emisja i transport/komunikacja. 1
Niska emisja:

wymiana kotw/piecw na: podczenie do sieci ciepowniczej, gazowe, olejowe, elektryczne, retortowe Skadnik 2: Polityka i zarzdzanie w zakresie rodowiska; Priorytet 3: Powietrze; Priorytet 5: rodowisko miejskie, odnawialne, niskoemisyjne rda energii np. kolektory soneczne, pompy ciepa Skadnik 2: Polityka i zarzdzanie w zakresie rodowiska; Priorytet 3: Powietrze; Priorytet 6: rodowisko miejskie; Priorytet 9: Zasoby naturalne i odpady, modernizacja miejskich systemw ciepowniczych Skadnik 2: Polityka i zarzdzanie w zakresie rodowiska; Priorytet 3: Powietrze; Priorytet 5: rodowisko miejskie, termoizolacja/termomodernizacja budynkw Skadnik 2: Polityka i zarzdzanie w zakresie rodowiska; Priorytet 5: rodowisko miejskie, kampanie promocyjno-edukacyjne, tworzenie systemu organizacyjnego do realizacji POP Skadnik 3: Informacja i komunikacja, dziaania planistyczne (zapisy w lokalnych planach zagospodarowania przestrzennego dotyczce paliw, planowanie korytarzy - dobrego przewietrzania itp.) i inne Skadnik 2: Polityka i zarzdzanie w zakresie rodowiska; Priorytet 5: rodowisko miejskie.
Transport/komunikacja:

wymiana/modernizacja taboru komunikacji autobusowej Skadnik 2: Polityka i zarzdzanie w zakresie rodowiska; Priorytet 3: Powietrze; Priorytet 5: rodowisko miejskie, rozwj innych rodzajw komunikacji zbiorowej Skadnik 2: Polityka i zarzdzanie w zakresie rodowiska; Priorytet 3: Powietrze; Priorytet 5: rodowisko miejskie; Priorytet 6: Haas, promocja komunikacji rowerowej (budowa tras rowerowych, bezpatne wypoyczalnie rowerw) Skadnik 2: Polityka i zarzdzanie w zakresie rodowiska; Priorytet 3: Powietrze; Priorytet 5: rodowisko miejskie, czyszczenie ulic Skadnik 2: Polityka i zarzdzanie w zakresie rodowiska; Priorytet 3: Powietrze, zintegrowany system transportowy Skadnik 2: Polityka i zarzdzanie w zakresie rodowiska; Priorytet 5: rodowisko miejskie. Program Intelligent Energy Europe Program Inteligent Energy Europe II finansuje projekty wzmacniajce i promujce efektywno energetyczn, wykorzystanie odnawialnych rde energii (rwnie w transporcie) oraz dywersyfikacj energii. O finansowanie z programu IEE II mog stara si konsorcja midzynarodowe skadajce si z instytucji reprezentujcych co najmniej 3 kraje. Finansowane s projekty o charakterze analityczno-promocyjnym, zawierajce nastpujce elementy: wymiana dowiadcze transfer know-how tworzenie polityk wzrost wiadomoci

LIFE + polityka i zarzdzanie w zakresie rodowiska. Wytyczne dla wnioskodawcw 2010

30

Zagadnienia oglne szkolenia i edukacja wsparcie organizacyjne (np. tworzenie agencji poszanowania energii). Nie s finansowane adne projekty inwestycyjne dotyczce zakupu sprztu/aparatury oraz prac badawczo-rozwojowych o charakterze technicznym. Konkursy ofert odbywaj si co 1-1,5 roku. Budet konkursu wynosi 65 mln EUR. Konsorcja mog ubiega si o dofinansowanie na poziomie do 75% kosztw kwalifikowanych. Otwarcie najbliszego konkursu przewidywane jest w I poowie 2011 r. Naley pamita, e program ma bardzo konkurencyjny charakter i finansowanie otrzymuj tylko takie projekty, dla ktrych wnioski zostay sporzdzone profesjonalnie i speniaj wysokie wymagania jakociowe. Wsplna strategia dziaania Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej i funduszy wojewdzkich na lata 2009-2012 W dokumencie tym jako cele strategiczne okrelono: wspomaganie przedsiwzi dofinansowywanych rodkami pochodzcymi z Unii Europejskiej, przez zapewnienie niezbdnego wkadu krajowego, w celu wypenienia zobowiza wynikajcych z Traktatu Akcesyjnego, wspomaganie przedsiwzi zapewniajcych osignicie standardw emisyjnych i jakoci rodowiska wynikajcych z prawa wsplnotowego i krajowego, w tym ograniczenie emisji zanieczyszcze do rodowiska i zwikszenie udziau iloci energii wytworzonej ze rde niekonwencjonalnych i odnawialnych, ksztacenie kadr ochrony rodowiska i kreowanie postaw ekologicznych. Planowane wydatki funduszy (wojewdzkich i narodowego) w latach 2009-2012 wynosz ok. 20,2 mld z. W zakresie ochrony powietrza i energetyki cele okrelone s nastpujco: ograniczenie wielkoci emisji do powietrza ze rde przemysowych i komunalnych, osignicie 7,5% udziau energii wytwarzanej ze rde odnawialnych w bilansie zuycia energii pierwotnej w 2010 r. oraz 10,4% udziau tych rde w produkcji energii elektrycznej w 2012 r. Odnawialne rda energii stanowi wany punkt w strategii NFOiGW, w latach 2009-2012 przewiduje si kwot 1,5 mld z na wsparcie inwestycji z tego zakresu. Mechanizm Finansowy EOG W dniu 21 grudnia 2009 zostao podpisane nowe porozumienie z Uni Europejsk o Mechanizmie Finansowym EOG w zakresie kontynuacji dotowania inwestycji przez Norwegi i pozostae kraje EOG/EFTA. Okres finansowania w ramach uruchomionego Mechanizmu to lata 2009-2014. Ponad 300 mln EUR ma by uyte w cigu najbliszych piciu lat na finansowanie projektw zwizanych ze rodowiskiem i zmianami klimatu. W poprzedniej puli tzw. funduszy norweskich (NFOiGW jest instytucj wdraajc i koordynujc realizacj projektw) w ramach trzech rodowiskowych priorytetw, 158 projektw otrzymao blisko 119 mln euro dofinansowania. Najbardziej skorzystay samorzdy, otrzyman pomoc przeznaczajc na termomodernizacj budynkw uytecznoci publicznej, ochron wd i edukacj ekologiczn 2. INNE 17 czerwca 2010 r. Zarzd NFOiGW podpisa z szecioma bankami umowy, uruchamiajce program dopat do kredytw bankowych na zakup i monta kolektorw sonecznych. Umowy zostay zawarte z nastpujcymi bankami: Bankiem Ochrony rodowiska S.A. Bankiem Polskiej Spdzielczoci S.A. Gospodarczym Bankiem Wielkopolski S.A. Krakowskim Bankiem Spdzielczym

rdo danych: http://www.nfosigw.gov.pl/srodki-norweskie/aktualnosci/art,1,nowa-perspektywa-2009-2014-porozumienie-z-uniaeuropejska-o-mechanizmie-finansowym-eog.html

31

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego Mazowieckim Bankiem Regionalnym S.A. Warszawskim Bankiem Spdzielczym. rodki udostpniane s na lata 2010-2012 w formie limitw rodkw na dotacje na czciow spat kapitau kredytw bankowych przeznaczonych na zakup i monta kolektorw sonecznych w cznej wysokoci 138,1 mln z. Dotacja wynosi 45% kapitau kredytu bankowego wykorzystanego na sfinansowanie kosztw kwalifikowanych przedsiwzicia. Jednostkowy koszt kwalifikowany przedsiwzicia nie moe przekroczy 2 500 z/m2 powierzchni cakowitej kolektora. Spata czci kapitau kredytu nastpuje poprzez przekazanie dotacji przez NFOiGW na podstawie wystpienia Banku potwierdzajcego zrealizowanie przedsiwzicia. Po zawarciu umw o wsppracy midzy NFOiGW a bankami, bdzie mona ubiega si o kredyty objte dotacj NFOiGW w wyej wymienionych bankach, w tym w bankach spdzielczych zrzeszonych w BPS S.A., GBW S.A. i MRB S.A. Wicej informacji mona uzyska na stronie: http://www.nfosigw.gov.pl/srodkikrajowe/doplaty-do-kredytow/czesciowe-splaty-kapitalu-kredytow/ 1A.5.3. OBOWIZKI Realizacja Programu ochrony powietrza wymaga wsppracy wielu stron oraz biecej oceny postpw prac. W tym celu w czci szczegowej okrelone zostay zakresy kompetencji dla poszczeglnych organw administracji i instytucji. Istotnym elementem umoliwiajcym realizacj postanowie Programu ochrony powietrza jest przeniesienie podstawowych zaoe i kierunkw dziaania do wszystkich strategicznych dokumentw i polityk na szczeblu wojewdztwa, powiatw i gmin. Pozwoli to na efektywne i sprawne wspdziaanie odpowiedzialnych za jego realizacj jednostek organizacyjnych oraz planowe i zachowawcze realizowanie przyszych inwestycji. Obowizki Rzdu Rzeczpospolitej Polskiej oraz Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej: 1. Uwzgldnienie w polityce energetycznej Pastwa problemw ochrony powietrza, szczeglnie zwizanych z zanieczyszczeniem pyem zawieszonym PM10, 2. Likwidacja barier prawnych uniemoliwiajcych skuteczne realizowanie Programw ochrony powietrza, poprzez wprowadzenie m.in. zmian: umoliwiajcych prowadzenie przez gminy Programw Ograniczania Niskiej Emisji (PONE), poprzez dofinansowanie wymiany instalacji grzewczych u osb fizycznych, umoliwiajcych przekazanie odpadw komunalnych we wadanie samorzdom oraz wprowadzenie ryczatowej opaty za wywz odpadw komunalnych, umoliwiajcych wdroenie i egzekucje uchway w sprawie zakazu stosowania okrelonych rodzajw paliw. 3. Uwzgldnienie w polityce paliwowej na terenie kraju zmian zwikszajcych atrakcyjno paliw gazowych w stosunku do paliw staych, 4. Uwzgldnienie w polityce fiskalnej, szczeglnie dotyczcej patnikw podatku dochodowego od osb fizycznych, ulg zwizanych z instalacj urzdze powodujcych wprowadzanie mniejszych iloci zanieczyszcze do rodowiska. 5. Nadanie wyszego priorytetu zagadnieniom ochrony powietrza w dziaalnoci funduszy ochrony rodowiska i programw finansujcych dziaania w zakresie ochrony rodowiska. 6. Promowanie zagadnie ochrony powietrza poprzez przeprowadzenie kampanii informacyjno edukacyjnej. 7. Uwzgldnienie w polityce fiskalnej zasad promujcych spalanie wgla o niskiej jakoci w instalacjach do tego przystosowanych energetyki zawodowej. 8. Wprowadzenie skutecznych mechanizmw egzekucji i kontroli w zakresie spalania okrelonych rodzajw paliw przez osoby fizyczne, a take mae i rednie przedsibiorstwa. 9. Wprowadzenie przepisw umoliwiajcych zrwnowaony rozwj obszarw grskich z uwzgldnieniem specyficznych warunkw prowadzenia inwestycji, preferencji w zakresie turystyki oraz ograniczania barier administracyjnych prowadzenia polityki ekonomicznej i spoecznej. Obowizki Samorzdu Wojewdztwa Maopolskiego w ramach realizacji i monitorowania Programu ochrony powietrza to: 1. Koordynacja i monitoring realizacji Programu ochrony powietrza poprzez:

32

Zagadnienia oglne analiz i monitorowanie skadanych przez wjtw, burmistrzw lub prezydentw miast oraz starostw powiatw sprawozda z realizacji dziaa ujtych w niniejszym Programie, prowadzenie wojewdzkiej bazy danych o emisji obejmujcej emisj punktow, liniow i powierzchniow, ktra bdzie aktualizowana na podstawie informacji i sprawozda przekazywanych przez wjtw, burmistrzw lub prezydentw miast, starostw powiatw, zarzdcw drg oraz podmioty gospodarcze (w ramach sprawozda o zakresie korzystania ze rodowiska), organizowanie spotka koordynatorw realizacji Programu ochrony powietrza z poszczeglnych stref w celu wymiany dowiadcze, analizy sytuacji w zakresie stopnia realizacji i efektw prowadzonych dziaa na terenie wojewdztwa, opracowywanie i przedkadanie co 3 lata Ministrowi rodowiska sprawozda z realizacji Programu ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego. 2. Aktualizacja Programu ochrony powietrza, ewentualna korekta kierunkw dziaa i zada. 3. Integracja dziaa pomidzy gminami i powiatami. 4. Podejmowanie dziaa midzyregionalnych w celu redukcji emisji niezalenych od czynnikw lokalnych. 5. Prowadzenie dziaa w zakresie informowania spoeczestwa o wystpieniu lub ryzyku wystpienia przekrocze dopuszczalnych albo alarmowych poziomw substancji w powietrzu. 6. Prowadzenie edukacji ekologicznej i promocji w zakresie: korzystania z transportu publicznego, cieek rowerowych, ruchu pieszego, wykorzystania ogrzewania proekologicznego, w tym alternatywnych rde energii, poszanowania energii, uwiadamiania zagroenia dla zdrowia, jakie niesie ze sob spalanie odpadw w kotach domowych, 7. Prowadzenie dziaa zmierzajcych do zmian prawnych likwidujcych bariery wdroenia Programu ochrony powietrza: zorganizowanie grupy wspierajcej zmiany (np. konwent marszakw, posowie wojewdztwa), opracowanie projektu zmian prawnych (dofinansowanie osb fizycznych, gospodarka odpadowa), przedstawienie Sejmowi proponowanych zmian prawnych. 8. Wykorzystanie systemu prognozowania jakoci powietrza na terenie wojewdztwa maopolskiego w celu informowania mieszkacw oraz wadz lokalnych o moliwoci wystpienia niekorzystnych warunkw, szczeglnie na obszarze uzdrowisk strefy gorlicko limanowskiej. Skutkiem bdzie podejmowanie przez samorzd dziaa krtkoterminowych majcych na celu popraw jakoci powietrza. 9. Wspieranie przedsiwzi priorytetowych w zakresie ochrony powietrza przy ustalaniu priorytetw dofinansowania ze rodkw krajowych i unijnych w tym z WFOiGW. 10. Wsparcie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego inwestycji wynikajcych z Programu ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego. Obowizki Maopolskiego Wojewdzkiego Inspektora Ochrony rodowiska w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Biece monitorowanie jakoci powietrza we wszystkich strefach ochrony i przekazywanie wynikw monitoringu do Marszaka Wojewdztwa Maopolskiego. powietrza

2. Przeprowadzenie kampanii pomiarowej dla uzdrowisk strefy gorlicko limanowskiej: Krynica Zdrj, Piwniczna Zdrj i Muszyna w okresie grzewczym. 3. Kontrola podmiotw gospodarczych w zakresie dotrzymywania przepisw prawa i warunkw decyzji administracyjnych w zakresie wprowadzania gazw i pyw do powietrza. Obowizki zarzdcw drg (w tym Generalnej Dyrekcji Drg Krajowych i Autostrad, oraz Zarzdu Drg Wojewdzkich w Krakowie) w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Realizacja zada w zakresie inwestycji komunikacyjnych;

33

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego 2. Przekazywanie do Marszaka Wojewdztwa Maopolskiego wynikw przeprowadzanych w danym roku pomiarw natenia ruchu na poszczeglnych odcinkach drg w terminie do 31 marca roku nastpnego. Obowizki i zadania wadz i podmiotw szczebla lokalnego w kadej ze stref ujte zostay w czci szczegowej Programu ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego. 1A.5.4. MONITOROWANIE REALIZACJI PROGRAMU Wjtowie gmin oraz burmistrzowie miast i gmin zobowizani s do sporzdzania sprawozda z realizacji dziaa naprawczych w danym roku i ich przekazywania w terminie do 28 lutego kadego roku do starostw powiatw. Sprawozdania powinny obejmowa: dziaania w zakresie likwidacji tradycyjnych wglowych urzdze grzewczych w budynkach gminy i jej jednostek oraz dofinansowania wymiany kotw u osb fizycznych wedug wzoru okrelonego w Tabeli 1a-6, dziaania w zakresie ograniczania emisji liniowej poprzez budow, utwardzanie i remonty oraz prowadzenie mokrego czyszczenia drg bdcych w zarzdzie wjta, burmistrza lub prezydenta miasta wedug wzoru okrelonego w Tabeli 1a-8, pozostae dziaania ujte w harmonogramie rzeczowo-finansowym dla danej strefy, dla ktrych odpowiedzialnymi za realizacj s organy lub jednostki gminy wedug wzoru okrelonego w Tabeli 1a-9. Do sprawozdania naley zaczy wyniki pomiarw natenia ruchu na odcinkach drg zarzdzanych przez wjta, burmistrza lub prezydenta miasta, jeeli byy przeprowadzane w roku sprawozdawczym. Starostowie powiatw zobowizani s do sporzdzania i przekazywania sprawozda do Marszaka Wojewdztwa Maopolskiego w terminie do 31 marca kadego roku. Sprawozdania powinny obejmowa: dziaania w zakresie likwidacji tradycyjnych wglowych urzdze grzewczych w budynkach powiatu i jego jednostek wedug wzoru okrelonego w Tabeli 1a-6, informacje o rodzaju ogrzewania nowych budynkw na podstawie wydawanych w roku sprawozdawczym pozwole na budow wedug wzoru okrelonego w Tabeli 1a-7, dziaania w zakresie ograniczania emisji liniowej poprzez budow, utwardzanie i remonty oraz prowadzenie mokrego czyszczenia drg bdcych w zarzdzie starosty wedug wzoru okrelonego w Tabeli 1a-8, pozostae dziaania ujte w harmonogramie rzeczowo-finansowym dla danej strefy, dla ktrych odpowiedzialnymi za realizacj s organy lub jednostki powiatu wedug wzoru okrelonego w Tabeli 1a-9. Do sprawozda przekazywanych przez starostw powiatw naley zaczy sprawozdania gminne oraz wyniki pomiarw natenia ruchu na odcinkach drg zarzdzanych przez starost, jeeli byy przeprowadzane w roku sprawozdawczym. Pozostae podmioty ujte w harmonogramie rzeczowo-finansowym dla danej strefy ochrony powietrza zobowizane s do sporzdzania i przekazywania do Marszaka Wojewdztwa Maopolskiego w terminie do 31 marca kadego roku sprawozda wedug wzoru okrelonego w Tabeli 1a-9. Na podstawie przekazywanych sprawozda z realizacji dziaa naprawczych, a take w oparciu o wyniki pomiarw zanieczyszcze powietrza prowadzonych przez Maopolskiego Wojewdzkiego Inspektora Ochrony rodowiska, Marszaek Wojewdztwa Maopolskiego powinien dokonywa co 3 lata szczegowej oceny wdroenia Programu ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego, ktra powinna sugerowa ewentualn korekt kierunkw dziaa i poszczeglnych zada. Ocena powinna by poparta wynikami modelowania matematycznego, jako metody wspomagajcej i uzupeniajcej techniki pomiarowe.

34

Zagadnienia oglne

Tabela 1a-6. Sprawozdanie w zakresie dziaa zwizanych z ograniczaniem emisji powierzchniowej.

Ilo zlikwidowanych Dzielnica / Gmina tradycyjnych kotw wglowych Nazwa dzielnicy lub gminy Nazwa dzielnicy lub gminy ... Razem czne [z] koszty

w tym wymienione na nastpujce rda: [szt.] i/lub powierzchnia uytkowa lokalu [m2] miejska sie cieplna gazowe nowoczesne wglowe i retortowe elektryczne ekologiczne opalane biomas opalane olejem alternatywne rdo ciepa

Termomodernizacja
[ilo lub powierzchnia lokali]

Tabela 1a-7. Sprawozdanie w zakresie ogrzewania nowych obiektw budowlanych.

Dzielnica / gmina Nazwa dzielnicy lub gminy Nazwa dzielnicy lub gminy ... Razem

ogrzewanie z miejskiej sieci cieplnej

Liczba nowych obiektw budowlanych [szt.] i/lub powierzchnia uytkowa [m2] ogrzewanie gazowe, ogrzewanie ogrzewanie nowoczesne ogrzewanie tradycyjne olejowe lub alternatywnymi rdami wglowe, retortowe lub wglowe elektryczne ciepa ekologiczne

35

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Tabela 1a-8. Sprawozdanie w zakresie dziaa zwizanych z ograniczeniem emisji liniowej.

Nazwa ulicy/nr drogi

Budowa nowych odcinkw drg [km]

Dugo utwardzonych ulic i odcinkw drg [km]

Remont nawierzchni ulic i drg [km]

Prowadzone prace mokrego czyszczenia ulic i odcinkw drg ilo km czstotliwo [ilo /rok]

Nazwa ulicy / nr drogi Nazwa ulicy / nr drogi ... Razem czne koszty [z]

Tabela 1a-9. Sprawozdanie w zakresie pozostaych dziaa ujtych w harmonogramie rzeczowo-finansowym.

Kod dziaania

Nazwa dziaania

Opis realizacji dziaania w roku sprawozdawczym

Wskaniki ilociowe zwizane z realizacj dziaania

Szacunkowy procent wykonania dziaania na koniec roku sprawozdawczego

czne koszty [z]

36

Zagadnienia oglne

1A.6. CHARAKTERYSTYKA POWIETRZA

OBSZARU

OBJTEGO

PROGRAMEM

OCHRONY

Wojewdztwo maopolskie pooone jest w poudniowej czci Polski. Zajmuje obszar 15 183 km2 i jest jednym z mniejszych wojewdztw w kraju. Pod wzgldem liczby ludnoci jest jednym z najbardziej zaludnionych obszarw kraju zajmujc 4 miejsce na tle innych wojewdztw liczba ludnoci na koniec 2009 r. wynosia 3 mln 298 tys. Graniczy z wojewdztwem lskim (od zachodu), witokrzyskim (od pnocy), podkarpackim (od wschodu) oraz z Republik Sowack (od poudnia). Wojewdztwo maopolskie tworz 22 powiaty, 182 gminy, 1904 soectwa. Podzia administracyjny wojewdztwa na powiaty zosta przedstawiony na Rysunku 1a-6.

Rysunek 1a-6. Podzia administracyjny wojewdztwa maopolskiego na powiaty. (rdo: www.gminy.pl)

Wojewdztwo maopolskie rozciga si na Wyynach Polskich, Pnocnym Podkarpaciu i Karpatach Zachodnich. Tak wic rzeba terenu jest tu rnorodna zarwno nizinna, jak i wyynna oraz grska. Ziemie pnocno-zachodnie zajmuje Wyyna Krakowsko-Czstochowska (najwysze wzniesienie 512 m n.p.m.). Obszar pnocno-wschodni to Niecka Nidziaska agodne zagbienie w obrbie Wyyny Maopolskiej. Wzdu Wisy, po obu jej stronach, cignie si obnienie tektoniczne Pnocne Podkarpacie (cz Kotliny Owicimskiej, Brama Krakowska, fragment Kotliny Sandomierskiej). Poudniowa cz wojewdztwa ley na obszarze Karpat Zachodnich. S one podzielone na dwa rwnolege pasy. Pas pnocny obejmuje Pogrze Zachodniobeskidzkie, Pogrze rodkowobeskidzkie, Beskidy Zachodnie (Beskid Makowski, Gorce, Beskid Sdecki, Beskid Wyspowy, Beskid ywiecki) oraz cz Beskidw rodkowych (m.in. Beskid Niski). Poudniowy pas Karpat Zachodnich to Obnienie Orawsko-Podhalaskie, czyli po prostu Podhale wraz z Pieninami oraz Tatry, najwysze gry w Polsce. Ich najwyszy szczyt, Rysy, osiga 2499 m n.p.m. Warunki klimatyczne i parametry meteorologiczne wpywajce na jako powietrza i wyniki modelowania Warunki meteorologiczne maj istotny wpyw na poziom stenia zanieczyszcze. Zaley od nich: emisja zanieczyszcze ogem (temperatura powietrza, prdko wiatru, natenie promieniowania sonecznego, wilgotno),

37

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego emisja zanieczyszcze gazowych, z ktrych w atmosferze formuje si py wtrny i inne zwizki (temperatura powietrza, prdko wiatru, natenie promieniowania sonecznego, wilgotno), intensywno rozpraszania zanieczyszcze w atmosferze (prdko i kierunek wiatru, stan rwnowagi atmosfery, wysoko warstwy mieszania), pochanianie przez podoe, przemiany i wymywanie zanieczyszcze atmosfery (opady atmosferyczne, wilgotno, temperatura, natenie promieniowania sonecznego), transport zanieczyszczonych mas powietrza (zanieczyszczenia wtrne i pierwotne) znad innych obszarw ze rdami emisji (kierunek i prdko wiatru w warstwie mieszania, opady, natenie promieniowania sonecznego), unos pyu z zapylonych bd nieutwardzonych powierzchni, w tym wtrny unos pyw osiadych wczeniej (prdko wiatru, wilgotno powietrza i podoa, stan rwnowagi atmosfery). Klimat wojewdztwa maopolskiego ksztatowany jest w gwnej mierze przez masy powietrza polarno-morskiego napywajcego z zachodu, polarno-kontynentalnego napywajcego z obszarw Azji i Europy Wschodniej, w mniejszym stopniu arktycznego i zwrotnikowego. Z masami napywajcego powietrza zwizane s kierunki wiatrw, ktre najczciej wystpuj z kierunku zachodniego. W grach zaznacza si wzrost prdkoci wiatrw w porwnaniu do obszarw pozagrskich. Dua zmienno warunkw fizjograficznych, gwnie rzeby terenu oraz due wzniesienia nad poziomem morza, przy znacznych wysokociach wzgldnych poudniowej czci wojewdztwa decyduj o zrnicowaniu zjawisk klimatycznych. W wojewdztwie maopolskim mona wyrni 4 regiony klimatyczne: grski, Pogrza Karpackiego, kotlin podgrskich: (Kotliny Owicimskiej, Kotliny Sandomierskiej), oraz region klimatu wyyn: (Wyyny lsko-Krakowskiej i Wyyny Maopolskiej). Klimat grski wyrnia si spord innych rodzajw klimatw surowymi warunkami klimatycznymi, jak np.: duymi spadkami temperatur powietrza, znacznymi prdkociami wiatru, wysok redni roczn sum opadw atmosferycznych (do 2000 mm w szczytowej partii Tatr), skrconym okresem wegetacyjnym, wyduonym okresem zalegania pokrywy nienej (w Beskidach Zachodnich od 4 do 6, w Tatrach od 5 do 8 miesicy). W rejonie tym wyrnia si 6 piter klimatycznych (Hess 1965) oraz obszary inwersyjnych kotlin rdgrskich. Region Pogrza znajduje si w obrbie oddziaywania klimatu umiarkowanie ciepego i wilgotnego z wystpujcymi obszarami inwersyjnych kotlin, o redniej rocznej wartoci temperatury powietrza sigajcej od 6 do 8C i rocznej sumie opadw w przedziale od 700-900 mm. W rejonie oddziaywania klimatu kotlin podgrskich wystpuje zrnicowanie klimatu na ciepy i umiarkowanie wilgotny (Kotlina Owicimska), ciepy i umiarkowanie suchy (Kotlina Sandomierska) oraz ciepy i suchy (Dolina Wisy). Kotlina Sandomierska naley do najcieplejszych regionw w Polsce ze redni roczn temperatur powietrza przekraczajc 8C i z najduej trwajcym okresem wegetacyjnym w kraju (220 dni). Rejon klimatu wyyn (Wyyna lsko-Krakowska, Wyyna Maopolska) charakteryzuje si najnisz roczn sum opadw poniej 600 mm i roczn redni temperatur 7,5C. Cech charakterystyczn warunkw klimatycznych wojewdztwa jest oddziaywanie krakowskiej miejskiej wyspy ciepa. Jej wpyw przejawia si podwyszeniem redniej temperatury rocznej o 1,2C oraz przedueniem termicznych pr roku w stosunku do Wyyny Maopolskiej i Pogrza Karpackiego. Natomiast w wielu rejonach wojewdztwa, w dolinach i grskich kotlinach mona zaobserwowa znaczne odchylenia klimatyczne spowodowane lokalnymi mikroklimatami. Uwarunkowania maopolskiego wynikajce z Planu zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa

Plan zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa maopolskiego zosta przyjty uchwa Nr XV/174/03 z dnia 22 grudnia 2003 r. Gwnym zadaniem planu jest okrelenie celw i zasad oraz kierunkw gospodarowania przestrzeni wojewdztwa. Wanym zadaniem planu jest take stworzenie optymalnych warunkw przestrzennych do realizacji przyjtych w Strategii Rozwoju Wojewdztwa Maopolskiego priorytetw inwestycyjnych, jak rwnie programw krajowych i wojewdzkich.

38

Zagadnienia oglne RODOWISKO PRZYRODNICZE I KULTUROWE Jednym z celw strategicznych planu jest wysoka jako rodowiska przyrodniczego i kulturowego, rozumiana jako: a) Zlikwidowanie zaniedba w ochronie rodowiska poprzez: popraw jakoci wd, ograniczenie emisji zanieczyszcze do powietrza, uporzdkowanie gospodarki odpadami, rewaloryzacje obszarw zdegradowanych. b) Racjonalne gospodarowanie rodowiskiem poprzez: minimalizacj zuycia zasobw naturalnych, zwikszanie wykorzystania niekonwencjonalnych rde energii, minimalizacj wytwarzania odpadw, zwikszanie stopnia powtrnego wykorzystania i bezpieczne skadowanie odpadw, podnoszenie retencyjnoci dorzeczy i zwikszenie bezpieczestwa przeciwpowodziowego, zalesianie nieuytkw i sabych uytkw rolnych. c) Ochrona przyrody i rnorodnoci biologicznych poprzez: zwikszenie obszaru objtego rnorodnymi formami ochrony przyrody, rozwj zagospodarowania turystycznego w harmonii z ochron przyrody. DOSTPNO KOMUNIKACYJNA W ramach wdraania strategii lepszej dostpnoci komunikacyjnej regionu postawiono sobie cele w zakresie: a) Dobrze rozwinitego systemu powiza komunikacyjnych regionu z otoczeniem poprzez: modernizacj i przebudow ukadu drg gwnych, modernizacj przej granicznych i drg dojazdowych do przej granicznych, modernizacj sieci kolejowej, tworzenie centrw logistycznych, rozwj midzynarodowego portu lotniczego Krakw-Balice. b) Sprawnego systemu transportu wewntrznego poprzez: modernizacj drg regionalnych i lokalnych, w tym budow obwodnic miast, popraw bezpieczestwa ruchu drogowego. przebudow regionalnego systemu transportu zbiorowego. EMISJA ZANIECZYSZCZE Najwaniejszym celem z punktu widzenia realizacji Planu zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa maopolskiego jest cel ograniczenia emisji substancji zanieczyszczajcych powietrze do poziomu zapewniajcego wysok jako rodowiska atmosferycznego poprzez: cig redukcj wielkoci sumarycznych emisji pyw i gazw wielkoci wynika powinny z wojewdzkich programw ochrony rodowiska i programw ochrony powietrza, redukcj gazw cieplarnianych w latach 2008-2012 do 94% wielkoci emisji z 1988 r., ograniczanie wzrostu emisji zanieczyszcze komunikacyjnych do powietrza w gwnych miastach, w tym do 2005 r. do 120% wielkoci emisji z 1999 r. RODOWISKO AKUSTYCZNE W ramach poprawy jakoci rodowiska akustycznego zaproponowano dziaania majce na celu: zmniejszenie emisji haasu komunikacyjnego poprzez ograniczenie haasu u rde, jak rwnie na drodze jego propagacji, realizacj wzdu cigw komunikacyjnych pozamiejskich, charakteryzujcych si duym obcieniem ruchu w obszarach niezabudowanych, pasw zieleni, jako ekranw akustycznych, popraw jakoci nawierzchni drg, budow obwodnic i tras o duej przepustowoci oraz zwikszenie pynnoci ruchu w miastach poprzez budow skrzyowa bezkolizyjnych, wyznaczenie terenw zagroonych haasem oraz terenw, na ktrych wystpuj przekroczenia dopuszczalnego poziomu haasu i podejmowania dziaa naprawczych, w kolejnoci wyznaczonej przepisami szczegowymi dla programw ochrony rodowiska

39

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego przed haasem, ustanowienie obszarw ograniczonego uytkowania dla lotnisk, w pierwszym rzdzie lotniska Krakw Balice. AD PRZESTRZENNY Plan zagospodarowania przestrzennego przewiduje rwnie powstanie lub rozbudow specjalnych stref przemysowych, ktre w przyszoci mog oddziaywa na powietrze w wojewdztwie. Nale do nich: 1. Specjalna Strefa Ekonomiczna Krakowski Park Technologiczny, 2. Specjalna Strefa Ekonomincza Park Mielec, 3. Projektowana Sdecka Strefa Przemysowa. TRANSPORT DROGOWY W zakresie transportu drogowego plan zagospodarowania przestrzennego ustala zasady modernizacji i przebudowy ukadu drg gwnych, do ktrych zaliczono: modernizacj i przebudow istniejcych tras, dostosowujc je do prognozowanego ruchu i gabarytw pojazdw, eliminacj bd ograniczenie ruchu koowego z obszarw zabudowanych, zwaszcza z centrum miast, konieczn dla poprawy warunkw przejazdu i warunkw ycia mieszkacw oraz dostosowanie drg do parametrw wynikajcych z umw i standardw europejskich, popraw dostpnoci, zapewnienie zrwnowaonego rozwoju obszarw o niskiej gstoci sieci drogowej i niedostosowanych do ruchu parametrach, zwaszcza na terenach podgrskich, aktywizacj terenw w pobliu tras drogowych poprzez waciwe ksztatowanie przebiegu tych drg i obsug terenw przylegych, zapewnienie dogodnego i czytelnego przejazdu na kierunku pnoc-poudnie i wschdzachd przez obszar Maopolski, w tym take uzyskanie dogodnego poczenia ze Sowacj popraw funkcjonowania komunikacji w miastach, zwaszcza komunikacji publicznej, budow tras obwodowych i obej miejscowoci zmniejszajc konflikty w strukturach przestrzennych wywoane ruchem drogowym, zapewnienie naleytej dbaoci przestrzennej i adu przestrzennego, segregacj ruchu na drogach poprzez stworzenie odrbnych tras dla ruchu tranzytowego i lokalnego, a take oddzielenie ruchu koowego od ruchu rowerowego i pieszego, zwaszcza przy przejciu przez miejscowoci, dbao o ochron rodowiska poprzez wprowadzenie w infrastrukturze dogodnych (zwaszcza przy realizacji drg ruchu szybkiego) elementw koniecznych dla ochrony rodowiska naturalnego (przepusty pod drogami, zielone mosty itp.), ksztatowanie sieci drogowej w zgodzie z adem przestrzennym i warunkami naturalnymi terenu, popraw bezpieczestwa ruchu na drogach, ograniczenie uciliwoci wywoanych ruchem, wiksz dbao o ochron rodowiska ju na etapie planowania i projektowania inwestycji drogowych, a take realizacji i utrzymania, popraw jakoci ycia mieszkacw wojewdztwa poprzez prawidowy rozwj komunikacji drogowej, ograniczenie obudowywania drg, zwaszcza drg wyszych klas (GP, G) funkcjami mieszkaniowymi, usugowymi i przemysowymi, takie ksztatowanie przestrzeni w ssiedztwie tras drogowych, aby eliminowa konflikty relacji: ruch drogowy zabudowa. ZAOPATRZENIE W GAZ Zaopatrzenie w gaz wojewdztwa zgodnie z celem strategicznym powinno i w kierunku doprowadzenia gazu przewodowego do wszystkich miast wojewdztwa, a take dalszego rozwoju rozdzielczej sieci gazowej na terenie powiatw: miechowskiego, proszowickiego, nowotarskiego, tatrzaskiego, suskiego, czci poudniowo-zachodniej powiatu nowosdeckiego ziemskiego, a co za tym idzie sukcesywnej gazyfikacji terenw wiejskich. Wanym elementem jest rwnie doprowadzenie gazu sieciowego do miejscowoci uzdrowiskowych wojewdztwa, co wpynie na popraw stanu rodowiska przyrodniczego (eliminacja niskiej emisji poprzez likwidacj palenisk wglowych).

40

Zagadnienia oglne Uwarunkowania wynikajce z Programu Ochrony rodowiska Wojewdztwa Maopolskiego na lata 2007-2014 Program Ochrony rodowiska Wojewdztwa Maopolskiego na lata 2007-2014 okrela sabe strony wojewdztwa w zakresie aspektw rodowiskowych, do ktrych zaliczono miedzy innymi: pogarszanie si warunkw akustycznych cigw komunikacyjnych oraz na terenach chronionych, opnienia w objciu regionalnym monitoringiem problematyki ponadnormatywnego haasu, promieniowania elektromagnetycznego, rozszerzenia monitoringu jakoci wd podziemnych, a take monitoringu jakoci i stanu zanieczyszczenia gleb, niedostatecznie oczyszczane ciekw komunalnych, spywy powierzchniowe oraz zrzut zasolonych wd doowych z grnolskich kopal, symboliczny wymiar selektywnej zbirki odpadw u rda, duy udzia odpadw komunalnych skadowanych na skadowiskach, w tym komunalnych odpadw niebezpiecznych, nie spenianie wymogw dotyczcych wpywu na rodowisko skadowisk zarwno przemysowych, jak i komunalnych, brak infrastruktury dla zwikszenia selektywnej zbirki odpadw, kompostowania odpadw, mechaniczno--biologicznego przetwarzania oraz termicznego przeksztacania odpadw, brak regulacji prawnych w peni uniemoliwiajcych realizacj zada z zakresu ochrony rodowiska, silne, negatywne oddziaywanie eksploatacji z surowcw mineralnych na rodowisko przyrodnicze, degradacja terenw po zakoczonej eksploatacji, malejcy udzia powierzchni gruntw poprzemysowych, ktre poddano rekultywacji bd zagospodarowaniu, obcienie parkw narodowych nadmiernym ruchem turystycznym, w tym motoryzacyjnym, presja w zakresie wykorzystywania na obszarach parkw i ich otulin nowych terenw pod zabudow mieszkalno-usugow oraz pod infrastruktur narciarsk, brak strategii zrwnowaonego rozwoju turystyki na obszarach chronionych, niekorzystne zagospodarowanie przestrzenne regionu (rozproszona zabudowa), brak gminnych planw zagospodarowania przestrzennego, duga procedura przyjcia programw pomocowych (Maopolski Regionalny Program Operacyjny, Program Rozwoju Obszarw Wiejskich), niska wiadomo mieszkacw wojewdztwa w zakresie tematyki zwizanej z genetycznie modyfikowanymi organizmami, zbyt niski stopie wykorzystania energii ze rde odnawialnych w stosunku do potencjau, intensywna eksploatacja zasobw i poytkw wodnych, brak wnikliwej analizy zasadnoci i sposobu wykorzystania poszczeglnych prac przed wydaniem pozwole wodno-prawnych i innych pozwole, brak dronoci ekologicznej rzek i potokw. Zagroenia wynikajce ze sabych stron wojewdztwa to: niedostateczne finansowanie ochrony rodowiska, niska wiadomo ekologiczna mieszkacw dotyczca ochrony rodowiska przede wszystkim w zakresie gospodarki odpadami oraz w zakresie gospodarki ciekowej (odprowadzanie ciekw komunalnych do ziemi i wd), rozproszenie zabudowy i uksztatowanie terenu podnoszce koszty inwestycji liniowych, napyw zanieczyszcze powietrza spoza wojewdztwa, wysokie koszty wdroenia planw gospodarki odpadami, nasilajce si ekstremalne zjawiska pogodowe, niska jako gleb czci poudniowej wojewdztwa, podatno gruntw na czynniki erozyjne, najwiksze w kraju zagroenie erozj wodn, brak systemowego podejcia do dziaa rekultywacyjnych i monitoringu miejsc skaonych, zagroenie poarowe lasw, rozwj komunikacji przy jednoczesnym zym stanie drg (zanieczyszczenie powietrza i haas), niewaciwie przygotowana sie drg na wypadek awarii podczas przewoenia materiaw niebezpiecznych oraz brak miejsc postoju dla samochodw przewocych materiay

41

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego niebezpieczne, transport substancji niebezpiecznych przez centra miast, brak ogranicze dotyczcych zagospodarowania przestrzennego na terenie o predyspozycjach osuwiskowych, silna presja turystyki na niektre obszary chronione np. Tatry i Pieniny, Ojcowski Park Narodowy. Obiekty i obszary chronione Wojewdztwo maopolskie posiada bardzo zrnicowane rodowiskowo obszary. Wystpujca tu dua rnorodno rzeby terenu, budowy geologicznej, warunkw klimatycznych, hydrologicznych i glebowych stwarza dogodne warunki bytowania dla wielu gatunkw rolin i zwierzt o rnorodnych wymaganiach siedliskowych i decyduje o duej, rzadko spotykanej biornorodnoci. Obszar Karpat zosta wczony do wiatowej listy Global 200 jako element ekoregionu Europejskordziemnomorski Grski Las Mieszany. Na terenie Maopolski znajduje si szereg obszarw chronionych: a) 6 parkw narodowych: Babiogrski Park Narodowy, Gorczaski Park Narodowy, Magurski Park Narodowy (niewielki fragment; siedziba dyrekcji w woj. podkarpackim), Ojcowski Park Narodowy, Pieniski Park Narodowy, Tatrzaski Park Narodowy, b) 11 parkw krajobrazowych, c) 10 obszarw chronionego krajobrazu, d) 85 rezerwatw przyrody, e) okoo 2 tys. pomnikw przyrody. W efekcie ochron objtych jest 53% powierzchni wojewdztwa maopolskiego, co stawia je na pierwszym miejscu w kraju. czna powierzchnia obszarw objtych prawn ochron przyrody na terenie wojewdztwa maopolskiego wynosi 8 788,24 km2 przy 15 189,7 km2 powierzchni cakowitej wojewdztwa. W skali caego kraju powierzchnia parkw narodowych objta ochron cis stanowi 21% powierzchni wszystkich parkw. Natomiast w wojewdztwie maopolskim, ochron cis objte jest 46,3% caoci terenw parkw narodowych w wojewdztwie, co wskazuje na wyjtkowe bogactwo przyrodnicze i rodowiskowe tego rejonu kraju. Najwikszy udzia powierzchni znajdujcej si pod ochron cis w oglnej powierzchni parku wykazuj: Tatrzaski PN 54,4% oraz Gorczaski PN 51,4% powierzchni. Dwa parki: Babiogrski i Tatrzaski s Rezerwatami Biosfery UNESCO MaB o cznej powierzchni 322,5 km2. Dotychczas na terenie wojewdztwa maopolskiego utworzono 85 rezerwatw przyrody oywionej i nieoywionej. Reprezentowane s nastpujce formy rezerwatw przyrody: lene, florystyczne, torfowiskowe, stepowe, ptasie, krajobrazowe, wodne i przyrody nieoywionej. Parki krajobrazowe w Maopolsce usytuowane s gwnie w pnocno-zachodniej i zachodniej czci wojewdztwa, w czci centralnej oraz na poudniu wojewdztwa maopolskiego. Obszary ochrony uzdrowiskowej wyznaczone s dla 9 uzdrowisk statutowych w wojewdztwie maopolskim: Krynica Zdrj (pow. nowosdecki), Muszyna (pow. nowosdecki), Piwniczna Zdrj (pow. nowosdecki), egiestw (pow. nowosdecki), Rabka (pow. nowotarski), Szczawnica (pow. nowotarski), Swoszowice (Miasto Krakw), Wapienne (pow. gorlicki),

42

Zagadnienia oglne Wysowa (pow. gorlicki). W wojewdztwie maopolskim znajduje si pustynia Bdowska pooona na zachd od Olkusza, rozciga si midzy miejscowociami Klucze, Checho i Bdw. Chocia piaski Pustyni Bdowskiej potrafi w lecie nagrzewa si do temperatury 70C to w sensie klimatycznym teren ten pustyni nie jest. Inne powizane z jakoci powietrza problemy spoeczno-rodowiskowe w wojewdztwie
Haas

Najbardziej uciliwym dla mieszkacw duych aglomeracji, jak rwnie maych miast i miejscowoci pooonych przy szlakach komunikacji drogowej, jest haas drogowy generowany przez poruszajce si pojazdy samochodowe. Obejmuje on swym zasigiem najwiksz liczb ludnoci, oraz najwikszy teren Maopolski. W wietle map akustycznych sporzdzonych przez zarzdzajcych drogami, przekroczenia dopuszczalnych poziomw haasu wystpuj na dugoci okoo 100 km drg o nateniu ruchu powyej 6 mln pojazdw rocznie. Ograniczenie ponadnormatywnych poziomw haasu jest celem programw ochrony rodowiska przed haasem.
Gospodarka odpadami

W 2008 r. w wojewdztwie maopolskim zebrano 735,07 tys. t odpadw komunalnych staych (cznie z odpadami wyselekcjonowanymi), tj. o 1,4 % wicej ni w roku poprzednim. Na 1 mieszkaca wojewdztwa maopolskiego przypadao 223 kg odpadw. Deponowanie odpadw na skadowiskach jest podstawowym sposobem postpowania z odpadami komunalnymi. Na skadowiska kontrolowane trafio 99,1% odpadw zmieszanych. W wojewdztwie maopolskim nie wystpuje termiczna utylizacja odpadw. Istotnym problemem jest spalanie odpadw w piecach domowych. W sytuacji gdy brak jest spoecznego przyzwolenia na budow spalarni odpadw, jednoczenie jest przyzwolenie na spalanie odpadw w paleniskach domowych. Tymczasem najwicej zanieczyszcze (czsto o wysokiej toksycznoci, np. benzo(a)piren) powstaje wanie w wyniku niepenego spalania (przy zbyt niskiej temperaturze) odpadw. Konieczne jest prowadzenie odpowiedniej edukacji ekologicznej w celu zmiany przyzwolenia spoecznego na spalania odpadw w piecach domowych. Jednoczenie gminy posiadajc uprawnienia do kontrolowania przestrzegania przepisw z zakresu ochrony rodowiska (art. 379 ustawy Prawo ochrony rodowiska) powinny prowadzi regularne kontrole i egzekwowa od mieszkacw zakaz spalania odpadw w kotach domowych. Opracowanie waciwego systemu gospodarki odpadami jest celem wojewdzkiego, powiatowych i gminnych planw gospodarki odpadami.

1A.7. ANALIZY STANU ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA

1A.7.1. CZYNNIKI POWODUJCE PRZEKROCZENIA Na jako powietrza wpywa szereg czynnikw, do najwaniejszych nale: wielko i rozkad emisji substancji, parametry wprowadzania substancji do powietrza, parametry i typ emitorw, warunki klimatyczne, uwarunkowania demograficzne, uksztatowanie i sposb zagospodarowania przestrzennego terenu, rodzaj uytkowania powierzchni, przemiany fizyko-chemiczne substancji. Zanieczyszczenia powietrza na terenie kadej ze stref wojewdztwa maopolskiego to gwnie zanieczyszczenia pochodzenia antropogenicznego, zwizane z dziaalnoci czowieka. Najwikszy wpyw na stan zanieczyszczenia powietrza wywiera dziaalno czowieka zwizana z ogrzewaniem budynkw (niska emisja), produkcj energii cieplnej i przemysem cikim (emisja punktowa) i ruchem komunikacyjnym (emisja liniowa). Wrd czynnikw antropogenicznych naley take wskaza sposb zagospodarowania przestrzennego obszaru miejskiego oraz uwarunkowania demograficzne.

43

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego Najbardziej naraone na negatywne wpywy zanieczyszcze powietrza s obszary charakteryzujce si intensywn zabudow z niewielkim udziaem terenw zielonych, du gstoci zaludnienia, wysokim nateniem ruchu komunikacyjnego. W wojewdztwie maopolskim tego typu zagroeniu podlegaj przede wszystkim due miasta z Krakowem na czele, gdzie przez tereny o duym zagszczeniu zabudowy przebiegaj drogi wojewdzkie i krajowe, ktrymi prowadzony jest tranzyt z zachodu na wschd. Tereny wiejskie naraone s na dziaanie negatywnych substancji ze wzgldu na przewag budynkw korzystajcych z indywidualnego ogrzewania wglowego, gwnie domw jednorodzinnych. Jednake tereny wiejskie maj charakter zabudowy czciowo rozproszonej, dlatego te oddziaywanie na ich terenie nie jest tak due jak w przypadku miast. Z tego powodu w kadej ze stref wyznaczono miasta lub gminy bdce punktami, ktre potraktowano szczeglnie pod ktem analizy zanieczyszcze powietrza. W dalszych rozdziaach przedstawiono szczegow analiz stanu zanieczyszczenia powietrza w kadej ze stref. Istotny wpyw na wielko zanieczyszczenia ma specyfika wojewdztwa maopolskiego, przez ktre poprowadzony jest intensywny tranzyt samochodowy na kierunku wschd-zachd i pnoc-poudnie, a due obcienie ruchem drg generuje silne zanieczyszczenie. Dodatkowo wojewdztwo, ze wzgldu na swoje wyjtkowe walory kulturowe i przyrodnicze jest szczeglnie chtnie odwiedzane przez turystw zarwno krajowych jak i zagranicznych. Wzmoony ruch turystyczny jest dodatkowym czynnikiem generujcym ilo zanieczyszcze wprowadzanych do powietrza. Charakterystyczne dla Maopolski s rwnie dua gsto zaludnienia i uprzemysowienie, szczeglnie due w czci zachodniej wojewdztwa, Krakowie oraz Tarnowie. Na te czynniki nakada si, bardzo niekorzystne z punktu widzenia rozprzestrzeniania zanieczyszcze, pooenie wikszoci miast w dolinach rzek lub w kotlinach grskich oraz niewielkie prdkoci wiatrw, co prowadzi do zbyt maego przewietrzania najbardziej zaludnionych obszarw wojewdztwa i zalegania zanieczyszcze w pobliu miejsca ich emisji. To wanie szczeglne uksztatowanie terenu wikszoci wojewdztwa oraz specyficzne dla terenw grskich warunki meteorologiczne s przyczyn bardzo czsto wystpowania sytuacji przekrocze ste dopuszczalnych zanieczyszcze na tych terenach. 1A.7.2. OPIS MODELU OBLICZENIOWEGO
ADMS

Wykorzystany do oblicze model (ADMS-Urban) pozwala na wykonanie oblicze rozprzestrzeniania si substancji w powietrzu w skali danej strefy, a ponadto: jest modelem polecanym przez Ministerstwo rodowiska i Gwny Inspektorat Ochrony rodowiska w materiaach szkoleniowych pt. "Wskazwki dotyczce Modelowania matematycznego w systemie zarzdzania jakoci powietrza", Warszawa 2003, jako przykadowy model sucy do oceny jakoci powietrza w miastach i na obszarach pozamiejskich, umoliwia uwzgldnienie procesw fizyczno-chemicznych zachodzcych w atmosferze, a take umoliwia wykonanie oblicze rozprzestrzeniania si zanieczyszcze w przypadku sekwencyjnych danych meteorologicznych (z godzinow zmiennoci), jak i w oparciu o dane statystyczne. Model posiada udokumentowane zastosowanie, jako narzdzie uywane i zalecane do okrelenia stanu zanieczyszczenia powietrza w krajach Unii Europejskiej, uwzgldnia, w formie ta, emisj napywow ze rde zlokalizowanych poza granicami kraju oraz ze rde emisji zlokalizowanych na obszarach ssiednich wojewdztw. Uzyskana dokadno modelowania jest wiksza ni wymagana rozporzdzeniem Ministra rodowiska z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania oceny poziomw substancji w powietrzu (Dz. U. z 2009 r. Nr 5, poz. 31). ADMS-Urban jest systemem modelowania jakoci powietrza atmosferycznego rozwijanym od pocztku lat 90-tych przez firm CERC Ltd. z Cambridge. System oparty jest na gaussowskim modelu dyspersji zanieczyszcze w powietrzu (II generacji) wykorzystujcym procedury numeryczne w zakresie oblicze wyniesienia smugi. System jest stosowany do przygotowywania programw ochrony powietrza i oceny jakoci powietrza w Wielkiej Brytanii i innych krajach UE (Wochy, Wgry). W wytycznych Europejskiej Agencji rodowiska (EEA) ADMS-Urban jest wymieniany jako jeden z przykadowych systemw modelowania przeznaczonych do okrelania jakoci powietrza

44

Zagadnienia oglne w strefach. System wykorzystuje zaawansowan parametryzacj w zakresie zjawisk turbulencji i dyfuzji w dolnej partii atmosfery. Dostpne s opcje uwzgldniajce m.in. czasow zmienno emisji oraz wpyw uksztatowania terenu na dyspersj zanieczyszcze. Dodatkowo uwzgldnione s parametry procesw fizykochemicznych zachodzcych w atmosferze majce wpyw na rozkad ste zanieczyszcze na danym obszarze.
Weryfikacja modelu

Kalibracji modelu dokonano w oparciu o wyniki pomiarw pyu zawieszonego PM10 ze stacji pomiarowych w strefach oraz wyniki inwentaryzacji rde emisji na terenie stref. Weryfikacja modelu wykazuje poprawn zgodno wynikw pomiarowych ze stacji z wynikami oblicze przy uyciu modelu ADMS-Urban. Obliczenia zostay wykonane w oparciu o zinwentaryzowan baz danych o wielkoci i rdach emisji dla pyu PM10 na terenie kadej ze stref dla roku 2009. W rozporzdzeniu Ministra rodowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomw niektrych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47 z 2008 r., poz. 281). zacznik 6, tabela 4 zalecane jest do 50% odchylenia standardowego. Poniej, w tabeli, przedstawiono porwnanie wynikw pomiarw i wynikw oblicze dla pyu PM10.
Tabela 1a-10. Porwnanie wynikw pomiarw na stacjach pomiarowych i wynikw oblicze ste pyu zawieszonego PM10 dla poszczeglnych punktw pomiarowych. (rdo: wyniki pomiarw WIO, obliczenia wasne)

Stacja pomiarowa Miejscowo: Gorlice Kod: MpGorlicWSSELegi0501 Miejscowo: Tuchw Kod: MpTuchowWIOSSzop1602

Parametr stenie rednioroczne ilo dni przekrocze percentyl 90,4 stenie rednioroczne ilo dni przekrocze percentyl 90,4

Wynik pomiarowy 34,1 57 59 43 88 83

Wynik obliczeniowy 32,1 33 49 34 50 56

Do oblicze przyjto dane meteorologiczne ze stacji zlokalizowanych na terenie miasta Tarnowa i Nowego Scza. Przeprowadzono rwnie porwnanie przebiegu czasowego obliczonych wartoci ste 24-godzinnych pyu PM10 z wartociami zmierzonymi na stacjach pomiarowych w roku 2009. Korelacj wynikw dla stacji w Tuchowie i Gorlicach przedstawiono na wykresach poniej. Zasadnicze trendy zmiennoci s zachowane, wystpuje stosunkowo dobra korelacja czasowa obu przebiegw.
180 160 140 120 100 80 60 40 20 0
01-02 01-14 01-26 02-07 02-19 03-03 03-15 03-27 04-08 04-20 05-02 05-14 05-26 06-07 06-19 07-01 07-13 07-25 08-06 08-18 08-30 09-11 09-23

pomiary wynik oblicze

ug/m3

10-05

10-17

10-29

11-10

11-22

12-04

12-16

Rysunek 1a-7 Porwnanie wynikw pomiarw na stacji pomiarowej przy ul. Krasiskiego w Gorlicach i oblicze ste pyu PM10 w 2009 roku.(rdo: wyniki pomiarw WIO, obliczenia wasne)

45

12-28

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0

01-01 01-13 01-25 02-06 02-18 03-02 03-14 03-26 04-07 04-19 05-01 05-13 05-25 06-06 06-18 06-30 07-12 07-24 08-05 08-17 08-29 09-10 09-22 10-04 10-16

ug/m3

pomiary obliczenia

10-28

11-09

11-21

12-03

12-15

Rysunek 1a-8 Porwnanie wynikw pomiarw na stacji pomiarowej przy ul. Chopina w Tuchowie i oblicze ste pyu PM10 w 2009 roku. (rdo: wyniki pomiarw WIO, obliczenia wasne)

1A.7.3. PODSUMOWANIE ANALIZ STANU ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA Przeprowadzone obliczenia i analizy wykazay, i zasadniczy udzia w steniu pyu zawieszonego PM10 oraz benzo(a)pirenu w powietrzu na obszarach przekrocze w analizowanych dwch strefach maj zarwno rda zwizane z ogrzewaniem indywidualnym, czyli nisk emisj, jak i w mniejszym stopniu rda liniowe. Zwikszony wpyw emisji liniowej widoczny jest wzdu drg krajowych przebiegajcych przez miasta. W zwizku z tym najwaniejsze dziaania naprawcze, majce na celu uzyskanie dotrzymania poziomw dopuszczalnych, zwizane s przede wszystkim z redukcj niskiej emisji i zmianami w emisji komunikacyjnej. Szczegowe dziaania naprawcze, ich oszacowany efekt ekologiczny, koszty realizacji i termin realizacji przedstawiono w czciach szczegowych dla kadej strefy ochrony powietrza.

46

12-27

Zagadnienia szczegowe

II ZAGADNIENIA SZCZEGOWE

47

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

STREFA DBROWSKO - TARNOWSKA

48

Strefa dbrowsko - tarnowska

11. STREFA DBROWSKO-TARNOWSKA

11.1 CZ OPISOWA
11.1.1 PRZYCZYNA STWORZENIA PROGRAMU, SUBSTANCJE OBJTE PROGRAMEM I RDA ICH POCHODZENIA Wyniki pomiarw jakoci powietrza W wyniku rocznej oceny jakoci powietrza w wojewdztwie maopolskim dokonanej za rok 2009, wyznaczono strefy, ktre zostay zakwalifikowane jako strefy C, a tym samym zostay zobligowane do opracowania Programu ochrony powietrza (POP). W wojewdztwie maopolskim wyszczeglniono klas C zostay objte wszystkie strefy oceny jakoci powietrza. Po raz pierwszy strefa dbrowsko tarnowska zostaa zaliczona do stref w ktrych wystpiy ponadnormatywne stenia przynajmniej jednej z normowanych substancji, i gdzie naley opracowa Program ochrony powietrza ze wzgldu na: przekroczenie dopuszczalnej czstoci przekraczania poziomu dopuszczalnego 24godzinnych ste pyu zawieszonego PM10 w roku kalendarzowym, przekroczenie dopuszczalnego poziomu pyu zawieszonego PM10 w roku kalendarzowym, przekroczenie poziomu docelowego benzo(a)pirenu w roku kalendarzowym. Poniej przedstawiono podsumowanie wynikw pomiarw ste analizowanych substancji: pyu PM10 i benzo(a)pirenu na stacji pomiarowej zlokalizowanej w strefie dbrowsko-tarnowskiej.
Tabela 11- 1 Podsumowanie wynikw pomiarw ste pyu PM10 w 2009 r. na stacji pomiarowej zlokalizowanej w strefie dbrowsko-tarnowskiej (rdo: na podstawie wynikw WIO w Krakowie)

Stenie 24-godz. pyu PM10 [g/m3] Kod stacji

min max warto dopuszczalna

Czsto przekraczania dopuszczalnego stenia 24-godz.

warto pomiarowa warto dopuszczalna

rednie wartoci ste [g/m3]

Sezon rok letni zimowy warto dopuszczalna na rok

MpTuchowWIOSSzop1602

9*

205*

50

88*

35

43,2*

31,5*

57,1*

40

* warto okrelona na podstawie niepenej serii pomiarowej

W sezonie letnim stenia s nisze od ste w sezonie zimowym. Wynika to z wykorzystywania w okresie grzewczym wikszej iloci rde spalania paliw staych, zwaszcza w domach jedno i wielorodzinnych. Zauway mona rwnie ponadnormatywn ilo dni z przekroczeniami dopuszczalnego stenia 24-godz. dla pyu PM10 w roku, przy wartoci normy wynoszcej 35 dni. Maksymalne wartoci ste 24-godz. pyu PM10 w lutym przekraczay warto alarmow, sigay blisko 205 g/m3 (21 luty 2009 r.), przy dopuszczalnym steniu wynoszcym 50 g/m3. Roczna ocena jakoci powietrza w wojewdztwie maopolskim w 2009 r. wskazuje jako rda wystpowania przekrocze emisj zwizan z indywidualnym ogrzewaniem budynkw.
Tabela 11-2 Podsumowanie wynikw pomiarw ste benzo(a)pirenu w 2009 r. na stacji pomiarowej zlokalizowanej w strefie dbrowsko-tarnowskiej (rdo: opracowanie na podstawie wynikw WIO w Krakowie)

Kod stacji
MpTuchowWIOSSzop1602

Stenie 24-godz. benzo(a)pirenu [ng/m3]

Min 0,3* max 18,3*

rednioroczne wartoci ste [ng/m3]

rok 4,98* poziom docelowy 1

* Warto okrelona na podstawie niepenej serii pomiarowej

Poziom docelowy stenia redniorocznego benzo(a)pirenu ze wzgldu na ochron zdrowia ludzi w 2009 roku zosta przekroczony niemale piciokrotnie. Poziom substancji znacznie odbiega od wielkoci docelowej, ktra ma by osignita do 2013 roku. Najwysza warto 24-godzinna wyniosa 18,3 ng/m3 i odnotowano j w lutym 2009 r. Roczna ocena jakoci powietrza wwojewdztwie maopolskim w 2009 r. wskazuje jako rda wystpowania przekrocze emisj zwizan z indywidualnym ogrzewaniem budynkw.

49

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego Pomiary emisji zanieczyszcze pyu zawieszonego PM10 oraz B(a)P na terenie strefy dbrowskotarnowskiej prowadzone byy tylko w 2009 r. na jednej stacji pomiarowej znajdujcej si w Tuchowie przy ul. Chopina. Pomiary prowadzone byy na tej stacji po raz pierwszy. Poniej przedstawiono na mapie lokalizacj stacji pomiarowej.

Rysunek 11- 1. Lokalizacja stacji pomiarowej w Tuchowie przy ul. Chopina (rdo:www.maps.geoportal.gov.pl)

Manualna stacja pomiarowa naleca do Wojewdzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska znajduje si nieopodal Domu Kultury. Stacja zlokalizowana jest na poudniowy zachd od centrum miasta, pooona jest w ssiedztwie ulicy Wrblewskiego i Chopina. Niedaleko stacji pomiarowej (po wschodniej stronie) znajduje si sie sklepw detalicznych Delikatesy-Centrum wraz z przylegym parkingiem, w kierunku pnocnym. W odlegoci okoo 50 metrw na poudnie przebiega linia kolejowa czca Tuchw z Krakowem. W pobliu stacji pomiarowej nie ma terenw przemysowych, dominuje zabudowa jednorodzinna o niezbyt gstej zabudowie. Na wschd, w odlegoci okoo 185 metrw przebiega droga krajowa nr 997 czca Tarnw z Gorlicami, na ktrej notowane jest do due natenie ruchu. Substancje objte Programem Program ochrony powietrza dla strefy dbrowsko-tarnowskiej naley opracowa ze wzgldu na: przekroczenie dopuszczalnej czstoci przekraczania poziomu dopuszczalnego 24-godzinnych ste pyu zawieszonego PM10 w roku kalendarzowym, przekroczenie dopuszczalnego poziomu pyu zawieszonego PM10 w roku kalendarzowym, przekroczenie poziomu docelowego benzo(a)pirenu w roku kalendarzowym. W tabelach poniej przedstawiono charakterystyk strefy pod ktem wynikw rocznej oceny
Tabela 11- 3 Charakterystyka strefy dbrowsko-tarnowskiej (rdo: Ocena jakoci powietrza za rok 2009, WIO Krakw)

Nazwa strefy Kod strefy Na terenie lub czci strefy obowizuj dopuszczalne poziomy substancji okrelone Aglomeracja [tak/nie] ze wzgldu na ochron zdrowia [tak/nie] ze wzgldu na ochron rolin [tak/nie] dla obszarw ochrony uzdrowiskowej [tak/nie]

Strefa dbrowsko-tarnowska PL.12.06.z.02 Tak Tak Nie Nie

50

Strefa dbrowsko - tarnowska

Powierzchnia strefy [km2] (2009 r.) Ludno [tys.] (2009 r.) 1941 254956

Tabela 11- 4 Wynikowe klasy strefy dla poszczeglnych zanieczyszcze oraz klasa oglna dla strefy z uwzgldnieniem kryteriw ustanowionych w celu ochrony zdrowia (rdo: Ocena jakoci powietrza za lata 2003-2009, WIO Krakw)

Nazwa strefy Kod strefy SO2 NO2 PM10 Pb Symbol klasy wynikowej dla poszczeglnych zanieczyszcze dla obszaru caej strefy As Cd Ni C6H6 CO O3 B(a)P 2008 r. 2007 r. Klasa oglna strefy 2006 r. 2005 r. 2004 r. 2003 r.

Strefa dbrowsko-tarnowska PL.12.06.z.02 A A C A A A A A A A C A A A A A A

rda zanieczyszcze W rocznej ocenie jakoci powietrza wskazane zostay prawdopodobne przyczyny wystpowania przekrocze ste pyu PM10: niska emisja z indywidualnego ogrzewania budynkw, emisja ze rde przemysowych i komunikacyjnych, a take niekorzystne warunki klimatyczne, wrd ktrych najwaniejszymi s: lokalne i regionalne warunki topograficzne wynikajce z pooenia w dolinach rzek i otoczenia gr; powolne rozprzestrzenianie si emitowanych lokalnie zanieczyszcze w zwizku z ma prdkoci wiatru oraz warunki meteorologiczne. Wyniki modelowania przeprowadzonego dla roku 2009, przedstawione w niniejszym opracowaniu, wskazuj znaczcy udzia emisji powierzchniowej i liniowej w przekroczeniach dopuszczalnych norm jakoci powietrza pyu zawieszonego PM10, jak rwnie B(a)P. Dobrze widoczny jest wpyw niskiej emisji, pochodzcej ze spalania paliw, gwnie wgla w piecach, kotach domowych, na poziomy ste benzo(a)pirenu. Modelowanie nie wykazao istotnego udziau rde punktowych w imisji zanieczyszcze. Podstawowe kierunki i zakresy dziaa niezbdnych do przywrcenia standardw jakoci powietrza 11.1.2 PODSTAWOWE KIERUNKI I ZAKRESY DZIAA NIEZBDNYCH DO PRZYWRCENIA STANDARDW JAKOCI POWIETRZA Zadania wynikajce z przeprowadzonych analiz stanu zanieczyszczenia powietrza W strefie dbrowsko - tarnowskiej konieczna jest redukcja emisji pyu zawieszonego PM10 oraz benzo(a)pirenu w celu dotrzymania wielkoci dopuszczalnych oraz docelowej w powietrzu. Biorc pod uwag wyniki modelowania jakoci powietrza, obszary wystpowania przekrocze normatywnych ste pyu PM10 zidentyfikowano w miastach Wojnicz i Tuchw oraz wzdu drogi DK4 (E40) (od miasta Wojnicz, przez gmin Tarnw oraz miasto Tarnw, a nastpnie odcinek w gminie Skrzyszw). Podstawowe kierunki dziaa niezbdnych do przywrcenia standardw jakoci powietrza na terenie strefy sformuowano uwzgldniajc nastpujce czynniki:

51

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego przyczyny przekrocze dopuszczalnych norm zanieczyszcze (transport, niska emisja), prognozowane efekty dziaa nie wynikajcych bezporednio z POP tj. majcych swoj genez w: zmianach prawa (polskiego i UE), zapisanych w wojewdzkich, powiatowych i gminnych programach ochrony rodowiska, strategiach rozwoju, planach zagospodarowania przestrzennego, wynikajcych ze zmian w jakoci paliw, z poprawy parametrw emisyjnych pojazdw itp. wariant W0, uwarunkowania lokalne, spoeczno-ekonomiczne, moliwoci techniczne, terminy osignicia norm jakoci powietrza wymagane prawem dyrektywa CAFE. Analizujc powysze zagadnienia oceniono, i waciwe jest zastosowanie dziaa naprawczych skierowanych moliwie jednoczenie na wszystkie substancje objte Programem. Gwne kierunki dziaa w celu poprawy jakoci powietrza na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej powinny koncentrowa si na obnianiu emisji z niskich rde indywidualnego ogrzewania oraz z transportu. W ramach analizy prognozowanych dziaa, ktre powinny by podjte uwzgldniono dwa warianty: wariant 0 obejmujcy dziaania, ktre wynikaj z dokumentw i planw strategicznych. Dziaania te bd realizowane niezalenie od Programu ochrony powietrza, ale z uwagi na ich znaczcy wpyw na popraw jakoci powietrza w strefie, ich realizacja jest konieczna. Dlatego te zostay one ujte w harmonogramie rzeczowo-finansowym, wariant 1 obejmujcy dziaania bezporednio zwizane z dodatkow redukcj wielkoci emisji (poza t, ktra wynika z realizacji wariantu 0), ktrych pojcie jest niezbdne do osignicia dopuszczalnych wartoci zanieczyszcze. Wariant 0 uwzgldnia budow obwodnic miast, ktra przyczyni si do zmniejszenia uciliwoci transportu samochodowego na terenie strefy i tym samym ograniczenia poziomw zanieczyszcze w powietrzu. Zadania dla wariantu 0 obejmuj: budow obwodnicy Wojnicza, Tuchowa, Dbrowy Tarnowskiej, popraw stanu technicznego drg istniejcych. Dodatkowo wariant 0 uwzgldnia budow autostrady A4 w kierunku Rzeszowa. Droga ta ma odciy ruch z obecnej drogi krajowej nr 4 przecionej na odcinku od Wojnicza przez Tarnw do gminy Skrzyszw. Dziaania wskazane w wariancie 0 poprawiaj stan jakoci powietrza, ale nie s wystarczajce do osignicia zgodnoci z wartociami dopuszczalnymi. Dlatego konieczne jest podjcie dziaa naprawczych ujtych w ramach wariantu 1. Wariant 1 obejmuje nastpujce dziaania naprawcze: 1. Ograniczenie emisji powierzchniowej poprzez: Przygotowanie i realizacj Programu Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE) w Tuchowie i Wojniczu. W ramach Programu dofinansowywane bd inwestycje mieszkacw w zakresie termomodernizacji budynkw oraz trwaej likwidacji starych wglowych urzdze grzewczych poprzez zastpowanie ich: - ogrzewaniem gazowym, - nowoczesnymi kotami wglowymi - retortowymi kotami wglowymi, - kotami ekologicznymi (np. opalanymi brykietami), - ogrzewaniem olejowym, - wykorzystaniem alternatywnych rde energii w postaci kolektorw sonecznych, pomp ciepa, wykorzystaniem energii wiatru, ktre stanowiyby uzupeniajce rda pozyskiwania energii cieplnej. W poniszych tabelach pokazano proponowan liczb inwestycji (w przeliczeniu na ilo lokali), ktrych przeprowadzenie pozwoli uzyska podany efekt ekologiczny. Dane te maj charakter pogldowy. Waciwy efekt redukcji mona osign rwnie przez inne konfiguracje wymienionych inwestycji z wykorzystaniem tabel zamieszczonych w rozdziale 11.2.2. Dziaania te obejmuj ca zabudow mieszkaniow i usugow, jednake efekt redukcji emisji mona osign rwnie poprzez: likwidacj lub modernizacj starych kotowni, w pierwszej kolejnoci w budynkach

52

Strefa dbrowsko - tarnowska uytecznoci publicznej lub innych obiektach komunalnych, a take prowadzenie dziaa termomodernizacyjnych w celu ograniczenia zuycia energii. Istotne wic jest, aby w pierwszej kolejnoci dokona likwidacji lub wymiany kotw w budynkach zaliczanych do sektora usug i uytecznoci publicznej. Zaproponowane dziaania zmniejszajce emisj powierzchniow prowadz do redukcji zarwno pyu PM10 jak i benzo(a)pirenu.
Tabela 11-5. Struktura i liczba inwestycji w strefie dbrowsko-tarnowskiej (rdo: opracowanie wasne)

Lp. 1 2 3 4 5 6 7

Rodzaj dziaania naprawczego (rodzaj inwestycji) wymiana kotw wglowych na nowoczesne wglowe wymiana kotw wglowych na retortowe termomodernizacja wymiana kotw ekologiczne wglowych na koty

Tuchw Liczba inwestycji* 90 71 190 60 125 5 45 586 9 031 375 z 12,35 7,58

Wojnicz

35 20 90 25 50 0 35 255 4 191 000 z 4,70 2,86

wymiana kotw wglowych na gazowe wymiana kotw wglowych na olejowe zastosowanie alternatywnych rde energii (kolektory soneczne) SUMA: Szacunkowe koszty efekt ekologiczny [Mg/rok] (redukcja emisji powierzchniowej pyu PM10) efekt ekologiczny [kg/rok] (redukcja emisji powierzchniowej B(a)P)

* w celu oceny skali i kosztw, do oblicze przyjto liczb inwestycji, przy czym jedn inwestycj odniesiono

do jednego mieszkania o redniej powierzchni uytkowej wynoszcej wg GUS w 2009 r.: 81,7 m 2 dla miasta Tuchw, 85,6 m2 dla miasta Wojnicz.

2. Ograniczenie spalania odpadw w piecach domowych poprzez prowadzenie dziaa kontrolnych i egzekucyjnych zmierzajcych do eliminacji tego procederu, ktry z mocy prawa jest zabroniony. Spalanie odpadw z naruszeniem przepisw ochrony rodowiska jest wykroczeniem w myl art. 71 ustawy o odpadach zagroonym kar aresztu lub grzywny. Zgodnie z art. 379 ustawy Prawo ochrony rodowiska wjt gminy lub burmistrz miasta sprawuje kontrol przestrzegania i stosowania przepisw o ochronie rodowiska w zakresie objtym swoj waciwoci oraz moe upowani do wykonywania funkcji kontrolnych pracownikw podlegego urzdu miejskiego lub gminnego lub funkcjonariuszy stray gminnych. 3. Ograniczenie emisji z transportu drogowego poprzez: budowa cieek rowerowych rozbudowa systemu tras rowerowych i wspomaganie promocyjne akcji korzystania z rowerw przez mieszkacw. nasadzenia drzew wzdu drg jako pasw zieleni ochronnej. prowadzenie dziaa ograniczajcych emisj wtrn pyu, szczeglnie w miastach, poprzez regularne utrzymanie czystoci nawierzchni (czyszczenie metod mokr przy odpowiednich warunkach pogodowych), przy czym dziaania polegajce na utrzymaniu czystoci nawierzchni drg naley realizowa z czstotliwoci zalen od panujcych warunkw pogodowych, minimum raz na miesic na gwnych ulicach (czciej w okresach bezopadowych). Szczeglna uwag naley wrci na drogi prowadzce do i z placw budowy, aby zachowa czysto tych drg. 4. Uwzgldnianie w ramach planw zagospodarowania przestrzennego aspektw wpywajcych na jako powietrza poprzez: wymogi dotyczce zaopatrywania mieszka w ciepo na nowych osiedlach z nonikw nie powodujcych nadmiernej niskiej emisji PM10 (tj. podczanie do sieci cieplnych tam

53

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego gdzie jest to moliwe, stosowanie kotw gazowych lub olejowych, wykorzystanie energii odnawialnej nie powodujcej zwikszonej emisji pyu), projektowanie linii zabudowy uwzgldniajc zapewnienie przewietrzania miast ze szczeglnym uwzgldnieniem terenw o gstej zabudowie. 5. Prowadzenie dziaa promocyjnych i edukacyjnych: stworzenie systemu informowania mieszkacw o aktualnym stanie zanieczyszczenia powietrza oraz o jego wpywie na zdrowie, np. poprzez stron internetow lub elektroniczne tablice informacyjne, prowadzenie akcji edukacyjnych przed sezonem grzewczym uwiadamiajcych mieszkacom zagroenia dla zdrowia jakie niesie ze sob zanieczyszczenie powietrza (szczeglnie pyem PM10 i benzo(a)pirenem) obejmujcych m.in.: opracowanie ulotek i plakatw, akcje szkolne, informacje w mediach lokalnych, akcje uwiadamiajce szkodliwo spalania odpadw w kotach grzewczych w celu zmiany przyzwolenia spoecznego na tego rodzaju praktyk. Dziaania edukacyjne w tym zakresie powinny by prowadzone rwnie przez Lokalne Grupy Dziaania. 6. Uwzgldnienie w warunkach specyfikacji zamwie publicznych wymogw ochrony powietrza, np. zakup pojazdw o niskiej emisji, usugi transportowe z wykorzystaniem ekologicznie czystych pojazdw, stae rda energetycznego spalania o niskiej emisji, paliwa o niskiej emisji dla rde staych i mobilnych, ograniczenie pylenia podczas prac budowlanych. 7. Zmniejszenie emisji ze rde przemysowych poprzez: kontrol dotrzymywania przez zakady standardw emisyjnych, modernizacj ukadw technologicznych ciepowni, w tym wprowadzanie nowoczesnych technik spalania paliw oraz stosowanie wysokosprawnych urzdze odpylajcych (Miejskie Przedsibiorstwo Energetyki Cieplnej w Dbrowie Tarnowskiej oraz zakady przemysowe zlokalizowane na terenie strefy), ograniczenia dla nowych inwestycji (np. wymagania w zakresie stosowanych paliw), popraw jakoci stosowanego wgla lub zmian nonika na bardziej ekologiczny, modernizacj i hermetyzacj procesw technologicznych oraz automatyzacj instalacji emitujcych py PM10, wdraanie nowoczesnych technologii, przyjaznych rodowisku. Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 8 lutego 2008 roku, w sprawie szczegowych wymaga jakim powinny odpowiada programy ochrony powietrza, w 9 pkt 3 mwi, e stosowanie rodkw majcych na celu osigniecie poziomu docelowego nie moe pociga za sob niewspmiernych kosztw i powinno dotyczy w szczeglnoci gwnych rde emisji. W przypadku instalacji wymagajcych pozwolenia zintegrowanego oznacza to stosowanie najlepszych dostpnych technik. Okrelona niezbdna wielko redukcji emisji powierzchniowej jest wystarczajca do osignicia stanu waciwego dla pyu zawieszonego PM10. W przypadku benzo(a)pirenu niezbdna redukcja emisji powodowaaby niewspmierne do osignitego efektu ekologicznego koszty wymiany kotw w indywidualnych systemach grzewczych. Z uwagi na to, nie przedstawiono zada z tym zwizanych do obligatoryjnego wykonania w ramach Programu ochrony powietrza. Naley jednak, realizujc Program Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE), dy do jego realizacji w takim zakresie, w jakim bdzie to moliwe i ekonomicznie uzasadnione. 11.1.3. HARMONOGRAM RZECZOWO FINANSOWY I CZASOWY DLA DZIAA NAPRAWCZYCH Harmonogram rzeczowo finansowy dziaa naprawczych dla strefy dbrowsko-tarnowskiej opracowano w oparciu o diagnoz istniejcego stanu jakoci powietrza oraz jego prognozy dla roku 2020, przedstawione w rozdziale 11.3.5. W poniszej tabeli przedstawiono harmonogram rzeczowo finansowy dziaa naprawczych oraz moliwe rda finansowania. W harmonogramie ujto tylko dziaania niezbdne do poprawy jakoci powietrza do stanu zgodnego z wymaganiami prawa. Pozostae dziaania dodatkowe opisane w poprzednim rozdziale mog wspomaga popraw jakoci powietrza w sposb poredni. Cakowite koszty Programu Ograniczenia Niskiej Emisji dla strefy dbrowsko-tarnowskiej do 2020 r. wynios ok. 13,22 mln z, realizacja caego Programu ochrony powietrza to w duym przyblieniu koszt ok. 3,2 mld z, same koszty dziaa zwizanych z redukcj emisji liniowej stanowi ponad 3,1 mld z.

54

Strefa dbrowsko - tarnowska Podana w harmonogramie rzeczowo-finansowym ilo lokali, w ktrych naley wymieni systemy grzewcze jest orientacyjna i moe ulec zmianie pod warunkiem zapewnienia okrelonego w tabeli 11-5 efektu ekologicznego. Oszacowane rednie koszty w zakresie ograniczania emisji powierzchniowej od 2010 do 2020 roku plasuj si na poziomie: gmina Tuchw: ok. 9,03 mln z. - zakadajc czas realizacji dziaa naprawczych 10 lat, daje rednioroczne finansowanie na poziomie do 903 tys. z., gmina Wojnicz : ok. 4,19 mln z. - zakadajc czas realizacji dziaa naprawczych 10 lat, daje rednioroczne finansowanie na poziomie do 419 tys. z. W Programie wyznaczono gminy, w ktrych realizacja dziaa, w tym Programw ograniczania niskiej emisji jest niezbdna do osignicia dopuszczalnych poziomw zanieczyszcze w powietrzu. Niemniej jednak pozostae gminy mog przystpi do przygotowania i realizacji podobnych programw i systematycznie prowadzi inne dziaania zmierzajce do zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza.

55

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Tabela 11- 6 Harmonogram rzeczowo-finansowy dziaa naprawczych dugookresowych do 2020 r. i zada cigych w zakresie poprawy jakoci powietrza na obszarze strefy dbrowskotarnowskiej (rdo: opracowanie wasne)

Kod

Dziaanie naprawcze

Odpowiedzialny za realizacj

Termin realizacji

Szacunkowe rednie koszty dziaa naprawczych

rdo finansowania

ograniczenie emisji powierzchniowej Przygotowanie i realizacja kompleksowego Programu ograniczenia niskiej emisji na terenie miasta Tuchw: a) Przygotowanie PONE i stworzenie systemu organizacyjnego w celu jego realizacji b) Realizacja Programu ograniczenia niskiej emisji poprzez system zacht finansowych dla mieszkacw do wymiany systemw grzewczych, w tym: wymiana kotw wglowych na nowoczesne 90 lokali DT01. wymiana kotw wglowych na retortowe 71 lokali ograniczenie zuycia produkowanej energii i poprzez to ograniczenie emisji na obszarze 190 lokali przekrocze poprzez termoizolacj budynkw (ocieplenia i wymiana okien) wymiana na koty ekologiczne (np. opal. 60 lokali brykietami) zastpienie ogrzewania wglowego 125 lokali ogrzewaniem gazowym zastpienie ogrzewania wglowego 5 lokali ogrzewaniem olejowym zastosowanie alternatywnych rde energii 45 lokali (kolektory soneczne) Przygotowanie i realizacja kompleksowego Programu ograniczenia niskiej emisji na terenie miasta Wojnicz: a) Przygotowanie PONE i stworzenie systemu organizacyjnego w celu jego realizacji b) Realizacja Programu ograniczenia niskiej emisji poprzez system zacht finansowych dla mieszkacw do wymiany systemw grzewczych, w tym: wymiana kotw wglowych na nowoczesne wymiana kotw wglowych na retortowe 35 lokali 20 lokali 2011 100 000 z budet gminy, NFOiGW, WFOiGW

9 031 375 z w tym: 895 500 z 1 073 875 z Burmistrz Tuchowa 2011-2020 1 380 000 z 1 831 250 z 109 500 z 1 334 250 z 2011 100 000 z 4 191 000 z w tym: 2011-2020 348 250 z 302 500 z budet gminy, NFOiGW, WFOiGW 2 407 000 z rodki wasne zarzdcw i wacicieli, NFOiGW, WFOiGW, budet gminy, fundusze unijne, kredyty BO

DT02.

Burmistrz Wojnicza

rodki wasne zarzdcw i wacicieli, NFOiGW, WFOiGW, budet gminy, fundusze unijne, kredyty BO

56

Strefa dbrowsko - tarnowska

Odpowiedzialny za realizacj Termin realizacji Szacunkowe rednie koszty dziaa naprawczych

Kod

Dziaanie naprawcze

rdo finansowania

DT03.

ograniczenie zuycia produkowanej energii i 90 lokali poprzez to ograniczenie emisji na obszarze przekrocze poprzez termoizolacj budynkw (ocieplenia i wymiana okien) wymiana na koty ekologiczne (np. opal. 25 lokali brykietami) zastpienie ogrzewania wglowego 50 lokali ogrzewaniem gazowym zastosowanie alternatywnych rde energii 35 lokali (kolektory soneczne) Likwidacja ogrzewania wglowego w obiektach bdcych Jednostki administracji wasnoci jednostek administracji rzdowej lub rzdowej i samorzdowej samorzdowej

1 195 000 z

575 000,00 z 732 500,00 z 1 037 750 z 2010-2020 K,[wg kosztorysu 13 222 375 z PM10 B(a)P 17,05 [Mg/rok] 10,44 [kg/rok] budety jednostek administracji, NFOiGW, WFOiGW

Suma kosztw dla zada DT01-DT03 Efekt ekologiczny ograniczenia emisji powierzchniowej: ograniczenie emisji liniowej DT04. DT05. DT06. DT07. Budowa obwodnicy Wojnicza w cigu drogi wojewdzkiej nr 795 Budowa obwodnicy Dbrowy Tarnowskiej Koncepcja, projekt oraz budowa obwodnicy Tuchowa Wzmocnienie i rozbudowa drogi nr 73 na odcinku czcym Szczucin z Tarnowem Budowa Autostrady A4 na odcinku Szarw-Tarnw (wze Brzesko Wierzchosawice - Krzy-Dbica Pustynia) Odcinek autostrady: Brzesko - Wierzchosawice Odcinek autostrady: Wierzchosawice-Krzy Zarzd Drg Wojewdzkich w Krakowie Generalna Dyrekcja Drg Krajowych i Autostrad Zarzd Drg Wojewdzkich w Krakowie Generalna Dyrekcja Drg Krajowych i Autostrad Generalna Dyrekcja Drg Krajowych i Autostrad 2010-2013 2010-2011 2011-2013 2011-2013

ok. 50 mln z 213,2 mln z ok. 40-60 mln z wg kosztorysu 2 915,8 mln w tym:

Budet ZDW w Krakowie, fundusze unijne Budet GDDKiA, fundusze unijne Budet ZDW w Krakowie, fundusze unijne Budet GDDKiA, fundusze unijne Budet GDDKiA, fundusze unijne

DT08.

2010-2012

622,58 mln z 542.8 mln z

57

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Odpowiedzialny za realizacj Zarzd Drg Wojewdzkich w Krakowie Zarzd Drg Wojewdzkich w Krakowie Zarzdy Drg Powiatowych Zarzdy Drg Miejskich i Gminnych Zarzdy Drg Miejskich, Gminnych, Powiatowych i Wojewdzkich, GDDIA Zarzdy Drg Miejskich, Gminnych, Powiatowych i Wojewdzkich, GDDIA Burmistrzowie miast i gmin i Wjtowie gmin Zarzdy Drg Miejskich, Gminnych, Powiatowych i Wojewdzkich, GDDIA Termin realizacji Szacunkowe rednie koszty dziaa naprawczych 1 750,48 mln z wg kosztorysu wg kosztorysu wg kosztorysu wg kosztorysu

Kod

Dziaanie naprawcze Odcinek autostrady: Krzy - Dbica Pustynia

rdo finansowania

DT09. DT10. DT11. DT12.

Modernizacja drogi nr 984 od miejscowoci Lisia GraMielec do granicy wojewdztwa Modernizacja drogi wojewdzkiej nr 977 na odcinku Tarnw Konieczna Budowa drg powiatowych i remonty istniejcych Poprawa stanu drg gminnych (utwardzenie drg lub poboczy w celu redukcji wtrnego unosu pyu z drogi; modernizacja drg) Dokadne czyszczenie ulic metod mokr po sezonie zimowym Utrzymanie dziaa ograniczajcych emisji wtrn pyu poprzez regularne utrzymanie czystoci nawierzchni (czyszczenie metod mokr) Budowa sieci cieek rowerowych

2011-2020 2011-2020 zadanie cige zadanie cige

Budet ZDW w Krakowie, fundusze unijne Budet ZDW w Krakowie, fundusze unijne Budety Zarzdw Drg Powiatowych, fundusze unijne Budety Zarzdw Drg Miejskich i Gminnych, fundusze unijne Budety Zarzdw Drg Miejskich, Gminnych, Powiatowych i Wojewdzkich, GDDIA Budety Zarzdw Drg Miejskich, Gminnych, Powiatowych, i Wojewdzkich, GDDIA Budety gmin, rodki z UE Budety Zarzdw Drg Miejskich, Gminnych, Powiatowych i Wojewdzkich, GDDIA

DT13.

zadanie cige

200-500 z/km

DT14.

zadanie cige

200-500 z/km

DT15.

zadanie cige

wg kosztorysu

DT16.

Nasadzanie drzew wzdu drg w celu utworzenia pasw zieleni ochronnej

zadanie cige

wg kosztorysu

Szacunkowy koszt zada DT04-DT16 Przewidywany efekt ekologiczny w zakresie ograniczenia emisji liniowej dziaania cige i wspomagajce DT17. Koordynacja realizacji dziaa naprawczych okrelonych w POP wykonywanych przez poszczeglne jednostki Wjtowie gmin, Burmistrzowie miast i gmin, Starostowie zadanie cige PM10 B()P

3 229 mln z 1,2 [Mg/rok]* 0 [kg/rok]

bez dodatkowych kosztw

58

Strefa dbrowsko - tarnowska

Odpowiedzialny za realizacj powiatw Termin realizacji Szacunkowe rednie koszty dziaa naprawczych

Kod

Dziaanie naprawcze

rdo finansowania

DT18.

DT19.

DT20.

Dziaania promocyjne i edukacyjne (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje) z zakresu - ksztatowania pozytywnych postaw mieszkacw w odniesieniu do korzystania z transportu publicznego, cieek rowerowych, ruchu pieszego, wsplnego podrowania - carpooling (wskazywanie korzyci spoeczno-ekologicznych i ekonomicznych, jak rwnie zagroe zwizanych z ekspansywnym rozwojem komunikacji indywidualnej), - ksztatowania pozytywnych postaw mieszkacw w odniesieniu do poszanowania energii (racjonalnego korzystania z energii cieplnej i elektrycznej, wskazania moliwoci oszczdnoci energii), - moliwoci wykorzystania alternatywnych rde energii, - uwiadamiania mieszkacom zagroenia dla zdrowia, jak niesie ze sob spalanie odpadw w piecach, kotach domowych Uwzgldnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymogw dotyczcych zaopatrywania mieszka w ciepo z nonikw nie powodujcych nadmiernej niskiej emisji PM10 oraz projektowanie linii zabudowy uwzgldniajc zapewnienie przewietrzania miasta ze szczeglnym uwzgldnieniem terenw o gstej zabudowie oraz zwikszenie powierzchni terenw zielonych (nasadzanie drzew i krzeww) Wzmocnienie kontroli stacji diagnostycznych na terenie strefy Zastosowanie w komunikacji autobusowej rodkw transportu zasilanych alternatywnym paliwem gazowym CNG lub paliwem odnawialnym (bioetanol) w miejsce oleju napdowego

Burmistrzowie miast i gmin, Wjtowie gmin, Starostowie powiatw, Marszaek Wojewdztwa Maopolskiego, Lokalne Grupy Dziaania

zadanie cige

440 000 z

budet miast i gmin, powiatw, budet pastwa, NFOiGW, WFOiGW, rodki unijne

Burmistrzowie miast i gmin; Wjtowie gmin wraz z Radami gmin

zadanie cige

bez kosztw dodatkowych

Starosta Dbrowski, Starosta Tarnowski

2010-2020

bez kosztw dodatkowych

Budet powiatw

DT21.

Przewonicy lokalni

zadanie cige

ok. 1 mln z/ autobus

Budety wasne, Fundusze UE

59

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Odpowiedzialny za realizacj Burmistrzowie miast i gmin, przewonicy lokalni Inspekcja Handlowa, Urzd Ochrony Konkurencji i Konsumentw wjtowie gmin, burmistrzowie miast i gmin Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska Marszaek Wojewdztwa Maopolskiego, Maopolski Wojewdzki Inspektor Ochrony rodowiska Termin realizacji Szacunkowe rednie koszty dziaa naprawczych W ramach zada wasnych

Kod

Dziaanie naprawcze

rdo finansowania

DT22.

Rozwj komunikacji zbiorowej przyjaznej dla uytkownika"

zadanie cige

DT23.

Kontrola skadw opau na terenie gmin w zakresie jakoci sprzedawanych paliw Kontrola gospodarstw domowych w zakresie posiadania umw na odbir odpadw oraz w zakresie spalania odpadw w piecach Kontrola dotrzymywania przez zakady standardw emisyjnych Stworzenie i utrzymywanie systemu informowania mieszkacw o aktualnym stanie zanieczyszczenia powietrza oraz o jego wpywie na zdrowie

zadanie cige

W ramach zada Inspekcji Handlowej i UOKiK W ramach zada Urzdw Miast i Urzdw Gmin

Budety Inspekcji Handlowej i UOKiK Budety gmin Budet WIO budet pastwa, NFOiGW, WFOiGW, fundusze unijne Budet wasny Budet Policji, Stray Miejskiej i Gminnej rodki wasne, NFOiGW, WFOiGW, fundusze unijne

DT24. DT25. DT26.

zadanie cige

zadanie cige w ramach zada WIO zadanie cige 200 tys. z/rok W ramach zada Inspekcji W ramach zada Policji, Stray Miejskiej i Gminnej wg kosztorysu

DT27. DT28. DT29.

Monitoring budw pod ktem ograniczenia Powiatowy Inspektor niezorganizowanej emisji pyu (kontrola przestrzegania zadanie cige Nadzoru Budowlanego, zapisw pozwolenia budowlanego) Monitoring pojazdw opuszczajcych place budw pod Policja, Stra Miejska ktem ograniczenia zanieczyszczenia drg, prowadzcego zadanie cige i Gminna do niezorganizowanej emisji pyu Modernizacja ukadw technologicznych, w tym Waciciele i zarzdcy wprowadzanie nowoczesnych technik spalania paliw oraz zakadw przemysowych zadanie cige stosowanie wysokosprawnych urzdze odpylajcych na terenie strefy Uwzgldnienie w warunkach specyfikacji zamwie publicznych wymogw ochrony powietrza, np., zakup pojazdw o niskiej emisji, usugi transportowe z jednostki administracji wykorzystaniem ekologicznie czystych pojazdw, rda rzdowej i samorzdowej energetycznego spalania i paliwa o niskiej emisji, ograniczenie pylenia podczas prac budowlanych.

DT30.

2010-2020

W ramach zada jednostek

(*) - przesunicie emisji na obszary o mniejszej gstoci zaludnienia wg kosztorysu: szacunkowe rednie koszty dziaa naprawczych uzalenione s od wielu czynnikw min. przyjtego budetu na dany rok, wieloletnich planw inwestycyjnych, planw, projektw i strategii.

60

Strefa dbrowsko - tarnowska

11.2. OGRANICZENIA I ZADANIA

11.2.1. OBOWIZKI Istotnym elementem umoliwiajcym realizacj postanowie Programu ochrony powietrza dla strefy dbrowsko-tarnowskiej jest przeniesienie podstawowych zaoe i kierunkw dziaania do wszystkich strategicznych dokumentw i polityk powiatw, gmin i miast, szczeglnie miasta Tuchowa i Wojnicza. Odzwierciedlenie tych zaoe i kierunkw w innych istotnych dla jednostek terytorialnych dokumentach, pozwoli na efektywne i sprawne wspdziaanie odpowiedzialnych za jego realizacj jednostek organizacyjnych oraz planowe realizowanie przyszych inwestycji. Program ochrony powietrza, stanowic akt prawa miejscowego, nakada szereg obowizkw na organy administracji, podmioty korzystajce ze rodowiska oraz inne jednostki organizacyjne. Obowizki szczegowo okrela harmonogram rzeczowo-finansowy (tabela 11-6). Poniej wyszczeglniono te obowizki. Obowizki Starosty Tarnowskiego i Starosty Dbrowskiego w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Koordynacja realizacji dziaa naprawczych okrelonych w Programie wykonywanych przez poszczeglne jednostki powiatu. 2. Wzmocnienie kontroli stacji diagnostycznych na terenie strefy. 3. Likwidacja ogrzewania wglowego w obiektach bdcych wasnoci jednostek powiatu. 4. Dziaania promocyjne i edukacyjne w zakresie ksztatowania pozytywnych postaw mieszkacw w odniesieniu do korzystania z transportu zbiorowego, cieek rowerowych, ruchu pieszego, wsplnego podrowania (carpooling), poszanowania energii, uwiadamiania zagroenia dla zdrowia, jakie niesie ze sob spalanie odpadw, wskazania moliwoci wykorzystania alternatywnych rde energii (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje). 5. Przedkadanie do Marszaka Wojewdztwa Maopolskiego sprawozda z realizacji dziaa ujtych w niniejszym Programie wedug wytycznych ujtych w rozdziale 11.2.2. 6. Przekazywanie na bieco do Marszaka Wojewdztwa Maopolskiego kopii wydawanych decyzji pozwole na emisj gazw lub pyw do powietrza oraz pozwole zintegrowanych. Obowizki Burmistrza Tuchowa i Burmistrza Wojnicza w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Koordynacja realizacji dziaa naprawczych okrelonych w POP wykonywanych przez poszczeglne jednostki nalece do miasta. 2. Realizacja Programu Ograniczenia Niskiej Emisji poprzez system zacht finansowych dla mieszkacw do likwidacji tradycyjnych kotw wglowych. 3. Likwidacja ogrzewania wglowego w obiektach bdcych wasnoci jednostek miasta. 4. Dziaania promocyjne i edukacyjne w zakresie ksztatowania pozytywnych postaw mieszkacw w odniesieniu do korzystania z transportu zbiorowego, cieek rowerowych, ruchu pieszego, wsplnego podrowania (carpooling), poszanowania energii, uwiadamiania zagroenia dla zdrowia, jakie niesie ze sob spalanie odpadw, wskazania moliwoci wykorzystania alternatywnych rde energii (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje). 5. Uwzgldnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymogw dotyczcych zaopatrywania mieszka w ciepo z nonikw nie powodujcych nadmiernej niskiej emisji PM10 oraz projektowanie linii zabudowy uwzgldniajc zapewnienie przewietrzania miasta ze szczeglnym uwzgldnieniem terenw o gstej zabudowie. 6. Kontrola gospodarstw domowych w zakresie posiadania umowy na odbir odpadw oraz w zakresie spalania odpadw w piecach. 7. Przedkadanie do Starosty Tarnowskiego sprawozda z realizacji dziaa ujtych w niniejszym Programie wedug wytycznych ujtych w rozdziale 11.2.2. Obowizki wjtw i burmistrzw pozostaych gmin powiatu tarnowskiego i dbrowskiego w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Likwidacja ogrzewania wglowego w obiektach bdcych wasnoci jednostek gminy. 2. Dziaania promocyjne i edukacyjne w zakresie ksztatowania pozytywnych postaw mieszkacw w odniesieniu do korzystania z transportu zbiorowego, cieek rowerowych, ruchu pieszego, wsplnego podrowania (carpooling), poszanowania energii, uwiadamiania zagroenia dla

61

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego zdrowia, jakie niesie ze sob spalanie odpadw, wskazania moliwoci wykorzystania alternatywnych rde energii (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje). Kontrola gospodarstw domowych w zakresie posiadania umowy na odbir odpadw oraz w zakresie spalania odpadw w piecach. Uwzgldnienie w warunkach specyfikacji zamwie publicznych wymogw ochrony powietrza, np. zakup pojazdw o niskiej emisji, usugi transportowe z wykorzystaniem ekologicznie czystych pojazdw, stae rda energetycznego spalania o niskiej emisji, paliwa o niskiej emisji dla rde staych i mobilnych, ograniczenie pylenia podczas prac budowlanych. Uwzgldnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymogw dotyczcych zaopatrywania mieszka w ciepo z nonikw nie powodujcych nadmiernej niskiej emisji PM10 oraz projektowanie linii zabudowy uwzgldniajc zapewnienie przewietrzania miasta ze szczeglnym uwzgldnieniem terenw o gstej zabudowie oraz zwikszenie powierzchni terenw zielonych (nasadzanie drzew i krzeww). Przedkadanie odpowiednio do Starosty powiatu dbrowskiego i tarnowskiego sprawozda z realizacji dziaa ujtych w niniejszym Programie wedug wytycznych ujtych w rozdziale 11.2.2.

3. 4.

5.

6.

Obowizki organw administracji rzdowej w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Likwidacja ogrzewania wglowego w obiektach bdcych wasnoci jednostek administracji rzdowej. 2. Termomodernizacja obiektw bdcych wasnoci jednostek administracji rzdowej. Obowizki Generalnej Dyrekcji Drg Krajowych i Autostrad, Zarzdu Drg Wojewdzkich w Krakowie, zarzdy powiatowych i gminnych w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Budowa i modernizacja drg na terenie strefy. 2. Utrzymanie dziaa ograniczajcych emisji wtrn pyu poprzez regularne utrzymanie czystoci nawierzchni (czyszczenie metod mokr). 3. Dokadne czyszczenie ulic metod mokr po sezonie zimowym 4. Nasadzanie drzew wzdu drg w celu utworzenia pasw zieleni ochronnej. 5. Realizacja zada zgodnie z planami GDDKiA: budowa obwodnicy miasta Dbrowa Tarnowska, wzmocnienie i rozbudowa drogi nr 73 na odcinku czcym Szczucin z Tarnowem, budowa Autostrady A4 na odcinku Szarw-Tarnw (wze Brzesko Wierzchosawice - Krzy). 6. Realizacja zada zgodnie z planami Zarzdu Drg Wojewdzkich w Krakowie: modernizacja drogi wojewdzkiej nr 977 na odcinku Tarnw Konieczna, budowa poudniowo-pnocnej obwodnicy miasta Wojnicz, modernizacja drogi nr 984 od miejscowoci Lisia Gra-Mielec do granicy wojewdztwa, modernizacja drogi wojewdzkiej nr 975 na odcinku Dbrowa Tarnowska-Wojnicz, przygotowanie projektu oraz budowa obwodnicy Tuchowa. Obowizki Inspekcji Handlowej i Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Kontrola skadw opau na terenie gmin w zakresie jakoci sprzedawanych paliw. Obowizki Powiatowych Inspektorw Nadzoru Budowlanego w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Monitoring budw pod ktem ograniczenia niezorganizowanej przestrzegania zapisw pozwolenia budowlanego). emisji pyu (kontrola

Obowizki Policji, Stray Miejskiej i Gminnej w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Monitoring pojazdw opuszczajcych place budw pod ktem ograniczenia zanieczyszczenia drg, prowadzcego do niezorganizowanej emisji pyu. Obowizki Marszaka Wojewdztwa Maopolskiego oraz Maopolskiego Wojewdzkiego Inspektora Ochrony rodowiska wymieniono w czci 1a (Zagadnienia oglne) Programu.

62

Strefa dbrowsko - tarnowska 11.2.2. MONITOROWANIE REALIZACJI PROGRAMU Wjtowie gmin i burmistrzowie miast i gmin zobowizani s do sporzdzania sprawozda z realizacji dziaa naprawczych w danym roku i ich przekazywania w terminie do 28 lutego kadego roku do starostw powiatw. Wzr sprawozda zosta okrelony w czci oglnej, w rozdziale 1a.5.4. Sprawozdanie powinno obejmowa wszystkie dziaania ujte w harmonogramie rzeczowofinansowym, ktre s realizowane przez jednostki gminy, w tym wymian systemw grzewczych u mieszkacw w ramach realizacji PONE. Do sprawozdania naley zaczy wyniki pomiarw natenia ruchu na odcinkach drg zarzdzanych przez wjta lub burmistrza, jeeli byy przeprowadzane w roku sprawozdawczym. Starostowie powiatw zobowizani s do sporzdzania sprawozda z realizacji dziaa naprawczych w danym roku i ich przekazywania do Marszaka Wojewdztwa Maopolskiego w terminie do 31 marca kadego roku. Wzr sprawozda z realizacji Programu zosta okrelony w czci oglnej, w rozdziale 1a.5.4. Sprawozdanie powinno obejmowa wszystkie dziaania ujte w harmonogramie rzeczowo-finansowym, ktre s realizowane przez jednostki powiatu oraz informacje o rodzaju ogrzewania w nowych obiektach budowlanych na podstawie wydanych pozwole na budow. Do sprawozda naley zaczy sprawozdania otrzymane z gmin z terenu powiatu oraz wyniki pomiarw natenia ruchu na odcinkach drg zarzdzanych przez starost, jeeli byy przeprowadzane w roku sprawozdawczym. Sprawozdanie w zakresie dziaa zwizanych z redukcj emisji powierzchniowej powinno obejmowa wszystkie dziaania ujte w harmonogramie rzeczowo-finansowym, ktre s realizowane dziki stworzeniu systemu zacht finansowych do wymiany systemw grzewczych w ramach PONE. Sprawozdania dla istniejcych budynkw oraz w zakresie nowych obiektw budowlanych powinno obejmowa podzia na poszczeglne gminy, a w przypadku gmin miejsko-wiejskich podzia na cz obejmujc obszar miasta i cz pozosta. Sprawozdania przedkadane przez burmistrzw miast, wjtw gmin i starostw bd podstaw do monitorowania przez Marszaka Wojewdztwa Maopolskiego osignitego efektu ekologicznego w zakresie redukcji wielkoci emisji w strefie. Efekt ekologiczny dziaa w zakresie ograniczania niskiej emisji bdzie okrelany w oparciu o wskaniki okrelone w poniszej tabeli przy zaoeniu redniej powierzchni lokalu na terenie miasta lub gminy (81,7 m2 dla Tuchowa oraz 85,6 m2 dla Wojnicza).
Tabela 11- 7. rednie wskaniki efektu ekologicznego inwestycji zwizanych z ograniczeniem tzw. niskiej emisji dla miasta Tuchw i Wojnicz (rdo: opracowanie wasne)

Efekt ekologiczny - zmniejszenie emisji zanieczyszcze lp. Rodzaj dziaania naprawczego (inwestycji) TUCHW WOJNICZ

pyu PM10 B(a)P pyu PM10 B(a)P [kg/inwestycj* [kg/inwestycj* [kg/inwestycj* [kg/inwestycj rok] rok] rok] *rok] 26,35 28,91 10,99 31,40 27,52 31,36 31,11 31,40 2,42 0,0181 0,0189 0,0059 0,0194 0,0155 0,0194 0,0155 0,0194 0,0016 25,64 28,13 10,69 30,55 26,77 30,52 30,27 30,55 2,35 0,01763 0,01832 0,00565 0,01892 0,01515 0,01892 0,01515 0,01892 0,00146

1 2 3 4 5 6 7 8 9

wymiana kotw wglowych na nowoczesne wglowe wymiana kotw wglowych na retortowe termomodernizacja likwidacja kotw wglowych i podczenie do sieci cieplnej wymiana kotw wglowych na koty ekologiczne wymiana kotw wglowych na gazowe wymiana kotw wglowych na olejowe wymiana kotw wglowych na elektryczne zastosowanie alternatywnych rde energii (kolektory soneczne)

63

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

11.3. UZASADNIENIE
11.3.1. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU OBJTEGO PROGRAMEM OCHRONY POWIETRZA Pooenie i dane topograficzne W skad strefy dbrowsko-tarnowskiej wchodz dwa powiaty: powiat dbrowski i tarnowski. Strefa zajmuje pnoco wschodni cz wojewdztwa maopolskiego. Od poudnia graniczy z powiatem gorlickim i nowosdeckim, od wschodu z wojewdztwem podkarpackim (powiat mielecki i dbicki), od zachodu z powiatem brzeskim. Na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej wystpuje enklawastrefa miasto Tarnw. Powiat dbrowski Powiat pooony jest w poudniowej czci Polski, na pnocno-wschodnim kracu wojewdztwa maopolskiego. Od wschodu graniczy z powiatem mieleckim wojewdztwa podkarpackiego, od pnocy z powiatem buskim wojewdztwa witokrzyskiego, od zachodu z powiatem brzeskim, a od poudnia i poudniowego zachodu z powiatem tarnowskim. W skad powiatu wchodzi 7 gmin: miejskowiejskie: Dbrowa Tarnowska, Szczucin, wiejskie: Bolesaw, Grboszw, Mdrzechw, Olesno, Radgoszcz. Powiat dbrowski zlokalizowany jest w obrbie dwch jednostek fizjograficznych: Paskowyu Tarnowskiego i poudniowo-wschodniej czci Kotliny Sandomierskiej, zwanej w tym fragmencie Nizin Nadwilask. Naturaln granic powiatu dbrowskiego od zachodu jest rzeka Dunajec, natomiast od strony pnocnej powiat ograniczony jest pync z zachodu na wschd rzek Wis. Krajobraz powiatu Dbrowskiego pod wzgldem uksztatowania terenu jest bardzo urozmaicony. Poudniowa cz to tereny o lekko pofadowanych, pagrkowatych wierzchowinach, z pytkimi dolinami rzek i potokw, licznymi zagajnikami i pasmami pl uprawnych. Reszt obszaru, znacznie rozleglejsz, stanowi nadwilaskie rwniny. Krain t nazywa si Rwnin Tarnobrzesk lub Powilem Dbrowskim. W dolinie Wisy rozcigaj si rozlege, barwne ki, bagniste starorzecza, a poza krawdziami rzecznych teras wydmy piaszczyste. Pod wzgldem uytkowania terenu powiat dbrowski jest regionem typowo rolniczym, dominuje przemys rolno-spoywczy, ktrego funkcjonowanie wsparte jest rozwojem usug i turystyki. Do turystycznych gmin mona zaliczy gmin Bolesaw, Olesno, Radgoszcz, Dbrowa Tarnowska. Powiat tarnowski Graniczy od zachodu z powiatem brzeskim, od pnocy z powiatem dbrowskim, od wschodu z powiatem dbickim lecym w wojewdztwie podkarpackim, a od poudnia z powiatem nowosdeckim i gorlickim. W skad powiatu wchodzi 16 gmin, z ktrych 6 ma swoj siedzib w miastach: gminy miejskowiejskie: Cikowice, Radw, Ryglice, Tuchw, Wojnicz, Zakliczyn, abno, gminy wiejskie: Gromnik, Lisia Gra, Plena, Rzepiennik Strzyewski, Skrzyszw, Szerzyny, Tarnw, Wierzchosawice, Wietrzychowice. Powiat tarnowski ley na styku dwch krain geograficznych, bdcych czci Zachodnich Karpat Wewntrznych: Pogrza Cikowicko-Ronowskiego i Kotliny Sandomierskiej. Powoduje to znaczne zrnicowanie hydrograficzne, klimatyczne, warunkw glebowych oraz du rnorodno fauny i flory. Przez teren powiatu pyn trzy gwne rzeki: Wisa, Dunajec, Biaa. Wysoko wzniesie waha si od 170 m n.p.m. w miejscowoci Pauszyce, gm. Wietrzychowice do 534 m n.p.m. na grze Brzance w gminie Tuchw. Obszar powiatu mona umownie podzieli na trzy strefy funkcjonalne: pnocn: rwninna o charakterze typowo rolniczym, rodkow: uprzemysowiona z dobrymi warunkami dla rozwoju przedsibiorczoci, poudniow: bardzo pofadowana i grzysta z dobrymi warunkami dla rozwoju turystyki. Przez powiat pyn trzy gwne rzeki: Wisa, Dunajec i Biaa. Najwaniejszym szlakiem komunikacyjnym przebiegajcym przez powiat jest midzynarodowa droga nr E40 w cigu drogi krajowej nr 4, wiodca przez Zgorzelec, Wrocaw, Krakw i Rzeszw do Lwowa. Z pnocy na

64

Strefa dbrowsko - tarnowska poudnie powiat przecina droga krajowa DK73 Warszawa Krynica Zdrj. Tarnw z poudniow granic pastwa czy take linia kolejowa, obsugujca ruch osobowy i towarowy z pastwami Europy Poudniowej. Wanym szlakiem komunikacyjnym przebiegajcym przez powiat tarnowski od 2012 roku bdzie nowo wybudowana autostrada A4. Warunki klimatyczne i parametry meteorologiczne wpywajce na jako powietrza i wyniki modelowania Klimat oraz warunki meteorologiczne analizowanej strefy dbrowsko-tarnowskiej charakteryzuje si bardzo duym zrnicowaniem wynikajcym ze specyfiki pooenia geograficznego wojewdztwa maopolskiego. Klimat obszarw nalecych do Kotliny Sandomierskiej, czyli pnocnej czci powiatu dbrowskiego, zaliczany jest do najcieplejszych w Polsce. rednia temperatura lipca wynosi powyej 190C, rednia stycznia -30C, natomiast temperatura rednioroczna oscyluje w granicach 8,20C. Roczna suma opadw to ok. 600700 mm. S to czynniki dogodne dla rozwoju rolnictwa i turystyki. W czci poudniowej powiatu temperatury s nisze o kilka stopni, opady wiksze (700 850 mm), duej zalega pokrywa niena, a okres wegetacji jest krtszy, przecitnie o dwa tygodnie, natomiast wiatry wiej w kierunku pnocnozachodnim. Okres wegetacji rolin w powiecie dbrowskim, rozpoczynajcy si przed 25 marca, naley do najwczeniejszych w Polsce i trwa okoo 220 dni. rednie sumy opadw ksztatuj si na poziomie od 36 mm w lutym, do 75 mm w lipcu i na przeomie roku wynosz cznie 585 mm. rednia prdko wiatru na pnocy powiatu wynosi w cigu roku 3,0 m/s, a najwiksz dynamik jego prdkoci mona zaobserwowa w styczniu ( 3,7 m/s ). Wieje on gwnie w kierunku zachodnim i poudniowo zachodnim. Powiat tarnowski pooony jest na styku dwch krain geograficznych: Pogrza CikowickoRonowskiego i Kotliny Sandomierskiej. Powoduje to znaczne zrnicowanie hydrograficzne, klimatyczne, warunkw glebowych oraz du rnorodno fauny i flory. Wysoko wzniesie waha si od 170 m n.p.m. do 534 m n.p.m. W pnocnej czci powiatu tarnowskiego dominuj wiatry o skadowej zachodniej. Klimat terenu zaliczany jest wedug E. Romera do klimatw podgrskich nizin i kotlin. Wedug A. Schnucka badany obszar znajduje si w Krakowsko-Tarnowskim regionie termicznym. Klimat poudniowej czci powiatu tarnowskiego to pas przejciowy znajdujcy si pomidzy grami a kotlinami podgrskimi. Chodnych dni z przymrozkami jest rocznie od 100 do 150, nieg ley przez 8090 dni. rednia temperatura roczna w rejonie wynosi ok. 7,5 C. Najzimniejszym miesicem jest stycze (rednia temperatura okoo 4,6 C), najcieplejszym lipiec (rednia temperatura okoo 16,9 C). Roczna suma opadw atmosferycznych waha sie w granicach 950-1350 mm, rednia prdko wiatru od 2,2 do 2,5 m/s. Zrnicowanie temperatur uzalenione jest od wysokoci bezwzgldnych i od ekspozycji stokw. We wklsych formach terenu wystpuj inwersje temperatur, ktre rozprzestrzeniaj si na wysze partie stokw. Okres wegetacyjny trwa okoo 215 dni. Przez wiksz cz roku pogod ksztatuj napywajce z zachodu masy powietrza polarnomorskiego, jedynie zim czste s napywy mas powietrza ze wschodu o cechach kontynentalnych. W zwizku z tym w poudniowym rejonie powiatu dominuje przewaga wiatrw zachodnich, poudniowo-zachodnich i pnocnozachodnich. W chodnej porze roku (listopad-marzec) wystpuje wiatr halny charakteryzujcy si duymi prdkociami. Specyficzne uksztatowanie terenu strefy w poczeniu z panujcymi warunkami meteorologicznymi ktre zmieniaj si wraz z przesuwaniem si w kierunku poudniowym ksztatuj warunki w jakich rozprzestrzeniaj si zanieczyszczenia. Korzystniejsze warunki wystpuj w pnocnych gminach strefy, gdzie teren jest rwninny, mniej pofadowany w porwnaniu z czci poudniow strefy gdzie wystpuj znaczne rnice wysokoci co skutecznie utrudnia szybkie przewietrzanie terenu. Nakada si na to rwnie zabudowa oraz ukad komunikacyjny poudniowej czci strefy co widoczne jest w wynikach modelowania. Rnice wysokoci w poudniowym obszarze strefy powoduj powstawanie zastoisk powietrza w kotlinach i nieckach w ktrych znajduje si przewanie zabudowa mieszkaniowa. Na obszarach gdzie wyniki modelowania wskazuj na wystpowanie przekrocze ste dopuszczalnych wiatry zachodnie przesuwaj masy powietrza wzdu drogi DK4 utrudniajc szybkie rozprzestrzenianie zanieczyszcze na pozostae tereny i kumulowanie si ich w pasie obszaru przekrocze. Warunki meteorologiczne w 2009 r. Warunki klimatyczne i parametry meteorologiczne, ze wzgldu na due zrnicowanie terenu

65

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego w strefie dbrowsko-tarnowskiej, mog wpywa lokalnie na jako powietrza, co bezporednio wie si z duym steniem analizowanych zanieczyszcze na terenie miast. rednia temperatura w Tarnowie w 2009 r. wynosia 9,4oC. Rozkad temperatury w 2009 r. zosta przedstawiony na poniszym wykresie. 40 30 20 10 0 -10 -20 -30 4-01
Rysunek 11-2

4-02

4-03

4-04

4-05
w 2009

4-06
r. w

4-07

4-08

4-09

4-10

4-11

4-12

Rozkad

temperatur

Tarnowie

(rdo:

http://cdo.ncdc.noaa.gov/pls/p

lclimprod/cdomain.abbrev2id)

W 2009 r. przewaay wiatry o wyszych prdkociach anieli 1,5 m/s. gwnie z kierunku zachodniego. Poniej na rysunku przedstawiono r wiatrw dla miasta Tarnowa.

Rysunek 11- 3 Ra wiatrw dla Tarnowa (rdo: http://cdo.ncdc.noaa.gov/pls/plclimprod/cdomain.abbrev2id )

Dane demograficzne Liczba ludnoci w powiecie dbrowskim wynosi 58,54 tys., natomiast gsto zaludnienia 110

66

Strefa dbrowsko - tarnowska mieszkacw na km2. W powiecie tarnowskim wielkoci te s nieco odmienne, liczba ludnoci ksztatuje si na poziomie 194,14 tys., a gsto zaludnienia 137 mieszkacw na km2.

Radw Tarnw Plena Lisia Gra Gromnik Skrzyszw Rzepiennik Strzyewski Wietrzychowice Wierzchosawice Szerzyny abno - obszar wiejski abno miasto Zakliczyn - obszar wiejski Zakliczyn - miasto Wojnicz-obszar wiejski Wojnicz-miasto Tuchw-obszar wiejski Tuchw-miasto Ryglice-obszar wiejski Ryglice-miasto Cikowice-obszar wiejski Cikowice-miasto Powiat tarnowski Radgoszcz Olesno Mdrzechw Grboszw Bolesaw Szczucin-obszar wiejski Szczucin-miasto Dbrowa Tarnowska-obszar wiejski Dbrowa Tarnowska-miasto Powiat dbrowski 0 100 200 300 400 500 600

Gstod zaludnienia w strefie dbrowsko tarnowskiej *os/km2+

Rysunek 11-4. Gsto zaludnienia w gminach strefy dbrowsko tarnowskiej (rdo: dane GUS)

W oparciu o sporzdzone przez GUS prognozy ludnoci do 2030 r. naley stwierdzi i : w powiecie tarnowskim bdzie nastpowa stay wzrost liczby ludnoci do 207 tys. mieszkacw w powiecie dbrowskim nastpi stagnacja z lekkim spadkiem, co oznacza ze zaludnienie utrzyma si na obecnym poziomie. Obiekty i obszary chronione W granicach administracyjnych powiatu dbrowskiego i tarnowskiego nie wystpuj obszary ochrony uzdrowiskowej oraz obszary parkw narodowych, dla ktrych okrelone s zaostrzone standardy jakoci powietrza. Istnieje tu szereg cennych pod wzgldem przyrodniczym lub krajobrazowym obszarw.

67

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego Parki Krajobrazowe: Cikowicko-Ronowski Park Krajobrazowy (powierzchnia 21130 ha), Park Krajobrazowy Pasma Brzanki (powierzchnia 18 867 ha), Wok parkw krajobrazowych zamiast odrbnych stref ochronnych i niewielkich powierzchniowo obszarw chronionego krajobrazu, utworzono w strefie dbrowsko-tarnowskiej obszary chronionego krajobrazu. Obszary chronionego krajobrazu: Obszar Chronionego Krajobrazu Wschodniego Pogrza Winickiego, Obszar Chronionego Krajobrazu Pogrza Cikowickiego, Jastrzbsko-Zdarski Obszar Chronionego Krajobrazu, Radowsko-Wierzchosawicki Obszar Chronionego Krajobrazu, Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Wisy. W powiecie tarnowskim i dbrowskim mona wyrni kilka rezerwatw przyrody, ktre zestawiono poniej. Rezerwaty przyrody: Styr, Lasy Radowskie, Panieska Gra, Skamieniae Miasto, W strefie dbrowsko-tarnowskiej istnieje rwnie wiele cennych pod wzgldem przyrodniczym lub krajobrazowym obszarw. Warto wymieni szczeglnie uytki ekologiczne: Jezioro wicone, Plichty Sucha Gra, Wola Szczuciska. Dodatkowo zosta utworzony zesp przyrodniczo krajobrazowy o nazwie Lubinka znajdujcy si w gminie Plena. Spord obszarw Natura 2000 na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej mona wyrni Specjalne Obszary Ochrony (SOO): Dolny Dunajec Dbwka nad rzek Uszewsk Ostoja w Pamie Brzanki Dolna Wisoka z Dopywami Biaa Tarnowska Ostoje Nietoperzy okolic Bukowca Jadowniki Mokre PLH120085, PLH120066, PLH120047, PLH180053, PLH120090, PLH120020, PLH120068.

11.3.2. CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA I EKOLOGICZNA INSTALACJI I URZDZE Charakterystyka techniczno-ekologiczna punktowych rde emisji Emisja zanieczyszcze ze rde przemysowych zaley w najwikszym stopniu od stosowanego procesu technologicznego oraz rodzaju i jakoci urzdze ograniczajcych t emisj do rodowiska. Decydujcymi czynnikami, jeli chodzi o stopie uciliwoci dla otoczenia jest wielko, poziom nowoczesnoci, stan techniczny oraz lokalizacja rde emisji. Energetyka zawodowa jest dziedzin przemysu majc znaczny wpyw na wielko emisji zanieczyszcze takich jak py zawieszony PM10. Ograniczenie emisji przemysowych oraz z sektora energetyki spowodowao w ostatnich latach stabilizacj poziomu zanieczyszcze podstawowych: pyu zawieszonego, dwutlenku siarki i dwutlenku azotu. rda punktowe rozumiane s jako due instalacje spalania paliw oraz rda technologiczne majce znaczny udzia w emitowaniu zanieczyszcze. W inwentaryzacji punktowych rde emisji zanieczyszcze uwzgldniono emitory majce istotny wpyw na wielko emisji analizowanych

68

Strefa dbrowsko - tarnowska zanieczyszcze. Na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej w ramach inwentaryzacji rde punktowych uwzgldniono najwiksze jednostki organizacyjne posiadajce rda spalania energetycznego (koty i piece) oraz inne rda powodujce emisje do powietrza analizowanych zanieczyszcze, czyli: pyu zawieszonego PM10 i benzo(a)pirenu. Najwikszy wpyw na wielko emisji pyu PM10 na obszarze strefy w 2009 roku miay firmy: Leier Polska-Tarnowskie Zakady Ceramiki Budowlanej, Huta Szka "ADNA" in. Janusz Fistek, Eko-Olimp Sp. z o.o., Poldim S.A. W strefie dbrowsko-tarnowskiej nie ma zakadw, z ktrych emisja B(a)P znacznie wpywaby na stan zanieczyszczenia powietrza, emisja jest rzdu 0,02- 0,04 kg/rok. Jednostki objte inwentaryzacj emisji punktowej posiadaj pozwolenia zintegrowane lub decyzje o emisji dopuszczalnej i dotrzymuj wymaganych standardw w zakresie ochrony powietrza. Poniej znajduje si krtka charakterystyka gwnych rde emisji punktowej. Eko-Olimp Sp. z o.o. Przedmiotem dziaalnoci prowadzcego instalacj jest produkcja ceramicznych wyrobw budowlanych. Firma posiada instalacj wymagajc pozwolenia na wprowadzanie pyw i gazw do powietrza-Cegielnia ukowa. czna emisja pyu zawieszonego PM10 z zakadu stanowi 10,37 Mg/rok. W zwizku z funkcjonowaniem instalacji cze realizowanych dziaa wpywa lub moe wpywa na rodowisko naturalne. Wrd nich mona wymieni: spalanie paliwa w piecu krgowym Hoffmana (emisja do powietrza substancji z procesu spalania), magazynowanie na terenie zakadu uywanego paliwa oraz dodatkw do surowcw (emisja niezorganizowanej z had), eksploatacj maszyn i urzdze technologicznych oraz maszyn sucych do transportu wewntrzzakadowego (emisja niezorganizowana gazw i pyw do powietrza). Zanieczyszczenia odprowadzane s emitorem ceramicznym o wysokoci 10 m. LEIER Tarnw S.A. Leier Tarnw S.A. to zakad produkujcy wyroby ceramiczne za pomoc wypalania dla dziaalnoci podstawowej, ktr jest produkcja elementw ceramiki budowlanej, w tym obok materiaw ciennych i stropowych wypalanych (ceramiki czerwonej) take elementw budowlanych elbetowych i mieszanych (belki stropowe, nadproa i panele stropowe). Zakad prowadzi dziaalno przemysow zorganizowan w 6 jednostkach produkcyjnych. W zakadzie nr 1 przygotowuje si centralnie surow mieszank do produkcji wyrobw ceramiki czerwonej. W zakadach nr 2, nr 3, nr 4 formuje si, suszy i wypala wyroby ceramiczne w rnym asortymencie (piece wypaowe wyposaone w filtry tkaninowe). W zakadzie nr 5 i w zakadzie nr 6 prowadzi si produkcj prefabrykatw z uyciem stali zbrojeniowej i betonu. S to elementy stropowe w postaci belek, nadproy i paneli stropowych. Dziaalno produkcyjn wspomagaj suby administracyjne. Na terenie zakadu zainstalowanych jest 6 maych kotw gazowych dwufunkcyjnych podczonych do wydzielonych sieci ciepej wody uytkowej i centralnego ogrzewania. Huta Szka "adna" in. Janusz Fistek Dziaalno Huty obejmuje produkcj wyrobw szklanych ze szka biaego oraz niebieskiego i bursztynowego. Gwne procesy przebiegajce w zakadzie to topienie szka, formowanie wyrobw, odpranie szka oraz wykaczanie wyrobw. rdem emisji zanieczyszcze do powietrza s dwie wanny szklarskie, piece wyrobowe oraz koty gazowe. Emisja pyu zawieszonego PM10 powstaje w procesach topienia szka przebiegajcych w wannach lub piecach. Podczas wytapiania szka zachodz rne reakcje i procesy, kocowy etap stanowi odgazowanie, ujednorodnienie oraz ostudzenie powstaej masy szklarskiej do masy wyrobowej. Najwiksza emisja pyu PM10 powstaje podczas procesw technologicznych zachodzcych w piciu piecach wyrobowych, z ktrych aden nie posiada urzdze chronicych powietrze. Poldim S.A. Firma prowadzi dziaalno obejmujc budow i remonty drg i mostw; projektowanie, produkcj i sprzeda asfaltw modyfikowanych, emulsji asfaltowych, mieszanek mineralno asfaltowych rozkadanych na gorco i na zimno oraz sprzeda asfaltu. Firma posiada w Dbrowie Tarnowskiej Wytwrni Mas Bitumicznych typu ROMA 120, w ktrej skad wchodzi suszarka bbnowa, wiea sortujco-mieszajca (otaczarka) oraz instalacja odpylajca gazy z suszarki i otaczarki (dwa filtry typu FTR-350). Zanieczyszczenia odprowadzane s emitorem technologicznym zespou ROMAN 120

69

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego o wysokoci 21 m i rednicy 0,8 m. Firma Usugowo-Handlowa SK-POL Grboszw Przedmiotem dziaalnoci zakadu jest produkcja stolarki budowlanej. Gwnym asortymentem s skrzyda drzwiowe i ocienice. Produkcja prowadzona jest w czterech halach produkcyjnych uzupenionych o obiekty pomocnicze (kotownia). rdem zanieczyszczenia powietrza jest ostrzalnia wyposaona w urzdzenia ochrony powietrza (cyklon) oraz proces pneumatycznego transportu trocin rwnie wyposaony w cyklon o skutecznoci 99 %. Zanieczyszczenia z transportu zostaj wyprowadzane do powietrza dwoma stalowymi emitorami o wysokoci 15,8 m i rednicy 0,5 m. Charakterystyka techniczno-ekologiczna powierzchniowych rde emisji Emisja ze rde sektora bytowo-komunalnego, tzw. niska emisja, obejmuje swoim zasigiem gwnie mae kotownie oraz paleniska domowe. W celu scharakteryzowania rde powierzchniowych emisji na terenie powiatu dbrowskiego i tarnowskiego, przeanalizowano zasig systemu ciepowniczego oraz systemu zasilania i wykorzystania gazu do celw grzewczych, wykorzystujc do tego dokumenty strategiczne dla powiatu oraz dane statystyczne. Zaopatrzenie w energi ciepln oparte jest o zrnicowane lokalne rda ciepa: miejsk sie ciepownicz, wzy cieplne nalece do MPEC Dbrowa Tarnowska, kotownie lokalne, kotownie i rda indywidualne, indywidualne systemy grzewcze w budynkach mieszkalnych (wglowe, i elektryczne).

gazowe

Docelowo system zaopatrzenia ludnoci powiatu dbrowskiego i tarnowskiego w ciepo powinien by oparty o centralizacj systemu ciepowniczego, wykorzystanie lokalnych rde i zasobw paliw (w tym biopaliw) oraz, szczeglnie w miastach, podczenie jak najwikszej liczby mieszkacw do sieci gazowej. W celu zmniejszenia emisji zanieczyszcze, konieczna jest termomodernizacja obiektw i systemw zasilania cieplnego poszczeglnych jednostek powiatw. Dziaania takie pozwol na zmniejszenie zuycia ciepa na ogrzewanie istniejcych budynkw. W celu zmniejszenia emisji niskiej, potrzebna jest rwnie modernizacja kotw, w ktrych obecnie wykorzystuje si wgiel kamienny oraz koks.
Sie gazowa

Istniejcy system sieci gazowej w powiecie tarnowskim jest do dobrze rozwinity. Powiat jest w czci zgazyfikowany. Sie gazowa doprowadzona jest do niespena 67 % mieszka na terenie powiatu, z czego ogrzewanych gazem jest jedynie 11.6 %. Najlepiej zgazyfikowanym miastem w powiecie Tarnowskim jest miasto Wojnicz sie gazowa doprowadzona jest do ponad 94,5 % mieszka. Najsabiej rozwinita sie gazowa znajduje si w miecie Tuchw gaz podczony jest do ok. 48 % mieszka. System dystrybucji gazu na terenie miasta Tuchowa i na terenie gminy Tuchw zapewnia dostaw danych iloci gazu dla istniejcych odbiorcw, jak rwnie posiada moliwo dalszej rozbudowy. Przez teren gminy Tuchw przebiega gazocig wysokiego cinienia DN 250, relacji Wygoda Grybw, z odgazieniem DN 80 do miejscowoci Olszyny w gminie Rzepiennik Strzyewski. Na terenie powiatu, we wsi Burzyn znajduje si kopalnia gazu. Gaz ziemny uywany jest niemal wycznie jako paliwo w kuchniach gazowych. W powiecie dbrowskim do sieci gazowej podczonych jest ok. 59 % mieszka, Naley jednak zwrci uwag na fakt, i tereny wiejskie maj w znaczny sposb ograniczony dostp do korzystania z tego medium. W gminie Radgoszcz dostp do sieci gazowniczej ma niespena 34,5 % mieszka, natomiast w miecie Dbrowa Tarnowska udzia mieszka do ktrych doprowadzony jest gaz wynosi ok. 94,2 %. W Dbrowie Tarnowskiej znajduje si rednioprna sie gazowa gwna i rozdzielcza. Sie gazowa zarzdzana jest przez Oddzia Zakad Gazowniczy w Tarnowie, Rozdzielnia Gazu w Dbrowie Tarnowskiej. Dokadn charakterystyk sieci gazowej w analizowanej strefie przedstawiaj zamieszczone poniej tabele. Mimo i obszary miast w strefie dbrowsko-tarnowskiej s w wikszoci zgazyfikowanie, bariery ekonomiczne sprawiaj, e mieszkacy miast nie korzystaj w tak duym stopniu z tego nonika ciepa. Obserwowany jest powrt do taszego nonika ciepa-paliwa staego.

70

Strefa dbrowsko - tarnowska

Tabela 11- 8. Charakterystyka sieci gazowej w strefie dbrowsko-tarnowskiej (rdo: dane GUS 2008)

Jednostka terytorialna

Czynne podczenia Odbiorcy do budynkw gazu 2008 r. [szt.]

Odbiorcy gazu ogrzewajcy mieszkania gazem [gosp.dom.]

Odbiorcy gazu w miastach

Zuycie gazu [tys.m3]

Zuycie Ludno gazu na korzystajca ogrzewanie z sieci mieszka gazowej [tys.m3] 2 035,3 992,4 359,0 4 347,0 95,4 152,8 94,7 38,6 207,5 139,4 46,7 [osoba] 34 963 10 719 4 916 130 084 1 460 3 072 2 930 1 218 3 815 5 789 1 503

Powiat dbrowski w tym: Dbrowa Tarnowska obszar miasta Szczucin Powiat tarnowski, w tym: Cikowice obszar miasta Tuchw obszar miasta Wojnicz obszar miasta Zakliczyn obszar miasta abno obszar miasta Radw Ryglice obszar miasta

9091 1 672 1 632 39 886 33 836 965 809 412 882 1915 473

9 266 3 111 1 321 33 133 439 843 896 365 1 003 1 592 415

1 863 703 329 5 782 93 186 125 84 116 103 62

3 111 3111 3 961 493 843 896 365 1 003 415

5 459,6 1 993,6 962,4 19 884,20 318,5 592,7 587,4 299,4 721,5 854,8 231,5

Tabela 11- 9. Charakterystyka sieci gazowej w strefie dbrowsko-tarnowskiej (rdo: dane GUS 2008)

Jednostka terytorialna Powiat dbrowski Powiat tarnowski Sie cieplna

Dugo sieci gazowej przesyowej [m] 50 556 246 493

Dugo sieci gazowej pocze do budynkw i innych obiektw [m] 791 182 2 479 059

Sie cieplna w powiecie dbrowskim ma charakter zdecentralizowany. Sie wystpuje w miecie Dbrowa Tarnowska. Dugo sieci cieplnej przesyowej wedug danych zawartych w Programie Rewitalizacji Miasta Dbrowa Tarnowska wynosi ok. 1 500 m, natomiast wedug danych zamieszczonych w Gwnym Urzdzie Statystycznym tylko 1 000 m. W powiecie Tarnowskim dugo sieci cieplnej przesyowej wynosi 4 500 m, 1 900 m to dugo podcze do indywidualnych budynkw.
Tabela 11- 10. Charakterystyka sieci cieplnej w strefie dbrowsko-tarnowskiej (rdo: dane GUS 2008)

Jednostka terytorialna Powiat dbrowski Powiat tarnowski Indywidualne rda ciepa

Dugo sieci cieplnej przesyowej [m] 1 000 4 500

Dugo sieci cieplnej pocze do budynkw i innych obiektw [m] 900 1 900

Jednym ze rdem tzw. niskiej emisji jest spalanie paliw staych, szczeglnie wgla, w piecach

71

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego kaflowych, kotach domowych, ktrych stan techniczny pozostawia wiele do yczenia. Urzdzenia te charakteryzuj si do nisk sprawnoci, co wpywa negatywnie na procesy spalania, a zarazem emisj zanieczyszcze. Dodatkowo, widoczny zy stan techniczny kominw pogarsza parametry emisji zanieczyszcze. Stanowi rwnie due zagroenia dla ycia i zdrowia uytkownikw takiego kota. Celem zapewnienia bezpieczestwa oraz podniesienia efektywnoci energetycznej, jest okresowa kontrola stanu technicznego kotw oraz przeprowadzanie przegldw kominiarskich. Charakterystyka techniczno-ekologiczna rde liniowych Drogi w strefie dbrowsko-tarnowskiej Aktualnie przez teren strefy dbrowsko-tarnowskiej przebiegaj drogi krajowe, wojewdzkie, powiatowe i gminne. Na terenie strefy drogi krajowe administrowane s przez Generaln Dyrekcj Drg Krajowych i Autostrad Rejon w Tarnowie, wojewdzkie przez Zarzd Drg Wojewdzkich w Krakowie-Rejon Drg Wojewdzkich w Tarnowie, powiatowe przez Zarzd Drg Powiatowych i gminne przez urzdy gmin. Drogi w powiecie dbrowskim Gwnym szlakiem komunikacyjnym na terenie powiatu dbrowskiego jest droga krajowa nr 73 o przebiegu Winiwka Tarnw Pilzno Jaso. Jej dugo na obszarze powiatu wynosi okoo 25 km (odcinek Szczucin elazwka), w tym ponad 5 km ley w granicach administracyjnych miasta Dbrowa Tarnowska. Zdaniem Generalnej Dyrekcji Drg Krajowych i Autostrad droga ta nie posiada parametrw dla drogi III klasy technicznej oraz na odcinku przez Dbrow Tarnowsk nie spenia wymaga konstrukcji nawierzchni pod ruch ciki. Stan techniczny drogi jest w zalenoci od odcinka redni i zy. Wan funkcj komunikacyjn speniaj rwnie istniejce na terenie powiatu drogi wojewdzkie oraz drogi powiatowe. czna dugo drg wojewdzkich na terenie powiatu wynosi ok. 78,8 km, a drg powiatowych 263,9 km (o nawierzchni twardej). Drg publicznych gminnych o nawierzchni twardej jest w powiecie 586,8 km. Do drg wojewdzkich przechodzcych przez teren powiatu nale drogi: nr 982 nr 973 nr 975 nr 984 ( relacji: Szczucin Sadkowa Gra Jalany), ( relacji: Busko Zdrj Nowy Korczyn abno Niedomice Tarnw), (relacji: Dbrowa Tarnowska Biskupice Radowskie Wojnicz - Zakliczyn Dbrowa), (relacji: Lisia Gra Radomyl Wielki Mielec).

Od wielu lat trwaj prace nad projektem obwodnicy Dbrowy Tarnowskiej w cigu drogi krajowej nr 73. W pierwszym kwartale 2011 roku Generalna Dyrekcja Drg Krajowych i Autostrad planuje wyoni wykonawc, w tej sytuacji obwodnica mogaby powsta do koca 2012 roku. Drogi w powiecie tarnowskim Przez powiat tarnowski przebiegaj dwie drogi krajowe nr 73, 4, ktre na wielu odcinkach wymagaj remontw. Przez miasto Wojnicz, Tarnw przebiega trasa europejska E40 (DK4) czca wschd z zachodem Europy. czna dugo drg powiatowych wynosi ok. 1156,5 km, z czego 581,2 km to drogi o nawierzchni twardej. Dugo wszystkich drg publicznych gminnych wynosi 3226,4 km, 1242,4 km, to drogi o nawierzchni twardej. Do drg wojewdzkich przechodzcych przez teren powiatu (wykaz wraz z obowizujcymi nazwami wedug Zarzdu Drg Wojewdzkich w Krakowie) nale: nr 964 (relacji: Kasina W. - Dobczyce - Wieliczka - Niepoomice - Ispina - Zielona Szczurowa - Biskupice Rad.), nr 973 (relacji: Busko Zdrj - Nowy Korczyn - abno ..* Niedomice - Tarnw), nr 975 (relacji: Dbrowa Tarnowska - Biskupice Radowskie - Wojnicz - Zakliczyn Dbrowa), nr 977 (relacji: Tarnw - Tuchw - Gromnik - Zborowice - Moszczenica - Gorlice - Konieczna - gr. pastwa), nr 980 (relacji: Jurkw - Charzewice ..* Zakliczyn - Gromnik Biecz), nr 981 (relacji: Zborowice - Grybw - Krzywka Krynica), nr 982 (relacji: Szczucin - Sadkowa Gra Jalany), nr 984 (relacji: Lisia Gra - Radomyl Wielki Mielec).
(*brak cigoci drogi)

72

Strefa dbrowsko - tarnowska W 2007 roku oddano do uytku pnocn obwodnic miasta Wojnicz w cigu drogi krajowej nr 4. W 2009 roku odbyy si konsultacje spoeczne w ramach kolejnej obwodnicy miasta. Obejmoway one wstpny projekt pnocno-poudniowej obwodnicy miasta Wojnicz w cigu drogi wojewdzkiej nr 975. Bardzo due znaczenie na przestrzeni najbliszych lat bd miay inwestycje zwizane z budow autostrady A4, ktra to w znaczny sposb zminimalizuje natenie ruchu transportu samochodowego na terenach osiedli mieszkaniowych miast powiatu tarnowskiego. 11.3.3. BILANSE ZANIECZYSZCZE Inwentaryzacja emisji ze rde punktowych Wielko emisji ze rde punktowych nie ma bezporedniego przeoenia na wielko imisji. Zanieczyszczenia pochodzce z duych rde punktowych wprowadzane s do atmosfery najczciej za porednictwem wysokich emitorw. Wysoka jest rwnie prdko wylotowa spalin, co powoduje, e ulegaj one znacznemu rozcieczeniu w powietrzu zanim osign poziom terenu i mog by przenoszone na dalekie odlegoci. Wykorzystujc inwentaryzacj emitorw punktowych okrelono wielkoci emisji poszczeglnych substancji w skali rocznej. Dodatkowo okrelono roczny profil zmiennoci emisji punktowej, co jest szczeglnie istotne w przypadku, gdy wikszo emisji punktowej pochodzi ze spalania paliw do celw grzewczych. W powiecie dbrowskim inwentaryzacja wykazaa, i na terenie powiatu nie ma duych rde punktowych, gwnie s to zakady zlokalizowane w rejonie Dbrowy Tarnowskiej. Wielkoci emisji analizowanych zanieczyszcze ze rde punktowych przedstawiono w poniszej tabeli.
Tabela 11-11. Wielko emisji punktowej w strefie dbrowsko tarnowskiej (rdo: baza emisji Wojewdzkiego Katastru Emisji)

Powiat dbrowski Powiat dbrowski Powiat tarnowski Suma:

Wielko emisji punktowej [Mg/rok] Py PM10 6,42 82,30 88,72 Benzo(a)piren 0,02 0,23 0,25

Inwentaryzacja emisji ze rde powierzchniowych Powierzchniowe rda emisji na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej stanowi rda zwizane z ogrzewaniem budynkw oraz powierzchniowe rda przemysowe. Na wielko emisji ze rde ogrzewania ma wpyw przede wszystkim rodzaj stosowanego paliwa oraz stan techniczny urzdzenia, w ktrym nastpuje spalanie paliw. Teren strefy dbrowsko-tarnowskiej podzielono na obszary bilansowe (miasta i gminy), dla ktrych wyznaczono wielko emisji na podstawie zebranych danych. Poniej przedstawiono wielkoci emisji pyu PM10 ze rde powierzchniowych zlokalizowanych w powiecie dbrowskim z wyszczeglnieniem miasta Dbrowa Tarnowska.
Tabela 11- 12. adunek substancji z poszczeglnych obszarw powiatu dbrowskiego w roku bazowym 2009 (rdo: baza emisji SOZAT)

Obszary strefy powiat dbrowski pozostae gminy Dbrowa Tarnowska obszar miasta*

adunek pyu PM10 [Mg/rok] 325,82 37,26

adunek pyu B(a)P [kg/rok] 185,15 21,28

Suma 363,08 206,43 * obszar miasta dotyczy wydzielonej czci gminy w odniesieniu do danych GUS w zakresie gmin miejskowiejskich. Dane odnonie obszaru wiejskiego gminy zawarte s w pozycji jako pozostae gminy.

W kolejnej tabeli zestawiono emisj ze rde powierzchniowych dla powiatu tarnowskiego.

73

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Tabela 11-13. adunek substancji z poszczeglnych obszarw powiatu tarnowskiego w roku bazowym 2009 (rdo: baza emisji SOZAT)

Obszary strefy powiat tarnowski pozostae gminy Cikowice- obszar miasta* Radw Ryglice obszar miasta* Tuchw obszar miasta* Wojnicz obszar miasta* Zakliczyn obszar miasta* abno obszar miasta*

adunek pyu PM10 [Mg/rok] 1285,60 17,86 22,00 21,85 41,17 23,48 10,95 20,48

adunek pyu B(a)P [kg/rok] 733,00 10,18 12,53 12,45 23,48 13,38 6,24 11,68

1443,39 822,93 Suma * obszar miasta dotyczy wydzielonej czci gminy w odniesieniu do danych GUS w zakresie gmin miejskowiejskich. Dane odnonie obszaru wiejskiego gminy zawarte s w pozycji jako pozostae gminy.

Inwentaryzacja emisji ze rde liniowych Wielko emisji z komunikacji zalena jest od iloci i rodzaju samochodw oraz od rodzaju stosowanego paliwa. W inwentaryzacji uwzgldniono dodatkowo wpyw zanieczyszcze pochodzcych z procesw zuycia opon, hamulcw, a take cierania nawierzchni drg, ktre zalicza si do emisji pozaspalinowej. Emisja wtrna (z unoszenia) pyu PM10 z nawierzchni drg stanowi od 50 do 60 % (w zalenoci od stanu technicznego drogi, stopnia utwardzenia pobocza itp.) emisji cakowitej z komunikacji. Emisja ze cierania hamulcw stanowi niewielki procent emisji pozaspalinowej. W analizie emisji liniowej ujto gwne odcinki drg na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej. Wielko emisji okrelono na podstawie danych dotyczcych natenia ruchu dla czterech grup pojazdw: samochody osobowe, dostawcze, ciarowe i autobusy. Przeprowadzajc inwentaryzacj wykorzystano Generalny Pomiar Ruchu (GPR) z Generalnej Dyrekcji Drg Krajowych i Autostrad przeprowadzony na drogach krajowych w 2005 roku redni dobowy ruch w punktach pomiarowych oraz dostpne informacje o nateniu ruchu pojazdw na drogach krajowych, wojewdzkich i gminnych. Emisja pyu zawieszonego PM10 ze wszystkich ujtych odcinkw drg w 2009 roku wyniosa ponad 139 Mg/rok i chocia stanowi to niespena 6,8 % caoci zinwentaryzowanej w strefie emisji, to ze wzgldu na sposb wprowadzania do powietrza (nisko przy ziemi) utrudniajcy rozprzestrzenianie zanieczyszcze ten rodzaj emisji ma istotny wpyw na stenia imisyjne w miecie. Emisja benzo(a)pirenu ze rde liniowych jest niewielka, wrcz pomijalna, nie przekracza 1 kg/rok. Wielkoci emisji analizowanych zanieczyszcze ze rde liniowych przedstawiono w poniszej tabeli.
Tabela 11- 14. Wielko emisji liniowej w strefie dbrowsko-tarnowskie(rdo: baza emisji SOZAT)

Strefa py PM10 dbrowsko-tarnowska 139,29

Wielko emisji liniowej [Mg/rok] benzo(a)piren 0,00034

Bilanse zanieczyszcze pochodzcych z poszczeglnych rde Zestawienie emisji z poszczeglnych rodzajw rde ilustruje ponisza tabela.

74

Strefa dbrowsko - tarnowska

Tabela 11- 15. Zestawienie emisji poszczeglnych substancji ze rde emisji na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej objtej Programem ochrony powietrza (rdo: baza emisji SOZAT)

Rodzaj emisji emisja powierzchniowa emisja liniowa emisja punktowa SUMA

Wielko adunku zanieczyszcze py PM10 benzo(a)piren [Mg/rok] [Mg/rok] 1 806,47 1,029 139,29 88,79 2 034,55 0,00034 0,00025 1,02996

Poniej przedstawiono udziay procentowe poszczeglnych rde emisji w rocznej emisji pyu PM10.

emisja B(a)P

0,03%

99,94%

0,03%

emisja PM10

4,40%

88,80%

6,80%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

emitory punktowe

emitory powierzchniowe

emitory liniowe

Rysunek 11-5. Struktura emisji pyu PM10 i benzo(a)pirenu w strefie dbrowsko-tarnowskiej w roku bazowym 2009 (rdo: baza emisji Wojewdzkiego Katastru Emisji)

Jak wynika z powyszego rysunku, najwikszy udzia w wielkoci emisji pyu PM10 ma emisja powierzchniowa 88,8 %. Drugie miejsce zajmuje emisja liniowa, natomiast udzia emisji punktowej na terenie strefy nie jest znaczcy i wynosi 4,4 %. W zakresie emisji benzo(a)pirenu najwikszy udzia, bliski 100, % maj rda powierzchniowe. Emisja napywowa Analiza wielkoci ste substancji na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej obejmowaa rwnie wielko emisji ze rde znajdujcych si poza stref, a majcych wpyw na stenia na terenie strefy. Okrelono wpyw rde spoza strefy w trzech grupach: rda znajdujce si w odlegoci do 30 km od granicy strefy, rda regionalne (znajdujce si w odlegoci powyej 30 km od granicy strefy) - na terenie wojewdztwa, rda transgraniczne. Przeanalizowano rda z powiatw ssiadujcych ze stref dbrowsko-tarnowsk: nowosdeckiego, gorlickiego oraz brzeskiego, a take z powiatw z wojewdztwa podkarpackiego: jasielskiego, dbickiego i mieleckiego. Wzito pod uwag fakt, i cay powiat tarnowski wchodzcy w skad strefy oraz cz dbrowskiego ssiaduj z powiatem grodzkim-Tarnowem. Na podstawie zebranych danych okrelono zasig oddziaywania miasta Tarnw na ssiadujce gminy wchodzce w skad strefy. Najwysze stenie rednioroczne pyu PM10 poza terenem miasta

75

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego wynioso 6,46 g/m3, natomiast najwyszy percentyl wynis 16,85 g/m3. W zakresie benzo(a)pirenu najwysza warto stenia redniorocznego poza terenem miasta wyniosa 0,0028 g/m3. Najwysze wartoci wedug wynikw modelowania wystpiy na obszarze gminy tarnowskiej oraz gminy Skrzyszw. W obrbie oddziaywania znajduj si rwnie gminy: Wierzchosawice i Lisia Gra. Wpyw emisji napywowej z miasta Tarnowa zobrazowano na rysunkach nr 11-25, 11-26 w rozdziale 11.3.7. Do okrelenia emisji transgranicznej wykorzystano wyniki pomiarw ze stacji nalecych do sieci EMEP znajdujcych si na terenie Sowacji SK06 Starina oraz SK04 Stara Lesna. Analiza wielkoci emisji z tych stacji uwzgldniaa wyniki z lat 2002-2007. Analiza emisji napywowej pozwolia na okrelenie wielkoci ta na terenie strefy uwzgldniajcego napywy zanieczyszcze spoza strefy, ktre wynosi odpowiednio: dla pyu PM10 18 g/m3, w tym wyrni mona: warto ta cakowitego: 10,2 g/m3 (warto ta regionalnego: 2 g/m3), warto ta transgranicznego: 7,8 g/m3, benzo(a)piren 0,24 ng/m3. Podkreli naley fakt, e w przypadku pyu zawieszonego PM10 ju sama warto ta stanowi 45 % dopuszczalnego stenia redniorocznego, a dla benzo(a)pirenu blisko 25 % stenia docelowego. 11.3.4. ANALIZY STANU ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA W STREFIE DBROWSKO TARNOWSKIEJ Oglna analiza istniejcej sytuacji Zgodno z wartociami dopuszczalnymi dla pyu zawieszonego PM10 powinna by osignita ju w roku 2005. Strefa dbrowsko-tarnowska zostaa zakwalifikowana do Programu ochrony powietrza po raz pierwszy. Dodatkowo na terenie strefy pomiary jakoci powierza wykonywane s w zakresie pyu PM10 i benzo(a)pirenu dopiero od 2009 r., dlatego te nie mona stwierdzi czy normy byy dotrzymywane w okresach wczeniejszych. Do zej jakoci powietrza na terenie strefy w 2009 r. przyczyniy si w pewnej mierze niekorzystne warunki klimatyczne i meteorologiczne wystpujce na obszarze strefy dbrowsko-tarnowskiej, szczeglne lokalne warunki rozprzestrzeniania si zanieczyszcze (teren klimatu grskiego) oraz inne czynniki, przedstawione w czci oglnej, w rozdziale dot. barier utrudniajcych wdroenie programu. W terenie grskim wystpuj lokalnie wiatry wiejce wzdu stokw grskich, w d lub w gr, wiatry wiejce w d lub w gr doliny wzdu jej osi, antywiatry, wiatry gradientowe. Przyczyniaj si one niejednokrotnie do powstawania warstw inwersyjnych, co moe utrudnia rozprzestrzenianie si zanieczyszcze, szczeglnie na terenach zabudowy mieszkaniowej zlokalizowanej u podna masyww grskich. Prowadzi to do kumulacji zanieczyszcze powodujc przekraczanie poziomw dopuszczalnych zanieczyszcze. Py zawieszony PM10 Analiza rozkadu ste 24-godz. na stacji pomiarowej w Tuchowie wyranie wskazuje wzrost ste w sezonie chodnym (pokrywajcym si z sezonem grzewczym) i gwnie w tym okresie odnotowywane s przekroczenia dopuszczalnego poziomu ste 24-godz. pyu na wymienionej. stacji. Strefa dbrowsko-tarnowska charakteryzuje si specyficznymi warunkami meteorologicznymi zwizanymi z duo dusz por zimow na poudniu strefy, co bezporednio wie si z przeduonym okresem grzewczym gwnie w Tuchowie. Efekty ekologiczne takiego uwarunkowania widoczne s rwnie w postaci wikszych ste dobowych w miesicach wiosennych i jesiennych. Najwysze stenie pyu PM10 na stacji przy ul. Chopina odnotowane zostao w lutym (21 luty) 2009 roku, przekraczao warto 200 g/m3 (warto alarmowa) i byo rwne 205 g/m3. W wynikach pomiarw wystpuj due braki, cznie dla 58 dni, z czego 26 przypada na miesic stycze, co moe mie wpyw na wielkoci stenia redniorocznego oraz ilo przekrocze ste dobowych

76

Strefa dbrowsko - tarnowska pyu PM10. W listopadzie w caym kraju utrzymyway si przez duszy czas niekorzystne warunki meteorologiczne, ponadto w styczniu, lutym i grudniu zanotowano najnisz temperatur w cigu roku (rednia temperatura w styczniu i lutym wyniosa poniej 0C, natomiast w grudniu oscylowaa w jej granicach). Mrozy zwizane z orodkiem wyowym, jaki panowa nad Europ, spowodoway wzrost ste zanieczyszcze gwnie w pierwszym kwartale 2009 r. Znikoma czsto przekrocze 24-godz. dla stycznia wynika z faktu, i pomiary stanow tylko 15 % analizowanych dni. Pomimo kilku dni pomiarowych, stenia pyu zawieszonego PM10 osigay wartoci od 56 g/m 3 do 87 g/m3, przekraczajc norm 50 g/m3. Brak danych pomiarowych dla wikszoci dni w styczniu, powoduje zanienie wielkoci stenia rocznego i trudno okreli cakowity wpyw warunkw meteorologicznych na jako powietrza w tym okresie. Na wykresie poniej pokazano rozkad liczby dni z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego ste 24-godzinnych dla pyu PM10.
18 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 0 0 0 1 5 4 8 13 12 16

11

Rysunek 11-6. Ilo dni z przekroczeniami dopuszczalnego poziomu ste 24-godzinnych pyu PM10 w poszczeglnych miesicach roku 2009 (rdo: opracowanie wasne na podstawie wynikw pomiarw WIO w Krakowie)

Jak wynika z powyszego rysunku najwicej dni z przekroczeniami odnotowano w listopadzie. Z uwagi na brak duej czci danych pomiarowych dotyczcych stycznia mona wnioskowa, i ilo przekrocze dla tego miesica byaby duo wysza, poniewa w kadym pomiarze 24-godz. przekroczono wartoci dopuszczalne ste 24-godz pyu PM10. Na poniszym wykresie przedstawiono przebieg zmiennoci ste 24-godzinnych na stacji pomiarowej w Tuchowie, w 2009 roku.

77

78
Temperatura oC
14 19 24 4 9 -6 -1 -16 -11

g/m3
200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0

2009-01-01 2009-01-15 2009-01-29 2009-02-12 2009-02-26 2009-03-12 2009-03-26 2009-04-09 2009-04-23 2009-05-07 2009-05-21 2009-06-04 2009-06-18 2009-07-02 2009-07-16 2009-07-30 2009-08-13 2009-08-27 2009-09-10 2009-09-24 2009-10-08 2009-10-22 2009-11-05 2009-11-19 2009-11-19 2009-12-03 2009-12-03 2009-12-17 2009-12-17 2009-12-31 2009-12-31 2009-02-26 2009-03-12 2009-03-26 2009-04-09 2009-04-23 2009-05-07 2009-05-21 2009-06-04 2009-02-12 2009-01-29 2009-01-15

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

2009-01-01

Tuchw

2009-06-18 2009-07-02 2009-07-16 2009-07-30 2009-08-13 2009-08-27 2009-09-10 2009-09-24 2009-10-08 2009-10-22 2009-11-05

Rysunek 11-8. rednie temperatury dobowe w Tarnowie w 2009 roku (rdo: opracowanie na podstawie danych meteorologicznych)

norma 24-godz.

Rysunek 11-7. Rozkad ste pyu PM10 w roku 2009 na stacji pomiarowej w Tuchowie (rdo: opracowanie na podstawie wynikw pomiarw WIO w Krakowie)

poziom alarmowy

Strefa dbrowsko - tarnowska

Benzo(a)piren
Poziom docelowy stenia redniorocznego benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 przekraczany jest wielokrotnie, przy czym pokazana na rysunku poniej zmienno ste pomiarowych benzo(a)pirenu wskazuje, e zanieczyszczenie to pochodzi gwnie ze spalania paliw do celw grzewczych. Zdecydowanie, wielokrotnie wysze wartoci ste pojawiaj si w sezonie grzewczym, podczas gdy w lecie stenia s minimalne. Szczeglnie wysoka zawarto B(a)P w pyle PM10 wystpowaa w miesicach intensywnego okresu grzewczego. W okresie letnim mona zauway tendencj spadkow zawartoci benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10, gdzie notowane wartoci to 0,8-1,3 ng/m3. W miesicach jesiennych i zimowych wartoci te znacznie wzrastaj i oscyluj w granicach 12,5-18,3 ng/m3.

20 18 16 14 12 ng/m3 10 8 6 4 2 0 I

18,3

12,5

6 2,6

6,3

1,5

0,8

0,3 VII

0,8

1,3

II

III

IV

VI

VIII

IX

XI

XII

Rysunek 11-9. Rozkad ste rednich miesicznych B(a)P w pyle PM10 w 2009 roku (rdo: opracowanie wasne na podstawie wynikw WIO w Krakowie)

Obliczenia i analiza stanu zanieczyszczenia powietrza w strefie dbrowsko-tarnowskiej w roku bazowym 2009
Stenia rednioroczne pyu PM10 wyniki oblicze

Wyniki oblicze ste redniorocznych pyu PM10 dla roku bazowego 2009 przedstawiono na rysunkach 11-16, 11-17, 11-18 w rozdziale 11.3.7. Modelowanie zostao przeprowadzone dla caej strefy. Analizujc uzyskane wyniki mona sformuowa nastpujce wnioski: obszar przekrocze stenia redniorocznego pyu PM10 wystpuje na obszarze gminy Tarnw w cigu drogi krajowej nr 4 oraz w gminie Wojnicz rwnie w przebiegu drogi krajowej nr 4, najwysze stenie rednioroczne pyu zawieszonego PM10 odnotowano w okolicach Wojnicza, wynioso 60,22 g/m3, gdzie 55 % udziau w wartoci stenia pyu stanowi imisja liniowa: midzynarodowa droga E40 (DK4), jedne z najwyszych ste redniorocznych pyu zawieszonego PM10 na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej odnotowano na odcinkach drogi krajowej nr 4 (E40) (biegnca od granicy powiatu, gmin Tarnw, miasto Tarnw i gmin Skrzyszw), warto stenia waha si w granicach 60,03 -55,5 g/m3 przy 55 % -50 % wpywie drogi krajowej nr 4, najwysze stenia rednioroczne pyu PM10 ze wzgldu na duy udzia rde powierzchniowych wystpuj w Tuchowie i Wojniczu, najwysze stenia rednioroczne z uwzgldnieniem wpywu niskiej emisji wynosz 48 g/m 3 35 g/m3, najnisze stenia rednioroczne PM10 wystpuj na obszarach zamiejskich.
Stenia 24-godz. pyu PM10 - wyniki oblicze

Wyniki oblicze ste 24-godz. pyu PM10 dla roku bazowego 2009 przedstawiono w rozdziale

79

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego 11.3.7.na rysunkach 11-13, 11-14, 11-15. Przekroczenia dopuszczalnego stenia 24-godzinnego pyu PM10 przeanalizowano w ukadzie percentyla 90,4 ze ste 24-godz. Analizujc uzyskane wyniki mona sformuowa nastpujce wnioski: obszar przekrocze ste 24-godz. Pyy PM10 obejmuje obszar gminy Wojnicz i Tarnw wzdu drogi krajowej nr 4, w gminie Skrzyszw wzdu drogi krajowej nr 4 oraz na terenie gminy Tuchw, najwysza warto percentyla 90,4 w Tuchowie wynosi 77,36 ug/m 3, maksymalna warto percentyla 90,4 w Wojniczu wynosi 86,5 g/m 3,(34 % udziau rde linowych), maksymalna warto percentyla 90,4 w strefie dbrowsko-tarnowskiej wynosi 89,95 g/m3, (okolice drogi E40 (DK4)), najwikszy udzia w ste 24-godzinnych pyu PM10 maj rda liniowe oraz powierzchniowe, wyej wymienione obszary przekrocze podlegaj prognozie dotrzymywania dopuszczalnego poziomu dla roku 2020.
Stenia rednioroczne benzo(a)pirenu wyniki oblicze

Wyniki oblicze ste redniorocznych benzo(a)pirenu dla roku bazowego 2009 przedstawiono na rysunkach 11-19, 11-20, 11-21 w rozdziale nr 11.3.7. Analizujc uzyskane wyniki mona sformuowa nastpujce wnioski: przekroczenia docelowej wielkoci stenia redniorocznego benzo(a)pirenu obejmuj cay obszar analizowanej strefy, najwysze obliczone stenie rednioroczne benzo(a)pirenu wynosi: 8,4 ng/m 3, stenia wiksze od 5 ng/m3 B(a)P w pyle zawieszonym PM10 wystpuj w gminach: Rzepiennik Strzyewski, Wierzchosawice, Lisia Gra, Wietrzychowice, Tarnw, Szerzyny, Radw, Skrzyszw Ryglice, abno oraz Wojnicz i Tuchw. Analiza udziau grup rde emisji - procentowy udzia w zanieczyszczeniu powietrza poszczeglnych grup rde emisji i poszczeglnych rde emisji Analiz udziau poszczeglnych grup rde emisji przeprowadzono w oparciu o nastpujcy podzia rde zlokalizowanych na obszarach poszczeglnych stref: rda punktowe, dotycz korzystania ze rodowiska, rda liniowe, dotycz powszechnego korzystania ze rodowiska, rda powierzchniowe, dotycz powszechnego korzystania ze rodowiska. Dla wszystkich punktw siatki obliczeniowej wyznaczono stenia rednioroczne odpowiadajce oddziaywaniu poszczeglnych grup rde, a nastpnie okrelono ich udziay w obszarach przekrocze, jak rwnie na pozostaym terenie strefy. W tabeli poniej przedstawiono zestawienie parametrw statystycznych przestrzennego rozkadu udziaw grup rde emisji w steniach redniorocznych pyu PM10.
Tabela 11- 16. Zestawienie parametrw statystycznych przestrzennego rozkadu udziaw grup rde emisji w steniach redniorocznych pyu PM10, benzo(a)pirenu w strefie dbrowsko-tarnowskiej (rdo: opracowanie wasne na podstawie wynikw modelowania rozprzestrzenia zanieczyszcze)

Rodzaje rde

redni udzia na terenie strefy-poza obszarem przekrocze [%] 79,7% 15,5% 4,6% 0,3%

redni udzia na obszarze przekrocze [%]

redni udzia na terenie strefy [%]

py PM10 to rda powierzchniowe rda liniowe rda punktowe to 45,9% 23,5% 30,2% 0,4% B(a)P 29,9% 11,3% 13,88% 78,38% 15,75% 5,60% 0,26%

80

Strefa dbrowsko - tarnowska

redni udzia na terenie strefy-poza obszarem przekrocze [%] 70,1% 0,0% 0,02%

Rodzaje rde rda powierzchniowe rda liniowe rda punktowe

redni udzia na obszarze przekrocze [%] 88,7% 0,0% 0,06%

redni udzia na terenie strefy [%] 86,1% 0,0% 0,02%

Poniej przedstawiono graficznie udziay poszczeglnych grup rde emisji w imisji pyu PM10, benzo(a)pirenu na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej. strefa dabrowsko-tarnowska- py PM10

Na obszarze caej strefy [%]

78,38%

15,75% 5,60%

Na obszarze przekroczeo [%]

45,90%

23,50%

30,20%

Poza obszarem przekroczeo [%]

79,70%

15,50% 4,60%

0% To + napyw

20%

40%

60%

80% rda punktowe

100%

rda powierzchniowe

rda liniowe

Rysunek 11-10. Udzia poszczeglnych rde emisji w imisji pyu PM10 na obszarze strefy dbrowsko-tarnowskiej w 2009 roku (rdo: opracowanie wasne na podstawie wynikw modelowania rozprzestrzenia si zanieczyszcze)

strefa dabrowsko-tarnowska- benzo(a)piren

Na obszarze caej strefy [%]

13,88%

86,10%

0,00%

Na obszarze przekroczeo [%]

11,30%

88,70%

0,00%

Poza obszarem przekroczeo [%] 0% To + napyw

29,90%

70,10%

0,00%

20%

40%

60%

80%

100%

rda powierzchniowe

rda liniowe

rda punktowe

Rysunek 11-11. Udzia poszczeglnych rde emisji w steniach redniorocznych benzo(a)pirenu w strefie dbrowskotarnowskiej w 2009 roku (rdo: opracowanie wasne na podstawie wynikw modelowania rozprzestrzeniania si zanieczyszcze)

Analizujc wyniki uzyskane dla caego obszaru obliczeniowego strefy dbrowsko-tarnowskiej mona

81

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego sformuowa nastpujce wnioski: udzia ta oraz napywu pyu PM10 na terenie caej strefy dbrowsko tarnowskiej wynosi ponad 78%. W obszarze przekrocze udzia ta i napyww zdecydowanie maleje, jednak w dalszym cigu pozostaje na bardzo wysokim poziomie (to oraz napyw stanowi 45,9 %), na wielko ste na obszarze wystpowania przekrocze znaczcy wpyw ( ponad 30 %) maj rda liniowe, zwaszcza w gminie Skrzyszw i Tarnw, gdzie udzia ten jest przewaajcy, rozkad udziaw procentowych zaley od lokalizacji punktw obliczeniowych, gdy w ssiedztwie drg krajowych i wojewdzkich udzia rde liniowych silnie ronie i moe by przewaajcy, natomiast na pozostaych obszarach dominuje wpyw emisji powierzchniowej ( 23,5 % w obszarze przekrocze), emisja powierzchniowa jest odpowiedzialna w najwikszym stopniu za poziom ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie powiatw tarnowskiego i dbrowskiego udzia wynosi 88,7 % w obszarze przekrocze, rda punktowe maj niewielki wpyw na wielko ste pyu PM10 i B(a)P. Ze wzgldu na wystpowanie obszaru przekrocze na terenie miast Wojnicz i Tuchw gminy te poddano dokadniejszej analizie udziaw poszczeglnych rde z steniach pyu PM10. Poniszy wykres obrazuje udziay poszczeglnych rde emisji w wielkoci imisji pyu PM10 na terenie Tuchowa i Wojnicza (gmin, w ktrych zaobserwowano przekroczenia). Na terenie gminy Skrzyszw oraz Tarnw przewaa udzia rde liniowych nawet do 55% udziau. Ma na to wpyw przebieg drogi krajowej nr 4 z bardzo duym obcieniem nateniem ruchu pojazdw.

Wojnicz

46,7%

27,7%

25,2%

0,38%

Tuchw

48,6%

33,6%

17,3%

0,49%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

napyw + to

rda powierzchniowe

rda liniowe

rda punktowe

Rysunek 11-12. Udziay poszczeglnych rde emisji w steniach na terenie wybranych miast na obszarze przekrocze percentyla 90,4 ze ste pyu PM10 roku (rdo: opracowanie wasne na podstawie wynikw modelowania rozprzestrzeniania si zanieczyszcze)

W wyniku analizy powyszego wykresu mona stwierdzi: najwiksze oddziaywanie na stan jakoci powietrza w analizowanych gminach maj rda lokalne (ponad 50%), cho napyw wraz z tem s rwnie istotne (udzia w Wojniczu stanowi 46,7 %, w Tuchowie 48,6 %), odnoszc si do zinwentaryzowanych rde emisji, najwiksze oddziaywanie na stan jakoci powietrza w analizowanych miastach maj rda powierzchniowe (ok. 33,6 % w Tuchowie, 27,7 % w Wojniczu), uwag naley zwrci na do duy udzia rde liniowych, w Wojniczu kosztem udziau rde powierzchniowych udzia ten wzrasta do 25,2 %, w Tuchowie udzia rde liniowych jest mniejszy i wynosi 17, 3 %, emisja ze rde punktowych nie ma znacznego wpywu na wartoci ste pyu PM10. Przedstawione powyej rozwaania oraz wyniki modelowania rozprzestrzeniania zanieczyszcze wskazuj jednoznacznie, e za jako powietrza na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej w przewaajcej mierze odpowiadaj rda emisji pochodzce z powszechnego korzystania

82

Strefa dbrowsko - tarnowska ze rodowiska. Natomiast korzystanie ze rodowiska ma znikomy wpyw na wielko ste zarwno na terenie miasta, jak i na obszarze przekrocze. 11.3.5. CZAS POTRZEBNY NA REALIZACJ CELW PROGRAMU I PROGNOZY EMISJI ZANIECZYSZCZE DO POWIETRZA Proponuje si nastpujcy czas realizacji poszczeglnych dziaa naprawczych: redukcja emisji komunikacyjnej realizacja w latach 2010-2020, program redukcji niskiej emisji realizacja w latach 2011-2020, stworzenie i utrzymanie systemu organizacyjnego dla dziaa naprawczych - zadanie cige od 2011 do 2020. Prognozy emisji zanieczyszcze do powietrza dla 2020 roku Biorc pod uwag wyniki modelowania jakoci powietrza, obszar wystpowania przekrocze normatywnych ste benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 zidentyfikowano na obszarze caej strefy dbrowsko-tarnowskiej. Najwysze stenia pyu PM10 wystpoway w pobliu tras komunikacyjnych o duym nateniu ruchu przekroczenia ste dopuszczalnych w wyniku modelowania wystpiy na drodze krajowej nr 4 w obrbie miasta Wojnicz, gminy Tarnw oraz gminy Skrzyszw, a take na terenie gminy Tuchw. Odnoszc si do analizowanych miast i obszarw gmin najwyszy percentyl ze ste 24-godz. pyu zawieszonego PM10 w 2009 r. wystpoway: w Tuchowie 77,36 ug/m3, w Wojniczu 86,5 ug/m3. W zakresie analizy ste 24-godzinnych, zgodnie z dokumentem Zasady sporzdzania naprawczych programw ochrony powietrza w strefach przeprowadzono analiz percentyli 90,4 dla pyu zawieszonego PM10. Opracowano 2 warianty wariant 0 i wariant 1. Wariant 0 dotyczy dziaa realizowanych i zaplanowanych przez miasta, zapisanych w istniejcych planach, programach, strategiach, a take wynikajcych ze zmian w prawie. Wariant 1 wprowadza dodatkowe dziaania naprawcze, ze wzgldu na niewystarczajc skuteczno dziaa z wariantu 0. Poniej przedstawiono zaoenia do prognozy dla roku 2020 w zakresie emisji liniowej, powierzchniowej i punktowej. Przeprowadzona analiza udziaw grup rde pokazaa, i na jako powietrza atmosferycznego w duym stopniu wpywa to oraz napywy spoza analizowanej strefy. Naley jednak zwrci uwag na fakt, i na jako powietrza na terenie strefy w obszarach przekrocze ma przede wszystkim emisja powierzchniowa (np. udzia 33,6 % w Tuchowie, 27,7 % w Wojniczu) oraz emisja liniowa (np. udzia 17,3 % w Tuchowie, 25,2 % w Wojniczu), dlatego te zaplanowano redukcj emisji dla rde liniowych i powierzchniowych.
Emisja liniowa

Prognoz przeprowadzono dla obszarw, gdzie wyniki modelowania jakoci powietrza dla roku bazowego wykazay wystpowanie przekrocze normatywnych ste pyu zawieszonego PM10 w powietrzu. W obliczeniach dla miasta Wojnicz i Tuchowa uwzgldniono przede wszystkim budow obwodnic. W obliczeniach uwzgldniono rwnie budow obwodnicy Dbrowy Tarnowskiej, budow autostrady A4 przebiegajcej przez powiat tarnowski. Rozwaajc zmian emisji pochodzcej ze rde liniowych, naley wzi pod uwag spodziewany oglny wzrost natenia ruchu pojazdw na drogach. Wedug szacunkw Generalnej Dyrekcji Drg Krajowych i Autostrad redni wskanik wzrostu ruchu pojazdw samochodowych w wojewdztwie maopolskim dla okresu picioletniego wynosi 1,13 na drogach krajowych oraz na drogach wojewdzkich. Wskanik wzrostu ruchu obliczony na tej podstawie dla rozpatrywanego okresu od roku 2005 do 2020 wynosi 1,44. Jednoczenie spodziewana redukcja emisji liniowej pyu PM10 nastpi poprzez zmian parametrw emisyjnych pojazdw poruszajcych si po drogach powiatu dbrowskiego i tarnowskiego. Przyjto nastpujce zaoenia: budow obwodnicy pnocno-poudniowej miasta Wojnicz w cigu drogi wojewdzkiej nr 975 (wschodni wariant przebiegu obwodnicy),

83

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego budow obwodnicy miasta Tuchw (etap ustalania- wschodnie obejcie miasta, zakoczenie budowy do 2013 roku), budow zachodniej obwodnicy Dbrowy Tarnowskiej w cigu drogi Krajowej nr 73 relacji Kielce-Szczucin-Tarnw), budow autostrady A4 przebiegajcej przez powiat tarnowski (spadek natenia ruchu na drodze krajowej nr 4). Wprowadzenie powyszych rozwiza komunikacyjnych przyczyni si midzy innymi do odcienia centrw miast, co spowoduje zmniejszenie ruchu na drogach w Tuchowie, Wojniczu, gminie Tarnw i Skrzyszw oraz w Dbrowie Tarnowskiej: pojazdy ciarowe o 70 %, pojazdy osobowe, dostawcze o 30 %. Wzrost emisji, spowodowany wzrostem natenia ruchu pojazdw, bdzie kompensowany przez popraw parametrw emisyjnych pojazdw (w roku 2020 dua grupa pojazdw bdzie spenia normy emisji Euro 3 i wysze) oraz popraw parametrw technicznych drg i ulic w wyniku realizowanych i planowanych inwestycji drogowych. W latach kolejnych doprowadzi to do zmniejszenia si emisji liniowej: o 15 % - tzw. emisji spalinowej tj. wynikajcej ze spalania paliw (do roku 2020 wikszo pojazdw bdzie spenia normy emisji Euro 3 i powyej), o 35 % - emisji pozaspalinowej (uwzgldniono remonty i modernizacj drg do 2020 r. oraz spodziewane obnienie ta zanieczyszczenia powietrza pyem PM10). W ramach dziaa dodatkowych zmierzajcych do ograniczenia wpywu zanieczyszcze pochodzcych z komunikacji na stan jakoci powietrza zaproponowano: dziaania polegajce na ograniczeniu emisji wtrnej pyu poprzez odpowiednie utrzymanie czystoci nawierzchni (czyli poprzez czyszczenie metod mokr uwzgldniajc panujce warunki meteorologiczne). Dziaania polegajce na utrzymaniu czystoci nawierzchni drg naley realizowa z czstotliwoci zalen od panujcych warunkw pogodowych.
Emisja powierzchniowa - niska emisja

Konieczn redukcj wielkoci emisji powierzchniowej oszacowano metod kolejnych przyblie wykonujc modelowanie imisji dla roku prognozy 2020. Redukcj emisji powierzchniowej zaoono dla obszarw, gdzie wystpuj przekroczenia w roku bazowym. Przyjte wielkoci redukcji emisji pyu PM10 przedstawiono poniej w tabeli:
Tabela 11-17. Redukcja pyu PM10 z emisji powierzchniowej na obszarze strefy dbrowsko-tarnowskiej(rdo: baza emisji SOZAT)

Emisja pyu PM10 [Mg/rok] Obszar strefy Rok bazowy 2009 Powiat dbrowski pozostae gminy Dbrowa Tarnowska obszar miasta* Powiat tarnowski pozostae gminy Cikowice obszar miasta* Radw Ryglice obszar miasta* Tuchw - obszar miasta* Wojnicz obszar miasta* Zakliczyn obszar miasta* abno obszar miasta* SUMA 325,82 37,26 1285,60 17,86 22,00 21,85 41,17 23,48 10,95 20,48 1806,47

Stopie redukcji

Emisja pyu PM10 [Mg/rok] Rok prognozy 2020

Rnica (2009 - 2020) [Mg/rok] 32,58 3,73 128,56 1,79 2,20 2,18 12,35 4,70 1,09 2,05 191,23

10% 10% 10% 10% 10% 10% 30% 20% 10% 10%

293,24 33,53 1157,04 16,07 19,80 19,67 28,82 18,78 9,86 18,43 1615,24

* obszar miasta dotyczy wydzielonej czci gminy w odniesieniu do danych GUS w zakresie gmin miejskowiejskich. Dane odnonie obszaru wiejskiego gminy zawarte s w pozycji jako pozostae gminy.

84

Strefa dbrowsko - tarnowska Redukcja emisji pyu PM10 poprzez zmian sposobu ogrzewania doprowadzi rwnie do zmniejszenia emisji benzo(a)pirenu na terenie strefy. Wielko redukcji emisji benzo(a)pirenu zwizan z emisj powierzchniow w strefie zestawiono w poniszej tabeli.
Tabela 11- 18. Redukcja emisji benzo(a)pirenu z emisji powierzchniowej na obszarze strefy dbrowsko-tarnowskiej(rdo: baza emisji SOZAT)

Emisja B(a)P [kg/rok] Obszar strefy Rok bazowy 2009 Powiat dbrowski pozostae gminy Dbrowa Tarnowska obszar miasta* Powiat tarnowski pozostae gminy Cikowice obszar miasta* Radw Ryglice obszar miasta* Tuchw - obszar miasta* Wojnicz obszar miasta* Zakliczyn obszar miasta* abno obszar miasta* SUMA 185,15 21,28 733,00 10,18 12,53 12,45 23,48 13,38 6,24 11,68 1029,36

Emisja B(a)P [kg/rok]

Rnica (2009 2020) [kg/rok] 18,51 2,13 73,30 1,02 1,25 1,25 7,58 2,68 0,63 1,17 109,70

Rok prognozy 2020 166,64 19,15 659,70 9,16 11,28 11,20 15,90 10,70 5,61 10,51 919,85

* obszar miasta dotyczy wydzielonej czci gminy w odniesieniu do danych GUS w zakresie gmin miejskowiejskich. Dane odnonie obszaru wiejskiego gminy zawarte s w pozycji jako pozostae gminy.

Obliczenia rozkadu ste B(a)P w roku bazowym 2009 wykazay bardzo duy wpyw rde powierzchniowych na przekroczenia dopuszczalnych ste B(a)P w powietrzu na poziomie blisko 100 % w obszarze przekrocze w strefie dbrowsko-tarnowskiej. W ramach wariantu 0 wzito pod uwag dodatkowe dziaania, ktre wynikaj z realizacji oraz wdraania ju opracowanych planw, programw, strategii gmin: Rzepiennik Strzyewski, Wierzchosawice, Lisia Gra, Wietrzychowice, Tarnw, Szerzyny, Radw, Skrzyszw Ryglice, abno, w ktrych odnotowano najwysze stenia B(a)P (ponad 5 ng/m 3). Spord tych zada dominoway dziaania zwizane z termomodernizacj obiektw uytecznoci publicznej oraz wymian rde ciepa w tych obiektach.
Emisja punktowa

Przyjto dane jak dla wariantu bazowego roku 2009. W przyszoci bdzie nastpowa zmniejszanie si wielkoci emisji ze rde przemysowych energetycznych i technologicznych w zwizku z wprowadzaniem energooszczdnej i materiaooszczdnej technologii, urzdze energetycznych niskoemisyjnych, korelujc ze wzmocnieniem dziaania organw administracji publicznej coraz skuteczniej wdraajcych i egzekwujcych prawo ochrony rodowiska. Na skutek przeprowadzonych procesw termomodernizacyjnych przewiduje si rwnie spadek zapotrzebowania na moc oraz ograniczenie zuycia energii cieplnej. Biorc pod uwag powysze, jak rwnie moliwoci rozwoju oraz powstanie nowych zakadw (rde punktowych), przyjto zaoenia takie jak dla roku bazowego.
Zestawienie emisji

Poniej, w tabelach, przedstawiono porwnanie emisji pyu PM10 benzo(a)pirenu w roku bazowym 2009 i w roku prognozy 2020.

85

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Tabela 11-19. Porwnanie emisji pyu PM10 w roku bazowym i w roku prognozy w strefie dbrowsko-tarnowskiej (rdo: baza emisji SOZAT)

Rodzaj rde punktowe powierzchniowe liniowe SUMA

Emisja pyu PM10 w roku bazowym 2009 [Mg/rok] 88,79 1 806,47 139,29 2 034,55

Emisja pyu PM10 w roku prognozy 2020 [Mg/rok] 88,79 1 617,30 111,43 1 817,52

Zmiana emisji pyu PM10 (2009 2020) [Mg/rok] 0,00 189,17 27,86 217,03

Tabela 11-20. Porwnanie emisji benzo(a)pirenu w roku bazowym i w roku prognozy w strefie dbrowsko-tarnowskiej (rdo: baza emisji SOZAT)

Rodzaj rde punktowe powierzchniowe liniowe SUMA

Emisja B(a)P w roku bazowym 2009 [kg/rok] 0,25 1 029,36 0,34 1 029,96

Emisja B(a)P w roku Zmiana emisji B(a)P prognozy 2020 (2009 2020) [kg/rok] [kg/rok] 0,25 0,00 900,10 0,00 900,36 129,26 0,00 129,26

Obliczenia i analiza stanu zanieczyszczenia powietrza dla roku 2020

Stenia rednioroczne pyu zawieszonego PM10 wyniki oblicze

Dopuszczalna warto stenia redniorocznego pyu zawieszonego PM10 dla roku 2020 wynosi 40 g/m3. Analizujc uzyskane wyniki mona sformuowa nastpujce wnioski: wartoci stenia redniorocznego powyej 40 g/m3 nie wystpuj w adnym punkcie obliczeniowym zlokalizowanym na analizowanym obszarze przekrocze miasta Tuchw i Wojnicz, oraz gminy Skrzyszw, najwysze obliczone stenie rednioroczne wystpuj w cigu autostrady A4, jednak rwnie nie wystpuj w tym obszarze przekroczenia. Najwysza warto stenia na obszarze strefy wyniosa 37,32 g/m3 w punkcie znajdujcym si na drodze krajowej nr 4 w okolicach Wojnicza i miejscowoci Zgobice. Rozkad ste redniorocznych dla roku prognozy 2020 na obszarze strefy dbrowsko-tarnowskiej przedstawiony zosta na rysunku nr 11-23.
Stenia 24-godz. pyu PM10 - wyniki oblicze

Dopuszczalna warto percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu zawieszonego PM10 dla roku 2020 wynosi 50 g/m3. Analizujc uzyskane wyniki mona sformuowa nastpujce wnioski: po wprowadzeniu dziaa naprawczych nie wystpuj przekroczenia dopuszczalnego stenia 24-godz. pyu PM10 na terenie miast Tuchw, Wojnicz, oraz na terenie gminy Skrzyszw i Tarnw, dziaania naprawcze oraz zaoenia wskazuj i przeniesienie ruchu pojazdw z DK4 na nowo wybudowan autostrad A4 zredukuje przekroczenia w obrbie gmin Tarnw, Skrzyszw oraz Wojnicz. najwysza obliczona warto percentyla 90,4 wynosi 49,91 g/m3, w punkcie znajdujcym si w miecie Tuchw przy drodze wojewdzkiej 977. Rozkad percentyla 90,4 ze ste 24-godzinnych dla roku prognozy 2020 na obszarze strefy przedstawiony zosta na rysunku nr 11-22 w rozdziale 11.3.7.
Stenia rednioroczne benzo(a)pirenu - wyniki oblicze

Docelowa warto stenia redniorocznego benzo(a)pirenu dla roku 2020 wynosi 1 ng/m3. Analizujc uzyskane wyniki mona sformuowa nastpujce wnioski: wartoci stenia redniorocznego powyej 1 ng/m 3 nadal wystpuj w punktach obliczeniowych zlokalizowanych na analizowanym obszarze przekrocze w strefie dbrowsko-

86

Strefa dbrowsko - tarnowska tarnowskiej, okrelona wielko redukcji emisji nie jest wystarczajca do osignicia docelowej wielkoci stenia benzo(a)pirenu. Jednak z uwagi na niewspmierne do osignitego efektu ekologicznego koszty, nie wyznaczono obligatoryjnie zada w celu doprowadzenia do stanu docelowego. Podkreli naley te fakt, e okrelone na podstawie pomiarw to stanowi 24 % wartoci docelowej stenia. Majc na uwadze, e najwiksze iloci benzo(a)pirenu, uwalnianie s do atmosfery podczas spalania odpadw w indywidualnych systemach grzewczych, zaleca si prowadzenie dziaa edukacyjnych w celu zmiany przyzwyczaje i spoecznego przyzwolenia dla tego procederu. Rozkad ste redniorocznych dla roku prognozy 2020 na obszarze strefy przedstawiony zosta na rysunku nr 11-24.
Wnioski

Dla prognozowanej na 2020 rok sytuacji nie wystpuj przekroczenia dopuszczalnych poziomw pyu zawieszonego PM10 w powietrzu na terenach analizowanych miast: Wojnicz, Tuchw, gdzie zwikszony udzia miaa emisja powierzchniowa oraz na terenie gmin Skrzyszw i Tarnw, gdzie zwikszony udzia miaa emisja liniowa. Prognozowane dziaania naprawcze skierowane na redukcj emisji powierzchniowej w miastach oraz m.in. przeniesienie ruchu samochodowego na autostrad A4, wystarczaj do uzyskania stanu jakoci powietrza zgodnego z wymaganiami przepisw ochrony rodowiska w zakresie pyu PM10. W przypadku benzo(a)pirenu redukcja emisji jest niewystarczajca do osignicia poziomu docelowego. Jednak rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 8 lutego 2008 roku, w sprawie szczegowych wymaga jakim powinny odpowiada programy ochrony powietrza w 9 pkt 3 mwi, e stosowanie rodkw majcych na celu osigniecie poziomu docelowego nie moe pociga za sob niewspmiernych kosztw i powinno dotyczy w szczeglnoci gwnych rde emisji. Podkreli naley, i dziaania zwizane z emisj liniow s dziaaniami dugoterminowymi. Budowa drg, obwodnic to procesy inwestycyjne, ktre wymagaj czasu na przygotowanie (dugotrwae procedury przetargowe) i realizacj, std efekty wielu z nich bd widoczne nie wczeniej ni za kilka lat. Do czynnikw utrudniajcych prowadzenie dziaa z zakresu ograniczenia emisji liniowej nale: dua gsto zabudowy, topografia terenu, problemy wasnoci gruntw i skomplikowane procedury rodowiskowe bdce czsto podstawow przeszkod do rozwoju infrastruktury drogowej. W miecie Tuchw do zego stanu powietrza przyczyniy si niekorzystne warunki topograficzne. Miasto i Gmina Tuchw pooone s w Cikowicko-Ronowskiej czci Pogrza Karpackiego, Tuchw znajduje si 220 m n.p.m., a przepywajca przez Gmin Tuchw rzeka Biaa tworzy bardzo specyficzny klimat. Gmin Tuchw otacza wiele wzniesie i wyduonych garbw, ktre przecinane s dolinami potokw. Rwnolenikowe pooenie miasta Tuchowa o charakterze kotlinki wpywa na niekorzystne warunki rozprzestrzeniania si zanieczyszcze, poprzez zaleganie chodnego powietrza w miecie, co sprzyja tworzeniu si inwersji. Doda naley, e na te niekorzystne warunki klimatyczne i topograficzne nakadaj si uwarunkowania spoeczno-ekonomiczne, ktre ksztatuj zachowania i postawy mieszkacw miasta, co w poczeniu ze szczeglnie niekorzystn struktur cenow paliw grzewczych prowadzi do sytuacji, w ktrej preferowanym (ze wzgldw ekonomicznych) paliwem jest paliwo stae, czsto wtpliwej jakoci. Podsumowanie analiz stanu zanieczyszczenia powietrza w strefie dbrowsko - tarnowskiej Przeprowadzone obliczenia i analizy wykazay, e zasadniczy udzia w steniu pyu zawieszonego PM10 w powietrzu na obszarach przekrocze maj rda powierzchniowe i liniowe. Udzia rde liniowych jest najwikszy na terenie przekrocze w gminach Tarnw i Skrzyszw. Udzia rde powierzchniowych najwikszy jest w obszarze przekrocze wystpujcym w miastach Tuchw i Wojnicz. W zwizku z tym najwaniejsze dziaania naprawcze, majce na celu uzyskanie dotrzymania poziomw dopuszczalnych, zwizane s przede wszystkim z redukcj niskiej emisji oraz emisji liniowej w wyniku zmian w ukadzie komunikacyjnym. Proponowane dziaania naprawcze pozwol na redukcj ste do poziomu dopuszczalnego pyu PM10 na terenie miasta Tuchw i Wojnicz. Ogranicz si rwnie obszary na terenie gminy Skrzyszw, i Tarnw w zwizku z budowan autostrad A4 ktra przejmie ruch pojazdw z obecnej drogi krajowej nr 4.

87

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego Obszar wystpowania przekrocze na terenie strefy dbrowsko tarnowskiej obejmuje 15,8 km2 terenu, zamieszkiwanego przez okoo 2,1 tys. mieszkacw, co stanowi zaledwie 0,8% powierzchni strefy i tyle iloci mieszkacw strefy. Wszystkie proponowane dziaania naprawcze, ich efekt ekologiczny, szacunkowe koszty i termin realizacji przedstawiono w czci opisowej. 11.3.6. ANALIZA MATERIAW, DOKUMENTW I PUBLIKACJI WYKORZYSTANYCH DO OPRACOWANIA PROGRAMU ORAZ WNIOSKW Z KONSULTACJI SPOECZNYCH Uzgodnienia ze stronami i konsultacje spoeczne W ramach opracowywania Programu ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego podjto wspprac z wszystkimi organami i instytucjami na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej, ktre mog mie wpyw na sprawne i realne opracowanie oraz realizacj Programu. Poniej przedstawiono zestawienie zawierajce informacje nt. przeprowadzonych spotka, wynikw podjtych w ich ramach rozmw i wpywie na opracowany Program. Gwnym celem tych spotka byo przedstawienie problemw jakoci powietrza i znalezienie optymalnych rozwiza, ktre pozwoliyby ograniczy niekorzystne zjawiska majce wpyw na jako powietrza dbrowskotarnowskiej.
Gwne tematy podejmowane na spotkaniach dotyczyy:

skali przekrocze poziomw dopuszczalnych ste pyu zawieszonego PM10 i poziomu docelowego B(a)P, lokalizacji punktw pomiarowych, gwnych czynnikw wpywajcych na wielko zanieczyszczenia powietrza, udziaw poszczeglnych rodzajw rde emisji pyu PM10, B(a)P w steniach tych zanieczyszcze, szczeglnie na obszarach przekrocze dopuszczalnych norm, analizy dziaa przyczyniajcych si do poprawy jakoci powietrza, prowadzonych na terenie miasta oraz oceny ich skutecznoci, propozycji dziaa naprawczych, ich kosztw i efektu ekologicznego, roli wsppracy pomidzy jednostkami w opracowywaniu i realizacji POP, podstawowych barier majcych wpyw na realizacj dziaa naprawczych, moliwoci finansowania dziaa naprawczych, wymaga dyrektywy CAFE pod ktem terminw osignicia dopuszczalnych norm jakoci powietrza w odniesieniu do terminw realizacji dziaa naprawczych.
Tabela 11- 21. Zestawienie najwaniejszych wnioskw w ramach uzgodnie ze stronami opracowywania Programu ochrony powietrza

Data spotkania i miejsce

Jednostki uczestniczce w spotkaniu

Wnioski/postulaty do Programu

Sposb uwzgldnienia w POP

Przedstawiciele Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Maopolskiego

23.07.2009 r. Tarnw

Wymieniono szereg barier utrudniajcych realizacj zapisw Programu oraz podano przykady dziaa na szczeblu wojewdzkim i krajowym, ktre uatwiyby realizacj POP. Uwzgldnienie w Programie budowy obwodnicy w cigu drogi krajowej nr 73 w miejscowoci Dbrowa Tarnowska

Uwzgldniono czciowo Zarwno bariery, jak i postulaty, opisano w czci oglnej Programu, w rozdziale powiconym barierom w realizacji POP. Uwzgldniono Projektowany przebieg obwodnicy, w harmonogramie rzeczowo-finansowym.

Przedstawiciele Wadz Miast, Powiatw, Gmin Powiatu Dbrowskiego i Tarnowskiego ATMOTERM S.A.

88

Strefa dbrowsko - tarnowska Konsultacje spoeczne W ramach opiniowania i konsultacji spoecznych ktre trway od 30 wrzenia do 29 padziernika 2010 r. wpyny pisma z opiniami Starosty Dbrowskiego oraz Starosty Tarnowskiego. Opinie byy pozytywne i nie zawieray uwag ani dodatkowych wnioskw do Programu. Inne materiay, dokumenty, publikacje: Do opracowania niniejszej dokumentacji wykorzystano dane bazy opatowej Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Maopolskiego w Krakowie stanowicej element Systemu Zarzdzania Informacjami rodowiskowymi SOZAT oraz dane z pozwole na wprowadzanie gazw lub pyw do powietrza oraz pozwole zintegrowanych. Dane te zostay wykorzystane do stworzenia bazy danych dotyczcych emisji punktowej. W czasie przygotowywania Programu ochrony powietrza dla strefy dbrowsko-tarnowskiej, szczeglnie przy wyborze optymalnego scenariusza dziaa naprawczych, poddano analizie cay szereg dokumentw i publikacji. Znalazy si wrd nich: 1. Strategia Energetyczna Gminy Tuchw. 2. Wieloletnie programy inwestycyjne, programy i projekty realizowane z udziaem rodkw Unii Europejskiej w powiecie tarnowskim. 3. Plan rozwoju miejscowoci-gminy Rzepiennik Strzyewski. 4. Program Ochrony rodowiska dla Gminy Wierzchosawice. 5. Program Ochrony rodowiska dla Gminy Wierzchosawice na lata 2004-2015. 6. Strategia Rozwoju Gminy Wierzchosawice na lata 2009-2020. 7. Program Ochrony rodowiska dla Gminy Lisia Gra na lata 2004-2015. 8. Strategia Spoeczno Gospodarczego Rozwoju Gminy Wietrzychowice na lata 2004 2012. 9. Program gospodarowania mieszkaniowym zasobem Gminy Szerzyny na lata 2008-2012. 10. Wydatki na programy i wieloletnie plany inwestycyjne realizowane ze rodkw wasnych, rodkw pochodzcych z Unii Europejskiej i innych rde gminy Tarnw. 11. Program Ochrony rodowiska dla Gminy Tarnw. 12. Program Ochrony rodowiska dla Gminy Ryglice. 13. Programu Ochrony rodowiska dla Gminy abno wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla terenu Miasta i Gminy abno. 14. Program Ochrony rodowiska dla Powiatu Dbrowa Tarnowska na lata 2004-2015. 15. Program Ochrony rodowiska dla Gminy Dbrowa Tarnowska na lata 2005 2015. 16. Program Ochrony rodowiska Powiatu Tarnowskiego na lata 2003-2015 wraz z Planem Gospodarki Odpadami w Powiecie Tarnowskim. 17. Program Ochrony rodowiska dla Gminy Cikowice na lata 2004 2015. 18. Program Ochrony rodowiska Gminy Radw na lata 2005-2014. 19. Program Ochrony rodowiska dla Gminy Wojnicz na lata 2004-2015. 20. Program Ochrony rodowiska dla Gminy Zakliczyn na Lata 2004-2015.

89

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego 10.3.7. ZACZNIKI GRAFICZNE

Rysunek 11-13. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej w 2009 r.

90

Strefa dbrowsko - tarnowska

Rysunek 11-14. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie Wojnicza w 2009 r.

91

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 11-15. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie Tuchowa w 2009 r.

92

Strefa dbrowsko - tarnowska

Rysunek 11-16. Mapa rozkadu ste redniorocznych pyu PM10 na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej w 2009 r.

93

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 11-17. Mapa rozkadu ste redniorocznych pyu PM10 na terenie Wojnicza w 2009 r.

94

Strefa dbrowsko - tarnowska

Rysunek 11-18. Mapa rozkadu ste redniorocznych pyu PM10 na terenie Tuchowa w 2009 r.

95

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 11-19. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej w 2009 r.

96

Strefa dbrowsko - tarnowska

Rysunek 11-20. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie Wojnicza w 2009 r.

97

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 11-21. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie Tuchowa w 2009 r.

98

Strefa dbrowsko - tarnowska

Rysunek 11-22. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej w 2020 r.

99

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 11-23. Mapa rozkadu ste redniorocznych pyu PM10 na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej w 2020 r.

100

Strefa dbrowsko - tarnowska

Rysunek 11-1. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej w 2020 r.

101

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 11-25. Napywy na stref dbrowsko-tarnowsk z miasta Tarnw: stenia percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu zawieszonego PM10 w 2009 roku

102

Strefa dbrowsko - tarnowska

Rysunek 11-26. Napywy na stref dbrowsko-tarnowsk z miasta Tarnw: stenia rednioroczne pyu zawieszonego PM10 w 2009 roku

103

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

STREFA GORLICKO LIMANOWSKA

104

Strefa gorlicko-limanowska

12. STREFA GORLICKO - LIMANOWSKA

12.1. CZ OPISOWA
12.1.1. PRZYCZYNA STWORZENIA PROGRAMU, SUBSTANCJE OBJTE PROGRAMEM I RDA ICH POCHODZENIA Wyniki pomiarw jakoci powietrza W wyniku rocznej oceny jakoci powietrza w wojewdztwie maopolskim dokonanej za rok 2009, wyznaczono strefy, ktre zostay zakwalifikowane jako strefy C, a tym samym zostay zobligowane do opracowania Programu ochrony powietrza (POP). Po raz pierwszy do stref w ktrych wystpiy ponadnormatywne stenia przynajmniej jednej z normowanych substancji, zostaa zaliczona strefa gorlicko - limanowska, gdzie naley opracowa Program ochrony powietrza ze wzgldu na: przekroczenie dopuszczalnej czstoci przekraczania poziomu dopuszczalnego 24 godzinnych ste pyu zawieszonego PM10 w roku kalendarzowym, przekroczenie poziomu docelowego benzo(a)pirenu w roku kalendarzowym. Poniej przedstawiono podsumowanie wynikw pomiarw ste analizowanych substancji: pyu PM10 i B(a)P na stacji pomiarowej zlokalizowanej w strefie.
Tabela 12-1. Podsumowanie wynikw pomiarw ste pyu PM10 w 2009r. na stacji pomiarowej zlokalizowanej w strefie gorlicko - limanowskiej.(rdo: wyniki pomiarw WIO w Krakowie).

Stenie 24-godz. pyu PM10 [g/m3] Kod stacji

min max warto dopuszczalna 50

Czsto przekraczania dopuszczalnego stenia 24-godz.

warto pomiarowa 63 warto dopuszczalna 35 rok

rednie wartoci ste [g/m3]

Sezon letni 26,2 zimowy 43,1 warto dopuszczalna na rok 40

MpGorlicWSSELegi0501

168

34,1

Wzrost ste pyu PM10 nastpuje w sezonie chodnym (szczeglnie w miesicu lutym, marcu, listopadzie i grudniu), pokrywajcym si z sezonem grzewczym, w tym okresie odnotowywane s przekroczenia dopuszczalnego poziomu substancji.
Tabela 12-2. Podsumowanie wynikw pomiarw ste benzo(a)pirenu w 2009 r. na stacji zlokalizowanej w strefie gorlicko limanowskiej.(rdo: wyniki pomiarw WIO w Krakowie)

Kod stacji MpGorlicWSSELegi0501

Stenie 24-godz. benzo(a)pirenu [ng/m3] min 0,2 max 10,5 rok 3,64

rednioroczne wartoci ste [ng/m3] poziom docelowy 1

Poziom docelowy stenia redniorocznego benzo(a)pirenu ze wzgldu na ochron zdrowia ludzi w 2009 roku zosta przekroczony ponad trzykrotnie w strefie. Poziom substancji znacznie odbiega od wielkoci docelowej, ktra ma by osignita do 2013 roku. Najwysza warto 24-godzinna wyniosa 10,5 ng/m3 i odnotowano j w styczniu 2009 r. Roczna ocena jakoci powietrza w wojewdztwie maopolskim w 2009 r. wskazuje jako prawdopodobne rda wystpowania przekrocze emisj zwizan z indywidualnym ogrzewaniem budynkw. Pomiary emisji zanieczyszcze na terenie strefy gorlicko - limanowskiej prowadzone byy w 2009 r. na stacji pomiarowej w Gorlicach, ul. Krasiskiego. Poniej przedstawiono na mapie i opisano lokalizacj stacji pomiarowej.

105

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-1. Lokalizacja stacji pomiarowej w Gorlicach przy ul. Krasiskiego.(rdo: www.zumi.pl).

W Gorlicach znajduje si automatyczna stacja pomiarowa naleca do WIO na ktrej mierzone s wartoci ste pyu PM10 oraz benzo(a)pirenu. Stacja zlokalizowana jest na wschd od centralnego punktu Gorlic. Otoczona jest niezbyt gst zabudow mieszkaniow oraz terenami zielonymi. W otoczeniu stacji nie wystpuj drogi o znacznym nateniu ruchu. Na poudniowym wschodzie, niedaleko od stacji znajduj si tereny lene. W pobliu stacji nie wystpuj obszary przemysowe. W 2009 roku wykonano rwnie czciowe pomiary na terenie Krynicy Zdrj przy uyciu mobilnej stacji pomiarowej. Przeprowadzono 71 pomiarw ste redniodobowych pyu PM10 w miesicach: marcu, kwietniu, lipcu, sierpniu, listopadzie i grudniu. W badanym okresie wystpiy dwa dni z przekroczeniami (4 grudnia 60ug/m3oraz 15 grudnia 2009 63 ug/m3) dopuszczalnego stenia 24 godzinnego. Ze wzgldu na niepeno danych pomiarowych nie mona okreli wartoci stenia redniorocznego ze ste pyu PM10. Substancje objte Programem Program ochrony powietrza dla strefy gorlicko - limanowskiej naley opracowa ze wzgldu na: przekroczenie dopuszczalnej czstoci przekraczania poziomu dopuszczalnego godzinnych ste pyu zawieszonego PM10 w roku kalendarzowym, przekroczenie poziomu docelowego benzo(a)pirenu w roku kalendarzowym. 24-

W tabelach poniej przedstawiono charakterystyk strefy pod ktem wynikw rocznej oceny i przyczyny stworzenia Programu.
Tabela 12-3. Charakterystyka strefy gorlicko limanowskiej (rdo: Ocena jakoci powietrza za rok 2009, WIO Krakw).

Nazwa strefy Kod strefy Na terenie lub czci strefy obowizuj dopuszczalne poziomy substancji okrelone Aglomeracja [tak/nie] ze wzgldu na ochron zdrowia [tak/nie] ze wzgldu na ochron rolin [tak/nie] dla obszarw ochrony uzdrowiskowej [tak/nie]

Strefa gorlicko limanowska Pl.12.07.z.03 Tak Nie Tak Nie

106

Strefa gorlicko-limanowska
Powierzchnia strefy [km2] (2009 r.) Ludno [tys.] (2009 r.) 3467 434,8

Tabela 12-4. Wynikowe klasy strefy dla poszczeglnych zanieczyszcze oraz klasa oglna dla strefy z uwzgldnieniem kryteriw ustanowionych w celu ochrony zdrowia (rdo: Ocena jakoci powietrza za rok 2009, WIO Krakw).

Nazwa strefy Kod strefy SO2 NO2 PM10 Pb Symbol klasy wynikowej dla poszczeglnych zanieczyszcze dla obszaru caej strefy As Cd Ni C6H6 CO O3 B(a)P 2009 r. Klasa oglna strefy 2008 r. 2007 r.

Strefa gorlicko limanowska Pl.12.07.z.03 A A C A A A A A A A C C A A

rda zanieczyszcze W rocznej ocenie jakoci powietrza wskazane zostay prawdopodobne przyczyny wystpowania przekrocze ste pyu PM10: niska emisja z indywidualnego ogrzewania budynkw, emisja ze rde przemysowych i komunikacyjnych a take niekorzystne warunki klimatyczne, wrd ktrych najwaniejszymi s: lokalne i regionalne warunki topograficzne wynikajce z pooenia w dolinach rzek i otoczenia gr; powolne rozprzestrzenianie si emitowanych lokalnie zanieczyszcze w zwizku z ma prdkoci wiatru oraz warunki meteorologiczne. Wyniki modelowania przeprowadzonego dla roku 2009, przedstawione w niniejszym opracowaniu wskazuj znaczcy udzia emisji powierzchniowej i liniowej w iloci przekrocze dopuszczalnych ste redniodobowych pyu zawieszonego PM10. Dobrze widoczny jest wpyw niskiej emisji, pochodzcej ze spalania paliw, gwnie wgla, w piecach, kotach domowych na poziomy ste benzo(a)pirenu. Modelowanie nie wykazao istotnego udziau rde punktowych w imisji zanieczyszcze. 12.1.2. PODSTAWOWE KIERUNKI I ZAKRESY DZIAA NIEZBDNYCH DO PRZYWRCENIA STANDARDW JAKOCI POWIETRZA Zadania wynikajce z przeprowadzonych analiz stanu zanieczyszczenia powietrza W strefie gorlicko - limanowskiej konieczna jest redukcji emisji pyu zawieszonego PM10 oraz benzo(a)pirenu w celu dotrzymania wielkoci dopuszczalnych oraz docelowej w powietrzu. Biorc pod uwag wyniki modelowania jakoci powietrza, obszary wystpowania przekrocze normatywnych ste pyu PM10 zidentyfikowano w 20 gminach strefy w tym w 4 gminach miejskich. Podstawowe kierunki dziaa niezbdnych do przywrcenia standardw jakoci powietrza na terenie strefy gorlicko - limanowskiej sformuowano uwzgldniajc nastpujce czynniki: przyczyny przekrocze dopuszczalnych norm zanieczyszcze (transport, niska emisja). prognozowane efekty dziaa nie wynikajcych bezporednio z POP tj. majcych swoj genez w zmianach prawa (polskiego i UE), zapisanych w wojewdzkich, powiatowych i gminnych programach ochrony rodowiska, strategiach rozwoju, planach zagospodarowania

107

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego przestrzennego, wynikajcych ze zmian w jakoci paliw, z poprawy parametrw emisyjnych pojazdw itp. wariant W0. specyficzne uwarunkowania lokalne, spoeczno-ekonomiczne, moliwoci techniczne. terminy osignicia norm jakoci powietrza wymagane prawem dyrektywa CAFE. Analizujc powysze zagadnienia oceniono, e waciwe jest zastosowanie dziaa naprawczych skierowanych moliwie jednoczenie na wszystkie substancje objte Programem. Gwne kierunki dziaa w celu poprawy jakoci powietrza na terenie strefy gorlicko - limanowskiej powinny koncentrowa si na obnianiu emisji szczeglnie z niskich rde indywidualnego ogrzewania, oraz z transportu (drogi krajowe i wojewdzkie) gwnie na obszarach gdzie wystpiy przekroczenia. W zakresie ste benzo(a)pirenu zagroona jest ludno caej strefy, jako e przekroczenia tego zwizku wystpiy na caym jej terenie, jednak szczeglnie wysokie stenie odnotowano w pnocnej czci strefy. Dziaania skierowane na redukcj emisji pyu PM10 powinny by szczeglnie nasilone na obszarach, gdzie wystpiy przekroczenia szczeglnie biorc pod uwag obszary uzdrowisk oraz tereny parkw krajobrazowych. Dziaania naprawcze maj obj tereny o powierzchni ponad 1550km2 zamieszkane przez ponad 250 tysicy osb. S to w szczeglnoci gminy uzdrowiskowe : Krynica Zdrj (gm. miejsko wiejska), Muszyna (gm. miejsko wiejska), Piwniczna Zdrj (gm. miejsko wiejska), a take: Grybw (gmina miejska), Limanowa (gmina miejska), Mszana Dolna (gmina miejska) i Gorlice (gmina miejska) oraz gminy: Stary Scz (gm. miejsko wiejska), Mszana Dolna (gmina wiejska), Dobra (gmina wiejska), Tymbark (gmina wiejska), Sopnice (gmina wiejska), Limanowa (gmina wiejska), ososina Dolna (gmina wiejska), Chemiec (gmina wiejska), Nawojowa (gmina wiejska), Grybw (gmina wiejska), una (gmina wiejska), Biecz (gmina miejsko - wiejska) i Gorlice (gmina wiejska). Ze wzgldu na rne udziay poszczeglnych rde w steniach redniorocznych pyu PM10 na terenach poszczeglnych gmin i miast strefy oraz skal przekrocze, w celu dobrania odpowiedniego zestawu dziaa naprawczych obszary podzielono na grupy. Pierwsz grup stanowi gminy w ktrych wystpiy najwysze przekroczenia ste dopuszczalnych pyu PM10 (warto percentyla ste 24 godz. powyej 61 g/m3) oraz udzia emisji powierzchniowej w steniach redniorocznych na obszarach przekrocze percentyla ste 24 godz. powyej 30%: Limanowa (gmina miejska), Gorlice (gmina miejska), Grybw (gmina miejska), Krynica Zdrj, Muszyna, Stary Scz, Piwniczna Zdrj, Dobra, Tymbark, Gorlice (gmina wiejska) una, Chemiec. Dla tych obszarw zaproponowano opracowanie szczegowych Programw ograniczania niskiej emisji, oraz zestaw dziaa wspomagajcych. Drug grup gmin stanowi gminy, gdzie ronie udzia emisji liniowej i przekroczenia ste pyu PM10 s nisze ni w grupie pierwszej (warto percentyla ste 24 godz. poniej 61 g/m3). Nale do nich: Mszana Dolna (gmina miejska i gmina wiejska), ososina Dolna, Nawojowa, Biecz , Sopnice, Grybw (gmina wiejska).

108

Strefa gorlicko-limanowska Ze wzgldu na zwikszony udzia emisji liniowej oraz ta i napyww na tych terenach, oraz zmniejszony udzia emisji powierzchniowej dziaania na tych obszarach koncentrowa powinny si na rdach emisji liniowej oraz na dziaaniach zwizanych z nisk emisj takich jak ograniczanie i likwidacja ogrzewania wglowego oraz termomodernizacja obiektw uytecznoci publicznej nalecych do gmin. Szczegowy opis dziaa zosta ujty w harmonogramie rzeczowo finansowym Programu w rozdziale 12.1.3. Poprzez modelowanie z uwzgldnieniem prognozowanych redukcji emisji ze rde liniowych oraz uwzgldnienie 12% redukcji emisji powierzchniowej wynikajcej z dziaa zwizanych z termomodernizacj i wymian ogrzewania w obiektach uytecznoci publicznej wykazano, i taka redukcja wystarczy, by zlikwidowa przekroczenia na terenie gmin: Mszana Dolna (gmina wiejska i miejska) Sopnice, ososina Dolna, Grybw (gmina wiejska), Nawojowa, Limanowa (gmina wiejska), Biecz. Na tych terenach niezbdne jest prowadzenie wszelkich dziaa okrelonych w harmonogramie rzeczowo-finansowym, nie okrelono jednak koniecznoci tworzenia Programw ograniczania niskiej emisji. Wynika to rwnie z obnienia poziomu ta w wyniku proponowanych do przeprowadzenia dziaaniach w ssiadujcych gminach. Dodatkowo jednak prowadzone powinny by wszelkie dziaania wspomagajce w celu utrzymania i wzmocnienia efektu ekologicznego na tych obszarach. Pozostae gminy nalece do strefy w ktrych nie wystpiy przekroczenia ste dopuszczalnych pyu PM10, ale na terenie ktrych wystpuj przekroczenia ste docelowych benzo(a)pirenu musz prowadzi konieczne dziaania edukacyjne i promocyjne w zakresie ochrony powietrza, a take obj obiekty uytecznoci publicznej dziaaniem polegajcym na termomodernizacji obiektw lub likwidacji wglowego ogrzewania i zastpieniem paliwem ekologicznym (np.: gazem). W ramach analizy dziaa, ktre powinny by podjte uwzgldniono dwa warianty: wariant 0, ktry obejmuje dziaania, ktre wynikaj z innych dokumentw i planw strategicznych i bd one realizowane niezalenie od Programu ochrony powietrza, ale z uwagi na ich znaczcy wpyw na popraw jakoci powietrza w strefie, ich realizacja jest konieczna i zostay ujte w harmonogramie rzeczowo-finansowym, wariant 1, ktry obejmuje dziaania bezporednio zwizane z dodatkow redukcj wielkoci emisji (poza t, ktra wynika z realizacji wariantu 0), ktrych pojcie jest niezbdne do osignicia dopuszczalnych wartoci zanieczyszcze. Wariant 0 uwzgldnia midzy innymi budow obwodnic miast, ktra przyczyni si do zmniejszenia uciliwoci transportu samochodowego na terenie strefy i tym samym ograniczenia poziomw zanieczyszcze w powietrzu. Zadania dla wariantu 0 obejmuj: budow nowych drg popraw stanu technicznego drg istniejcych, Dziaania wskazane w wariancie 0 poprawiaj stan jakoci powietrza, ale nie s wystarczajce do osignicia zgodnoci z wartociami dopuszczalnymi czy docelowymi. Dlatego konieczne jest podjcie dziaa naprawczych ujtych w ramach wariantu 1. Wariant 1 obejmuje nastpujce dziaania: 1. Ograniczenie emisji powierzchniowej poprzez: Termomodernizacj i likwidacj rde energetycznego spalania wgla w budynkach uytecznoci publicznej na terenie caej strefy, przygotowanie i realizacj Programu ograniczenia niskiej emisji (PONE) w gminach: Limanowej (gm. miejska), Grybowie (gm. miejska) i Gorlicach (gm. miejska) a take Krynica Zdrj, Muszyna, Piwniczna Zdrj, Stary Scz, Dobra, Tymbark, Gorlice (gm. wiejska), Chemiec i una, w ramach ktrych opracowane i wdraane bd systemy zacht mieszkacw w zakresie termomodernizacji budynkw oraz trwaej likwidacji starych kotw

109

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego wglowych poprzez zastpowanie ich: - podczeniem do sieci ciepowniczych, tam gdzie jest to moliwe, - ogrzewaniem gazowym, - nowoczesnymi kotami wglowymi, - retortowymi kotami wglowymi, - kotami ekologicznymi (np. opalanymi brykietami), - ogrzewaniem olejowym, - ogrzewaniem elektrycznym, - wykorzystaniem alternatywnych rde energii w postaci kolektorw sonecznych, pomp ciepa, wykorzystaniem energii wiatru, ktre stanowiyby uzupeniajce rda pozyskiwania energii cieplnej. W poniszych tabelach pokazano proponowan liczb inwestycji* (w przeliczeniu na ilo lokali), ktrych przeprowadzenie pozwoli uzyska podany efekt ekologiczny. Dane te maj charakter pogldowy, waciwy efekt redukcji mona osign rwnie przez inne konfiguracje wymienionych inwestycji. Efekt ekologiczny mona obliczy korzystajc z tabel zamieszczonych w rozdziale 12.2.2. Dla obszarw gmin uzdrowiskowych Krynica Zdrj, Piwniczna Zdrj i Muszyna nie proponowano wymiany rde ciepa na koty wglowe nowoczesne, ze wzgldu na specyficzny charakter gmin w ktrych naley dy do osignicia jak najlepszych warunkw klimatycznych i ograniczania negatywnego wpywu rde spalania na jako powietrza. Wymiana rde ciepa powinna by prowadzona w kierunku jak najszerszego wykorzystania paliw powodujcych mniejsz emisj pyu PM10 w tym gazu, oleju lub ostatecznie w przypadku braku moliwoci technicznych, i ekonomicznych rwnie kotw retortowych na wgiel o wyszych parametrach spalania. W przypadku gminy Piwniczna Zdrj nie ma moliwoci wykorzystania gazu sieciowego ze wzgldu na brak doprowadzonego gazocigu wysokiego cinienia. Inwestycje z wykorzystaniem tego rodzaju paliwa mog by oparte na wykorzystaniu zbiornikw gazu na terenach posesji. Programy ograniczania niskiej emisji pomimo, i nie maj umocowania prawnego tak jak Program ochrony powietrza s dziaaniem wpisanym w akt prawa miejscowego. Programy te mog przybra najprostsz form regulaminu udzielania dotacji mieszkacom na likwidacj niskiej emisji. W takim przypadku koszty opracowania PONE bd minimalne. Najwaniejszym zaoeniem Programu ograniczania niskiej emisji jest usystematyzowanie dziaa eliminacji rde spalania paliw staych i skierowanie realizowanych inwestycji na obszary na ktrych wykazano wystpowanie przekrocze ste normatywnych pyu PM10 i benzo(a)pirenu. Dotychczasowo dziaania zwizane z eliminacj rde spalania prowadzone byy w oparciu o dobrowolne zgoszenia. Programy ograniczania niskiej emisji maj zintensyfikowa te dziaania. Efekt redukcji emisji mona osign rwnie poprzez likwidacj lub modernizacj starych kotowni w budynkach uytecznoci publicznej lub innych obiektach komunalnych. Istotne wic jest aby w pierwszej kolejnoci dokona likwidacji lub wymiany kotw w budynkach zaliczanych do sektora usug i uytecznoci publicznej. Zaproponowane dziaania zmniejszajce emisj powierzchniow prowadz do redukcji zarwno pyu PM10 jak i benzo(a)pirenu.

110

Strefa gorlicko-limanowska

Tabela 12-5. Przykadowa struktura i liczba inwestycji dla gmin strefy gorlicko - limanowskiej.(rdo: opracowanie wasne).

Liczba inwestycji Lp. Rodzaj dziaania naprawczego wymiana kotw wglowych na nowoczesne wglowe wymiana kotw wglowych na retortowe termomodernizacja likwidacja kotw wglowych i podczenie do sieci cieplnej wymiana kotw wglowych na koty ekologiczne wymiana kotw wglowych na gazowe wymiana kotw wglowych na olejowe wymiana kotw wglowych na elektryczne zastosowanie alternatywnych rde energii (kolektory soneczne) Dobra 200 100 245 0 40 50 10 0 50 695 10,1 Chemiec Gorlice 300 300 380 0 170 150 50 0 100 1450 23,4 320 200 310 0 100 100 20 0 50 1100 16,2 una 180 100 160 0 20 50 10 0 30 550 7,7 Gorlice miasto 50 100 100 100 50 500 20 10 30 960 14,2 Grybw miasto 100 60 150 0 20 20 5 0 30 385 5,3 Krynica Limanowa Piwniczna Muszyna Zdrj miasto Zdrj 0 150 200 0 50 290 10 0 50 790 11,9 300 170 150 0 170 180 50 0 50 1070 16,50 0 80 80 0 20 100 5 0 20 295 4,5 0 220 120 0 50 50 120 30 50 640 10,9 Stary Scz 150 100 200 100 30 50 10 0 50 690 10,1 Tymbark 100 50 200 0 20 40 15 0 50 475 7,3

1 2 3 4 5 6 7 8 9

SUMA: Szacunkowe koszty [mln z] efekt ekologiczny [Mg/rok] (redukcja emisji powierzchniowej pyu PM10) efekt ekologiczny [kg/rok] (redukcja emisji powierzchniowej benzo(a)pirenu) rednia powierzchnia lokalu [m2]

14,33

38,84

25,56

12,86

22,21

7,22

12,10

25,04

6,10

15,0

13,79

9,61

8,99 86,10

24,01 96,70

16,07 90,50

8,17 84,90

13,70 63,80

4,50 70,90

7,4 61,40

15,60 78,40

3,7 71,40

8,9 77,20

8,61 81,80

5,88 86,20

111

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

2. Ograniczenie spalania odpadw w piecach domowych poprzez prowadzenie dziaa kontrolnych i egzekucyjnych zmierzajcych do eliminacji tego procederu, ktry z mocy prawa jest zabroniony. Spalanie odpadw z naruszeniem przepisw ochrony rodowiska jest wykroczeniem w myl art. 71 ustawy o odpadach zagroonym kar aresztu lub grzywny. Zgodnie z art. 379 ustawy Prawo ochrony rodowiska wjt gminy lub burmistrz miasta sprawuje kontrol przestrzegania i stosowania przepisw o ochronie rodowiska w zakresie objtym swoj waciwoci oraz moe upowani do wykonywania funkcji kontrolnych pracownikw podlegego urzdu miejskiego lub gminnego lub funkcjonariuszy stray gminnych. 3. Ograniczenie emisji z transportu drogowego poprzez: rozwj komunikacji zbiorowej opartej na ekologicznych paliwach (paliwa gazowe) budow cieek rowerowych rozbudow systemu tras rowerowych i wspomaganie promocyjne akcji korzystania z rowerw przez mieszkacw, modernizacj nawierzchni drg na terenie gmin i miast, budow nowych drg obwodnic, nowych pocze, pozwalajcych zmniejszy emisj liniow na obszarze przekrocze. W szczeglnoci: budowa obwodnicy Limanowej, budowa obwodnicy Chemca i Nowego Scza, rozbudowa drogi Brzesko - Nowy Scz Krzywka, przebudowa i rozbudowa drogi Krzywka - Tylicz Muszynka, dojazd do przejcia granicznego w Piwnicznej Mniszku, budowa odbarczajcej drogi wojewdzkiej w Krynicy Zdroju, budowa obwodnicy Muszyny; tworzenie pasw zieleni ochronnej, ekranw akustycznych wzdu drg o najwikszym nateniu ruchu, prowadzenie dziaa ograniczajcych emisj wtrn pyu, szczeglnie w miastach, poprzez regularne utrzymanie czystoci nawierzchni (czyszczenie metod mokr przy odpowiednich warunkach pogodowych), przy czym dziaania polegajce na utrzymaniu czystoci nawierzchni drg naley realizowa z czstotliwoci zalen od panujcych warunkw pogodowych, minimum raz na miesic na gwnych ulicach (czciej w okresach bezopadowych). 4. Uwzgldnianie w ramach planw zagospodarowania przestrzennego aspektw wpywajcych na jako powietrza poprzez: wymogi dotyczce zaopatrywania mieszka w ciepo na nowych osiedlach z nonikw nie powodujcych nadmiernej niskiej emisji PM10 (tj. podczanie do sieci cieplnych tam gdzie jest to moliwe, stosowanie kotw gazowych lub olejowych, wykorzystanie energii odnawialnej nie powodujcej zwikszonej emisji pyu), projektowanie linii zabudowy uwzgldniajc zapewnienie przewietrzania miast ze szczeglnym uwzgldnieniem terenw o gstej zabudowie, zwikszanie powierzchni terenw zielonych (nasadzanie drzew i krzeww). 5. Prowadzenie dziaa promocyjnych i edukacyjnych: stworzenie systemu informowania mieszkacw o aktualnym stanie zanieczyszczenia powietrza oraz o jego wpywie na zdrowie, np. poprzez stron internetow lub elektroniczne tablice informacyjne, prowadzenie akcji edukacyjnych przed sezonem grzewczym uwiadamiajcych mieszkacom zagroenia dla zdrowia jakie niesie ze sob zanieczyszczenie powietrza (szczeglnie pyem PM10 i benzo(a)pirenem) obejmujcych m.in.: opracowanie ulotek i plakatw, akcje szkolne, informacje w mediach lokalnych, akcje uwiadamiajce szkodliwo spalania odpadw w kotach grzewczych w celu zmiany przyzwolenia spoecznego na tego rodzaju praktyk. Dziaania edukacyjne w tym zakresie powinny by prowadzone rwnie przez Lokalne Grupy Dziaania. 6. Zmniejszenie emisji ze rde przemysowych poprzez: kontrol dotrzymywania przez zakady standardw emisyjnych, modernizacj ukadw technologicznych, w tym wprowadzanie nowoczesnych technik

112

Strefa gorlicko-limanowska spalania paliw oraz stosowanie wysokosprawnych urzdze odpylajcych, ograniczenia dla nowych inwestycji (np. wymagania w zakresie stosowanych paliw), popraw jakoci stosowanego wgla lub zmian nonika na bardziej ekologiczny, modernizacj i hermetyzacj procesw technologicznych oraz automatyzacj instalacji emitujcych py PM10. wdraanie nowoczesnych technologii, przyjaznych rodowisku, wdraanie na szersz skal systemw zarzdzania rodowiskiem (np. ISO 14 000) w zakadach.

7. Uwzgldnienie w warunkach specyfikacji zamwie publicznych wymogw ochrony powietrza,

np. zakup pojazdw o niskiej emisji, usugi transportowe z wykorzystaniem ekologicznie czystych pojazdw, stae rda energetycznego spalania o niskiej emisji, paliwa o niskiej emisji dla rde staych i mobilnych, ograniczenie pylenia podczas prac budowlanych.

8. Dziaania szczeglne skierowane na obszary uzdrowisk Krynica Zdrj, Piwniczna Zdrj i Muszyna: Wprowadzenie szerokiej akcji informacyjnej dla mieszkacw uzdrowisk w celu wskazania przyczyn zej jakoci powietrza oraz wymaganych do podjcia dziaa przed okresem grzewczym, Wprowadzenie systemu nasilonych kontroli sub miejskich lub gminnych w okresach grzewczych. wprowadzenie do przedsiwzi priorytetowych finansowania przez WFOiGW wszelkich dziaa zwizanych z popraw jakoci powietrza na terenach uzdrowisk szczeglnie jeli chodzi o: likwidacj ogrzewania wglowego przez sanatoria i instytucje uzdrowiskowe oraz wszelkie inne obiekty uytecznoci publicznej na terenach bdcych uzdrowiskami, dziaania podejmowane przez jednostki samorzdowe w celu ograniczania wielkoci emisji zanieczyszcze na terenie uzdrowisk, priorytetowe przyznawanie dofinansowania na realizacj PONE, szerokie akcje informacyjne i edukacyjne przeprowadzane na terenach uzdrowisk, system prognozowania jakoci powietrza na terenach uzdrowisk; przeprowadzenie przez Wojewdzkiego Inspektora Ochrony rodowiska w Krakowie w ramach zada monitoringu jakoci powietrza akcji kampanii pomiarowej dla uzdrowisk: Krynica Zdrj, Muszyna i Piwniczna Zdrj obejmujc jak najszerszy okres sezonu grzewczego. Kontrole przestrzegania przepisw ochrony rodowiska przez osoby fizyczne sprawuje waciwy wjt, burmistrz lub prezydent miasta. Moe on poprzez upowanionych przez siebie pracownikw przeprowadzi kontrol przestrzegania przepisw ochrony rodowiska przez osob fizyczn. Kontrole maj na celu po pierwsze wychwycenie przypadkw spalania odpadw, a po drugie s elementem polityki wobec spoeczestwa wskazujcej, e prawo jest egzekwowane. Na podstawie art. 363 Prawa ochrony rodowiska wjt, burmistrz lub prezydent miasta moe, w drodze decyzji, nakaza osobie fizycznej, ktrej dziaalno negatywnie oddziaywuje na rodowisko, wykonanie w okrelonym czasie czynnoci zmierzajcych do ograniczenia negatywnego oddziaywania na rodowisko. W zwizku z tym stra miejska moe dokonywa kontroli, wykorzystujc upowanienia wydane na podstawie tych przepisw. Daj one funkcjonariuszom szersze uprawnienia ni ustawa o straach gminnych. Odmowa przez waciciela nieruchomoci poddania si kontroli z stanowi przestpstwo opisane w art. 225 paragraf 1 Kodeksu karnego: kto osobie uprawnionej do przeprowadzania kontroli w zakresie ochrony rodowiska lub osobie przybranej jej do pomocy udaremnia lub utrudnia wykonanie czynnoci subowej, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3". Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 8 lutego 2008 roku, w sprawie szczegowych wymaga jakim powinny odpowiada programy ochrony powietrza, w 9 pkt 3 mwi, e stosowanie rodkw majcych na celu osigniecie poziomu docelowego nie moe pociga za sob niewspmiernych kosztw i powinno dotyczy w szczeglnoci gwnych rde emisji. W przypadku instalacji wymagajcych pozwolenia zintegrowanego oznacza to stosowanie najlepszych dostpnych technik. W przypadku benzo(a)pirenu niezbdna redukcja emisji powodowaaby niewspmierne do

113

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego osignitego efektu ekologicznego koszty wymiany kotw w indywidualnych systemach grzewczych. Z uwagi na to nie przedstawiono zada z tym zwizanych do obligatoryjnego wykonania w ramach Programu ochrony powietrza. Naley jednak, realizujc Program Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE), dy do jego realizacji w takim zakresie, w jakim bdzie to moliwe i ekonomicznie uzasadnione.

12.1.3. HARMONOGRAM RZECZOWO FINANSOWY I CZASOWY DLA DZIAA NAPRAWCZYCH Harmonogram rzeczowo finansowy dziaa naprawczych dla strefy gorlicko limanowskiej opracowano w oparciu o diagnoz istniejcego stanu jakoci powietrza oraz jego prognozy dla roku 2020, przedstawione w rozdziaach 12.3.4 i 12.3.5. W poniszych tabelach przedstawiono harmonogram rzeczowo finansowy dziaa naprawczych oraz moliwe rda ich finansowania. W harmonogramie ujto najwaniejsze dziaania, ktrych realizacja jest konieczna do osignicia poziomw dopuszczalnych pyu PM10. Podana w harmonogramie rzeczowo-finansowym ilo lokali jest orientacyjna, moe ulec zmianie pod warunkiem zapewnienia okrelonego w tabeli 12-5 efektu ekologicznego. Oszacowane rednie koszty w zakresie ograniczania emisji powierzchniowej przy pomocy programw PONE od 2010 do 2020 roku plasuj si na poziomie 133,3 mln z dla caej strefy gorlicko limanowskiej. W rozbiciu na poszczeglne gminy ktre maj za zadanie realizowa PONE koszty te wygldaj nastpujco: Gmina Dobra: ok. 10,2 mln z. Zakadajc czas realizacji dziaa naprawczych 10 lat, daje rednio roczne finansowanie na poziomie 1 mln z. Gmina Tymbark: ok. 7,3 mln z. Zakadajc czas realizacji dziaa naprawczych 10 lat, daje rednio roczne finansowanie na poziomie 0,7 mln z. Gmina Chemiec: ok. 17,3 mln z. Zakadajc czas realizacji dziaa naprawczych 10 lat, daje rednio roczne finansowanie na poziomie 1,7 mln z. Gmina Stary Scz: ok. 10,2 mln z. Zakadajc czas realizacji dziaa naprawczych 10 lat, daje rednio roczne finansowanie na poziomie 1 mln z. Gmina Piwniczna Zdrj: ok. 10,2 mln z. Zakadajc czas realizacji dziaa naprawczych 10 lat, daje rednio roczne finansowanie na poziomie 1 mln z. Gmina Muszyna: ok. 4,6 mln z. Zakadajc czas realizacji dziaa naprawczych 10 lat, daje rednio roczne finansowanie na poziomie 0,5 mln z. Gmina Krynica Zdrj: ok. 11,9 mln z. Zakadajc czas realizacji dziaa naprawczych 10 lat, daje rednio roczne finansowanie na poziomie 1,2 mln z. Gmina miejska Grybw: ok. 5,4 mln z. Zakadajc czas realizacji dziaa naprawczych 10 lat, daje rednio roczne finansowanie na poziomie 0,5 mln z. Gmina una: ok. 7,8 mln z. Zakadajc czas realizacji dziaa naprawczych 10 lat, daje rednio roczne finansowanie na poziomie 0,8 mln z. Gmina wiejska Gorlice: ok. 16,3 mln z. Zakadajc czas realizacji dziaa naprawczych 10 lat, daje rednio roczne finansowanie na poziomie 1,6 mln z. Gmina miejska Gorlice: ok. 14,4 mln z. Zakadajc czas realizacji dziaa naprawczych 10 lat, daje rednio roczne finansowanie na poziomie 1,4 mln z. Gmina miejska Limanowa: ok. 16,6 mln z. Zakadajc czas realizacji dziaa naprawczych 10 lat, daje rednio roczne finansowanie na poziomie 1,6 mln z. Koszty dziaa zwizanych z redukcj emisji liniowej mona jedynie szacowa w bardzo duym przyblieniu, poniewa ostateczny koszt zaley od ostatecznej decyzji o przebiegu drogi, projektu technicznego itp. Dziaania zwizane z emisj liniow wynikaj w wikszoci z planw lub projektw zarzdcw drg. W Programie wyznaczono miasta i gminy, w ktrych niezbdn do osignicia wymaganego stanu jakoci powietrza jest realizacja Programu Ograniczenia Niskiej Emisji. Niemniej jednak pozostae gminy strefy mog przystpi do przygotowania i realizacji takiego programu oraz systematycznie prowadzi dziaania zmierzajce do zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza. Wszystkie gminy zobowizane s rwnie do prowadzenia caego szeregu dziaa wspomagajcych okrelonych w harmonogramie rzeczowo-finansowym.

114

Strefa gorlicko-limanowska
Tabela 12-6. Harmonogram rzeczowo finansowy dziaa naprawczych dugookresowych do 2020 r. i zada cigych w zakresie poprawy jakoci powietrza na obszarze strefy gorlicko limanowskiej. (rdo: opracowanie wasne)

Kod

Dziaanie naprawcze

Warto docelowa

Odpowiedzialny za realizacj

Termin realizacji

Szacunkowe rednie koszty dziaa naprawczych

rdo finansowania

ograniczenie emisji powierzchniowej Przygotowanie i realizacja kompleksowego Programu ograniczenia niskiej emisji (PONE) na terenie gminy Dobra: a) Przygotowanie PONE i stworzenie systemu organizacyjnego w celu jego realizacji, b) Realizacja Programu ograniczenia niskiej emisji poprzez system zacht finansowych dla mieszkacw do wymiany systemw grzewczych, w tym: wymiana kotw wglowych na nowoczesne wymiana kotw wglowych na retortowe ograniczenie zuycia produkowanej energii i poprzez to ograniczenie emisji na obszarze przekrocze poprzez termoizolacj budynkw (ocieplenia i wymiana okien) podczenie do sieci cieplnej (PEC) wymiana na koty ekologiczne (np. opal. brykietami) zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem gazowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem olejowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem elektrycznym zastosowanie alternatywnych rde energii (kolektory soneczne) 200 lokali 100 lokali 245 lokali Wjt Gminy Dobra 0 lokali 40 lokali 50 lokali 10 lokali 0 lokali 50 lokali 2011 - 2020 0 z 920 000 z 732 500 z 219 000 z 0 z 1 482 500 z budet gminy, NFOiGW, WFOiGW rodki wasne zarzdcw i budet gminy, NFOiGW, WFOiGW

2011

100 000 z

10 126 500 z w tym: 1 990 000 z 1 512 500 z 3 270 000 z rodki wasne zarzdcw i wacicieli, NFOiGW, WFOiGW, budet gminy, fundusze unijne, kredyty BO

GL01.

Przygotowanie i realizacja kompleksowego Programu ograniczenia niskiej emisji (PONE) na terenie gminy Tymbark: GL02. a) Przygotowanie PONE i stworzenie systemu organizacyjnego w celu jego realizacji, b) Realizacja Programu ograniczenia niskiej emisji poprzez system zacht finansowych dla mieszkacw do wymiany systemw grzewczych, w tym:

Wjt Gminy Tymbark

2011

100 000 z

2011 - 2020

7 281 250 z w tym:

115

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Kod

Dziaanie naprawcze

Warto docelowa

Odpowiedzialny za realizacj

Termin realizacji

Szacunkowe rednie koszty dziaa naprawczych 995 000 z 756 250 z 2 673 000 z 0 z 460 000 z 586 000 z 328 500 z 0 z 1 482 500 z

rdo finansowania

wymiana kotw wglowych na nowoczesne wymiana kotw wglowych na retortowe ograniczenie zuycia produkowanej energii i poprzez to ograniczenie emisji na obszarze przekrocze poprzez termoizolacj budynkw (ocieplenia i wymiana okien) podczenie do sieci cieplnej (PEC) wymiana na koty ekologiczne (np. opal. brykietami) zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem gazowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem olejowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem elektrycznym zastosowanie alternatywnych rde energii (kolektory soneczne)

100 lokali 50 lokali 200 lokali 0 lokali 20 lokali 40 lokali 15 lokali 0 lokali 50 lokali 2011

wacicieli, NFOiGW, WFOiGW, budet gminy, fundusze unijne, kredyty BO

Przygotowanie i realizacja kompleksowego Programu ograniczenia niskiej emisji (PONE) na terenie gminy Chemiec: a) Przygotowanie PONE i systemu organizacyjnego w celu jego realizacji, b) Realizacja Programu ograniczenia niskiej emisji poprzez system zacht finansowych dla mieszkacw do wymiany systemw grzewczych, w tym: wymiana kotw wglowych na nowoczesne 300 lokali GL03. wymiana kotw wglowych na retortowe ograniczenie zuycia produkowanej energii i poprzez to ograniczenie emisji na obszarze przekrocze poprzez termoizolacj budynkw (ocieplenia i wymiana okien) podczenie do sieci cieplnej (PEC) wymiana na koty ekologiczne (np. opal. brykietami) zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem gazowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem olejowym 150 lokali 260 lokali 0 lokali 170 lokali 160 lokali 50 lokali Wjt Gminy Chemiec

100 000 z 17 245 250 z w tym: 2 985 000 z 2 268 750 z 3 160 000 z

budet gminy, NFOiGW, WFOiGW

2011 - 2020

0 z 3 910 000 z 2 344 000 z 1 095 000 z

rodki wasne zarzdcw i wacicieli, NFOiGW, WFOiGW, budet gminy, fundusze unijne, kredyty BO

116

Strefa gorlicko-limanowska

Kod

Dziaanie naprawcze

Warto docelowa

Odpowiedzialny za realizacj

Termin realizacji

Szacunkowe rednie koszty dziaa naprawczych 0 z 1 482 500 z

rdo finansowania

zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem elektrycznym zastosowanie alternatywnych rde energii (kolektory soneczne)

0 lokali 50 lokali

Przygotowanie i realizacja kompleksowego Programu ograniczenia niskiej emisji (PONE) na terenie gminy Stary Scz: a) Przygotowanie PONE i stworzenie systemu organizacyjnego w celu jego realizacji, b) Realizacja Programu ograniczenia niskiej emisji poprzez system zacht finansowych dla mieszkacw do wymiany systemw grzewczych, w tym: wymiana kotw wglowych na nowoczesne wymiana kotw wglowych na retortowe ograniczenie zuycia produkowanej energii i poprzez to ograniczenie emisji na obszarze przekrocze poprzez termoizolacj budynkw (ocieplenia i wymiana okien) podczenie do sieci cieplnej (PEC) wymiana na koty ekologiczne (np. opal. brykietami) zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem gazowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem olejowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem elektrycznym zastosowanie alternatywnych rde energii (kolektory soneczne) 150 lokali 100 lokali 200 lokali 100 lokali 30 lokali 50 lokali 50 lokali 0 lokali 50 lokali

2011

100 000 z

budet gminy, NFOiGW, WFOiGW

10 065 000 z w tym: 1 492 500z 1 512 500 z 2 536 000 z 2011 - 2020 1 400 00 z 690 000 z 732 500 z 219 000 z 0 z 1 482 500 z budet gminy, NFOiGW, WFOiGW rodki wasne zarzdcw i rodki wasne zarzdcw i wacicieli, NFOiGW, WFOiGW, budet gminy, fundusze unijne, MPEC, kredyty BO

GL04.

Burmistrz Starego Scza

Przygotowanie i realizacja kompleksowego Programu ograniczenia niskiej emisji (PONE) na terenie gminy Piwniczna Zdrj: GL05. a) Przygotowanie PONE i stworzenie systemu organizacyjnego w celu jego realizacji, b) Realizacja Programu ograniczenia niskiej emisji poprzez system zacht finansowych dla mieszkacw do wymiany systemw grzewczych, w tym: Burmistrz Piwnicznej Zdrj

2011

100 000 z

2011 - 2020

10 981 500 z w tym:

117

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Kod

Dziaanie naprawcze

Warto docelowa 0 lokali 220 lokali 120 lokali 0 lokali 50 lokali 50 lokali 120 lokali 30 lokali 50 lokali

Odpowiedzialny za realizacj

Termin realizacji

Szacunkowe rednie koszty dziaa naprawczych 0 z 3 327 500 z 1 436 000 z 0 z 1 150 000 z 732 500 z 2 628 000 z 225 000 z 1 482 500 z

rdo finansowania

wymiana kotw wglowych na nowoczesne wymiana kotw wglowych na retortowe ograniczenie zuycia produkowanej energii i poprzez to ograniczenie emisji na obszarze przekrocze poprzez termoizolacj budynkw (ocieplenia i wymiana okien) podczenie do sieci cieplnej (PEC) wymiana na koty ekologiczne (np. opal. brykietami) zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem gazowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem olejowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem elektrycznym zastosowanie alternatywnych rde energii (kolektory soneczne)

wacicieli, NFOiGW, WFOiGW, budet gminy, fundusze unijne, kredyty BO

Przygotowanie i realizacja kompleksowego Programu ograniczenia niskiej emisji (PONE) na terenie gminy Muszyna: a) Przygotowanie PONE i stworzenie systemu organizacyjnego w celu jego realizacji, b) Realizacja Programu ograniczenia niskiej emisji poprzez system zacht finansowych dla mieszkacw do wymiany systemw grzewczych, w tym: wymiana kotw wglowych na nowoczesne 0 lokali wymiana kotw wglowych na retortowe 80 lokali GL06. ograniczenie zuycia produkowanej energii i poprzez to ograniczenie emisji na obszarze przekrocze poprzez termoizolacj budynkw (ocieplenia i wymiana okien) podczenie do sieci cieplnej (PEC) wymiana na koty ekologiczne (np. opal. brykietami) zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem gazowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem olejowym Burmistrz Muszyny 80 lokali 0 lokali 10 lokali 100 lokali 5 lokali

2011

100 000 z

budet gminy, NFOiGW, WFOiGW

4 493 500 z w tym: 0 z 1 210 000 z 886 000 z 0 z 230 000 z 1 465 000 z 109 500 z

2011 - 2020

rodki wasne zarzdcw i wacicieli, NFOiGW, WFOiGW, budet gminy, fundusze unijne, kredyty BO

118

Strefa gorlicko-limanowska

Kod

Dziaanie naprawcze

Warto docelowa

Odpowiedzialny za realizacj

Termin realizacji

Szacunkowe rednie koszty dziaa naprawczych 0 z 593 000 z

rdo finansowania

zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem elektrycznym zastosowanie alternatywnych rde energii (kolektory soneczne)

0 lokali 20 lokali

Przygotowanie i realizacja kompleksowego Programu ograniczenia niskiej emisji (PONE) na terenie gminy Krynica Zdrj: a) Przygotowanie PONE i stworzenie systemu organizacyjnego w celu jego realizacji, b) Realizacja Programu ograniczenia niskiej emisji poprzez system zacht finansowych dla mieszkacw do wymiany systemw grzewczych, w tym: wymiana kotw wglowych na nowoczesne wymiana kotw wglowych na retortowe GL07. ograniczenie zuycia produkowanej energii i poprzez to ograniczenie emisji na obszarze przekrocze poprzez termoizolacj budynkw (ocieplenia i wymiana okien) podczenie do sieci cieplnej (PEC) wymiana na koty ekologiczne (np. opal. brykietami) zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem gazowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem olejowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem elektrycznym zastosowanie alternatywnych rde energii (kolektory soneczne) 0 lokali 190 lokali 200 lokali 0 lokali 50 lokali 290 lokali 10 lokali 0 lokali 50 lokali

2011

100 000 z

budet gminy, NFOiGW, WFOiGW

11 877 750 z w tym: 0 z 2 873 750 z 1 904 000 z 2011 - 2020 0 z 1 150 000 z 4 248 500 z 219 000 z 0 z 1 482 500 z budet gminy, NFOiGW, WFOiGW rodki wasne zarzdcw i rodki wasne zarzdcw i wacicieli, NFOiGW, WFOiGW, budet gminy, fundusze unijne, kredyty BO

Burmistrz Krynicy Zdrj

Przygotowanie i realizacja kompleksowego Programu ograniczenia niskiej emisji (PONE) na terenie gminy miejskiej Grybw: GL08. a) Przygotowanie PONE i stworzenie systemu organizacyjnego w celu jego realizacji, b) Realizacja Programu ograniczenia niskiej emisji poprzez system zacht finansowych dla mieszkacw do wymiany systemw grzewczych, w tym: Burmistrz Grybowa

2011

100 000 z

2011 - 2020

5 303 500 z w tym:

119

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Kod

Dziaanie naprawcze

Warto docelowa 100 lokali 60 lokali 150 lokali 0 lokali 20 lokali 20 lokali 5 lokali 0 lokali 30 lokali

Odpowiedzialny za realizacj

Termin realizacji

Szacunkowe rednie koszty dziaa naprawczych 995 000 z 907 500 z 1 649 000 z 0 z 460 000 z 293 000 z 109 500 z 0 z 889 500 z

rdo finansowania

wymiana kotw wglowych na nowoczesne wymiana kotw wglowych na retortowe ograniczenie zuycia produkowanej energii i poprzez to ograniczenie emisji na obszarze przekrocze poprzez termoizolacj budynkw (ocieplenia i wymiana okien) podczenie do sieci cieplnej (PEC) wymiana na koty ekologiczne (np. opal. brykietami) zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem gazowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem olejowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem elektrycznym zastosowanie alternatywnych rde energii (kolektory soneczne)

wacicieli, NFOiGW, WFOiGW, budet gminy, fundusze unijne, kredyty BO

Przygotowanie i realizacja kompleksowego Programu ograniczenia niskiej emisji (PONE) na terenie gminy una: a) Przygotowanie PONE i stworzenie systemu organizacyjnego w celu jego realizacji, b) Realizacja Programu ograniczenia niskiej emisji poprzez system zacht finansowych dla mieszkacw do wymiany systemw grzewczych, w tym: GL09. wymiana kotw wglowych na nowoczesne wymiana kotw wglowych na retortowe ograniczenie zuycia produkowanej energii i poprzez to ograniczenie emisji na obszarze przekrocze poprzez termoizolacj budynkw (ocieplenia i wymiana okien) podczenie do sieci cieplnej (PEC) wymiana na koty ekologiczne (np. opal. brykietami) 180 lokali 100 lokali 160 lokali 0 lokali 20 lokali Wjt Gminy una

2011

100 000 z

budet gminy, NFOiGW, WFOiGW

7 710 500 z w tym: 1 791 000 z 2011 - 2020 1 512 500 z 2 106 000 z 0 z 460 000 z rodki wasne zarzdcw i wacicieli, NFOiGW, WFOiGW, budet gminy, fundusze unijne, kredyty BO

120

Strefa gorlicko-limanowska

Kod

Dziaanie naprawcze

Warto docelowa

Odpowiedzialny za realizacj

Termin realizacji

Szacunkowe rednie koszty dziaa naprawczych 732 500 z 219 000 z 0 z 889 500 z

rdo finansowania

zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem gazowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem olejowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem elektrycznym zastosowanie alternatywnych rde energii (kolektory soneczne)

50 lokali 10 lokali 0 lokali 30 lokali

Przygotowanie i realizacja kompleksowego Programu ograniczenia niskiej emisji (PONE) na terenie gminy wiejskiej Gorlice: a) Przygotowanie PONE i stworzenie systemu organizacyjnego w celu jego realizacji, b) Realizacja Programu ograniczenia niskiej emisji poprzez system zacht finansowych dla mieszkacw do wymiany systemw grzewczych, w tym: wymiana kotw wglowych na nowoczesne wymiana kotw wglowych na retortowe ograniczenie zuycia produkowanej energii i poprzez to ograniczenie emisji na obszarze przekrocze poprzez termoizolacj budynkw (ocieplenia i wymiana okien) podczenie do sieci cieplnej (PEC) wymiana na koty ekologiczne (np. opal. brykietami) zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem gazowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem olejowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem elektrycznym zastosowanie alternatywnych rde energii (kolektory soneczne) GL11. 320 lokali 200 lokali 310 lokali Wjt Gminy Gorlice 0 lokali 100lokali 100 lokali 20 lokali 0 lokali 50 lokali

2011

100 000 z

budet gminy, NFOiGW, WFOiGW

16 243 500 z w tym: 3 184 000 z 3 025 000 z 4 349 000 z 2011 - 2020 0 z 2 300 000 z 1 465 000 z 438 000 z 0 z 1 482 500 z budet miasta, NFOiGW, WFOiGW rodki wasne zarzdcw i wacicieli, NFOiGW, WFOiGW, budet gminy, fundusze unijne, kredyty BO

GL10.

Przygotowanie i realizacja kompleksowego Programu ograniczenia niskiej emisji (PONE) na terenie gminy miejskiej Gorlice: a) Przygotowanie PONE i stworzenie systemu organizacyjnego w celu jego realizacji, Burmistrz Gorlic

2011

100 000 z

121

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Kod

Dziaanie naprawcze

Warto docelowa

Odpowiedzialny za realizacj

Termin realizacji

Szacunkowe rednie koszty dziaa naprawczych 14 276 500 z w tym: 497 500 z 1 512 000 z 989 000 z

rdo finansowania

b) Realizacja Programu ograniczenia niskiej emisji poprzez system zacht finansowych dla mieszkacw do wymiany systemw grzewczych, w tym: wymiana kotw wglowych na nowoczesne wymiana kotw wglowych na retortowe ograniczenie zuycia produkowanej energii i poprzez to ograniczenie emisji na obszarze przekrocze poprzez termoizolacj budynkw (ocieplenia i wymiana okien) podczenie do sieci cieplnej (PEC) wymiana na koty ekologiczne (np. opal. brykietami) zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem gazowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem olejowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem elektrycznym zastosowanie alternatywnych rde energii (kolektory soneczne) 50 lokali 100 lokali 100 lokali 100 lokali 50 lokali 500 lokali 20 lokali 10 lokali 30 lokali 2011 - 2020

1 400 000 z 1 150 000 z 7 325 000 z 438 000 z 75 000 z 889 500 z

rodki wasne zarzdcw i wacicieli, NFOiGW, WFOiGW, budet miasta, fundusze unijne, MPEC, kredyty BO

Przygotowanie i realizacja kompleksowego Programu ograniczenia niskiej emisji (PONE) na terenie gminy miejskiej Limanowa: a) Przygotowanie PONE i stworzenie systemu organizacyjnego w celu jego realizacji, b) Realizacja Programu ograniczenia niskiej emisji poprzez system zacht finansowych dla mieszkacw do wymiany systemw grzewczych, w tym: GL12. wymiana kotw wglowych na nowoczesne wymiana kotw wglowych na retortowe ograniczenie zuycia produkowanej energii i poprzez to ograniczenie emisji na obszarze przekrocze poprzez termoizolacj budynkw (ocieplenia i wymiana okien) podczenie do sieci cieplnej (PEC) 300 lokali 170 lokali 150 Lokali 0 lokali Burmistrz Limanowej

2011

100 000 z

budet miasta, NFOiGW, WFOiGW

16 503 750 z w tym: 2 985 000 z 2011 - 2020 2 571 250 z 1 823 000 z 0 z rodki wasne zarzdcw i wacicieli, NFOiGW, WFOiGW, budet miasta, fundusze unijne, kredyty BO

122

Strefa gorlicko-limanowska

Kod

Dziaanie naprawcze

Warto docelowa

Odpowiedzialny za realizacj

Termin realizacji

Szacunkowe rednie koszty dziaa naprawczych 3 910 000 z 2 637 000 z 1 095 000 z 0 z 1 482 500 z

rdo finansowania

wymiana na koty ekologiczne (np. opal. brykietami) zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem gazowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem olejowym zastpienie ogrzewania wglowego ogrzewaniem elektrycznym zastosowanie alternatywnych rde energii (kolektory soneczne)

170 lokali 180 Lokali 50 lokali 0 lokali 50 lokali

GL13.

GL14.

Burmistrz Mszany Dolnej, Wjt Mszany Dolnej, Wjt ososiny Likwidacja ogrzewania wglowego w obiektach uytecznoci publicznej Dolnej, Wjt bdcych wasnoci administracji samorzdowej Nawojowej, Wjt Gminy Biecz, Wjt Sopnic, Wjt Grybowa, Burmistrz Mszany Dolnej, Wjt Mszany Dolnej, Wjt ososiny Dolnej, Wjt Termomodernizacja obiektw uytecznoci publicznej bdcych Nawojowej, wasnoci gminy lub miasta, oraz innych obiektw bdcych wasnoci Wjt Gminy Biecz, Wjt jednostek podlegych administracji samorzdowej Sopnic, Wjt Grybowa, jednostki podlege samorzdom gmin lub miasta Burmistrz Krynicy Zdroju, Burmistrz Piwnicznej Zdroju, Burmistrz Muszyny

2011-2020

Wg kosztorysu*

budety gminy, NFOiGW, WFOiGW

2011-2020

Wg kosztorysu*

budety gminy, NFOiGW, WFOiGW, BO, fundusze unijne

GL15.

Wprowadzenie systemu nasilonych kontroli indywidualnych rde ciepa przez suby miejskie lub gminne w okresach grzewczych w celu zapobiegania spalaniu odpadw.

2011-2020

W ramach opracowania PONE

budet gminy, NFOiGW, WFOiGW

123

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Kod

Dziaanie naprawcze

Warto docelowa

Odpowiedzialny za realizacj

Termin realizacji

Szacunkowe rednie koszty dziaa naprawczych W ramach zada wasnych

rdo finansowania

Budet miasta budety jednostek administracji, NFOiGW, WFOiGW

GL16.

Likwidacja ogrzewania wglowego w obiektach bdcych wasnoci jednostek administracji rzdowej lub samorzdowej

jednostki administracji rzdowej i samorzdowej

2010-2020

wg kosztorysu* 133 308 500 z

suma kosztw zada GL01-GL16 efekt ekologiczny ograniczenia emisji powierzchniowej: ograniczenie emisji liniowej Generalna Dyrekcja Budowa obwodnicy Limanowej Drg Krajowych i Autostrad Generalna Dyrekcja Budowa obwodnicy Chemca i Nowego Scza Drg Krajowych i Autostrad Generalna Dyrekcja Rozbudowa drogi Brzesko - Nowy Scz - Krzywka Drg Krajowych i Autostrad Generalna Dyrekcja Przebudowa i rozbudowa drogi Krzywka - Tylicz - Muszynka Drg Krajowych i Autostrad Generalna Dyrekcja Dojazd do przejcia granicznego w Piwnicznej - Mniszku Drg Krajowych i Autostrad Zarzd Drg Budowa drogi wojewdzkiej w Krynicy Zdroju Wojewdzkich w Krakowie Budowa obwodnicy Muszyny Zarzd Drg Wojewdzkich w Krakowie py PM10 B(a)P

202,7 [Mg/rok] 125,5 [kg/rok]

GL17. GL18. GL19. GL20. GL21. GL22.

2011-2020 2011-2020 2011-2020 2011-2020 2011-2020 2011-2020

wg kosztorysu* wg kosztorysu* 46 000 000 z 900 000 z wg kosztorysu* wg kosztorysu*

Budet GDDKiA, fundusze unijne Budet GDDKiA, fundusze unijne Budet GDDKiA, fundusze unijne Budet GDDKiA, fundusze unijne Budet GDDKiA, fundusze unijne Budet Zarzdu Drg Wojewdzkich, fundusze unijne Budet wasny ZDW, budet wojewdztwa, fundusze unijne

GL23.

2011

16 000 000 z

124

Strefa gorlicko-limanowska

Kod

Dziaanie naprawcze

Warto docelowa

Odpowiedzialny za realizacj Generalna Dyrekcja Drg Krajowych i Autostrad Zarzdy Drg Powiatowych i Wojewdzkich Zarzdy Drg Miejskich i Gminnych

Termin realizacji

Szacunkowe rednie koszty dziaa naprawczych wg kosztorysu*

rdo finansowania

GL24.

Remonty drg krajowych na terenie strefy

2011-2020 zadanie cige

Budet GDDKiA, fundusze unijne Budety Zarzdw Drg Powiatowych i Wojewdzkich, fundusze unijne Budety Zarzdw Drg Miejskich i Gminnych, fundusze unijne Budety Zarzdw Drg Miejskich, Gminnych, Powiatowych i Wojewdzkich, GDDIA Budety Zarzdw Drg Miejskich, Gminnych, Powiatowych i Wojewdzkich, GDDIA Budety miast i gmin, fundusze unijne Budety Zarzdw Drg Miejskich, Gminnych, Powiatowych i Wojewdzkich, GDDIA

GL25.

Budowa drg powiatowych i wojewdzkich oraz remonty istniejcych

wg kosztorysu*

GL26.

Poprawa stanu drg gminnych (utwardzenie drg lub poboczy w celu redukcji wtrnego unosu pyu z drogi; modernizacja drg)

zadanie cige

wg kosztorysu*

GL27.

Dokadne czyszczenie ulic metod mokr po sezonie zimowym

Zarzdy Drg Miejskich, Gminnych, Powiatowych i Wojewdzkich, GDDIA

zadanie cige

wg kosztorysu*

GL28.

Utrzymanie dziaa ograniczajcych emisji wtrn pyu poprzez regularne utrzymanie czystoci nawierzchni (czyszczenie metod mokr)

Zarzdy Drg Miejskich, Gminnych, Powiatowych i Wojewdzkich, GDDIA

zadanie cige

wg kosztorysu*

GL29.

Budowa sieci cieek rowerowych

burmistrzowie miast i gmin, wjtowie gmin Zarzdy Drg Miejskich, Gminnych, Powiatowych i Wojewdzkich, GDDIA

zadanie cige

wg kosztorysu*

GL30.

Nasadzanie drzew wzdu drg w celu utworzenia pasw zieleni ochronnej

zadanie cige

wg kosztorysu*

suma kosztw zada GL17-GL30 62 900 000 z efekt ekologiczny: py PM10 23,5 [Mg/rok]

125

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Kod

Dziaanie naprawcze

Warto docelowa

Odpowiedzialny za realizacj

Termin realizacji

Szacunkowe rednie koszty dziaa naprawczych

rdo finansowania

B(a)P dziaania cige i wspomagajce GL31. Wzmocnienie monitoringu jakoci powietrza na terenie uzdrowisk Krynica Zdrj, Piwniczna Zdrj, Muszyna - przeprowadzenie kampanii pomiarowej z wykorzystaniem stacji mobilnej w okresie grzewczym Koordynacja realizacji dziaa naprawczych okrelonych w POP wykonywanych przez poszczeglne jednostki Wprowadzenie priorytetw dziaa przeznaczonych dla obszarw uzdrowisk na terenie strefy w ramach finansowania przedsiwzi przez Wojewdzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej Dziaania promocyjne i edukacyjne (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje) z zakresu - ksztatowania pozytywnych postaw mieszkacw w odniesieniu do korzystania z transportu publicznego, cieek rowerowych, ruchu pieszego, wsplnego podrowania - carpooling (wskazywanie korzyci spoeczno-ekologicznych i ekonomicznych, jak rwnie zagroe zwizanych z ekspansywnym rozwojem komunikacji indywidualnej), - ksztatowania pozytywnych postaw mieszkacw w odniesieniu do poszanowania energii (racjonalnego korzystania z energii cieplnej i elektrycznej, wskazania moliwoci oszczdnoci energii), - moliwoci wykorzystania alternatywnych rde energii, - uwiadamiania mieszkacom zagroenia dla zdrowia, jak niesie ze sob spalanie odpadw w piecach, kotach domowych Uwzgldnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymogw dotyczcych zaopatrywania mieszka w ciepo z nonikw nie powodujcych nadmiernej niskiej emisji PM10 oraz projektowanie linii zabudowy uwzgldniajc zapewnienie przewietrzania miasta ze szczeglnym uwzgldnieniem terenw o gstej zabudowie oraz zwikszenie powierzchni terenw zielonych (nasadzanie drzew i krzeww) Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska w Krakowie burmistrzowie miast i gmin, wjtowie gmin, starostowie powiatw Wojewdzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej 2011-2012 zadanie cige

0,64 [kg/rok]

Zadania wasne WIO bez dodatkowych kosztw Bez dodatkowych kosztw

budet WIO

GL32.

GL33.

2011

GL34.

burmistrzowie miast i gmin, wjtowie gmin, starostowie powiatw, Marszaek Wojewdztwa Maopolskiego, Lokalne Grupy Dziaania

zadanie cige

440 000 z

budet miast i gmin, powiatw, budet pastwa, NFOiGW, WFOiGW, rodki unijne

GL35.

burmistrzowie miast i gmin, wjtowie gmin wraz z Radami Gmin

zadanie cige

bez kosztw dodatkowych

126

Strefa gorlicko-limanowska

Kod

Dziaanie naprawcze

Warto docelowa

Odpowiedzialny za realizacj Starosta Gorlicki, Starosta Limanowski i Starosta Nowosdecki

Termin realizacji

Szacunkowe rednie koszty dziaa naprawczych bez kosztw dodatkowych

rdo finansowania

GL36.

Wzmocnienie kontroli stacji diagnostycznych na terenie strefy Wymiana taboru komunikacji publicznej na pojazdy konwencjonalne speniajce normy emisji spalin Euro 4 oraz zastosowanie w komunikacji rodkw transportu zasilanych alternatywnym paliwem gazowym CNG lub paliwem odnawialnym (bioetanol) w miejsce oleju napdowego

zadanie cige

GL37.

przewonicy lokalni

zadanie cige

ok. 1 mln z/ autobus

Budet wasny, Fundusze UE

GL38.

Rozwj komunikacji publicznej przyjaznej dla uytkownika

burmistrzowie miast i gmin, przewonicy lokalni Inspekcja Handlowa, Urzd Ochrony Konkurencji i Konsumentw burmistrzowie gmin miast i wjtowie gmin Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska Marszaek Wojewdztwa Maopolskiego, Maopolski Wojewdzki Inspektor Ochrony rodowiska

Zadanie cige

Bez dodatkowych kosztw

GL39.

Kontrola skadw opau na terenie gmin w zakresie jakoci sprzedawanych paliw

zadanie cige

W ramach zada Inspekcji Handlowej i UOKiK W ramach zada Urzdw Miast i Urzdw Gmin w ramach zada WIO

Budety Inspekcji Handlowej i UOKiK

GL40.

Kontrola gospodarstw domowych w zakresie posiadania umw na odbir odpadw Kontrola dotrzymywania przez zakady standardw emisyjnych Stworzenie i utrzymywanie systemu informowania mieszkacw o aktualnym stanie zanieczyszczenia powietrza oraz o jego wpywie na zdrowie

zadanie cige zadanie cige

Budety Miast i Gmin

GL41.

Budet WIO

GL42.

zadanie cige

2 000 000 z

budet pastwa, NFOiGW, WFOiGW, fundusze unijne

127

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Kod

Dziaanie naprawcze

Warto docelowa

Odpowiedzialny za realizacj

Termin realizacji

Szacunkowe rednie koszty dziaa naprawczych W ramach zada Inspektoratu

rdo finansowania

GL43.

Monitoring budw pod ktem ograniczenia niezorganizowanej emisji pyu (kontrola przestrzegania zapisw pozwolenia budowlanego)

Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego

zadanie cige

Budet wasny

GL44.

Monitoring pojazdw opuszczajcych place budw pod ktem ograniczenia zanieczyszczenia drg, prowadzcego do niezorganizowanej emisji pyu

Policja, Stra Miejska i Gminna

zadanie cige

W ramach zada Policji, Stray Miejskiej i Gminnej

Budet Policji, Stray Miejskiej i Gminnej

GL45.

Uwzgldnienie w warunkach specyfikacji zamwie publicznych wymogw ochrony powietrza, np., zakup pojazdw o niskiej emisji, usugi transportowe z wykorzystaniem ekologicznie czystych pojazdw, rda energetycznego spalania i paliwa o niskiej emisji, ograniczenie pylenia podczas prac budowlanych. Modernizacja ukadw technologicznych, w tym wprowadzanie nowoczesnych technik spalania paliw oraz stosowanie wysokosprawnych urzdze odpylajcych Poprawa jakoci stosowanego wgla lub zmiana nonika na bardziej ekologiczny przez due obiekty energetycznego spalania

jednostki administracji rzdowej i samorzdowej

2010-2020

W ramach zada jednostek

GL46

waciciele i zarzdcy jednostek organizacyjnych na terenie strefy waciciele i zarzdcy jednostek organizacyjnych na terenie strefy

zadanie cige

wg kosztorysu*

rodki wasne, NFOiGW, WFOiGW, fundusze unijne rodki wasne jednostek

GL47

zadanie cige

wg kosztorysu*

suma kosztw zada GL31-GL47 suma kosztw

2 440 000 z 198 648 500 z

*wg kosztorysu: szacunkowe rednie koszty dziaa naprawczych uzalenione s od wielu czynnikw min. przyjtego budetu na dany rok, wieloletnich planw inwestycyjnych, planw, projektw i strategii.

128

Strefa gorlicko-limanowska

12.2. OGRANICZENIA I ZADANIA

12.2.1. OBOWIZKI Istotnym elementem umoliwiajcym realizacj postanowie Programu ochrony powietrza dla strefy gorlicko limanowskiej jest przeniesienie podstawowych zaoe i kierunkw dziaania do wszystkich strategicznych dokumentw i polityk powiatw, gmin i miast. Odzwierciedlenie tych zaoe i kierunkw w innych istotnych dla jednostek terytorialnych dokumentach, pozwoli na efektywne i sprawne wspdziaanie odpowiedzialnych za jego realizacj jednostek organizacyjnych oraz planowe realizowanie przyszych inwestycji. Program ochrony powietrza, stanowic akt prawa miejscowego, nakada szereg obowizkw na organy administracji, podmioty korzystajce ze rodowiska oraz inne jednostki organizacyjne. Obowizki te szczegowo okrela harmonogram rzeczowo-finansowy (tabela 12-8). Poniej wyszczeglniono te obowizki. Obowizki Starosty Nowosdeckiego, Starosty Gorlickiego i Starosty Limanowskiego w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Koordynacja realizacji dziaa naprawczych okrelonych w Programie wykonywanych przez poszczeglne jednostki powiatu. 2. Wzmocnienie kontroli stacji diagnostycznych na terenie strefy. 3. Likwidacja ogrzewania wglowego w obiektach bdcych wasnoci jednostek powiatu. 4. Dziaania promocyjne i edukacyjne w zakresie ksztatowania pozytywnych postaw mieszkacw w odniesieniu do korzystania z transportu zbiorowego, cieek rowerowych, ruchu pieszego, wsplnego podrowania (carpooling), poszanowania energii, uwiadamiania zagroenia dla zdrowia, jakie niesie ze sob spalanie odpadw, wskazania moliwoci wykorzystania alternatywnych rde energii (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje). 5. Przedkadanie do Marszaka Wojewdztwa Maopolskiego sprawozda z realizacji dziaa ujtych w niniejszym Programie wedug wytycznych ujtych w rozdziale 11.2.2. 6. Przekazywanie na bieco do Marszaka Wojewdztwa Maopolskiego kopii wydawanych decyzji pozwole na emisj gazw lub pyw do powietrza oraz pozwole zintegrowanych. Obowizki Burmistrzw: Starego Scza, Piwnicznej Zdrj, Muszyny, Krynicy Zdrj, Grybowa, Gorlic i Limanowej, oraz Wjtw Gmin: Dobra, Tymbark, Chemiec, una i Gminy Gorlice w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Koordynacja realizacji dziaa naprawczych okrelonych w POP wykonywanych przez poszczeglne jednostki nalece do miasta lub gminy. 2. Realizacja Programu ograniczenia niskiej emisji poprzez stworzenie systemu zacht finansowych dla mieszkacw do likwidacji tradycyjnych kotw wglowych. 3. Likwidacja ogrzewania wglowego w obiektach bdcych wasnoci jednostek miasta lub gminy. 4. Dziaania promocyjne i edukacyjne w zakresie ksztatowania pozytywnych postaw mieszkacw w odniesieniu do korzystania z transportu zbiorowego, cieek rowerowych, ruchu pieszego, wsplnego podrowania (carpooling), poszanowania energii, uwiadamiania zagroenia dla zdrowia, jakie niesie ze sob spalanie odpadw, wskazania moliwoci wykorzystania alternatywnych rde energii (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje). 5. Budowa sieci cieek rowerowych, 6. Uwzgldnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymogw dotyczcych zaopatrywania mieszka w ciepo z nonikw nie powodujcych nadmiernej niskiej emisji PM10 oraz projektowanie linii zabudowy uwzgldniajc zapewnienie przewietrzania miasta ze szczeglnym uwzgldnieniem terenw o gstej zabudowie. 7. Kontrola gospodarstw domowych w zakresie posiadania umowy na odbir odpadw oraz w zakresie spalania odpadw w piecach. 8. Uwzgldnienie w warunkach specyfikacji zamwie publicznych wymogw ochrony powietrza, np. zakup pojazdw o niskiej emisji, usugi transportowe z wykorzystaniem ekologicznie czystych pojazdw, stae rda energetycznego spalania o niskiej emisji, paliwa o niskiej emisji dla rde staych i mobilnych, ograniczenie pylenia podczas prac budowlanych. 9. Przedkadanie do Starostw sprawozda z realizacji dziaa ujtych w niniejszym Programie wedug wytycznych ujtych w rozdziale 12.2.2.

129

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego 10. Wprowadzenie systemu nasilonych kontroli sub miejskich i gminnych w okresach grzewczych. Obowizki Burmistrza Mszany Dolnej, oraz Wjtw Gmin Mszany Dolnej, ososiny Dolnej, Nawojowej, Sopnic, Grybowa, Biecza, nalecych do strefy w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Koordynacja realizacji dziaa naprawczych okrelonych w POP wykonywanych przez poszczeglne jednostki nalece do gminy. 2. Likwidacja ogrzewania wglowego w obiektach bdcych wasnoci jednostek gminy. 3. Termomodernizacja obiektw bdcych wasnoci jednostek gminy. 4. Dziaania promocyjne i edukacyjne w zakresie ksztatowania pozytywnych postaw mieszkacw w odniesieniu do korzystania z transportu zbiorowego, cieek rowerowych, ruchu pieszego, wsplnego podrowania (carpooling), poszanowania energii, uwiadamiania zagroenia dla zdrowia, jakie niesie ze sob spalanie odpadw, wskazania moliwoci wykorzystania alternatywnych rde energii (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje). 5. Kontrola gospodarstw domowych w zakresie posiadania umowy na odbir odpadw oraz w zakresie spalania odpadw w piecach. 6. Uwzgldnienie w warunkach specyfikacji zamwie publicznych wymogw ochrony powietrza, np. zakup pojazdw o niskiej emisji, usugi transportowe z wykorzystaniem ekologicznie czystych pojazdw, stae rda energetycznego spalania o niskiej emisji, paliwa o niskiej emisji dla rde staych i mobilnych, ograniczenie pylenia podczas prac budowlanych. 7. Uwzgldnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymogw dotyczcych zaopatrywania mieszka w ciepo z nonikw nie powodujcych nadmiernej niskiej emisji PM10 oraz projektowanie linii zabudowy uwzgldniajc zapewnienie przewietrzania miasta ze szczeglnym uwzgldnieniem terenw o gstej zabudowie oraz zwikszenie powierzchni terenw zielonych (nasadzanie drzew i krzeww). 8. Przedkadanie odpowiednio do Starosty powiatu nowosdeckiego, limanowskiego i gorlickiego sprawozda z realizacji dziaa ujtych w niniejszym Programie wedug wytycznych ujtych w rozdziale 12.2.2. Obowizki pozostaych Wjtw gmin powiatw limanowskiego, nowosdeckiego i gorlickiego: Jodownik, Niedwied, Kamienica, cko, ukowica, Podegrodzie, Laskowa, Rytro, Grdek nad Dunajcem, Korzenna, Bobowa, Kamionka Wielka, abowa, Ujcie Gorlickie, Ropa, Moszczenica, Lipinki, oraz Skowa, nalecych do strefy w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Likwidacja ogrzewania wglowego oraz termomodernizacja obiektw bdcych wasnoci jednostek gminy. 2. Dziaania promocyjne i edukacyjne w zakresie ksztatowania pozytywnych postaw mieszkacw w odniesieniu do korzystania z transportu zbiorowego, cieek rowerowych, ruchu pieszego, wsplnego podrowania (carpooling), poszanowania energii, uwiadamiania zagroenia dla zdrowia, jakie niesie ze sob spalanie odpadw, wskazania moliwoci wykorzystania alternatywnych rde energii (ulotki, imprezy, akcje szkolne, audycje). 3. Kontrola gospodarstw domowych w zakresie posiadania umowy na odbir odpadw oraz w zakresie spalania odpadw w piecach. 4. Uwzgldnienie w warunkach specyfikacji zamwie publicznych wymogw ochrony powietrza, np. zakup pojazdw o niskiej emisji, usugi transportowe z wykorzystaniem ekologicznie czystych pojazdw, stae rda energetycznego spalania o niskiej emisji, paliwa o niskiej emisji dla rde staych i mobilnych, ograniczenie pylenia podczas prac budowlanych. 5. Uwzgldnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymogw dotyczcych zaopatrywania mieszka w ciepo z nonikw nie powodujcych nadmiernej niskiej emisji PM10 oraz projektowanie linii zabudowy uwzgldniajc zapewnienie przewietrzania miasta ze szczeglnym uwzgldnieniem terenw o gstej zabudowie oraz zwikszenie powierzchni terenw zielonych (nasadzanie drzew i krzeww). 6. Przedkadanie odpowiednio do Starosty powiatu nowosdeckiego, limanowskiego i gorlickiego sprawozda z realizacji dziaa ujtych w niniejszym Programie wedug wytycznych ujtych w rozdziale 12.2.2. Obowizki organw administracji rzdowej w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Likwidacja ogrzewania wglowego w obiektach bdcych wasnoci jednostek administracji rzdowej. Obowizki Generalnej Dyrekcji Drg Krajowych i Autostrad, Zarzdu Drg Wojewdzkich

130

Strefa gorlicko-limanowska w Krakowie, Zarzdw Drg Powiatowych i Gminnych w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Budowa nowych i modernizacja istniejcych drg na terenie strefy. 2. Utrzymanie dziaa ograniczajcych emisji wtrn pyu poprzez regularne utrzymanie czystoci nawierzchni (czyszczenie metod mokr). 3. Dokadne czyszczenie ulic metod mokr po sezonie zimowym. 4. Nasadzanie drzew wzdu drg w celu utworzenia pasw zieleni ochronnej. Obowizki Wojewdzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Wprowadzenie do przedsiwzi priorytetowych finansowania wszelkich dziaa zwizanych z popraw jakoci powietrza na terenach gmin w ktrych wystpuje konieczno podejmowania dziaa naprawczych, ze szczeglnym uwzgldnieniem preferencyjnych warunkw finansowania dla gmin uzdrowiskowych. Obowizki Inspekcji Handlowej i Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Kontrola skadw opau na terenie gmin i miast w zakresie jakoci sprzedawanych paliw. Obowizki Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Monitoring budw pod ktem ograniczenia niezorganizowanej przestrzegania zapisw pozwolenia budowlanego) emisji pyu (kontrola

Obowizki Policji, Stray Miejskiej i Gminnej w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Monitoring pojazdw opuszczajcych place budw pod ktem ograniczenia zanieczyszczenia drg, prowadzcego do niezorganizowanej emisji pyu. Obowizki wacicieli i zarzdcw jednostek organizacyjnych na terenie strefy w ramach realizacji Programu ochrony powietrza to: 1. Modernizacja ukadw technologicznych, w tym wprowadzanie nowoczesnych technik spalania paliw oraz stosowanie wysokosprawnych urzdze odpylajcych 2. Poprawa jakoci stosowanego wgla lub zmiana nonika na bardziej ekologiczny przez due obiekty energetycznego spalania 12.2.2. MONITOROWANIE REALIZACJI PROGRAMU Wjtowie gmin i burmistrzowie miast i gmin zobowizani s do sporzdzania sprawozda z realizacji dziaa naprawczych w danym roku i ich przekazywania w terminie do 28 lutego kadego roku do starostw powiatw. Wzr sprawozda zosta okrelony w czci oglnej, w rozdziale 1a.5.4. Sprawozdanie powinno obejmowa wszystkie dziaania ujte w harmonogramie rzeczowofinansowym, ktre s realizowane przez jednostki gminy, w tym wymian systemw grzewczych u mieszkacw w ramach realizacji PONE. Do sprawozdania naley zaczy wyniki pomiarw natenia ruchu na odcinkach drg zarzdzanych przez wjta lub burmistrza, jeeli byy przeprowadzane w roku sprawozdawczym. Starostowie powiatw zobowizani s do sporzdzania sprawozda z realizacji dziaa naprawczych w danym roku i ich przekazywania do Marszaka Wojewdztwa Maopolskiego w terminie do 31 marca kadego roku. Wzr sprawozda z realizacji Programu zosta okrelony w czci oglnej, w rozdziale 1a.5.4. Sprawozdanie powinno obejmowa wszystkie dziaania ujte w harmonogramie rzeczowo-finansowym, ktre s realizowane przez jednostki powiatu oraz informacje o rodzaju ogrzewania w nowych obiektach budowlanych na podstawie wydanych pozwole na budow. Do sprawozda naley zaczy sprawozdania otrzymane z gmin z terenu powiatu oraz wyniki pomiarw natenia ruchu na odcinkach drg zarzdzanych przez starost, jeeli byy przeprowadzane w roku sprawozdawczym. Sprawozdanie w zakresie dziaa zwizanych z redukcj emisji powierzchniowej powinno

131

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego obejmowa wszystkie dziaania ujte w harmonogramie rzeczowo-finansowym, ktre s realizowane dziki stworzeniu systemu zacht finansowych do wymiany systemw grzewczych w ramach PONE. Sprawozdania dla istniejcych budynkw oraz w zakresie nowych obiektw budowlanych powinno obejmowa podzia na poszczeglne gminy, a w przypadku gmin miejsko-wiejskich podzia na cz obejmujc obszar miasta i cz pozosta. Sprawozdania przedkadane przez burmistrzw miast, wjtw gmin i starostw bd podstaw do monitorowania przez Marszaka Wojewdztwa Maopolskiego osignitego efektu ekologicznego w zakresie redukcji wielkoci emisji w strefie. Efekt ekologiczny dziaa w zakresie ograniczania niskiej emisji bdzie okrelany w oparciu o wskaniki okrelone w poniszej tabeli przy zaoeniu redniej powierzchni lokalu na terenie miasta lub gminy.

132

Strefa gorlicko-limanowska
Tabela 12-7. rednie wskaniki efektu ekologicznego inwestycji zwizanych z ograniczeniem tzw. niskiej emisji dla gmin strefy gorlicko - limanowskiej. (rdo: opracowanie wasne)

Dobra lp. Rodzaj dziaania naprawczego (inwestycji) Efekt ekologiczny py PM10

[kg/inwestycj*rok]

Chemiec Efekt ekologiczny pyu PM10

[kg/inwestycj*rok]

Gorlice (gmina wiejska) Efekt ekologiczny pyu PM10

[kg/inwestycj*rok]

una Efekt ekologiczny pyu PM10

[kg/inwestycj*rok]

B(a)P
[g/inwestycj*rok]

B(a)P
[g/inwestycj*rok]

B(a)P
[g/inwestycj*rok]

B(a)P
[g/inwestycj*rok]

1 2 3 4 5 6 7 8 9

wymiana kotw wglowych na nowoczesne wymiana kotw wglowych na retortowe termomodernizacja podczenie do sieci cieplnej wymiana na koty ekologiczne (np. opal. brykietami) wymiana kotw wglowych na gazowe wymiana kotw wglowych na olejowe wymiana kotw wglowych na elektryczne alternatywne (np. kolektory)

27,06 29,69 11,29 32,25 28,26 32,21 31,95 32,25 2,48 86,1 m2

0,0186 0,0193 0,006 0,0199 0,016 0,0199 0,016 0,0199 0,0015

32,05 35,16 13,37 38,19 33,46 38,14 37,84 38,19 2,94 96,7 m2

0,022 0,0229 0,0071 0,0236 0,0189 0,0236 0,0189 0,0236 0,0018

27,77 30,47 11,58 33,1 29 33,06 32,79 33,1 2,55 90,5 m2

0,019 0,0198 0,0062 0,0205 0,0164 0,0205 0,0164 0,0205 0,0016

28,48 31,26 11,88 33,94 29,74 33,9 33,63 33,94 2,61 84,9 m2

0,0196 0,0204 0,0063 0,021 0,0168 0,021 0,0168 0,021 0,0016

rednia powierzchnia lokalu

133

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Krynica Zdrj lp. Rodzaj dziaania naprawczego (inwestycji) Efekt ekologiczny pyu PM10
[kg/inwestycj*rok]

Limanowa (gmina miejska) Efekt ekologiczny pyu PM10

[kg/inwestycj*rok]

Muszyna Efekt ekologiczny pyu PM10

[kg/inwestycj*rok]

Piwniczna Zdrj Efekt ekologiczny pyu PM10

[kg/inwestycj*rok]

B(a)P
[g/inwestycj*rok]

B(a)P
[g/inwestycj*rok]

B(a)P
[g/inwestycj*rok]

B(a)P
[g/inwestycj*rok]

1 2 3 4 5 6 7 8 9

wymiana kotw wglowych na nowoczesne wymiana kotw wglowych na retortowe termomodernizacja podczenie do sieci cieplnej wymiana na koty ekologiczne (np. opal. brykietami) wymiana kotw wglowych na gazowe wymiana kotw wglowych na olejowe wymiana kotw wglowych na elektryczne alternatywne (np. kolektory)

17,09 18,75 7,13 20,37 17,85 20,34 20,18 20,37 1,57 61,4 m2

0,0117 0,0122 0,0038 0,0126 0,0101 0,0126 0,0101 0,0126 0,001

24,92 27,35 10,4 29,7 26,03 29,66 29,43 29,7 2,29 78,4 m2

0,0171 0,0178 0,0055 0,0184 0,0147 0,0184 0,0147 0,0184 0,0014

23,5 25,79 9,8 28 24,54 27,97 27,75 28 2,16 71,4 m2

0,0161 0,0168 0,0052 0,0173 0,0138 0,0173 0,0138 0,0173 0,0013

25,64 28,13 10,69 30,55 26,77 30,51 30,27 30,55 2,35 77,2 m2

0,0176 0,0184 0,0057 0,0189 0,0151 0,0189 0,0151 0,0189 0,0015

rednia powierzchnia lokalu

134

Strefa gorlicko-limanowska
Gorlice (gmina miejska) lp. Rodzaj dziaania naprawczego (inwestycji) wymiana kotw wglowych na nowoczesne wymiana kotw wglowych na retortowe termomodernizacja podczenie do sieci cieplnej wymiana na koty ekologiczne (np. opal. brykietami) wymiana kotw wglowych na gazowe wymiana kotw wglowych na olejowe wymiana kotw wglowych na elektryczne alternatywne (np. kolektory) Efekt ekologiczny pyu PM10
[kg/inwestycj*rok]

Grybw (gmina miejska) Efekt ekologiczny pyu PM10

[kg/inwestycj*rok]

Stary Scz Efekt ekologiczny pyu PM10

[kg/inwestycj*rok]

Tymbark Efekt ekologiczny pyu PM10

[kg/inwestycj*rok]

B(a)P
[g/inwestycj*rok]

B(a)P
[g/inwestycj*rok]

B(a)P
[g/inwestycj*rok]

B(a)P
[g/inwestycj*rok]

1 2 3 4 5 6 7 8 9

22,08 24,22 9,21 26,31 23,05 26,27 26,07 26,31 2,03 63,8 m2

0,0151 0,0158 0,0049 0,0163 0,013 0,0163 0,013 0,0163 0,0013

25,64 28,13 10,69 30,55 26,77 30,51 30,27 30,55 2,35 70,9 m2

0,0176 0,0183 0,0056 0,0189 0,0151 0,0189 0,0151 0,0189 0,0015

24,21 26,57 10,1 28,85 25,28 28,82 28,59 28,85 2,22 81,8 m2

0,0166 0,0173 0,0053 0,0178 0,0142 0,0178 0,0142 0,0178 0,0014

29,2 32,04 12,18 34,79 30,49 34,75 34,47 34,79 2,68 86,2 m2

0,0201 0,0209 0,0064 0,0215 0,0172 0,0215 0,0172 0,0215 0,0017

rednia powierzchnia lokalu

135

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

12.3. UZASADNIENIE
12.3.1. CHARAKTERYSTYKA OBSZARU OBJTEGO PROGRAMEM OCHRONY POWIETRZA Pooenie i dane topograficzne W skad strefy gorlicko - limanowskiej wchodz trzy powiaty: powiat nowosdecki, gorlicki i limanowski. Strefa zajmuje poudniowo wschodni cz wojewdztwa maopolskiego. Od poudnia graniczy ze Sowacj, od wschodu z wojewdztwem podkarpackim, od pnocy strefy dbrowsko tarnowska i bochesko brzeska, a od wschodu strefa mylenicko suska i nowotarsko tatrzaska. Na terenie strefy gorlicko limanowskiej wystpuje enklawa- strefa miasto Nowy Scz. Powiat nowosdecki Graniczy z Republik Sowack, od wschodu z powiatem gorlickim, od pnocy z tarnowskim i brzeskim, a od zachodu z limanowskim i nowotarskim. W skad powiatu wchodzi 16 gmin: miejska: Grybw, miejsko wiejskie: Krynica Zdrj, Muszyna, Piwniczna Zdrj, Stary Scz, wiejskie: Chemiec, Grdek nad Dunajcem, Grybw, Kamionka Wielka, Korzenna, abowa, cko, ososina Dolna, Nawojowa, Podegrodzie, Rytro. Wikszo powierzchni powiatu zajmuj tereny grskie i wyynne (pogrza), a take doliny rzeczne Dunajca z jego gwnymi dopywami: Popradem i Kamienic. Rzeki te rozdzielaj gwne pasma grskie Sdecczyzny: Beskid Sdecki, Beskid Niski i Beskid Wyspowy, otaczajce Kotlin Sdeck, ktra stanowi gwne skupienie osadnicze regionu. Lasy i tereny lene zajmuj 44% obszaru powiatu, w tym najwicej w gminach grskich: Rytro (72,8%), abowa (70,8%), Piwniczna (63,6%), Muszyna (61,2%), Krynica (57%), Kamionka Wielka (46,2%), cko (42,8%), Nawojowa (41,6%). Na terenie powiatu znajduj si liczne uzdrowiska: Krynica Zdrj, Piwniczna Zdrj, Muszyna, egiestw ktre to stanowi bardzo duy potencja turystyczny regionu. Powiat gorlicki Graniczy od zachodu z powiatem nowosdeckim, od pnocy z powiatem tarnowskim, od wschodu z powiatem jasielskim, a od poudnia z Republik Sowacji. W skad powiatu wchodzi 10 gmin: gmina miejska: Gorlice, gminy miejsko wiejskie: Biecz i Bobowa, gminy wiejskie: Gorlice, Lipinki, una, Moszczenica, Ropa, Skowa, Ucie Gorlickie. Pnocna cz powiatu jest to zwarty pat z wyrwnanymi garbami wododzielnymi, rozcity gbokimi dolinami, charakteryzujcy si wystpowaniem urozmaiconych form skalnych. W czci poudniowej powiatu rozcigaj si agodne gry Beskidu Niskiego z wzniesieniami osigajcymi blisko 1000 m n.p.m. Przewaaj tu szerokie i kopulaste grzbiety, przecze niskie i atwo dostpne. Powierzchnia lasw, to ok. 43% powierzchni powiatu. Powiat limanowski Powiat limanowski ley w rodkowej czci wojewdztwa maopolskiego. Graniczy z powiatami: mylenickim, bocheskim, brzeskim, nowosdeckim i nowotarskim. Utworzony w 1999 roku powiat limanowski skada si z 12 gmin: gminy miejskie: Limanowa, Mszana Dolna, gminy wiejskie: Dobra, Jodownik, Kamienica, Laskowa, Limanowa, ukowica, Mszana Dolna, Niedwied, Sopnice, Tymbark, Na obszarze powiatu limanowskiego znajduje si pasmo Beskidu Wyspowego (Mogielica, 1171 m n.p.m.) oraz pnocne stoki Gorcw (Turbacz, 1311 m n.p.m.). Powiat limanowski pod wzgldem uytkowania jest obszarem rolno-lenym, uytki rolne stanowi

136

Strefa gorlicko-limanowska 49,74% powierzchni powiatu, z czego 41,06% stanowi lasy. Warunki klimatyczne i parametry meteorologiczne wpywajce na jako powietrza i wyniki modelowania Klimat strefy ksztatuj nastpujce czynniki: pooenie na obszarze gr i pogrza, due, pionowe urozmaicenie rzeby terenu, bogata sie hydrograficzna, rozlege pasmo Karpat. Obszar strefy pooony jest w regionie Karpackim. Charakteryzuje si on malejcym w kierunku wschodnim i poudniowo-wschodnim wpywem oceanicznym, a rosncym wpywem kontynentu. W kierunku poudniowym zdecydowanie wzrasta wpyw wyyn i gr na warunki klimatyczne. Zmienia si nie tylko poziomy ale i pionowy rozkad skadnikw pogody (temperatura powietrza, opady atmosferyczne, cinienie atmosferyczna itd.). Efektem rnic wysokoci dochodzcych do 900 m jest, podobnie jak w caych Karpatach, wystpowanie piter klimatycznych. Najniej, do 600 - 650 m n.p.m. siga wyznaczane przez izoterm roczn 6C, pitro umiarkowanie ciepe. Kolejn stref sigajc do wysokoci okoo 1100 m n.p.m., wyznaczan przez redni roczn temperatur 4C, jest pitro umiarkowanie chodne. Powyej wystpuje pitro chodne z izoterm roczn 2C. Najcieplejszym miesicem w roku jest lipiec, najchodniejszym stycze. Wiosna rozpoczyna si w dolinach 11 do 15 dni wczeniej ni w szczytowych partiach gr. Pocztek zimy przypada w obszarach graniczcych z Kotlin Sdeck na I dekad grudnia, natomiast w wyszych partiach gr nawet na I dekad listopada. Wymienione terminy to take okresy pojawiania si pokrywy nienej. Liczba dni z pokryw nien waha si od 63 do 154. Czstym i niekorzystnym zjawiskiem w Beskidzie s wczesnojesienne i pnowiosenne przymrozki potgowane przez inwersj temperatury powietrza. Zjawiska inwersji temperatury powoduj powstawanie zastoisk powietrza w dolinach, nieckach i kotlinach uniemoliwiajc rozprzestrzenianie si zanieczyszcze w tych terenw. Teren grzysty strefy poprzez wystpowanie zjawisk inwersji zwizanych ze specyfik regionu posiada bardzo sabe warunki do odpowiedniego przewietrzania terenu z zanieczyszcze powietrza zwaszcza z terenw zabudowy mieszkaniowej. Opady atmosferyczne wykazuj wyran zaleno od wysokoci. Roczna suma opadw w partiach przyszczytowych wynosi ok. 1000 mm natomiast poniej w osonitych dolinach 750 do 800 mm. Najbardziej deszczowym miesicem jest lipiec, najmniej opadw przypada na okres zimy. Roczne zachmurzenie ksztatuje si na poziomie okoo 50%, co ma decydujcy wpyw na temperatur, wilgotno i opady. Specyficznym mikroklimatem charakteryzuj si pooone w kotlinie gminy: Stary Scz, Nawojowa, Podegrodzie Uksztatowanie terenu powoduje lokalne spadki temperatury szczeglnie w okresie zimowym, oraz wzrost wilgotnoci powietrza. Na otwartych polnych terenach powiatu okresowo wystpuj bardzo silne, porywiste wiatry. Na terenach miast, z uwagi, e s one niewielkie, nie zachodz widoczne zmiany klimatyczne. Tam gdzie wystpuje wiksza koncentracja orodkw miejskich oraz rde niskiej emisji (Stary Scz, Grybw) moe dochodzi do lokalnego wzrostu temperatur, szczeglnie w okresie zimowym, oraz zwikszonej iloci mgie ze wzgldu na wzrost zanieczyszczenia powietrza na skutek emisji niskiej. Klimat strefy ksztatowany jest pod wpywem mas powietrza polarno morskiego, arktycznego, polarno kontynentalnego i zwrotnikowego. Dominujcy wpyw maj masy powietrza polarnego (morskiego, chodnego) znad Oceanu Atlantyckiego (wiatry W, NW) oraz w okresie zimowym dodatkowo masy powietrza arktycznego (wiatry N i NE). Rzadziej napywa powietrze polarno-kontynentalne z Europy Wschodniej i z Azji (wiatry E). Obecno tego powietrza obserwuje si najczciej zim i wiosn. Odznacza si ono ma zawartoci pary wodnej. Podczas jego zalegania wiosn wystpuj liczne przymrozki, zimy s mrone i soneczne. Ukad dolin wyznacza gwne kierunki wiatrw poudniowych. Wikszo z nich naley do ciepych wiatrw typu fenowego, wystpujcych najczciej w okresie zimy i wiosny. Lokaln odmian tego typu wiatru jest wiejcy dolin Popradu wiatr ryterski. Wiatry te wystpuj podczas napywu

137

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego powietrza zwrotnikowego z poudnia Europy.

Rysunek 12-2. Ra wiatrw dla Nowego Scza. (rdo: NOAA National Data Centers - Climate Data Online system)

Dane demograficzne W powiecie gorlickim liczba ludnoci wynosi 106,69 tys. osb, za gsto zaludnienia to 110 osb/km2. W powiecie limanowskim liczba ludnoci wynosi 122,38 tys. osb, za gsto zaludnienia to 129 osb/km2. W powiecie nowosdeckim liczba ludnoci wynosi 201,41 tys. osb, za gsto zaludnienia to 130 osb/km2.

138

Strefa gorlicko-limanowska

Zagszczenie ludnoci [os./km2]

Stary Scz - obszar Rytro Piwniczna-Zdrj - Nawojowa Muszyna miasto cko Krynica-Zdrj - obszar Korzenna Grybw Chemiec Tymbark Niedwied ukowica Laskowa Jodownik Mszana Dolna - miasto Ucie Gorlickie Ropa una Gorlice Biecz - obszar wiejski Gorlice miasto

200

400

600

800

1 000

1 200

Rysunek 12-3. Gsto zaludnienia w gminach strefy gorlicko - limanowskiej (rdo: dane GUS)

W oparciu o sporzdzone przez GUS prognozy ludnoci do 2030 r. naley stwierdzi i : w powiecie gorlickim nastpi kolejno nieznaczny wzrost i nieznaczny spadek liczby ludnoci, co doprowadzi do utrzymania zaludnienia na obecnym poziomie w powiecie limanowskiem nastpowa bdzie stopniowy wzrost liczby ludnoci, sigajc w roku 2030 135 tysicy mieszkacw. W powiecie nowosdeckim nastpowa bdzie stopniowy wzrost liczby ludnoci, sigajc w roku 2030 226 tysicy mieszkacw.

139

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego Obiekty i obszary chronione Parki narodowe Gorczaski Park Narodowy - zajmuje obecnie 7 029,85 ha. Pod wzgldem powierzchni jest na 17 miejscu pord 23 polskich parkw narodowych. Ponad 97% obszaru stanowi zwarty kompleks, obejmujcy najwysze pooenia Gorcw. Pozostay odsetek tworzy 15 enklaw, z ktrych najwiksze to uroczyska: Jasionw, Pod Gorcem, Las Kdzierski i Dwr w Porbie Wielkiej. W GPN wyrniono trzy kategorie ochrony: cis, czynn i krajobrazow. Ochron cis objto 3 611,07 ha najlepiej zachowanych lasw i borw oraz niektre polany. Magurski Park Narodowy - zajmuje powierzchni 19438,9 ha z czego w wojewdztwie maopolskim w powiecie gorlickim zajmuje powierzchnie 2003,7 ha. Pooony jest w poudniowej Polsce, ok. 80 km na wschd od Nowego Scza i 90 km na poudnie od Tarnowa. Park pokrywa cz Beskidu Niskiego. Prawie ca powierzchni Magurskiego Parku Narodowego stanowi zachowane w stanie naturalnym lasy bukowe, jodowe, rzadko jaworowe. Rozlege poacie lasw s ostoj dla zwierzt, w tym wielu gatunkw zagroonych. Na terenie parku wystpuje 117 gatunkw ptakw lgowych. Parki Krajobrazowe Popradzki Park Krajobrazowy park krajobrazowy o powierzchni 54212 ha, obejmujcy Beskid Sdecki. Jest jednym z najwikszych parkw tego rodzaju w Polsce. Zosta utworzony w 1987 roku. Oprcz przyrody oywionej wystpuj tu wody mineralne (20% zasobw Polski), skaki (np. Diabelski Kamie na stoku Jaworzyny Krynickiej), czy jaskinie (np. Bania w Radziejowej). Najwysz gr tego parku jest Radziejowa o wysokoci 1262 m. Rezerwaty Przyrody Lene: Baniska (Rytro) - 55,52 ha Barnowiec (abowa) - 21,61 ha Cisy w Mogilnie (gmina Korzenna) - 35,67 ha Biaowodzka Gra nad Dunajcem (ososina Dolna) - 67,69 ha Hajnik (Muszyna) - 16,63 ha Jelenia Gra (Gorlice) 12,97 ha Kostrza (Kostrza) 38,56 ha Las Lipowy Obroyska (Muszyna) - 98,67 ha Lembarczek - 47,16 ha Wierchomla (Piwniczna Zdrj) - 25,37 ha nienica (Dobra) 24,92 ha Lubo Wielki (Mszana Dolna) 35,24 ha abowiec (abowa) 53,85 ha rezerwat w osiach im.prof. M. Czai (abowa) 2,13 ha Uhry (abowa) - 9,22 ha ebracze (Muszyna) - 44,67 ha Krajobrazowe: Okopy Konfederackie (Krynica Zdrj) 2,62 ha Przyrody nieoywionej: Diable Skay (Bukowiec) - 16,07 ha Uytki ekologiczne Stary Kamienioom (powiat nowosdecki) Obszary chronionego krajobrazu Na terenie strefy gorlicko limanowskiej znajduje si utworzony w 1997 r. Poudniowomaopolski obszar chronionego krajobrazu. Funkcja ochronna wynika z wybitnej wartoci obiektw przyrodniczych, dla ktrych OChK jest bezporedni otulin lub dodatkow stref ochronn (przejciow), a ponadto wiksz cz tego terenu stanowi obszar wzw i korytarzy ekologicznych sieci ECONET-PL. Wrd cennych ekosystemw naturalnych znajduj si: kompleksy torfowisk wysokich w pd-zach. czci Kotliny Orawsko-Nowotarskiej (tzw. Torfowiska Orawskie), i ekosystem rzeki Biaki z przeomem oraz izolowane skaki Pasa Skalic Nowotarskich i Spiskich.

140

Strefa gorlicko-limanowska Zespoy przyrodniczo krajobrazowe Na terenie strefy znajduje si utworzony zesp przyrodniczo krajobrazowy o nazwie Wyspa Grodzisko w gminie Grdek nad Dunajcem w powiecie nowosdeckim. Ochrona objty jest harmonijny krajobraz naturalno-kulturowy wyspy Grodzisko na jeziorze Ronowskim. Obszary Natura 2000 SOO (Specjalne Obszary Ochrony) Krynica Ostoja Popradzka abowa Biaa Tarnowska ososina Nawojowa rodkowy Dunajec z dopywami Ostoje Nietoperzy okolic Bukowca Ostoje Nietoperzy Beskidu Wyspowego Ostoja Magurska Bednarka rdliska Wisoki Biaa Tarnowska Wisoka z dopywami Ostoje Nietoperzy Powiatu Gorlickiego Ostoja Gorczaska Lubo Wielki Kostrza Lubogoszcz ki koo Kasiny Wielkiej Tarnawka ososina Uroczysko opie Raba z Mszank OSO (Obszary Specjalnej Ochrony): Beskid Niski Gorce Obszary uzdrowiskowe Na terenie strefy funkcjonuj obszary uzdrowiskowe: Krynica Zdrj, Piwniczna Zdrj, Muszyna, egiestw, Wapienne i Wysowa. Krynica Miasto w Beskidzie Sdeckim w dolinie Kryniczanki - pooone na poudnie od Nowego Scza. Nazywane "Per Polskich Uzdrowisk". Uzdrowisko posiada 23 ujcia wd mineralnych (szczawy alkaliczne). Leczy si tu choroby ukadu wydzielania wewntrznego, trawienia, ukadu krenia, moczowego oraz choroby kobiece. Stosowane zabiegi: kpiele, borowinowe, gazowe, natryski, kuracja pitna. Muszyna Uzdrowisko oddalone o 11 kilometrw od Krynicy na granicy ze Sowacj. Wody mineralne o skadzie podobnym do krynickich. Miasto ley nad Popradem w Beskidzie Sdeckim. Leczy si tu nieyt oskrzeli, choroby puc, choroby ukadu pokarmowego i trawiennego, nerwice, alergie osteoporoz, zatrucia metalami cikimi. Wody mineralne to szczawy wodorowglanowo-wapniowo -magnezowo-sodowych, elazistych zawierajce rwnie takie pierwiastki ladowe jak lit i selen. Piwniczna Miasto nad Popradem, 26 km na poudnie od Nowego Scza. Blisko przejcie graniczne na Sowacj. Wody lecznicze (szczawy) wydobywane s z czterech odwiertw. Leczy si tu gwnie choroby ukadu oddechowego. PLB180002 PLB120001 PLH120039 PLH120019 PLH120036 PLH120039 PLH120087 PLH120035 PLH120088 PLH120020 PLH120052 PLH180001 PLH120033 PLH120057 PLH120090 PLH180052 PLH120094 PLH120018 PLH120043 PLH120009 PLH120081 PLH120082 PLH120089 PLH120087 PLH120078 PLH120093

141

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego Wapienne (gmina Skowa) Wie pooona 16 km na poudniowy wschd od Gorlic. Sanatorium oferuje leczenie chorb reumatycznych i narzdw ruchu. Wysowa (gmina Ujcie Gorlickie) Miejscowo pooona na poudnie od Gorlic nad rzek Rop. Leczy si tu cukrzyc, schorzenia narzdw ruchu, reumatyczne, prowadzi si rehabilitacj osb niepenosprawnych. egiestw (gmina Muszyna) Uzdrowisko pooone jest nad Popradem 450 m n.p.m. Leczy si tu choroby ukadu pokarmowego i moczowego, wszelkie zaburzenia wtroby, drg ciowych.

12.3.2. CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA I EKOLOGICZNA INSTALACJI I URZDZE Charakterystyka techniczno-ekologiczna punktowych rde emisji rda punktowe rozumiane s jako due instalacje spalania paliw oraz rda technologiczne majce znaczny udzia w emitowaniu zanieczyszcze. W inwentaryzacji punktowych rde emisji zanieczyszcze uwzgldniono emitory majce istotny wpyw na wielko emisji analizowanych zanieczyszcze. Na terenie strefy gorlicko - limanowskiej w ramach inwentaryzacji rde punktowych uwzgldniono najwiksze jednostki organizacyjne posiadajce rda spalania energetycznego (koty i piece) oraz inne rda powodujce emisje do powietrza analizowanych zanieczyszcze, czyli: pyu zawieszonego PM10 i benzo(a)pirenu. Najwikszy wpyw na wielko emisji pyu i benzo(a)pirenu na obszarze strefy w 2009 roku miaa Saint Gobain Velimat Polska Sp. z o.o. Jednostki objte inwentaryzacj emisji punktowej posiadaj pozwolenia zintegrowane lub decyzje o emisji dopuszczalnej i dotrzymuj wymaganych standardw w zakresie ochrony powietrza. Poniej znajduje si krtka charakterystyka gwnych rde emisji punktowej. Stolbud - Grybw Sp. z o.o. Przedmiotem dziaalnoci Stolbud - Grybw Sp. z o.o. jest produkcja stolarki budowlanej, ktra zwizana jest z obrbk drewna. Zakad jest cenionym dostawc okien i drzwi drewnianych, posiada instalacj wymagajc pozwolenia na wprowadzanie pyw i gazw do powietrza. Na terenie zakadu zlokalizowane s nastpujce rda emisji zanieczyszcze do powietrza: kotownie opalane wglem i drzewem oraz malarnia, spawalnia oraz cyklonownia, ktra stanowi urzdzenia odpylajce. Dopuszczalna czna roczna emisja z instalacji zakadu stanowi 13,35 Mg pyu zawieszonego PM10. Kady z cyklonw posiada oddzielny emitor o wysokoci 18 m, natomiast spaliny z kotowni emitowane s za pomoc emitora o wysokoci 34,8 m. Elektrociepownia Gorlice Sp. z o.o. Elektrociepownia Gorlice Sp. z o.o. prowadzi dziaalno produkcyjn i usugow w zakresie wytwarzania oraz dystrybucji energii cieplnej i energii elektrycznej. Nominalna moc cieplna wynosi 105,5 MWt. Instalacja dziaa w oparciu o spalanie wgla kamiennego i oleju opaowego. W skad instalacji wchodz dwa koty parowe OR-32, kocio wodny WR-25 oraz kocio parowy FAVORIT 8000. Przed wyprowadzaniem spalin z kotw do powietrza, powstajce zanieczyszczenia zostaj wychwytywane w odpylaczach mechanicznych. Pierwszy stopie odpylania stanowi dwa multicyklony, drugi stopie odpylania tworzy bateria cyklonw. czna emisja pyu zawieszonego w 2009 roku to 29,57 Mg pyu zawieszonego PM10 oraz 5,97 kg B(a)P. Spaliny emitowane s do powietrza przy pomocy elbetonowego komina o wysokoci 150 metrw. Podhalaskie Przedsibiorstwo Przemysu Spoywczego Tymbark S.A. Przedsibiorstwo jest znaczcym w Polsce producentem sokw owocowych i warzywnych, a take demw, marmolad i owocowych win. Instalacja pracuje w kilku wariantach, w ktrych wykorzystuje si do opalania kotw gaz ziemny, olej opaowy oraz biogaz. rdami zanieczyszczenia powietrza s emitory E1 i E2 o rednicy 0,6 metra i wysokoci 26 metrw odprowadzajce zanieczyszczenia z kota parowego Nr 1,2 o mocy 6,5 MWt z ekonomizerem.

142

Strefa gorlicko-limanowska Kolejnym emitorem jest emitor E3 o rednicy 0,55 m i wysokoci 26 metrw ,ktrego zadaniem jest odprowadzanie zanieczyszcze z kota o mocy 5,2 MWt. czna emisja zanieczyszcze z instalacji przedsibiorstwa w roku wynosi 11,55 Mg pyu zawieszonego PM10. Przedsibiorstwo Robt Drogowo-Mostowych Sp. z o.o., z siedzib w Jale Podstawowym przedmiotem dziaalnoci przedsibiorstwa jest produkcja mas bitumicznych w oparciu o zesp maszyn do produkcji mas bitumicznych WMB-120 gdzie rdem zanieczyszczenia jest spalanie gazu ziemnego w otaczarce, ukad odcigu pyu z wntrza bbna suszarki nagrzewnica zbiornikw bitumu wyposaona w palnik gazowy oraz kotownia gazowa. Maksymalna wydajno produkcji masy wynosi 120 Mg/h. W skad zespou odpylania wchodzi multicyklon, dwukomorowy filtr tkaninowy, wentylator wycigowy oraz zbiornik pyu. Kotownia ta wyposaona jest w kocio gazowy BUDERUS G-124 z ktrego zanieczyszczenia odprowadzane s kominem o wysokoci 7 m i rednicy 0,2m. czna emisja pyu PM 10 z zakadu to 17 Mg/rok. Saint Gobain Velimat Polska Sp. z o.o. Firma z siedziba w Gorlicach posiada pozwolenie na wprowadzanie pyw i gazw do powietrza powstajcych w wyniku prowadzonej dziaalnoci z eksploatowanej instalacji technologii produkujcej welonu szklanego tzw. peletw (granulatu) szklanych oraz wkna szklanego. rdem zanieczyszczenia powietrza jest instalacja, w skad ktrej wchodz trzy kotownie grzewcze, kotownia parowa, dwie linie produkcji welonu oraz wanna szklarska. Zanieczyszczenia wyprowadzane s do powietrza przy pomocy kilku emitorw, najwyszy emitor charakteryzuje si rednic rwn 0,8 m oraz wysokoci 25 m. czna emisja pyu PM 10 z zakadu to 68 Mg/rok. Charakterystyka techniczno-ekologiczna powierzchniowych rde emisji
Sie gazowa

Wedug danych GUS ponad 55% mieszkacw strefy posiada dostp do gazu sieciowego. Jedynie 9% mieszka znajdujcych si na terenie powiatw ogrzewanych jest gazem. W zwizku z wysokimi kosztami eksploatacji mieszkacy rezygnuj z uytkowania piecw gazowych na rzecz instalacji wglowych. Na terenie uzdrowisk Krynica Zdrj, Muszyna i Piwniczna Zdrj koniczny jest rozwj sieci gazowej w celu przeprowadzenia wymaganych inwestycji w zakresie dziaa z Programu ochrony powietrza. Nie ma doprowadzonego gazocigu do Piwnicznej Zdroju co uniemoliwia korzystanie z gazu do ogrzewania lokali. Planowany gazocig wysokiego cinienia na odcinku do gminy Rytro jest przedsiwziciem kosztownym i wymagajcym zbyt wielu nakadw ze strony inwestorw, dlatego te nie znane s realne plany zwizane z jego realizacj.
Tabela 12-8. Charakterystyka sieci gazowej w strefie (dane GUS 2009r)

Jednostka terytorialna

Czynne podczeni a do budynkw 2009 r. [szt.]

Odbiorcy gazu

Odbiorcy gazu ogrzewajcy mieszkania gazem [gosp. dom.]

Odbiorcy gazu w miastach

Zuycie gazu [tys.m3]

Zuycie Ludno gazu na korzystajca ogrzewanie z sieci mieszka gazowej [tys.m3] 3 840 4 474 8 237 [osoba] 76 346 59 927 86 266

Powiat gorlicki Powiat limanowski Powiat nowosdecki Sie cieplna

16 752 18 086 22 699

21 511 15 439 24 515

2 378 3 234 4 260

10 246 5 174 8 497

11 344 9 091 16 430

Sie cieplna nie jest mocno rozwinita w strefie gorlicko limanowskiej. W Gorlicach kilka osiedli ogrzewanych jest z sieci ciepowniczej zasilanej przez EC Gorlice. Miejskie Przedsibiorstwo Energetyki Cieplnej w Nowym Sczu dostarcza ciepo do czci Starego Scza. Na terenie Limanowej nie ma zbiorczych systemw grzewczych. Ogrzewanie obiektw odbywa si z indywidualnych rde ciepa opalanych gazem, wglem i koksem. Sporadycznie stosowany jest olej.

143

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Tabela 12-9. Charakterystyka sieci cieplnej w strefie (dane GUS 2008r)

Jednostka terytorialna Powiat gorlicki Powiat nowosdecki Powiat limanowski Indywidualne rda ciepa

Dugo sieci cieplnej przesyowej [m] 5 100 9 500 2 300

Dugo sieci cieplnej pocze do budynkw i innych obiektw [m] 3 600 3 900 4 200

Jednym ze rdem tzw. niskiej emisji jest spalanie paliw staych szczeglnie wgla w piecach kaflowych, kotach domowych, ktrych stan techniczny pozostawia wiele do yczenia. Urzdzenia te charakteryzuj si nisk sprawnoci, co wpywa negatywnie na procesy spalania, a zarazem emisji zanieczyszcze. Dodatkowo, widoczny zy stan techniczny kominw pogarsza parametry emisji zanieczyszcze ale rwnie stanowi due zagroenia dla ycia i zdrowia uytkownikw. Celem zapewnienia bezpieczestwa oraz podniesienia efektywnoci energetycznej istotna jest okresowa kontrola stanu technicznego kotw oraz przeprowadzanie przegldw kominiarskich. Charakterystyka techniczno-ekologiczna rde liniowych Drogi powiatu gorlickiego Na terenie powiatu gorlickiego istnieje dobrze rozbudowana sie drg. Gwnym szlakiem komunikacyjnym jest droga krajowa nr 28. Jej dugo na obszarze powiatu wynosi okoo 28,7 km. Wan funkcj komunikacyjn speniaj rwnie istniejce drogi wojewdzkie (nr 977, nr 979, nr 980, nr 981, nr 993) i powiatowe. czna dugo drg wojewdzkich na terenie powiatu wynosi 93,9 km, a drg powiatowych 307,7 km (o nawierzchni twardej). Drg publicznych gminnych jest w powiecie 456,6 km. Miasto Gorlice posiada obwodnic, ktra zostaa oddana do uytku w 2004 roku. Obwodnica Biecza zostaa zakoczona w roku 2008. Drogi powiatu limanowskiego Powiat limanowski cechuje rednie nasycenie sieci drogow. Na jego terenie zlokalizowane s 4 rodzaje drg: krajowe (DK28), wojewdzkie (964, 965, 968), powiatowe i gminne o cznej dugoci 1.214 km. Drogi o nawierzchni twardej stanowi 947 km, w tym ulepszonej 720 km. Pozostaa cz tj. 267 km to drogi o nawierzchni gruntowej. rednia gsto drg w powiecie wynosi 1,28 km na km. Przez teren powiatu przebiega droga krajowa nr 28 oraz drogi wojewdzkie 964, 965 i 968. Drogi powiatu nowosdeckiego Najwiksze znaczenie dla ruchu komunikacyjnego w powiecie nowosdeckim ma droga krajowa nr 75 Brzesko-Nowy Scz-Krynica z poczeniami do przej granicznych w Mniszku nad Popradem, Leluchowie i Muszynce. Ponadto przez teren powiatu nowosdeckiego przebiegaj drogi krajowe: Nr 28 Zator - Wadowice - Limanowa - Nowy Scz - Gorlice - Przemyl - Medyka - granica pastwa, Nr 75 Brzesko - Czchw - Nowy Scz - Krynica Zdrj, Nr 87 Nowy Scz - Stary Scz - Piwniczna Zdrj - granica pastwa. Zasadniczym elementem ukadu komunikacyjnego i transportowego w powiecie nowosdeckim s drogi powiatowe. Pomidzy mniejszymi miejscowociami istotn rol peni drogi gminne, zwaszcza w kontekcie rozwijajcej si turystyki. 12.3.3. BILANSE ZANIECZYSZCZE Inwentaryzacja emisji ze rde punktowych Wielko emisji ze rde punktowych nie ma bezporedniego przeoenia na wielko imisji. Zanieczyszczenia pochodzce z duych rde punktowych wprowadzane s do atmosfery najczciej za porednictwem wysokich emitorw, wysoka jest rwnie prdko wylotowa spalin, co powoduje, e ulegaj one znacznemu rozcieczeniu w powietrzu nim osign poziom terenu i mog by przenoszone na dalekie odlegoci.

144

Strefa gorlicko-limanowska Wielkoci emisji analizowanych zanieczyszcze ze rde punktowych przedstawiono w poniszej tabeli.
Tabela 12-10. Wielko emisji punktowej w strefie gorlicko limanowskiej jednostki organizacyjne. (rdo: opracowanie wasne)

Powiat nowosdecki gorlicki limanowski Suma

Wielko emisji punktowej Py PM10 [Mg/rok] 22,46 126,59 23,65 172,75 Benzo(a)piren[kg/rok] 5,97 5,97

Inwentaryzacja emisji ze rde powierzchniowych Powierzchniowe rda emisji na terenie strefy gorlicko - limanowskiej stanowi rda zwizane z ogrzewaniem budynkw oraz powierzchniowe rda przemysowe. Na wielko emisji ze rde ogrzewania ma wpyw przede wszystkim rodzaj stosowanego paliwa. Teren strefy gorlicko - limanowskiej podzielono na obszary bilansowe. Uwzgldniono podzia na powiaty, wyodrbniono rwnie miasta. Wielko emisji wyznaczono na podstawie zebranych danych. Poniej przedstawiono wielkoci emisji pyu PM10 ze rde powierzchniowych.
Tabela 12-11. adunek substancji z poszczeglnych obszarw strefy w roku bazowym 2009 (rdo: opracowanie wasne)

Obszary strefy Powiat gorlicki w tym: Gorlice gmina miejska Biecz miasto* Powiat gorlicki pozostae Powiat limanowski w tym: Limanowa gmina miejska Mszana Dolna gmina miejska Powiat limanowski pozostae Powiat nowosdecki w tym: Grybw gmina miejska Krynica-Zdrj miasto* Piwniczna-Zdrj miasto* Stary Scz miasto*

adunek pyu PM10 [Mg/rok] 669 77,5 29,2 562,3 870,1 72,4 31 766,7 1501,8 35,8 51 44,5 48,9 27,4

adunek B(a)P [Mg/rok] 0,381 0,044 0,017 0,32 0,496 0,041 0,018 0,437 0,856 0,02 0,029 0,025 0,028

0,016 Muszyna miasto* Powiat nowosdecki pozostae 1294,2 0,738 * obszar miasta dotyczy wydzielonej czci gminy w odniesieniu do danych GUS w zakresie gmin miejskowiejskich. Dane odnonie obszaru wiejskiego gminy zawarte s w pozycji jako pozostae gminy.

Inwentaryzacja emisji ze rde liniowych Wielko emisji z komunikacji zalena jest od iloci i rodzaju samochodw oraz od rodzaju stosowanego paliwa. W inwentaryzacji uwzgldniono rwnie wpyw zanieczyszcze pochodzcych z procesw zuycia opon, hamulcw a take cierania nawierzchni drg, ktre zalicza si do emisji pozaspalinowej. Emisja wtrna (z unoszenia) pyu PM10 z nawierzchni drg stanowi od 50 do 60 % (w zalenoci od stanu technicznego drogi, stopnia utwardzenia pobocza itp.) emisji cakowitej z komunikacji. Emisja ze cierania hamulcw stanowi niewielki procent emisji pozaspalinowej. W analizie emisji liniowej ujto gwne odcinki drg na terenie strefy gorlicko - limanowskiej. Wielko emisji okrelono na podstawie danych dotyczcych natenia ruchu dla czterech grup

145

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego pojazdw: samochody osobowe, dostawcze, ciarowe i autobusy. Wielkoci emisji analizowanych zanieczyszcze ze rde liniowych przedstawiono w poniszej tabeli.
Tabela 12-12. Wielko emisji liniowej w strefie. (rdo: opracowanie wasne)

Strefa Strefa gorlicko limanowska

Wielko emisji liniowej Benzo(a)piren [kg/rok] Py PM10 [Mg/rok] 189,0 4,6

Bilanse zanieczyszcze pochodzcych z poszczeglnych rde Zestawienie emisji z poszczeglnych rodzajw rde ilustruje ponisza tabela.
Tabela 12-13. Zestawienie emisji poszczeglnych substancji ze rde emisji na terenie strefy gorlicko limanowskiej objtej Programem ochrony powietrza (rdo: opracowanie wasne)

Rodzaj emisji emisja powierzchniowa emisja liniowa emisja punktowa SUMA

Wielko adunku zanieczyszcze py PM10 Benzo(a)piren [Mg/rok] [kg/rok] 3057,2 1742,0 189,0 172,75 3418,95 4,6 6,0 1752,6

Poniej przedstawiono udziay procentowe poszczeglnych rde emisji w rocznej emisji pyu PM10.

Emisja Powierzchniowa

Emisja Punktowa

Emisja Liniowa

B(a)P

99,4%

0,3% 0,3%

Py PM10

89,4%

5,1% 5,5%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Rysunek 12-4. Struktura emisji pyu PM10 i benzo(a)pirenu w strefie gorlicko limanowskiej w roku bazowym 2009 (rdo: opracowanie wasne)

Jak wynika z powyszego, najwikszy udzia w wielkoci emisji pyu PM10 ma emisja powierzchniowa 89,4 %. Udziay emisji liniowej i punktowej s bardzo zblione wynosz kolejno 5,5% i 5,1%. W zakresie emisji benzo(a)pirenu zdecydowanie najwikszy udzia (99,4%) emisji na terenie strefy ma rwnie emisja ze rde powierzchniowych.

Emisja napywowa
Wielkoci ste pyu PM10 oraz benzo(a)pirenu na terenie strefy gorlicko limanowskiej byy analizowane rwnie pod ktem wielkoci emisji ze rde znajdujcych si poza stref, a majcych wpyw na stenia na terenie strefy. Pod uwag brane byy rda w trzech grupach: rda znajdujce si w odlegoci do 30 km od granicy strefy, rda regionalne (znajdujce si w odlegoci powyej 30 km od granicy strefy) - na terenie wojewdztwa, rda transgraniczne.

146

Strefa gorlicko-limanowska Przeanalizowano rda z terenw ssiadujcych ze stref gorlicko - limanowsk: fragmentu wojewdztwa podkarpackiego, strefy dbrowsko tarnowskiej i bochesko brzeskiej, mylenicko suskiej i nowotarsko tatrzaskiej. Wzito pod uwag fakt, i powiaty nowosdecki i gorlicki ssiaduj ze Sowacj. W obliczeniach uwzgldniono rwnie napywy ze strefy miasta Nowy Scz, ktra jest enklaw strefy gorlicko limanowskiej. Wpyw emisji zanieczyszcze z miasta Nowego Scza zosta zobrazowany na mapie w rozdziale 11.3.7. Najwikszy wpyw miasta Nowy Scz na jako powietrza odnotowano w gminie Chemiec ( zachodnia granica miasta) oraz w gminie Stary Scz. W gminach Kamionka Wielka i Nawojowa wpyw ten jest niewielki sigajcy do 10 g/m3 stenia redniorocznego. Wielko percentyla ste 24-godz. pyu PM10 poza terenem miasta Nowego Scza rwnie jest najwiksza w gminach Chemiec i Stary Scz. Wpyw sigajcy 20 g/m 3 widoczny jest rwnie w obrbie gminy Nawojowa. W zakresie emisji transgranicznej poddano analizie dane ze stacji sieci EMEP znajdujcych si na terenie Sowacji SK04 w Starej Lenej i SK06 w Starinie. Przeanalizowano wyniki pomiarw z tych stacji w okresie od 2002 do 2007 roku. Na podstawie wynikw z tych stacji okrelono rwnie emisj transgraniczn. W obliczeniach uwzgldniono rwnie napywy ze strefy miasta Nowy Scz, ktra jest enklaw strefy gorlicko limanowskiej. Emisja z Nowego Scza zobrazowana jest na mapach w rozdziale 11.3.7. na mapie nr 12.62-3 Analiza emisji napywowej pozwolia na okrelenie wielkoci ta na terenie strefy uwzgldniajcego napywy zanieczyszcze spoza strefy, ktre wynosi odpowiednio: dla pyu PM10 18 g/m3, w tym wyrni mona: warto ta cakowitego: 9,68 g/m3 (warto ta regionalnego: 2 g/m3), warto ta transgranicznego: 8,32 g/m3, benzo(a)piren 0,24 ng/m3. Podkreli naley fakt, i w przypadku pyu zawieszonego PM10 ju sama warto ta stanowi ponad 45 % dopuszczalnego stenia redniorocznego, a dla benzo(a)pirenu blisko 25 % stenia docelowego. 12.3.4. ANALIZY STANU ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA W STREFIE GORLICKO LIMANOWSKIEJ Oglna analiza istniejcej sytuacji Zgodno z wartociami dopuszczalnymi dla pyu zawieszonego PM10 powinna by osignita ju w roku 2005. Jako, e strefa wczeniej nie bya kwalifikowana do opracowania Programu ochrony powietrza, i nie byo mierzone na stacji pomiarowej stenia zarwno pyu PM10 jak i benzo(a)pirenu, nie ma obrazu jak wygldaa jako powietrza we wczeniejszym okresie. W oparciu o analiz dla roku 2009 mona stwierdzi i, osigniecie zgodnoci z normami w zakresie pyu zawieszonego PM10 w wyznaczonym terminie mogo by nie spenione. Jednym z czynnikw obecnego stanu s niekorzystne warunki klimatyczne i meteorologiczne wystpujce na obszarze strefy gorlicko limanowskiej, szczeglne lokalne warunki rozprzestrzeniania si zanieczyszcze (teren grski) oraz inne czynniki, przedstawione w czci oglnej, w rozdziale dot. barier utrudniajcych wdroenie Programu. W terenie grskim wystpuj lokalnie wiatry wiejce wzdu stokw grskich, w d lub w gr, wiatry wiejce w d lub w gr doliny wzdu jej osi, antywiatry, wiatry gradientowe. Przyczyniaj si one niejednokrotnie do powstawania warstw inwersyjnych, co moe utrudnia rozprzestrzenianie si zanieczyszcze, szczeglnie na terenach zabudowy mieszkaniowej zlokalizowanej u podna masyww grskich. Prowadzi to do kumulacji zanieczyszcze, powodujc przekraczanie poziomw dopuszczalnych zanieczyszcze. Py zawieszony PM10 Analiza rozkadu ste 24-godz. na stacji pomiarowej w Gorlicach wyranie wskazuje wzrost ste w sezonie chodnym (pokrywajcym si z sezonem grzewczym) i gwnie w tym okresie odnotowywane s przekroczenia dopuszczalnego poziomu ste 24-godz. pyu.

147

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego Strefa gorlicko - limanowska charakteryzuje si specyficznymi warunkami meteorologicznymi zwizanymi z duo dusz por zimow oraz przeduonym okresem grzewczym. Efekty ekologiczne takiego uwarunkowania widoczne s rwnie w postaci wikszych ste dobowych w miesicach wiosennych i jesiennych. Najwysze stenia pyu PM10 w 2009 roku na stacji Gorlicach odnotowane zostay w grudniu (20 grudzie). Maksymalna warto stenia wyniosa tu 168 g/m3. W wynikach pomiarw wystpuj pewne braki, cznie dla 36 dni nie podano ste 24 godzinnych pyu PM10, co mogo mie wpyw na wielkoci stenia redniorocznego oraz ilo przekraczania ste dobowych pyu PM10. Najzimniejsza cz roku 2009 przypada na miesice od stycznia do marca i grudzie. W tym okresie wystpoway rwnie najwysze stenia pyu PM10. Najzimniejszym dniem roku 2009 by 20 grudnia, temperatura rednia osigna -14C. Jak wida, dzie w ktrym wystpuje najnisza temperatura jest rwnie dniem, kiedy osigane jest maksimum stenia 24-godzinnego pyu zawieszonego PM-10. Na wykresie poniej pokazano rozkad liczby dni z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego ste 24-godzinnych dla pyu PM10.

14 12 10 8 6 4 2 0 Styczeo Marzec Lipiec Luty Maj Padziernik Czerwiec Sierpieo Wrzesieo

Rysunek 12-5. Ilo dni z przekroczeniami dopuszczalnego poziomu ste 24-godzinnych pyu PM10 w poszczeglnych miesicach roku 2009(rdo: opracowanie wasne)

Jak wynika z powyszego wykresu najwicej dni z przekroczeniami odnotowano w okresie od stycznia do kwietnia oraz w grudniu. Na poniszych wykresach zaprezentowano przebieg zmiennoci ste 24-godzinnych pyu zawieszonego PM10 na stacji w Gorlicach oraz przebieg zmiennoci rednich dobowych temperatur w Nowym Sczu. Dane te mona porwna ze wzgldu na niewielk odlego pomidzy miastami. Wykresy pokazuj wyrany wzrost ste pyu w okresach gdy obnia si temperatura. Dowodzi to znacznego wpywu emisji powierzchniowej (zwizanej z okresem grzewczym) na wielko ste pyu zawieszonego PM10.

148

Grudzieo

Kwiecieo

Listopad

200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0

30 25 20 15 10 5 0 -5 -10 -15 -20

2009-01-01 2009-01-01 2009-01-15 2009-01-29 2009-02-12 2009-02-26 2009-03-12 2009-03-26 2009-04-09 2009-04-23 2009-05-07 2009-05-21 2009-06-04 2009-06-18 2009-07-02 2009-07-16 2009-07-30 2009-08-13 2009-08-27 2009-09-10 2009-09-24 2009-10-08 2009-10-22 2009-11-05 2009-11-19 2009-12-03 2009-12-17 2009-08-13 2009-08-27 2009-09-10 2009-09-24 2009-10-08 2009-10-22 2009-11-05 2009-11-19 2009-12-03 2009-12-17 Stan alarmowy 2009-01-15 2009-01-29 2009-02-12 2009-02-26 2009-03-12 2009-03-26 2009-04-09 2009-04-23 2009-05-07 2009-05-21 2009-06-04 2009-06-18 2009-07-02 2009-07-16 2009-07-30 stenie pyu PM10 poziom dopuszczalny

Rysunek 12-7. rednie temperatury dobowe w Nowym Sczu w roku 2009. (rdo: NOAA National Data Centers - Climate Data Online system)

Rysunek 12-6. Rozkad ste pyu PM10 w roku 2009 na stacjach pomiarowych w strefie gorlicko limanowskiej. (rdo: opracowanie wasne)

Strefa gorlicko-limanowska

149

2009-12-31

2009-12-31

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego Benzo(a)piren Poziom docelowy stenia redniorocznego benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym przekraczany jest wielokrotnie przy czym pokazana na rysunku poniej zmienno ste pomiarowych benzo(a)pirenu wskazuje, e zanieczyszczenie to pochodzi gwnie ze spalania paliw do celw grzewczych. Zdecydowanie, wielokrotnie wysze wartoci ste pojawiaj si w sezonie zimowym, podczas gdy w lecie stenia s minimalne. Szczeglnie wysoka zawarto B(a)P w pyle PM10 wystpowaa w miesicach intensywnego okresu grzewczego. W okresie letnim mona zauway tendencj spadkow zawartoci benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10, gdzie notowane wartoci s nisze od poziomu docelowego ( 1ng/m3) Podczas jesienno-wiosennych i zimowych miesicy wartoci te znacznie wzrastaj i oscyluj w granicach 7,5-10,5 ng/m3.
stenia B(a)P w 2009 - Gorlice 12 10 8 6 4 2 0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

10,5 8,4 5,8 5,5 5,9 7,5

0,4

0,4

0,2

0,2

0,2

0,7

Rysunek 12-8. Rozkad ste rednich miesicznych B(a)P w pyle PM10 w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

Obliczenia i analiza stanu zanieczyszczenia powietrza w strefie gorlicko - limanowskiej w roku bazowym 2009
Stenia rednioroczne pyu PM10 wyniki oblicze

Wyniki oblicze ste redniorocznych pyu PM10 dla roku bazowego 2009 przedstawiono na mapach 12-12 do 12-27 w rozdziale 12.3.7. Zaczniki graficzne. Modelowanie zostao przeprowadzone dla caej strefy. Analizujc uzyskane wyniki mona sformuowa nastpujce wnioski: przekroczenia wartoci dopuszczalnej ste redniorocznych PM10 wystpuj na terenie gmin miejskich: Gorlice, i Limanowa, oraz na terenie gmin wiejskich: Gorlice, Dobra, Tymbark i Chemiec, stenia rednioroczne pyu PM10 wahaj si w zakresie 18,5-59,79 g/m3, najwysze stenia rednioroczne pyu wynosi 59,79 g/m 3 i wystpuje na terenie miasta Limanowa, najnisze stenia rednioroczne PM10 wystpuj na terenach niezabudowanych.
Stenia 24-godz. pyu PM10 - wyniki oblicze

Wyniki oblicze ste 24-godz. pyu PM10 dla roku bazowego 2009 przedstawiono na mapach 12-28 do 12-43 w rozdziale 12.3.7. Przekroczenia dopuszczalnego stenia 24-godzinnego pyu PM10 przeanalizowano w ukadzie percentyla 90,4 ze ste 24-godz. Analizujc uzyskane wyniki mona sformuowa nastpujce wnioski: przekroczenia wielkoci powyej 35 w cigu roku wystpuj w gminach: Krynicy Zdrj, Muszynie, Piwnicznej Zdrj, Grybowie (gmina miejska), Starym Sczu, Limanowej (gmina miejska), Mszanie Dolnej (gmina miejska), Gorlicach (gmina miejska) oraz Mszana Dolna (gmina wiejska), Dobra, Tymbark, Sopnice, Limanowa (gmina wiejska), ososina Dolna,

150

Strefa gorlicko-limanowska Chemiec, Nawojowa, Grybw(gmina wiejska), una i Biecz. maksymalna warto percentyla 90,4 w strefie wynosi 92,26 g/m3 i wystpuje na terenie miasta Limanowa. wyej wymienione obszary przekrocze podlegaj prognozie dotrzymywania dopuszczalnego poziomu dla roku 2020.
Stenia rednioroczne benzo(a)pirenu wyniki oblicze

Wyniki oblicze ste redniorocznych benzo(a)pirenu dla roku bazowego 2009 przedstawiono na mapach 12-44 do 12-58 w rozdziale 12.3.7. Analizujc uzyskane wyniki mona sformuowa nastpujce wnioski: przekroczenia docelowej wielkoci stenia redniorocznego benzo(a)pirenu obejmuj teren caej strefy. najwysze obliczone stenia rednioroczne benzo(a)pirenu wynosz: 14,37 ng/m3 i wystpuj w pnocnej czci strefy. Analiza udziau grup rde emisji - procentowy udzia w zanieczyszczeniu powietrza poszczeglnych grup rde emisji i poszczeglnych rde emisji W tabeli poniej przedstawiono procentowy udzia poszczeglnych rde emisji pyu PM10 w wielkoci jego stenia redniorocznego pyu PM10 na obszarze przekrocze percentyla ze ste 24 godz. oraz na obszarze, gdzie przekroczenia takie nie wystpuj.
Tabela 12-14. Zestawienie parametrw statystycznych przestrzennego rozkadu udziaw grup rde emisji redniorocznych pyu PM10 w strefie. (rdo: opracowanie wasne)

w steniach

Rodzaje rde

redni udzia poza obszarem przekrocze [%] 73,4 19,56 6,40 0,62

redni udzia na obszarze przekrocze [%] Py PM10

redni udzia na terenie strefy [%]

to+ napyw rda powierzchniowe rda liniowe rda punktowe to+ napyw rda powierzchniowe rda liniowe rda punktowe

48,12 35,11 15,97 0,81 Benzo()piren 8,45 91,38 0,15 0,007

69,06 22,36 7,91 0,66 10,01 89,83 0,14 0,008

30,31 69,65 0,02 0,015

Poniej przedstawiono graficznie udziay poszczeglnych grup rde emisji w imisji pyu PM10 na terenie strefy gorlicko - limanowskiej.

151

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

To+napyw

Punktowe

Powierzchniowe

Liniowe

na terenie caej strefy

69,03%

0,66%

22,36%

7,9%

poza obszarem przekrocze

73,40%

0,62%

19,56%

6,40%

w obszarze przekrocze

48,12%

0,81%

35,11%

15,97%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Rysunek 12-9. Udzia poszczeglnych rde emisji w steniach pyu PM10 na terenie strefy gorlicko limanowskiej (rdo: opracowanie wasne)

Powierzchniowe
na terenie caej strefy

Liniowe

To+napyw
89,83% 0,02%

Punktowe
0,1% 10,01%

poza obszarem przekrocze

69,65%

30,31%

w obszarze przekrocze

91,38%

0,15% 8,45%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Rysunek 12-10. Udzia poszczeglnych rde emisji w imisji B(a)P na terenie strefy gorlicko limanowskiej. (rdo: opracowanie wasne)

Analizujc wyniki uzyskane dla caego obszaru obliczeniowego strefy gorlicko - limanowskiej mona sformuowa nastpujce wnioski: przekroczenia ste redniorocznych pyu PM10 wystpiy w 7 gminach na 38 nalecych do strefy, przekroczenia percentyla ze ste 24-godz. pyu PM10 wystpiy w 20 gminach nalecych do strefy w tym w 4 gminach miejskich i trzech uzdrowiskowych, najwysze przekroczenie wystpio w gminie miejskiej Limanowa wynoszc 92,26 g/m3, obszar przekrocze percentyla ze ste 24-godz. pyu PM10 obj ponad 61 km2 powierzchni strefy, co stanowi okoo 2% powierzchni strefy. bardzo znaczny jest udzia ta i napyww w caoci ste redniorocznych pyu PM10. Poza obszarem przekrocze wynosi on ponad 73%, za na obszarze wystpowania przekrocze spada do 48% najwiksze oddziaywanie na stan jakoci powietrza w strefie maj rda powierzchniowe (ok. 35% na obszarze wystpowania przekrocze) i liniowe (ok. 15 % na obszarze wystpowania przekrocze); dotyczy to zarwno osiganych wartoci ste jak i zasigu ich wystpowania; rda punktowe maj bardzo mae znaczenie w steniach redniorocznych, oddziaywanie poszczeglnych rodzajw rde emisji na stan jakoci powietrza moe lokalnie by zwikszone lub zmniejszone w stosunku do udziaw rednich dla miast i gmin w ktrych wystpiy przekroczenia, o czym wiadczy znaczny rozrzut wartoci ste redniorocznych, rozkad udziaw procentowych zaley od lokalizacji punktw obliczeniowych, gdy

152

Strefa gorlicko-limanowska w ssiedztwie cigw komunikacyjnych udzia rde liniowych silnie ronie i moe by przewaajcy, natomiast na pozostaych obszarach dominuje wpyw emisji powierzchniowej, najwikszy udzia w steniach benzo(a)pirenu maj rda powierzchniowe (na obszarze przekrocze prawie 91%), nieznaczny udzia ma to wraz z napywami. Ze wzgldu na znaczne obszary wystpowania przekrocze ste 24-godz. przeprowadzono dokadniejsz analiz udziaw dla wybranych analizowanych gmin w celu wybrania odpowiedniego zestawu dziaa naprawczych. Poniszy wykres obrazuje udziay poszczeglnych rde emisji w imisji pyu PM10 na terenie gmin gdzie wielko percentyla ze ste 24-godz. pyu bya najwysza (powyej 60 ug/m3) z terenu strefy.

Tymbark una Grybw - gm. miejska Dobra Chemiec Stary Scz Piwniczna Zdrj Muszyna Limanowa gm. miejska Krynica Zdrj Gorlice - gm. miejska 0%

42% 41% 33% 39% 31% 32% 45% 45% 42% 32% 34%
20% 21% 14% 40%

12% 8% 1% 17% 14% 22% 20% 7% 7% 11% 1% 1%

46% 50% 49% 47% 46% 48% 48% 48% 47% 47%

3% 60%

49% 80% to 100%

emitory powierzchniowe

emitory liniowe

emitory punktowe

Rysunek 12-11. Udziay poszczeglnych rde emisji w steniach na terenie wybranych gmin na obszarze przekrocze percentyla 90,4 ze ste pyu PM10. (rdo: opracowanie wasne)

Analiza wykresu pozwala na wycignicie nastpujcych wnioskw: obserwuje si znaczny wpyw emisji powierzchniowej na wielko ste pyu zawieszonego PM10 na terenie analizowanych gmin. Obejmuje on wartoci od 31 do 45%, na terenie gmin uzdrowiskowych Krynica Zdrj, Piwniczna Zdrj, oraz Muszyna wida wyrany wpyw emisji powierzchniowej (nawet po 45% udziau w steniach na obszarze przekrocze ste 24-godz.) Miasta te naley potraktowa szczeglnie ze wzgldu na status uzdrowiska, najwikszy wpyw emisji powierzchniowej na wielko ste (ok. 45%) obserwuje si w Piwnicznej Zdroju i Muszynie, wpyw emisji ze rde liniowych mieci si w granicach od 7 do 22% (w Chemcu). Szczeglnie wysokie wartoci osiga w Starym Sczu oraz w Krynicy Zdrj. W gminach tych naley zwrci szczegln uwag na ograniczenie emisji z drg, emisja ze rde punktowych nie ma znacznego wpywu na wartoci ste pyu PM10.

153

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego Jedynie w Gorlicach przekracza 1% osigajc warto 3%. Nie jest to jednak warto istotna wymagajca wdroenia szczeglnych dziaa redukcyjnych. Modelowanie wykazao przekroczenia na terenie uzdrowisk: Muszyny, Piwnicznej Zdrj i Krynicy Zdrj. We wszystkich tych miastach znaczny udzia w steniach pyu PM10 ma emisja ze rde powierzchniowych. Gwn przyczyn jest tu wystpowanie starej niskiej zabudowy na terenie miast (domy i mae kamienice), wykorzystujcej lokalne rda ciepa najczciej wykorzystujce paliwa stae. 12.3.5. CZAS POTRZEBNY NA REALIZACJ CELW PROGRAMU I PROGNOZY EMISJI ZANIECZYSZCZE DO POWIETRZA Proponuje si nastpujcy czas realizacji poszczeglnych dziaa naprawczych: redukcja emisji komunikacyjnej realizacja w latach 2010-2020; program redukcji niskiej emisji realizacja w latach 2010-2020; stworzenie i utrzymanie systemu organizacyjnego dla dziaa naprawczych - zadanie cige od 2010 do 2020. Prognozy emisji zanieczyszcze do powietrza dla 2020 roku Biorc pod uwag wyniki modelowania jakoci powietrza, przekroczenia normatywne ste pyu zawieszonego PM10 w powietrzu oraz benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10, zidentyfikowano na terenie caej strefy gorlicko - limanowskiej. Najwysze stenia pyu zawieszonego PM10 w 2009 r. wystpoway: w w w w w w w w w w w gminie miejskiej Gorlice 67,4 g/m3, gminie miejskiej Limanowa 92,26 g/m3, Piwnicznej Zdrj 77,5 g/m3, Krynicy Zdrj 68,5 g/m3, Starym Sczu 72,3 g/m3, Muszynie 75,3 g/m3, Dobra 74,5 g/m3, Tymbark 71,6 g/m3, gminie miejskiej Grybw 62,7 g/m3, Chemiec 72,4 g/m3, una 72,4 g/m3.

W zakresie analizy ste 24-godzinnych, zgodnie z dokumentem Zasady sporzdzania naprawczych programw ochrony powietrza w strefach przeprowadzono analiz percentyli 90,4 dla pyu zawieszonego PM10. Opracowano 2 warianty wariant 0 i wariant 1. Wariant 0 dotyczy dziaa realizowanych i zaplanowanych przez powiaty, miasta i gminy w strefie, zapisanych w istniejcych planach, programach, strategiach, a take wynikajcych ze zmian w prawie. Wariant 1 wprowadza dodatkowe dziaania naprawcze, ze wzgldu na niewystarczajc skuteczno dziaa z wariantu 0. Poniej przedstawiono zaoenia do prognozy dla roku 2020 w zakresie emisji liniowej, powierzchniowej i punktowej.
Emisja liniowa

Rozwaajc zmian emisji pochodzcej ze rde liniowych naley wzi pod uwag spodziewany oglny wzrost natenia ruchu pojazdw na drogach. Wg szacunkw Generalnej Dyrekcji Drg Krajowych i Autostrad redni wskanik wzrostu ruchu pojazdw samochodowych w wojewdztwie maopolskim dla okresu picioletniego wynosi 1,13 na drogach krajowych oraz na drogach wojewdzkich. Wskanik wzrostu ruchu obliczony na tej podstawie dla rozpatrywanego okresu od roku 2005 do 2020 wynosi 1,44. Zmiana jakoci paliw dopuszczonych do obrotu nie wpynie w sposb istotny na wielko emisji analizowanych zanieczyszcze, a spodziewana redukcja emisji liniowej pyu PM10 nastpi poprzez zmian parametrw emisyjnych pojazdw poruszajcych si po drogach strefy. W zwizku z powyszym w prognozie emisji uwzgldniono zmniejszenie emisji zanieczyszcze poprzez wprowadzanie na rynek coraz nowoczeniejszych pojazdw speniajcych standardy Euro 3

154

Strefa gorlicko-limanowska i wysze. Naley zwrci uwag, e obnienie emisji pyu PM10 wynikajce z wprowadzaniem norm Euro bdzie w pewnym stopniu kompensowane poprzez wzrost natenia ruchu pojazdw. Poprawa parametrw emisyjnych pojazdw oraz poprawa parametrw technicznych drg i ulic doprowadzi to do zmniejszenia si emisji liniowej: o 15 % - tzw. emisji spalinowej tj. wynikajcej ze spalania paliw, o 30 % - emisji pozaspalinowej i wtrnej. W zakresie zmian w ukadzie komunikacyjnym w strefie gorlicko - limanowskiej przyjto nastpujce zaoenia: wyprowadzenie ruchu tranzytowego z centrum miast poprzez budow obwodnic spowoduje zmniejszenie ruchu na drogach w miastach: pojazdy ciarowe o 70 %, pojazdy osobowych i dostawcze o 30%; wzrost emisji spowodowany wzrostem natenia ruchu pojazdw bdzie kompensowany przez popraw parametrw emisyjnych pojazdw (w roku 2020 dua grupa pojazdw bdzie spenia normy emisji Euro 4 i wyszych), co doprowadzi do zmniejszenia emisji liniowej: o 57 % - emisja wynikajca ze spalania paliw (uwzgldniono wzrost natenia ruchu pojazdw do 2020 r. a jednoczenie zmian redniego wieku pojazdu a co za tym idzie ograniczenie emisji ze spalania paliw w zwizku z normami Euro 3, 4 i 5, oraz spadek natenia ruchu zwizany z budow obwodnic), 34 % z emisji pozaspalinowej (uwzgldniono remonty i modernizacj drg do 2020 oraz spodziewane obnienie ta zanieczyszczenia powietrza pyem PM10). W ramach dziaa dodatkowych zmierzajcych do ograniczenia pochodzcych z komunikacji na stan jakoci powietrza zaproponowano: wpywu zanieczyszcze

popraw stanu technicznego drg istniejcych utwardzenie poboczy w celu redukcji wtrnego unosu pyu z drogi, dziaania polegajce na ograniczeniu emisji wtrnej pyu poprzez odpowiednie utrzymanie czystoci nawierzchni (czyli poprzez czyszczenie metod mokr przy odpowiednich warunkach meteorologicznych). Dziaania polegajce na utrzymaniu czystoci nawierzchni drg naley realizowa z czstotliwoci zalen od panujcych warunkw pogodowych. Prognoz przeprowadzono dla obszarw, gdzie wyniki modelowania jakoci powietrza dla roku bazowego wykazay wystpowanie przekrocze normatywnych ste pyu zawieszonego PM10. Dodatkowo uwzgldniono budow wojewdzkiej drogi na terenie Krynicy Zdrj. Budowa takiej drogi jest niezbdna w zwizku ze znaczcym udziaem emisji liniowej w wielkoci ste na obszarze przekrocze w tym miecie Zaoono, i budowa obwodnic Limanowej, Starego Scza, Muszyny oraz drogi w Krynicy poskutkuje nastpujc redukcj ruchu na gwnych drogach miast: pojazdy ciarowe o 70%, pojazdy osobowe, dostawcze o 30%. Wzrost emisji spowodowany wzrostem natenia ruchu pojazdw bdzie kompensowany przez: popraw parametrw emisyjnych pojazdw (w roku 2020 dua grupa pojazdw bdzie spenia normy emisji Euro 3 i wysze) popraw parametrw technicznych drg i ulic. W latach kolejnych doprowadzi to do zmniejszenia si emisji liniowej o 10% na terenie caej strefy.
Emisja powierzchniowa - niska emisja

Konieczn redukcj wielko emisji powierzchniowej oszacowano metod kolejnych przyblie wykonujc modelowanie imisji dla roku prognozy 2020. Redukcj emisji powierzchniowej zaoono dla obszarw, gdzie wystpuj przekroczenia w roku bazowym. Przyjte wielkoci redukcji emisji pyu PM10 przedstawiono poniej w tabeli:

155

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Tabela 12-15. Redukcja pyu PM10 z emisji powierzchniowej na obszarze strefy gorlicko limanowskiej. (rdo: opracowanie wasne)

Emisja pyu PM10 [Mg/rok] Lp. Nazwa gminy rok bazowy 2009 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. Gorlice gmina miejska Limanowa gmina miejska Piwniczna Zdrj Dobra Tymbark Chemiec Stary Scz Muszyna Krynica Zdrj Grybw gmina miejska una Gorlice gmina wiejska Pozostaa cz strefy 77,5 72,4 44,5 71,3 47,9 194,6 68,6 27,4 51,0 35,8 64,3 127,8 2174,0 3057,0

Stopie redukcji [%]

Emisja pyu PM10 [Mg/rok] rok prognozy 2020 55,5 47,4 30,9 57,0 38,3 155,6 54,9 22,0 40,8 28,6 51,5 102,2 1913,1 2597,8

Rnica (2009 - 2020) [Mg/rok] 22,0 25,0 13,6 14,3 9,6 38,9 13,7 5,5 10,2 7,2 12,9 25,6 260,9 459,2

28,4% 34,5% 30,6% 20,0% 20,0% 20,0% 20,0% 20,0% 20,0% 20,0% 20,0% 20,0% 12,0% 15,0%

cznie ze strefy:

Redukcja emisji pyu PM10, poprzez zmian sposobu ogrzewania doprowadzi rwnie do zmniejszenia emisji benzo(a)pirenu na terenie strefy. Wielko redukcji emisji benzo(a)pirenu zwizan z emisj powierzchniow w strefie zestawiono w poniszej tabeli.
Tabela 12-16. Redukcja emisji benzo(a)pirenu z emisji powierzchniowej na obszarze strefy gorlicko limanowskiej. (rdo: opracowanie wasne)

Lp.

Nazwa gminy

Emisja pyu BaP Emisja pyu BaP [kg/rok] [kg/rok] rok bazowy 2009 44,0 41,0 25,0 40,6 27,3 110,8 39,1 15,6 29,0 20,0 36,7 rok prognozy 2020 32,0 27,0 17,0 32,5 21,8 88,7 31,3 12,5 23,2 16,0 29,3

Rnica (2009 - 2020) [kg/rok] 12,0 14,0 8,0 8,1 5,5 22,2 7,8 3,1 5,8 4,0 7,3

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

Gorlice gmina miejska Limanowa gmina miejska Piwniczna Zdrj Dobra Tymbark Chemiec Stary Scz Muszyna Krynica Zdrj Grybw gmina miejska una

156

Strefa gorlicko-limanowska
12. 13. Gorlice gmina wiejska Pozostaa cz strefy 72,8 1240,1 1742,0 58,2 1091,3 1480,8 14,6 148,8 261,2

cznie ze strefy: Emisja punktowa

Przyjto dane jak dla wariantu bazowego roku 2009. W przyszoci bdzie nastpowa zmniejszanie si wielkoci emisji ze rde przemysowych energetycznych i technologicznych w zwizku z wprowadzaniem energooszczdnej i materiaooszczdnej technologii, urzdze energetycznych niskoemisyjnych, korelujc ze wzmocnieniem dziaania organw administracji publicznej coraz skuteczniej wdraajcych i egzekwujcych prawo ochrony rodowiska. Na skutek przeprowadzonych procesw termomodernizacyjnych przewiduje si rwnie spadek zapotrzebowania na moc oraz ograniczenie zuycia energii cieplnej. Biorc pod uwag powysze jak rwnie moliwoci rozwoju oraz powstanie nowych zakadw (rde punktowych) przyjto zaoenia takie jak dla roku bazowego.
Zestawienie emisji

Poniej, w tabelach, przedstawiono porwnanie emisji pyu PM10 benzo(a)pirenu w roku bazowym 2009 i w roku prognozy 2020.
Tabela 12-17. Porwnanie emisji pyu PM10 w roku bazowym i w roku prognozy w strefie gorlicko limanowskiej. (rdo: opracowanie wasne)

Rodzaj rde punktowe powierzchniowe liniowe SUMA

Emisja pyu PM10 w roku bazowym 2009 [Mg/rok] 172,8 3057,2 189,0 3419
w roku

Emisja pyu PM10 w roku prognozy 2020 [Mg/rok] 172,8 2597,8 165,5 2991,2

Zmiana emisji pyu PM10 (2009 2020) [Mg/rok] 0 459,2 23,5 427,8

Tabela 12-18. Porwnanie emisji benzo(a)pirenu limanowskiej.(rdo: opracowanie wasne)

bazowym

i w roku

prognozy

w strefie

gorlicko

Rodzaj rde punktowe powierzchniowe liniowe SUMA

Emisja BaP w roku bazowym 2009 [kg/rok] 6,41 1742 4,60 1753,01

Emisja BaP w roku prognozy 2020 [kg/rok] 6,41 1480,8 3,96 1491,17

Zmiana emisji BaP (2009 2020) [kg/rok] 0 261,2 0,64 261,84

Obliczenia i analiza stanu zanieczyszczenia powietrza dla roku 2020

Stenia rednioroczne pyu zawieszonego PM10 wyniki oblicze

Wyniki oblicze ste redniorocznych pyu PM10 dla roku prognozy 2020 przedstawiono na mapach 12-59 do 12-61 rozdziale 12.3.7. Zaczniki graficzne. Modelowanie zostao przeprowadzone dla caej strefy. Analizujc uzyskane wyniki mona sformuowa nastpujce wnioski: przekroczenia wartoci dopuszczalnej ste redniorocznych PM10 nie wystpuj na terenie strefy gorlicko limanowskiej, najwysza warto stenia redniorocznego PM10 na terenie strefy wyniosa 39,96 g/m3. Punkt obliczeniowy w ktrym wystpia ta warto znajduje si na terenie miasta Limanowa.
Stenia 24-godz. pyu PM10 - wyniki oblicze

Dopuszczalna warto percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu zawieszonego PM10 dla roku 2020 wynosi 50 g/m3. Analizujc uzyskane wyniki mona sformuowa nastpujce wnioski:

157

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego po wprowadzeniu dziaa naprawczych nie wystpuj przekroczenia dopuszczalnego stenia 24-godz. pyu PM10 w strefie gorlicko - limanowskiej, najwysza obliczona warto percentyla 90,4 nie przekracza wartoci 50 g/m3 i wynosi 49,98 g/m3. Warto ta zostaa odnotowana w miecie Limanowa.
Stenia rednioroczne benzo(a)pirenu - wyniki oblicze

Docelowa warto stenia redniorocznego benzo(a)pirenu dla roku 2020 wynosi 1 ng/m3. Analizujc uzyskane wyniki mona sformuowa nastpujce wnioski: wartoci stenia redniorocznego powyej 1 ng/m3 nadal wystpuj w punktach obliczeniowych zlokalizowanych na analizowanym obszarze przekrocze w strefie, zaproponowana redukcja emisji nie jest niewystarczajca dla osignicia poziomu docelowego. Najwysza warto stenia redniorocznego wyniosa 8,7 ng/m 3, na terenie gminy Krynica Zdrj.
Wnioski

Dla prognozowanej na 2020 rok sytuacji nie wystpuj przekroczenia dopuszczalnych poziomw pyu zawieszonego PM10 w powietrzu. Prognozowane dziaania naprawcze zaproponowane w Programie wystarczaj do uzyskania stanu jakoci powietrza zgodnego z wymaganiami przepisw ochrony rodowiska. W przypadku benzo(a)pirenu redukcja emisji jest niewystarczajca do osignicia poziomu docelowego. Jednak rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 8 lutego 2008 roku, w sprawie szczegowych wymaga jakim powinny odpowiada programy ochrony powietrza w 9 pkt. 3 mwi, e stosowanie rodkw majcych na celu osigniecie poziomu docelowego nie moe pociga za sob niewspmiernych kosztw i powinno dotyczy w szczeglnoci gwnych rde emisji. Dalsza redukcja emisji powierzchniowej, w celu osignicia poziomu docelowego powoduje niewspmierne do osignitego efektu ekologicznego koszty. Majc na uwadze fakt, e najwiksze iloci benzo(a)pirenu uwalnianie s do atmosfery podczas spalania odpadw w indywidualnych systemach grzewczych, zaleca si prowadzenie dziaa edukacyjnych w celu zmiany spoecznego przyzwolenia dla tego procederu. Podsumowanie analiz stanu zanieczyszczenia powietrza w strefie gorlicko - limanowskiej Przeprowadzone obliczenia i analizy wykazay, e zasadniczy udzia w steniu pyu zawieszonego PM10 w powietrzu na obszarach przekrocze maj rda liniowe i powierzchniowe. Udzia rde powierzchniowych jest najwikszy na terenie gmin uzdrowiskowych Muszyna i Piwniczna Zdrj. Inn gmin uzdrowiskow jest Krynica Zdrj na terenie ktrej udzia emisji liniowej rwnie jest znaczny. W zwizku z tym najwaniejsze dziaania naprawcze majce na celu uzyskanie dotrzymania poziomw dopuszczalnych zwizane s przede wszystkim z redukcj emisji w wyniku zmian w ukadzie komunikacyjnym, a take zwizane z redukcj niskiej emisji. Obszar objty przekroczeniami ste 24-godz. pyu PM10na terenie strefy gorlicko limanowskiej ma wielko 61,1 km2 co stanowi okoo 2% powierzchni strefy i zamieszkiwany jest przez okoo 7,3 tys. mieszkacw (1,7% ludnoci strefy). Wszystkie proponowane dziaania naprawcze, ich efekt ekologiczny, szacunkowe koszty i termin realizacji przedstawiono w czci opisowej. 12.3.6. ANALIZA MATERIAW, DOKUMENTW I PUBLIKACJI WYKORZYSTANYCH DO OPRACOWANIA PROGRAMU ORAZ WNIOSKW Z KONSULTACJI SPOECZNYCH Uzgodnienia ze stronami i konsultacje spoeczne W ramach opracowywania Programu ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego podjto wspprac z wszystkimi organami i instytucjami na terenie strefy gorlicko - limanowskiej, ktre mog mie wpyw na sprawne i realne opracowanie oraz realizacj Programu. Poniej przedstawiono zestawienie zawierajce informacje na temat. przeprowadzonych spotka, wynikw podjtych w ich ramach rozmw i wpywie na opracowany Program. Gwnym celem tych spotka

158

Strefa gorlicko-limanowska byo przedstawienie problemw jakoci powietrza i znalezienie optymalnych rozwiza, ktre pozwoliyby ograniczy niekorzystne zjawiska majce wpyw na jako powietrza w strefie gorlicko limanowskiej.
Gwne tematy podejmowane na spotkaniach dotyczyy:

skali przekrocze poziomw dopuszczalnych ste pyu zawieszonego PM10 i poziomu docelowego B(a)P, lokalizacji punktw pomiarowych, gwnych czynnikw wpywajcych na wielko zanieczyszczenia powietrza, udziaw poszczeglnych rodzajw rde emisji pyu PM10, B(a)P w steniach tych zanieczyszcze, szczeglnie na obszarach przekrocze dopuszczalnych norm, analizy dziaa przyczyniajcych si do poprawy jakoci powietrza, prowadzonych na terenie miasta oraz oceny ich skutecznoci, propozycji dziaa naprawczych, ich kosztw i efektu ekologicznego, roli wsppracy pomidzy jednostkami w opracowywaniu i realizacji POP, podstawowych barier majcych wpyw na realizacj dziaa naprawczych, moliwoci finansowania dziaa naprawczych, wymaga dyrektywy CAFE pod ktem terminw osignicia dopuszczalnych norm jakoci powietrza w odniesieniu do terminw realizacji dziaa naprawczych.
Tabela 12-19. Zestawienie najwaniejszych wnioskw w ramach uzgodnie ze stronami opracowywania Programu ochrony powietrza

Data spotkania i miejsce

Jednostki uczestniczce w spotkaniu

Wnioski/postulaty do Programu

Sposb uwzgldnienia w POP

1. Wiksza cz Gorlic jest zgazyfikowana 2. wpyw Nowego Scza jest bardzo duy w czasie wiatrw halnych gdzie wszystko z miasta wywiewa na okoliczne gminy,

Uwzgldniono czciowo Zarwno bariery, jak i postulaty, opisano w czci oglnej Programu, w rozdziale powiconym barierom w realizacji POP.

Przedstawiciele Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Maopolskiego

22.07.2010 Nowy Scz

Przedstawiciele Wadz Miast, Powiatw, Gmin Powiatu Gorlickiego, Limanowskiego i Nowosdeckiego ATMOTERM S.A.

3. Nie ma moliwoci dofinansowa innych dla wymiany kotw ni te ktre zostay zlikwidowane, moe naley pomyle o dodatkowych rdach finansowania tak jak dla rde odnawialnych na przykad.

4. Muszyna nie ma
doprowadzonego gazu, spoeczestwo pali w piecach najgorszej jakoci wglem, drewnem oraz mieciami (PET) 5. Na terenach grskich utrzymanie infrastruktury jest duo drosze ni na innych terenach, koszty utrzymania s wysze, ze wzgldu na specyfik regionu naley wspomnie o tzw. Ustawie grskiej i preferencjach w inwestycjach dla terenw grskich.

Konsultacje spoeczne W ramach opiniowania i konsultacji spoecznych wpyny pisma, w ktrych zgoszono uwagi i wnioski do projektu Programu od Starosty Gorlickiego, Starosty Limanowskiego i Starosty Nowosdeckiego. Otrzymano rwnie opini przekazan od Wjta Gminy Bobowa.

159

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego W poniszej tabeli przedstawiono uwagi i wnioski przekazane w trakcie konsultacji oraz sposb ich uwzgldnienia w programie.
Tabela 12-20. Uwagi i wnioski zgoszone do programu w ramach opiniowania i konsultacji spoecznych oraz sposb ich uwzgldnienia.

lp.

uwagi i wnioski do Programu

sposb uwzgldnienia w Programie Nie uwzgldniono W trakcie opracowywania Programu zablokowana zostaa moliwo stosowania instrumentw finansowych stymulujcych osoby fizyczne do zmiany sposobu ogrzewania poprzez zmiany w Prawie ochrony rodowiska likwidujce gminne i powiatowe fundusze ochrony rodowiska. Jednake od 2011 r. ponownie umoliwione zostao dofinansowanie inwestycji z zakresu ochrony rodowiska prowadzonych przez osoby fizyczne. Nie uwzgldniono Priorytetem jest jak najszybsze rozpoczcie realizacji zacht finansowych dla mieszkacw, dlatego przeduenie terminu opracowania programu ograniczania niskiej emisji nie jest wskazane. Zmiana tego terminu przedua okres realizacji dla wszystkich gmin objtych Programami ograniczania niskiej emisji w ramach opracowanego Programu ochrony powietrza, dlatego te okres 1 roku na przygotowanie i organizacj PONE musi by wystarczajcy, aby szybko podj dziaania zmierzajce do poprawy jakoci powietrza. Czciowo uwzgldniono W trakcie opracowywania Programu zablokowana zostaa moliwo stosowania instrumentw finansowych stymulujcych osoby fizyczne do zmiany sposobu ogrzewania poprzez zmiany w Prawie ochrony rodowiska likwidujce gminne i powiatowe fundusze ochrony rodowiska. Jednake od 2011 r. ponownie umoliwione zostao dofinansowanie inwestycji z zakresu ochrony rodowiska prowadzonych przez osoby fizyczne. Uwzgldniono konieczno wyraniejszego zaakcentowania udziau rodkw finansowych WFOiGW w Krakowie w finansowaniu inwestycji wynikajcych z Programu ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego. Uwzgldniono W rozdziale 1a.5.3. okrelono zadania dla Rzdu RP w zakresie zmian w polityce energetycznej kraju, pozwalajce na zwikszenie atrakcyjnoci paliw gazowych, a take zostanie wskazana konieczno lobbowania na rzecz zmniejszenia obcie fiskalnych, majcych udzia w ksztatowaniu ostatecznej ceny paliw gazowych. W rozdziale 1a.3. wskazano bariery w zakresie stosowania ekologicznych paliw. Uwzgldniono Program ochrony powietrza jest aktem prawa miejscowego. Gminne Programy ograniczania niskiej emisji nie s takim aktem i w przypadku gmin/miast jest planem szczegowym realizacji POP z uwzgldnieniem wszystkich jego kierunkw i dziaa. PONE maj za zadanie usystematyzowa prowadzone dziaania w

1.

Wtpliwoci budzi przypisanie odpowiedzialnoci wadz gminnych za realizacj dziaa zwizanych z wymian rde ogrzewania u osb prywatnych, wobec braku w chwili obecnej instrumentw finansowych i prawnych stymulujcych te dziaania

2.

Przyjty w harmonogramie rzeczowofinansowym termin dziaania naprawczego dotyczcy Przygotowania i realizacji kompleksowego programu ograniczenia niskiej emisji przez miasto Gorlice oraz gminy : Gorlice i una jest zbyt krtki i naleaoby go przeduy minimum do poowy 2012 r., Przyjte dziaanie naprawcze dotyczce zmiany dotychczasowego ogrzewania na bardziej ekologiczne w budynkach indywidualnych bdzie trudne do realizacji, poniewa ani gminy ani te powiat oprcz prowadzenia wrd mieszkacw edukacji ekologicznej nie posiadaj w tym temacie instrumentw prawnych jak rwnie finansowych. Wskazana byaby w tym zakresie zmiana przepisw prawnych oraz stworzenie dogodnych i preferencyjnych warunkw uzyskiwania przez osoby indywidualne dotacji z Wojewdzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej lub bezzwrotnych poyczek na te dziaania. Najprostszym dziaaniem mogcym znaczco wpyn na popraw jakoci powietrza byoby zwikszenie udziau gazu ziemnego jako paliwa do ogrzewania budynkw indywidualnych. Bdzie to jednak moliwe w przypadku zmniejszenia cen gazu. Wskazane byoby zatem podjcie szerokiego lobbingu na rzecz zmniejszenia obcie fiskalnych, ktre maj znaczny udzia w ksztatowaniu ostatecznej ceny tego paliwa. Jaki charakter prawny maj gminne programy ograniczenia niskiej emisji. O ile programy wojewdzkie maj umocowanie w ustawie Prawo ochrony rodowiska i s aktami prawa miejscowego, to gminne programy takiego umocowania nie maj, a wic nie mog zobowizywa podmioty

3.

4.

5.

160

Strefa gorlicko-limanowska

lp.

uwagi i wnioski do Programu zewntrzne do jakichkolwiek dziaa. Dlatego te wydawanie przez kad gmin 100 tys. z na ich opracowanie wydaje si mocno wtpliwe.

sposb uwzgldnienia w Programie zakresie stosowania finansowych zacht dla mieszkacw. Realizacja PONE jako dziaania ujtego w Programie ochrony powietrza powinno by realizowane w oparciu o akt prawa miejscowego. Kwota 100 tys. z jest kwot szacunkow, zaoon dla kadej gminy i moe ulec zmianie w zalenoci od sposobu jego opracowania. W programie rozdziale 12.1.2 zostanie szerzej opisana odpowiedzialno za realizacj PONE oraz charakter tego dziaania. Uwzgldniono W rdach finansowania w rozdziale 1a.5.2. zostanie szerzej zaakcentowany udzia rodkw finansowych WFOiGW w Krakowie w finansowaniu inwestycji wynikajcych z Programu ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego Dodatkowo w rozdziale 12.2.1. zostanie szerzej okrelony zakres finansowania realizacji Programu przez WFOiGW w Krakowie. Nie uwzgldniono W trakcie opracowywania Programu zablokowana zostaa moliwo stosowania instrumentw finansowych stymulujcych osoby fizyczne do zmiany sposobu ogrzewania poprzez zmiany w Prawie ochrony rodowiska likwidujce gminne i powiatowe fundusze ochrony rodowiska. Jednake od 2011 r. ponownie umoliwione zostao dofinansowanie inwestycji z zakresu ochrony rodowiska prowadzonych przez osoby fizyczne. Czciowo uwzgldniono Kontrole przestrzegania przepisw ochrony rodowiska przez osoby fizyczne sprawuje waciwy wjt, burmistrz lub prezydent miasta. Moe on poprzez upowanionych przez siebie pracownikw przeprowadzi kontrol przestrzegania przepisw ochrony rodowiska przez osob fizyczn. Kontrole maj na celu po pierwsze wychwycenie przypadkw spalania odpadw, a po drugie s elementem polityki wobec spoeczestwa wskazujcej e prawo jest egzekwowane. Na podstawie art. 363 Prawa ochrony rodowiska wjt, burmistrz lub prezydent miasta moe, w drodze decyzji, nakaza osobie fizycznej, ktrej dziaalno negatywnie oddziaywuje na rodowisko, wykonanie w okrelonym czasie czynnoci zmierzajcych do ograniczenia negatywnego oddziaywania na rodowisko. W zwizku z tym stra miejska moe dokonywa kontroli, wykorzystujc upowanienia wydane na podstawie tych przepisw. Daj one funkcjonariuszom szersze uprawnienia ni ustawa o straach gminnych. Odmowa przez waciciela nieruchomoci poddania si kontroli z stanowi przestpstwo opisane w art. 225 paragraf 1 Kodeksu karnego: kto osobie uprawnionej do przeprowadzania kontroli w zakresie ochrony rodowiska lub osobie przybranej jej do pomocy udaremnia lub utrudnia wykonanie czynnoci subowej, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3". W Programie zostay szerzej wyjanione podstawy prawne tego dziaania.

6.

Jako jedno z proponowanych rde finansowania dziaa naprawczych we wszystkich gminach objtych programem wskazano WFO i GW, natomiast zadaniem WF i GW w Krakowie jest wprowadzanie do przedsiwzi priorytetowych finansowania dziaa zwizanych z popraw jakoci powietrza tylko w gminach uzdrowiskowych Dofinansowanie przez gminy wymiany kotw wglowych na ekologiczne przez osoby fizyczne jest obecnie prawnie niemoliwe. Dopiero zmiana przepisw prawnych (Prawo ochrony rodowiska ) umoliwi dotowanie osb fizycznych w budetw gminy w ramach wydatkowania kwot pochodzcych z kar i opat za korzystanie ze rodowiska .

7.

8.

Proponowane nasilone kontrole w zakresie spalania paliwa w piecach w oparciu o Art 379 ustawy Prawo ochrony rodowiska wydaj si trudne do zastosowania. Trudno udowodni, e jest to zakres objty waciwoci wjta ,i dodatkowo aby skutecznie kara palcego odpady, naley mu to udowodni czyli zapa go na gorcym uczynku

9.

Likwidacja ogrzewania wglowego w Nie uwzgldniono jednostkach powiatu uzaleniona bdzie od Brak rodkw finansowych jest problemem kadego z

161

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

lp.

uwagi i wnioski do Programu sytuacji finansowej. Zmniejszajce si subwencje oraz wzrost wydatkw np. na wynagrodzenia nauczycieli, ktrych nie pokrywa subwencja owiatowa, pod znakiem zapytania stawia realizacj tego zadania Program zakada skadanie Marszakowi Wojewdztwa Maopolskiego co roku sprawozda przez wjtw i starostw. Natomiast Art 94 ustawy Prawo ochrony rodowiska zobowizuje Marszaka Wojewdztwa do przekazywania Ministrowi rodowiska sprawozda z realizacji programu ochrony powietrza raz na trzy lata. Dlatego te celowym wydaje si wprowadzenie tej samej czstotliwoci dla dla sprawozda skadanych przez wjtw i starostw

sposb uwzgldnienia w Programie samorzdw, lecz nie naley zakada i przez cay okres trwania programu taki stan bdzie si utrzymywa. Priorytety finansowania ustala Starosta i od niego zaley jak rodki finansowe zostan rozdysponowane. Istniej rwnie moliwoci uzyskania dofinansowania realizacji tych zada ze rde zewntrznych (np. WFOiGW, NFOiGW). Nie uwzgldniono Program ochrony powietrza zakada sposb monitorowania i kontroli realizacji Programu. Sprawozdanie skadane przez Marszaka na podstawie art.94 ustawy Prawo ochrony rodowiska musi by oparte na zebranych danych corocznych. Sprawozdania coroczne skadane do Marszaka Wojewdztwa Maopolskiego przez gminy i powiaty pozwalaj na realizacj zada Marszaka w zakresie sprawozdawczoci do Ministra rodowiska, a take pozwalaj na biece kontrolowanie postpw realizacji, podejmowanie dziaa korygujcych i zapobiegawczych.

10.

Inne materiay, dokumenty, publikacje: Do opracowania niniejszej dokumentacji wykorzystano dane bazy opatowej Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Maopolskiego w Krakowie stanowicej element Systemu Zarzdzania Informacjami rodowiskowymi SOZAT oraz dane z pozwole na wprowadzanie gazw lub pyw do powietrza oraz pozwole zintegrowanych. Dane te zostay wykorzystane do stworzenia bazy danych dotyczcych emisji punktowej. W czasie przygotowywania Programu ochrony powietrza dla strefy gorlicko - limanowskiej, szczeglnie przy wyborze optymalnego scenariusza dziaa naprawczych, poddano analizie cay szereg dokumentw i publikacji. Znalazy si wrd nich: 1. Program Ochrony rodowiska dla powiatu gorlickiego na lata 2008-2016 2. Zintegrowana Strategia Rozwoju powiatu gorlickiego na lata 2008-2015 3. Program Ochrony rodowiska dla powiatu limanowskiego 4. Program ochrony rodowiska dla powiatu nowosdeckiego na lata 2004 2011 5. Strategia rozwoju powiatu nowosdeckiego na lata 2006-2013 6. Plan Rozwoju Lokalnego gminy Gorlice 7. Strategia Rozwoju gminy Gorlice 2007 8. Strategia rozwoju gminy una 9. Strategia Rozwoju gminy Moszczenica na lata 1998 - 2010 10. Plan rozwoju lokalnego gminy Ropa 11. Lokalny Program Rewitalizacji miasta Biecz 12. Program Ochrony rodowiska dla gminy Bobowa na lata 2009-2016 13. Strategia Rozwoju gminy Bobowa na lata 2008 2013 14. Wieloletni Plan Inwestycyjny gminy Bobowa na lata 2008-2013. 15. Program Ochrony rodowiska dla miasta Gorlice 16. Wieloletni Plan Inwestycyjny miasta Gorlice na lata 2007-2011 17. Program rewitalizacji dla miasta Gorlice na lata 2005 2006 oraz 2007 2013

162

Strefa gorlicko-limanowska 18. Plan Rozwoju Lokalnego gminy Dobra na lata 2004 - 2013 19. Strategia Rozwoju gminy Dobra 2004 20. Plan Rozwoju Lokalnego gminy Limanowa na lata 2004 2013 21. Gminny Program Ochrony rodowiska na lata 2007 -2014 22. Strategia Rozwoju Spoeczno - gospodarczego gminy Mszana Dolna na lata 2007 2015 23. Plan Rozwoju Lokalnego gminy Limanowa na lata 2004 2013 24. Gminny Program Ochrony rodowiska na lata 2007 2014 gminy Limanowa 25. Program Ochrony rodowiska dla miasta Limanowa 26. Strategia Rozwoju miasta Limanowa 27. Strategia Rozwoju Spoeczno - gospodarczego gminy Mszana Dolna na lata 2007 2015 28. Strategia Rozwoju gminy Chemiec do roku 2013 29. Program Ochrony rodowiska dla gminy Grybw na lata 2004 - 2011 30. Strategia rozwoju spoeczno gospodarczego gminy Grybw na lata 2008 - 2015 31. Plan rozwoju lokalnego miasta Grybw na lata 2004-2006 i 2007-2013 32. Program Ochrony rodowiska dla gminy miejskiej Grybw na lata 2004 - 2015 33. Plan Rozwoju Uzdrowiska Krynicy-Zdroju na lata 2008-2015 34. Program Ochrony rodowiska Dla Gminy Krynica-Zdrj na lata 2008-2011 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2012-2015 35. Plan Rozwoju Lokalnego gminy Krynica-Zdrj 36. Program Rewitalizacji Krynicy-Zdroju na lata 2008-2013 37. Pery Doliny Popradu Strategia Rozwoju Zintegrowanego Produktu Turystycznego 6 Gmin: Krynica Zdrj, abowa, Muszyna, Piwniczna Zdrj, Rytro, Stary Scz 38. Program Ochrony rodowiska Dla Miasta I Gminy Uzdrowiskowej Muszyna Na Lata 2004 2011 Wraz Z Prognoz Do Roku 2015 39. Plan Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Uzdrowiskowej Muszyna 40. Plan Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Piwniczna-Zdrj na lata 2005 2013 41. Lokalny Program Rewitalizacji Piwnicznej Zdrj na lata 2008 2013 42. Lokalny Program Rewitalizacji Piwnicznej Zdrj na lata 2008 - 2013 43. Program Ochrony rodowiska dla miasta i gminy Stary Scz na lata 2004 2011 wraz z prognoz do roku 2015 44. Wieloletni Program Gospodarowania Mieszkaniowym Zasobem Gminy Stary Scz w latach 2008 2014 45. Strona internetowa GDDKiA

163

Strefa gorlicko - limanowska

12.3.7. ZACZNIKI GRAFICZNE

Rysunek 12-12. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie strefy gorlicko-limanowskiej w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

164

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-13. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie strefy gorlicko-limanowskiej w 2009 r (rdo: opracowanie wasne)

165

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-14. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie gminy Dobra w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

166

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-15. Mapa . Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Gorlice w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

167

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-16. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Grybw w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

168

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-17. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Krynica Zdrj w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne).

169

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-18. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Limanowa w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

170

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-19. Mapa . Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie gminy ososina Dolna w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

171

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-20. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie gminy una w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

172

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-21. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie gminy i miasta Mszana Dolna w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

173

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-22. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie gminy Nawojowa w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

174

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-23. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Piwniczna Zdrj w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

175

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-24. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Stary Scz w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

176

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-25. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie gminy Tymbark w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

177

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-26. Mapa rozkadu ste redniorocznych pyu PM10 na terenie miasta i gminy Muszyna w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

178

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-27. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie strefy gorlicko-limanowskiej w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

179

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-28. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie gminy Chemiec w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

180

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-29. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie gminy Dobra w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

181

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-30. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Gorlice w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

182

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-31. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Grybw w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

183

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-32. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Krynica Zdrj w 2009. (rdo: opracowanie wasne)r.

184

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-33. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Limanowa w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

185

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-34. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie gminy ososina Dolna w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne).

186

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-35. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie gminy una w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

187

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-36. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie gminy i miasta Mszana Dolna w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

188

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-37. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie gminy Nawojowa w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

189

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-38. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Piwniczna Zdrj w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

190

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-39. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Stary Scz w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

191

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-40. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie gminy Tymbark w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

192

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-41. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Muszyna w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

193

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-42. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie strefy gorlicko-limanowskiej w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

194

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-43. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie gminy Chemiec w 2009 r.

(rdo: opracowanie wasne)

195

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-44. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie gminy Dobra w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

196

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-45. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie miasta Gorlic w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

197

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-46. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie miasta Grybw w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

198

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-47. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie miasta i gminy Krynica Zdrj w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

199

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-48. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie miasta i gminy Limanowa w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

200

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-49. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie gminy ososina Dolna w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

201

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-50. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie gminy una w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

202

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-51. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie miasta i gminy Mszana Dolna w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

203

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-52. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie miasta i gminy Muszyna w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

204

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-53. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie gminy Nawojowa w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

205

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-54. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie miasta Piwniczna-Zdrj w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

206

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-55. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie miasta i gminy Stary Scz w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

207

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-56. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie gminy Tymbrk w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne)

208

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-57. Mapa rozkadu ste redniorocznych pyu PM10 na terenie strefy gorlicko-limanowskiej w roku 2020. (rdo: opracowanie wasne)

209

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-58 Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24 godzinnych pyu PM10 na terenie strefy gorlicko-limanowskiej w roku 2020. (rdo: opracowanie wasne)

210

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-59. Mapa prognozy rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie strefy gorlicko-limanowskiej w roku 2020.(rdo: opracowanie wasne)

211

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12- 60. Napywy na stref gorlicko limanowsk z miasta Nowy Scz: rozkad ste redniorocznych. pyu zawieszonego PM10 w 2009 roku.

212

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12- 61. Napywy na stref gorlicko limanowsk z miasta Nowy Scz: wartoci percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu zawieszonego PM10 w 2009 roku

213

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

SPIS RYSUNKW: Zagadnienia oglne

Rysunek 1a-1. Obszar stref w wojewdztwie maopolskim (rdo: roczna ocena jakoci powietrza WIO 2009) ................................................................................................................................... 16 Rysunek 1a-2. Klasyfikacja stref dla pyu PM10 - kryterium ochrony zdrowia. (rdo: roczna ocena jakoci powietrza WIO 2009) ....................................................................................................... 18 Rysunek 1a-3. Klasyfikacja stref dla benzo(a)pirenu - kryterium ochrony zdrowia. (rdo: roczna ocena jakoci powietrza WIO 2009) ....................................................................................................... 18 Rysunek 1a-4. rednie koszty inwestycyjne dla rnych przedsiwzi zwizanych z redukcj emisji niskiej (rdo: opracowanie wasne) ................................................................................................ 24 Rysunek 1a-5. Porwnanie norm Euro 3 i Euro 6 dotyczcych emisji czstek staych dla pojazdw osobowych i dostawczych oraz dla autobusw i pojazdw cikich (rdo: opracowanie wasne). ............................. 26 Rysunek 1a-6. Podzia administracyjny wojewdztwa maopolskiego na powiaty. (rdo: www.gminy.pl) ..... 37 Rysunek 1a-7 Porwnanie wynikw pomiarw na stacji pomiarowej przy ul. Krasiskiego w Gorlicach i oblicze ste pyu PM10 w 2009 roku.(rdo: wyniki pomiarw WIO, obliczenia wasne) ................................ 45 Rysunek 1a-8 Porwnanie wynikw pomiarw na stacji pomiarowej przy ul. Chopina w Tuchowie i oblicze ste pyu PM10 w 2009 roku. (rdo: wyniki pomiarw WIO, obliczenia wasne) ................................ 46

Strefa dbrowsko - tarnowska

Rysunek 11-1. Lokalizacja stacji pomiarowej w Tuchowie przy ul. Chopina (rdo:www.maps.geoportal.gov.pl) ................................................................................................................................... 50 Rysunek 11-2 Rozkad temperatur w 2009 r. w Tarnowie (rdo: http://cdo.ncdc.noaa.gov/pls/p lclimprod/cdomain.abbrev2id) .............................................................................................. 66 Rysunek 11-3. Ra wiatrw dla Tarnowa (rdo: http://cdo.ncdc.noaa.gov/pls/plclimprod/cdomai n.abbrev2id) .................................................................................................................... 66 Rysunek 11-4. Gsto zaludnienia w gminach strefy dbrowsko tarnowskiej (rdo: dane GUS) ................ 67 Rysunek 11-5. Struktura emisji pyu PM10 i benzo(a)pirenu w strefie dbrowsko-tarnowskiej w roku bazowym 2009 (rdo: baza emisji Wojewdzkiego Katastru Emisji) ............................................................. 75 Rysunek 11-6. Ilo dni z przekroczeniami dopuszczalnego poziomu ste 24-godzinnych pyu PM10 w poszczeglnych miesicach roku 2009 (rdo: opracowanie wasne na podstawie wynikw pomiarw WIO w Krakowie) ....................................................................................................................... 77 Rysunek 11-7. Rozkad ste pyu PM10 w roku 2009 na stacji pomiarowej w Tuchowie(rdo: opracowanie na podstawie wynikw pomiarw WIO w Krakowie) ......................................................................... 78 Rysunek 11-8. rednie temperatury dobowe w Tarnowie w 2009 roku(rdo: opracowanie na podstawie danych meteorologicznych)) ........................................................................................................... 78 Rysunek 11-9. Rozkad ste rednich miesicznych B(a)P w pyle PM10 w 2009 roku (rdo: opracowanie wasne na podstawie wynikw WIO w Krakowie) ......................................................................... 79 Rysunek 11-10. Udzia poszczeglnych rde emisji w imisji pyu PM10, benzo(a)pirenu na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej w 2009 roku (rdo: opracowanie wasne na podstawie wynikw modelowania rozprzestrzenia si zanieczyszcze) ......................................................................................... 81 Rysunek 11-11. Udzia poszczeglnych rde emisji w imisji pyu PM10, benzo(a)pirenu w obszarze przekrocze w trefie dbrowsko-tarnowskiej w 2009 roku (rdo: opracowanie wasne na podstawie wynikw modelowania rozprzestrzeniania si zanieczyszcze) .................................................................... 81 Rysunek 11-12. Udziay poszczeglnych rde emisji w steniach na terenie wybranych miast na obszarze przekrocze percentyla 90,4 ze ste pyu PM10 roku (rdo: opracowanie wasne na podstawie wynikw modelowania rozprzestrzeniania si zanieczyszcze) .................................................................... 82 Rysunek 11-13. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie strefy dbrowskotarnowskiej w 2009 r. ......................................................................................................... 90 Rysunek 11-14. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie Wojnicza w 2009 r. .. 91

214

Spis rysunkw
Rysunek 11-15. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie Tuchowa w 2009 r. .. 92 Rysunek 11-16. Mapa rozkadu ste redniorocznych pyu PM10 na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej w 2009 r. ........................................................................................................................... 93 Rysunek 11-17. Mapa rozkadu ste redniorocznych pyu PM10 na terenie Wojnicza w 2009 r. ................ 94 Rysunek 11-18. Mapa rozkadu ste redniorocznych pyu PM10 na terenie Tuchowa w 2009 r. ................ 95 Rysunek 11-19. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej w 2009 r. ........................................................................................................................ 96 Rysunek 11-20. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie Wojnicza w 2009 r. .......... 97 Rysunek 11-21. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie Tuchowa w 2009 r. .......... 98 Rysunek 11-22. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie strefy dbrowskotarnowskiej w 2020 r. ......................................................................................................... 99 Rysunek 11-23. Mapa rozkadu ste redniorocznych pyu PM10 na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej w 2020 r. ......................................................................................................................... 100 Rysunek 11-24. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie strefy dbrowsko-tarnowskiej w 2020 r. ...................................................................................................................... 101 Rysunek 11-25. Napywy na stref dbrowsko-tarnowsk z miasta Tarnw: stenia percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu zawieszonego PM10 w 2009 roku ......................................................................... 102 Rysunek 11-26. Napywy na stref dbrowsko-tarnowsk z miasta Tarnw: stenia rednioroczne pyu zawieszonego PM10 w 2009 roku .......................................................................................... 103

Strefa gorlicko - limanowska

Rysunek 12-1. Lokalizacja stacji pomiarowej w Gorlicach przy ul. Krasiskiego.(rdo: www.zumi.pl)....... 106 Rysunek 12-2. Ra wiatrw dla Nowego Scza. (rdo: NOAA National Data Centers - Climate Data Online system) ........................................................................................................................ 138 Rysunek 12-3. Gsto zaludnienia w gminach strefy gorlicko - limanowskiej (rdo: dane GUS) .............. 139 Rysunek 12-4. Struktura emisji pyu PM10 i benzo(a)pirenu w strefie gorlicko limanowskiej w roku bazowym 2009 (rdo: opracowanie wasne) ....................................................................................... 146 Rysunek 12-5. Ilo dni z przekroczeniami dopuszczalnego poziomu ste 24-godzinnych pyu PM10 w poszczeglnych miesicach roku 2009(rdo: opracowanie wasne) .............................................. 148 Rysunek 12-6. Rozkad ste pyu PM10 w roku 2009 na stacjach pomiarowych w strefie gorlicko limanowskiej. (rdo: opracowanie wasne) ............................................................................ 149 Rysunek 12-7. rednie temperatury dobowe w Nowym Sczu w roku 2009. (rdo: NOAA National Data Centers - Climate Data Online system) ............................................................................................ 149 Rysunek 12-8. Rozkad ste rednich miesicznych B(a)P w pyle PM10 w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) ................................................................................................................................. 150 Rysunek 12-9. Udzia poszczeglnych rde emisji w steniach pyu PM10 na terenie strefy gorlicko limanowskiej (rdo: opracowanie wasne) ............................................................................. 152 Rysunek 12-10. Udzia poszczeglnych rde emisji w imisji B(a)P na terenie strefy gorlicko limanowskiej.. (rdo: opracowanie wasne) .............................................................................................. 152 Rysunek 12-11. Udziay poszczeglnych rde emisji w steniach na terenie wybranych gmin na obszarze przekrocze percentyla 90,4 ze ste pyu PM10. (rdo: opracowanie wasne) ................................. 153 Rysunek 12-12. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie strefy gorlicko-limanowskiej w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .................................................................................. 164 Rysunek 12-13. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie strefy gorlicko-limanowskiej w 2009 r (rdo: opracowanie wasne) ................................................................................... 165 Rysunek 12-14. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie gminy Dobra w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) ........................................................................................................ 166 Rysunek 12-15. Mapa . Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Gorlice w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .................................................................................. 167 Rysunek 12-16. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Grybw w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .............................................................................................. 168

215

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

Rysunek 12-17. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Krynica Zdrj w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne). ................................................................................. 169 Rysunek 12-18. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Limanowa w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) ........................................................................................... 170 Rysunek 12-19. Mapa . Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie gminy ososina Dolna w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .................................................................................. 171 Rysunek 12-20. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie gminy una w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) ........................................................................................................ 172 Rysunek 12-21. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie gminy i miasta Mszana Dolna w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .................................................................................. 173 Rysunek 12-22. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie gminy Nawojowa w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .............................................................................................. 174 Rysunek 12-23. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Piwniczna Zdrj w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .................................................................................. 175 Rysunek 12-24. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Stary Scz w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) ........................................................................................... 176 Rysunek 12-25. Mapa rozkadu ste redniorocznych. pyu PM10 na terenie gminy Tymbark w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) ........................................................................................................ 177 Rysunek 12-26. Mapa rozkadu ste redniorocznych pyu PM10 na terenie miasta i gminy Muszyna w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .............................................................................................. 178 Rysunek 12-27. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie strefy gorlickolimanowskiej w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) ................................................................. 179 Rysunek 12-28. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie gminy Chemiec w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) ........................................................................................... 180 Rysunek 12-29. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie gminy Dobra w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .............................................................................................. 181 Rysunek 12-30. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Gorlice w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .................................................................................. 182 Rysunek 12-31. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Grybw w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .................................................................................. 183 Rysunek 12-32. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Krynica Zdrj w 2009. (rdo: opracowanie wasne)r. .......................................................................... 184 Rysunek 12-33. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Limanowa w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) ..................................................................... 185 Rysunek 12-34. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie gminy ososina Dolna w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne). ................................................................................. 186 Rysunek 12-35. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie gminy una w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .............................................................................................. 187 Rysunek 12-36. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie gminy i miasta Mszana Dolna w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .......................................................................... 188 Rysunek 12-37. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie gminy Nawojowa w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .................................................................................. 189 Rysunek 12-38. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Piwniczna Zdrj w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .............................................................. 190 Rysunek 12-39. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Stary Scz w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) ............................................................................ 191 Rysunek 12-40. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie gminy Tymbark w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) ........................................................................................... 192 Rysunek 12-41. Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu PM10 na terenie miasta i gminy Muszyna w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) ....................................................................... 193 Rysunek 12-42. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie strefy gorlicko-limanowskiej w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .................................................................................. 194

216

Spis rysunkw
Rysunek 12-43. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie gminy Chemiec w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .............................................................................................. 195 Rysunek 12-44. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie gminy Dobra w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .............................................................................................. 196 Rysunek 12-45. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie miasta Gorlic w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .............................................................................................. 197 Rysunek 12-46. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie miasta Grybw w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .............................................................................................. 198 Rysunek 12-47. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie miasta i gminy Krynica Zdrj w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .................................................................................. 199 Rysunek 12-48. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie miasta i gminy Limanowa w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .................................................................................. 200 Rysunek 12-49. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie gminy ososina Dolna w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) ........................................................................................... 201 Rysunek 12-50. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie gminy una w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .............................................................................................. 202 Rysunek 12-51. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie miasta i gminy Mszana Dolna w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .................................................................................. 203 Rysunek 12-52. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie miasta i gminy Muszyna w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .................................................................................. 204 Rysunek 12-53. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie gminy Nawojowa w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .............................................................................................. 205 Rysunek 12-54. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie miasta Piwniczna-Zdrj w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .................................................................................. 206 Rysunek 12-55. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie miasta i gminy Stary Scz w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .................................................................................. 207 Rysunek 12-56. Mapa rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie gminy Tymbark w 2009 r. (rdo: opracowanie wasne) .............................................................................................. 208 Rysunek 12-57. Mapa rozkadu ste redniorocznych pyu PM10 na terenie strefy gorlicko-limanowskiej w roku 2020. (rdo: opracowanie wasne) ............................................................................. 209 Rysunek 12-58 Mapa rozkadu percentyla 90,4 ze ste 24 godzinnych pyu PM10 na terenie strefy gorlickolimanowskiej w roku 2020. (rdo: opracowanie wasne) ............................................................. 210 Rysunek 12-59. Mapa prognozy rozkadu ste redniorocznych benzo(a)pirenu na terenie strefy gorlickolimanowskiej w roku 2020.(rdo: opracowanie wasne) .............................................................. 211 Rysunek 12- 60. Napywy na stref gorlicko limanowsk z miasta Nowy Scz: rozkad ste redniorocznych. pyu zawieszonego PM10 w 2009 roku. .................................................................................... 212 Rysunek 12- 61. Napywy na stref gorlicko limanowsk z miasta Nowy Scz: wartoci percentyla 90,4 ze ste 24-godz. pyu zawieszonego PM10 w 2009 roku ................................................................. 213

217

Program ochrony powietrza dla wojewdztwa maopolskiego

SPIS TABEL: Zagadnienia oglne

Tabela 1a-1. Wartoci progowe do klasyfikacji stref dla terenu kraju ochrona zdrowia .......................... 19 Tabela 1a-2. Wartoci progowe dla substancji w powietrzu w uzdrowiskach i na obszarach ochrony uzdrowiskowej.................................................................................................................. 19 Tabela 1a-3. rda emisji i emitory (rdo: opracowanie wasne) ................................................... 19 Tabela 1a-4. Zestawienie parametrw kotw i paliw oraz kosztw inwestycyjnych i eksploatacyjnych dla indywidualnych gospodarstw domowych (rdo: opracowanie wasne) ............................................... 23 Tabela 1a-5. rednie wskaniki efektu ekologicznego inwestycji zwizanych z ograniczeniem tzw. niskiej emisji w przeliczeniu na 100 m2 dla obszaru objtego Programem ochrony powietrza. ..................................... 24 Tabela 1a-6. Sprawozdanie w zakresie dziaa zwizanych z ograniczaniem emisji powierzchniowej. ........... 35 Tabela 1a-7. Sprawozdanie w zakresie ogrzewania nowych obiektw budowlanych. ................................ 35 Tabela 1a-8. Sprawozdanie w zakresie dziaa zwizanych z ograniczeniem emisji liniowej. ..................... 36 Tabela 1a-9. Sprawozdanie w zakresie pozostaych dziaa ujtych w harmonogramie rzeczowo-finansowym. 36 Tabela 1a-10. Porwnanie wynikw pomiarw na stacjach pomiarowych i wynikw oblicze ste pyu zawieszonego PM10 dla poszczeglnych punktw pomiarowych. (rdo: wyniki pomiarw WIO, obliczenia wasne) .......................................................................................................................... 45

Strefa dbrowsko - tarnowska

Tabela 11-1. Podsumowanie wynikw pomiarw ste pyu PM10 w 2009 r. na stacji pomiarowej zlokalizowanej w strefie dbrowsko-tarnowskiej (rdo: na podstawie wynikw WIO w Krakowie) ............ 49 Tabela 11-2. Podsumowanie wynikw pomiarw ste benzo(a)pirenu w 2009 r. na stacji pomiarowej zlokalizowanej w strefie dbrowsko-tarnowskiej (rdo: opracowanie na podstawie wynikw WIO w Krakowie) ....................................................................................................................... 49 Tabela 11-3. Charakterystyka strefy dbrowsko-tarnowskiej (rdo: Ocena jakoci powietrza za rok 2009, WIO Krakw) ................................................................................................................... 50 Tabela 11-4. Wynikowe klasy strefy dla poszczeglnych zanieczyszcze oraz klasa oglna dla strefy z uwzgldnieniem kryteriw ustanowionych w celu ochrony zdrowia (rdo: Ocena jakoci powietrza za lata 2003-2009, WIO Krakw) ................................................................................................... 51 Tabela 11-5. Struktura i liczba inwestycji w strefie dbrowsko-tarnowskiej (rdo: opracowanie wasne) .... 53 Tabela 11-6. Harmonogram rzeczowo-finansowy dziaa naprawczych dugookresowych do 2020 r. i zada cigych w zakresie poprawy jakoci powietrza na obszarze strefy dbrowsko-tarnowskiej (rdo: opracowanie wasne) .......................................................................................................................... 56 Tabela 11-7. rednie wskaniki efektu ekologicznego inwestycji zwizanych z ograniczeniem tzw. niskiej emisji dla miasta Tuchw i Wojnicz (rdo: opracowanie wasne)............................................................. 63 Tabela 11-8. Charakterystyka sieci gazowej w strefie dbrowsko-tarnowskiej (rdo: dane GUS 2008) ........ 71 Tabela 11-9. Charakterystyka sieci gazowej w strefie dbrowsko-tarnowskiej (rdo: dane GUS 2008) ........ 71 Tabela 11-10. Charakterystyka sieci cieplnej w strefie dbrowsko-tarnowskiej (rdo: dane GUS 2008) ....... 71 Tabela 11-11. Wielko emisji punktowej w strefie dbrowsko tarnowskiej (rdo: baza emisji Wojewdzkiego Katastru Emisji) ............................................................................................ 73 Tabela 11-12. adunek substancji z poszczeglnych obszarw powiatu dbrowskiego w roku bazowym 2009 (rdo: baza emisji SOZAT) .................................................................................................. 73 Tabela 11-13. adunek substancji z poszczeglnych obszarw powiatu tarnowskiego w roku bazowym 2009 (rdo: baza emisji SOZAT) .................................................................................................. 74 Tabela 11-14. Wielko emisji liniowej w strefie dbrowsko-tarnowskie(rdo: baza emisji SOZAT)j........... 74 Tabela 11-15. Zestawienie emisji poszczeglnych substancji ze rde emisji na terenie strefy dbrowskotarnowskiej objtej Programem ochrony powietrza (rdo: baza emisji SOZAT) ................................... 75 Tabela 11-16. Zestawienie parametrw statystycznych przestrzennego rozkadu udziaw grup rde emisji w steniach redniorocznych pyu PM10, benzo(a)pirenu w strefie dbrowsko-tarnowskiej (rdo: opracowanie wasne na podstawie wynikw modelowania rozprzestrzenia si zanieczyszcze) ................... 80 Tabela 11-17. Redukcja pyu PM10 z emisji powierzchniowej na obszarze strefy dbrowsko-tarnowskiej(rdo: baza emisji SOZAT) ............................................................................................................ 84 Tabela 11-18. Redukcja emisji benzo(a)pirenu z emisji powierzchniowej na obszarze strefy dbrowsko-

218

Spis rysunkw
tarnowskiej(rdo: baza emisji SOZAT).................................................................................... 85 Tabela 11-19. Tabela 11- 1. Porwnanie emisji pyu PM10 w roku bazowym i w roku prognozy w strefie dbrowsko-tarnowskiej (rdo: baza emisji SOZAT) ..................................................................... 86 Tabela 11-20. Porwnanie emisji benzo(a)pirenu w roku bazowym i w roku prognozy w strefie dbrowskotarnowskiej (rdo: baza emisji SOZAT) ................................................................................... 86 Tabela 11-21. Zestawienie najwaniejszych wnioskw w ramach uzgodnie ze stronami opracowywania Programu ochrony powietrza................................................................................................. 88

Strefa gorlicko - limanowska

Tabela 12-1. Podsumowanie wynikw pomiarw ste pyu PM10 w 2009r. na stacji pomiarowej zlokalizowanej w strefie gorlicko - limanowskiej.(rdo: wyniki pomiarw WIO w Krakowie). ............... 105 Tabela 12-2. Podsumowanie wynikw pomiarw ste benzo(a)pirenu w 2009 r. na stacji zlokalizowanej w strefie gorlicko limanowskiej.(rdo: wyniki pomiarw WIO w Krakowie) ................................... 105 Tabela 12-3. Charakterystyka strefy gorlicko limanowskiej (rdo: Ocena jakoci powietrza za rok 2009, WIO Krakw). ................................................................................................................ 106 Tabela 12-4. Wynikowe klasy strefy dla poszczeglnych zanieczyszcze oraz klasa oglna dla strefy z uwzgldnieniem kryteriw ustanowionych w celu ochrony zdrowia (rdo: Ocena jakoci powietrza za rok 2009, WIO Krakw). ....................................................................................................... 107 Tabela 12-5. Przykadowa struktura i liczba inwestycji dla gmin strefy gorlicko - limanowskiej.(rdo: opracowanie wasne). ....................................................................................................... 111 Tabela 12-6. Harmonogram rzeczowo finansowy dziaa naprawczych dugookresowych do 2020 r. i zada cigych w zakresie poprawy jakoci powietrza na obszarze strefy gorlicko limanowskiej. (rdo: opracowanie wasne) ........................................................................................................ 115 Tabela 12-7. rednie wskaniki efektu ekologicznego inwestycji zwizanych z ograniczeniem tzw. niskiej emisji dla gmin strefy gorlicko - limanowskiej. (rdo: opracowanie wasne) ............................................. 133 Tabela 12-8. Charakterystyka sieci gazowej w strefie (dane GUS 2009r) ........................................... 143 Tabela 12-9. Charakterystyka sieci cieplnej w strefie (dane GUS 2008r) ............................................ 144 Tabela 12-10. Wielko emisji punktowej w strefie gorlicko limanowskiej jednostki organizacyjne. (rdo: opracowanie wasne) ........................................................................................................ 145 Tabela 12-11. adunek substancji z poszczeglnych obszarw strefy w roku bazowym 2009 (rdo: opracowanie wasne) ........................................................................................................ 145 Tabela 12-12. Wielko emisji liniowej w strefie. (rdo: opracowanie wasne) .................................. 146 Tabela 12-13. Zestawienie emisji poszczeglnych substancji ze rde emisji na terenie strefy gorlicko limanowskiej objtej Programem ochrony powietrza (rdo: opracowanie wasne) .............................. 146 Tabela 12-14. Zestawienie parametrw statystycznych przestrzennego rozkadu udziaw grup rde emisji w steniach redniorocznych pyu PM10 w strefie. (rdo: opracowanie wasne) ................................ 151 Tabela 12-15. Redukcja pyu PM10 z emisji powierzchniowej na obszarze strefy gorlicko limanowskiej. (rdo: opracowanie wasne) .............................................................................................. 156 Tabela 12-16. Redukcja emisji benzo(a)pirenu z emisji powierzchniowej na obszarze strefy gorlicko limanowskiej. (rdo: opracowanie wasne) ............................................................................ 156 Tabela 12-17. Porwnanie emisji pyu PM10 w roku bazowym i w roku prognozy w strefie gorlicko limanowskiej. (rdo: opracowanie wasne) ............................................................................ 157 Tabela 12-18. Porwnanie emisji benzo(a)pirenu w roku bazowym i w roku prognozy w strefie gorlicko limanowskiej.(rdo: opracowanie wasne) ............................................................................. 157 Tabela 12-19. Zestawienie najwaniejszych wnioskw w ramach uzgodnie ze stronami opracowywania Programu ochrony powietrza ............................................................................................... 159
Tabela 12-20. Uwagi i wnioski zgoszone do programu w ramach opiniowania i konsultacji spoecznych oraz sposb ich uwzgldnienia ..160

219