Untitled

O RIANA S ZU LC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE 97-400 Bechatw, os. Budowlanych 1/55 tel./fax: 44 633 02 41, tel.
kom. 695 566 506 oriana.szulc@gmail.com NIP: 7271323262 REGON: 100408407
Aktualizacja Programu Ochrony rodowiska i Planu Gospodarki Odpadami

dla Gminy Kluki na lata 2010 2013 z perspektyw do roku 2017
TOM I
Aktualizacja Programu Ochrony rodowiska
dla Gminy Kluki na lata 2010 2013 z perspektyw do roku 2017
Wykonawcy: mgr in. Oriana Szulc mgr in. Olga Kaszewska
Informacje o planowanym przedsiwziciu
Bechatw, czerwiec 2010 r.
OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE
Spis treci
1. WSTP Ustaw z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zmianami) zosta wprowadzony obowizek sporzdzania programw ochrony rodowiska dla wojewdztw, powiatw oraz gmin. Konsekwencj powyszego jest Program Ochrony rodowiska Gminy Kluki na lata 2004 - 2015 przyjty uchwa nr 13/XIV/04 Rady Gminy Kluki z dnia 25 czerwca 2004 r., bdcy instrumentem realizacji prawa miejscowego. Program Ochrony rodowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla Gminy Kluki na lata 2004 - 2015 zosta zaktualizowany przez przedsibiorc p. Orian Szulc wykonujc dziaalno gospodarcz pod firm Oriana Szulc Ochrona rodowiska Bechatw Doradztwo i Projektowanie z siedzib w Bechatowie na osiedlu Budowlanych 1/55, na zlecenie Gminy Kluki reprezentowanej przez p. o. Wjta p. Jacka Ronowskiego, zgodnie z umow zawart w dniu 6 stycznia 2010 r.. Realizacja powyszego zadania moliwa bya dziki informacjom udostpnionym przez m. in. Urzd Gminy Kluki, wojewdzki inspektorat ochrony rodowiska, Starostwo Powiatowe w Bechatowie, przy znaczcym wsparciu licznych publikacji o zasigu oglnokrajowym, wojewdzkim i lokalnym dotyczcych ochrony rodowiska. Na Aktualizacj Programu Ochrony rodowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Kluki na lata 2010 - 2013 z perspektyw do roku 2017 skadaj si: Tom I Aktualizacja Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2010 - 2013 z perspektyw do roku 2017, bdca unowoczenieniem przywoanego wyej pierwotnego dokumentu w czci dotyczcej programu ochrony rodowiska, Tom II Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Kluki na lata
TOM I Aktualizacja Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2010 2013 z perspektyw do roku 2017
2010 - 2013 z perspektyw do roku 2017, bdca unowoczenieniem pierwotnego Planu Gospodarki Odpadami Gminy Kluki na lata 2004 - 2015. Niniejsza Aktualizacja Programu Ochrony rodowiska wyznacza plan dziaa Gminy Kluki w zakresie polityki ekologicznej na lata 2010 - 2013 z uwzgldnieniem perspektyw do roku 2017. Po zaakceptowaniu przez organ wykonawczy gminy (wjt gminy), zaopiniowaniu przez organ wykonawczy powiatu (zarzd powiatu) zostanie ona uchwalony przez rad gminy. W celu konsekwentnego wdraania zawartych w nim zaoe konieczne jest monitorowanie zmian poprzez regularne ocenianie stopnia realizacji zada wyznaczonych oraz ustalanie przyczyn rozbienoci pomidzy celami i zadaniami wyznaczonymi, a zrealizowanymi. Powyszemu sprzyja art. 18 ust. 2 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zmianami), zgodnie z ktrym z wykonania programw ochrony rodowiska organ wykonawczy gminy sporzdza co 2 lata raporty, ktre przedstawia radzie gminy. Aktualizacja Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2010 2013 z perspektyw do roku 2017 w sposb kompleksowy charakteryzuje stan rodowiska przyrodniczego na terenie gminy Kluki i ukazuje zmiany, jakie zaszy od czasu przyjcia pierwotnego gminnego programu ochrony rodowiska. Analiza Raportu z realizacji Programu Ochrony rodowiska Gminy Kluki za lata 2004 2005 oraz Raportu z realizacji Programu Ochrony rodowiska Gminy Kluki za rok 2006 dostarczya informacji na temat etapu zaawansowania planowanych do wykonania zada oraz efektw ekologicznych zrealizowanych ju przedsiwzi. Zapoznano si rwnie z powodami odroczenia realizacji niektrych zada. Gwnym celem Aktualizacji Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2010 2013 z perspektyw do roku 2017, jako dokumentu planistycznego, jest wytyczenie kierunkw dziaa, prowadzcych do poprawy stanu rodowiska naturalnego oraz okrelenie strategii racjonalnego wykorzystania zasobw i poprawy standardw jakoci poszczeglnych komponentw rodowiska naturalnego. Zaplanowane cele i zadania s zgodne z celami i zadaniami zawartymi w Programie Ochrony rodowiska dla Powiatu Bechatowskiego na lata 2008 - 2011, ktry formuuje cele i priorytety ekologiczne z zakresem dziaa proekologicznych na terenie powiatu bechatowskiego. Przy tworzeniu Aktualizacji Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2010 2013 uwzgldniono Wytyczne do
sporzdzania gminnych programw ochrony rodowiska, sformuowane w Rozdziale 6.3. Programu Ochrony rodowiska dla Powiatu Bechatowskiego na lata 2008 2011. Kierunki dziaa wyszczeglnione w gminnym programie ochrony rodowiska powinny by uwzgldniane w przyszoci przy planowaniu wydatkw z budetu gminy oraz przy udostpnianiu funduszy pomocowych.
2. CELE I ZASADY POLITYKI EKOLOGICZNEJ 2.1. Zasady polityki ekologicznej pastwa Polityka ekologiczna gminy Kluki powinna by zgodna z polityk ekologiczn pastwa i odnosi si do kierunkw poprawy stanu rodowiska oraz racjonalnego wykorzystania zasobw naturalnych sformuowanych w dokumentach wyszego rzdu. Aktualizacja Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2010 -2013 uwzgldnia zapisy nastpujcych opracowa planistycznych i programowych: 1) Polityki ekologicznej pastwa na lata 2009 - 2012 z perspektyw do roku 2016, 2) Strategii Rozwoju Kraju 2007 - 2015, 3) Narodowej Strategii Spjnoci 2007 - 2013, 4) Strategii Rozwoju Wojewdztwa dzkiego na lata 2007 - 2020, 5) Planu Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa dzkiego, 6) Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa dzkiego 2007 - 2013, 7) Wojewdzkiego Programu Ochrony i Rozwoju Zasobw Wodnych, 8) Wojewdzkiego Programu Maej Retencji dla Wojewdztwa dzkiego, 9) Programu Ochrony rodowiska Wojewdztwa dzkiego na lata 2008 - 2011 z perspektyw na lata 2012 - 2015, 10) Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Bechatowskiego, 11) Powiatowego Programu Ochrony rodowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla Powiatu Bechatowskiego na lata 2004 2015, 12) Strategii Rozwoju Powiatu Bechatowskiego na lata 2005 2015, 13) Zintegrowanego Programu Rozwoju Gminy Kluki na lata 2006 2013, 14) Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego Gminy Kluki. 2.1.1. Polityka ekologiczna pastwa Aktualnie obowizujcym dokumentem krajowym w zakresie ochrony rodowiska jest Polityka ekologiczna pastwa w latach 2009 2012 z perspektyw do roku 2016. Nadrzdnym, strategicznym celem Polityki ekologicznej pastwa jest zapewnienie bezpieczestwa ekologicznego kraju oraz tworzenie podstaw do zrwnowaonego rozwoju spoeczno gospodarczego. Cel ten realizowany jest poprzez niezbdne dziaania organizacyjne, inwestycyjne, tworzenie regulacji dotyczcych zakresu korzystania ze rodowiska i reglamentowania poziomu tego wykorzystania w najwaniejszych obszarach ochrony rodowiska z uwzgldnieniem nastpujcych
zasad: zasada przezornoci rozwizania pojawiajcych si problemw powinny nastpi wtedy, gdy pojawi si uzasadnione prawdopodobiestwo wystpienia problemu, a nie dopiero wtedy, gdy istnieje pene tego naukowe potwierdzenie, zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi traktowanie celw ekologicznych na rwni z celami gospodarczymi i spoecznymi, zasada rwnego dostpu do rodowiska przyrodniczego, zasada regionalizacji realizowana przez m.in.: rozszerzenie uprawnie dla samorzdu terytorialnego i wojewodw do ustalania regionalnych opat, normatyww, ulg i wymogw ekologicznych wobec jednostek gospodarczych; regionalizowanie oglnokrajowych narzdzi polityki ekologicznej w odniesieniu do obszarw silnie przeksztaconych i zdegradowanych lub zagroonych degradacj, o wysokich walorach przyrodniczych oraz obszarw porednich, dostosowanie krajowych narzdzi polityki ekologicznej do specyfiki obszarw, zasada uspoecznienia polityki ekologicznej tworzenie instytucjonalnych, prawnych oraz materialnych warunkw do udziau obywateli, grup spoecznych i organizacji pozarzdowych w procesie ksztatowania modelu zrwnowaonego rozwoju, przy jednoczesnym rozwoju edukacji ekologicznej, rozbudzaniu wiadomoci i wraliwoci ekologicznej oraz ksztatowaniu nowej etyki zachowa wobec rodowiska, zasada zanieczyszczajcy paci przeniesienie penej odpowiedzialnoci (w szczeglnoci materialnej) za skutki zanieczyszczania i stwarzania innych zagroe dla rodowiska na sprawc, tj. na jednostki uytkujce zasoby rodowiska. Zasada ta odnosi si rwnie do uciliwoci powodowanych procesami konsumpcji, szczeglnie w sytuacji, gdy istnieje moliwo wyboru mniej zagraajcych rodowisku dbr konsumpcyjnych, zasada prewencji przeciwdziaanie negatywnym skutkom dla rodowiska, ktre powinno by realizowane na etapie planowania i w oparciu o posiadan wiedz, poprzez wdraanie procedur ocen oddziaywania na rodowisko oraz monitorowanie prowadzonych dziaa, zasada stosowania najlepszych dostpnych technik (BAT) najbardziej efektywny i zaawansowany poziom rozwoju technologii i metod prowadzenia danej dziaalnoci stanowi podstaw wyeliminowania lub ograniczenia emisji i wpywu na rodowisko, zasada subsydiarnoci kompetencje ochrony rodowiska zostaj przekazane na szczebel regionalny, moliwie najbliszy obywatelom, natomiast Unia Europejska
podejmuje dziaania nie nalece do jej kompetencji tylko wwczas, gdy cele proponowanych dziaa nie mog by osignite przez pastwo czonkowskie, zasada skutecznoci ekologicznej i efektywnoci ekonomicznej minimalizacja nakadw na jednostk uzyskanego efektu. Gwne cele Polityki ekologicznej pastwa: 1. Wzmacnianie systemu zarzdzania ochron rodowiska. 2. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego oraz racjonalne wykorzystanie zasobw przyrody. 3. Zrwnowaone wykorzystanie materiaw, wody i energii. 4. Dalsza poprawa jakoci rodowiska i bezpieczestwa ekologicznego dla ochrony zdrowia mieszkacw Polski. 5. Ochrona klimatu. Dla osignicia powyszych celw zostay okrelone cele i dziaania jak rwnie kierunki dziaa podejmowanych w latach 2009 - 2016. Zgodnie z wymogami Polityki ekologicznej pastwa aspekty ekologiczne powinny by obligatoryjnie wczane do polityk sektorowych we wszystkich dziedzinach gospodarowania, a take do strategii i programw rozwoju na szczeblu regionalnym i lokalnym. W Polityce ekologicznej pastwa wskazano nastpujce priorytety ekologiczne dugookresowe cele ekologiczne: Cel podstawowy Ochrona i poprawa stanu rodowiska Cele ekologiczne na lata 2009 - 2016 zachowanie rnorodnoci biologicznej, ochrona i zrwnowaony rozwj obszarw lenych, ochrona gleb, ochrona wd, ochrona powierzchni ziemi i gospodarowanie zasobami geologicznymi, ochrona powietrza, ochrona przed haasem, ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym, gospodarka odpadami, bezpieczestwo chemiczne i biologiczne, dziaania systemowe. Limity racjonalnego wykorzystania zasobw rodowiska II Polityka Ekologiczna Pastwa przyjta przez Rad Ministrw w czerwcu 2000 r., a nastpnie przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w sierpniu 2001 r., ustalia
nastpujce waniejsze limity krajowe zwizane z popraw stanu rodowiska oraz racjonalnym wykorzystaniem zasobw naturalnych (wszystkie dotycz celw do osignicia najpniej do 2010 r.): zmniejszenie wodochonnoci produkcji o 50% w stosunku do stanu w 1990 r. (w przeliczeniu na PKB i warto sprzedan w przemyle), ograniczenie materiaochonnoci produkcji o 50% w stosunku do 1990 r. w taki sposb, aby uzyska co najmniej rednie wielkoci dla pastw OECD (w przeliczeniu na jednostk produkcji, warto produkcji lub PKB), ograniczenie zuycia energii o 50% w stosunku do 1990 r. i o 20% w stosunku do 2000 r. (w przeliczeniu na jednostk PKB), dwukrotne zwikszenie udziau odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesach produkcyjnych odpadw przemysowych w porwnaniu z 1990 r., pena (100%) likwidacja zrzutw ciekw nieoczyszczonych z miast i zakadw przemysowych, zmniejszenie adunku zanieczyszcze odprowadzanych do wd powierzchniowych w stosunku do stanu z 1990 r.: z przemysu o 50%, z gospodarki komunalnej (na terenie miast i osiedli wiejskich) o 30% i ze spywu powierzchniowego o 30%, ograniczenie emisji pyw o 75%, dwutlenku siarki o 56%, tlenkw azotu o 31%, lotnych zwizkw organicznych (poza metanem) o 4% i amoniaku o 8% w stosunku do stanu w 1990 r.. W Polityce Ekologicznej Pastwa na lata 2007 - 2010 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2011 - 2014 wprowadzono limity w zakresie zrwnowaonego wykorzystania materiaw, wody i energii oraz dalszej poprawy jakoci rodowiska i bezpieczestwa ekologicznego, m.in.: zapewnienie do koca 2015 r. 75% redukcji cakowitego adunku azotu i fosforu w ciekach komunalnych pochodzcych z obszaru kraju i zakoczenie programu budowy, rozbudowy i modernizacji systemw kanalizacyjnych i oczyszczalni ciekw w aglomeracjach o rwnowanej liczbie mieszkacw (RLM) od 2 000 do 15 000, zaoszczdzenie 9% energii finalnej w cigu 9 lat do 2017 r., osignicie 7,5% udziau energii wytwarzanej ze rde odnawialnych zarwno w bilansie zuycia energii pierwotnej w 2010 r., jak i takiego samego udziau tych rde w produkcji energii elektrycznej, uzyskanie 5,75% udziau biokomponentw w zuyciu paliw pynnych w transporcie do 2010 r.,
podniesienie poziomu odzysku odpadw komunalnych do 10% w 2010 r., wyposaenie aglomeracji o wielkoci 15 000 - 100 000 RLM w biologiczne oczyszczalnie ciekw z podwyszonym usuwaniem biogenw, zmniejszenie iloci wszystkich odpadw kierowanych na skadowiska odpadw, w tym w szczeglnoci doprowadzenie do sytuacji, e w 2013 r. nie bdzie skadowanych odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji wicej ni 50% masy tych odpadw wytworzonych w 1995 r.. Wymienione limity stanowi punkt odniesienia do realizacji celw wojewdzkiej, powiatowej oraz gminnej polityki ekologicznej. Zgodnie z jej wymaganiami aspekty ochrony rodowiska powinny by uwzgldniane we wszystkich politykach sektorowych oraz planach i programach tworzonych na szczeblu krajowym, regionalnym oraz lokalnym. Przedstawione powyej wartoci s limitami krajowymi. Dotychczas nie dokonano podziau na limity regionalne. W Polityce ekologicznej pastwa na lata 2009 2012 z perspektyw do roku 2016 rwnie nie dokonano podziau limitw krajowych na limity regionalne, gdy nie byo ku temu dostatecznych podstaw planistycznych. Rwnie Ustawa Prawo ochrony rodowiska nie wprowadzia zasad wypenienia i rozdziau przestrzennego lub branowego (nakadanych przez protokoy do konwencji oraz dyrektywy UE) puapw emisji niektrych zanieczyszcze do powietrza. Dlatego te, okrelone w polityce wskaniki limitw naley traktowa jako wielkoci orientacyjne, przeznaczone do porwna midzyregionalnych i porwna tempa realizacji celw polityki ekologicznej pastwa w poszczeglnych powiatach i gminach z tempem realizacji tej polityki na szczeblu krajowym. Przestrzegania wymagaj okrelone prawem standardy emisyjne dla emisji zanieczyszcze do rodowiska.
2.1.2. Strategia Rozwoju Kraju Strategia Rozwoju Kraju 2007 - 2015 stanowi podstawowy dokument strategiczny okrelajcy cele i priorytety polityki rozwoju w perspektywie najbliszych lat oraz warunki, ktre powinny ten rozwj zapewni. Strategia Rozwoju Kraju jest nadrzdnym, wieloletnim dokumentem strategicznym rozwoju spoeczno gospodarczego kraju, stanowicym punkt odniesienia zarwno dla innych strategii i programw rzdowych, jak i opracowywanych przez jednostki samorzdu terytorialnego. Podobnie jak innym dokumentom strategicznym przywieca jej zasada zrwnowaonego rozwoju. Jednym z 5 priorytetw Strategii Rozwoju Kraju 2007 - 2015 jest poprawa infrastruktury technicznej i spoecznej, w ramach ktrej wskazano konieczno
10
realizacji inwestycji z zakresu ochrony rodowiska, sucych ochronie zasobw wodnych, poprawie czystoci wd i powietrza, zapewniajcych oszczdno energii i zabezpieczajcych przed katastrofami naturalnymi. Ujte w dokumencie cele pozwol na efektywne wykorzystanie funduszy krajowych oraz unijnych. 2.1.3. Narodowa Strategia Spjnoci 2007 - 2013 Narodowa Strategia Spjnoci 2007 2013 jest dokumentem strategicznym okrelajcym priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdraania nastpujcych funduszy unijnych: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Spoecznego (EFS) oraz Funduszu Spjnoci w ramach budetu Wsplnoty na lata 2007 - 2013. Celem gwnym dokumentu jest tworzenie warunkw dla wzrostu konkurencyjnoci gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsibiorczoci zapewniajcej zwikszenie zatrudnienia oraz wzrost poziomu spjnoci spoecznej, gospodarczej i przestrzennej. 2.2. Polityka ekologiczna na poziomie wojewdzkim 2.2.1. Strategia Rozwoju Wojewdztwa Strategia Rozwoju Wojewdztwa dzkiego na lata 2007 - 2020 zostaa przyjta uchwa nr LI/865/2006 Sejmiku Wojewdztwa dzkiego z dnia 31 stycznia 2006 r. i jest dokumentem nadrzdnym, wytyczajcym cele i kierunki dugofalowej koncepcji rozwoju regionu oraz misj rozwoju wojewdztwa. Strategia wyznacza rwnie cele i priorytety polityki rozwoju prowadzonej na terenie regionu. W Strategii Rozwoju Wojewdztwa dzkiego na lata 2007 - 2020 za misj regionu uznano podniesienie atrakcyjnoci wojewdztwa w strukturze regionalnej Polski i Europy jako regionu sprzyjajcego zamieszkaniu i gospodarce przy deniu do budowy wewntrznej spjnoci i zachowaniu rnorodnoci jego miejsc. W dokumencie wytyczono 3 strategiczne dla wojewdztwa dzkiego strefy: spoeczn, ekonomiczn, funkcjonalno przestrzenn. Dla niniejszych stref sformuowano nastpujce cele gwne: wzrost oglnego poziomu cywilizacyjnego wojewdztwa, poprawa pozycji konkurencyjnej gospodarki wojewdztwa, stworzenie rzeczywistego regionu spoeczno ekonomicznego posiadajcego
11
wasn podmiotowo kulturow i gospodarcz. Strategia nie zawiera szczegowych rozstrzygni, co do konkretnych projektw i dziaa w okrelonym czasie i miejscu, ktre to zawarte s w programach wojewdzkich i operacyjnych. 2.2.2. Plan zagospodarowania przestrzennego Plan Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa dzkiego zosta zatwierdzony uchwa nr XLV/524/2002 Sejmiku Wojewdztwa dzkiego z dnia 9 lipca 2002 r.. Stanowi on dokument strategiczny opracowywany przez samorzd wojewdztwa, okrelajcy zasady ksztatowania struktury przestrzennej wojewdztwa. Celem nadrzdnym w zakresie ochrony rodowiska na terenie wojewdztwa jest taki kierunek rozwoju, ktry uwzgldniajc rozwj spoeczny i gospodarczy zagwarantuje ochron rodowiska przyrodniczego zarwno w zakresie kompleksowej ochrony terenw cennych przyrodniczo, jak i poszczeglnych elementw rodowiska, czyli takie prowadzenie polityki i dziaa w poszczeglnych sektorach gospodarki i ycia spoecznego, ktre doprowadz do zachowania zasobw i walorw rodowiska w stanie zapewniajcym trwae moliwoci korzystania z nich zarwno przez obecne, jak i przysze pokolenia, przy zachowaniu trwaoci funkcjonowania procesw przyrodniczych oraz naturalnej rnorodnoci biologicznej. W Planie Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa dzkiego przyjto nastpujce kierunki dziaa w zakresie ochrony i ksztatowania rodowiska przyrodniczego: 1. Ochrona unikatowych i najcenniejszych przyrodniczo terenw dla zachowania i utrwalania rnorodnoci biologicznej poprzez utrzymanie istniejcych form ochrony oraz utworzenie szeregu nowych rezerwatw, obszarw chronionego krajobrazu, zespow przyrodniczo krajobrazowych oraz uytkw ekologicznych i stanowisk dokumentacyjnych, 2. Ochrona obszarw cennych przyrodniczo o zrnicowanych ekosystemach i duej biornorodnoci oraz ksztatowanie spjnego systemu ekologicznego, utworzenie na obszarze wojewdztwa spjnego i uporzdkowanego pod wzgldem prawnym Systemu Obszarw Chronionych, 3. Ochrona i ksztatowanie rodowiska w zakresie jego poszczeglnych elementw w zakresie: ochrony powierzchni ziemi i gleb, ochrony surowcw mineralnych, ochrony wd powierzchniowych i gospodarki wod,
12
ochrony wd podziemnych, ochrony powietrza i poprawy warunkw aerosanitarnych, ochrony i ksztatowania ekosystemw rolinnych. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa dzkiego zakada rwnie szersze wykorzystanie niekonwencjonalnych rde energii, w tym biologicznej energii wd geotermalnych oraz energii wiatrowej, a take wiksze wykorzystanie biogazu produktu powstaego w wyniku skadowania odpadw organicznych. 2.2.3. Regionalny Program Operacyjny Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa dzkiego na lata 2007 - 2013 (RPO) zatwierdzony uchwa nr 1393/07 Zarzdu Wojewdztwa dzkiego z dnia 14 listopada 2007 r., stanowi dokument o charakterze operacyjnym i okrela gwne kierunki rozwoju wojewdztwa dzkiego. W czci operacyjnej zaprezentowane s przyjte osie priorytetowe wraz z uzasadnieniem ich wyboru, finansowanie oraz system realizacji programu. Najwaniejsze wyzwania dla wojewdztwa dzkiego to promowanie konkurencyjnoci i tworzenie miejsc pracy. Osie priorytetowe d do skoncentrowania rodkw w celu wzmocnienia dziaa przyczyniajcych si do realizacji tych 2 gwnych wyzwa. O priorytetowa nr II to Ochrona rodowiska, a wyznaczonym celem szczegowym jest Poprawa stanu rodowiska naturalnego i bezpieczestwa energetycznego. Cele operacyjne obejmuj nastpujce kwestie: racjonalizacja gospodarki w zakresie odprowadzania i oczyszczania ciekw komunalnych i przemysowych, racjonalizacja zaopatrzenia w wod, racjonalizacja gospodarki odpadami komunalnymi i odpadami z sektora gospodarczego, ochrona przyrody i ksztatowanie postaw ekologicznych, poprawa jakoci powietrza, przeciwdziaanie powstawaniu zagroe rodowiskowych oraz zmniejszenie ich skutkw, rozwj i poprawa stanu infrastruktury energetycznej wojewdztwa, dywersyfikacja rde energii ze szczeglnym uwzgldnieniem wykorzystania odnawialnych rde energii. 2.2.4. Wojewdzki Program Ochrony i Rozwoju Zasobw Wodnych Wojewdzki Program Ochrony i Rozwoju Zasobw Wodnych zatwierdzony zosta
13
uchwa nr LI/866/2006 Sejmiku Wojewdztwa dzkiego z dnia 31 stycznia 2006 r. i dotyczy udronienia rzek przy budowlach pitrzcych dla uatwienia migracji ryb, zwaszcza ryb dwurodowiskowych. Ilustruje on, w podziale na 4 etapy, warunki poprawy migracji ryb. W etapie I - III zaoono udronienie rzek: Warty, Widawki, Grabii, Bzury, Pilicy, Drzewiczki, Luciy, Prosny, Neru, Sudwi, Skierniewki, Wolbrki, Czarnej Koneckiej i Czarnej Woszczowskiej. Etap IV obejmuje pozostae rzeki wojewdztwa oraz pozostay odcinek Neru po osigniciu odpowiedniej czystoci wody. Wojewdzki Program Ochrony i Rozwoju Zasobw Wodnych zakada realizacj przepawek (budow, przebudow lub remont) na 275 obiektach w zlewni rzeki Warty, na 187 obiektach w zlewni rzeki Bzury oraz na 140 obiektach w zlewni rzeki Pilicy. 2.2.5. Wojewdzki Program Maej Retencji Wojewdzki Program Maej Retencji dla Wojewdztwa dzkiego zatwierdzony zosta uchwa nr LIII/887/2006 Sejmiku Wojewdztwa dzkiego z dnia 28 marca 2006 r.. Program jest kompleksowym opracowaniem dotyczcym moliwoci retencjonowania wd powierzchniowych na rzekach i ciekach wojewdztwa. Program zakada budow 343 sztucznych zbiornikw retencyjnych, w tym 192 obiektw o powierzchni mniejszej ni 5,0 ha oraz 151 obiektw o powierzchni przekraczajcej 5,0 ha. czna powierzchnia zwierciada wody projektowanych zbiornikw wyniesie 6 309,6 ha, w tym 309,2 ha zbiornikw o powierzchni poniej 5,0 ha oraz 6 000,4 ha zbiornikw o powierzchni powyej 5,0 ha. 2.2.6. Program Ochrony rodowiska Wojewdztwa dzkiego na lata 2008 - 2011 z perspektyw na lata 2012 - 2015 Najwaniejszym dokumentem wdraajcym polityk ekologiczn pastwa na gruncie wojewdztwa jest Program Ochrony rodowiska Wojewdztwa dzkiego na lata 2008 - 2011 z perspektyw na lata 2012 - 2015. Wskazuje on cele i priorytety ekologiczne, rodzaje i harmonogramy dziaa proekologicznych oraz rodki niezbdne do ich osignicia. W koncepcji programowej opierajc si na kryteriach ekologicznych, prawnych i ekonomicznych wskazano 10 priorytetw wanych dla poprawy stanu rodowiska wojewdztwa dzkiego. Celem nadrzdnym ma by poprawa warunkw ycia mieszkacw poprzez popraw jakoci rodowiska, likwidacj zaniedba w jego ochronie i racjonalne gospodarowanie jego zasobami.
14
Cel podstawowy Ochrona i poprawa stanu rodowiska Cele uzupeniajce 1. przeciwdziaanie pozostaym zagroeniom pochodzenia antropogenicznego, 2. podniesienie wiadomoci ekologicznej spoeczestwa. Poniej przedstawiono priorytety zawarte w Programie wraz z przyporzdkowanymi im dziaaniami. Priorytet I Ochrona zasobw wd podziemnych i powierzchniowych wraz z popraw ich jakoci oraz ochrona przed powodzi: 1. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi i zapewnienie dobrej jakoci wody pitnej, 2. Ochrona przed zanieczyszczeniami ze rde punktowych i obszarowych, 3. Ochrona przed powodzi i skutkami suszy. Priorytet II Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacj: 1. Ochrona gleb uytkowanych rolniczo przed degradacj, 2. Rekultywacja terenw zdegradowanych. Priorytet III Ochrona i wzrost rnorodnoci biologicznej i krajobrazowej oraz wzrost lesistoci: 1. Ochrona rnorodnoci biologicznej, 2. Ochrona i zwikszanie zasobw lenych, 3. Objcie ochron prawn obszarw i obiektw o najwikszych walorach przyrodniczych. Priorytet IV Racjonalna gospodarka odpadami: 1. Ograniczanie iloci wytwarzanych odpadw, 2. Eliminowanie uciliwoci zwizanych z niewaciwym postpowaniem z odpadami. Priorytet V Poprawa jakoci powietrza: 1. Ograniczenie emisji zanieczyszcze ze rde punktowych, liniowych i powierzchniowych, 2. Wzrost wykorzystania odnawialnych rde energii, 3. Zwikszenie wykorzystania gazu ziemnego w przemyle i gospodarce komunalnej. Priorytet VI
15
Redukcja emisji ponadnormatywnego haasu: 1. Ochrona przed haasem komunikacyjnym. Priorytet VII Ograniczenie moliwoci wystpienia powanych awarii: 1. Ograniczenie skutkw awarii przemysowych i chemicznych, 2. Zapobieganie i ograniczenie skutkw awarii zwizanych z przewozem materiaw niebezpiecznych szlakami drogowymi i kolejowymi. Priorytet VIII Utrzymanie obowizujcych standardw w zakresie promieniowania elektromagnetycznego: 1. Zachowanie stref bezpieczestwa przy lokalizacji obiektw emitujcych promieniowanie elektromagnetyczne. Priorytet IX Racjonalizacja wykorzystania materiaw i surowcw: 1. Zmniejszenie materiaochonnoci produkcji, 2. Racjonalna eksploatacja kopalin. Priorytet X Ksztatowanie postaw ekologicznych: 1. Edukacja ekologiczna, 2. Upowszechnianie informacji o rodowisku. Poszczeglne grupy dziaa we wszystkich priorytetach zawieraj charakterystyk i opis dziaania, wskazuj podmioty zobligowane do podjcia dziaa, propozycj sposobu monitorowania oraz oczekiwane rezultaty. 2.3. Uwarunkowania wynikajce z polityki na poziomie powiatu 2.3.1. Strategia Rozwoju Powiatu Bechatowskiego na lata 2005 - 2015 Zasadniczym celem strategicznym przyjtym w Strategii Rozwoju Powiatu Bechatowskiego na lata 2005 - 2015 jest osignicie i utrzymanie pozycji lidera gospodarczego w regionie. Podstawowym celem dziaania samorzdu jest osignicie zrwnowaonego rozwoju, prowadzcego do poprawy jakoci ycia spoecznoci. W ramach prac nad powyszym dokumentem wyrniono 3 obszary strategiczne: obszar rozwoju gospodarczego, obszar problematyki spoecznej,
obszar infrastruktury technicznej. W kadym z obszarw okrelono kierunki cele strategiczne, a nastpnie wyoniono
16
gwne programy rozwoju. W skad programw wchodz dziaania zarwno inwestycyjne, jak i pozainwestycyjne. 2.3.2. Powiatowy Program Ochrony rodowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla Powiatu Bechatowskiego na lata 2004 - 2015 Aktualizacja Powiatowy Program Ochrony rodowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla Powiatu Bechatowskiego na lata 2004 2015 Aktualizacja przyjty uchwa nr 278/XXXVII/09 Rady Powiatu w Bechatowie z dnia 28 sierpnia 2009 r. stanowi instrument realizacji prawa miejscowego o charakterze strategicznym. Na wyej przywoany dokument skadaj si: Tom I Program Ochrony rodowiska dla Powiatu Bechatowskiego na lata 2008 2011, Tom II Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Bechatowskiego na lata 2008 2011. Powiatowy Program Ochrony rodowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla Powiatu Bechatowskiego na lata 2004 2015 Aktualizacja wyznacza plan dziaa samorzdu powiatowego w zakresie polityki ekologicznej na lata 2008 2011 z uwzgldnieniem perspektyw na lata 2012 2015. Dokument w sposb kompleksowy charakteryzuje stan rodowiska przyrodniczego na terenie powiatu bechatowskiego i ukazuje zmiany, jakie zaszy od przyjcia pierwotnego powiatowego programu ochrony rodowiska. Gwnym celem Programu Ochrony rodowiska dla Powiatu Bechatowskiego na lata 2008 - 2011, jako dokumentu planistycznego, jest wytyczenie kierunkw dziaa, ktre bd prowadziy do poprawy stanu rodowiska naturalnego oraz okrelenie strategii racjonalnego wykorzystania zasobw i poprawy standardw jakoci poszczeglnych komponentw rodowiska naturalnego. Stosownie do zalece Ministra rodowiska Program Ochrony rodowiska dla Powiatu Bechatowskiego na lata 2008 2011 zawiera wytyczne do sporzdzania gminnych programw ochrony rodowiska. Wynika to z faktu, i realizacja zada w zakresie poprawy standardw jakoci rodowiska i jego ochrony wymaga wsppracy samorzdw na rnych szczeblach oraz wsppracy z podmiotami gospodarczymi. 2.4. Uwarunkowania wynikajce z polityki na poziomie gminy 2.4.1. Zintegrowany Program Rozwoju Gminy Kluki na lata 2006 - 2013 Zintegrowany Program Rozwoju Gminy Kluki na lata 2006 2013 jest dokumentem
17
ustanawiajcym oglne wytyczne i zasady wsppracy instytucji Unii Europejskiej z Gmin Kluki. Program oparty jest na analizie problemw i moliwoci gminy, prowadzcej zadania inwestycyjne kwalifikowane do wspfinansowania przez instrumenty finansowe Unii Europejskiej. W praktyce Zintegrowany Program Rozwoju stanowi elastyczn podstaw do systematycznego rozwoju Gminy Kluki. Dokument podsumowuje dokonania mijajcej kadencji poprzez ukazanie dokona, rozpocztych procesw inwestycyjnych oraz cyklw przedsiwzi i projektw. Wskazuje on rwnie projekty wymagajce realizacji w nowej kadencji samorzdowej. Program utrzymuje peny, systematyczny cykl inwestycyjny projektu oraz przedsiwzi. Dokument przedstawia sytuacj spoeczno - ekonomiczn oraz formuuje zadania niezbdne do osignicia rozwoju spoecznego i gospodarczego Gminy Kluki. Szacuje on spodziewane efekty interwencji i wpyw na przebieg procesw rozwojowych oraz wskazuje kierunki zaangaowania rodkw funduszy strukturalnych i rodkw wasnych Gminy Kluki. 2.4.2. Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego Gminy Kluki Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego Gminy Kluki przyjte uchwa nr 47/XII/07 Rady Gminy Kluki z dnia 5 padziernika 2007 r. stanowi narzdzie ksztatowania polityki przestrzennej gminy i jest wyrazem pogldw i postanowie Gminy Kluki zwizanych z jej rozwojem. Gwnym zadaniem studium jest okrelenie polityki przestrzennej gminy wpisanej w polityk przestrzenn pastwa oraz oglnych kierunkw i zasad zagospodarowania przestrzennego gminy. Jednoczenie dokument posiada charakter wytycznych do sporzdzenia miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego. Obecnie brak miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla caego terenu gminy Kluki. Istnieje jedynie miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla gminy Kluki w zakresie trasy linii energetycznej 400 kV zatwierdzony uchwa nr 51/XXIII/08 Rady Gminy Kluki z dnia 26 listopada 2008 r.. Zgodnie z art. 9 Ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80 poz. 717 ze zmianami), studium uchwalone przez Rad Gminy Kluki nie jest aktem prawa miejscowego, jednak zawarte w nim zasady polityki przestrzennej winny by wice dla Wjta Gminy i wszystkich komunalnych jednostek organizacyjnych dziaajcych na jej terenie. Jest to wic wany akt wadczy, w ktrym Rada Gminy bezporednio wpywa na dziaania caego
18
swojego aparatu wykonawczego.
3. OGLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY KLUKI 3.1. Pooenie geograficzne Gmina Kluki pooona jest w rodkowej Polsce, w poudniowej czci wojewdztwa dzkiego. Administracyjnie gmina Kluki stanowi jedn z omiu gmin powiatu bechatowskiego i graniczy: od pnocy - z gminami Bechatw i Zelw, od zachodu - z gmin Szczercw, od wschodu - z gmin Bechatw, od poudnia - z gmin Kleszczw. Lokalizacj gminy Kluki na tle powiatu bechatowskiego przedstawia rysunek nr 1. Wedug podziau J. Kondrackiego teren ley na pograniczu dwch makroregionw fizyczno-geograficznych wchodzcych w skad Prowincji Nizin rodkowopolskich. Cz wschodnia naley do makroregionu Wzniesienia Poudniowomazowieckie, mezoregionu Wysoczyzna Bechatowska, natomiast cz zachodni przyporzdkowano do makroregionu Nizina Poudniowowielkopolska, mezoregionu Kotlina Szczercowska.
19
POWIAT PABIANICKI
Zab oty
Karczmy nica Ku
Zabie w
Podsto a
Zalesie
Bocianicha Zagwki Kociszew

POWIAT ASKI
Herbertw
Chynw
Zelwek Ignacw Nowa Wola

Weronika
Dbrowa -Szlacheckie Bujny-
Pawowa Patok
czyca
rubice Gmina D
Wola G upicka
Zwierzyniec Wadlew Chynw Wadlew Jzefw
Gupice
Brzezie Rawicz
Chajczyny
Otyk
Pieki-Augustw
POWIAT PIOTRKOWSKI
Jawor
Kurwek Wygie zw Kurw
ZELW
Podenice Maurycw
Grabostw
Pieki Gupickie
DRUBICE
Teofilw
-Ksie Ostoja
Grboszw
Marki
obudzice
Wygoda
Wdowin Koby ki Kazimierzw

Katarzynka bijowa Emilianw Hucisko
Zalesie
Przecznia
Krze lw
Pszcz ki
a Gmin
Walewice
Wypychw
w Zel
Janw
Sobki Pukawica
Roniatowice Stoki
Podlesie
Wola Pszcz ecka Faustynw Zbyszek Firlej Marcelw
Wola Ro niatowskacik K Sromutka Grbociny Stefanw Bukowie Dolne Nw. Wie Rasy Podwody Teresin Suchcice Apolinw Wola Kruszy ska Bukowie Grne Anastazw Wrzosy Marianka Wielopole Strzyewice
Laski Jzefw Adamw Mikorzyce
Rodzin Cisza
Parzno
Kresy
Wola Mikorska awy BE CHATWEK

Zalesna Emilin
CZAPLINIEC Domiechowice
Kaduny
Huta Stradzew
Lesisko Imielnia -Parze Wierzchy- skie -Kluckie -Strzyewskie
Helenw Zawady PAULINW Niedyszyna Dobrzelw Myszaki OLSZTYN

POLITANICE
Edwardw Przyborw
Dubie Szczercowska Rudzisko Wie
Magdalenw Osina
LIPY LUDWIKW
EDWARDW
BECHATW
ZAMO CIE GROCHOLICE
PK P
Bech atw
Lubiec
Ku nica Lubiecka
DOMIECHOWICKIE NIWY
Zwierzchw Dobiecin Postkalice

Micha w
rcw Gmina Szcze
Zakurowie
POWIAT WIELUSKI
Dbina
Zary
Korablew Zagrodniki Dzbanki
Zagadki
Podwdka
luki ina K Gm
Prdzew D Wola Wi zowa browa Rusiecka Nowa Wola Boles aww Mierzynw Wincentw
Maliniec
Rusiec dzki
PKP
Krzywki
wierk Bo ydar
Antonina
Kunica
Bednarze
Brzezie
Niwy Jzefina
abczanka Pod ar
Kaszewice
Plko
Kurnos II OlenikKsiy M yn
Wawrzkowizna Rz sawa
Gmin a
D Annolesie by Wolskie Zalasy Dbrwki Aleksandrw Kobyla skie
c usie aR in Gm
RUSIEC
Krasowa
Gawronwka
Kociuszki
Grudna Zau e
Kluki
Podcichawa
Nowy wiat
Korczew Zdzieszulice Grne Janina

MokraczMi akw
Zdzieszulice Dolne
Kielchinw
Podklucze SZCZERCW Borowa Ko ciuszki Pod Lasem Szubienice Kozwki Trakt Puszczaski
cichawa owizna Je Borki
Chmielowiec
Kurnos I
Porby
Mazury Bugaj
Janw Augustynw Bukowa

Splne
elichw
Rogatki Jastrzbice Le niaki (Le niaki Ruseckie) Ba Wo owice Andrzejw Swki
Le niaki ChabielskieLubo nia
ar
Wlka kawska Zawadw

Zawa y
Stanisaww I Stanisaww II
Puszcza Chabielska
Supia
Zarzecze Kunica Kaszewska

Niwisko Rogowiec
Osiny Tatar Janwka Kieruzele
Skadowisko popio w
Trzs
Nowy Janw
Bigoraj
Sok
Grka
K t
kawa
POWIAT PAJ CZASKI
Chabielice
Bogumi w
BOT Elektrownia Bechatw S.A. BOT Kopalnia W gla Brunatnego Be chatw S.A. Kalisko
Kamie
Odkrywka Szczercw Parchliny
Dbina
Podwinek
Odkrywka Kopalni W gla Brunatnego Be chatw S.A.
obnica
POWIAT RADOMSZCZA SKI
Antoniwka
zw Gmina Kleszc
kisko uszczanowice
Huby
KLESZCZW
Czy w
Rysunek nr 1 Lokalizacja gminy Kluki na tle powiatu bechatowskiego
Wolica
3.2. Powierzchnia gminy i struktura gruntw Powierzchnia gminy Kluki wynosi 118,54 km2, co stanowi 12,2% powierzchni powiatu bechatowskiego. Powierzchni poszczeglnych gruntw w gminie Kluki wedug stanu na dzie 31 grudnia 2005 r. przedstawiono w tabeli nr 1 oraz na rysunku nr 2.
20
Tabela nr 1 Powierzchnia poszczeglnych gruntw w gminie Kluki [ha] stan na dzie 31 grudnia 2005 r.
Wyszczeglnienie Kluki (rdo: GUS) Powierzchni a ogem 11 854 Powierzchni a uytkw rolnych 5 024 Grunty orne 3 372 Sady 35 ki 949 Pastwisk a 668 Lasy i grunty lene 5 623 Pozostae grunty i nieuytki 1 203
Rysunek nr 2 Powierzchnia poszczeglnych gruntw w gminie Kluki
W gminie Kluki najwikszy udzia w cakowitej powierzchni uytkw rolnych maj lasy oraz grunty lene 47,5%, natomiast najmniejszy sady 0,3%. 3.3. Demografia Obszar gminy Kluki zamieszkuje 4119 osb (zgodnie ze stanem na koniec 2009 r.), przy czym rednia gsto zaludnienia to 35 osb na km2. W tabeli nr 2 i na rysunku nr 3 przedstawiono zmiany demograficzne w gminie Kluki w latach 2004 - 2009. Pomimo odnotowywanego przewanie ujemnego przyrostu naturalnego (jedynie w roku 2007 zaobserwowano dodatni przyrost naturalny) w cigu piciu ostatnich lat liczba mieszkacw gminy Kluki wzrosa o ponad 230 osb. Zjawisko znacznego zwikszenia liczby ludnoci jest zwizane gwnie z tendencj przenoszenia si ludnoci z miasta Bechatowa na pobliskie obszary wiejskie.
Tabela nr 2
21
Zmiany demograficzne w gminie Kluki w latach 2004 - 2009

Wyszczeglnienie Ludno ogem Kobiety Mczyni Ludno na 1 km2 Kobiety na 100 mczyzn Wiek przedprodukcyjny (0-17 lat) Wiek produkcyjny (M/18-64 i K/18-59 lat) Wiek poprodukcyjny Urodzenia Zgony Przyrost naturalny (rdo: Urzd Gminy Kluki) 2004 3 885 1 988 1 897 33 105 926 2 269 690 45 54 -9 2005 3 944 2 011 1 933 33 104 907 2 337 700 29 49 -20 2006 3 984 2 035 1 949 34 104 899 2 389 696 37 38 -1 2007 4 071 2 083 1 988 34 105 914 2 462 695 59 45 14 2008 4 080 2 076 2 004 34 103 888 2 492 700 36 38 -2 2009 4 119 2 099 2 020 35 104 895 2 519 705 48 51 -3
Rysunek nr 3 Zmiany demograficzne w gminie Kluki w latach 2004 - 2009
22
3.4. Gospodarka Przemys Przemys ma niewielkie znaczenie dla gospodarki gminy Kluki. Obecnie funkcjonuj na tym terenie zakady przemysowe takie, jak: Duet w Klukach stacja benzynowa, Auto gaz w Klukach stacja benzynowa, Polgrunt w Osinie przetwrstwo soi, Zakad Produkcyjno Usugowo Handlowy i Mechaniki Maszyn Lesaw Michalski w Nowym Janowie produkcja naczep i przyczep ciarowych, Przedsibiorstwo Prywatne Hanmar w Klukach produkcja ozdb choinkowych, Skalar w Klukach produkcja akwariw i terrariw, Zakad Produkcyjno Usugowo Handlowy oraz Remontowo Budowlany Sprzt - Bud - Kazimierz Sosnowicz w Nowym Janowie usugi transportowe i sprztowe, roboty ziemne, kupno sprzeda kruszyw i torfw. Rolnictwo Gmina Kluki jest typowo rolnicz gmin. Wedug danych zawartych w Powszechnym Spisie Rolnym 2002 oglna powierzchnia uytkw rolnych w gminie Kluki wynosi 55417 ha. Wikszo gospodarstw rolnych gminy Kluki zajmuje od 2 do 5 ha (35,7% ogu gospodarstw). Z kolei udzia gospodarstw rolnych o powierzchni przekraczajcej 15 ha, w oglnej liczbie gospodarstw rolnych gminy wynosi jedynie okoo 1,8%. Powierzchnie poszczeglnych uytkw oraz ich udzia w oglnej powierzchni gminy Kluki zaprezentowano w tabeli nr 3. Natomiast na rysunku nr 4 przedstawiono udzia poszczeglnych uytkw w oglnej powierzchni gminy Kluki.
Tabela nr 3 Powierzchnie poszczeglnych uytkw oraz ich udzia w oglnej powierzchni gminy Kluki
Gmina Kluki (rdo: GUS) Powierzchnia gminy km2 118,54 ha 11854 Uytki rolne % 43,0 ha 5097,2 Uytki lene % 47,0 ha 5571,4 % 10,0 Pozostae ha 1185,4
23
Rysunek nr 4 Udzia poszczeglnych uytkw w oglnej powierzchni gminy Kluki
Na terenie gminy Kluki przewaaj uytki lene, ktrych udzia wynosi 47% ogu powierzchni gminy. 3.5. Infrastruktura komunikacyjna W gminie Kluki sie komunikacyjna jest dobrze rozwinita. Ukad drogowy obsugujcy gmin i zapewniajcy jej powizania komunikacyjne z obszarami przylegymi tworz nastpujce drogi: droga krajowa nr 8 o znaczeniu midzyregionalnym, relacji Warszawa Piotrkw Wrocaw, o dugoci 8,6 km w granicach gminy; drogi powiatowe: 1902E relacji Bechatw - Sok - Janw Nowy - Kaszewice - Kluki, 1908E relacji Wie Szczercowska - Magdalenw - Kluki, 1909E relacji Lubiec - Cisza - Parzno - Domiechowice - Bechatw, 1910E relacji Parzno - Wola Mikorska - Adamw, 1917E relacji Chabielice - Trzs - Nowy wiat, 1919E relacji Kaszewice - Kurnos - Bechatw, 1920E relacji Kluki - Parzno - Zelw; drogi gminne: 101074E relacji (Podar) - granica gminy Szczercw - Tar, 101077E relacji (Puszcza Chabielska) - granica gminy Szczercw - Tar Sadulaki - Osina,
24
101151E relacji Strzyewice - Mociska - granica gminy Zelw - (Janw), 101152E relacji Strzyewice - granica gminy Bechatw - (Podwody), 101153E relacji Parzno - Wierzchy Parzeskie - Wierzchy Kluckie - Imielnia, 101154E relacji Kaszewice - Boydar - Tar, 101155E relacji Kluki - Kaszewice - Supia, 101156E relacji Kaszewice - Kolonia Kaszewice - granica gminy Bechatw (droga krajowa nr 8), 101211E relacji (Firlej) - granica gminy Szczercw - Cisza. Planowane jest podniesienie standardw drogi krajowej nr 8 do rangi drogi ekspresowej, co z pewnoci wpynie na rozwj zarwno gminy Kluki, jak i caego powiatu bechatowskiego. W poudniowej czci obszaru gminy Kluki przebiega krtki odcinek linii kolejowej drugorzdnego znaczenia w sieci kolejowej relacji Piotrkw Trybunalski - Bechatw Rogowiec. Linia ta posiada charakter linii przesyowej do ZGE Bechatw. Nie bierze ona udziau w obsudze kolejowej gminy, gdy na jej obszarze nie posiada stacji ani przystanku kolejowego. Najblisza stacja znajduje si w Rogowcu w odlegoci okoo 1,0 km od granicy gminy Kluki. Dugoci lokalnych drg gminnych w gminie Kluki zawiera tabela nr 4 (zgodnie ze stanem na dzie 31 grudnia 2009 r.). Natomiast ukad drg oraz linii kolejowych w gminie przedstawia rysunek nr 5.
Tabela nr 4 Dugoci drg gminnych w gminie Kluki
Rodzaj drg o nawierzchni twardej o nawierzchni twardej ulepszonej o nawierzchni gruntowej Razem (rdo: Urzd Gminy Kluki) Dugo drg gminnych [km] 10,27 12,55 2,31 25,13
25
Rysunek nr 5 Ukad drg i linii kolejowych w gminie Kluki
Dugo drg gminnych w gminie Kluki nie ulega zmianie od 2004 r., jednake systematycznie prowadzone s prace remontowe, ktrych celem jest utrzymanie drg w dobrym stanie technicznym. 3.6. Uksztatowanie powierzchni terenu Wedug podziau J. Kondrackiego gmina Kluki ley na pograniczu dwch makroregionw fizyczno-geograficznych wchodzcych w skad Prowincji Nizin rodkowopolskich. Cz wschodnia naley do makroregionu Wzniesienia Poudniowomazowieckie, mezoregionu Wysoczyzna Bechatowska, natomiast cz zachodni przyporzdkowano do makroregionu Nizina Poudniowowielkopolska, mezoregionu Kotlina Szczercowska. Granica pomidzy mezoregionami posiada kierunek poudnikowy. Wysoczyzna Bechatowska do stromo schodzi do Kotliny Szczercowskiej na zachodzie. Wysoczyzna Bechatowska ma pooenie wododziaowe midzy dorzeczami Wisy i Odry. Jej krajobraz stanowi falista rwnina z pasmem
26
ostacowych wzgrz morenowych ukierunkowanych z pnocy na poudnie, zwizanych z maksymalnym zasigiem zlodowacenia warciaskiego. Najwyej pooona jest cz wschodnia naleca do Wysoczyzny Bechatowskiej. Najwyszy punkt 231,1 m n.p.m. znajduje si w pobliu wschodniej granicy gminy, w rejonie Kaszewic. Natomiast najniszy punkt 168,0 m n.p.m. pooony jest przy granicy zachodniej, w dolinie rzeki Widawki. Krawd Wysoczyzny Bechatowskiej opadajca ku Kotlinie Szczercowskiej oraz ku dolinie Widawki jest porozcinana licznymi, stosunkowo wskimi i do gboko wcitymi dolinami ciekw dopyww Widawki i Pilsi. Nachylenie stokw ksztatuje si w duej mierze w granicach 3 - 8%, jedynie miejscami, na stokach dolin, spadki przekraczaj 8%. Kotlina Szczercowska posiada charakter rwniny, gwnie nachylonej w kierunku zachodnim i poudniowo - zachodnim, porozcinanej koncentrycznie uksztatowan sieci szerokich, paskich dolin nawizujcych do doliny Widawki. Dolina jest nieproporcjonalnie szeroka w stosunku do obecnie prowadzonych wd i stanowi wyrazisty element uksztatowania terenu. Wystpuj tu tereny podmoke oraz torfowiska przejciowe z bogat mieszan rolinnoci. Midzy obnieniami dolinnymi wystpuj agodne wzniesienia, na ktre naoone s way wydmowe. Rnice wysokoci midzy dnami dolin a wzniesieniami ksztatuj si w granicach 5 - 10 m, a w przypadku doliny rzeki Widawki przekraczaj 10 m. 3.7. Budowa geologiczna Pod wzgldem geologicznym obszar gminy Kluki pooony jest w obrbie Niecki dzkiej. Stanowi ona obszerne obnienie mezozoiczne, ktre w trzeciorzdzie ulego spkaniom tektonicznym. Niecka jest zbudowana z utworw mezozoicznych, trzeciorzdowych oraz czwartorzdowych. Na powierzchni teren pokryty jest utworami czwartorzdowymi, plejstoceskimi i holoceskimi, o do zmiennej miszoci, wahajcej si w przedziale 40 - 90 m. W czci pnocnej i rodkowej gminy wystpuj osady zwizane ze zlodowaceniem rodkowopolskim. S to osady pochodzenia wodnolodowcowego, z odosobnionymi patami glin zwaowych moreny dennej. W czci poudniowo-wschodniej gminy, na wschd od miejscowoci Kaszewice, wystpuj wzgrza czoowomorenowe i kemowe zbudowane z utworw piaszczystych i ilastych silnie przeksztaconych w warunkach klimatu peryglacjalnego, w okresie zlodowacenia rodkowopolskiego. Utwory zlodowacenia pnocno-polskiego stanowi mady, muki, piaski i wiry rzeczne oraz mady i muki rozlewiskowo-jeziorne. Wystpuj one powszechnie w zachodniej i poudniowej czci gminy oraz lokalnie - wzdu rzek i ciekw.
27
Towarzysz im utwory akumulacji eolicznej wystpujce w formie piaskw przewianych, wydm i watw wydmowych. Utwory holoceskie stanowi wypenienie koryt rzecznych. Reprezentuj je osady rzeczne, humusowe piaski rzeczne, rzadziej torfy odoone w dolinach Widawki, cichawki, Stawki, Pilsi oraz innych mniejszych ciekw. Pod wzgldem morfologicznym wschodni cz gminy Kluki stanowi wysoczyzna polodowcowa. Przewaa tam nizinny krajobraz staroglacjalny rwnin peryglacjalnych z ostacami. Niewielki udzia ma nizinny krajobraz dolin i rwnin akumulacyjnych, den dolinnych oraz tarasw wydmowych. 3.8. Surowce mineralne Gmina Kluki nie naley do rejonw zasobnych w surowce mineralne a budowa geologiczna warunkuje wystpowanie tu jedynie kopalin zwizanych z utworami czwartorzdu. Przekada si to na fakt, e na terenie gminy wystpuj: piaski eoliczne Utwory te s szeroko rozpowszechnione, s eksploatowane na potrzeby wasne, na niewielk skal. Brak wikszego, udokumentowanego zoa piaskw eolicznych, natomiast na terenie wydm znajduje si znaczna ilo maych lokalnych wyrobisk, z ktrych korzystaj ich prywatni waciciele. piaski wodno - lodowcowe Piaski wodno - lodowcowe s to piaski o rnej granulacji, wrd ktrych przewaa frakcja rednioziarnista. Wystpuj w nich te domieszki grubych wirw, gazikw i gazw, co ogranicza gospodarcze wykorzystanie tego materiau z powodu rnorodnoci zoowej. Wystpuj one w rejonie Strzyewic i s eksploatowane na potrzeby budownictwa. piaski kemowe W rejonie wsi Osina znajduje si obszar potencjalnego wystpowania tego surowca. Jednak z uwagi na lokalizacj w granicach projektowanego obszaru chronionego krajobrazu, w bezporednim ssiedztwie projektowanego rezerwatu przyrody Kluki", piaski te nie powinny by eksploatowane na wiksz skal. Surowcami eksploatowanymi na terenie gminy s utwory piaszczysto-wirowe i piaski wydmowe. W trakcie prac poszukiwawczych, prowadzonych w latach 1960 - 1985 udokumentowane zostao zoe piaskw i piaskw ze wirem o wielkoci zasobw 15 000 m3, przydatnych do robt drogowych. Eksploatacja nie jest jednak prowadzona na du skal. Przedmiotem eksploatacji s natomiast piaski wydmowe, uywane w gwnej mierze do zapraw budowlanych, sporadycznie do produkcji pustakw
28
oraz na podbudow drg. W kilku wyrobiskach eksploatuje si utwory piaszczysto wirowe stosowane do produkcji wyrobw betonowych oraz w budownictwie. Wykaz z kopalin w gminie Kluki przedstawia tabela nr 5, natomiast ich rozmieszczenie obrazuje rysunek nr 6.
Tabela nr 5 Wykaz z kopalin w gminie Kluki
Lp. Nazwa zoa Rodzaj kopaliny Kruszywo naturalne piasek Kruszywo naturalne piasek Kruszywo naturalne piasek Torf humusowy Kruszywo naturalne piasek Kruszywo naturalne piasek Lokalizacja zoa Kunica Kaszewska Kunica Kaszewska Zarzecze Trzs Trzs Cisza 1 Kunica Kaszewska III 2 Kunica Kaszewska IV 3 Zarzecze 4 Trzs I 5 Trzs II 6 Cisza
(rdo: PO dla Powiatu Bechatowskiego na lata 2008 - 2011)
Rysunek nr 6 Rozmieszczenie z kopalin w gminie Kluki
3.9. Klimat Wedug rejonizacji rolniczo klimatycznej Gumiskiego teren gminy Kluki zaliczany jest do X dzielnicy klimatycznej o nastpujcej charakterystyce: rednia temperatura roczna: 7,7 C,
29
rednia temperatura stycznia: 1,7 C, rednia temperatura lipca: 17,4 C, ilo opadu w roku: 576 mm, ilo dni mronych: 30 - 50. Warunki klimatyczne na terenie gminy Kluki ksztatuj si nastpujco: W wikszoci wystpuj wiatry z kierunku zachodniego, pnocno-zachodniego oraz wschodniego. W chodnej porze roku przewaa kierunek poudniowozachodni, natomiast od lipca do padziernika kierunek pnocno-zachodni oraz zachodni. Taki ukad w znacznym stopniu ogranicza wpyw zanieczyszcze pochodzcych z PGE KBW Bechatw S.A. na stan powietrza atmosferycznego. rednie roczne zachmurzenie mieci si w 60 - 70%, roczna suma godzin ze socem jest wysza o 120 godzin ni w pozostaej czci regionu, a rednia warto zachmurzenia jest nisza od redniej dla regionu. Jest to ukad korzystny dla rozwoju rekreacji. rednie roczne wartoci temperatury powietrza s zblione do temperatur w Polsce rodkowej, natomiast rednie temperatury najchodniejszych miesicy s zblione do obserwowanych na obszarach Polski poudniowej. Klimat lokalny jest znacznie bardziej zrnicowany. Rnice te s uzalenione od m. in. rzeby terenu, ekspozycji stokw, szaty rolinnej, poziomu wd gruntowych, rodzaju podoa. Na obszarze gminy wystpuj dwa gwne rodzaje terenw: pagrki lekko wyniesione ponad doliny oraz szerokie, silnie wilgotne tereny dolin. Tereny wysoczyznowe posiadaj korzystny bioklimat i s predysponowane do realizacji zabudowy mieszkaniowej. Natomiast tereny dolin posiadaj niekorzystny mikroklimat z powodu nadmiernego uwilgocenia. 3.10. Dobra kultury materialnej Zgodnie z art. 3 pkt 1 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 ze zmianami) zabytek stanowi nieruchomo lub rzecz ruchoma, ich cz lub zespoy, bdce dzieem czowieka lub zwizane z jego dziaalnoci i stanowice wiadectwo minionej epoki bd zdarzenia, ktrych zachowanie ley w interesie spoecznym ze wzgldu na posiadan warto historyczn, artystyczn lub naukow. Na terenie gminy Kluki znajduj si nastpujce obiekty wpisane do rejestru zabytkw nieruchomych wojewdztwa dzkiego (zgodnie ze stanem z dnia 31 grudnia 2009 r.): Kaszewice - koci pod wezwaniem w. Trjcy, drewniany, 1612, nr rej.: 465-IXTOM I Aktualizacja Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2010 2013 z perspektyw do roku 2017
30
49 z 17 grudnia 1948 r. oraz 173 z 26 maja 1967 r.,
Kluki
- park dworski, nr rej.: 303 z 31 sierpnia 1983 r. i z 29 grudnia 1995 r.,
Parzno - dwr, 1 poowa XIX, nr rej.: 593-IX-83 z 31 lutego 1960 r., Zarzecze - Supia - zesp dworski, poowa XIX, nr rej.: 370 z 3 lipca 1986 r. oraz z 15 wrzenia 1993 r.: dwr oraz park z alej dojazdow,
Strzyewice - park, XIX, nr rej.: 356 z 6 sierpnia 1985 r. i z 6 kwietnia 1995 r.. 4. OCENA STANU RODOWISKA Z WYZNACZENIEM CELW EKOLOGICZNYCH I OKRELENIEM STRATEGII DZIAA NA RZECZ OCHRONY STANDARDW RODOWISKA
Aktualizacja Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2010 - 2013 suy wdraaniu polityki ekologicznej pastwa, wojewdztwa oraz powiatu na gruncie gminy. Niniejszy rozdzia opisuje aktualny stan rodowiska z uwzgldnieniem
31
zachodzcych w nim zmian i dziaa prowadzonych dotychczas oraz wyznacza cele, do ktrych naley dy. Rozdzia zawiera szczegowe zestawienia zada do realizacji w perspektywie czteroletniej, tj. na lata 2010 - 2013, a take nakrela priorytetowe kierunki dziaa na lata 2014 - 2017. Cele i priorytety zawarte w Aktualizacji Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2010 - 2013 s tosame zarwno z celami i priorytetami wojewdzkimi, jak i powiatowymi. Ze wzgldu na specyfik gminy Kluki, ktra w wielu dziedzinach odbiega od redniej wojewdzkiej oraz powiatowej, nieco odmienna bdzie realizacja zada. Niektre zadania wyznaczone w dokumentach nadrzdnych nie dotycz gminy Kluki lub te odnosz si do niej jedynie w niewielkim stopniu. Przykadem mog by problemy aglomeracyjne, ochrona przed powodzi, czy te problemy, ktre na obszarze gminy zostay ju rozwizane. Z kolei inne zadania wymagaj znacznie wikszego wysiku i koncentracji dziaa, ni analogiczne zadania na poziomie wojewdztwa czy powiatu. 4.1. Gospodarka wodno ciekowa 4.1.1. Wody podziemne Gmina Kluki znajduje si w obszarze jednostki strukturalnej Podregion Piotrkowski, gdzie wystpuj dwa poziomy wodonone: Poziom czwartorzdowy stanowi gwny poziom uytkowy i charakteryzuje si wystpowaniem dwch lub trzech warstw wodononych na poziomie od kilku do 80 m. Warstwy te s zwizane z obecnoci piaskw oraz utworw piaszczysto - wirowych. Najwiksz gboko wystpowania uytkowego poziomu wodononego odnotowano w rejonie poudniowo - zachodnim gminy Kluki (okoo 120 m), za w czci pnocnej i poudniowej ksztatuje si on na poziomie 20 - 40 m. W rejonie centralnym warto ta nie przekracza 20 m. Poziom kredowy zwizany jest z wystpowaniem spka wglanowych osadw kredy grnej, natomiast jego zasilanie jest wynikiem infiltracji wd czwartorzdowych. Miszo grnokredowego poziomu ocenia si na okoo 100 - 120 m. Na poziomie tym bazuje szereg uj wody, midzy innymi ujcie Nowy Janw, ktre czerpie wod z gbokoci 121 i 123 m. Poudniowa cz gminy Kluki znajduje si pod wpywem oddziaywania leja depresyjnego powstaego na skutek odwadniania odkrywki Bechatw PGE KWB Bechatw S. A.. Umown granic leja depresyjnego jest obszar kopalni, ale jego faktyczny zasig jest znacznie wikszy. Rozmiary leja oraz jego zmiany dynamiczne
32
s wyznaczane na podstawie pomiarw bezporednich pooenia zwierciada wody prowadzonych w otworach piezometrycznych sieci zewntrznej z czstotliwoci 1 raz na kwarta. Osignicie maksymalnego zasigu leja depresji prognozowane jest na lata 2010 - 2015. W cigu ostatnich kilku lat zasig leja depresyjnego na terenie gminy Kluki uleg nieznacznemu zmniejszeniu w okolicy miejscowoci Nowy Janw. Poza lejem depresyjnym spowodowanym przez PGE KWB Bechatw S. A. na obszarze gminy znajduj si jeszcze dwa niewielkie leje depresyjne: w rejonie wsi Osina oraz w obrbie wsi Kaszewice. Na podstawie mapy geosozologicznej stwierdzono wystpowanie wysokiego stopnia zagroenia wd podziemnych na przewaajcej czci obszaru gminy Kluki. Szczeglnie naraona jest cz centralna, poudniowa oraz pnocno zachodnia, gdzie konieczne jest prowadzenie kontrolowanego zagospodarowania uwzgldniajcego potencjalne zagroenie poziomu przypowierzchniowego poprzez oddziaywanie obiektw komunalnych i rolniczych takich, jak skadowiska odpadw staych i ciekych, wylewiska czy zbiorniki paliw. Jedynie w poudniowej czci gminy na zachd od Kaszewic znajduj si miejsca, w ktrych podou wystpuj gliny zwaowe o duej miszoci obszary o niskim stopniu zagroenia. Jako wd podziemnych Obecnie jako wd podziemnych poziomu czwartorzdowego i grnokredowego generalnie spenia wymagania dla wd pitnych, jednak lokalnie wystpuj wody z ponadnormatywn zawartoci manganu oraz elaza i wymagaj one pewnego uzdatnienia. Mimo sabej izolacji wody wgbne na terenie gminy Kluki nie wykazuj zanieczyszczenia. Wody podziemne gminy Kluki nie s objte krajow ani regionaln sieci monitoringu Wojewdzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska w odzi (WIO). W zwizku z tym, e jako wd podziemnych na terenie powiatu bechatowskiego monitorowana jest przez suby WIO Delegatury w Piotrkowie Trybunalskim, posuono si wynikami tych bada dla przyblienia stanu wd podziemnych w rejonie gminy Kluki. W odniesieniu do wynikw bada jakoci wd przeprowadzonych w latach 2006 2007 posuono si archiwalnym (z uwagi na brak obowizujcego) rozporzdzeniem Ministra rodowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wd powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wynikw i prezentacji stanu tych wd (Dz. U. z 2004 r. Nr 32, poz. 284). W niniejszym rozporzdzeniu wyrniono 5 klas jakoci wd
33
podziemnych: klasa I wody o bardzo dobrej jakoci; wartoci wskanikw jakoci wody s ksztatowane jedynie w efekcie naturalnych procesw zachodzcych w warstwie wodononej; aden ze wskanikw jakoci wody nie przekracza wartoci dopuszczalnych jakoci wody przeznaczonej do spoycia przez ludzi; klasa II wody dobrej jakoci; wartoci wskanikw jakoci wody nie wskazuj na oddziaywania antropogeniczne; wskaniki jakoci wody, z wyjtkiem elaza i manganu, nie przekraczaj wartoci dopuszczalnych jakoci wody przeznaczonej do spoycia przez ludzi; klasa III wody zadowalajcej jakoci; wartoci wskanikw jakoci wody s podwyszone w wyniku naturalnych procesw lub sabego oddziaywania antropogenicznego; mniejsza cz wskanikw jakoci wody przekracza wartoci dopuszczalne jakoci wody przeznaczonej do spoycia przez ludzi; klasa IV wody niezadowalajcej jakoci; wartoci wskanikw jakoci wody s podwyszone w wyniku naturalnych procesw oraz sabego oddziaywania antropogenicznego; wikszo wskanikw jakoci wody przekracza wartoci dopuszczalne jakoci wody przeznaczonej do spoycia przez ludzi; klasa V wody zej jakoci; wartoci wskanikw jakoci wody potwierdzaj oddziaywania antropogeniczne; wody nie speniaj wymaga okrelonych dla wody przeznaczonej do spoycia przez ludzi. Od I do III klasy czystoci stan wd podziemnych okrelano jako dobry, natomiast powyej, tj. IV i V klasa czystoci, mwiono o zym stanie wd podziemnych. Natomiast ocen stanu wd podziemnych w 2008 r. wykonano zgodnie z aktualnie obowizujcym rozporzdzeniem Ministra rodowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriw i sposobu oceny stanu wd podziemnych (Dz. U. z 2008 r. Nr 143, poz. 896). W rozporzdzeniu wyrnia si 5 klas jakoci wd podziemnych: klasa I wody bardzo dobrej jakoci, w ktrych wartoci nie wskazuj na wpyw dziaalnoci czowieka; klasa II wody dobrej jakoci, w ktrych wartoci nie wskazuj na wpyw dziaalnoci czowieka albo jest to wpyw bardzo saby; klasa III wody zadowalajcej jakoci, w ktrych wartoci elementw fizykochemicznych s podwyszone w wyniku naturalnych procesw zachodzcych w wodach podziemnych lub sabego wpywu dziaalnoci czowieka; klasa IV wody niezadowalajcej jakoci, w ktrych wartoci elementw fizykochemicznych s podwyszone w wyniku naturalnych procesw zachodzcych w wodach podziemnych lub wyranego wpywu dziaalnoci
34
czowieka; klasa V wody zej jakoci, w ktrych wartoci elementw fizykochemicznych potwierdzaj znaczcy wpyw dziaalnoci czowieka. Klasy jakoci wd podziemnych I, II i III oznaczaj dobry stan chemicznych, natomiast klasy IV i V identyfikuj saby stan chemiczny. Klasyfikacj wd podziemnych na terenie powiatu bechatowskiego w latach 2006 2008 zawiera tabela nr 6.
Tabela nr 6 Klasyfikacja wd podziemnych na terenie powiatu bechatowskiego w latach 2006 - 2008
Nr piezometru* Lokalizacja otworu badawczego Stratygraf ia Klasyfikacja wd w poszczeglnych latach 2006 1. Bechatw ZWiK WOD KAN Myszaki kreda grna 2007 2008 2006 3. kisko Zakad Komunalny Kleszczw st. S 4 jura grna 2007 2008 2006 4. Zelw trzeciorzd 2007 2008 III III II III III II III III II Wskaniki decydujce o klasie czystoci fosforany, elazo temperatura, fosforany, elazo temperatura, mangan, selen, wap, elazo elazo, mangan fosforany, elazo temperatura, mangan, wap, elazo fosforany, elazo temperatura, fosforany, elazo temperatura, mangan, fosforany, wap, elazo temperatura, fosforany, azotany, siarczany, wap temperatura, fosforany temperatura, wap, azotany elazo temperatura, przewodno, fosforany, siarczany, wap temperatura, mangan, wap, elazo temperatura, elazo temperatura, cynk selen
2006 5. obudzice OSM Szczercw czwartorz d 2007 2008 2006 Wola Wizowa UG Rusiec st. S2 czwartorz d 2007
II II II III II
6.
2008 2006 7. Chabielice UG Szczercw st. E2 czwartorz d /jura grna 2007 2008 * Nr piezometru jest zgodny z numeracj WIO
III III II IV
35
(rdo: WIO w odzi)
Z przeprowadzonego w latach 2006 - 2008 monitoringu jakoci wd podziemnych wynika, e w adnym z badanych punktw nie stwierdzono wd klasy I (wd o bardzo dobrej jakoci). Jako wd zaklasyfikowano do klasy II, III lub IV (odpowiednio wody dobrej, zadowalajcej lub niezadowalajcej jakoci). Rozmieszczenie punktw monitoringu wd podziemnych w powiecie bechatowskim przedstawia rysunek nr 7. Najbliej granic gminy Kluki znajduj si piezometry w Chabielicach (nr 7) oraz w obudzicach (nr 5). Punkt w obudzicach, jako jedyny w powiecie, pozostawa przez 3 kolejne lata w klasie II (wody dobrej jakoci). Natomiast punkt zlokalizowany w Chabielicach wskazywa na niezadowalajc jako wd podziemnych w 2008 r. ze wzgldu na zawarto selenu.
36
POWIAT PABIANICKI
Zab oty
Karczmy nica Ku
Zabie w
Podsto a
Zalesie
Bocianicha Zagwki Kociszew

POWIAT ASKI
Herbertw
Chynw
Zelwek Ignacw Nowa Wola

Weronika
Dbrowa -Szlacheckie Bujny-Ksi 5 e obudzice

Wygoda
Pawowa Patok
czyca
rubice Gmina D
Wola G upicka
Zwierzyniec Wadlew Chynw Wadlew Jzefw
Chajczyny
Otyk
Pieki-Augustw
4
ZELW
G upice
Brzezie Rawicz
POWIAT PIOTRKOWSKI
Grabostw Ostoja
Marki Teofilw
DRUBICE
Pieki G upickie
Jawor
Kurwek Wygiezw Kurw
Grboszw
Podenice Maurycw
Wdowin Kobyki Kazimierzw

Katarzynka bijowa Emilianw Hucisko
Zalesie
Przecznia
Krze lw
Pszcz ki
a Gmin
Walewice
Wypychw
w Zel
Janw
Sobki Pukawica
Roniatowice Stoki
Podlesie
Wola Pszcz ecka Faustynw Zbyszek Firlej Marcelw
Wola Ro niatowska cik K Sromutka Grbociny Stefanw Bukowie Dolne Nw. Wie Rasy Podwody Teresin Suchcice Apolinw Wola Kruszy ska Bukowie Grne Anastazw Wrzosy Marianka Wielopole Strzy ewice
Laski Jzefw Adamw Mikorzyce
Rodzin Parzno Cisza

Imielnia
Kresy

Zalesna Emilin
Kaduny
PAULINW
Huta Stradzew
Lesisko -Parze Wierzchy- skie -Kluckie -Strzy ewskie
Domiechowice
CZAPLINIEC
OLSZTYN
Zawady Niedyszyna Dobrzelw 1 Myszaki Zwierzchw Dobiecin Post kalice
Helenw
Edwardw
rcw
Zakurowie
POWIAT WIELU SKI
Przyborw
Magdalenw Osina
LUDWIKW
BECHATW
ZAMO CIE GROCHOLICE
PK P
Bech at
37
Dubie Szczercowska Rudzisko Wie

Korablew Zagrodniki Dzbanki
LIPY
EDWARDW
Lubiec
Ku nica Lubiecka
DOMIECHOW ICKIE NIWY
POLITA NICE
Micha w
Dbina
Zary
Zagadki
Podwdka
luki ina K Gm
PKP
Mierzynw
Maliniec
Rusiec dzki
Krzy wki
wierk Bo ydar
Antonina
Kunica Jastrz bice

B a
Bednarze
Brzezie
Niwy Jzefina
abczanka Pod ar
Kaszewice
Plko
Kurnos II Olenik y Myn Ksi

Wawrzkowizna Rz sawa
Gmin a
D Annolesie by Wolskie Zalasy Dbrwki Aleksandrw Kobylaskie
iec Rus ina Gm

Wincentw
Gmina Szcze
Pr dzew D Wola Wi zowa browa Rusiecka Nowa Wola Boles aww
Krasowa
Gawronwka
Kociuszki
Grudna Zau e
Kluki
Pod cichawa
Nowy wiat
Korczew Zdzieszulice Grne Janina

MokraczMi akw
Zdzieszulice Dolne
Kielchinw
RUSIEC
Podklucze SZCZERCW Borowa Ko ciuszki Pod Lasem Szubienice Kozwki Trakt Puszcza ski
cichawa owizna Je Borki
Chmielowiec
Kurnos I
Por by
Mazury Bugaj

Splne
elichw S upia
Rogatki
Wo owice
Le niaki (Le niaki Ruseckie) Andrzejw
Le niaki ChabielskieLubo nia
Stanisaww I Stanisaww II
Puszcza Chabielska
ar
Wlka kawska Zawadw

Zawa y
Swki
Zarzecze Kunica Kaszewska

Niwisko Rogowiec
POWIAT PAJCZASKI
Osiny Tatar 7 Kieruzele Janwka Chabielice
Skadowisko popiow
Trz s
Nowy Janw
Bi goraj
S ok
Grka
K t
kawa
Bogumi w
BOT Elektrownia Be chatw S.A. BOT Kopalnia W gla Brunatnego Be chatw S.A. Kalisko
1 nr piezometru
Odkrywka Szczercw
Kamie
Parchliny
Dbina
Podwinek
Odkrywka Kopalni W gla Brunatnego Be chatw S.A.
obnica
Antoniwka
zw Gmina Kleszc
ki sko uszczanowice
Huby
KLESZCZW
3
Czy w
Wolica
Rysunek nr 7 Rozmieszczenie punktw monitoringu wd podziemnych w powiecie bechatowskim
Na terenie gminy Kluki funkcjonuj 2 ujcia wd podziemnych. w Klukach: 2 studnie o cznej wydajnoci 145,7 m3/h, zaopatruj okoo 650 przyczy gospodarstw wiejskich, w Nowym Janowie: 2 studnie o cznej wydajnoci 175,4 m3/h, zaopatruj okoo 200 przyczy gospodarstw wiejskich. Ujcie wody w Klukach eksploatuje czwartorzdowe poziomy wodonone (studnie gbokoci 65 i 58 m), woda posiada nastpujce parametry: ChZTCr wynosi 20,04 mg/dm3, natomiast suma chlorkw i siarczkw - 41,8 mg/dm 3. Natomiast ujcie w Nowym Janowie bazuje na poziomie kredowym (studnie gbokoci 125 oraz 121 m). Ujcia wody poczone s ze stacjami uzdatniania wody, w ktrych
stosowany jest system chlorowania (chloratory C-52). Gmina Kluki jest zwodocigowana w 100%. W tabeli nr 7 przedstawiono rozwj sieci wodocigowej w latach 2004 - 2009. Na podstawie uchway nr 13/XXVII/09 Rady Gminy Kluki z dnia 30 marca 2009 r. w sprawie przekazania do eksploatacji uj i sieci wodocigowych ujcia i sieci wodocigowe stanowice wasno Gminy Kluki przekazano do eksploatacji Gminie Bechatw.
Tabela nr 7 Rozwj sieci wodocigowej w gminie Kluki w latach 2004 - 2009
Rok 2004 2005 2006 2007 2008 2009 (rdo: Urzd Gminy Kluki) Dugo sieci wodocigowej 121,70 121,70 121,70 121,70 123,21 129,53 Ilo przyczy do budynkw 1210 1251 1269 1298 1336 1446
W cigu ostatnich 5 lat w gminie Kluki wzrosa dugo sieci wodocigowej oraz ilo przyczy wody do budynkw. Jest to tendencja bardzo korzystna, ze wzgldu na zdrowie mieszkacw, poniewa jako dostarczanej wody moe by kontrolowana. Jednak majc na uwadze brak uregulowanej gospodarki ciekowej widoczne jest niebezpieczestwo, wynikajce ze znacznego zuycia wody i odprowadzania jej bez procesw oczyszczania w niekontrolowany sposb do wd lub do ziemi. 4.1.2. Wody powierzchniowe Gmina Kluki jest pooona w dorzeczu rzeki Warty. Gwn osi hydrograficzn gminy jest rzeka Widawka pynca przez jej poudniowy fragment. Rzeka Widawka stanowi prawobrzeny dopyw Warty. W rejonie wsi Kunica Kaszewska rzeka Widawka bya wykorzystywana dla uruchamiania obiektw przemysowych i zostaa na tym odcinku uregulowana. Regulacja Widawki, ju poza granic gminy, nastpia w trakcie budowy kopalni odkrywkowej w Bechatowie, kiedy to koryto Widawki zostao przeoone. W Kunicy Kaszewskiej do Widawki uchodzi rzeka Rakwka, stanowica jej prawobrzeny dopyw, wykorzystujca w ujciowym odcinku dawne koryto rzeki Widawki. Poniej miejscowoci Zarzecze wpywa do Widawki jej lewobrzeny dopyw - Struga obnicka. Aktualnie znajduj si tu dwa wybetonowane kanay odprowadzajce wody kopalniane do Widawki. W pobliu zachodniej granicy gminy
38
Kluki uchodzi do Widawki drugi lewobrzeny dopyw - Struga Aleksandrowska. Stanowi ona obecnie rwnie wybetonowany kana i suy odprowadzaniu wd kopalnianych z odkrywki Bechatw do rzeki Widawki. Wzdu pnocno - zachodniej granicy gminy pynie drugi wikszy dopyw Widawki rzeka Pilsia. Na pnoc od Kluk pynie rzeka Wierzchowiec, majca swoje rda na stoku Wysoczyzny Bechatowskiej. Rzeka ma ukad rwnolenikowy i uchodzi do Pilsi powyej miejscowoci Lubiec. Na poudnie od Parzna znajduje si niewielki ciek Stawka, ktry pynie ze wschodu na zachd. Wpywa do Pilsi w rejonie wsi Zbyszek. Ostatni z ciekw, dopyww Pilsi (rwnie o kierunku rwnolenikowym) pynie na pnoc od Strzyewic. Jako wd powierzchniowych W zwizku z brakiem punktw pomiarowych bada monitoringowych wd powierzchniowych na terenie gminy Kluki przeanalizowano wyniki bada z terenu powiatu bechatowskiego. Rysunek nr 8 przedstawia rozmieszczenie punktw pomiarowych bada monitoringowych wd powierzchniowych w powiecie bechatowskim. Podstaw prawn do wykonania oceny jakoci wd powierzchniowych w latach 2004 - 2006 stanowio archiwalne rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wd powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wynikw i prezentacji stanu tych wd (Dz. U. z 2004 r. Nr 32, poz. 284). W przywoanym wyej rozporzdzeniu wyrniano 5 klas jakoci wd: klasa I wody o bardzo dobrej jakoci, klasa II wody dobrej jakoci, klasa III wody zadowalajcej jakoci, klasa IV wody niezadowalajcej jakoci, klasa V wody zej jakoci. Powysze rozporzdzenie utracio wano, jednak ze wzgldu na brak aktualnego aktu prawnego regulujcego kwesti klasyfikacji wd powierzchniowych w latach 2004 - 2006, analiz wykonano na podstawie nieobowizujcego rozporzdzenia. Tabela nr 8 przedstawia jako rzeki na Pilsi okrelon na podstawie bada wykonanych w ramach monitoringu diagnostycznego. Zaobserwowano, e w 2006 r. wystpia poprawa o jedn klas jakoci wd w punkcie Pilsia (Sromutka) z klasy V na IV.
39
Gr ab ia
POWIAT PABIANICKI
Karczmy
Ma a Wi dawa
Podsto a Zwierzyniec Wadlew Chynw Wadlew Jzefw

Brzezia
Bocianicha
Chynw
POWIAT ASKI
Chajczyny Jawor
bice ina ru GmGupice D Rawicz w Brzezie Zel-Szlacheckie Ignacw Nowa Wola Bujnymina DRU BICE G ZELW Grabostw Gr boszw
Herbertw
Zag wki Kociszew Paw owa Patok Zelwek D browa
POWIAT PIOTRKOWSKI
Patyki
Pi lsia
Po d enice
-Ksi e
Ostoja Ro niatowice Stoki
Zalesie
Kie ba ska
Maurycw obudzice Sobki Pukawica Sromutka Gr bociny Podwody Wola Kruszy ska Strzy ewice
Wdowin Koby ki Grabia Kazimierzw
rz Ch
a wk s ta Pszcz ki
Wypychw Walewice Podlesie a Pilsi
Wola Ro niatowska Teresin
Stawy wite ugi
Stawka
Ro dzin Parzno
Ka duny
PAULINW
Stefanw Bukowie Dolne Rasy Suchcice Bukowie Grne Wrzosy Wielopole Huta Stradzew
Kluk i
ida wk a
Zakurowie
POWIAT WIELU SKI
Dbina
Kr a
Ru sie c
PKP
Mierzynw
Wincentw
RUSIEC
Rusiec dzki
SZCZERCW Podklucze Borowa Szubienice Kozwki Trakt Puszcza ski

Brzezie Niwy
Zab c o i e
Gmi na
sw Pr dzew ka D Wola Wi zowa browa Rusiecka Niec Krasowa iec Nowa Wola z
w Cisza erc Rudzisko z Dubie Szczercowska zc Magdalenw Wie a S Zagadki Osina n mi Grudna Gciuszki Zaue Ko
Lubiec
wka cicha
ka W id aw
Helenw Zawady Niedyszyna Dobrzelw Myszaki OLSZTYN

POLITA NICE
Wierzchy-
DOMIECHOWICKIE NIWY
LIPY LUDWIKW
EDWARDW
Zwierzchw Dobiecin Post kalice
w ka
BECHATW
PK P
KLUKI
GROCHOLICE
Ra k
ZAMO CIE
Korczew Zdzieszulice Grne Zdzieszulice Dolne
Antonina D Annolesie by Wolskie Zalasy D brwkiAleksandrw Kobyla skie
ina
Ku nica
Kaszewice Waw
rz
Kurnos I Por by ka Kurnos II kw Ole nik y M yn Ra Ksi

kow izn a
Mazury Bugaj
Gm
Jastrz bice
ar
echatw Bukowa Gmina B Wlka kawska

J. S ok J. kin
Janw Augustynw
w ska Kra
Stanis aww I
ZarzeczeKu nica Kaszewska Trzs Sk adowisko

popio w
Zawadw
POWIAT PAJ CZASKI
Stanis aww II Osiny Tatar Janwka Kieruzele Chabielice
Nowy Janw kawa

PGE Elektrownia Be chatw S.A.
Pole Szczercw
punkty pomiarowe na rzekach punkty pomiarowe na zbiornikach retencyjnych
Dbina
Kr as wk a
Pole Bechatw
PGE Kopalnia W gla Brunatnego Bechatw S.A.
obnica
KLESZCZW
Antoniwka
Rysunek nr 8 Rozmieszczenie punktw pomiarowych bada monitoringowych wd powierzchniowych w powiecie bechatowskim
na mi G
uszczanowice
w z zc es lkisko
Wolica
40
Tabela nr 8 Jako rzeki na Pilsi na podstawie bada monitoringu diagnostycznego

Nazwa rzeki Lokalizacja punktu pomiarowego Km biegu rzeki Klasa czystoci stwierdzona w kolejnych latach 2004 2005 V V Wskaniki decydujce o klasie czystoci barwa, amoniak, azot Kjeldahla, fosforany, fosfor og., l. bakt. coli fekalnych, og. l. bakt. coli barwa, tlen rozp., amoniak, azot Kjeldahla, fosforany, fosfor og., l. bakt. coli fekalnych barwa, amoniak, azot Kjeldahla, fosforany, fosfor og., l. bakt. coli typu kaowego, og. l. bakt. Coli, tlen rozpuszczony, BZT5, ChZTCr, azot oglny
Pilsia
Sromutka
18,0
2006
IV
Rzeka Widawka przed wpyniciem na teren gminy w rejonie miejscowoci Sok ma III klas czystoci. Poniej zbiornika Sok stan wd pogarsza si i wody staj si pozaklasowe za wzgldu na wskaniki bakteriologiczne. Na obszarze gminy pomidzy punktami pomiarowymi, wpywaj do Widawki: Rakwka odbierajca cieki z miasta Bechatowa oraz Zakadw Przemysu Barwnikw w Woli Krzysztoporskiej, Struga obnicka powadzca wody kopalniane oraz cieki z oczyszczalni w Rogowcu, Struga Aleksandrowska odbierajca wody z proekologicznej bariery ochronnej wysadu solnego Dbina oraz odkrywki Bechatw. Regionalna sie monitoringu jakoci wd powierzchniowych WIO obejmuje na terenie gminy Kluki rzeki Widawk i Pilsi. Widawka w profilu pomiarowym Widawka - Szczercw (35,7 km), pooonym najbliej granicy gminy Kluki prowadzi wody pozaklasowe o ponadnormatywnych steniach azotu azotynowego, fosforu oglnego oraz zanieczyszcze mikrobiologicznych. Bardzo za jako wody na tym odcinku utrzymuje sie od 2001 r. i wynika z dopywu ciekw ze Szczercowa, spod Aleksandrowa, z Bechatowa, Stawka i Szczercowa. W kolejnym profilu pomiarowym Widawka Dzbanki (32,5 km) zlokalizowanym powyej ujcia Pilsi Widawka prowadzi wody pozaklasowe, ktre przekroczyy dopuszczalne normy azotu azotynowego, chlorofilu-a oraz miano coli. Jako wody na tym odcinku warunkuje dopyw ciekw z oczyszczalni Pracowniczej Spdzielni Mleczarskiej, gminnej oczyszczalni ciekw ZGKiM w Szczercowie i ciekw
41
z Zakadw Przetwrstwa Misnego EKOMAS. Widawka na obszarze gminy Kluki powinna spenia wymagania stawiane II klasie czystoci. Jako wody w rzece Pilsi rwnie podlega monitoringowi jakoci wody w systemie regionalnym. Na obszarze gminy Kluki nie wyznaczono profilu pomiarowego. Dlatego te o jakoci wody wnioskuje si na podstawie pomiarw z profilu pomiarowym Pilsia-Sromutka (18 km) zlokalizowanym na pnoc od granic gminy Kluki. Rzeka posiada na tym odcinku wody pozaklasowe z przekroczonymi wskanikami dotyczcymi zawartoci biogenw: azotu azotynowego, fosforu fosforanowego i fosforu cakowitego oraz chlorofilu-a i wskanikw mikrobiologicznych. Wpyw na jako wd rzeki maj cieki zrzucane na 19,1 km rzeki z oczyszczalni UMiG w Zelowie, zawierajce cieki technologiczne z Tkalni Zelw S.A.. Perspektywicznie Pilsia powinna spenia wymagania stawiane II klasie czystoci. Dla pozostaych ciekw brak jest danych dotyczcych jakoci prowadzonych przez nie wd. Ze wzgldu na niskie przepywy tych ciekw, rolnicze zagospodarowanie zlewni rzek oraz niski stopie skanalizowania terenu gminy wnioskuje si, i s one powanie naraone na degradacj. 4.1.3. Zbiorniki wodne Istotnym elementem hydrograficznym gminy Kluki s liczne stawy. Najwiksze kompleksy staww wystpuj w dolinie Widawki, na terenie wsi Supia i Zarzecze oraz na pnoc od Kluk w dolinie rzeki Wierzchowiec. Stawy te stanowi podstaw gospodarki rybackiej. Ponadto na terenie gminy wystpuje dua ilo niewielkich zbiornikw wodnych, zarwno sztucznych, jak i naturalnych. Najwiksz powierzchni wd stojcych charakteryzuj si miejscowoci: Zarzecze (30,40 ha), Trzs (21,71 ha), Tar (17,82 ha), Kunica Kaszewska (15,86 ha). Najmniejsza powierzchnia wd wystpuje w miejscowoci cichawa (1,45 ha) oraz Strzyewice (3,67 ha). Cakowita powierzchnia wd na terenie gminy Kluki - bez kompleksw staww dawnego PGR - wynosi 150,85 ha. W ramach zaoe Wojewdzkiego Programu Maej Retencji Dla Wojewdztwa dzkiego na terenie gminy Kluki projektowane s cztery zbiorniki retencyjne, przeznaczone gwnie do celw retencyjnych: Zbiornik retencyjny ,,Grobla na rzece Pilsi zlokalizowany w caoci na terenie
42
gminy Kluki, w miejscowoci Kluki. Planowana powierzchnia zbiornika wynosi 53,4 ha, pojemno - 907,8 tys. m3, natomiast rednia gboko 1,7 m. Zbiornik retencyjny ,,Zbyszek na rzece Pilsi zlokalizowany na terenie trzech gmin: Kluki, Zelw i Szczercw. Planowana powierzchnia zbiornika - 120,0 ha, pojemno - 1,8 mln m3, natomiast rednia gboko 1,5 m. Zbiornik bdzie pooony w granicach trzech uytkw ekologicznych. Zbiornik retencyjny ,,Supia na rzece Widawce zlokalizowany w caoci na terenie gminy Kluki, w miejscowoci Kaszewice. Planowana powierzchnia zalewu wynosi 36,0 ha, pojemno 612,0 tys. m3. Zbiornik ten moe peni rwnie funkcje energetyczne. Zbiornik retencyjny ,,Wierzchy Kluckie zlokalizowany bdzie w caoci na terenie gminy Kluki, w miejscowoci Wierzchy Kluckie. Bdzie to najmniejszy z projektowanych zbiornikw: jego planowana powierzchnia wynosi 0,6 ha, pojemno - 15,0 tys. m3, natomiast rednia gboko 2,5 m. Zgodnie z Wojewdzkim Programem Maej Retencji dla Wojewdztwa dzkiego teren gminy Kluki znajduje si w II strefie priorytetowej pod ktem potrzeb maej retencji. Strefa ta obejmuje tereny o duych potrzebach rozwoju maej retencji, gdzie wystpuj korzystniejsze warunki klimatyczne, lecz jednoczenie due potrzeby rolnictwa, gospodarki komunalnej i przemysu wodochonnego. W kwietniu 2008 r. Aneksem Wojewdzkiego Programu Maej Retencji dla wojewdztwa dzkiego wprowadzono zbiornik Kluki zlokalizowany w miejscowoci Kluki o powierzchni 0,4 ha. Obiekt zosta zgoszony przez Regionaln Dyrekcj Lasw Pastwowych w odzi. Umieszczenie go w Programie stwarza dla przyszych beneficjentw moliwo ubiegania si o pozyskanie na ich realizacj funduszy pozabudetowych krajowych i wsplnotowych. 4.1.4. Gospodarka ciekowa Teren gminy Kluki jest zwodocigowany w 100%, jednak brak zarwno kanalizacji deszczowej, jak i sanitarnej. cieki s gromadzone gwnie w zbiornikach bezodpywowych. Gminna oczyszczalnia ciekw nadal nie zostaa wybudowana. Na terenie gminy Zakad POLGRUNT Sp. z o.o. w Osinie posiada wasn oczyszczalni ciekw o przepustowoci 6 m3/dob i odprowadza oczyszczone cieki do rzeki Pilsi. Zakad wystpi z wnioskiem o uzyskanie decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach dla przedsiwzicia Wykonanie projektu oczyszczalni ciekw w Osinie. Rozbudowana oczyszczalnia przyjmowaaby cieki przemysowe
43
o RLM = BZT5/WjBZT5 = 3334 M. Istniejca oczyszczalnia przyjmuje jedynie cieki bytowe. Rozbudowano oczyszczalni ciekw przy szkole w Klukach, ktrej celem bdzie oczyszczanie ciekw pochodzcych z pobliskiego osiedla domkw jednorodzinnych. Przepustowo oczyszczalni wynosi 30 m3/dob. W wyniku przetargu zosta wyoniony Wykonawca kanalizacji na przedmiotowym osiedlu. Dugo projektowanej kanalizacji wynosi 3 141 m , natomiast ilo przyczy 119 sztuk. Na terenie gminy funkcjonuje rwnie oczyszczalnia ciekw o przepustowoci 12 m3/dob obsugujca bloki mieszkalne w Klukach (pozostae po byym Pastwowym Gospodarstwie Rybackim). Obecnie jej moc wykorzystywana jest jedynie w 50%. Ilo przydomowych oczyszczalni ciekw w latach 2004 2009 zawiera tabela nr 9. Natomiast lokalizacj planowanych oczyszczalni ciekw w gminie Kluki przedstawia rysunek nr 9.
Tabela nr 9 Ilo przydomowych oczyszczalni ciekw w gminie Kluki w latach 2004 2009
Rok 2004 2005 2006 2007 2008 2009 (rdo Urzd Gminy Kluki) Ilo przydomowych oczyszczalni ciekw 7 13 b.d. 30 53 70
44
Rysunek nr 9 Lokalizacja planowanych oczyszczalni ciekw w gminie Kluki
Ilo przydomowych oczyszczalni w gminie Kluki systematycznie wzrasta, jednak ilo zawartych umw na oprnianie zbiornikw jest wci niedostateczna zgodnie ze stanem na koniec 31 grudnia 2009 r. podpisanych byo 41 umw. Obecny stan gospodarki wodno-ciekowej jest bardzo duym zagroeniem dla rodowiska gminy Kluki. Niedostateczna ilo umw oraz brak kanalizacji sprzyjaj powstawaniu wielu negatywnych zjawisk, takich jak: zrzut ciekw bezporednio do gruntu, do roww czy rzek. Najgroniejszym zagroeniem jest odprowadzanie nieoczyszczonych ciekw do nieczynnych studni udostpniajcych podziemne poziomy wodonone. Zwaywszy na fakt, e przecitne gospodarstwo domowe zuywa znaczne iloci rnego rodzaju rodkw chemicznych, naley wnioskowa, e zagroenie dla rodowiska wodnego i gleb zwiksza si. Jest to obecnie jeden z najpowaniejszych problemw do rozwizania. Na degradacj wd powierzchniowych wpywaj przede wszystkim zrzuty ciekw z oczyszczalni ciekw oraz niekontrolowane, tzw. dzikie zrzuty ciekw z terenw zabudowanych, trafiajce do gruntw, roww melioracyjnych, bd bezporednio do ciekw. Wprowadzone cieki porednio zanieczyszczaj take wody podziemne. Duy stopie degradacji wynika z rozwoju sieci wodocigowej, przy sabym rozwoju sieci
45
kanalizacyjnej oraz z wystpowania spyww wd z nawoonych pl uprawnych do sieci rzecznej. 4.2. Melioracje Waciwa regulacja stosunkw wodnych oraz odtworzenie ekologicznej cigoci ciekw nale do dziaa podejmowanych w celu ochrony gleb i gruntw, ktra jest jednym z waniejszych kierunkw ochrony rodowiska. Sprawno urzdze melioracji szczegowych ma wpyw na produkcj rolinn, a take jest jednym z elementw systemu infrastruktury zapobiegajcych powodziom i suszom. Wprawdzie przepywajce przez teren gminy Kluki rzeki oraz mniejsze cieki nie stwarzaj powanego zagroenia powodziowego, jednak w okresie wiosennym i letnim bywaj przyczyn lokalnych podtopie. Na omawianym terenie dotkliwe bywaj zwaszcza okresy suszy gruntowej. Teren gminy Kluki znajduje si w zasigu leja depresyjnego zwizanego z eksploatacj bechatowskiej odkrywki wgla brunatnego przez PGE KWB Bechatw S.A. na terenie gminy Kleszczw oraz pracami odwadniajcami zoe wgla brunatnego w gminie Szczercw. Na skutek obnienia zwierciada wd gruntowych obserwuje si okresy obnienia stanu wd w rzekach. Ponadto na obnienie stanw wd wpywa cigy pobr duych iloci wody na potrzeby produkcyjne PGE Elektrowni Bechatw S.A.. Spowolnieniu lub powstrzymaniu odpyww wody su waciwie dziaajce urzdzenia melioracyjne oraz inne zabiegi z zakresu maej retencji wodnej budowa zbiornikw wodnych, jazw, zastawek, a take dziaania nietechniczne zalesienia, zadrzewienia, ochrona oczek wodnych, mokrade, staww wiejskich, itp.. Cel ekologiczny Cel ekologiczny w zakresie gospodarki wodno ciekowej zosta sprecyzowany w Priorytecie I wojewdzkiego programu ochrony rodowiska: Ochrona zasobw wd podziemnych i powierzchniowych wraz z popraw ich jakoci oraz ochrona przed powodzi, a wyznaczone zadania to: 1. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi i zapewnienie dobrej jakoci wody pitnej, 2. Ochrona przed zanieczyszczeniami ze rde punktowych i obszarowych, 3. Ochrona przed powodzi i skutkami suszy. Szczegowe dziaania na terenie gminy Kluki majce na celu ochron zasobw wd
46
podziemnych i powierzchniowych wraz z popraw ich jakoci oraz ochron przed powodzi i susz: 1. Ochrona ilociowa zasobw wd podziemnych; wody podziemne powinny by wykorzystywane w sposb racjonalny, przede wszystkim dla zaopatrzenia ludnoci w wod do picia, a ponadto do produkcji ywnoci; wykorzystywanie wd podziemnych powinno by ograniczane; 2. Ochrona jakociowa wd podziemnych przez eliminowanie takich rde zanieczyszcze, jak: cieki komunalne, zanieczyszczenia z rolnictwa, itp.; 3. Budowa sieci kanalizacyjnej, rozdzielnie kanalizacji deszczowej oraz sanitarnej; 4. Budowla nowych oczyszczalni ciekw; 5. Wspieranie budowy systemw oczyszczania ciekw u uytkownikw indywidualnych pozbawionych dostpu do sieci kanalizacyjnej; 6. Ograniczenie spywu zanieczyszcze powierzchniowych z rolnictwa; 7. Promowanie i wdraanie zamknitych obiegw wody; 8. Zlokalizowanie i objcie nadzorem wacicieli nieruchomoci, w tym podmiotw gospodarczych, zrzucajcych cieki nieoczyszczone; 9. Nadzorowanie sposobu magazynowania i postpowania ze ciekami gromadzonymi w zbiornikach bezodpywowych; 10. Stosowanie najlepszych dostpnych technik (BAT) w produkcji przemysowej i rolnej w celu zmniejszenia zapotrzebowania na wod oraz ograniczenia wielkoci adunkw zanieczyszcze odprowadzanych do odbiornikw; 11. Profesjonalne dziaania w zakresie melioracji wodnych zapobiegajce nadmiernemu spywowi powierzchniowemu z pl; 12. Inne zabiegi z zakresu maej retencji wodnej budowa zbiornikw wodnych, jazw, zastawek, a take dziaania nietechniczne zalesienia, zadrzewienia, ochrona oczek wodnych, mokrade, staww wiejskich, itp.. Zaopatrzenie w wod oraz budowa systemw kanalizacji zbiorczej i oczyszczalni ciekw naley do zada wasnych gminy i podmiotw gospodarczych korzystajcych z wd i wytwarzajcych cieki. Utrzymanie urzdze melioracji szczegowych naley do zada marszaka wojewdztwa, w imieniu ktrego dziaa wojewdzki zarzd melioracji i urzdze wodnych, oraz wacicieli gruntw. W gestii Gminy Kluki ley lokalizowanie i objcie nadzorem wacicieli nieruchomoci zrzucajcych cieki nieoczyszczone do wd lub do ziemi, nadzorowanie sposobu magazynowania i postpowania ze ciekami gromadzonymi w zbiornikach bezodpywowych oraz prowadzenie ewidencji zbiornikw
47
bezodpywowych znajdujcych si na terenie gminy Kluki. 4.3. Ochrona gruntw O charakterze gleb na obszarze gminy Kluki decyduj gwnie warunki geologiczne i geomorfologiczne. Na Wysoczynie Bechatowskiej oraz na terenach niskich pagrkw Kotliny Szczercowej dominuj utwory piaszczyste: piaski lune, piaski sabogliniaste oraz piaski gliniaste. Natomiast na terenach wilgotnych paskich i dolinnych obszarach Kotliny Szczercowskiej oraz w rejonie gboko wcitych dolin Wysoczyzny Bechatowskiej wystpuj utwory pochodzenia organicznego, gwnie utwory murszowe i torfowe. Co 3 lata wykonywane s badania stanu zanieczyszczenia gleb i rolin metalami cikimi w wytypowanych miejscach powiatu bechatowskiego, naraonych na oddziaywanie uciliwych emitorw zanieczyszcze. Wykonawc bada jest Okrgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w odzi a zleceniodawc - Zarzd Powiatu Bechatowskiego. Na terenie gminy Kluki wytypowano do bada punkt Parzno Laski, pooony w odlegoci okoo 100 metrw na poudnie od skadowiska odpadw komunalnych (rysunek nr 10). W 2008 r. w niniejszym punkcie zawarto metali cikich w glebie nie przekroczya progw wyznaczonych przez Ministra rodowiska w rozporzdzeniu z dnia 9 wrzenia 2002 r. w sprawie standardw jakoci gleby oraz standardw jakoci ziemi (Dz. U. z 2002 r. Nr 165, poz. 1359). Wyniki wykonanych bada gleb odniesione do tabeli stopni zanieczyszczenia gleb opracowanej przez Instytut Uprawy Nawoenia i Gleboznawstwa (IUNG) w Puawach w wikszoci reprezentuj poziom naturalnej zawartoci metali cikich. W celu utrzymania dobrego stanu gruntw konieczna jest ochrona i waciwe wykorzystanie istniejcych zasobw glebowych. Kadego roku rolnicy z tereny gminy Kluki maj moliwo uczestniczy w szkoleniach, ktrych celem jest uwiadomienie konsekwencji nieprawidowej gospodarki nawozowej i rodkami ochrony rolin oraz wdraanie i upowszechnianie Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej. Dla zainteresowanych rolnikw wadze Powiatu Bechatowskiego organizuj szkolenia dotyczce rolnictwa ekologicznego oraz agroturystyki.
48
Rysunek nr 10 Lokalizacja punktu poboru prbek do bada gruntw w gminie Kluki w 2008 r.
Cel ekologiczny Cel ekologiczny Gminy Kluki jest zgodny z Priorytetem II wojewdzkiego programu ochrony rodowiska w brzmieniu Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacj, w ktrym zadania stanowi: 1. Ochrona gleb uytkowanych rolniczo przed degradacj, 2. Rekultywacja terenw zdegradowanych. Szczegowe zadania programowane do wykonania w gminie Kluki: 1. Prowadzenie bada gleb uytkowanych rolniczo oraz gleb wzdu tras i innych obiektw mogcych powodowa ich zanieczyszczenie, 2. Likwidacja dzikich wysypisk odpadw i zapobieganie ich powstawaniu, 3. Kontrolowane wyczanie gruntw z produkcji rolnej bd lenej, 4. Egzekwowanie i kontrola waciwego wykonywania rekultywacji gruntw zdegradowanych, 5. Prowadzenie zadrzewie i zakrzewie gruntw niskoprodukcyjnych, tj. nieuytkw oraz gruntw rolnych V i VI klasy bonitacyjnej, zakadanie trwaych uytkw zielonych, ktre wpywayby take na zmniejszenie erozji wiatrowej tworzc naturalne wiatrochrony, 6. Przywracanie lenego charakteru gruntom, ktre go utraciy,
49
7. Podnoszenie poziomu wiedzy rolnikw, stosowanie zasad Dobrej Praktyki Rolniczej, wdraanie programu rolnorodowiskowego, 8. Promowanie rolnictwa ekologicznego, 9. Dostosowanie formy zagospodarowania rolniczego lub lenego do rodzaju gleb, 10. Wapnowanie gleby i racjonalne stosowanie rodkw chemicznych i biologicznych w produkcji rolnej. W celu waciwej ochrony gruntw konieczna jest ochrona, rekultywacja i waciwe wykorzystanie istniejcych zasobw glebowych. 4.4. Ochrona przyrody i lesistoci 4.4.1. Przyroda Przyroda gminy Kluki, pomimo ogromnej wpywu dziaalnoci grniczej i przemysu energetycznego, zachowaa swoje niepowtarzalne walory. Pooenie w obrbie dwch mezoregionw zapewnia du rnorodno zarwno przyrody nieoywionej, jak i szaty rolinnej. Uksztatowanie geomorfologiczne wpywa na obecno rdlisk, wysikw oraz obszarw bezodpywowych, ktre maj znaczenie biocenotyczne. 4.4.2. Lasy Na tle powiatu bechatowskiego teren gminy Kluki jest zasobny w lasy. W 2008 r. lesisto gminy wyniosa 59,6%, natomiast lesisto powiatu 30,2%. Gmina Kluki znaczco przyczynia si wic do poprawy wskanika lesistoci powiatu bechatowskiego. Procentowo najwicej lasw posiadaj soectwa ar (65%) oraz Wierzchy Kluckie (61,4%). Najmniej lasw znajduje si na terenie soectw Rodzin i Strzyewice. Wrd lasw zdecydowanie dominuj monokulturowe bory sosnowe. Pewne cechy zbiorowisk naturalnych zachoway jedynie lasy pooone na zachd od Kluk. Struktur drzewostanw przedstawiono na rysunku nr 11. Natomiast w tabeli nr 10 przedstawiono powierzchni lasw i lesisto w gminie Kluki w latach 2004 - 2008.
50
Rysunek 11 Struktura drzewostanw w gminie Kluki Tabela nr 10 Powierzchnia lasw i lesisto w gminie Kluki w latach 2004 - 2008
Rok 2004 2005 2006 2007 2008 (rdo: GUS) Powierzchnia lasw [ha] 6 958 6 971 6 974 7 058 7 070 Lesisto [%] 58,7 58,8 58,8 59,5 59,6
Lasy w poudniowej czci gminy Kluki tworz stref buforow przy kopalni i elektrowni. Posiadaj one status lasw ochronnych, a ich funkcja buforowa i ekologiczna powinna wyznacza kierunki dalszego zagospodarowania. Lesisto gminy Kluki systematycznie wzrasta. Obserwuje si, e rolinno lena znacznie lepiej przystosowuje si do zmienionych antropogenicznie warunkw ni roliny uprawne, pomimo i widoczny jest negatywny wpyw zanieczyszczenia powietrza i obnienia si zwierciada wd podziemnych na biocenozy lene. Na terenie Kotliny Szczercowskiej widoczny jest udzia lasw bagiennych i wilgotnych. S to przede wszystkim bagienne lasy olszowe (tzw. olsy) oraz wilgotne i bagienne bory sosnowe. W wielu miejscach zachoway si rwnie torfowiska, a take obszary rdliskowe. 4.4.3. Rezerwaty
51
Na terenie gminy Kluki planowane jest utworzenie dwch rezerwatw: rezerwat leny Kluki o powierzchni 51,4 ha dla ochrony typw lasu: ols, g jesionowo olszowy, grd kontynentalny, br mieszany sosnowo dbowy i br sosnowy wiey, rezerwat wodno krajobrazowy rdliska - Borowiny obejmujcy ochron obszar rdliskowy rzeki Stawki z borem mieszanym wilgotnym i lasem mieszanym wilgotnym. Projektowany rezerwat Kluki W projektowanym rezerwacie ochronie podlega bd wszystkie skadniki przyrody, a w szczeglnoci naturalne stanowisko jody pospolitej przy pnocnej granicy jej geograficznego zasigu. Istniej tu fragmenty lasu z rwnowiekowym drzewostanem jodowym sigajcym 120 lat. Na uwag zasuguje rwnie, nalecy do najstarszych w Nadlenictwie Bechatw, okoo 150-letni drzewostan sosnowy. Rezerwat bdzie peni wan rol w badaniach nad wpywem PGE KWB Kopalni S. A. (odlegej o okoo 14 km) i PGE Elektrowni Bechatw S.A. (odlegej o okoo 12 km) na otaczajce je lasy. W rejonie przyszego rezerwatu zaprojektowano edukacyjn ciek piesz Projektowany rezerwat Kluki i tras rowerow Krajobrazy lene uroczyska Kluki. cieka piesza o dugoci 2750 m bdzie prezentowa walory przyrodnicze projektowanego rezerwatu oraz przyblia zabiegi gospodarki lasu, prowadzone w bezporednim jego ssiedztwie. Trasa rowerowa o dugoci 3800 m ukazywa bdzie zrnicowanie ekosystemw lenych w uroczysku oraz wyjania rol starych drzew w ekosystemach lenych i gospodarce czowieka. Projektowany rezerwat rdliska - Borowiny W projektowanym rezerwacie ochronie podlega bd bardzo dobrze zachowane naturalne rdliska rzeki Stawki, jej grny odcinek oraz przylegajce do nich rnorodne fitocenozy lene z bogat flor i faun. Lasy te posiadaj charakter zbliony do naturalnego. Caoroczny wypyw wd o prawie staej temperaturze powoduje, e wystpuj tu charakterystyczne warunki mikroklimatyczne: obszar jest oaz bujnej zieleni i cenn ostoj rnorodnoci biologicznej. Ponadto peni on funkcj ekologiczn w zachowaniu rwnowagi przyrodniczej i utrzymaniu waciwych stosunkw wodnych na tym terenie. Na terenie przyszego rezerwatu zaprojektowano 2 piesze cieki przyrodniczo - lene: Szkka lena Borowiny - krajobrazy lene oraz Szkka lena Borowiny -projektowany rezerwat przyrody rdliska - Borowiny. Pierwsza cieka o dugoci 2100 m rozpoczyna si i koczy na terenie szkki lenej Borowiny, natomiast druga cieka o dugoci 3900 m prezentuje midzy innymi walory projektowanego
52
rezerwatu i koczy si przy drodze Bechatw - Kluki. 4.4.4. Pomniki przyrody Na terenie gminy Kluki znajduj si nastpujce pomniki przyrody: przy kociele w Kaszewicach grupa 10 dbw szypukowych oraz 3 lipy wskolistne, na cmentarzu w Kaszewicach grupa 21 dbw szypukowych, w lenictwie Kluki, oddzia 154 d db szypukowy zwany Cygaskim, w lenictwie Kluki, oddzia 190 a db szypukowy, pomnik zatwierdzono uchwa nr 17/XIX/05 Rady Gminy Kluki z dnia 26 kwietnia 2005 r.. W odniesieniu do pomnikw przyrody zabronione jest wycinanie, niszczenie i uszkadzanie drzew; zrywanie pczkw, kwiatw i owocw; zanieczyszczanie terenu w pobliu drzew; umieszczanie tablic, napisw i innych znakw; nacinanie drzew rycie napisw i znakw oraz wchodzenie na drzewa. 4.4.5. Obszar chronionego krajobrazu Dnia 4 grudnia 2007 r. Wojewoda dzki wyda rozporzdzenie Nr 59/2007 w sprawie wyznaczenia Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Widawki, ktre nastpnie zmienione zostao rozporzdzeniami nr 37/2008 oraz nr 13/2009. Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Widawki (zwany dalej Obszarem) ma ogromne znaczenie dla gminy Kluki, poniewa zajmuje znaczn jej powierzchni. Obszar zosta wyznaczony ze wzgldu na potrzeb objcia ochron terenw wyrniajcych si krajobrazem o zrnicowanych ekosystemach, wartociowych ze wzgldu na moliwo zaspokajania potrzeb zwizanych z turystyk i wypoczynkiem, a take penicych funkcj korytarzy ekologicznych. Na Obszarze wprowadzono ustalenia dotyczce czynnej ochrony ekosystemw lenych, nielenych i wodnych w celu zachowania ich trwaoci oraz zwikszenia rnorodnoci biologicznej (tabela nr 11).
53
Tabela nr 11 Ustalenia dotyczce czynnej ochrony ekosystemw lenych, nielenych i wodnych w celu zachowania ich trwaoci oraz zwikszenia rnorodnoci biologicznej na Obszarze Chronionego Krajobrazu Doliny Widawki
Ustalenia dotyczce czynnej ochrony na Obszarze Chronionego Krajobrazu Doliny Widawki 1. Ochrona ekosystemw lenych
utrzymanie cigoci i trwaoci ekosystemw lenych, sprzyjanie tworzeniu zwartych kompleksw lenych, tworzenie i odtwarzanie stref ekotonowych w celu zwikszenia biornorodnoci, utrzymywanie i tworzenie lenych korytarzy ekologicznych ze szczeglnym uwzgldnieniem moliwoci migracji duych ssakw, zalesianie i zadrzewianie gruntw mao przydatnych do produkcji rolnej i nie przeznaczonych na inne cele, z wyczeniem terenw, na ktrych wystpuj nielene siedliska przyrodnicze podlegajce ochronie, siedliska gatunkw rolin, grzybw i zwierzt zwizanych z ekosystemami nielenymi, a take miejsca penice funkcje punktw i cigw widokowych na terenach o duych wartociach krajobrazowych, pozostawianie drzew o charakterze pomnikowym, drzew dziuplastych, czci drzew obumarych a do cakowitego ich rozkadu, zachowanie rdlenych ciekw, mokrade, polan, torfowisk, wrzosowisk, muraw kserotermicznych i piaskowych oraz polan o wysokiej biornorodnoci, utrzymanie odpowiedniego poziomu wd gruntowych dla zachowania siedlisk wilgotnych i bagiennych, zachowanie siedlisk chronionych i zagroonych gatunkw rolin, zwierzt i grzybw, dziaania na rzecz czynnej ochrony oraz reintrodukcji rzadkich i zagroonych gatunkw rolin, zwierzt i grzybw. 2. Ochrona ekosystemw nielenych
przeciwdziaanie procesom zarastania k i pastwisk cennych ze wzgldw przyrodniczych i krajobrazowych, zachowanie rdpolnych torfowisk, obszarw wodno botnych, oczek wodnych wraz z pasem rolinnoci stanowicej ich obudow biologiczn oraz obszarw rdliskowych ciekw, ksztatowanie zrnicowanego krajobrazu rolniczego poprzez zachowanie mozaiki pl uprawnych, miedz, patw wieloletnich ziooroli, a take ochron istniejcych oraz formowanie nowych zadrzewie i zakrzewie rdpolnych i przydronych, utrzymywanie i zwikszanie powierzchni trwaych uytkw zielonych, prowadzenie zabiegw agrotechnicznych z uwzgldnieniem wymogw zbiorowisk rolinnych i zasiedlajcych je gatunkw fauny, zwaszcza ptakw (odpowiednie terminy, czsto i techniki koszenia), utrzymywanie poziomu wd gruntowych odpowiedniego dla zachowania biornorodnoci, zachowanie i odtwarzanie korytarzy ekologicznych, zachowanie siedlisk chronionych i zagroonych gatunkw rolin, zwierzt i grzybw, dziaania na rzecz czynnej ochrony oraz reintrodukcji rzadkich i zagroonych gatunkw rolin, zwierzt i grzybw. 3. Ochrona ekosystemw wodnych
zachowanie zbiornikw wd powierzchniowych wraz z ich naturaln obudow biologiczn, utrzymywanie i tworzenie stref buforowych wzdu ciekw wodnych oraz wok zbiornikw wodnych, w tym starorzeczy i oczek wodnych, w postaci pasw, szuwarw, zakrzewie i zadrzewie, jako naturalnej obudowy biologicznej celem zwikszenia biornorodnoci oraz ograniczenia spywu substancji biogennych, prowadzenie prac regulacyjnych ciekw wodnych w zakresie niezbdnym dla ochrony przeciwpowodziowej i w oparciu o zasady dobrej praktyki utrzymania rzek, zwikszanie retencji wodnej, odtwarzania funkcji obszarw rdliskowych o duych zdolnociach retencyjnych, zachowanie i odtwarzanie korytarzy ekologicznych opartych o ekosystemy wodne celem zachowania drg migracji gatunkw, dziaania na rzecz czynnej ochrony oraz reintrodukcji rzadkich i zagroonych gatunkw rolin, zwierzt i grzybw.
54
4.4.6. Uytki ekologiczne Zgodnie z Ustaw z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880 ze zmianami) uytkami ekologicznymi s zasugujce na ochron pozostaoci ekosystemw, majcych znaczenie dla zachowania rnorodnoci biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, rdpolne i rdlene oczka wodne, kpy drzew i krzeww, bagna, torfowiska, wydmy, paty nieuytkowanej rolinnoci, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamiece, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunkw rolin, zwierzt, i grzybw, ich ostoje oraz miejsca rozmnaania lub miejsca sezonowego przebywania. Istotnym powodem tworzenia uytkw ekologicznych jest potrzeba objcia ochron niewielkich powierzchniowo obiektw, ale cennych pod wzgldem przyrodniczym, ktre nie mogy one by objte ochron rezerwatow ze wzgldu na niewielk powierzchni i zazwyczaj mniejsz rang ich walorw przyrodniczych. Na terenie gminy Kluki utworzono 27 uytkw ekologicznych o cznej powierzchni 34,71 ha, wszystkie na terenie Nadlenictwa Bechatw: zbiornik wodny, rdlisko o powierzchni 3,41 ha we wsi Wierzchy Kluckie, zarastajce bagna o powierzchni 1,36 ha we wsi Kluki, zarastajce bagno o powierzchni 0,55 ha we wsi Chmielowice Sadulaki, bagno rdlene o powierzchni 8,86 ha we wsi Chmielowice Sadulaki, bagno o powierzchni 0,15 ha we wsi Chmielowice Sadulaki, zarastajce bagno o powierzchni 0,22 ha we wsi ar, zarastajce bagna o powierzchni 7,09 ha we wsi Trzs, naturalny zbiornik wodny o powierzchni 2,25 ha we wsi Trzs, bagna rdlene o powierzchni 4,87 ha we wsi Trzs, bagno, naturalny zbiornik wodny o powierzchni 0,31 ha we wsi Trzs, bagna rdlene o powierzchni 2,75 ha we wsi Trzs, bagno rdlene o powierzchni 0,09 ha we wsi Kawalce, bagno rdlene o powierzchni 0,18 ha we wsi Parzno - Lesisko, oczko wodne o powierzchni 0,40 ha we wsi Parzno - Lesisko, bagno o powierzchni 1,08 ha we wsi Strzyewice, torfowisko o powierzchni 1,14 ha we wsi Cisza. Obiekty cenne przyrodniczo pooone w powiecie bechatowskim przedstawiono na rysunku nr 12.
55
Legenda BECHATW ZELW

Siedziba wadz powiatu Siedziby urzdw gmin Bocianicha
Gr ab ia
POWIAT PABIANICKI
Karczmy
Maa Wi dawa
Podsto a Wadlew Zwierzyniec Chynw Wadlew Jzefw

Brzezia
Chynw
Wola Pszczecka Miejscowoci pozosta e

Granica Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Widawki Granice powiatu Granice gmin
POWIAT ASKI
Zag wki Kociszew Pawowa Patok Zelwek Dbrowa Ignacw Nowa Wola
Patyki ZELW
-Szlacheckie BujnyPilsia
Rawicz Gupice Brzezie
Chajczyny Jawor
POWIAT PIOTRKOWSKI
Grabostw Ostoja
DRU BICE
Rezerwaty, agroturystyka Kocioy; kocioy zabytkowe

Kie ba ska
Podenice
-Ksie
Grboszw
Zalesie
ka taw
Maurycw obudzice Sobki Pukawica Sromutka Grbociny Podwody Wola Kruszy ska Strzyewice
Roniatowice Stoki
Rybaczwka Wdowin Koby ki Grabia Kazimierzw
Lasy; wody Parki; pomniki przyrody Powiatowa cieka rowerow a
s rz Ch
Pszcz ki
Wypychw Walewice Podlesie Pils ia
Wola Ro niatowska Teresin
Stawy wi te ugi
Stawka
Ro dzin Parzno
Kaduny
PAULINW
Stefanw Bukowie Dolne Rasy Suchcice Bukowie Grne Wrzosy Wielopole Huta Stradzew
Cisza Lubiec
W ida wk a
Kardyna Grobla
Helenw Zawady Niedyszyna Dobrzelw Myszaki OLSZTYN

POLITA NICE
Wierzchy-
DOMIECHOWICKIE NIWY
w ka
Rudzisko DubieSzczercowska Wie
Magdalenw Kluki Osina
LIPY LUDWIKW
E DWARDW
Zwierzchw Dobiecin Post kalice
BECHATW
PK P
Zakurowie
POWIAT WIELU SKI
Dbina
Kr as wk a
Zagadki Grudna Za u e Kociuszki

awka cich
GROCHOLICE
Prdzew D Wola Wi zowa browa Rusiecka NiecieKrasowa Nowa Wola cz

PK P
Ra k
ZAMO CIE
Korczew Zdzieszulice Grne Zdzieszulice Dolne
Mierzynw
Wincentw
RUSIEC
Rusiec dzki
SZCZERCW Borowa
Kunica
Podklucze Szubienice Kozwki Ania Trakt Puszcza ski Niwy

Zab ci o e
ka W id aw
Antonina D Annolesie by Wolskie Zalasy Dbrwki Aleksandrw Kobyla skie
Kaszewice Waw ar
Brzezie
rz
Kurnos I Porby ka Kurnos II kw Ole nik Ra Ksi y M yn

kow izn a
Mazury Bugaj
Gry Borowskie
k swa Kra
Wlka kawska
J. Sok J. kin
Jastrzbice
Stanis aww I
Stanis aww II Osiny Tatar Janwka Kieruzele

POWIAT PAJCZASKI
ZarzeczeKunica Babia Kaszewska

Skadowisko popiow
G.
Zawadw
Trzs
Nowy Janw
G. Cie
low izn a
kawa
L. D browa PGE Elektrownia Bechatw S.A.
Chabielice
Szpitale; orodki zdrowia Policja; stacje paliw Hotele; poczta Orodki wypoczynk owe; kempingi Kpieliska; pywalnie Turystyka wodna; jazda k onna Muzea; zabytki architektury
Pole Szczercw
Dbina
Kr as wk a
Pole Bechatw
PGE Kopalnia W gla Brunatnego Bechatw S.A.
G. uszczanowice
G. Adamw
obnica
L. Chorzenic e
KLESZCZW
kisko
Antoniwka
uszczanowice
Rezerwat uszczanowice
Wolica
ace Rysunek nrPa12 i dwory Osobliwoci kr Elementy przyrodyajoznawcze w powiecie bechatowskim
Szczegln opiek obj naley istniejce pomniki przyrody, zabytkowe i niezwykle bogate florystycznie parki podworskie oraz inne zadrzewienia, skwery, drzewa przydrone i rdpolne. Dla zachowania biornorodnoci bardzo istotne znaczenie maj lasy, stanowice rdo pozyskiwania drewna, stwarzajce warunki dla rekreacji i wypoczynku, ale przede wszystkim przyczyniajce si do stabilizacji obiegu wody w przyrodzie. Sie hydrograficzna jest zaburzona z uwagi na odwadnianie wywoane eksploatacj wgla brunatnego. Sprzyja to wystpowaniu suszy oraz w konsekwencji erozji gleb. Zadaniem wadz samorzdowych jest uwzgldnianie zalesie i zadrzewie
56
w planowaniu przestrzennym i propagowanie ich wrd rolnikw, jako formy racjonalnego wykorzystania gruntw nieprzydatnych, bd sabo przydatnych rolniczo. Cel ekologiczny Priorytet III dla wojewdztwa dzkiego Ochrona i wzrost rnorodnoci biologicznej i krajobrazowej oraz wzrost lesistoci to gwny cel gminy Kluki w zakresie ochrony przyrody. Zadania w skali wojewdztwa dzkiego to: 1. Ochrona rnorodnoci biologicznej, 2. Ochrona i zwikszanie zasobw lenych, 3. Objcie ochron prawn obszarw i obiektw o najwikszych walorach przyrodniczych. Szczegowe zadania planowane do wykonania w gminie Kluki to: 1. Ochrona starodrzeww, parkw podworskich i wiejskich, 2. Ochrona istniejcych zadrzewie rdpolnych, przydronych, terenw zieleni, a take rolinnoci towarzyszcej zabudowie jednorodzinnej, 3. Ochrona rolinnoci wodnej i szuwarowej, ochrona siedlisk bagiennych i podmokych, 4. Respektowanie przez uytkownikw rodowiska zasad zrwnowaonego rozwoju na terenach cennych przyrodniczo i krajobrazowo, 5. Podnoszenie wiadomoci ekologicznej mieszkacw w kwestii ochrony przyrody, 6. Wzbogacanie skadu gatunkowego drzewostanw i obrzey lasu, 7. Zalesienia na gruntach przeznaczonych do zalesienia, bdcych dotychczas gruntami rolnymi lub nieuytkami, 8. Odnawianie lasu w miejscach, w ktrych drzewa zostay wycite lub ulegy zniszczeniu przez huragany, poary, itp., 9. Racjonalne wykorzystanie zasobw lenych, unikanie i ograniczanie wielkoci zrbw zupenych, 10. Odnowa znieksztaconych lub zdegradowanych ekosystemw lenych, wzbogacanie gatunkowej, wiekowej i przestrzennej struktury drzewostanw, 11. Poprawa stanu gospodarowania w lasach prywatnych, 12. Zabiegi hodowlane majce na celu zastpowanie osabionych i chorych drzew, modymi sadzonkami, 13. Prowadzenie zgodnych z charakterystyk siedliskow nasadze, 14. Waciwa profilaktyka, uwiadamianie i edukowanie spoeczestwa w zakresie ochrony przed poarem i wandalizmem,
57
15. Wspdziaanie z Nadlenictwem Bechatw w celu ochrony istniejcych lasw,
16. Wsppraca z wojewdzkim konserwatorem przyrody w celu wprowadzenia lepszych procedur ochrony obszarw cennych przyrodniczo, 17. Wspieranie dziaa organizacji ekologicznych oraz osb dziaajcych na rzecz tworzenia nowych form ochrony przyrody. Powysze dziaania nawizuj do zada dla wojewdztwa dzkiego oraz Starostwa Powiatowego w Bechatowie, natomiast ich wykonanie wymaga wspdziaania z Nadlenictwem Bechatw, wacicielami lasw prywatnych, organizacjami ekologicznymi oraz wsppracy z wojewdzkim konserwatorem przyrody. 4.5. Gospodarka odpadami Gospodarka odpadami w gminie Kluki szczegowo zostaa omwiona w Tomie II Aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Kluki na lata 2010 - 2013, ktry stanowi integraln cz niniejszego dokumentu. Okrela on aktualny stan gospodarki odpadami, prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, dziaania zmierzajce do poprawy sytuacji, instrumenty finansowe suce realizacji zamierzonych celw, system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celw. Podstawowe zadania gminy w zakresie gospodarki odpadami okrela Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 ze zmianami). Wjt w zakresie swoich uprawnie czuwa nad waciwym, zgodnym z przepisami prawa, postpowaniem z odpadami przez podmioty gospodarcze. Cel ekologiczny Racjonalna gospodarka odpadami jest Priorytetem IV dla wojewdztwa dzkiego. Gmina Kluki realizuje go poprzez m. in. nadzr nad systemem odbioru odpadw komunalnych od mieszkacw oraz edukacj ekologiczn. Zadania w zakresie gospodarki odpadami w gminie Kluki na lata 2010 - 2013: Kontynuacja dziaa edukacyjnych i promujcych selektywn zbirk odpadw, Wdraanie segregacji odpadw komunalnych u rda w miejscu ich wytwarzania, Objcie wszystkich mieszkacw gminy zorganizowanym odbiorem odpadw komunalnych, Nadzr nad podmiotami gospodarczymi w zakresie prawidowej gospodarki odpadami, Wdraanie programw ograniczania materiaochonnoci poprzez m. in.
58
stosowanie najlepszych dostpnych technik, Prowadzenie skutecznych akcji uwiadamiajcych, w kwestii postpowania z odpadami niebezpiecznymi, takimi jak: przeterminowane leki, opakowania po rodkach ochrony rolin, zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny. W akcje powinno si zaangaowa wacicieli aptek oraz sprzedawcw zobowizanych do odbierania tych odpadw.
4.6. Powietrze Najpowaniejszymi zanieczyszczeniami powietrza s gazy i pyy pochodzce z procesw energetycznego spalania paliw, a wrd nich: dwutlenek siarki emitowany w wyniku spalania paliw naturalnie zawierajcych zwizki siarki, dwutlenek azotu powstajcy w paleniskach w warunkach wysokiej temperatury, pyy powstajce gwnie podczas spalania paliw kopalnych. Kolejnym powanym rdem emisji zanieczyszcze powietrza jest transport. Istotna jest rwnie emisja rnorodnych substancji chemicznych powstajcych w wyniku niekontrolowanego spalania odpadw w gospodarstwach domowych. Zjawisko spalania odpadw, gwnie opakowaniowych z tworzyw sztucznych, jest niestety do powszechnie obserwowane w Polsce. Emisja zanieczyszcze powietrza z PGE Elektrowni Bechatw S. A. ze wzgldu na wysoko kominw przekraczajc 300 m nie wpywa bezporednio na jako powietrza w gminie Kluki. Podstawowym lokalnym rdem zanieczyszcze powietrza s: rozproszone urzdzenia grzewcze kotowni przydomowych opalane wglem kamiennym lub miaem wgla kamiennego - tzw. emisja niska, emisja liniowa (komunikacyjna) koncentrujca si przy cigach komunikacyjnych o znacznym nateniu ruchu. Na mocy art. 89 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zmianami) wojewoda co roku dokonuje oceny poziomu substancji w powietrzu. Celem oceny jakoci powietrza jest uzyskanie informacji o steniach zanieczyszcze na obszarze wyznaczonych stref, w tym aglomeracji, w zakresie umoliwiajcym: 1. Dokonanie klasyfikacji stref w oparciu o przyjte kryteria: dopuszczalny poziom substancji w powietrzu oraz dopuszczalny poziom powikszony o margines tolerancji. Klasyfikacja jest podstaw do podjcia decyzji o potrzebie zaplanowania dziaa na rzecz poprawy jakoci powietrza w danej strefie
59
polegajcego na opracowywaniu programw ochrony powietrza (POP). 2. Uzyskanie informacji o przestrzennych rozkadach ste zanieczyszcze na obszarze aglomeracji lub innej strefy w zakresie umoliwiajcym wskazanie obszarw przekrocze wartoci kryterialnych oraz okrelenie poziomw ste zanieczyszcze wystpujcych na tych obszarach. Informacje te s niezbdne do okrelenia obszarw wymagajcych podjcia dziaa na rzecz poprawy jakoci powietrza. 3. Wskazanie prawdopodobnych przyczyn wystpowania ponadnormatywnych ste zanieczyszcze w okrelonych rejonach (w zakresie moliwym do uzyskania na podstawie posiadanych informacji). 4. Wskazanie potrzeb w zakresie wzmocnienia istniejcego systemu monitoringu oraz oceny. Klasyfikacja stref dokonywana jest na podstawie oceny poziomu substancji w powietrzu, a jej wynikiem jest okrelenie 1 klasy strefy ze wzgldu na ochron zdrowia i 1 klasy strefy ze wzgldu na ochron rolin. Klasyfikacji stref dokonuje si dla kadego zanieczyszczenia oddzielnie na podstawie najwyszych jego ste na obszarze kadej strefy. Zaliczenie strefy do okrelonej klasy wie si z koniecznoci podjcia konkretnych dziaa na rzecz poprawy jakoci powietrza lub utrzymania jego jakoci na niezmienionym poziomie. Obszar gminy Kluki, ze wzgldu na ochron zdrowia, przyporzdkowany zosta do rnych stref, w zalenoci od analizowanych zanieczyszcze. Uwzgldniajc: SO2, NO2, CO i C6H6 gmina naley do strefy bechatowskiej, PM10 oraz Pb gmina naley do strefy piotrkowsko - radomszczaskiej, O3 gmina naley do strefy dzkiej. W tabeli nr 12 przedstawiono oglne zasady zaliczania stref do okrelonych klas (A, B, C), ktre zale od ste zanieczyszcze wystpujcych na ich obszarze i wi si z okrelonymi wymaganiami, co do dziaa na rzecz poprawy jakoci powietrza. Podstaw zaliczenia strefy do okrelonej klasy stanowi wyniki oceny uzyskane na obszarach o najwyszych poziomach ste danego zanieczyszczenia w strefie.
60
Tabela nr 12 Klasy stref i wymagane dziaania na rzecz poprawy jakoci powietrza w zalenoci od poziomw ste zanieczyszczenia
Poziom ste Nie przekraczajcy wartoci dopuszczalnej*) Powyej wartoci dopuszczalnej lecz nie przekraczajcy wartoci dopuszczalnej powikszonej o margines tolerancji* Klasa strefy A Brak Okrelenie obszarw dopuszczalnych przekrocze wartoci Wymagane dziaania
Powyej wartoci dopuszczalnej powikszonej o margines tolerancji*

*
Okrelenie obszarw przekrocze wartoci dopuszczalnych oraz wartoci dopuszczalnych powikszonych o margines tolerancji, Opracowanie programu ochrony powietrza (POP)
z uwzgldnieniem dozwolonych czstoci przekrocze okrelonych w rozporzdzeniu Ministra rodowiska z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania oceny poziomw substancji w powietrzu (Dz. U. z 2009 r. Nr 5, poz. 31)
W latach 2004 - 2008 nie prowadzono pomiarw ste zanieczyszcze na terenie gminy Kluki. Natomiast w powiecie bechatowskim pomiary prowadzone byy na terenie miasta Bechatowa na stacji automatycznej na osiedlu Przytorze obsugiwanej przez PGE Elektrowni Bechatw S. A. oraz w punkcie pomiarw manualnych na osiedlu Okrzei obsugiwanym przez inspekcj sanitarn. Roczne oceny jakoci powietrza z uwzgldnieniem kryteriw ustanowionych w celu ochrony zdrowia za lata 2004 2008 zawiera tabela nr 13.
Tabela nr 13 Roczne oceny jakoci powietrza z uwzgldnieniem kryteriw ustanowionych w celu ochrony zdrowia za lata 2004 - 2008
Kolejne lata 2004 2005 2006 2007 2008 (rdo: WIO) Symbol klasy wynikowej dla poszczeglnych zanieczyszcze powietrza SO2 A A A A A NO2 A A A A A PM 10 A A A C C Pb A A A A A C6H6 A A A A A CO A A A A A O3 A C C A A Klasa oglna strefy A C C C C
Ze wzgldu na ponadnormatywne stenie ozonu troposferycznego w 2005 i 2006 r. strefa dzka, w ktrej pooona jest gmina Kluki, zostaa zakwalifikowana do klasy C. Natomiast latach 2007 - 2008 stwierdzono przekroczenia wartoci kryterialnych ustanowionych dla pyu PM10 i z tego tytuu caej strefie piotrkowsko radomszczaskiej nadano klas C.
61
Na terenie gminy Kluki znajduje si jeden zakad przemysowy, ktrego dziaalno wpywa na jako powietrza. Jest to przedsibiorstwo POLGRUNT Sp. z o.o. w Osinie charakteryzujce si jednak niewielkim poziomem emisji zanieczyszcze w przeliczeniu na dob: SO2 = 0,005 kg, NO2 = 0,336 kg, CO = 0,09 kg, CO2 = 51 kg, pyy ze spalania paliw = 0,88 kg. Opierajc si na wynikach monitoringu prowadzonego przez WIO w odzi w kolejnych latach mona przyj, e stan czystoci powietrza na terenie gminy Kluki jest zadowalajcy, a wystpujce przekroczenia stenia ozonu, a w ostatnich latach pyu PM10 maj charakter ponadlokalny. WIO w odzi zaleci, aby w caym wojewdztwie dzkim podj dziaania zwizane z ograniczeniem emisji prekursorw ozonu (przede wszystkim NO2). Zwraca jednak uwag fakt, e baza danych o emisji punktowej z energetycznego spalania paliw i z procesw technologicznych jest obszerna, natomiast mniej kompletne s dane dotyczce emisji powierzchniowej (pochodzcej z budownictwa indywidualnego) oraz emisji liniowej komunikacyjnej, ktre to najczciej decyduj o poziomie zanieczyszcze. Cel ekologiczny Poprawa jakoci powietrza to Priorytet V wojewdzkiej polityki ekologicznej, a zadania dla wojewdztwa dzkiego to: 1. Ograniczenie emisji zanieczyszcze ze rde punktowych, liniowych i powierzchniowych, 2. Wzrost wykorzystania odnawialnych rde energii, 3. Zwikszenie wykorzystania gazu ziemnego w przemyle i gospodarce komunalnej. W gminie Kluki cel ten bdzie realizowany poprzez nastpujce dziaania: 1. Zastpowanie nieodnawialnych rde energii zarwno w systemach grzewczych, jak i w transporcie odnawialnymi rdami energii, takimi jak: elektrownie wiatrowe i wodne, baterie soneczne czy biopaliwa, 2. Wprowadzanie technologii ograniczajcych emisj zanieczyszcze do powietrza w zakadach produkcyjnych, w ktrych jeszcze nie zostay one zastosowane, w tym wiksze wykorzystanie paliw ekologicznych (np. ogrzewanie z wykorzystaniem biomasy),
62
3. Nadzr nad podmiotami gospodarczymi wprowadzajcymi zanieczyszczenia do powietrza, 4. Wspieranie i promocja dziaa na rzecz rozwoju odnawialnych rde energii oraz nowych technologii ograniczajcych emisj w energetyce cieplnej, 5. Termomodernizacja budynkw, 6. Ksztatowanie sprawnego lokalnego ukadu komunikacyjnego dla przemieszczania ludzi i towarw (modernizacja infrastruktury drogowej, bezkolizyjne przejazdy, ograniczanie ruchu samochodw ciarowych w obszarze zwartej zabudowy), 7. Budowa cieek rowerowych i tworzenie stref wolnych od ruchu samochodowego, 8. Wspieranie i promowanie transportu zbiorowego, 9. Zadrzewienia nieuytkw, nasadzenia drzew wzdu szlakw komunikacyjnych, 10. Edukacja spoecznoci lokalnej w zakresie oszczdzania energii, odnawialnych rde energii oraz szkodliwoci spalania odpadw z tworzyw sztucznych w kotach grzewczych w indywidualnych gospodarstwach domowych. 4.7. Klimat akustyczny Jednym z bardziej istotnych czynnikw determinujcych jako rodowiska jest haas, rozumiany jako wszelkie niepodane, nieprzyjemne, dokuczliwe, uciliwe lub szkodliwe dwiki oddziaujce na narzd suchu i inne zmysy oraz czci organizmu czowieka. Powszechno wystpowania haasu powoduje wiele negatywnych skutkw, szczeglnie dla jakoci ycia i zdrowia ludzi. Kumulujc si w czasie moe on prowadzi np. do czciowej lub cakowitej utraty suchu. Dopuszczalne poziomy haasu w rodowisku powodowanego przez poszczeglne grupy rde haasu (z wyczeniem haasu powodowanego przez starty, ldowania i przeloty statkw powietrznych oraz linie elektroenergetyczne) wyraone wskanikami LAeq D i LAeq N, ktre to wskaniki maj zastosowanie do ustalania i kontroli warunkw korzystania ze rodowiska, w odniesieniu do jednej doby, zawiera rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomw haasu w rodowisku (Dz. U. z 2007 r. Nr 120, poz. 826). Gwnym rdem haasu na terenie gminy Kluki jest transport drogowy. Wysoki poziom haasu utrzymuje si w miejscach pooonych w bezporednim ssiedztwie gwnych szlakw komunikacyjnych, zwaszcza drogi krajowej nr 8. Obecnie brak danych monitoringowych dotyczcych poziomu haasu na terenie gminy Kluki. Jednak w 2006 r. suby WIO zbaday klimat akustyczny drogi krajowej nr 8 na odcinku Wieruszw Walichnowy. Dopuszczalne poziomy haasu pochodzcego od drogi krajowej nr 8 byy znacznie przekroczone w obu badanych punktach pomiarowych,
63
zarwno w porze dnia, jak i nocy. Powysze wyniki bada mog odzwierciedla poziom haasu take przy odcinku drogi krajowej nr 8 przebiegajcym przez teren gminy Kluki. A zatem ochrona mieszkacw gminy przed haasem powinna zosta skoncentrowana na ochronie przed haasem komunikacyjnym. Waciwe rozpoznanie klimatu akustycznego pozwoli na oznaczenie terenw szczeglnie naraonych na haas. Wskazane jest poszerzenie monitoringu prowadzonego przez suby WIO w odzi o punkty zlokalizowane przy drogach o duym znaczeniu dla transportu. Wanym elementem przyczyniajcym si do polepszenia rodowiska akustycznego jest poprawa warunkw ruchu drogowego zapewniajca wiksz pynno i przepustowo sieci drogowej oraz budowa i promowanie alternatywnych rozwiza ograniczajcych ruch: budowa cieek rowerowych oraz promocja transportu zbiorowego. Cel ekologiczny Cel ekologiczny w zakresie klimatu akustycznego zosta sprecyzowany w Priorytecie VI wojewdzkiego programu ochrony rodowiska: Redukcja emisji ponadnormatywnego haasu, a wyznaczone zadanie to: 1. Ochrona przed haasem komunikacyjnym. Szczegowe zadania do zrealizowania w gminie Kluki powinny obejmowa: 1. Zabezpieczanie i modernizacj budynkw mieszkalnych i budynkw uytecznoci publicznej szczeglnie naraonych na haas, pod ktem zabezpiecze akustycznych (gwnie poprzez monta okien dwikoszczelnych), 2. Budow ekranw akustycznych, 3. Popraw stanu technicznego drg, 4. Ograniczanie ruchu samochodowego poprzez wydzielanie stref wolnych od ruchu koowego, rozbudow cieek rowerowych, 5. Uwzgldnianie emisji haasu w planowaniu przestrzennym, przy opracowywaniu miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego lub przy wprowadzaniu w nich zmian, 6. Nadzr nad instalacjami emitujcymi haas do rodowiska przez suby wojewdzkiego inspektora ochrony rodowiska oraz organy ochrony rodowiska. Zadania, o ktrych mowa w punktach 2 - 6, w gwnej mierze winny lee w gestii zarzdcw drg. 4.8. Powane awarie
64
Zapobieganie powanym awariom i ograniczanie ich skutkw dla ludzi i rodowiska naturalnego reguluje Dyrektywa Rady nr 96/82/WE z dnia 9 grudnia 1996 r. w sprawie kontrolowania zagroe z udziaem niebezpiecznych substancji. Zapisy dyrektywy maj zapewni wysoki stopie ochrony w caej Wsplnocie Europejskiej w sposb spjny i efektywny. Pastwa czonkowskie zobowizane s uwzgldnia w swoich strategiach i planach zagospodarowania przestrzennego zapobieganie powanym awariom i ograniczanie ich skutkw. Zasadnicze znaczenie ma waciwa lokalizacja nowych obiektw, w ktrych mog wystpi nadzwyczajne zagroenia dla rodowiska, oraz wyznaczenie stref i ochrona terenu. Do ochrony rodowiska przed powanymi awariami zobowizani s: prowadzcy zakady stwarzajce zagroenie wystpienia awarii, przedsibiorcy transportujcy substancje niebezpieczne, organy administracji pastwowej. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zmianami) okrela kompetencje i sposb przeciwdziaania powanym awariom, instrumenty prawne suce przeciwdziaaniu powanej awarii przemysowej oraz obowizki prowadzcego zakad stwarzajcy zagroenie wystpienia awarii przemysowej. Nakada ona na Pastwow Stra Poarn obowizki w zakresie zapobiegania powanym awariom i wspdziaania w tym temacie z innymi jednostkami. Rodzaje i iloci substancji niebezpiecznych, ktrych obecno w danym zakadzie decyduje o zaliczeniu go do zakadu o zwikszonym lub duym ryzyku wystpienia powanej awarii przemysowej okrelono w rozporzdzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajw i iloci substancji niebezpiecznych, ktrych znajdowanie si w zakadzie decyduje o zaliczeniu go do zakadu o zwikszonym ryzyku albo zakadu o duym ryzyku wystpienia powanej awarii przemysowej (Dz. U. z 2002 r. Nr 58, poz. 535 ze zmian w Dz. U. z 2006 r. Nr 30, poz. 208). W Komendzie Wojewdzkiej Pastwowej Stray Poarnej w odzi sporzdzono wykaz zakadw o duym ryzyku i zakadw o zwikszonym ryzyku wraz z podaniem rodzajw i iloci materiaw niebezpiecznych. Zgodnie ze stanem na dzie 31 padziernika 2007 r. na terenie gminy Kluki brak zakadw zaliczanych do potencjalnych sprawcw powanych awarii. Jednak drogami prowadzcymi przez gmin odbywa si transport rnych materiaw niebezpiecznych. Cel ekologiczny Priorytet VII wyznaczony dla wojewdztwa dzkiego to Ograniczenie moliwoci
65
wystpienia powanych awarii, a planowane zadania to: 1. Ograniczenie skutkw awarii przemysowych i chemicznych, 2. Zapobieganie i ograniczenie skutkw awarii zwizanych z przewozem materiaw niebezpiecznych szlakami drogowymi i kolejowymi. Kierunki dziaa planowanych w gminie Kluki: 1. Uwzgldnianie w planach zagospodarowania przestrzennego miejsc naraonych na wystpienie powanych awarii, 2. Waciwa lokalizacja nowych obiektw, w ktrych mog wystpi nadzwyczajne zagroenia dla rodowiska oraz wyznaczenie stref ochronnych, 3. Monitoring potencjalnych sprawcw awarii pod ktem speniania wymaga bezpieczestwa i prewencji. Obowizki zwizane z powanymi awariami przemysowymi spoczywaj gwnie na prowadzcych zakady o duym ryzyku i zakady o zwikszonym ryzyku oraz na organach Pastwowej Stray Poarnej i wojewodzie. 4.9. Promieniowanie elektromagnetyczne Z granicznej wielkoci energii, ktra wystarcza do jonizacji czstek materii, wynika podzia promieniowania elektromagnetycznego na jonizujce i niejonizujce. Promieniowanie niejonizujce jest zwizane m. in. ze zmianami pola elektromagnetycznego, wytwarzanego przez rda energetyczne oraz radiokomunikacyjne. Podstawowe sztuczne rda promieniowania elektromagnetycznego niejonizujcego stanowi: elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokiego napicia, stacje radiowe i telewizyjne, czno radiowa, w tym CB radio, radiotelefony i telefonia komrkowa, stacje radiolokacyjne i radionawigacyjne, stacje transformatorowe,
sprzt gospodarstwa domowego i powszechnego uytku oraz instalacje elektryczne. Promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujce jest jednym z powaniejszych zanieczyszcze rodowiska. Jest ono powszechne, poniewa powstaje w wyniku dziaania zespow sieci i urzdze elektrycznych masowo uywanych, bez ktrych niemoliwy byby rozwj wspczesnej cywilizacji. Negatywny wpyw energii elektromagnetycznej przejawia si tzw. efektem termicznym, co moe powodowa zmiany biologiczne (np. zmian waciwoci koloidalnych w tkankach). Pole
66
elektromagnetyczne wytwarzane przez silne rdo niekorzystnie zmienia warunki bytowania czowieka, wpywa na przebieg procesw yciowych i moe powodowa wystpienie zaburze m.in. funkcji orodkowego ukadu nerwowego, narzdw suchu i wzroku. Czynnikami wpywajcymi na oddziaywanie promieniowania elektromagnetycznego na zdrowie ludzi s: odlego od rda promieniowania, natenie pola elektromagnetycznego, czas przebywania w polu elektromagnetycznym (tzw. czas ekspozycji). Pola elektromagnetyczne w przeciwiestwie do innych zanieczyszcze rodowiska, jak np. haas, nie s z reguy rejestrowane przez zmysy czowieka, co znacznie zmniejsza wiadomo wystpujcego zagroenia. Zbyt saba jest take skala monitoringu w zakresie elektromagnetycznego promieniowania niejonizujcego, co uniemoliwia ocen stopnia zanieczyszczenia powietrza wok obiektw i urzdze bdcych jego rdami. Zgodnie z art. 121 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zmianami) ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu rodowiska poprzez utrzymanie poziomw pl elektromagnetycznych poniej poziomw dopuszczalnych lub co najwyej na tych poziomach albo poprzez zmniejszenie poziomw tych pl do wartoci dopuszczalnych, w przypadku ich przekroczenia. Oceny poziomw pl elektromagnetycznych w rodowisku i obserwacji zmian dokonuje wojewdzki inspektor ochrony rodowiska w ramach pastwowego monitoringu rodowiska godnie z art. 123 ust. 1 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zmianami). Pastwowy monitoring rodowiska, zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 5 przywoanej wyej ustawy, obejmuje uzyskiwane na podstawie bada monitoringowych informacje w zakresie promieniowania jonizujcego i pl elektromagnetycznych. Badania te powinny by przeprowadzane cyklicznie przy zastosowaniu ujednoliconych metod zbierania, gromadzenia i przetwarzania danych. Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska prowadzi rwnie rejestr zawierajcy informacje o terenach, na ktrych stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomw pl elektromagnetycznych w rodowisku, z wyszczeglnieniem przekrocze dotyczcych terenw przeznaczonych pod zabudow mieszkaniow oraz miejsc dostpnych dla ludnoci. Rejestr ten aktualizowany jest co rok. Z dniem 1 stycznia 2008 r. weszo w ycie rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych bada
67
poziomw pl elektromagnetycznych w rodowisku (Dz. U. z 2007 r. Nr 221 poz. 1645). Zgodnie z przywoanym wyej rozporzdzeniem WIO wdroy nowy system monitoringu pl elektromagnetycznych. Monitoring obj 3 podstawowe kategorie terenw: centralne dzielnice lub osiedla miast powyej 50 tys. mieszkacw, pozostae miasta, tereny wiejskie. Dla kadej kategorii terenw wybranych zostao po 45 punktw pomiarowych. Na terenie wojewdztwa dzkiego wyznaczono cznie 135 punktw. Pomiary w wybranych punktach bd powtarzane po kadym penym, trwajcym 3 lata cyklu pomiarowym. W cigu jednego roku pomiary wykonywane s w 45 punktach (po 15 na kad kategori terenw). Zakres prowadzenia bada poziomw pl elektromagnetycznych w rodowisku obejmuje pomiary natenia skadowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale czstotliwoci co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz. Pomiary w kadym punkcie wykonywane s 1 raz w cigu roku. Gmina Kluki jest naraona na promieniowanie elektromagnetyczne niskiej czstotliwoci wywoane przez znaczne zagszczenie infrastruktury elektroenergetycznej. Powodem tego jest lokalizacja w PGE Elektrowni Bechatw S.A. w odlegoci kilkunastu kilometrw od granic gminy. Elektrownia wytwarza ponad 20% polskiej energii, ktrej zdecydowana wikszo wysyana jest poza wojewdztwo dzkie liniami 400 kV i 220 kV. Ponadto PGE KWB Bechatw S. A. posiada bardzo rozbudowan sie elektryczn 400 kV i 110 kV z licznymi stacjami transformatorowymi. Ponadto na terenie gminy Kluki funkcjonuj obecnie 3 wiee telefonii komrkowej, wacicielami ktrych s firmy Polkomtel S.A. oraz Polska Telefonia Komrkowa Centertel Sp. z o.o.. W 2008 r. WIO w odzi przeprowadzi pomiary natenia promieniowania elektromagnetycznego na terenie wojewdztwa dzkiego w 45 punktach monitoringowych. Zgodnie z przepisami punkty pomiarowe rozmieszczone byy na terenach miast o liczbie ludnoci powyej 50 tysicy (m. in. Bechatowa), w miastach poniej 50 tysicy mieszkacw oraz na terenach wiejskich. Wszystkie punkty monitoringowe zlokalizowane byy poza terenem gminy Kluki. Trzy punkty rozmieszczone w miecie Bechatw nie s reprezentatywne dla gminy Kluki. Przeprowadzone pomiary wykazay, e wartoci natenia pola elektromagnetycznego utrzymuj si na stosunkowo niskich poziomach. W wyniku pomiarw nie stwierdzono przekrocze dopuszczalnych wartoci w adnym badanym punkcie monitoringowym zarwno na terenach wiejskich, jak i obszarach miast caego
68
wojewdztwa dzkiego. Cel ekologiczny Na terenie wojewdztwa dzkiego ustanowiono Priorytet VIII Utrzymanie obowizujcych standardw w zakresie promieniowania elektromagnetycznego, a zadaniem do realizacji ma by: 1. Zachowanie stref bezpieczestwa przy lokalizacji obiektw emitujcych promieniowanie elektromagnetyczne. Szczegowe dziaania przewidziane do realizacji na terenie gminy Kluki: 1. Uwzgldnianie w planowaniu przestrzennym ochrony przed polami elektromagnetycznymi, 2. Preferowanie niskokonfliktowej lokalizacji rde pl elektromagnetycznych, 3. Nadzr nad emitujcymi pola elektromagnetyczne w zakresie przestrzegania dopuszczalnych wartoci. 4.10. Racjonalizacja wykorzystania materiaw i surowcw Zrwnowaone wykorzystanie surowcw jest korzystne zarwno ze wzgldw ochrony rodowiska, jak i ekonomii prowadzonych procesw technologicznych w poszczeglnych zakadach. Wytwrcy z sektora gospodarczego poprzez ograniczenie zuycia surowcw naturalnych minimalizuj oddziaywanie na rodowisko. Jednoczenie ponosz oni nisze opaty za korzystanie ze rodowiska oraz redukuj koszty energii i surowcw stosowanych w produkcji. Celem racjonalizacji jest wdroenie idei zrwnowaonej produkcji i konsumpcji. Naley skoncentrowa wysiki na ograniczaniu zanieczyszcze, uciliwoci oraz zagroe u ich rda. Dziaania w tym zakresie obejmowa maj ograniczenie wodochonnoci produkcji przemysowej, zmniejszenie zuycia wody w sektorze komunalnym, ograniczenie materiaochonnoci oraz ochron i racjonalizacj eksploatacji zasobw kopalin.
69
Ograniczenie wodochonnoci produkcji przemysowej oraz zmniejszenie zuycia wody w sektorze komunalnym Gwnym celem polityki ekologicznej w zakresie racjonalizacji uytkowania wody jest zmniejszenie zapotrzebowania na wod i ograniczenie odprowadzanych do odbiornikw adunkw zanieczyszcze do poziomu uzyskiwanego w pastwach Organizacji Wsppracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Najwiksze pole do dziaania w tym zakresie maj zakady produkcyjne i jednostki funkcjonujce w sektorze komunalnym. Ograniczanie materiaochonnoci Naley zmierza do ograniczania zuycia materiaw, wody i energii do poziomu redniego w krajach OECD. Konieczne jest wdroenie do praktyki przemysowej programw naprawczych poprzez m. in. dostosowanie technologii do najlepszych dostpnych technik. Dziaania te nie powinny jednak pogorszy dostpnoci ludnoci do poszczeglnych zasobw i nie powinny ogranicza rozwoju gospodarczego. Zaoenia te kierowane s gwnie do podmiotw gospodarczych. Natomiast jednostki samorzdowe maj wpyw na polityk rodowiskow zakadw poprzez wydawanie odpowiednich decyzji administracyjnych oraz popularyzacj metod ograniczajcych presj na rodowisko. Ochrona i racjonalizacja eksploatacji zasobw kopalin Celem polityki ekologicznej pastwa jest ograniczenie zuycia surowcw mineralnych. Najwaniejsze kierunki dziaa zmierzajce do osignicia tego celu to: ograniczanie wydobycia do wielkoci gospodarczo uzasadnionych, jak najlepsze wykorzystanie zasobw zoa, poszukiwanie i stosowanie substytutw kopalin naturalnych, np. odpadw, oraz wprowadzanie technologii ograniczajcych zuycie zasobw naturalnych na jednostk produkcji. Zoa kopalin podlegaj ochronie na zasadach i warunkach okrelonych w Ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i grnicze (tekst jednolity: Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zmianami). Bardzo wane dla ochrony zasobw kopalin jest wykorzystywanie instrumentw planowania przestrzennego i oceny oddziaywania na rodowisko planowanych przedsiwzi w celu zapobiegania takiemu gospodarowaniu powierzchni ziemi, ktre w przyszoci mogoby utrudni dostp do zinwentaryzowanych zasobw kopalin. Znaczcym czynnikiem ochrony zasobw kopalin jest system koncesjonowania. Organy koncesyjne okrelaj warunki prowadzenia eksploatacji, jej zakoczenia i rozliczenia, majc wgld i istotny wpyw na racjonaln gospodark zoem. Ponadto podmiot eksploatujcy kopalin w oparciu o otrzyman koncesj
70
ponosi nakady na ochron rodowiska w postaci m.in. opaty eksploatacyjnej. Naley ogranicza eksploatacj z na terenach o wysokich walorach przyrodniczych, np. na obszarach chronionego krajobrazu, a take cennych kompleksw lenych lub objtych ochron form geomorfologicznych. Efektywno wykorzystania materiaw i surowcw ulega duej poprawie w ostatnich dziesicioleciach, a wymusia to rozwijajca si gospodarka rynkowa, realne ceny surowcw i energii, cigle zwikszajcy si w kosztach materiaw i surowcw udzia kosztw korzystania ze rodowiska w trakcie ich pozyskiwania, a take zwikszajca si wiadomo ekologiczna spoeczestwa. Byo to moliwe dziki wielu inwestycjom w przemyle, transporcie i gospodarce komunalnej, a take wdroeniu wodooszczdnych technologii przez podmioty gospodarcze. Strategia wynikajca z polityki ekologicznej UE zakada dalsze ograniczenie zuycia surowcw i energii. Cel ekologiczny Racjonalizacja wykorzystania materiaw i surowcw jest IX priorytetem w wojewdzkim programie ochrony rodowiska. Zadania wyznaczone dla wojewdztwa dzkiego to: 1. Zmniejszenie materiaochonnoci produkcji, 2. Racjonalna eksploatacja kopalin. Szczegowe dziaania na terenie gminy Kluki: 1. Promowanie przemysu mniej wodochonnego propagowanie i wspieranie zamknitych obiegw wody i wodooszczdnych technologii produkcji w przemyle, 2. Promowanie i wspieranie dziaa majcych na celu zmniejszenie zuycia wody w gospodarstwach domowych (modernizacja urzdze, monta licznikw wody), 3. Przebudowa sieci wodocigowych w celu zmniejszenia strat wody, 4. Prowadzenie dziaa edukacyjno informacyjnych zarwno dla mieszkacw, jak i podmiotw gospodarczych, w zakresie koniecznoci i moliwoci oszczdzania wody, 5. Wdraanie programw ograniczania materiaochonnoci i odpadowoci produkcji poprzez m.in. stosowanie najlepszych dostpnych technik, 6. Kontynuowanie prac w zakresie poszukiwania, rozpoznawania i dokumentowania z kopalin oraz uwzgldnianie lokalizacji z kopalin w planowaniu przestrzennym, 7. Wykorzystywanie instrumentw planowania przestrzennego i oceny oddziaywania na rodowisko planowanych przedsiwzi dla ochrony kopalin i wd podziemnych,
71
8. Wszechstronne wykorzystywanie zasobw eksploatowanych z kopalin zarwno gwnych, jak i towarzyszcych, 9. Usprawnienie egzekucji przepisw prawa w zakresie nielegalnej bd niewaciwie prowadzonej eksploatacji kopalin, 10. Racjonalne korzystanie z surowcw mineralnych, 11. Wykorzystywanie substytutw surowcw, zwaszcza surowcw wtrnych. 4.11. Edukacja ekologiczna Drog do racjonalnego gospodarowania rodowiskiem i jego zasobami naturalnymi ksztatuje wiadomo ekologiczna spoecznoci gminy: mieszkacw, wadz samorzdowych oraz pracownikw administracji samorzdowej. Dlatego te naley kontynuowa i podejmowa nowe dziaania podnoszce stan wiedzy o rodowisku i potrzebie jego ochrony. Edukacja ekologiczna w gminie Kluki jest ustawicznie realizowana poprzez: tworzenie cieek przyrodniczo - dydaktycznych i rowerowych, edukacj ekologiczn nauczycieli, modziey szkolnej, tworzenie k ekologicznych, organizacj wystaw proekologicznych, szkolenia i pokazy praktyczne dla rolnikw i dziakowcw w zakresie rolnictwa ekologicznego. Uczniowie szk z terenu gminy Kluki nios pomoc zwierztom w zimie i bior udzia w licznych konkursach ekologicznych, m. in. w konkursie Modzie zapobiega poarom i chroni rodowisko organizowanym przez Stra Poarn w Bechatowie oraz w Midzyszkolnym Konkursie Matematyczno Ekologicznym dla uczniw klas III Szk Podstawowych. Ksztatowanie waciwych postaw najmodszych mieszkacw gminy wobec problemw rodowiska jest szczeglnie wanym elementem dugotrwaego procesu budowania wiadomego spoeczestwa obywatelskiego, ktre bdzie decydowao o przyszoci regionu. Cel ekologiczny Celem ekologicznym dla Gminy Kluki w zakresie edukacji ekologicznej bdzie X priorytet dla Wojewdztwa dzkiego Ksztatowanie postaw ekologicznych. Dla caego wojewdztwa dzkiego wytyczone zostay 2 kierunki dziaa: 1. Edukacja ekologiczna, 2. Upowszechnianie informacji o rodowisku. W gminie Kluki dziaania te bd prowadzone w nastpujcy sposb: 1. Kontynuowanie dotychczasowych dziaa w zakresie edukacji ekologicznej,
72
2. Prowadzenie skutecznych akcji uwiadamiajcych, w zakresie postpowania z odpadami niebezpiecznymi, takimi jak: przeterminowane leki, opakowania po rodkach ochrony rolin, zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny. Angaowanie w akcje wacicieli aptek oraz sprzedawcw zobowizanych do odbierania tego rodzaju odpadw niebezpiecznych, 3. Upowszechnianie informacji o rodowisku poprzez m. in. zamieszczanie na stronach internetowych gminy zarwno wymaganych prawem, jak i innych wanych dla spoeczestwa informacji o rodowisku i jego ochronie, 4. Zamieszczanie na stronach internetowych, tablicach ogosze oraz w miejscach publicznie dostpnych, w postaci obwieszcze i przystpnych instrukcji, informacji o: zasadach postpowania z odpadami oraz nieczystociami ciekymi, ochronie przyrody i lasw, ochronie powierzchni ziemi, sankcjach, jakich mona si spodziewa w razie nieprzestrzegania przepisw. Gmina Kluki powinna w dalszym cigu prowadzi na szerok skal edukacj ekologiczn i wcza mieszkacw do czynnego udziau w poprawie stanu rodowiska. Poprawa stanu wiadomoci ekologicznej prowadzi bowiem do akceptacji spoeczestwa dla podejmowanych decyzji administracyjnych.
5. INSTRUMENTY ZARZDZANIA RODOWISKIEM Zarzdzanie rodowiskiem naley przede wszystkim do administracji rzdowej i samorzdowej, a take do podmiotw gospodarczych korzystajcych ze rodowiska. Organami administracji rzdowej i samorzdowej powoanymi do wykonywania zada publicznych z zakresu ochrony rodowiska s: wjt, burmistrz, prezydent, starosta, wojewoda, marszaek wojewdztwa,
minister waciwy do spraw rodowiska. Zarzdzajcy rodowiskiem podejmuj dziaania zgodne z polityk ekologiczn na szczeblu oglnokrajowym, regionalnym i lokalnym (powiatowym oraz gminnym). Organy administracji odpowiadaj gwnie za wykonywanie i egzekwowanie prawa poprzez m.in. kontrol przestrzegania norm racjonalnego korzystania ze rodowiska, system rnego rodzaju decyzji administracyjnych (np. pozwole, zezwole)
73
na korzystanie ze rodowiska, wykorzystywanie instrumentw finansowych, takich jak opaty i kary. W zarzdzaniu rodowiskiem uczestniczy rwnie szereg instytucji. Na podmiotach gospodarczych korzystajcych ze rodowiska spoczywa obowizek dotrzymywania wymaga okrelonych w aktach prawnych. Ich zadaniem jest prowadzenie wymaganego monitoringu, przebudowa lub eliminowanie uciliwych dla rodowiska rozwiza technicznych i technologicznych a take wdraanie systemw zarzdzania rodowiskowego (np. EMAS czy ISO 14001). Polega ono na dobrowolnym zobowizaniu si do podejmowania dziaa majcych na celu zmniejszanie oddziaywa na rodowisko w przedsibiorstwach, placwkach sektora finansw, szkolnictwa, zdrowia oraz jednostkach administracji publicznej. W zarzdzaniu rodowiskiem wykorzystywane s instrumenty prawne, finansowe oraz spoeczne. 5.1. Instrumenty prawne Do prawnych instrumentw zarzdzania rodowiskiem nale: procedura ocen oddziaywania na rodowisko (OO) uniwersalna procedura weryfikowania rnego rodzaju planw i programw oraz lokalizacji inwestycji pod ktem wpywu na rodowisko. Procedurze OO podlegaj: planowane przedsiwzicia mogce znaczco oddziaywa na rodowisko (w wyniku postpowania OO dla planowanego przedsiwzicia wydawana jest decyzja o rodowiskowych uwarunkowaniach zgody na jego realizacj), projekty polityk, planw, strategii (np. projekty planw miejscowych zagospodarowania przestrzennego, projekty dokumentw sektorowych). Wjt Gminy Kluki jest organem waciwym do wydawania decyzji o rodowiskowych uwarunkowaniach w wikszoci przypadkw okrelonych w Rozporzdzeniu Rady Ministrw z dnia 9 listopada 2004 r. (Dz. U. 2004 r. Nr 257, poz. 2573 - ze zmianami) w sprawie okrelenia rodzajw przedsiwzi mogcych znaczco oddziaywa na rodowisko oraz szczegowych uwarunkowa zwizanych z kwalifikowaniem przedsiwzicia do sporzdzenia raportu o oddziaywaniu na rodowisko; pozwolenia na wprowadzanie do rodowiska substancji lub energii - pozwolenie na wprowadzanie gazw lub pyw do powietrza, pozwolenie wodnoprawne na wprowadzanie ciekw do wd lub do ziemi, pozwolenie na wytwarzanie odpadw; pozwolenia zintegrowane decyzje administracyjne, w ktrych pozwoleniem objte s wszystkie emisje do rodowiska. Pozwolenia zintegrowanego wymagaj
74
instalacje, ktrych dziaalno moe powodowa znaczne zanieczyszczenie poszczeglnych elementw przyrodniczych albo rodowiska jako caoci, a ich list zawiera rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajw instalacji mogcych powodowa znaczne zanieczyszczenie poszczeglnych elementw przyrodniczych albo rodowiska jako caoci (Dz. U. z 2002 r. Nr 122, poz. 1055); plany zagospodarowania przestrzennego akty prawa miejscowego stanowice podstaw planowania przestrzennego w gminie; monitoring rodowiska polegajcy na pomiarach, ocenach i prognozach stanu rodowiska koordynowany przez Gwny Inspektorat Ochrony rodowiska; dane z monitoringu rodowiska s dostpne zarwno dla organw administracji, jak i spoeczestwa, i stanowi wan podstaw analiz, ocen i decyzji.
5.2. Instrumenty spoeczne Wrd instrumentw spoecznych zarzdzania rodowiskiem mona wymieni nastpujce grupy: narzdzia suce usprawnianiu wsppracy i budowaniu partnerstwa w dziaaniach samorzdw (systemy szkole i profesjonalne doksztacanie, wsppraca i partnerstwo w systemach sieciowych) oraz w relacji samorzd spoeczestwo (udzia spoeczestwa w konsultacjach lub debatach dotyczcych zarzdzania rodowiskiem), narzdzia dla formuowania i wdraania polityk rodowiskowych, narzdzia suce ocenie i monitorowaniu skutkw zrwnowaonego rozwoju, narzdzia wczajce mechanizmy rynkowe w realizacj zrwnowaonego rozwoju, edukacja ekologiczna prowadzona w rnych formach i na rnych poziomach. Wspdziaanie i wsppraca spoecznoci z samorzdem terytorialnym wymaga systemu udostpniania i upowszechniania informacji, a take realizacji wiadomego udziau spoeczestwa w ochronie rodowiska. Istotne znaczenie w tym systemie moe mie rozszerzenie zakresu dostpu informacji o zamieszczanie ich na stronie internetowej Gminy Kluki. Konieczne jest rwnie systematyczne aktualizowanie publicznych rejestrw udostpniajcych do wgldu wszystkie decyzje, pozwolenia, wykazy, strategie, plany, programy oraz karty informacyjne i raporty oddziaywania przedsiwzi na rodowisko. Bardzo wanym instrumentem jest edukacja ekologiczna. Jej gwnym celem jest ksztatowanie wiadomoci ekologicznej spoeczestwa. Ponadto jest to sposb na
75
wytworzenie w spoeczestwie przyjaznych dla rodowiska zachowa oraz codziennych postaw. Dziaania te mog by realizowane midzy innymi w formie akcji, przeprowadzanych na rnych poziomach, poczwszy ju od dzieci w wieku przedszkolnym, szkolnym, a skoczywszy na specjalistycznych szkoleniach adresowanych do poszczeglnych grup zawodowych czy organizacji. Podstaw efektywnoci edukacji ekologicznej jest rzetelne informowanie spoeczestwa na temat stanu rodowiska poprzez wydawanie oglnodostpnych raportw o stanie rodowiska. Istotne jest rwnie komunikowanie si ze spoeczestwem przy podejmowaniu decyzji dotyczcych dziaa inwestycyjnych. 5.3. Instrumenty finansowe Finansowanie inwestycji jest jednym z podstawowych instrumentw realizacji programu ochrony rodowiska. Instrumentami finansowymi wykorzystywanymi w zarzdzaniu rodowiskiem s: opaty za korzystanie ze rodowiska, kary ekologiczne za naruszenie warunkw korzystania ze rodowiska,
dotacje, kredyty i poyczki ze rde krajowych lub zagranicznych, rodki wasne podmiotw (samorzdw, przedsibiorcw) przeznaczone na ochron rodowiska. Fundusze na realizacj polityki ekologicznej na terenie gminy mog pochodzi zarwno ze rodkw krajowych, jak i zagranicznych. rodki krajowe Ustawa z dnia 20 listopada 2009 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony rodowiska oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. z 2009 r. Nr 215, poz. 1664) znowelizowaa Ustaw z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zmianami), w czci dotyczcej funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej. Zmiany s konsekwencj obowizku dostosowania obecnego systemu finansowania ochrony rodowiska, w tym form organizacyjno - prawnych instytucji ochrony rodowiska, do rozwiza zawartych w Ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1240). Do podstawowych zmian naley likwidacja powiatowych i gminnych funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, ktrych rodkami bd dysponowa odpowiednio starostowie i wjtowie (burmistrzowie lub prezydenci miast) oraz zmiana formy prawno - organizacyjnej Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej (NFOiGW) i wojewdzkich funduszy ochrony
76
rodowiska i gospodarki wodnej (WFOiGW). Ustawa systematyzuje i uzupenia katalog celw z zakresu ochrony rodowiska, na ktre bd przeznaczane rodki przeksztaconych NFOiGW oraz WFOiGW, okrela struktury przeksztaconych organw, ich zadania i kompetencje, a take zasady gospodarki finansowej. Wojewdzkie fundusze wraz z Narodowym Funduszem Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej odpowiadaj za dystrybucj do polskich samorzdw rodkw na inwestycje infrastrukturalne zwizane z budow oczyszczalni ciekw, systemw kanalizacji sanitarnej oraz kompleksowych systemw gospodarowania odpadami komunalnymi oraz stanowi najwaniejsze rdo wspfinansowania inwestycji realizowanych przy wspudziale rodkw unijnych. Nadanie NFOiGW statusu pastwowej osoby prawnej zapewnia kontynuacj dotychczasowych dziaa, w szczeglnoci form finansowania zada i przedsiwzi ekologicznych: dotacji, wieloletnich poyczek i dopat do kredytw. Udzielanie wieloletnich poyczek zapewnia finansowanie przedsiwzi ekologicznych (oprocentowanie poyczek jest nisze ni rynkowe, istnieje moliwo czciowego umarzania), a jednoczenie zostaje zapewniona staa odtwarzalno tych rodkw. System jest bowiem oparty na zasadzie, e rodki pochodzce z opat za korzystanie ze rodowiska i kar powracaj poprzez fundusze do sektora rodowiska. Umowy wczeniej zawarte przez NFOiGW oraz WFOiGW z beneficjentami pomocy zachowaj swoj moc do czasu ich wyganicia. rodki pienine oraz odzyskane nalenoci, pomniejszone o zobowizania przeksztacanych funduszy celowych s przeznaczone na finansowanie ochrony rodowiska i gospodarki wodnej. NFOiGW jest wic instytucj finansow, ktra nie prowadzi wasnych projektw lecz zapewnia instrumenty finansowania projektw zgoszonych przez jego beneficjentw, poprzez zarzdzanie zrnicowanymi strumieniami finansowania przedsiwzi sucych ochronie rodowiska. Fundusz zarzdza zarwno rodkami krajowymi, jak i zagranicznymi (takimi, jak Fundusz Spjnoci czy Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego). Finansowanie ochrony rodowiska i gospodarki wodnej z NFOiGW i WFOiGW odbywa si poprzez: udzielanie oprocentowanych poyczek, w tym poyczek przeznaczonych na zachowanie pynnoci finansowej przedsiwzi wspfinansowanych ze rodkw Unii Europejskiej, dopaty do oprocentowania kredytw bankowych, dokonywanie czciowych spat kapitau kredytw bankowych, przyznawanie dotacji,
77
nagrody za dziaalno na rzecz ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, niezwizan z wykonywaniem obowizkw pracownikw administracji rzdowej i samorzdowej; oraz nowe instrumenty, jakimi s: moliwo czciowych spat kapitau kredytw bankowych, dopaty do oprocentowania lub ceny wykupu obligacji. Likwidacja powiatowych i gminnych funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej Z dniem 1 stycznia 2010 r. powiatowe oraz gminne fundusze ochrony rodowiska i gospodarki wodnej zostay zlikwidowane. rodki pienine zgromadzone na rachunkach bankowych gminnych i powiatowych funduszy stay si dochodami budetw na poszczeglnych szczeblach i obecnie dysponuj nimi odpowiednio starostowie i wjtowie (burmistrzowie lub prezydenci miast). Zadania i wykonywanie zacignitych dotychczas zobowiza odbywa si z budetu gminy i powiatu. Zadania ekologiczne bd finansowane wprost z budetw jednostek samorzdu terytorialnego dziki wpywom z opat i kar dotychczas zasilajcych wymienione wyej fundusze. Zgodnie z art. 403 Ustawy Prawo ochrony rodowiska do zada wasnych gmin naley finansowanie ochrony rodowiska i gospodarki wodnej w zakresie okrelonym w art. 400 a ust. 1 pkt 2, 5, 8, 9, 15, 16, 21 - 25, 29, 31, 32 i 38 - 42 w wysokoci nie mniejszej ni kwota wpyww z tytuu opat i kar, o ktrych mowa w art. 402 ust. 4 6, stanowicych dochody budetw gmin, pomniejszona o nadwyk z tytuu tych dochodw przekazywan do wojewdzkich funduszy. Zakres finansowania ochrony rodowiska i gospodarki wodnej z budetu gminy, wynikajcy ze znowelizowanej Ustawy Prawo ochrony rodowiska, zawiera tabela nr 14.
78
Tabela nr 14 Zakres finansowania ochrony rodowiska i gospodarki wodnej z budetu gminy

Pk t 2 5 8 9 15 16 21 22 23 24 25 29 31 32 38 Zakres finansowania ochrony rodowiska i gospodarki wodnej z budetu gminy przedsiwzicia zwizane z ochron wd wspomaganie realizacji zada modernizacyjnych i inwestycyjnych, sucych ochronie rodowiska i gospodarce wodnej, w tym dotyczcych instalacji lub urzdze ochrony przeciwpowodziowej i obiektw maej retencji wodnej przedsiwzicia zwizane z gospodark odpadami przedsiwzicia zwizane z ochron powierzchni ziemi wspomaganie realizacji zada pastwowego monitoringu rodowiska, innych systemw kontrolnych i pomiarowych oraz bada stanu rodowiska, a take systemw pomiarowych zuycia wody i ciepa wspomaganie systemw gromadzenia i przetwarzania danych zwizanych z dostpem do informacji o rodowisku przedsiwzicia zwizane z ochron powietrza wspomaganie wykorzystania lokalnych rde energii odnawialnej oraz wprowadzania bardziej przyjaznych dla rodowiska nonikw energii wspomaganie dziaalnoci zwizanej z wytwarzaniem biokomponentw i biopaliw ciekych wspomaganie ekologicznych form transportu dziaania z zakresu rolnictwa ekologicznego bezporednio oddziaujce na stan gleby, powietrza i wd, w szczeglnoci prowadzenie gospodarstw rolnych produkujcych metodami ekologicznymi pooonych na obszarach podlegajcych ochronie na podstawie przepisw ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody przedsiwzicia zwizane z ochron przyrody, w tym urzdzanie i utrzymanie terenw zieleni, zadrzewie, zakrzewie oraz parkw profilaktyk zdrowotn dzieci zamieszkaych na obszarach, na ktrych wystpuj przekroczenia standardw jakoci rodowiska edukacj ekologiczn oraz propagowanie dziaa proekologicznych i zasady zrwnowaonego rozwoju
wspfinansowanie projektw inwestycyjnych, kosztw operacyjnych i dziaa realizowanych z udziaem rodkw pochodzcych z Unii Europejskiej niepodlegajcych zwrotowi przygotowywanie dokumentacji przedsiwzi z zakresu ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, ktre maj by 39 wspfinansowane ze rodkw pochodzcych z Unii Europejskiej niepodlegajcych zwrotowi wspfinansowanie projektw inwestycyjnych, kosztw operacyjnych i dziaa realizowanych z udziaem rodkw 40 bezzwrotnych pozyskiwanych w ramach wsppracy z organizacjami midzynarodowymi oraz wsppracy dwustronnej wspfinansowanie przedsiwzi z zakresu ochrony rodowiska i gospodarki wodnej realizowanych na zasadach 41 okrelonych w ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz. U. z 2009 r. Nr 19, poz. 100) inne zadania suce ochronie rodowiska i gospodarce wodnej, wynikajce z zasady zrwnowaonego rozwoju i 42 polityki ekologicznej pastwa (rdo: art. 400a ust. 1 Ustawy z dnia 20 listopada 2009 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony rodowiska oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. z 2009 r. Nr 215, poz. 1664), numeracja zada zgodna z zakresem zada wyznaczonych dla gmin)
Przychodami gminnych i powiatowych funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej byy rodki z tytuu opat i kar, ktre: w 20% zasilay gminne fundusze, w 10% zasilay powiatowe fundusze. W nowych przepisach zasada ta zostaa utrzymana, przy czym zgodnie z art. 402 ust. 5 wpywy z tytuu opat i kar za usuwanie drzew i krzeww stanowi w caoci dochd budetu gminy, z ktrej terenu usunito drzewa lub krzewy. Wpywy z tytuu opat i kar za skadowanie i magazynowanie odpadw stanowi w 50% dochd budetu gminy, a w 10% - dochd budetu powiatu, na obszarze
79
ktrych s skadowane odpady. Jeeli skadowisko odpadw jest zlokalizowane na terenie wicej ni jednego powiatu lub wicej ni jednej gminy, dochd podlega podziaowi proporcjonalnie do powierzchni zajmowanych przez skadowisko na obszarze tych powiatw i gmin. rodki zagraniczne Do rodkw zagranicznych finansowania polityki ekologicznej nale m.in.: fundusz spjnoci i fundusze strukturalne Unii Europejskiej oraz fundusze sektorowych programw pomocowych, np. LIFE, fundusze zagranicznych instytucji finansowych, np.: Banku wiatowego, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Fundusze strukturalne s instrumentami Polityki Strukturalnej Unii Europejskiej. Ich zadaniem jest wspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarki krajw Unii Europejskiej. Fundusze kierowane s do tych sektorw gospodarki i regionw, ktre bez pomocy finansowej nie s w stanie dorwna do redniego poziomu ekonomicznego w UE. W latach 2007 - 2013 funkcjonuj 2 fundusze: Europejski Fundusz Spoeczny oraz Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Fundusz Spjnoci ma na celu uatwienie integracji sabiej rozwinitych krajw poprzez budow sieci transportowych oraz obiektw ochrony rodowiska o znaczeniu ponadregionalnym. Dokumentem okrelajcym kierunki i wysoko wsparcia finansowego ze strony funduszy na realizacj zamierze rozwojowych w Polsce w latach 2007 - 2013 jest Narodowa Strategia Spjnoci (NSS). czna suma rodkw zaangaowanych w realizacj NSS w latach 2007 - 2013 wyniesie okoo 85,6 mld euro, z czego 67,3 mld euro bdzie pochodzio z budetu UE. Narodowa Strategia Spjnoci bdzie realizowana za pomoc programw operacyjnych, z ktrych najwaniejszym z punktu widzenia ochrony rodowiska jest program operacyjny Infrastruktura i rodowisko na lata 2007 - 2013. Jego celem jest poprawa atrakcyjnoci inwestycyjnej Polski i jej regionw poprzez rozwj infrastruktury technicznej przy rwnoczesnej ochronie i poprawie stanu rodowiska, zdrowia, zachowaniu tosamoci kulturowej i rozwijaniu spjnoci terytorialnej. 6. ZARZDZANIE PROGRAMEM OCHRONY RODOWISKA 6.1. Struktura zarzdzania programem
80
Uczestnikami wdraania Aktualizacji Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2010 - 2013 z perspektyw do roku 2017 s: organ administracji samorzdowej - Gmina Kluki - oraz instytucje jej podporzdkowane dziaajce w ramach swoich kompetencji na terenie gminy, podmioty gospodarcze korzystajce ze rodowiska, spoeczno gminy gwny podmiot odbierajcy wyniki dziaa przywoanego wyej dokumentu. Zarzdzanie, monitoring i koordynacja dziaa wyznaczonych w Aktualizacji Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2010 - 2013 naley do wadz Gminy Kluki. Wjt Gminy Kluki, jako jeden z podmiotw realizujcych zaoenia Aktualizacji Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2010 - 2013 z perspektyw do roku 2017, dysponuje przede wszystkim instrumentami prawnymi, takimi jak: decyzje, zezwolenia, kontrola i monitoring, nadzr, dziki czemu posiada znaczny wpyw na realizacj zada w zakresie m. in.: wykonywania zada wynikajcych z prawa wodnego, procesu inwestycyjnego zwizanego z przedsiwziciami mogcymi znaczco oddziaywa na rodowisko, ochrony gruntw rolnych i lenych oraz owiectwa. Istotne dla poprawy stanu rodowiska bd przedsiwzicia realizowane przez podmioty gospodarcze zobowizane do zarzdzania rodowiskiem, zgodnie z wymaganiami obowizujcego prawa. Jednostki te w znacznej czci bd finansoway zadania zwizane z: wprowadzaniem systemw zarzdzania rodowiskiem, np. ISO 14000, wprowadzaniem najlepszych dostpnych technik (BAT), racjonalizacj zuycia wody, materiaw i energii, ograniczeniem iloci wytwarzanych odpadw. Zarzdzanie Aktualizacj Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2010 - 2013 z perspektyw do roku 2017 powinno odbywa si w sposb, ktry zapewni spjno pomidzy wszystkimi dziaajcymi lokalnie programami. Umoliwi to efektywne wykorzystanie rodkw finansowych oraz technicznych. 6.2. Monitoring realizacji postanowie programu Warunkiem osignicia zaoonych w Aktualizacji Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2010 - 2013 celw ekologicznych jest konsekwentna realizacja wyznaczonych w nim dziaa, jego okresowa weryfikacja i aktualizacja wraz z ocen skutkw dla rodowiska.
81
Monitoring polega bdzie na analizie i ocenie zmian stanu rodowiska oraz stopnia realizacji przyjtych w programie celw ekologicznych, a take ocenie wykonania przyjtych dziaa wraz z ustaleniem przyczyn zaistniaych rozbienoci. Najwaniejszym etapem prowadzonego monitoringu realizacji postanowie gminnego programu ochrony rodowiska bdzie sporzdzanie co 2 lata raportu z jego wykonania oraz przedstawianie go Radzie Gminy Kluki. Wskaniki stopnia realizacji Aktualizacji Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2010 - 2013 dotyczy bd oceny dotrzymania norm jakoci poszczeglnych komponentw rodowiska, stopnia zmniejszenia iloci wytwarzanych odpadw i emitowanych zanieczyszcze oraz stosunku uzyskiwanych efektw ekologicznych do ponoszonych nakadw. Wskaniki stanu rodowiska i presji na rodowisko zestawiane bd gwnie w oparciu o dane statystyczne Gwnego Urzdu Statystycznego i Urzdu Statystycznego w odzi, raporty Pastwowego Monitoringu rodowiska oraz dane uzyskane od pozostaych jednostek realizujcych przepisy ochrony rodowiska.
7. ANALIZA SWOT Analiza SWOT jest klasycznym elementem planowania strategicznego wykorzystywanym dla celw nakrelenia stanu uwarunkowa i kierunkw programu ochrony rodowiska z odniesieniem do poszczeglnych elementw rodowiska. Programowanie ma charakter procesu dugofalowego oraz wymaga ukierunkowania dziaa z wykorzystaniem danych dotyczcych podstawowych szans i zagroe oraz silnych i sabych stron procesu zrwnowaonego rozwoju i ochrony rodowiska gminy Kluki. Przeanalizowane zostay aktualne mocne i sabe strony gminy Kluki oraz jej przysze szanse i zagroenia. Analiz SWOT dla Gminy Kluki przedstawiono w tabeli nr 15.
82
Tabela nr 15 Analiza SWOT dla Gminy Kluki

POZYTYWNE Mocne strony wysoka rnorodno biologiczna obszaru gminy znaczna lesisto, lasy o dobrym stanie zdrowotnym dobry stan drg dogodne uksztatowanie terenu sprawny system odbioru i wywozu odpadw komunalnych nieagresywna, tradycyjna gospodarka rolna, rozwj przyjaznych rodowisku przyrodniczemu form gospodarowania korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa ekologicznego oraz rozwoju przyjaznych dla rodowiska form turystyki brak zakadw przemysowych silnie zanieczyszczajcych rodowisko edukacja ekologiczna uczniw sukcesywne zmniejszanie emisji niskiej Szanse ZJAWISKA PRZYSZE moliwo pozyskiwania rodkw finansowych z funduszy Unii Europejskiej wzrost wpywu spoeczestwa na procesy podejmowania decyzji majcych wpyw na stan rodowiska budowa rozdzielnej kanalizacji sanitarnej i deszczowej budowa indywidualnych systemw oczyszczania ciekw na obszarach rozproszonej zabudowy mieszkaniowej wydzielenie tras i szlakw turystycznych turystyka i agroturystyka funkcjonujca z poszanowaniem przyrody rolnictwo ekologiczne zwikszenie wiadomoci spoeczestwa poprzez edukacj ekologiczn NEGATYWNE Sabe strony obecno leja depresyjnego brak kanalizacji sanitarnej brak centralnej oczyszczalni ciekw niedostateczna wiadomo ekologiczna dorosych mieszkacw gminy, nieznajomo przepisw z zakresu ochrony rodowiska brak wytyczonych tras turystycznych uciliwo akustyczna drg, zwaszcza drogi krajowej nr 8 niewystarczajce zabezpieczenie silosw i gnojowni przed przesikaniem do gleby szkodliwych substancji pokrycie znacznej czci budynkw wyrobami azbestowymi niekontrolowane spalanie odpadw opakowaniowych w paleniskach domowych niedostateczna ilo urzdze wykorzystujcych energi odnawialn Zagroenia brak wystarczajcych rodkw finansowych na aktywn ochron rodowiska oddziaywanie na rodowisko PGE Kopalni Bechatw S.A. i PGE Elektrowni Bechatw S.A. wzrastajcy ruch pojazdw samochodowych przeznaczanie gruntw rolnych i lenych na cele nierolnicze i nielene (szczeglnie pod zabudow mieszkaln) usuwanie azbestu przez wacicieli posesji w sposb zagraajcy zdrowiu ludzi
8. ANALIZA ODDZIAYWANIA PROGRAMU NA RODOWISKO Realizacja zaoonych w Aktualizacji Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2010 - 2013 dziaa przyniesie przede wszystkim wymierne korzyci dla rodowiska w postaci poprawy wszystkich jego komponentw: jakoci wd powierzchniowych i podziemnych, jakoci powietrza i klimatu, poprawy stanu przyrody, lasw oraz powierzchni ziemi. W wyniku podnoszenia wiadomoci ekologicznej spoeczestwa nastpi spadek iloci odpadw wytwarzanych i unieszkodliwianych na skadowiskach odpadw, na rzecz ich ponownego
STAN OBECNY
83
wykorzystania. Naley take liczy si z nieuniknionymi negatywnymi oddziaywaniami na rodowisko nowych inwestycji, takich jak: oczyszczalnie ciekw, sieci kanalizacyjne czy drogi. Niemoliwe jest bowiem przeprowadzenie jakiejkolwiek inwestycji bez ingerencji w rodowisko naturalne. Wane jest jednak ograniczenie tego wpywu do minimum zarwno przestrzennie, jak i czasowo. Jest to moliwe przy zastosowaniu odpowiednich rodkw technicznych i technologicznych oraz w oparciu o obowizujce przepisy prawne i normy. Ju na etapie lokalizacji i projektowania poszczeglnych obiektw przeprowadzana jest wnikliwa procedura oceny oddziaywania przedsiwzi na rodowisko, w wyniku ktrej eliminuje si rozwizania zbyt uciliwe dla rodowiska i ludnoci. Nie ulega wtpliwoci, e korzyci wynikajce z podejmowanych dziaa proekologicznych na terenie gminy Kluki bd wielokrotnie wiksze od negatywnych skutkw, a ich sukcesywna realizacja bdzie miaa odzwierciedlenie w wynikach prowadzonego systematycznie monitoringu. Zakada si, e ju w kolejnym raporcie z wykonania gminnego programu ochrony rodowiska widoczne bd pozytywne tendencje dotyczce poszczeglnych elementw rodowiska w gminie Kluki. Z bilansu moliwych korzyci i strat dla rodowiska zwizanych z realizacj Aktualizacji Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2010 2013 z perspektyw do roku 2017 wynika jednoznacznie, e negatywne w skutkach byoby niepodejmowanie zaplanowanych w niej zada. Wzrost gospodarczy, zwikszajca si zamono spoeczestwa, powszechny dostp do rnego rodzaju rodkw chemicznych (m. in. detergentw, rodkw ochrony rolin) nios za sob coraz wiksz presj na rodowisko naturalne, przez co funkcjonujce obecnie skuteczne systemy z czasem mog okaza si niewystarczajce. Wjt Gminy Kluki wystpi do Pastwowego Wojewdzkiego Inspektora Sanitarnego w odzi oraz Regionalnego Dyrektora Ochrony rodowiska w odzi o odstpienie od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaywania na rodowisko dla projektu Aktualizacji Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2010 2013 z perspektyw do roku 2017. Zgodnie z art. 58 ust. 2 Ustawy z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko (Dz. U. Nr 199 poz. 1227 ze zmianami) Pastwowy Wojewdzki Inspektor Sanitarny w odzi oraz Regionalny Dyrektor Ochrony rodowiska w odzi uzgodnili pozytywnie odstpienie od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaywania na rodowisko dla przywoanego wyej projektu.
84
8. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADA EKOLOGICZNYCH W niniejszym rozdziale tabelarycznie zestawiono wykaz dziaa inwestycyjnych i pozainwestycyjnych wskazanych do realizacji na terenie gminy Kluki w latach 2010 2017 (tabela nr 16), a take przedstawiono krtkoterminowy harmonogram rzeczowo finansowy dziaa proekologicznych przewidzianych na lata 2010 2013 dla Gminy Kluki (tabela nr 17).
Tabela nr 16 Wykaz dziaa inwestycyjnych i pozainwestycyjnych wskazanych do realizacji na terenie gminy Kluki w latach 2010 - 2017
Nazwa zadania Termin realizacji Podmioty odpowiedzialne rda finansowania
Ochrona zasobw wd podziemnych i powierzchniowych wraz z popraw ich jakoci oraz ochrona przed powodzi Ochrona ilociowa zasobw wd podziemnych. Wody podziemne powinny by wykorzystywane w sposb racjonalny, przede wszystkim dla zaopatrzenia ludnoci w 1 wod do picia, a ponadto do produkcji ywnoci. Wykorzystywanie wd podziemnych do innych celw naley ogranicza. Ochrona jakociowa wd podziemnych przez eliminowanie takich rde zanieczyszcze, jak cieki komunalne, 2 zanieczyszczenia z rolnictwa, odcieki ze skadowisk odpadw, itp.. 3 Realizacja zada dotyczcych rozbudowy i modernizacji sieci wodocigowej.
Proces cigy
Organy wydajce pozwolenia wodnoprawne, korzystajcy z wd podziemnych
Proces cigy Proces cigy 2012
Organy wydajce pozwolenia wodnoprawne, korzystajcy z wd podziemnych Gmina, zakad komunalny
2,3
Budowa i rozbudowa sieci kanalizacyjnej. Konieczne jest 4 rozdzielenie sieci tzw. oglnospawnej na sie kanalizacji deszczowej i sanitarnej. 5 Modernizacja istniejcych i budowla nowych oczyszczalni ciekw.
Gmina, zakad komunalny
2,3,4
2012 Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy
Gmina, zakad komunalny Waciciele nieruchomoci przy wsparciu gminy Waciciele gospodarstw rolnych Przedsibiorcy
2,3,4
Budowa systemw oczyszczania ciekw u uytkownikw 6 indywidualnych pozbawionych dostpu do sieci kanalizacyjnej. 7 Ograniczanie spywu zanieczyszcze powierzchniowych z rolnictwa.
3,5,6
5,7 3,4,5
8 Wdraanie zamknitych obiegw wody. Zlokalizowanie i objcie nadzorem wacicieli 9 nieruchomoci, w tym podmiotw gospodarczych, zrzucajcych cieki nieoczyszczone. 1 Nadzorowanie sposobu magazynowania i postpowania ze 0 ciekami gromadzonymi w zbiornikach bezodpywowych. Stosowanie najlepszych dostpnych technik (BAT) w produkcji przemysowej i rolnej w celu zmniejszenia 11 zapotrzebowania na wod oraz ograniczenia wielkoci adunkw zanieczyszcze odprowadzanych do odbiornikw. Profesjonalne dziaania w zakresie melioracji wodnych 1 zapobiegajce nadmiernemu spywowi powierzchniowemu z 2 pl.
Gmina Gmina, inspekcje sanitarne i budowlane
Producenci
3,4,5,6
Proces cigy
Waciciele i zarzdcy urzdze melioracyjnych
3,5,7
85
Nazwa zadania Inne zabiegi z zakresu maej retencji wodnej budowa 1 zbiornikw wodnych, jazw, zastawek, a take dziaania 3 nietechniczne zalesienia, zadrzewienia, ochrona oczek wodnych, mokrade, staww wiejskich, itp..
Termin realizacji Proces cigy
Podmioty odpowiedzialne Waciciele i zarzdcy urzdze melioracyjnych, samorzdy, Nadlenictwo Bechatw
rda finansowania
3,4,5,7
Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacj 1 Waciwie prowadzone prace melioracyjne. Prowadzenie zadrzewie i zakrzewie gruntw niskoprodukcyjnych, zakadanie trwaych uytkw zielonych, 2 ktre wpywayby take na zmniejszenie erozji wiatrowej tworzc naturalne wiatrochrony. 3 Przywracanie lenego charakteru gruntom, ktre go utraciy. Podnoszenie poziomu wiedzy rolnikw, stosowanie zasad 4 Dobrej Praktyki Rolniczej, wdraanie programu rolnorodowiskowego. 5 Wdraanie rolnictwa ekologicznego. 6 7 Dostosowanie formy zagospodarowania rolniczego lub lenego do rodzaju gleb. Wapnowanie gleby i racjonalne stosowanie chemicznych i biologicznych w produkcji rolnej. rodkw Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy Waciciele i zarzdcy urzdze melioracyjnych 1
Waciciele nieruchomoci
5,7
Waciciele, zarzdcy lasw Samorzdy, instytucje odpowiedzialne za sektor rolnictwa Zainteresowani rolnicy Waciciele gruntw Waciciele gruntw
1,3,7
5,7 5,7,8 5,7
Ochrona i wzrost rnorodnoci biologicznej i krajobrazowej oraz wzrost lesistoci Ochrona starodrzeww, parkw podworskich i wiejskich. 1 Kontynuacja ochrony przyrody w ustanowionych obiektach chronionych. 2 Ochrona istniejcych zadrzewie na terenach zieleni komunalnej, rozwj zieleni na terenach zurbanizowanych. Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy Waciciele nieruchomoci, wojewdzki konserwator zabytkw, organy ochrony przyrody Samorzdy, zarzdcy osiedli Gmina, powiat oraz waciciele nieruchomoci, na ktrych rosn drzewa Organy ochrony przyrody, waciciele nieruchomoci, Nadlenictwo Bechatw Samorzd, organizacje i instytucje zwizane z ochron przyrody, szkoy, przedszkola, placwki owiatowe Waciciele, zarzdcy lasw Waciciele gruntw Waciciele, zarzdcy lasw Powiat, Nadlenictwo Bechatw, waciciele lasw Powiat, waciciele lasw
1,3,5
3,5
Ochrona istniejcych zadrzewie rdpolnych, przydronych, 3 terenw zieleni miejskiej, a take rolinnoci towarzyszcej zabudowie jednorodzinnej. 4 Ochrona rolinnoci wodnej i szuwarowej, ochrona siedlisk bagiennych i podmokych.
1,3,5
Podnoszenie wiadomoci ekologicznej mieszkacw na rzecz ochrony przyrody.
Proces cigy
1,3
6 7 8 9
Wzbogacanie skadu gatunkowego drzewostanw i obrzey lasu. Zalesienia na gruntach przeznaczonych do zalesienia, bdcych dotychczas gruntami rolnymi lub nieuytkami. Odnawianie lasu w miejscach, w ktrych drzewa zostay wycite lub ulegy zniszczeniu przez huragany, poary. Racjonalne wykorzystanie zasobw lenych, unikanie oraz ograniczanie wielkoci zrbw zupenych.
Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy
1,5 5,7 5,9 1 1,5
1 Poprawa stanu gospodarowania w lasach prywatnych. 0
86
Nazwa zadania 11 Zabiegi hodowlane majce na celu zastpowanie osabionych i chorych drzew modymi sadzonkami. zgodnych z charakterystyk siedliskow edukowanie poarem i
Termin realizacji Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy Poprawa jakoci powietrza
Podmioty odpowiedzialne Waciciele, zarzdcy lasw Waciciele, zarzdcy lasw Samorzdy, organizacje instytucje zwizane z ochron przyrody, szkoy, Gmina
rda finansowania 5,9 5,9
1 Prowadzenie 2 nasadze.
Waciwa profilaktyka, uwiadamianie i 1 spoeczestwa w zakresie ochrony przed 3 wandalizmem. 1 Ograniczanie urbanizacji terenw lenych. 4
1,3,9
Zastpowanie nieodnawialnych rde energii w systemach grzewczych i w transporcie odnawialnymi rdami energii, 1 takimi jak: elektrownie wiatrowe i wodne, baterie soneczne, biopaliwa. Wprowadzanie do zakadw produkcyjnych, w ktrych jeszcze nie zostao to zastosowane, technologii 2 ograniczajcych emisj zanieczyszcze do powietrza, w tym wiksze wykorzystanie paliw ekologicznych, np. ogrzewanie z wykorzystaniem biomasy. 3 Nadzr nad podmiotami gospodarczymi odprowadzajcymi zanieczyszczenia do powietrza. Wspieranie i promocja dziaa odnawialnych rde energii. na rzecz rozwoju
Proces cigy
Przedsibiorcy, samorzd, waciciele nieruchomoci
1,3,4
Proces cigy
Przedsibiorcy
1,3,4
Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy
Organy ochrony rodowiska, wojewdzki inspektor ochrony rodowiska Gmina, powiat Gmina, powiat Waciciele nieruchomoci Zarzdcy drg Samorzdy, zarzdcy drg Gmina Zarzdcy drg, dysponujcy nieuytkami
4 5 6 7 8
1,3 3,4 3,5 3,4,5 3,5 1,3,5 3,5
Wspieranie i promocja nowych ograniczajcych emisj technologii w energetyce cieplnej. Oszczdzanie energii poprzez docieplanie i uszczelnianie budynkw. Ksztatowanie sprawnego lokalnego ukadu komunikacyjnego dla przemieszczania ludzi i towarw. Budowa cieek rowerowych i tworzenie stref wolnych od ruchu samochodowego.
9 Wspieranie i promowanie transportu zbiorowego. 1 Zadrzewienia nieuytkw, nasadzenia drzew wzdu szlakw 0 komunikacyjnych. Edukacja spoecznoci lokalnej w zakresie wiedzy na temat: oszczdzania energii, stosowania odnawialnych rde 11 energii, szkodliwoci spalania odpadw z tworzyw sztucznych w kotach grzewczych w indywidualnych gospodarstwach domowych.
Proces cigy
Gmina, powiat
1,3,5
Redukcja emisji ponadnormatywnego haasu Zabezpieczanie i modernizacja budynkw mieszkalnych i budynkw uytecznoci publicznej szczeglnie naraonych 1 na haas pod ktem zabezpiecze akustycznych (gwnie poprzez monta okien dwikoszczelnych). 2 Budowa ekranw akustycznych. 3 Poprawa stanu technicznego drg. Proces cigy Proces cigy Proces cigy Waciciele, zarzdcy nieruchomoci Zarzdcy drg, waciciele instalacji Zarzdcy drg
3,5
3,4,5 3,4,5
87
Nazwa zadania 4 Budowa obwodnic w miejscach szczeglnie naraonych na haas.
Termin realizacji Proces cigy Proces cigy Proces cigy
Podmioty odpowiedzialne Zarzdcy drg, gmina
rda finansowania 3,4,5
Ograniczanie ruchu samochodowego poprzez wydzielanie 5 stref wolnych od ruchu koowego, rozbudowa cieek rowerowych. Uwzgldnianie emisji haasu w planowaniu przestrzennym 6 przy opracowywaniu lub wprowadzaniu zmian do miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego.
Gmina, zarzdcy drg
3,4,5
Gmina WIO, organy ochrony rodowiska (Starosta Bechatowski lub Marszaek Wojewdztwa dzkiego)
7 Nadzr nad instalacjami emitujcymi haas do rodowiska.
Proces cigy
Ograniczenie moliwoci wystpienia powanych awarii 1 Uwzgldnianie w planach zagospodarowania przestrzennego miejsc naraonych na wystpienie powanych awarii. Proces cigy Proces cigy Proces cigy Gmina Gmina, przedsibiorcy, organy ochrony rodowiska Wojewoda dzki, Pastwowa Stra Poarna 1
Waciwa lokalizacja nowych obiektw, w ktrych mog 2 wystpi nadzwyczajne zagroenia dla rodowiska oraz wyznaczenie stref ochronnych. 3 Monitoring potencjalnych sprawcw awarii pod ktem speniania wymogw bezpieczestwa i prewencji.
Utrzymanie obowizujcych standardw w zakresie promieniowania elektromagnetycznego 1 2 Uwzgldnianie w planowaniu przestrzennym ochrony przed polami elektromagnetycznymi. Nadzr nad emitujcymi pola elektromagnetyczne w zakresie przestrzegania dopuszczalnych wartoci. Proces cigy Proces cigy Gmina we wsppracy z WIO WIO 1 1
Racjonalizacja wykorzystania materiaw i surowcw Promowanie i wspieranie dziaa majcych na celu 1 zmniejszenie zuycia wody w gospodarstwach domowych (modernizacja urzdze, monta licznikw wody). 2 Modernizacja sieci wodocigowych w celu zmniejszenia strat wody. Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy Proces cigy Gmina, powiat 3,5
Gmina, zakad komunalny
3,5
Prowadzenie dziaa edukacyjno informacyjnych dla 3 mieszkacw i podmiotw gospodarczych w zakresie koniecznoci i moliwoci oszczdzania wody. Wdraanie programw ograniczania materiaochonnoci i 4 odpadowoci produkcji poprzez m.in. stosowanie najlepszych dostpnych technik (BAT). Kontynuowanie prac w zakresie poszukiwania, 5 rozpoznawania i dokumentowania z kopalin oraz uwzgldnianie z w planowaniu przestrzennym. Wykorzystywanie instrumentw planowania przestrzennego i 6 oceny oddziaywania na rodowisko planowanych przedsiwzi dla ochrony kopalin i wd podziemnych. 7 Wszechstronne wykorzystywanie zasobw eksploatowanych z kopalin gwnych i towarzyszcych. Sprawna egzekucja przepisw prawa w zakresie nielegalnej bd niewaciwie prowadzonej eksploatacji kopalin.
Gmina, powiat
3,5
Przedsibiorcy
3,4,5
Gmina, powiat, przedsibiorcy Gmina, organy ochrony rodowiska Przedsibiorcy, organy administracji geologicznej Powiat, pozostaa administracja geologiczna, Okrgowy Urzd Grniczy Przedsibiorcy, spoeczestwo
1,5
9 Racjonalne korzystanie z surowcw mineralnych.
88
Nazwa zadania 1 Wykorzystywanie substytutw 0 surowcw wtrnych. surowcw, zwaszcza
Termin realizacji Proces cigy Proces cigy
Podmioty odpowiedzialne Przedsibiorcy
rda finansowania 5
Promowanie przemysu mniej wodochonnego 11 propagowanie i wspieranie zamknitych obiegw wody i wodooszczdnych technologii produkcji w przemyle. rda finansowania: 1. W ramach zada statutowych 2. Budet Gminy Kluki 3. Fundusze ochrony rodowiska i gospodarki wodnej 4. Fundusze zagraniczne 5. rodki wasne 6. Kredyty specjalne 7. Dofinansowanie z ARiMR 8. Fundusze ochrony gruntw rolnych i lenych 9. Dotacje celowe
Powiat, przedsibiorcy
3,4,5
Wymienione w tabeli nr 16 rda finansowania zada stanowi list otwart i bardzo ogln. Udzia rodkw zewntrznych w realizowaniu zada zaley od czynnikw, takich jak: zaangaowanie podmiotu realizujcego w pozyskanie dofinansowania (dotacji, poyczki, itp.), ustalenia poczynione przez podmioty odpowiedzialne za realizacj zadania, spenienie wymaganych warunkw, a take dostpno rodkw.
Tabela nr 17 Krtkoterminowy harmonogram rzeczowo finansowy dziaa proekologicznych na lata 2010 - 2013 dla Gminy Kluki
Lp. 1 Opis dziaania Raport z wykonania programu ochrony rodowiska. Lata realizacji 2012 2013/2014 Szacunkowe koszty 3 000 5 000 Jednostki realizujce Gmina Gmina rda finansowania 1 1
2 Aktualizacja programu ochrony rodowiska.
Ochrona zasobw wd podziemnych i powierzchniowych wraz z popraw ich jakoci oraz ochrona przed powodzi Dofinansowanie budowy i rozbudowy sieci 3 2010-2011 kanalizacyjnej oraz oczyszczalni ciekw. Zalene od rozdysponowania rodkw celowych w danym roku Gmina przy wsparciu powiatu
1,2
Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacj 4 Prowadzenie okresowych zanieczyszczonych gleb i ziemi. bada 2010-2011 6 000 Powiat 2
Ustalenie i prowadzenie monitoringu terenw zagroonych ruchami masowymi ziemi wraz 5 2010-2011 z rejestrem zawierajcym informacje o tych terenach.
2 000
Powiat
Ochrona i wzrost rnorodnoci biologicznej i krajobrazowej oraz wzrost lesistoci Utrzymanie i zakadanie terenw zieleni, skwerw, parkw przy obiektach bdcych w 6 2010-2013 administracji Gminy Kluki, fachowa pielgnacja drzew przy drogach gminnych. 10 000 (rocznie)
Gmina
Poprawa jakoci powietrza
89
Zadania w zakresie termomodernizacji budynkw i inwestycje przeciwdziaajce 9 zanieczyszczeniom powietrza (dotyczy 2010-2013 obiektw bdcych w zarzdzie Gminy Kluki) Wspieranie i promocja dziaa na rzecz 10 2010-2013 rozwoju odnawialnych rde energii Dofinansowanie w zakresie termomodernizacji budynkw i inwestycji 11 2010-2013 przeciwdziaajcych zanieczyszczeniom powietrza
Zalene od rozdysponowania rodkw celowych w danym roku Zalene od rozdysponowania rodkw celowych w danym roku Zalene od rozdysponowania rodkw celowych w danym roku
Gmina
Gmina
Gmina
1,2
Redukcja emisji ponadnormatywnego haasu 12 Poprawa stanu technicznego drg 2010-2011 Brak danych Zalene od rozdysponowania rodkw celowych w danym roku Powiatowy Zarzd Drg w Bechatowie 1,3
13 Kontynuacja budowy cieek rowerowych
2010-2011
Gmina
Racjonalizacja wykorzystania materiaw i surowcw Prowadzenie dziaa edukacyjno informacyjnych dla mieszkacw i 14 podmiotw gospodarczych w zakresie 2010-2013 koniecznoci i moliwoci oszczdzania wody, energii, materiaw i surowcw Zalene od rozdysponowania rodkw celowych w danym roku
Gmina
1,2
Edukacja ekologiczna Kontynuacja dotychczasowych 15 Gminy Kluki w zakresie ekologicznej rda finansowania: 1. Budet Gminy Kluki 2. Budet Powiatu Bechatowskiego 3. rodki zewntrzne dziaa edukacji 2010-2013 Zalene od rozdysponowania rodkw celowych w danym roku
Gmina
1,2
9. STRESZCZENIE W JZYKU NIESPECJALISTYCZNYM Organ wykonawczy gminy, zgodnie z obowizujcymi przepisami prawa, ma obowizek sporzdza program ochrony rodowiska w celu realizacji polityki ekologicznej pastwa. Aktualizacja Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2010 - 2013 z perspektyw do roku 2017 okrela w szczeglnoci: aktualny stan rodowiska, cele i priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram dziaa proekologicznych, rodki niezbdne do osigania celw, w tym mechanizmy prawno ekonomiczne i rodki finansowe. Program uchwala Rada Gminy raz na 4 lata. W 2004 r. uchwalono pierwszy gminny
90
program ochrony rodowiska Program Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2004 2015. Niniejszy program jest jego aktualizacj i wytycza cele i kierunki dziaa w zakresie ochrony rodowiska na lata 2010 - 2013 z perspektyw do roku 2017. Co 2 lata naley sporzdza raport z wykonania gminnego programu ochrony rodowiska. Ma to suy obserwacji zmian w stanie rodowiska oraz ocenie, w jakim stopniu zostay zrealizowane zadania przyjte w programie, a take czy ich realizacja przyniosa wymierne korzyci dla rodowiska. Aktualizacja Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2010 - 2013 skada si z 11 rozdziaw. Cele i zasady polityki ekologicznej to rozdzia, w ktrym omwione s oglne struktury ksztatujce polityk rodowiskow w Polsce. Wymieniono w nim podstawowe dokumenty strategiczne szczebla krajowego, wojewdzkiego, powiatowego i gminnego, w ktrych podnoszone s zadania ekologiczne. Wszystkie opieraj si na przyjtej w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej zasadzie zrwnowaonego rozwoju polegajcej na tym, e dziaania na rzecz ochrony rodowiska s rwnie wane, jak rozwj spoeczny i gospodarczy. Aktualnie gwnym dokumentem krajowym jest Polityka ekologiczna pastwa w latach 2009 2012 z perspektyw do roku 2016". Wyznacza ona cele, priorytety i kierunki dziaa w zakresie ochrony rodowiska dla caej Polski. Natomiast najwaniejszym dokumentem wdraajcym polityk ekologiczn pastwa na gruncie wojewdztwa jest Program Ochrony rodowiska Wojewdztwa dzkiego na lata 2008 2011 z perspektyw na lata 2012 2015. Wskazuje on cele i priorytety ekologiczne, rodzaje i harmonogramy dziaa proekologicznych oraz rodki niezbdne do ich osignicia. W rozdziale Oglna charakterystyka gminy omwiono najwaniejsze cechy gminy Kluki, jej pooenie geograficzne, stan gospodarki, demografi, sie komunikacyjn, uksztatowanie powierzchni terenu, klimat, surowce. Wymienione elementy maj bezporedni wpyw na stan i jako rodowiska przyrodniczego na terenie gminy. Gmina Kluki pooona jest w rodkowej Polsce, w poudniowej czci wojewdztwa dzkiego. Jej powierzchnia wynosi 118,54 km2, co stanowi 12,2 % powiatu bechatowskiego. Obszar gminy Kluki zamieszkuje 4119 osb (stan na koniec 2009 r.), przy czym rednia gsto zaludnienia to 35 osb na km2. Gmina ma charakter typowo rolniczy, przewaaj tu uytki lene, ktrych udzia wynosi blisko 47% ogu powierzchni. W gminie Kluki sie komunikacyjna jest dobrze rozwinita. Ukad drogowy obsugujcy gmin i zapewniajcy jej powizania komunikacyjne z obszarami przylegymi tworz: droga krajowa nr 8 (relacji Warszawa - Piotrkw - Wrocaw),
91
drogi powiatowe oraz drogi gminne. Wedug podziau J. Kondrackiego teren ley na pograniczu dwch makroregionw fizyczno - geograficznych wchodzcych w skad Prowincji Nizin rodkowopolskich. Cz wschodnia naley do makroregionu Wzniesienia Poudniowomazowieckie, mezoregionu Wysoczyzna Bechatowska, natomiast cz zachodni przyporzdkowano do makroregionu Nizina Poudniowowielkopolska, mezoregionu Kotlina Szczercowska. Pod wzgldem geologicznym obszar gminy Kluki pooony jest w obrbie Niecki dzkiej. Stanowi ona obszerne obnienie mezozoiczne, ktre w trzeciorzdzie ulego spkaniom tektonicznym. Teren pokryty jest utworami czwartorzdowymi, plejstoceskimi i holoceskimi, o do zmiennej miszoci, wahajcej si w przedziale 40 - 90 m. Gmina nie naley do rejonw zasobnych w surowce mineralne a budowa geologiczna warunkuje wystpowanie tu jedynie kopalin zwizanych z utworami czwartorzdu. Wedug rejonizacji rolniczo - klimatycznej Gumiskiego teren gminy Kluki zaliczany jest do X dzielnicy klimatycznej. W rozdziale dotyczcym oceny stanu rodowiska opisano aktualny stan poszczeglnych elementw rodowiska, wskazano problemy do rozwizania, zaproponowano cele i zadania niezbdne do realizacji w poszczeglnych dziedzinach. Gospodarka wodno-ciekowa opiera si na korzystaniu z wd. Jej celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkacw gminy, rolnictwa oraz w mniejszym stopniu przemysu. Nie powinna ona powodowa pogorszenia jakoci wd, jak i stanu rodowiska przyrodniczego. Najwaniejsze problemy w zakresie gospodarki wodno-ciekowej w gminie stanowi: zbyt niski poziom skanalizowania gminy oraz obnienie naturalnego zwierciada wd podziemnych dziaalnoci odwodnieniow odkrywek Bechatw oraz Szczercw. Ochrona gruntw jest wanym elementem ochrony rodowiska. Wyniki pomiarw przeprowadzonych na terenie gminy Kluki wykazay, e zawarto metali cikich w glebie nie przekroczya prawnie wyznaczonych progw. Przyroda gminy Kluki pomimo ogromnej ingerencji wywoanej dziaalnoci grnicz i przemysem energetycznym zachowaa unikatowe w skali regionalnej wartoci. Wane jest, aby szczegln opiek obj istniejce pomniki przyrody, zabytkowe i bogate florystycznie parki podworskie oraz inne zadrzewienia, skwery, drzewa przydrone i rdpolne. Wanym zagadnieniem w gminie Kluki jest ochrona powietrza. W gminie Kleszczw, ssiadujcej z gmin Kluki od strony poudniowej, skoncentrowany jest przemys emitujcy najwiksze iloci gazw i pyw do powietrza w caym
92
wojewdztwie dzkim, pomimo zastosowanych bardzo nowoczesnych rozwiza ograniczajcych emisj spalin. Jednak emisja pochodzca z ulokowanych tam zakadw nie przekada si bezporednio na stan powietrza w gminie Kluki. Wyniki przeprowadzanych corocznie bada zanieczyszcze w powietrzu s zadowalajce. Gwnym rdem haasu na terenie gminy Kluki jest transport drogowy. Wysoki poziom haasu utrzymuje si w miejscowociach pooonych w bezporednim ssiedztwie gwnych szlakw komunikacyjnych zwaszcza drogi krajowej nr 8. Gmina Kluki jest szczeglnie naraona na promieniowanie elektromagnetyczne wywoane znacznym zagszczeniem infrastruktury elektroenergetycznej za spraw bliskiej lokalizacji Elektrowni Bechatw - wytwarzajcej ponad 20% polskiej energii, z czego zdecydowana wikszo wysyana jest poza wojewdztwo dzkie liniami wysokiego napicia. Wane w tej sytuacji jest uwzgldnianie w planowaniu przestrzennym ochrony przed polami elektromagnetycznymi. Droga do racjonalnego gospodarowania rodowiskiem i jego zasobami naturalnymi prowadzi przede wszystkim przez wiadomo ekologiczn spoecznoci gminy: mieszkacw, wadz samorzdowych oraz pracownikw administracji samorzdowej. Dlatego naley kontynuowa i podejmowa nowe dziaania podnoszce wiedz o rodowisku i potrzebie jego ochrony. Przyjto, e cele ekologiczne na nadchodzce lata w gminie Kluki powinny by zgodne z priorytetami zaplanowanymi do realizacji w powiecie bechatowskim oraz w caym wojewdztwie dzkim. Dziaania proekologiczne w gminie powinny zosta skoncentrowane na: 1. Ochronie zasobw wd podziemnych i powierzchniowych wraz z popraw ich jakoci oraz ochronie przed powodzi, 2. Ochronie powierzchni ziemi i gleb przed degradacj, 3. Ochronie i wzrocie rnorodnoci biologicznej i krajobrazowej oraz wzrocie lesistoci, 4. Racjonalnej gospodarce odpadami, 5. Poprawie jakoci powietrza, 6. Redukcji emisji ponadnormatywnego haasu, 7. Ograniczeniu moliwoci wystpienia powanych awarii, 8. Utrzymaniu obowizujcych standardw w zakresie promieniowania elektromagnetycznego, 9. Racjonalizacji wykorzystania materiaw i surowcw, 10. Ksztatowaniu postaw ekologicznych. W rozdziale Instrumenty zarzdzania rodowiskiem opisano, kto i w jaki sposb moe ksztatowa rodowisko. Podmioty zarzdzajce rodowiskiem to administracja
93
rzdowa i samorzdowa, instytucje im podporzdkowane oraz podmioty gospodarcze korzystajce ze rodowiska. Zadaniem administracji jest przede wszystkim wykonywanie i egzekwowanie przepisw prawa, a podmioty gospodarcze maj obowizek dotrzymywania wymaga okrelonych prawem. W zarzdzaniu rodowiskiem wykorzystywane s instrumenty: prawne - decyzje, monitoring, plany zagospodarowania przestrzennego, itp., finansowe - kary, opaty, dotacje, spoeczne - edukacja ekologiczna, udzia spoeczestwa w postpowaniach rodowiskowych, informowanie spoeczestwa o dziaaniach w zakresie ochrony rodowiska. Zarzdzanie programem to rozdzia, w ktrym omwiono zasady funkcjonowania programu po jego uchwaleniu przez Rad Gminy. Za wdraanie i koordynacj przyjtych dziaa odpowiedzialny jest Wjt Gminy Kluki. W podrozdziale Monitoring realizacji postanowie programu opisano, w jaki sposb realizacja programu bdzie oceniana i analizowana. Aktualizacja Programu Ochrony rodowiska dla Gminy Kluki na lata 2010 - 2013 omawia zadania konieczne do zrealizowania w gminie Kluki, ze wskazaniem podmiotw zobowizanych do ich wykonania, zawiera harmonogram krtkoterminowych dziaa proekologicznych na 4 lata (2010 2013) i przedstawia rodki niezbdne do osignicia zaoonych celw.
94
10. RDA INFORMACJI, BIBLIOGRAFIA
Informacje udostpnione przez instytucje i jednostki zajmujce si ochron rodowiska, takie jak: Urzd Gminy w Klukach, Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska w odzi, Starostwo Powiatowe w Bechatowie i inne, Powiatowy Program Ochrony rodowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla Powiatu Bechatowskiego na lata 2004 - 2015 Aktualizacja, Plan Gospodarki Odpadami Wojewdztwa dzkiego 2011, Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010, Strona internetowa Gminy Kluki, Publikacje Wojewdzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska w odzi (www.wios.lodz.pl) m. in. : Informacja o stanie rodowiska na terenie powiatu bechatowskiego w 2008 r., Raport o stanie rodowiska w wojewdztwie dzkim w 2008 r., Program Ochrony rodowiska Wojewdztwa dzkiego na lata 2008 - 2011 z perspektyw na lata 2012 - 2015, Polityka ekologiczna pastwa na lata 2009 - 2012 z perspektyw do roku 2016, Kondracki J., Geografia regionalna Polski, PWN, 2000, Strona internetowa Nadlenictwa Bechatw (www.lasy.com.pl), Strona internetowa Wojewdztwa dzkiego (www.lodzkie.pl), Strona internetowa Gwnego Urzdu Statystycznego (www.stat.gov.pl), Strony internetowe poszczeglnych funduszy ekologicznych.
11. SPIS TABEL I RYSUNKW Spis tabel Tabela nr 1 Powierzchnia poszczeglnych gruntw w gminie Kluki [ha] stan na dzie 31 grudnia 2005 r. Tabela nr 2 Zmiany demograficzne w gminie Kluki w latach 2004 - 2009 Tabela nr 3 Powierzchnie poszczeglnych uytkw oraz ich udzia w oglnej powierzchni gminy
95
Kluki Tabela nr 4 Dugoci lokalnych drg gminnych w gminie Kluki Tabela nr 5 Wykaz z kopalin w gminie Kluki Tabela nr 6 Klasyfikacja wd podziemnych na terenie powiatu bechatowskiego w latach 2006 2008 Tabela nr 7 Rozwj sieci wodocigowej w gminie Kluki w latach 2004 - 2009 Tabela nr 8 Jako rzeki na Pilsi na podstawie bada monitoringu diagnostycznego Tabela nr 9 Ilo przydomowych oczyszczalni ciekw w gminie Kluki w latach 2004 - 2009 Tabela nr 10 Powierzchnia lasw i lesisto w gminie Kluki w latach 2004 - 2008 Tabela nr 11 Ustalenia dotyczce czynnej ochrony ekosystemw lenych, nielenych i wodnych w celu zachowania ich trwaoci oraz zwikszenia rnorodnoci biologicznej na Obszarze Chronionego Krajobrazu Doliny Widawki Tabela nr 12 Klasy stref i wymagane dziaania na rzecz poprawy jakoci powietrza w zalenoci od poziomw ste zanieczyszczenia Tabela nr 13 Roczne oceny jakoci powietrza z uwzgldnieniem kryteriw ustanowionych w celu ochrony zdrowia za lata 2004 2008 Tabela nr 14 Zakres finansowania ochrony rodowiska i gospodarki wodnej z budetu gminy Tabela nr 15 Analiza SWOT dla Gminy Kluki Tabela nr 16 Wykaz dziaa inwestycyjnych i pozainwestycyjnych wskazanych do realizacji na terenie gminy Kluki w latach 2010 2017 Tabela nr 17 Krtkoterminowy harmonogram rzeczowo finansowy dziaa proekologicznych na lata 2010 - 2013 dla Gminy Kluki
96
Spis rysunkw Rysunek nr 1 Lokalizacja gminy Kluki na tle powiatu bechatowskiego Rysunek nr 2 Powierzchnia poszczeglnych gruntw w gminie Kluki Rysunek nr 3 Zmiany demograficzne w gminie Kluki w latach 2004 - 2009 Rysunek nr 4 Udzia poszczeglnych uytkw w oglnej powierzchni gminy Kluki Rysunek nr 5 Ukad drg i linii kolejowych w gminie Kluki Rysunek nr 6 Rozmieszczenie z kopalin w gminie Kluki Rysunek nr 7 Rozmieszczenie punktw monitoringu wd podziemnych w powiecie bechatowskim Rysunek nr 8 Rozmieszczenie punktw pomiarowych bada monitoringowych wd powierzchniowych w powiecie bechatowskim Rysunek nr 9 Lokalizacja planowanych oczyszczalni ciekw w gminie Kluki Rysunek nr 10 Lokalizacja punktu poboru prbek do bada gruntw w gminie Kluki w 2008 r. Rysunek 11 Struktura drzewostanw w gminie Kluki Rysunek nr 12 Elementy przyrody w powiecie bechatowskim
97

Untitled

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Untitled

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

O RIANA S ZU LC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE 97-400 Bechatw, os. Budowlanych 1/55 tel./fax: 44 633 02 41, tel.

kom. 695 566 506 oriana.szulc@gmail.com NIP: 7271323262 REGON: 100408407

Aktualizacja Programu Ochrony rodowiska i Planu Gospodarki Odpadami

Wykonawcy: mgr in. Oriana Szulc mgr in. Olga Kaszewska

Informacje o planowanym przedsiwziciu

Bechatw, czerwiec 2010 r.

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

swojego aparatu wykonawczego.

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

Bocianicha Zagwki Kociszew

Zelwek Ignacw Nowa Wola

Dbrowa -Szlacheckie Bujny-

Zwierzyniec Wadlew Chynw Wadlew Jzefw

Kurwek Wygie zw Kurw

Wdowin Koby ki Kazimierzw

Wola Pszcz ecka Faustynw Zbyszek Firlej Marcelw

Wola Mikorska awy BE CHATWEK

Lesisko Imielnia -Parze Wierzchy- skie -Kluckie -Strzyewskie

Helenw Zawady PAULINW Niedyszyna Dobrzelw Myszaki OLSZTYN

Dubie Szczercowska Rudzisko Wie

Zwierzchw Dobiecin Postkalice

rcw Gmina Szcze

Korablew Zagrodniki Dzbanki

D Annolesie by Wolskie Zalasy Dbrwki Aleksandrw Kobyla skie

Korczew Zdzieszulice Grne Janina

cichawa owizna Je Borki

Janw Augustynw Bukowa

Rogatki Jastrzbice Le niaki (Le niaki Ruseckie) Ba Wo owice Andrzejw Swki

Le niaki ChabielskieLubo nia

Wlka kawska Zawadw

Zarzecze Kunica Kaszewska

Osiny Tatar Janwka Kieruzele

POWIAT PAJ CZASKI

Odkrywka Kopalni W gla Brunatnego Be chatw S.A.

POWIAT RADOMSZCZA SKI

Rysunek nr 1 Lokalizacja gminy Kluki na tle powiatu bechatowskiego

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

Rysunek nr 2 Powierzchnia poszczeglnych gruntw w gminie Kluki

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

Zmiany demograficzne w gminie Kluki w latach 2004 - 2009

Rysunek nr 3 Zmiany demograficzne w gminie Kluki w latach 2004 - 2009

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

Rysunek nr 4 Udzia poszczeglnych uytkw w oglnej powierzchni gminy Kluki

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE

Rysunek nr 5 Ukad drg i linii kolejowych w gminie Kluki

OR IANA SZULC OCHRONA RODOWISKA BECHATW DORADZTWO I PROJEKTOWANIE