Untitled

UCHWAA NR XLIII/355/10 RADY MIEJSKIEJ WYRZYSKU z dnia 21 maja 2010 r.
w sprawie przyjcia Gminnego Programu opieki nad zabytkami na lata 2010-2013 Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142 ,poz. 1591, z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 214, poz. 1806, z 2003 r. Nr 80, poz. 717 i Nr 162, poz. 1568, z 2004 r. Nr 102, poz. 1055 i Nr 116, poz. 1203, z 2005 r. Nr 172, poz. 1441 i Nr 175, poz. 1457, z 2006 r. Nr 17, poz. 128 i Nr 181, poz. 1337, z 2007 r. Nr 48, poz. 327, Nr 138, poz. 974 i Nr 173, poz. 1218 z 2008 r. Nr 180, poz. 1111 i Nr 223, poz. 1458 z 2009 r. Nr 52 poz. 420 i Nr 157, poz. 1241 oraz z 2010 r. Nr 28, poz. 142 i poz. 146) oraz art. 87 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568, z 2004 r. Nr 96, poz. 959 i Nr 238, poz. 2390 z 2006 r. Nr 50, poz. 362 i Nr 126, poz. 875 oraz z 2009 r. Nr 31, poz. 206 i Nr 97, poz. 804), po uzyskaniu opinii Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw w Poznaniu, Rada Miejska w Wyrzysku uchwala, co nastpuje: 1. Przyjmuje si Gminny Program opieki nad zabytkami na lata 2010-2013 stanowicy zacznik do niniejszej uchway. 2. Wykonanie uchway powierza si Burmistrzowi Wyrzyska. 3. Uchwaa wchodzi w ycie z dniem podjcia i podlega ogoszeniu w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Wielkopolskiego.
Id: ZCPXQ-WKHRS-ODWUX-UQMEI-ZVRFR. Podpisany
Strona 1
Uzasadnienie do uchway Nr XLIII/355/10 Rady Miejskiej w Wyrzysku z dnia 21 maja 2010 roku w sprawie przyjcia Gminnego programu opieki nad zabytkami na lata 2010-2013 Na podstawie art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568 z pn. zm.) Burmistrz sporzdza na okres 4 lat gminny program opieki nad zabytkami. Program ten przyjmuje rada gminy po uzyskaniu opinii wojewdzkiego konserwatora zabytkw. Dnia 14 maja 2010 roku Wielkopolski Wojewdzki Konserwator Zabytkw zaopiniowa przedoony projekt uchway wraz z zacznikiem stanowicym Gminny Program opieki nad zabytkami na lata 2010-2013 pozytywnie. W zwizku z powyszym podjecie niniejszej uchway uwaa si za konieczne i uzasadnione.
Strona 1
Zacznik Nr 1 do Uchway Nr XLIII/355/10 Rady Miejskiej Wyrzysku z dnia 21 maja 2010 r. PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI MIASTA I GMINY WYRZYSK NA LATA 2010-2013 1. Cel opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami. 1. 1. Podstawowym zaoeniem niniejszego programu jest ukierunkowanie dziaa samorzdu majce na celu popraw stanu zachowania i utrzymania rodowiska kulturowego. Dla realizacji powyszego zaoenia niezbdna jest realizacja szczegowych celw okrelonych m.in. w art. 87 ust. 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami, do ktrych nale: - wczenie problemw ochrony zabytkw do systemu zada strategicznych; - uwzgldnianie uwarunkowa ochrony zabytkw, w tym krajobrazu kulturowego archeologicznego, cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i rwnowagi ekologicznej; - zahamowanie procesw degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania - wyeksponowanie poszczeglnych zabytkw oraz walorw krajobrazu kulturowego; - podejmowanie dziaa zwikszajcych atrakcyjno zabytkw dla potrzeb spoecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjajcych wzrostowi rodkw finansowych na opiek nad zabytkami; - okrelenie warunkw wsppracy z wacicielami zabytkw, eliminujcych sytuacje konfliktowe zwizane z wykorzystaniem tych zabytkw; - wspieranie dziaa zmierzajcych do pozyskania rodkw finansowych na opiek nad zabytkami; - uwzgldnianie uwarunkowa ochrony zabytkw przy sporzdzaniu i zmianie miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego miasta. Program opieki nad zabytkami ju z samej definicji okrelonej w ustawie jest dokumentem wymagajcym cyklicznej aktualizacji, przy czym program opracowywany jako pierwszy, na pierwsze cztery lata, wydaje si kluczowy dla dalszych programw w tym zakresie, opierajc si na szerokim rozpoznaniu zoonej problematyki i wyznaczajc priorytetowe kierunki, bdce istotnym punktem odniesienia dla programw konstruowanych na nastpne kilkuletnie okresy. Modyfikacja programu w przyszoci powinna uwzgldnia pojawiajce si nowe uwarunkowania prawne i administracyjne, zmieniajce si warunki spoeczne, gospodarcze i kulturowe, nowe kryteria oceny i aktualny stan zachowania zasobu oraz prowadzone okresowo oceny efektw wdraania obowizujcego programu. 1. 2. Podstawy prawne opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami: 1) art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z pniejszymi zmianami) zaspokajanie zbiorowych potrzeb wsplnoty naley do zada wasnych gminy. W szczeglnoci zadania wasne obejmuj sprawy: kultury w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami. 2) ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568 z pniejszymi zmianami). - art. 4 Ochrona zabytkw polega, w szczeglnoci, na podejmowaniu przez organy administracji publicznej dziaa majcych na celu: 1) zapewnienie warunkw prawnych, organizacyjnych i finansowych umoliwiajcych trwae zachowanie zabytkw oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie; 2) zapobieganie zagroeniom mogcym spowodowa uszczerbek dla wartoci zabytkw; 3) udaremnianie niszczenia i niewaciwego korzystania z zabytkw; 4) przeciwdziaanie kradziey, zaginiciu lub nielegalnemu wywozowi zabytkw za granic;
Id: ZCPXQ-WKHRS-ODWUX-UQMEI-ZVRFR. Podpisany Strona 1
i dziedzictwa
5) kontrole stanu zachowania i przeznaczenia zabytkw; 6) uwzgldnianie zada ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy ksztatowaniu rodowiska. - art. 18 i 19 zakadaj obowizek uwzgldniania w strategii rozwoju miasta, w studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego miasta oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami oraz zapisw zawartych w gminnym programie opieki nad zabytkami - art. 20 studium i plany miejscowe wymagaj odpowiednio zaopiniowania lub uzgodnienia przez wojewdzkiego konserwatora zabytkw - art. 22 ust. 4 Wjt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi gminn ewidencj ewidencj zabytkw w formie zbioru kart adresowych zabytkw nieruchomych z terenu gminy, objtych wojewdzk ewidencj zabytkw. - art. 32 ust. 1 pkt 3 i ust. 2stanowi o przyjmowaniu przez wjta (burmistrza, prezydenta miasta) zawiadomie o znalezieniu w trakcie prowadzenia robt budowlanych lub ziemnych przedmiotu, co do ktrego istnieje przypuszczenie, e jest on zabytkiem i zawiadomienie o tym fakcie waciwego wojewdzkiego konserwatora zabytkw - art. 33 ust. 1 i ust. 2 stanowi o przyjmowaniu przez wjta (burmistrza, prezydenta miasta) zawiadomie o przypadkowym znalezieniu przedmiotu, co do ktrego istnieje przypuszczenie, e jest on zabytkiem archeologicznym i zawiadomienie o tym fakcie waciwego wojewdzkiego konserwatora zabytkw - art. 81 Organ stanowicy miasta lub powiatu ma prawo udzielania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw, na zasadach okrelonych w podjtej przez ten organ uchwale - art. 87 stanowi o koniecznoci sporzdzania raz na 4 lata przez Burmistrza gminnego programu opieki nad zabytkami. Po uzyskaniu opinii wojewdzkiego konserwatora zabytkw rada miejska przyjmuje ten program. Podjta uchwaa podlega opublikowaniu w Dzienniku Urzdowym danego wojewdztwa. Z realizacji programu, co 2 lata burmistrz sporzdza sprawozdanie, ktre przekazuje radzie miejskiej. 2. Uwarunkowania zewntrzne ochrony zasobw dziedzictwa kulturowego. 4. 1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z opracowaniami wykonanymi na poziomie wojewdztwa: 2. 1.1. Strategia rozwoju wojewdztwa wielkopolskiego. Strategia rozwoju wojewdztwa wielkopolskiego do roku 2020 jest dokumentem opracowanym przez Urzd Marszakowski Wojewdztwa Wielkopolskiego, a przyjtym przez sejmik Wojewdztwa Wielkopolskiego dnia 19 grudnia 2005 roku. Strategia okrela uwarunkowania, cele, kierunki rozwoju wojewdztwa. Ustalenia zawarte w w/w dokumencie stanowi podstaw do sporzdzenia planu zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa, przez co maj bezporedni wpyw na zachowanie i popraw krajobrazu kulturowego. Gwnym celem strategii jest poprawa jakoci przestrzeni wojewdztwa, systemu edukacji, rynku pracy, gospodarki oraz sfery spoecznej skutkujca wzrostem poziomu ycia mieszkacw, co ma by realizowane przy pomocy celw strategicznych i operacyjnych. Najwiksze znaczenie dla dziedzictwa kulturowego ma cel strategiczny: Dostosowanie przestrzeni do wyzwa XXI wieku, ktry osignity bdzie przez realizacj celw operacyjnych, w tym celu operacyjnego: Wzrost znaczenia i zachowania dziedzictwa kulturowego. dziedzictwo kulturowe w rozwoju Wielkopolski peni kilka funkcji. Jest ono czynnikiem integracji spoecznej, stanowi instrument promocji regionu oraz przyczynia si do rozwoju gospodarczego, gdy moe by baz dla turystyki i usug kulturalnych. Szczeglnie wanym elementem tego dziedzictwa jest wielkopolska kultura przedsibiorczoci. Cel ten realizowany bdzie przede wszystkim poprzez: 1) inwestycje w instytucje kultury,
2) ochron dorobku kulturowego, 3) wsparcie dziaa powikszajcych dorobek kulturalny regionu, 4) promocje aktywnoci kulturalnej mieszkacw. 2. 1.2. Plan zagospodarowania przestrzennego wojewdztw wielkopolskiego. Plan zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa wielkopolskiego zosta uchwalony przez Sejmik Wojewdztwa Wielkopolskiego uchwa Nr XLII/628/2001 w dniu 26.11.2001 r.. Ustalenia planu musz by uwzgldnione w uchwalanych przez organy samorzdu terytorialnego studiach uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gmin, z ktrymi z kolei musi by spjny kady opracowany miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. W planie zapisane zostaj wszystkie zadania rzdowe i samorzdu wojewdztwa suce realizacji ponadlokalnych celw publicznych ze wskazaniem obszarw, na ktrych przewiduje si realizacj tych zada. Wojewdztwo wielkopolskie posiada obszerny zasb cennych zabytkw wpisanych do rejestru i ewidencji, obejmujcy historycznie uksztatowanie zespoy urbanistyczne, obiekty architektury, stanowiska archeologiczne a take bogate dziedzictwo kultury niematerialnej (tradycje regionalne, dziaalno artystyczna, itp.). Stanowi one warto, ktra podlega ochronie prawnej i dla ktrej kierunki polityki przestrzennej w zakresie ochrony musz by zapisane w dokumencie, jakim jest plan zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa. Podstawowym celem planu jest harmonijny i zrwnowaony rozwj obszaru caego wojewdztwa. Pojcie zrwnowaony rozwj czy w sobie ad przestrzenny wyraajcy si deniem do harmonijnoci, uporzdkowania i proporcjonalnoci wszystkich elementw rodowiska czowieka. Plan uznaje, ze podstawow zasad pozwalajc na zachowanie dbr kultury dla przyszych pokole jest bezwzgldne przestrzeganie obowizujcego w tym zakresie prawa. Ochrona dziedzictwa kulturowego powinna by realizowana poprzez waciwe zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz w studiach uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gmin. Ochrona dbr kultury materialnej i niematerialnej jest celem polityki przestrzennej. Plan podkrela, e elementy naturalne i kulturowe w krajobrazie mog pozytywnie stymulowa inne dziedziny ycia jednake pod warunkiem m.in. waciwego wykorzystania zasobw dziedzictwa kulturowego poprzez dostosowanie funkcji obiektw dla turystyki, przez dbao o stan techniczny i estetyk zabytkw i otoczenia. Najwaniejsze zadania w kreatywnym ksztatowaniu przestrzeni kulturowej to: 1) wyodrbnienie w wojewdztwie rodowiskowych i kulturowych, obszarw kulturotwrczych, tzn. obszarw o wysokich walorach
2) rewaloryzacja orodkw o duym znaczeniu kulturowym i historycznym, 3) wyprowadzenie ruchu tranzytowego poza zabytkowe ukady urbanistyczne, 4) ochrona miejsc szczeglnie cennych dla kultury narodowej zwizanych z pocztkami pastwowoci i chrzecijastwa, 5) ochrona i zagospodarowanie pod ktem turystycznego wykorzystania miejsc dokumentujcych sztuk romask, 6) promowanie dzie o najwyszym znaczeniu artystycznym generujcych turystyk ponad lokaln, 7) dostosowanie zainwestowania terenu do obsugi miejsc kultu religijnego. W Planie zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa wielkopolskiego przyjto, e: - cisej ochronie konserwatorskiej powinny podlega tereny, na ktrych zachoway si zespoy przestrzenne wpisane do rejestru zabytkw. Celem takich dziaa jest zachowanie ich historycznego charakteru oraz zapewnienie ochrony i rewaloryzacji; - naley chroni historyczne zespoy sakralne, paacowo-parkowe, folwarki, zabytkowe budynki mieszkalne, gospodarcze, szkoy, wiatraki, myny, gorzelnie i inne elementy, np: krzye, kapliczki; - chroni krajobraz, a w rejonach o najwyszych walorach przyrodniczych i kulturowych wykluczy realizacje obiektw, ktre charakterem koliduj z otoczeniem; - wydoby w ukadzie przestrzennym elementy ekspozycji, dolin, skarp, charakterystycznych form terenowych, grup zieleni, alei.
2. 1.3. Inne dokumenty o zasigu wojewdztwa, ktrych problematyka zwizana jest z dziedzictwem kulturowym. Wielkopolski wojewdzki program opieki nad zabytkami na lata 2008-2011 przyjty zosta przez Sejmik Wojewdztwa Wielkopolskiego Uchwa Nr XVIII/243/07 z dnia 17 grudnia 2007 roku. Sporzdzony jest na okres 4 lat przez zarzd wojewdztwa. Przyjmowany do realizacji przez sejmik wojewdzki po uzyskaniu opinii wojewdzkiego konserwatora zabytkw. Co dwa lata zarzd wojewdztwa przedstawia sejmikowi wojewdztwa sprawozdanie z realizacji danego programu. Sprawozdanie to jest rwnie Generalnemu Konserwatorowi Zabytkw i waciwemu wojewdzkiemu konserwatorowi zabytkw w celu jego wykorzystania przy opracowaniu aktualizacji i opracowaniu krajowego programu opieki nad zabytkami. Program opieki nad zabytkami ma na celu, w szczeglnoci: - wczenie problemw ochrony zabytkw do systemu zada strategicznych, wynikajcych z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, - uwzgldnienie uwarunkowa ochrony zabytkw w tym krajobrazu kulturowego archeologicznego czenie z uwarunkowaniem ochrony przyrody rwnowagi ekologicznej, - wyeksponowanie poszczeglnych zabytkw oraz walorw krajobrazu kulturowego, - podejmowanie dziaa zwikszajcych atrakcyjno zabytkw dla potrzeb spoecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjajcych wzrostowi rodkw finansowych na opiek nad zabytkami, - okrelenie wsppracy z wacicielami z wykorzystaniem zabytkw, zabytkw eliminujcych sytuacje konfliktowe zwizane i dziedzictwa
- podejmowanie przedsiwzi umoliwiajcych tworzenie miejsc pracy zwizanych z opiek nad zabytkami. 2. 1.4. Inne dokumenty o zasigu wojewdztwa, ktrych problematyka zwizana jest z dziedzictwem kulturowym. Dolina Noteci objta prawna ochron na podstawie rozporzdzenia Nr 5/98 Wojewody Pilskiego z dnia 15 maj 1998 roku (Dz.Urzd. Woj. Pilskiego Nr 13, poz. 83) na dolinie rzeki Noteci ustanowiono obszar chronionego krajobrazu. Zarzdzenie Wojewody Pilskiego przyjte zostao jako obowizujce w Wielkopolsce, na podstawie Obwieszczenia Wojewody Wielkopolskiego z dnia 24 marca 1999 r. w sprawie wykazu aktw prawa miejscowego obowizujcych na terenie wojewdztwa wielkopolskiego (Dz. Urzd. Woj. Wielkopolskiego Nr 14, poz. 246). Obecnie na podstawie na podstawie przedstawionych dokumentw ogoszono rozporzdzenie nr 25/07 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 31 padziernika 2007 r. w sprawie obszaru chronionego krajobrazu Dolina Noteci. 3. 1. Zasoby dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy. Gmina zajmuje poudniowo- wschodni cz powiatu, pooona jest na pnoc od rzeki Noteci i ma charakter rolniczy. Miasto Wyrzysk utworzone ze wsi o charakterze osady targowej pomidzy 1744 a 1773 rokiem. Orodkiem miasta jest prostoktny rynek, wyduony na osi pnoc- poudnie, powstay by moe w wyniku regulacji wiejskiego placu targowego. Z krtszych pierzei wytyczono ulice wybiegajce w kierunku pnocnym i poudniowym. Koci parafialny p.w. w. Marcina wzniesiony w 1859r., rozbudowany po 1945r. zajmuje pierzej pnocn.. Obszar miasta objty jest ochron konserwatorsk i umieszczony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta Wyrzyska. Na terenie miasta znajduj si 2 obiekty wpisane do rejestru zabytkw dawna bnica przy ul. Pocztowej 3 powstaa ok. 1860r. Obiekt od niedawna jest wasnoci prywatn i wymaga remontu, w szczeglnoci wiby dachowej, pokrycia dachowego oraz naprawy zwiecze naronikw i stolarek okiennych. Drugim zabytkiem jest zesp Kocioa parafialnego pw. w. Marcina Bpa przy Placu Wojska Polskiego. Zesp kocielny usytuowany jest w centralnej czci miasta w pnocnej pierzei rynku, na niewielkim wyniesieniu, od strony placu i ulicy otoczony murowanym, ceglano kamiennym ogrodzeniem z ceglan bram od frontu. Za kocioem i plebani znajduje si ogrd. Poza obrbem dziaki od frontu plebani znajduje si przedogrdek otoczony kutym XIX wiecznym ogrodzeniem. Na obszarze gminy znajduje si 6 zespow ruralistycznych, w tym 3 ulicwki: Falmierowo XIVw., Kocierzyn XVw., Glesno wie istniejca we wczesnym redniowieczu; uawka 1818-1819r. rzdwka bagienna, Gromadno XIIIw. wielodronica, Augucin resztwka powikszona o osadnictwo z lat 30-tych XXw. - poniatwki. Do najbardziej interesujcych obiektw w gminie naley zesp kocielny p.w. w. Jadwigi w Glenie. Obecny, neobarokowy koci zosta wzniesiony w 1925r. wedug projektu Rogera Sawskiego, na wczeniej
istniejcym cmentarzu przykocielnym, otoczonym murem z kaplic Chapowskich wzniesion na pocztku XXw. Koci po pracach remontowych i malowaniu elewacji, wykonanych w latach 1998-2000. W 2002r. uoono chodnik procesyjny wok kocioa. W kociele p.w. w. Anny w Kosztowie, zbudowanym w 1888r. w stylu neogotyckim, przeprowadzono w latach 1997-98 remont wiby dachowej, zaoenie nowego pokrycia dachowego z blachy miedzianej, remont wiey, remont stropu w zakrystii. Obiekt utrzymywany jest w dobrym stanie. Na terenie gminy znajduj si 4 zespoy paacowo parkowe wpisane do rejestru zabytkw w Dbkach, Glenie, Bagdadzie i Rzszkowie. Dwa pierwsze obiekty utrzymywane s w dobrym i bardzo dobrym stanie. Podobnie w paacu w Dbkach, wzniesionym ok. 1872r. wedug projektu M. Cybulskiego wykonano w latach 2001-2002 remont kapitalny elewacji wraz z malowaniem. Take w dworze z 1 po. XIXw. w Glenie w 2003r. wykonano remont i malowanie elewacji. Dawny dwr Chapowskich w Bagdadzie zbudowany w 2 po. XIXw. ma elewacj wyremontowan w 1996r., obecnie pilne jest wykonanie remontu dachu ze wzgldu na z jako dachwki zaoonej w 1987r. Parki znajdujce si wok 3 wyej wymienionych obiektw s na bieco porzdkowane i prowadzone s w nich cicia sanitarne. Ze wzgldu na due znaczenie historyczne i krajobrazowe parkw w Glenie i Dbkach w przyszoci konieczne bdzie podjcie na ich terenie prac rewaloryzacyjnych w celu przywrcenia ich dawnego ukadu kompozycyjnego. Zesp paacowo parkowy w Rzszkowie od niedawna jest wasnoci prywatn i przewidywany jest w nim remont. W parku w miar potrzeb przeprowadza si cicia sanitarne. W parkach w Falmierowie i Kosztowie wykonuje si prace porzdkowe, pielgnacyjne i cicia sanitarne. Stan zachowania parku w Augucinie, bdcego wasnoci prywatn jest dostateczny. ZASOBY ZABYTKW W GMINIE
TYP OBIEKTU 1. UKADY URBANISTYCZNE ilo 1 2. UKADY RURALISTYCZNE ilo 6 3. ZABUDOWA MIESZKALNA 4. OBIEKTY SAKRALNE a. kocioy romaskie b. kocioy gotyckie c. kocioy nowoytne XVI XVIII w. d. kocioy XIX w. - 1945 r. e. klasztory f. synagogi, bnice g. kaplice, dzwonnice, bramy, ogrodzenia, inne 5. BUDOWNICTWO OBRONNE a. zamki i ich relikty b. miejskie mury obronne c. fortyfikacje nowoytne i pniejsze 6. OBIEKTY UYTECZNOCI PUBLICZNEJ a. ratusze b. budynki adm. publ., sdy, banki, poczty c. szkoy d. leniczwki i gajwki e. karczmy i zajazdy f. inne 7. OBIEKTY PRZEMYSOWE I GOSPODARCZE a. zakady przemysowe b. dworce kolejowe z zespoami bud. c. spichrze, magazyny, stodoy d. myny 3 Strona 5 1 2 3 2 1 8 2 1 6 3 MUROWANY x x 125 DREWNIANY x x 37 W TYM WPISANY DO REJESTRU
e. gorzelnie i browary f. mleczarnie g. kunie h. wiatraki i. wiee cinie j. inne 8. PAACE I DWORY 9. ZESPOY FOLWARCZNE a. stodoy b. spichrze c. obory d. stajnie e. chlewnie f. owczarnie g. kunie h. wagi i. inne magazyny j. gorzelnie i browary k. inne 10. PARKI ilo 8 a. altany, lodownie, inne elem. maej arch. b. bramy i ogrodzenia 11. CMENTARZE ilo a. rzymsko katolickie 9 b. ewangelickie 13 c. prawosawne d. ydowskie 1 e. inne 4 12. STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE a. grodziska b. osady c. cmentarzyska 13. INNE
1 3 1 2 11 8 3 2 1 1 2 4
1 6 x x 7
x x x x x ilo ogem 3 440 14
x x x x x w rejestrze zabytkw x x x 3 1 2
Tabela nr 1. Raport o stanie zabytkw w Miecie i Gminie Wyrzysk, Pia 2004 r. 5. 1 Obiekty zabytkowe nieruchome o najwyszym znaczeniu dla gminy (wpisane do rejestru zabytkw)
Miejscowo Augucin Bagdad Bkowo Dbki j.w. Falmierowo Glesno Obiekt Park dworski Dwr wraz z parkiem Cmentarzysko kurhanowe Paac, stajnia (rozebrana) Park paacowy Park dworski Koci pw. w Jadwigi wraz z cmentarz, kaplic Chapowskich i ogrodzeniem Nr rejestru Aktualny adres A-389 z 2803. 1981 Augucin 42 r. A-325 z 1981 r. A-799 z 31.03.1998 r. A-387 z 14.01.1981 Dbki 1 r. A-401 z 07.05.1981 j.w. r. A-314/77 z 19.08.1977r. Falmierowo 1 Bagdad 1
A-797 z 03.11.1997 Glesno 5 r.
Strona 6
j.w. j.w. j.w. Kosztowo j.w. Osiek Pracz Rzskowo Rzskowo Wyrzysk j.w. j.w.
Dwr Park dworski Grodzisko wczesnoredniowieczne Koci pw. w Anny Park dworski Cmentarzysko kultury wschodniopomorskiej Park Paac Bonica Zesp Kocioa parafialnego pw. w. Marcina Bpa wraz z cmentarzem przykocielnym, plebani i ogrodem Grodzisko wczesnoredniowieczne
A-382 z 30.12.1980 Glesno 2 r. A-400 z 07.05.1981 j.w. r. A-/83/C z 19.06.1968 r. A-466 z 1962 r. A-315/15/77 z 19.08.1977 r. A-139/C z 15.03.1973r. Brak oznaczenia Kosztowo 23 Kosztowo 86 Brak oznaczenia
A-798 z 15.12.1997r. Rzszkowo 19 A-525 z 27.08.1985 Rzszkowo 19 r. A-761 z 30.12.1994r. Wyrzysk ul. Pocztowa 16 653/Wlkp/A A-/63/C z 16.12.1967r. 588/Wlkp/A z 15.01.2008r. A-64/3 z 16.12.1967r. Plac Wojska Polskiego Brak oznaczenia Bkowo, Lipia Gra Brak oznaczenia
Bkowo, Lipia Zesp stopnia wodnego Gra Krostkowo uawka Gromadno Osada wielokulturowa Grodzisko wczesnoredniowieczne
A-770 z 30.11.1995r. Brak oznaczenia
Tabela nr 2.Wykaz obiektw zabytkowych 3. 2. Wykaz obiektw zabytkowych nieruchomych wskazanych do ujcia w gminnej ewidencji zabytkw (obiekty podkrelone wpisane do rejestru zabytkw wyszczeglnione w punkcie 3.1.) 1) Miasto Wyrzysk a) zaoenia dworsko folwarczne - dwr, ob. Dom Kultury, ul. Kociuszki 15, murowany, 1 poowa XIX w., - dom oficjalistw, ob. dom, ul. Kociuszki 16, murowany, ok. poowy XIX w., - czworak, ob. dom nr 14, murowany, ok. poowy XIX w., - budynki gospodarcze, murowane, ok. poowy XIX w., - transformator, murowany, ok. poowy XIX w., - kunia, ob. budynek gospodarczy, ul. Bydgoska 42, murowany, ok. poowy XIX w., - dom robotnikw folwarcznych, ul. Rzeczna 1, murowany, ok. poowy XIX w., - dom robotnikw folwarcznych, ul. Rzeczna 3 murowany, ok. poowy XIX w., - dom robotnikw folwarcznych, ul. Rzeczna 5 murowany, ok. poowy XIX w ., - dom robotnikw folwarcznych, ul. Rzeczna 10 murowany, ok. poowy XIX w., - budynek gospodarczy chlewik, murowany., ok. poowy XIX w., b) poczta, ul. Pocztowa 7, murowana, koniec XIX w., c) starostwo, ul. Bydgoska 29, murowane , koniec XIX w., d) sd, ul. Bydgoska 24, murowany, pocztek XX w., e) zesp browaru, ul. Bydgoska, murowany, 2 poowa. XIX w., f) park, XIX.
g) cmentarze: - miejsce po cmentarzu ydowskim, k. XVIII w., - cmentarz ewangelicko - augsburski., nieczynny, poowa. XIX w., - cmentarz wojenny, zamknity, ul. Podgrna, 1946 r., - cmentarz katolicki, parafialny, czynny, ul. Podgrna, 1922 r., - cmentarz katolicki, parafialny, czynny, ul. Podgrna poowa XIX w., h) zabudowa przy ul. Bydgoskiej: - dom nr 3, murowano szachulcowy, pocztek XX w., - dom nr 7, murowano szachulcowy, pocztek XX w., - dom nr 11, murowano - drewniany, ok.1920 r., - dom nr 13, murowano - drewniany, ok1912 r., - dom nr 17, murowany, pocztek .XX w., - dom nr 19, murowany ,pocztek XX w., - dom nr 25, murowany, pocztek XX w., - dom nr 26, murowany , pocztek XX w., - dom nr 34, murowany, koniec. XIX w., PZU., - dom nr 36, pastorwka, murowany, 1 w. XX w., - dom nr 58, murowany, 1 w. XX w., i) zabudowa przy ul. Gobiej: - dom nr 2, murowany, 4 w. XIX w., - dom nr 4, murowany, 4 w. XIX w., j) zabudowa przy ul. Podgrnej: - dom nr 4, murowano - szachulcowy., pocztek XX w., k) zabudowa przy ul. Parkowej: - dom , murowany, 2 poowa XIX w., - dom nr 4, murowany, pocztek XX w., l) zabudowa przy ul. Pocztowej: - dom nr 1, murowany, 4 w. XIX w., - dom nr 2, murowany, ok. 1880 r., - dom nr 3 i 5, murowany, 4 w. XIX w., - dom nr 8, murowany, 1 w. XIX w., - dom nr 10, murowany, koniec XIX w., - budynek gospodarczy nr 10 a, szachulcowy, pocztek XX w., - dom nr 14, pocztek XX w., - dom nr 17, murowany, pocztek XX w., - bonica, ul. Pocztowa 6, murowana, ok. 1860 r., ) zabudowa przy ul. Staszica: - myn w zagrodzie mynarskiej, nr 8; myn zboowy, murowano- szachulcowy,1827 r.,budynek mieszkalny waciciela, murowano szachulcowy ,1827 r.,
- dom nr 2, murowany, 1 w. XX w., - dom nr 3, murowany, 1 w. XX w., - dom nr 4, murowany, 1913 r., - dom nr 9, murowany, poowa XIX w., - dom nr 16, murowany, pocztek XX w., - dom nr 18, murowany, XX w., m) zabudowa przy ul. 22 go Stycznia: - dom nr 8, murowany, 4 w. XIX w., - dom nr 11, murowany, k. XIX w., - dom nr 12, murowany, 4 w. XIX w., - dom nr 13, murowany, 4 cw. XIX w., - dom nr 17, murowany, 4 w. XIX w., - dom nr 18, murowany, poowa XIX w., - dom nr 24, murowany, 4 w. XIX w., - dom nr 26, murowany, 4 w. XIX w., - dom nr 27, murowany, 4 w.XIX w., - dom nr 28, murowany, 2 poowa. XIX w., - dom nr 49, murowany 4 w. XIX w., - dom nr 52, murowany, pocztek XX w., - dom nr 54, murowany, 2 poowa. XIX w., - dom nr 58, murowany, 1 w. XX w., n) zabudowa przy ul. Plac Wojska Polskiego: - dom nr 2, murowany, 4 w. XIX w., - dom nr 6, murowany, 4 w. XIX w., - dom nr 7, murowany, 4 w. XIX w., - zesp kocioa parafialnego pw. w. Marcina Bp (koci z cmentarzem przykocielnym, plebania z ogrodem), datowane: murowany, koci 1858-1861 r., rozbudowa po 1948 r., plebania 1844 r. - dom nr 11, murowany, 1 w., XX w., - dom nr 14, murowany, 1 w. XX w., - dom nr 15, murowany, 1 w. XX w. 2) Osiek n/Not. a) koci: - koci paraf. p. w. w. Jzefa, murowany, 1938 r., - krzy z figur Chrystusa, koniec XIX w., b) zabudowania terenw zamknitych ( PKP ): - dworzec PKP, murowany, 2 po. XIX w., - wiea cinie PKP, murowany, 2 po. XIX w., c) cmentarze: - cmentarz katolicki, czynny, 1920 r.
- cmentarz epidemiczny, zlikwidowany, poowa XIX w., - cmentarz ewang. augsb., nieczynny, poowa XIX w. d) zabudowa przy ul. Bohaterw: - dom nr 1, murowany, 2 w. XX w., - dom nr 4, murowany, 2 poowa. XIX w., - dom nr 26, murowany, XIX/XX w., - dom nr 27, murowany, XIX/XX w., - dom nr 28, Przedszkole, mur., 1ata 20 te XX w., e) zabudowa przy ul. Dworcowej: - dom nr 4, murowany, 1 w. XX w., - dom nr 5, murowany, 1 w. XXw., - dom nr 26, murowany, pocztek XXw., - dom nr 27, murowany, pocztek XX w., - dom nr 28, murowany, pocztek XX w., - dom nr 29, murowany, pocztek XX w., - dom nr 38, murowany, XIX/XX w., f) zabudowa przy ul. Gwnej: - dom nr 1, murowany, pocztek XX w., - dom nr 2, murowany, 1 poowa XIX w., - dom nr 3, murowany, 1 poowa XIX w., - dom nr 4, murowany, 1900 r., - dom nr 5, murowany, 2 poowa XIX w., - dom nr 6, murowany, 1 poowa XIX w., - dom nr 9, murowany, XIX/XX w., - dom nr 12, murowany, XIX/XX w., - dom nr 15, murowany, 1 w. XXw., - dom nr 16, murowany, 1926 r., - dom nr 19, murowany, 1905 r., - dom nr 20, murowany, po 1905 r., - dom nr 44, murowany, 1/2 w. XX w., - dom nr 53, murowany, 1910 r., - dom nr 54, murowany, 1 poowa XIX w., - dom nr 55, murowany, 1905-1908 r., - dom nr 56, murowany, pocztek XX w., - dom nr 57, murowany, 1 w. XXw., - dom nr 58, szkoa, murowany, ok. 1912 r., - dom nr 59, murowany, ok. 1929 r., - dom nr 60, murowany, po 1900 r., - dom nr 65, murowany, koniec . XIX w.,
- dom nr 66, murowany, poowy XIX w., - dom nr 67, murowany, pocztek XX w., - dom nr 68, murowany, 2 poowa XIX w., g) zabudowa przy ul. Kwiatowej: - dom nr 7, mur., pocztek XX w., h) zabudowa przy ul. Lipowej: - dom nr 3, murowany, 1910., - dom nr 7, murowany, 1 w. XX w., - dom nr 12, murowany, 1 w. XXw., - dom nr 13, pocztek XX w., - dom nr 21, murowano - szachulcowy 1903 r., - dom nr 22, murowany, pocztek XX w., - dom nr 24, murowany, 1939., - dom nr 26, pocztek koca. XIX w., i) zabudowa przy ul. Przemysowej: - dom nr 2/3, murowany, 2 poowa XIX w., - dom nr 24, murowany, 1 poowa XIX w., j) zabudowa przy ul. Przecznej: - dom nr 1, murowany, 1 w. XX w., k) zabudowa przy ul. Sportowej: - dom nr 1, murowany, w. XX w., l) zabudowa przy ul. Wskiej: - dom nr 2, murowany, 2 poowa XIX w., - dom nr 7, murowany, 1 w. XX w. , 3) Osiek-Pracz: a) zesp folwarczny - dom administratora, murowany, koniec XIX w., - dom mieszkalny Nr 1, murowany, 1902., - dom mieszkalny Nr 6, murowany, pocztek XX w., - dom mieszkalny Nr7, murowany, pocztek XX w., - stajnia z magazynem, obecnie budynek gospodarczy,murowany, koniec. XIX w., - stodoa murowana / szach., koniec. XIX w., - budynek gospodarczy, obecnie dom mieszkalny z obora, murowan, koniec XIX w., - magazyn, obecnie dom mieszkalny, murowany, koniec XIX w., - stajnia, obecnie budynek gospodarczy, murowany, koniec XIX w., b) dom nr 3, murowany, pocztek XX w., c) dom nr 8, murowano - drewniany, lata 30-te XX w., d) dom nr 13, mur., poowy XIX w. e) cmentarzysko kultury wschodnioeuropejskiej.
4) Augucin: a) zesp dworsko parkowy - dwr, obora, szkoa, mur 2 poowa XIX w. - park koniec XIX w. b) Kunia, murowana/ drewniana, pocztek XX w. 5) Marynka: a) dwr murowany, koniec XIX w. 6) Bagdad: a) zesp dworsko parkowo folwarczny: - dwr, murowany, 3 w. XIX w., - park, pocztek XIX w., - stodoa, murowana, 4 w. XIX w., - transformator, murowany, 4 w. XIX w., - stajnia z sieczkarni, murowana, 4 w. XIX w., - obora, murowana, 4 w. XIX w., - budynek gospodarczy, murowany, 4 w. XIX w., - domy mieszkalne, murowane, 4 w. XIX w, 7) Bkowo: a) dom nr 9, murowany, pocztek XX w, b) dom nr 11, szach, 2 poowa XIX w., c) dom nr 21, murowano szachulcowy, 2 poowa XIX w., przebudowany d) dom nr 30, szach, 2 poowa XIX w., e) dom nr 45, murowany, pocztek XX w., f) figurka Matki Boej z Dziecitkiem, piaskowiec, 1 w. XX w., g) krzy przydrony, drewno, 4 w. XIX w., h) cmentarzysko kurhanowe wczesnoredniowieczne i) cmentarz ewangelicko augsburski, nieczynny, poowa XIX w., j) Zespl stopnia wodnego Krostkowo nr 11 na rzece Note w skad ktrego wchodz: luza skarpowa i jaz kozowo iglicowy w miejscowoci Bkowo gm.Wyrzysk i Lipia Gra gm. Szamocin 8) Bielawy Nowe a) zesp folwarczny - dom rzdcy, murowany, 2 poowa XIX w., - oficyna, murowany, 2 poowa XIX w., - paszarnia, murowana, 2 poowa XIX w., - obora, murowana, 2 poowa XIX w., 9) Dbki: a) zesp paacowo- parkowy - paac, murowany 1872 r. - park, pocztek XIX w.,
- dom mieszkalny administratora, murowany, ok. Po. XIX w., - obora z magazynem, murowana, 4 w. XIX w., - stajnia z magazynem, murowana, pocz. XX w., - domy mieszkalne, murowane, 4w. XIX w., b) miejsce po cmentarzu ewangelickim, poowa XIX w., 10) Dobrzyniewo: a) zesp dworsko folwarczny: - dwr, murowany, pocztek XX w., - dom administratora, murowany, koniec XIX w., - gorzelnia, murowana, koniec XIX w., - wozownia, murowana, koniec. XIX w., - kunia ze stelmacharni, murowana, kniec XIX w., - budynek gospodarczy, murowany, koniec XIX w., - transformator, murowany, koniec XIX., - domy mieszkalne, murowane, koniec XIX w, - rzdcwka, murowana, koniec XIX w., b) figurka przydrona w. Wawrzyca, poowa XIX w., 11) Falmierowo: a) zesp paacowo- parkowo-folwarczny - paac, obecnie Dom Pomocy Spoecznej, murowany, 2 poowa XIX w., - park, poowa XIX w., - gorzelnia, murowana, ok.1864 r., - dom mieszkalny rzdcy, murowany, koniec XIX w., - rzdcwka, murowana, 2 poowa XIX w., - budynek gospodarczy, murowany, 2 poowa XIX w., - transformator, murowany, 2 poowa XIX w., - domy mieszkalne,murowane,2 poowa XIX w., b) figurka przydrona w. Jana Nepomucena, koniec XVIII w., c) cmentarz ewangelicko augsburski, nieczynny, poowa XIX w., d) dom nr 4, murowano szachulcowy, 4 w. XIX w., e) dom nr 38, murowany, I w. XX w., 12) Glesno: a) koci parafialny pw. w. Jadwigi, murowany 1924 r., b) zesp dworsko parkowo folwarczny: - dwr, murowany, XVIII/IXIX w., - park, pocztek XIX w., - kunia, murowana, koniec XIX w., - magazyn ze stajni, murowany, poowa XIX w., - obora, murowana, poowa XIX w.,
- stodoa, murowana, polowa XIX w., - magazyn, murowany, poowa XIX w., - stodoa, murowana, poowa XIX w., - stajnia, murowana, poowa XIX w., - owczarnia, murowana, poowa XIX w., - stajnia, murowana, polowa XIX w., - domy mieszkalne, murowane, poowa XIX w., - transformator, murowany, poowa XIX w., c) dom nr 5, plebania, murowana, koniec XIX w., d) cmentarz katolicki, przykocielny, nieczynny, 1924 r., e) cmentarz katolicki, czyny, poowa XIX w., f) grodzisko wczesnoredniowieczne stan 1 13) Gromadno: a) koci parafialny pw. w. Jakuba, murowany 1873 r. b) brama dzwonnica, murowana, 1859 r., c) plebania, nr 46, murowana, koniec XIX w. d) szkoa, murowana, pocztek XX w., e) dom nr 6, murowany, pocztek XX w., f) dom nr 7, murowany, pocztek XX w., g) dom nr 14, murowany, 1w. XX w., h) dom nr 16, murowany, 1w. XX w., i) dom nr 37, murowany 1927 r., j) dom nr 39, murowany lata 20-te XX w., k) dom nr 43, murowany, lata 20-te XX w., l) dom nr 44, murowany, pocztek XX w., ) cmentarz katolicki, przykocielny, nieczynny, 1873 r., m) cmentarz katolicki, czynny, pocztek XX w., n) grodzisko wczesnoredniowieczne stan 1 14) Klawek: a) zesp myna wodnego - myn wodny, murowano drewniany, pocztek XX w., - dom mynarza, murowany, 1920 r., - budynek gospodarczy, murowany, 4 w. XIX w., 15) Kosztowo: a) zesp kocioa parafialnego pw. w. Anny b) zesp dworsko parkowo folwarczny: - dwr, obecnie szkoa, murowany, 2 poowa XIX w., - park, XIX w., - dom mieszkalny administratora Nr 2, murowany, pocztek XX w.,
- stodoa, obecnie magazyn, drewniany, koniec XIX w., - stodoa, murowana, 2 poowa XIX w., - magazyn / dam mieszkalny, murowany, 2 poowa XIX w., - owczarnia, murowana, 2 polowa XIX w., - budynek gospodarczy, murowany, 2 poowa XIX w., - transformator, murowany, 2 poowa XIX w., - domy mieszkalne, murowane 2 poowa XIX w., c) dom nr 12, murowany, 1 w. XX w., d) cmentarz katolicki, czynny, poowa XIX w., e) cmentarz ewangelicko augsburski, nieczynny, pocztek XX w., f) cmentarz katolicki, przykocielny, nieczynny, 1733 r., 16) Konstantynowo: a) dom nr 4, murowany, pocztek XX w., b) dom nr 7, murowany, 1w. XX w., c) dom nr 15, murowano szachulcowy, pocztek XX w., d) budynek gospodarczy nr 15, murowany, 1914 r., e) cmentarz epidemiczny, nieczynny, poowa XIX w., 17) Komorowo: a) dwr murowany, poowa XIX w., 18) Kocierzyn Wielki a) zesp dworsko parkowy - dwr, murowany, 1w. XX w., - park XIX/XX w., - kunia, murowano kamienna, pocztek XX w., b) szkoa nr 43, murowana, 1 w. XIX w., c) cmentarz ewangelicko augsburski, nieczynny, poowa XIX w 19) Motkwko a) dom, murowano-szachulcowy, 2 poowa XIX w., b) cmentarz ewangelicko augsburski, nieczynny, ok. 1880 r., 20) Polanowo: a) dom nr 4, murowany, 1 w. XX w., b) dom nr 8, murowano szachulcowy, poowa XIX w., c) dom nr 11, murowano szachulcowy, poowa XIX w., d) dom nr 14, murowany, koniec XIX w., e) dom nr 20, murowany, 1904 r., f) dom nr 23, murowano szachulcowy, poowa XIX w., g) dom nr 37, murowany, 1w. XX w., h) cmentarz ewangelicko augsburski, nieczynny, poowa XIX w., i) miejsce po cmentarzu ewangelickim, poowa XIX w. 21) Polinowo
a) dom nr 3, poniatwka, drewno, okoo 1936 r., b) dom nr 6, poniatwka, drewno, okoo 1936 r., c) dom nr 11, poniatwka, drewno, okoo 1936 r., d) dom nr 14, poniatwka, drewno, okoo 1936 r., e) dom nr 15, poniatwka, drewno, okoo 1936 r., f) figura przydrona, drewno, XIX w. 22) Rzskowo a) zesp paacowo-parkowy - paac murowany, poowa XIX w., - park XIX w., b) cmentarz epidemiczny, nieczynny, 1912 r., c) figura Matki Boej z Dziecitkiem, piaskowiec, okoo XIX w. 23) Ruda a) szkoa , budynek nr 4, murowany, 1 w. XX w., b) myn, obecnie magazyn, murowany, 1934 r., c) gorzelnia, murowana, 1928 r., 24) Wyrzysk Skarbowy a) dom nr 18, murowany, koniec XIX w., 25) Wycig a) dom nr 2, drewniany, poowa XIX w., b) dom nr 4, drewniany, poowa XIX w., c) dom nr 6, murowany, pocztek XX w., 26) elazno a) koci parafialny pw. Najdroszej krwi Pana Jezusa, murowany, 1906 r., b) zesp folwarczny: - dom administratora, murowany, 2 poowa XIX w., - transformator, murowany, 2 poowa XIX w., - stajnia ze stelmacharni, murowana, 2 poowa XIX w., - kunia, murowana, 2 poowa XIX w., - stajnia, murowana, 2 polowa XIX w., - magazyn na narzdzia, murowany, 2 poowa XIX w., - wozownia, murowana, 2 poowa XIX w., - wielofunkcyjny budynek gospodarczy, murowany, 2 poowa XIX w., - stodoa, murowana, 2 poowa XIX w., - budynek gospodarczy, murowany,2 polowa XIX w., - magazyn zboowy, murowany,2 poowa XIX w., - wielofunkcyjny budynek gospodarczy, murowany, 2 poowa XIX w., - domy mieszkalne, murowane, 2 poowa XIX w., - stajnia, obecnie obora, Nr 5, murowana, 1869 r., 27) uawka
a) dom nr 2, szachulcowy, poowa XIX w., b) dom nr 4, szachulcowy, 1876 r., c) dom nr 5, szachulcowy, XIX, XX w., d) zagroda nr 12 - chaupa, szachulcowa, 1848 r., - chlew, szachulcowy, 1848 r., e) chaupa nr 14, szachulcowa, 1850 r., f) zagroda nr 15 - chaupa, szachulcowa, 2 poowa XIX w., - stodoa, szachulcowa, 2 poowa XIX w., g) chaupa nr 17 murowana, okoo 1930 r., h) zagroda nr 23 - chaupa, zrb., poowa XIX w., - stodoa, szachulcowa, 2 poowa XIX w., i) dom nr 29, murowany, po 1930 r., j) chaupa nr 32, zrb., poowa XIX w., k) chaupa nr 34, zrb., poowa XIX w., l) zagroda nr 37 - chaupa szachulcowa, XIX/XX w., - chlew, szachulcowy, XIX/XX w., ) chaupa nr 38, zrb., okoo poowy XIX w., m) zagroda nr 39, zrb., poowa XIX w., n) zagroda nr 40, sumik-tka, poowa XIX w., o) chaupa nr 42, szachulcowa, pocztek XX w., p) zagroda nr 43, zrb., 1 poowa XIX w., r) osada wielokulturowa stan. 1 s) cmentarz ewangelicko augsburski, nieczynny, poowa XIX w., t) cmentarz ewangelicko augsburski, nieczynny, pocztek XX w., u) dom nr 52, szachulcowy, poowa XIX w. 3. 3.Zespoy najcenniejszych zabytkw ruchomych na terenie gminy ( wpisane do rejestru zabytkw wykaz zespow zabytkw ruchomych). W gminie Wyrzysk mamy 3 zespoy zabytkw ruchomych wpisane do rejestru zabytkw. Dwa z nich to wyposaenie kociow w Kosztowie i Wyrzysku, trzeci to wyposaenie dworu w Bagdadzie. Skadaj si na nie dwa piece z XIX/XX w. i eliwna, krcona klatka schodowa wpisane do rejestru zabytkw decyzj z dnia 25.02.1991r. W 1981r. Wykonano konserwacj drugiego pieca z motywami myliwskimi. Na wyposaenie kocioa p.w. w. Anny w Kosztowie skadaj si: otarz gwny, ambona, chrzcielnica,prospekt organowy, konfesjona, wyroby metalowe wpisane do rejestry zabytkw pod numerem B-559 572 i B 586 590 decyzj z dnia 28.11.1979 r. W 2008r. przeprowadzono konserwacje otarza gwnego. Sfinansowanie z budetu Wielkopolskiego Wojewdzkiego konserwatora Zabytkw. W roku 2009 wykonano prace konserwatorskie przy ambonie take dofinansowanie z w\w rodkw. Stan wyposaenia jest zrnicowany. Wyposaenie kocioa parafialnego p. w. w. Marcina w Wyrzysku wpisane do rejestru zabytkw ruchomych pod numerem B 573 585 decyzj z dnia 29.11.1979r. W jego skad wchodzi m.in.: otarz gwny, dwa otarze boczne, wieczniki, krucyfiks i dzwonki. W latach 2005 -2006 przeprowadzono konserwacj otarza gwnego i bocznych, dofinansowanych z budetu Wielkopolskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw.
Strona 17
Na terenie gminy Wyrzysk oprcz zabytkw ruchomych wpisanych do rejestru zabytkw znajduj si rwnie obiekty ujte w ewidencji Wielkopolskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw. S to dwa zespoy wyposaenia kociow parafialnych : w. Jakuba w Gramadnie oraz w. Jadwigi w Glenie, pojedyncze obiekty w kocioach parafialnych: p.w. Przenajdroszej Krwi Jezusa Chrystusa w elanie i p.w. w. Jzefa w Osieku, ktrych stan zachowania mona okreli jako dostateczny, a take obiekty w budynkach sdu w Wyrzysku oraz w paacu w Falmierowie, ktrych stan zachowania okreli mona jako dobry. 3. 4.Krajobraz kulturowy. Na terenie gminy nie utworzono parkw kulturowych i w najbliszych latach nie planuje si ich utworzenia. 3. 5. Zabytki archeologiczne. 3. 5.1. Wykaz stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytkw z terenu gminy.
MIEJSCOWO OBSZAR OBIEKT AZP Bkowo, stan. 1 Glesno, stan. 1 37-31/1 cmentarzysko kurhanowe pochodzce z okresu wczesnego redniowiecza, cmentarzysko liczy ok. 30 kurhanw, zajmujcych obszar 5,75 ha
36-31/62 Grodzisko wczesnoredniowieczne , zlokalizowane na pwyspie, pooonym na wschd od zabudowa wsi, w poudniowo- zachodniej czci jeziora Glenieskiego. Opis: palczasty pwysep d. 200m i szer. od 150 (pd zach) do 50 m (p .wsch.). W czci poudniowo- zachodniej lady fosy. Wysoko od powierzchni lustra wody 1,5m.
Gromadno, stan. 35-30/100 Grodzisko wczesnoredniowieczne pooone na pwyspie, po poudniowo-wschodniej stronie wsi Gromadno, 1 na jeziorze Falmierowskim. Nazwa miejscowa Wyspa . Grodzisko w ksztacie bardzo spaszczonego stoka. Silna niwelacja pwyspu spowodowana dugotrwa upraw roln i sadownicz uniemoliwia rekonstrukcje pierwotnego ksztatu. Wymiary: d. pwyspu ok 260m, wysoko od poziomu jeziora 6m (VII-IX w.) Osiek, stan. 1 37-31/79 Cmentarzysko kultury wschodniopomorskiej Wyrzysk, stan. 1 37-31/27 Grodzisko wczesnoredniowieczne, pooone w zakolu rzeki obonki, na poudniowo- wschodnim skraju miasta. Nazwa miejscowa Czubatka. Grodzisko wyynne, majdan grodziska wyduony. Wysoko powierzchni majdanu od podstawy grodziska 23m, wysoko stoka od powierzchni majdanu - 5m, szeroko majdanu 24m. Stan zachodnia: poronity krzakami i drzewami owocowymi. Przy krawdziach majdanu drogi spacerowe. uawka Maa, stan. 1 37-31/80 Osada pozostaoci drewnianych konstrukcji przeprawowych z omiu faz osadniczych od neolitu po epok brzu, pooona jest w obrbie terasy dennej doliny Noteci.
Tabela nr 3. Raport o stanie zabytkw w Miecie i Gminie Wyrzysk., Pia 2004. Na terenie gminy Wyrzysk znajduje si 6 stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytkw grodziska wczesnoredniowieczne w Glenie, Gromadnie i Wyrzysku oraz cmentarzysko kurhanowe w Bkowie, cmentarzysko ciaopalne w Osieku oraz osada wielokulturowa w uawce Maej: a) stan zachowania dobry, nie wymagajcy adnych zabiegw konserwatorskich - do grupy tej zaliczono grodziska w Glenie, Gromadnie i Wyrzysku oraz cmentarzysko kurhanowe w Bkowie dobrze zachowane, pooone w lasach lub funkcjonujce jako nieuytki b) wymaga zmiany zagospodarowania terenu - osada wielokulturowa w uawce zagroenie ork Zagroeniem dla wszystkich cmentarzysk kurhanowych i grodzisk s nielegalne poszukiwania z wykrywaczami metalu. Niesie to za sob konieczno corocznej inspekcji terenowej na tych stanowiskach. 3. 5.2.Wykaz stanowisk o wasnej formie krajobrazowej Na terenie gminy Wyrzysk zlokalizowane zostay trzy stanowiska o wasnej formie krajobrazowej s to grodziska wczesnoredniowieczne pooone w miejscowoci Glesno, Gromadno i Wyrzysk. Zostay one opisane w tabeli nr 3. Na stronie 25 26. 3. 5.3 Zestawienie liczbowe stanowisk archeologicznych wraz z krtk analiz chronologicznym i opisem koncentracji stanowisk archeologicznych( na terenie gminy) zewidencjonowanych i wpisanych do rejestru zabytkw, cznie z ich funkcj
W TYM WPISANY DO REJESTRU Id: ZCPXQ-WKHRS-ODWUX-UQMEI-ZVRFR. Podpisany Strona 18
STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE a. grodziska b. osady c. cmentarzyska
ilo ogem 3 440 14
w rejestrze zabytkw 3 1 2
Tabela nr 4. Raport o stanie zabytkw w Miecie i Gminie Wyrzysk. Gmina Wyrzysk ley w obrbie Niziny Wielkopolskiej, liczy ok. 14.5 tysicy mieszkacw i zajmuje powierzchni 160.7 km2. Ley na pnocnych kracach wojewdztwa wielkopolskiego i graniczy z gmin Sadki w wojewdztwie kujawsko-pomorskim. Uytki rolne zajmuj 11.711 hektarw, a 1.965 hektarw to lasy. Przez Wyrzysk i gmin biegnie droga krajowa nr 10 czca Szczecin z Warszaw. Trasa ta czy Wyrzysk z Pi (37 km) i z Bydgoszcz (55 km). Linia kolejowa ze stacj w Osieku nad Noteci czy gmin z Pi (39 km)i Bydgoszcz (48 km). Jest to cz Wysoczyzny Krajeskiej. Poudniow granic gminy Wyrzysk wytycza rzeka Note, do ktrej wpada obonka, przebijajca si przez grujce nad rozleg dolin Noteci malownicze wzgrza morenowe. Jedno z nich Dbowa Gra, siga 192 metrw nad poziomem morza i jest najwyszym wzniesieniem Krajny. Na stokach poronitej lasami Dbowej Gry ley rezerwat przyrodniczy Zielona Gra, a przy trasie nr 10 zachoway si uznane za pomniki przyrody aleje dbowa i lipowa z okazami ponad 220 letnich drzew. Ponad 60% powierzchni gminy zajmuje strefa krajobrazu chronionego. W okresie polodowcowym na obszarze dzisiejszej Ziemi Wyrzyskiej pojawiy si warunki sprzyjajce osadnictwu, ktrego relikty zachoway si do dzi na wzgrzach morenowych wzdu Noteci. Bya to teren atrakcyjny dla osadnictwa w pradziejach i we wczesnym redniowieczu. Rejonem skoncentrowanego osadnictwa stoki i krawdzie terenu w obrbie doliny zalewowej rzeki obonki i jej dopyww, w rejonie mniejszych ciekw w okolicy Augucina oraz w miejscowoci Glesno. Badania archeologiczne, prowadzone w rejonie wsi uawka, doprowadziy do odkrycia, i w tym miejscu ju dziewi tysicy lat temu pojawili si ludzie, ktrzy zbudowali sta przepraw przez Note. Przez nastpne trzy i p tysica lat napywajcy w ten rejon w kilku falach osadnicy utrzymywali w rejonie dzisiejszej uawki stae drewniane przeprawy przez rzek, co jest ewenementem nie znajdujcym odpowiednika w dziejach prehistorycznej Europy. Wyrane skupisko pozostaoci po dawnym osadnictwie odnotowuje si w okolicy wsi Rzskowo, wok rozcigajcych si tam ciekw wodnych i podmokych k. Miejscem intensywnego osadnictwa we wczesnym redniowieczu by rejon Osieka i Wyrzyska. Stanowiska archeologiczne zlokalizowane s wzdu brzegw jeziora Glenieskiego, Motkowieckiego i Falmierowskiego oraz ich dopyww. 4. Uwarunkowania wewntrzne ochrony zasobw dziedzictwa i krajobrazu kulturowego. 4. 1 Stan zachowania zabytkw w Miecie i Gminie Wyrzysk
Miejscowo Augucin Bagdad Bagdad Dbki Dbki Falmierowo Glesno Glesno Glesno Kosztowo Kosztowo Rzszkowo Rzszkowo Wyrzysk Wyrzysk Bkowo, Lipia Gra Obiekt park dwr park Paac, stajnia park park Zesp kocielny dwr park koci park paac park bonica Zesp kocielny Zesp stopnia wodnego Stan zachowania * 1 4 4 4 (paac), stajnia rozebrana 4 4 4 5 4 4 4 3 3 3 3 3
Strona 19
Tabela nr 5. Raport o stanie zabytkw w Miecie i Gminie Wyrzysk. Pia 2004 r. stan zachowania 1. bardzo zy 2. zy 3. dostateczny 4. dobry 5. bardzo dobry 4. 2. Obiekty wpisane do rejestru zabytkw: - Park w Augucinie (nr rejestru 389) zosta zaoony w kocu XIX w.. Zajmuje powierzchni okoo 1,0 ha. Posiada zachowany pierwotnie ukad. Obecnie zadrzewienie parkowe stanowi naturalne poczenie z otaczajcymi polami, jako zadrzewienie rdpolne. W miar potrzeb przeprowadzane s prace porzdkowe i sanitarne. Park obecnie jest wasnoci prywatn. - Zesp dworsko - parkowy w Bagdadzie: Folwark Bagdad zaoy w XIX w. Zygmunt Bniski. Pod koniec pierwszego dziesiciolecia XX w. obiekt przeszed w rce Mieczysawa Chapowskiego. Dwr (nr rejestru 325) zbudowany jest w stylu neogotyckim prawdopodobnie w 2 poowie XIX w., rozbudowany na pocztku XX w. przez Mieczysawa Chapowskiego. Obiekt od strony poudniowej otoczony jest ozdobnym parkiem krajobrazowym (nr rejestru 325) o pow. okoo 2,55 ha. W parku zachowane s dawne granice oraz bogaty starodrzew z ozdobnymi gatunkami drzew. Zabytek znajduje si w dostatecznym stanie technicznym. Cz instalacji w budynku wymaga wymiany oraz konieczny jest remont pokrycia dachowego ze wzgldu na z jako dachwki zaoonej okoo 1987 roku. Obecnie obiekt jest nieuytkowany. Waciciel na bieco przeprowadza prace sanitarne i porzdkowe w parku. Wacicielem nieruchomoci jest Stadnina Koni w Dobrzyniewie Sp. z o.o. - Zesp dworsko - parkowy w Dbkach Paac (nr rejestru A-387) neobarokowy wybudowany okoo 1872 roku wedug projektu architekta Mariana Cybulskiego dla hrabiego Ignacego Bniskiego. Paac na planie prostokta wyduonego w kierunku wschodnio zachodnim, dwutraktowy, jednopitrowy, z poddaszem uytkowym. , ciany murowane z cegy, otynkowane. Cao nakryta jest dachem mansardowym, z blachy. Wejcie gwne od strony poudniowej poprzedzone portykiem, nad ktrym znajduje si balkon. Paac usytuowany jest na duym placu z bram wjazdow od strony wschodniej i przejazdem przed paacem ku zachodowi w stron folwarku. W latach 2001-2002 wykonano remont kapitalny elewacji wraz z malowaniem. Obiekt uytkowany w dobrym stanie. Dwr otoczony jest parkiem (nr rejestru A-401). Najstarsze zaoenie parkowe uzupeniajce cz rezydencjonaln powstao najprawdopodobniej jeszcze w XVIII w. Zaoenie parku w stylu krajobrazowym nastpio w okresie wzniesienia paacu w 1872 roku.Cech charakterystyczn zaoenia s rozlege polany z soliterami, bd niewielkie swobodnie rozmieszczone grupy drzew lub krzeww. Najstarsze pojedyncze egzemplarze drzew z lat 1850-1870 zachowane zostay przy paacu oraz w pobliu stawu. Na szczeglna uwag zasuguj dwie lipy drobnolistne liczce okoo 160-180 lat. Obecna kompozycja parku o pow. okoo 6,06 ha zaoona na starym ukadzie pochodzi z ok. 1920-1930 roku. W parku w miar potrzeb przeprowadzane s prace sanitarne i porzdkowe.Zabytek znajduje si w dobrym stanie technicznym. Wacicielem jest Skarb Pastwa Agencja Nieruchomoci Rolnych Oddzia Terenowy w Poznaniu Filia w Pile. - Park Falmierowo Paac, obecnie Dom Pomocy Spoecznej otoczony jest niewielkim 4,8 ha zaoeniem parkowym (nr rej. A-314) z ok. po. XIX w. Zachowany zosta pierwotny przestrzenny oraz zabytkowy drzewostan z licznymi okazami drzew o cechach pomnikw przyrody (m.in. dwie lipy -obwd 400-500 cm, db szypukowy obwd pnia 520 cm) drzewostan parkowy tworzy wysokie zwarte kompleksy oraz otwarte polany trawnikowe charakterystyczne dla stylu krajobrazowego. W parku wykonywane s zabiegi porzdkowe, pielgnacyjne i sanitarne. - Koci pw. w. Jadwigi w Glenie (nr rejestru A-797) zosta wzniesiony okoo 1925 roku w stylu neobarokowym. We wntrzu kocioa wykorzystano fragmenty pnobarokowe z XVIII w. Koci pooony jest w centrum wsi. Budynek jest w dobrym stanie technicznym. Okoo 3 lat temu zostaa wymieniona instalacja elektryczna. W latach 1998-2000 wykonano prace remontowe polegajce na malowaniu elewacji w 2002 roku uoono chodnik wok kocioa.
Strona 20
- Zesp dworsko- parkowy w Glenie pooony jest nad jeziorem. Dwr (nr rejestru A-382) zbudowany zosta prawdopodobnie jeszcze w kocu XVIII w. lub w I poowie XIX w. przez Bniskiech. Rozbudowany w 3 wierci XIX w. przez dodanie ganku i facjatki oraz dwch przybudwek po bokach o cechach neogotyckich. Budynek znajduje si w dobrym stanie technicznym. W 2003 roku wykonano remont i malowanie elewacji. Obiekt jest uytkowany przez StadninE Koni w Dobrzyniewie Sp. z o.o. W parku (nr rejestru A-400) okalajcym dwr systematycznie prowadzone s prace porzdkowe i sanitarne. Obecnie park (pow. okoo 22,30 ha) posiada licznie zachowane zachowane okazy starodrzewia, m.in. dby, i platany. Od dworu do sadu prowadzi szpaler bukowy. - Koci parafialny pw. w. Anny Kosztowo Koci p.w. w Anny ( nr rejestru A- 466) wzniesiony zosta w 1888 roku z uyciem prostych form neogotyckich. W latach 1997-1998 wykonano remont wiby dachowej, remont stropu w zakrystii. Obiekt utrzymywany jest w dobrym stanie. Wyposaenie w duym stopniu pochodzi z wczeniejszego szachulcowego kocioa: otarz gwny barokowy z XVII w., ambona i chrzcielnica rokokowe z 2 po. XVIII w. Do zespou kocioa nale wolnostojca dzwonnica z poowy XIX w. W granicach placu przykocielnego usytuowany jest cmentarz katolicki (pow. 0,53 ha) zaoony w 1733 r., obecnie nieczynny; zachowany zosta jedynie nagrobek z 1914r. Z dawnego drzewostanu zachowaa si jedynie lipa i klon o wymiarach pomnikw przyrody. - Park dworski w Kosztowie (nr rejestru A-315) zaoony zosta okoo XIX w. jako naturalny park angielski na powierzchni 2,0 ha. Aktualny stan zachowania nie pozwala na odtworzenie wczeniejszych alejek, cieek i osi widokowych. Zachowao si jedynie kilka okazw drzew pomnikowych. W parku w miar potrzeb prowadzone s zabiegi porzdkowe, pielgnacyjne i sanitarne. W parku znajduje si dwr z poowy XX w. w ktrym aktualnie mieci si Szkoa Podstawowa. - Zesp stopnia wodnego Krostkowo nr 11 (nr rejestru A-588)- obiekt zosta wpisany do rejestru zabytkw dnia 15.01.2008 r.. W skad wchodz: luza skarpowa i jaz kozowo iglicowy w miejscowociach Bkowo na terenie Gminy Wyrzysk oraz Lipia Gra na terenie Gminy Szamocin. Zesp stopnia wodnego zosta zbudowany w latach 1912-1914 w ramach regulacji rzeki Noteci. Obiekt jest uytkowany, waciciel przeprowadza biece remonty. Stan zachowania jest zadowalajcy. - Zesp paacowo parkowy w Rzskowie. Paac (nr rejestru A-525) wzniesiony zosta okoo poowy XIX w., jest to obiekt murowany, parterowy z ozdobn werand na osi, od pnocnego zachodu dostawiona jest dwupitrowa wiea widokowa.Obiekt ma opracowan dokumentacj na remont obejmujcy wymian pokrycia dachowego, wymian stolarki okiennej, wymian i renowacj tynkw, napraw murw, wzmocnienie nadproy oraz belek stropowych, wykonanie osuszenia, izolacji i impregnacji murw, wymian podg na poddaszu z desek. Prace remontowe rozpoczto w 2009 roku. Park (nr rejestru A-798) zaoony zosta w poowie XIX w. Zajmuje powierzchni okoo 7,0 ha. Zachowany zosta w dawnych granicach, z historycznym ukadem przestrzennym i elementami kompozycji charakterystycznej dla stylu krajobrazowego rozlegymi polanami trawnikowymi oraz rnogatunkowymi kpami i grupami drzew. W miar potrzeb przeprowadza si cicia sanitarne. Nieruchomo ta jest wasnoci osoby prywatnej. - Bonica, ul. Pocztowa 6 Wyrzysk Budynek zosta oddany do uytkowania na przeomie XIX i XX wieku. Jest to budynek o konstrukcji mieszanej, nie podpiwniczony, pitrowy. Budynek zbudowany na fundamentach murowanych z kamienia na zaprawie cementowej, ciany murowane z cegy ceramicznej, stropy drewniane odeskowanie jako podoga bez ocieplenia, bez ocieplania, dachy dwuspadowe o konstrukcji drewnianej bonica pokryta dachwka ceramiczn, okna i drzwi drewniane. Aktualnie budynek bonicy jest nieuytkowany i wymaga remontu. Wacicielem jest osoba prywatna. - Zesp kocioa parafialnego pw. w. Marcina Bp. ( koci z cmentarzem przykocielnym, 4. 3 Stan zachowania zabytkw archeologicznych oraz istotne zagroenie dla zabytkw archeologicznych. Stanowiska archeologiczne nie wpisane do rejestru zabytkw, ujawnione gwnie podczas bada AZP, stanowi podstawow i najliczniejsza grup, ktra skada sie na archeologiczne dziedzictwo kulturowe. Najlepiej zachowane s stanowiska archeologiczne pooone na nieuytkach, terenach niezabudowanych oraz terenach zalesionych.W myl art. 6 pkt. 3 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 ) wszystkie zabytki archeologiczne bez wzgldu na stan zachowania podlegaj ochronie i opiece. Aktualnie zagroenia dla stanowisk archeologicznych s inwestycje budowlane i przemysowe, wiele zagroe wynika z przypieszonego rozwoju gospodarczego, rozwj budownictwa na obrzeach miasta, budowa drg. Podstawowym zagroeniem dla stanowisk archeologicznych oraz nawarstwie kulturowych s
wszelkie inwestycje zwizane z zabudowaniem i zagospodarowaniem terenu, ktre wymagaj prac ziemnobudowlanych. Aby zapobiec zniszczeniu stanowisk archeologicznych, prace ziemne prowadzone w strefie ochrony stanowisk archeologicznych wymagaj prowadzenie prac archeologicznych w zakresie uzgodnionym z Wielkopolskim Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw. Jest to szczeglnie wane podczas takich inwestycji jak budowa drg, zabudowa mieszkaniowa, gdy inwestycje te z uwagi na charakter prac ziemnych, niszcz substancje zabytkow i obiekty archeologiczne. Przebudowa ukadw urbanistycznych, zaoe paacowo-parkowych prowadzi czsto do narusze redniowiecznych i nowoytnych nawarstwie kulturowych. W zwizku z tym wszelki prace budowlane wymagaj jednoczesnego prowadzenia bada archeologicznych. Zagroeniem dla dziedzictwa archeologicznego jest te rozwoju turystyki zwaszcza nad rzekami w obszarach lenych. Tereny te atrakcyjne pod wzgldem rekreacyjnym obecnie, czsto byy rwnie okupywane przez ludzi w pradziejach i wczesnym redniowieczu. Dostp do wody, ktry stanowi podstaw egzystencji osadniczej umoliwia tworzenie niezwykle licznych osad o metryce sigajcej od epoki kamienia po czasy nowoytne. 4. 3.1 Obszary najwikszego zagroenia dla zabytkw a) nieruchomych Znacznym zagroeniem dotyczcym ukadu i wntrza urbanistycznego miasta jest degradacja zabytkowej substancji spowodowana wymogami wspczesnej cywilizacji. Wymiana historycznej tkanki budynkw w postaci oryginalnych drewnianych stolarek okiennych i drzwiowych, ceramicznego pokrycia dachowego, a take pozbawienia budynkw ich pierwotnych dekoracji architektonicznych negatywnie wpywa na te obiekty. b) archeologicznych Najwikszym zagroeniem dla stanowisk archeologicznych oraz nawarstwie kulturowych s wszelkie inwestycje zwizane z zabudowaniem i zagospodarowaniem terenu, ktre wymagaj prowadzenia prac ziemno-budowlanych. Nale do nich planowane na najblisze lata: - modernizacja i rozbudowa infrastruktury miejskiej, w tym: budowa i rozbudowa kanalizacji sanitarnej i deszczowej, - budowa obwodnicy pnocnej przez miejscowoci Osiek n/Not, elazno, Dbki - rozwj terenw przemysowych, w tym budowa uzbrojenia tych terenw. W celu ochrony stanowisk archeologicznych oraz pradziejowych, redniowiecznych i nowoytnych nawarstwie kulturowych wane jest uzgodnienie oraz wypenienie przez inwestorw wymogw konserwatorskich okrelonych przez Wielkopolskie Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw. Respektowanie wyznaczonych stref ochrony stanowiska archeologicznych na zacznikach graficznych przy sporzdzenia dokumentw planistycznych, planw zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy i decyzji inwestycji celu publicznego. Prace inwestycyjne, w tym ziemne zwizane z budownictwem i zagospodarowaniem terenu, w obrbie obszarw chronionych i stref wystpowania stanowisk archeologicznych, wymagaj uzgodnienia z WUOZ, ktry okreli warunkami realizacji inwestycji. 4. 4.Uwarunkowania wynikajce ze studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy 1. Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy Wyrzysk zostao uchwalone Uchwa nr XXIII/55/2000 Rady Miejskiej w Wyrzysku z dnia 20 grudnia 2000 r. W czci III studium zostay okrelone uwarunkowania i kierunki zagospodarowania przestrzennego. Podstawowe kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy obejmuj: - rozwj jakociowy i przestrzenny zespou jednostek osadniczych Wyrzysk-Osiek, - modernizacj drg ze szczeglnym uwzgldnieniem przebiegu drogi ekspresowej, - rozwj systemw infrastruktury technicznej, - rozwj gospodarczy jednostek osadniczych, z wykorzystaniem wysokich walorw rolniczej przestrzeni produkcyjnej, umoliwiajcy obsug rolnictwa, przetwrstwo produktw rolnych oraz rozwj agroturystyki,
- ochron zasobw rodowiska przyrodniczego i kulturowego. 2. Uwarunkowania wynikajce z cech rodowiska kulturowego oraz prawnej ochrony dbr kultury. Uwarunkowania kulturowe s wynikiem wystpowania na danym obszarze wartociowych zasobw kulturowych oraz wymaga w zakresie ochrony konserwatorskiej w stosunku do dziedzictwa kulturowego. Pod pojciem dziedzictwa kulturowego naley rozumie: historyczne ukady przestrzenne, zabytkowe zespoy i obiekty architektury, budownictwa, przemysu i techniki, zaoenia zieleni uporzdkowanej (parki, cmentarze), zabytki archeologiczne. W przypadku zabytkw architektury i budownictwa niedopuszczalne jest zwaszcza: nadbudowywanie obiektw, powikszanie ich bryy przez dobudwki, zmiana konstrukcji dachu i pokrycia dachowego, zmiana wielkoci i liczby otworw okiennych i drzwiowych oraz zmiana wygldu elewacji. Szczeglnej ochronie architektonicznej podlegaj: gzymsy, fryzy, opaski okienne i drzwiowe oraz inne elementy zdobnicze; ochronie podlega rwnie dawna stolarka okienna i drzwiowa. Na terenach zabytkowych zaoe zieleni (parki, cmentarze) wszelkie inwestycje, prace porzdkowe, wycinki drzew , ogrodzenie mona przeprowadzi jedynie po uprzednim uzgodnieniu z Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw i Wojewdzkim Konserwatorem Przyrody. Teren zabytkowych zaoe zieleni naley zachowa w granicach historycznych, nie dzieli tych obszarw na dziaki uytkowe, w miar moliwoci zachowa cao jako jedn wasno. Aleje i szpalery naley konserwowa odtwarzajc i uzupeniajc ubytki tymi samymi gatunkami drzew. Pomocniczym materiaem do prowadzenia ochrony dbr kultury jest ewidencja zabytkw. Zawiera ona wykazy obiektw wartociowych, ktre z rnych wzgldw nie zostay dotd wpisane do rejestru zabytkw. Obiekty wpisane do ewidencji podlegaj rwnie ochronie konserwatorskiej. Wielko ewidencji informuje o bogactwie kulturowym regionu, o potrzebach badawczych i skali problemu ochrony dziedzictwa kulturowego na danym terenie. 1) MIASTO WYRZYSK W Wyrzysku na ochron konserwatorsk zasuguje dawny ukad przestrzenny zachowany bez zmian w stosunku do planu historycznego wraz z licznie zachowan dawn zabudow. Zaoenie to , stanowice istotne dziedzictwo kulturowe ksztatujce charakterystyczny obraz Wyrzyska, objte zostao stref ochrony konserwatorskiej. Postulowana ochrona na terenie strefy powinna polega na: - utrzymaniu zasadniczego ukadu przestrzennego, - utrzymaniu istniejcej zabudowy o wartociach zabytkowych i historycznych we waciwym stanie technicznym i funkcjonalnym, - utrzymaniu historycznej kompozycji obiektw z dostosowaniem elementw nowych do kompozycji istniejcej, - zachowaniu kompozycji ukadw zieleni wraz z koniecznoci uzupenienia ubytkw i kontrol dosadze, - nawizaniu w nowej zabudowie do zasad historycznej kompozycji zespou i typu zabudowy ssiadujcej. Na terenie strefy ochrony konserwatorskiej wszelkie nowe inwestycje powinny by realizowane po wczeniejszej konsultacji z Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw. Ponadto na obszarze miasta Wyrzysk ochron konserwatorsk objte s obiekty wpisane do rejestru i ewidencji zabytkw oraz stanowiska archeologiczne. Wszelkie zmiany dotyczce tych obiektw naley bezwzgldnie uzgadnia z Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw. 2) GMINA WYRZYSK Na terenie gminy Wyrzysk istniejce uwarunkowania kulturowe dotycz gwnie obiektw wpisanych do rejestru zabytkw oraz obiektw objtych ochron konserwatorsk i nie stanowi istotnych ogranicze w rozwoju przestrzennym gminy. Szczeglnej ochronie podlegaj zachowane w wielu wsiach zespoy dworsko (paacowo) parkowe wraz z dawnymi folwarkami. Traktowane jako cao tworz wyrniajc si na tle zabudowy wiejskiej historyczn przestrze zurbanizowan. W miar moliwoci naley zachowa dawne funkcje poszczeglnych czci zespow. Najbardziej optymalnym rozwizaniem byoby powierzenie caego zespou dworsko parkowego cznie z folwarkiem jednemu wacicielowi. Znaczcy pozostaje rwnie fakt wystpowania duej liczby historycznych zabudowa wiejskich objtych ochron
Strona 23
konserwatorsk. Dlatego te istota przeksztace obszarw zurbanizowanych na terenie gminy Wyrzysk powinno by zachowanie waciwej skali i charakteru zabudowy. 3. Uwarunkowania wynikajce z archeologicznej ochrony konserwatorskiej Na terenie miasta i gminy Wyrzysk znajduje si kilkaset zewidencjonowanych i rozpoznanych stanowisk archeologicznych, stanowicych dobro kultury i objtych ochron konserwatorsk. Wpisane do rejestru zabytkw: grodziska wczesnoredniowieczne w Wyrzysku (nr rej. A-332), Glenie (nr rej. A-329) i Gromadnie (nr rej. A-330), cmentarzyska kurhanowe w Bkowie (nr rej. A-799) i w Osieku n/Not. (nr rej. -799) oraz osada wielokulturowa usytuowana na terenie doliny Noteci, na gruntach wsi uawka maa i Osiek n/Not. (nr rej. A770), z zachowanymi unikalnymi drewnianymi konstrukcjami przeprawowymi z epoki neolitu i brzu, objte s stref cisej ochrony konserwatorskiej. Na tych terenach istnieje wymw uzgadniania wszelkich zamierze inwestycyjnych z Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw lub Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw Archeologicznych. W przypadku stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytkw obowizuje na tym obszarze cakowity zakaz zabudowy, zakaz inwestycji ziemnych oraz innych form dziaalnoci naruszajcej substancj zabytkow. Celem ochrony winno by wszechstronne udokumentowanie ladw osadniczych poprzez prowadzenie obserwacji archeologicznej w formie nadzoru nad realizacj robt ziemnych, po zakoczeniu ktrych teren moe by trwale zainwestowany 4. 5. Uwarunkowania wynikajce z miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego gminy. (Gmina posiada 2 plany zagospodarowania przestrzennego. ) 1. Uwarunkowania wynikajce z miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego Miejscowy Plan zagospodarowania przestrzennego miasta Wyrzysk podjty uchwa nr XXII/162/08 Rady Miejskiej w Wyrzysku z dnia 27 czerwca 2008 roku ogoszony w dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Wielkopolskiego Nr 138, poz. 2538 z dnia 21 sierpnia 2008 r. W na obszarze objtym planem ustala si nastpujce zaoenia: 6. 1. Dla zapewnienia ochrony rodowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego ustala si: 1) moliwo lokalizowania jedynie takich przedsiwzi, ktre uwzgldniaj potrzeby ochrony rodowiska w zakresie ochrony powietrza, wd, gleby, ziemi, ochrony przed haasem; 2) ksztatowanie terenw zieleni poprzez zachowanie zieleni istniejcej, naturalnej (Z) oraz odnowienie i uzupenienie zieleni izolacyjnej (ZI), zieleni cmentarzy zamknitych (ZCz) oraz waciwe zagospodarowanie terenw przeznaczonych pod ziele; 3) zachowanie walorw krajobrazowych terenu objtego planem poprzez waciwe zagospodarowanie terenw, w sposb nie zmieniajcy rzeby terenu i istniejcej zieleni wysokiej oraz ksztatowanie zabudowy harmonizujcej z otoczeniem; 4) zakaz indywidualnych rozwiza gospodarki wodnej, odprowadzenia ciekw i gospodarki odpadami, na terenach uzbrojonych. 2. Obszar objty planem w czci znajduje si w Obszarach Chronionego Krajobrazu Dolina Noteci, Dolina obonki i Bory Kujaskie. 7. 1. Ochrona konserwatorska obejmuje: 1) stanowisko archeologiczne - grodzisko wczesnoredniowieczne stan.1, oznaczone na rysunku, znajdujce si w rejestrze zabytkw pod numerem 232/Wlkp/C, objte ochron zgodnie z przepisami o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami; 2) tereny oznaczonych na rysunku stanowisk archeologicznych, dla ktrych ustala si obowizek zgaszania prac ziemnych, zwizanych z zagospodarowaniem terenu, do wojewdzkiego konserwatora zabytkw, w celu ustalenia prac archeologicznych; 3) stref ochrony konserwatorskiej obejmujc historyczny ukad przestrzenny miasta; 4) stref ochrony konserwatorskiej obejmujc historyczny ukad parku, k. XIXw.; 5) budynek bonicy, mur. ok.1860 r., ul. Pocztowa 6, oznaczony na rysunku, znajdujcy si w rejestrze zabytkw pod numerem A-761, objty ochron zgodnie z przepisami o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami;
6) zesp kocioa parafialnego pw. w. Marcina Bpa przy Placu Wojska Polskiego, oznaczony na rysunku, znajdujcy si w rejestrze zabytkw pod numerem 653/Wlkp/A, w skad ktrego wchodz: a) koci z cmentarzem przykocielnym, b) plebania z ogrodem, objty ochron zgodnie z przepisami o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami; 7) oznaczone na rysunku obiekty ujte w ewidencji zabytkw, ktre zgodnie z przepisami o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami stanowi obiekty objte ochron na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, do ktrych nale: 2. Dla zabudowy objtej ochron konserwatorsk na podstawie ustale miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego do ktrej nale obiekty wpisane do ewidencji zabytkw - 4 ust. 1 pkt 4 a o, oznaczone na rysunku planu, oraz znajdujce si w strefie ochrony konserwatorskiej, oznaczonej na rysunku planu, ustala si: 1) gabaryty, form architektoniczn oraz usytuowanie nowych budynkw, nawizujce do cech architektury lokalnej oraz do ssiednich obiektw objtych ochron konserwatorsk; 2) wykoczenie zewntrzne budynku istniejcego i nowego ( elewacja, pokrycie dachu, stolarka okienna i drzwiowa) z zastosowaniem tradycyjnych technik i materiaw budowlanych; 3) przy prowadzeniu wszelkich robt budowlanych ( budowa, przebudowa, monta, remont, rozbirka) a take instalowanie tablic i reklam, zgodnie z przepisami, obowizek uzgodnienia z wojewdzkim konserwatorem zabytkw. 3. Dla ochrony archeologicznego dziedzictwa kulturowego ustala si obowizek, zgodnie z przepisami, przed uzyskaniem pozwolenia na budow uzgodnienia z wojewdzkim konserwatorem zabytkw wszelkich prac ziemnych zwizanych z zagospodarowaniem lub zabudowaniem terenu celem ustalenia obowizujcego inwestora zakresu prac archeologicznych na nastpujcych obszarach: 1) na terenie strefy ochrony konserwatorskiej, oznaczonej na rysunku planu; 2) zewidencjonowanych stanowisk archeologicznych. 4. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego zosta podjty uchwa Nr XI/76/07 Rady Miejskiej w Wyrzysku z dnia 31 sierpnia 2008 r. ogoszony w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Wielkopolskiego Nr 152, poz. 3344 z dnia 26.10.2007 r. zaoenia do planu s nastpujce: 3. 1. Dla zapewnienia ochrony rodowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego ustala si: 1) moliwo lokalizowania jedynie takich przedsiwzi, ktre uwzgldniaj potrzeby ochrony rodowiska w zakresie ochrony powietrza, wd, gleby, ziemi, ochrony przed haasem; 2) ksztatowanie terenw zieleni poprzez zachowanie zieleni istniejcej w tym odnowienie i uzupenienie zieleni izolacyjnej ( ZI ), zieleni cmentarza zamknitego ( Zcz ) oraz waciwe zagospodarowanie terenw przeznaczonych pod ziele; 3) zachowanie walorw krajobrazowych terenu objtego planem poprzez waciwe zagospodarowanie terenw, w sposb nie zmieniajcy rzeby terenu i istniejcej zieleni wysokiej oraz ksztatowanie zabudowy harmonizujcej z otoczeniem; 4) zakaz indywidualnych rozwiza: gospodarki wodnej, odprowadzenia ciekw i gospodarki odpadami, na terenach uzbrojonych. - Obszar objty planem w caoci znajduje si w Obszarze Chronionego Krajobrazu Dolina Noteci. 4. 1. Ochrona konserwatorska obejmuje: 1) stanowisko archeologiczne - cmentarzysko kultury pomorskiej, nr rejestru 331/C, oznaczone na rysunku, znajdujce si w rejestrze zabytkw, objte ochron zgodnie z przepisami o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami; 2) tereny oznaczonych na rysunku stanowisk archeologicznych, dla ktrych ustala si obowizek zgaszania prac ziemnych, zwizanych z zagospodarowaniem terenu, do Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw, w celu ustalenia zakresu prac archeologicznych; 3) stref ochrony konserwatorskiej obejmujc historyczny ukad przestrzenny wsi;
2. Dla zabudowy objtej ochron konserwatorsk na podstawie ustale miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego do ktrej nale obiekty wpisane do ewidencji zabytkw (4 ust. 1 pkt 4 lit.a m, oznaczone na rysunku planu) oraz znajdujce si w strefie ochrony konserwatorskiej, oznaczonej na rysunku planu, ustala si: a) gabaryty, form architektoniczn oraz usytuowanie nowych budynkw, nawizujce do cech architektury lokalnej oraz do ssiednich obiektw objtych ochron konserwatorsk; b) wykoczenie zewntrzne budynku istniejcego i nowego ( elewacja, pokrycie dachu, stolarka okienna i drzwiowa) z zastosowaniem tradycyjnych technik budowlanych; c) przy prowadzeniu wszelkich robt budowlanych (budowa, przebudowa, monta, remont, rozbirka) a take instalowanie tablic i reklam, zgodnie z przepisami, obowizek uzgodnienia z wojewdzkim konserwatorem zabytkw. 3. Dla ochrony archeologicznego dziedzictwa kulturowego przed uzyskaniem pozwolenia na budow ustala si obowizek, zgodnie z przepisami, uzgodnienia z wojewdzkim konserwatorem zabytkw wszelkich prac ziemnych zwizanych z zagospodarowaniem lub zabudowaniem terenu celem ustalenia obowizujcego inwestora zakresu prac archeologicznych na nastpujcych obszarach: 1) na terenie strefy ochrony konserwatorskiej, oznaczonej na rysunku planu; 2) na zewidencjonowanych stanowiskach archeologicznych. 4. 6. Uwarunkowania wynikajce z uwarunkowa ochrony przyrody i rwnowagi ekologicznej 1. Natura 2000 Obszar chronionego krajobrazu Dolina obonki i Bory Kujaskie obejmuje rodkowy i dolny bieg doliny obonki. Jego zachodnia granica biegnie od miejscowoci Kocierzyn Wielki, drogami polnymi i krawdzi doliny przez osad Klawek do szosy Pia-Bydgoszcz, ok. 0,5 km na zachd od Wyrzyska nastpnie granica zmienia kierunek na wschodni, na odcinku 1 km, po czym skrca w kierunku pnocnym, idc dalej przez Wyrzysk Skarbowy, dochodzi ponownie do miejscowoci Kocierzyn Wielki. Na obszar chronionego krajobrazu Dolina Noteci skadaj si powierzchni k i pastwisk zajmujcych dno pradoliny Noteci, a take tereny przylegajce od pnocy do pradoliny, grunty orne i lasy, w tym kompleks Dbowej Gry oraz ujciowy fragment doliny obonki. Granica tego obszaru, od strony wojewdztwa pomorsko-kujawskiego, biegnie wzdu drogi Pia-Bydgoszcz, gdzie na dugoci 0,5 km graniczy od pnocy z drugim, wczeniej opisanym, obszarem. Dalej granica skrca na poudnie i wzdu krawdzi wysoczyzny dochodzi do drogi Wyrzysk-Osiek. Po minici drogi do Polanowa skrca na zachd i wzdu ciany lasu oraz drogami dochodzi do wsi Rzskowo; dalej biegnie wzdu drogi w kierunku wsi Krostkowo, poza granica gminy. 2. Wykaz Pomnikw Przyrody. W gminie istnieje 16 obiektw przyrodniczych wpisanych do rejestru Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw, jako pomniki przyrody. S to drzewa wystpujce pojedynczo, tworzce grupy drzew oraz aleje. Na uwag zasuguje najwiksza w pnocnej czci wojewdztwa wielkopolskiego aleja drzew, skadajca si z dbw, lip i jesionw, ktrej fragment znajduje si w gminie, wzdu drogi nr 10, od Wyrzyska do jej zachodniej granicy. Z przyrodniczego punktu widzenia bardzo wane s rwnie stanowiska rzadkiego jarzbu brekini wystpujcego w obrbie kompleksu lenego Zielona Gra. Cz z tych obiektw, w wyniku czynnikw naturalnych ( wiatrw ), zostaa powanie uszkodzona (nr rej.:42, 46) Wykaz pomnikw przyrody w gminie Wyrzysk (wg stanu na dzie 15. 07. 1998 r.).
L.p. Pozycja Obiekt z rejestr u Pooenie Rozmiary Rok uznania za pomnik przyrody 1970
1.
39
Aleja dbowa (db szypukowy) -74 drzewa Grupa drzew (db szypukowy) 6 drzew
Po obydwu stronach szosy nr Obwd: 180-280 cm, wys.: 14-18m, 10 od Wyrzyska do szer. korony: 8-17 m skrzyowania do m. obenica N-ctwo Kaczory, L-ctwo Zielona Gra, oddz. 97b (1szt), oddz. 87 b (5szt)
2.
41
Obwd: 375, 335, 320, 318, 325, 320 cm, wys.: 18 1958 m, szer. korony: 17 m
Strona 26
3.
42
Lipa drobnolistna
Falmierowo
Obwd: 472 cm, wys.: 10 m, szer. korony: 15 m Obwd: 363 cm, wys.: 22 m, szer. korony: 16 m Obwd: 363 cm, wys.: 22 m szer. korony: 16m
1957
4.
43
Dab szypukowy
N-ctwo Kaczory, L-ctwo Zielona Gra oddz. 79b Bkowo
1956
5.
44
Db szypukowy
1955
6.
45
Grupa drzew (db szypukowy) - 3drzewa Aleja lipowa (lipa drobnolistna) 18 drzew
Drzewa rosn po obu stronach Obwd: 365, 303, 324 cm, wys.: 21, 20, 21 m, drogi z Komorowa do szer. korony: do 18 m Krostkowa Osiek n/Not Obwd: 180-390 cm, wys.:do 21m, szer. korony: do 9 m Obwd: 85-170 cm, wys.: do 18 m, szer. korony: 9 m Obwd: 290, 292 cm, wys.: 20, 22 m, szer. korony: 16, 19 m obwd: 180-280 cm, wys.: 14-18 m, szer. korony: 8-17 m obwd: 180-280 cm, wys.: 14-18 m, szer. korony: 8-17 m Obwd: 356 cm, wys.; 25m, szer. korony: 17 m Obwd: 220-365 cm, wys.: do 24 m. szer. korony: do 15 m obwd: 170-230 cm, wys.: do 24m, szer. korony; do 20 m obwd: 220-380 cm, wys,: do 25 m, szer. korony do 21 m Obwd: 492 cm, wys.: 23 m, szer. korony: 21 m Obwd: 455-612 cm, wys.; 26-29 m, szer. korony: 16-20 m Obwd: 310 cm, wys.: 20 m, szer. korony: 20 m Obwd: 300 cm, wys.: 17 m, szer. korony: 18 m Obwd: 320 cm, wys.: 30 m, szer. korony: 13 m
1954
7.
46
1954
8.
47
Grupa drzew (jarzb brekinia) N-ctwo Kaczory, -8 drzew L-ctwo Zielona Gra, oddz. 10La, 90a, 88b, 99a Grupa drzew: Platan klonolistny -2 drzewa Db szypukowy Jesion wyniosy -2 drzewa Lipa drobnolistna Lipa drobnolistna Glesno
1953
9.
365
1983
10. 389
Falmierowo
1984
11. 390
Aleja lipa drobnolistna -188drzew jesion wyniosy -42 drzewa db szypukowy - 88 drzew Lipa drobnolistna
Drzewa rosn przy drodze nr 10 na odcinku od skrzyowania drogi do obenicy do skrzyowania do Nieychowa
1984
12. 622
Wyrzysk, ul. Podgrna
1994
13. 623
Grupa drzew topola biaa 6 drzew wiz szypukowy
Gromadno
1994
14. 624
uawka
15. 625
grusza
uawka
1994
16. 701
Lipa drobnolistna
Bagdad
1997
3. Rezerwat Przyrody. Na terenie gminy znajduje sie jeden rezerwat - Zielona Gra , pierwotnie utworzony na powierzchni 14,61 ha Zarzdzeniem Ministra Lenictwa i Przemysu Drzewnego z dnia 04. 11. 1968 r. (m. P. Nr 50 z poz. 346), nastpnie poszerzony do 96,06 ha na podstawie Zarzdzenia Ministra Ochrony rodowiska i Zasobw Naturalnych z dnia 10 maja 1989 r. (M.P. Nr 17 z 1989 r. poz. 119). W granicach rezerwatu znajduje si fragment kompleksu Dbowej Gry w rejonie Osieka n/Not . Jest to rezerwat leny, czciowy, ktrego celem jest ochrona fragmentu rzadkiego juz dzi lasu dbowo-grabowego o cechach naturalnych. Zrnicowanie warunkw glebowych, wynikajcych z bogatej rzeby terenu, doprowadzio do wyksztacenia, w obrbie tego chronionego kompleksu,trzech siedlisk lenych: gradu niskiego, gradu wysokiego i gradu kwanego. Ten leny kompleks charakteryzuje si rwnie duym bogactwem gatunkw rolin. Wrd drzew, oprcz pomnikw
i kilkusetletnich dbw, ronie rzadki jarzb brekinia. Take w warstwie podszytu i runa lenego wystpuje kilka rzadkich i chronionych rolin, miedzy innymi zotogw, wawrzynek wilczeyko i storczyki. 4. Uytki ekologiczne: a) Uytek ekologiczny o powierzchni 10,13 ha ( kategoria gruntu bagno ) - obejmujcy oddzia leny 70 b w lenictwie Rzskowo. Nr dziaki 8070 pooonej obrbie ewidencyjnym Rzskowo. Teren poronity cenna rolinnoci turzycowo-trawiasta w formie kep, na 60 % powierzchni olsza, brzoza, wierk IV klasy wieku. Ponadto w obiekcie stwierdzono obecno zbiorowiska rolinnoci rzadkich ( z rnych klas ) i bardzo rzadkich ( z klasy Scheuchzerio-Cariatea fescea ), sze gatunkw rolin objtych ochron cis ( torfowiec botny, torfowiec zbkowany, pywacz drobny, pywacz zwyczajny, rosiczka okrgolistna, bagno zwyczajne) liczne (okoo 10) gatunki rolin, objte a czciow, rzadkie roliny naczyniowe i glony z Czerwonej listy glonw zagroonych w Polsce ( ramienica krucha ). w niektrych miejscach wida lustro wody. Poza tym to miejsce gniedenia si ptakw wodno-botnych. Obszar w caoci pooony jest w zasigu Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Noteci b) Uytek ekologiczny o powierzchni 1,33 ha ( kategoria gruntu ka ) - obejmujcy oddzia leny234j w lenictwie Zielona Gra Nr dziaki 8234 pooonej w obrbie ewidencyjnym Osiek n/Not. ka ze wzgldu na zaniechania koszenia stracia cakowicie charakter ki. Obecnie obiekt znajduje si w dynamicznej fazie przemiany w nadrzeczne zbiorowisko okrajkowe ( w nomenklaturze Natura 200 6430-3, o czym wiadczy obecno nastpujcych gatunkw: kanianka pospolita, chmiel zwyczajny, kielisznik zarolowy, przytulia czepna, psianka sodkogrza, sadziec konopiasty itd. Niekwestionowanym przyrodniczym walorem obiektu jest brak gatunkw synantropijnych. Ponadto ka pooona jest w strefie ochrony cisej powoanej decyzj Wojewody Wielkopolskiego OS Pi 6631/23/2001z dnia 15 maja 2001 r. 5. Cele gminnego projektu opieki nad zabytkami. - wyczenie problemw ochrony zabytkw do systemu zada strategicznych wynikajcych z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju; - uwzgldnienie uwarunkowa ochrony zabytkw, w tym krajobrazu kulturowego archeologicznego, czenie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i rwnowagi ekologicznej; - zahamowanie procesu degradacji zabytkw i doprowadzenia do poprawy stanu ich zachowania; - wyeksponowanie poszczeglnych zabytkw oraz walorw krajobrazu kulturowego; - podejmowanie dziaa zwikszajcych atrakcyjno zabytkw dla potrzeb spoecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inwestycji sprzyjajcych wzrostowi rodkw finansowych na opiek nad zabytkami; - okrelenie warunkw wsppracy z wacicielami zabytkw , eliminujcych sytuacje konfliktowe zwizane z wykorzystaniem tych zabytkw; - podejmowanie przedsiwzi umoliwiajcych tworzenie miejsc pracy zwizanych z opiek nad zabytkami. 6. Kierunki dziaa dla realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami. 6. 1. Sporzdzenie gminnej ewidencji zabytkw planuje si wykona w miar posiadanych rodkw finansowych w latach 2010 2011r. 1. zabytkw nieruchomych objtych wojewdzk ewidencj zabytkw ( 2011r. ) a) okrelenie stosunkw wasnociowych i ustalenie szczegowej lokalizacji z podaniem nr geodezyjnych dziaek, na ktrych zlokalizowane s obiekty objte ewidencj, b) systematyczne uzupenianie kart adresowych gminnej ewidencji zabytkw o uzyskane dane i dokumentacj fotograficzn, c) rozpoznanie i wprowadzenie do ewidencji zmian powstaych w wyniku rozbirek, modernizacji i remontw obiektw 2. Sporzdzenie gminnej ewidencji zabytkw archeologicznych. ( 2010 r. ) a) wykonanie gminnej ewidencji zabytkw archeologicznych w formie kart zespou stanowisk archeologicznych; i dziedzictwa
Strona 28
b) uzupenianie i weryfikowanie istniejcej ewidencji zabytkw archeologicznych poprzez wczane informacje o wszystkich sukcesywnie odkrywanych reliktach przeszoci niezalenie od charakteru bada oraz na podstawie uzyskiwanych od WWKZ c) sporzdzenie mapy dziedzictwa kulturowego Miasta i Gminy Wyrzysk z naniesion lokalizacj obiektw i obszarw chronionych oraz stref ochrony stanowisk archeologicznych, systematycznie uaktualnian na podstawie informacji uzyskiwanych od WWKZ 3. Udostpnianie i promocja zabytkw nieruchomych: a) rozpowszechnianie informacji na temat obiektw wpisanych do rejestru zabytkw z terenu miasta i gminy; b) udostpnienie gminnej ewidencji zabytkw oraz niniejszego programu na stronie internetowej urzdu; c) ustalenie z wacicielami obiektw zabytkowych moliwoci i zasad ich udostpniania; d) oznakowanie obiektw udostpnianych w celach turystycznych ( 2012 r. ); e) opracowanie tablic informacyjnych zamieszczanych na zewntrz budynkw wpisanych do rejestru zabytkw zawierajcych podstawowe dane historyczne o obiekcie. ( 2012 r. ) 4. Edukacja w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego: a) wczenie tematyki ochrony dbr kultury do zaj szkolnych w szkoach podstawowych i gimnazjach, b) zorganizowanie w ramach zaj szkolnych wycieczek krajoznawczych, rowerowych po najciekawszych i najwaniejszych miejscach w miecie i gminie. 5. Zahamowanie procesw degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania: a) informowanie wacicieli obiektw zabytkowych o moliwociach pozyskania rodkw na ich remonty. Coroczne przeznaczanie rodkw z budetu gminy na wspfinansowanie prac konserwacyjno remontowych obiektw zabytkowych w formie dotacji dla ich wacicieli lub dysponentw. Wysoko nakadw finansowych bdzie zalena od moliwoci budetowych w danym roku oraz zgoszonych zapotrzebowa; b) nawizanie wsppracy z wacicielami obiektw znajdujcych si w gminnej ewidencji zabytkw poprzez: - zbieranie informacji na temat przeprowadzonych remontw i odnotowanie tych faktw w kartach adresowych obiektw, - aktywne zachcanie sektora prywatnego do zagospodarowania obiektw zabytkowych. 6. 2. Sporzdzenie wykazu obszarw urbanistycznych, obszarw krajobrazu kulturowego, otoczenia ( ekspozycji ) ukadw, zespow i obiektw nieruchomych, stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytkw z terenu gminy w 2012 r. 6. 3.Prace inwestycyjne oraz ziemne zwizane z budownictwem i zagospodarowaniem terenu, w obrbie obszarw chronionych stref wystpowania stanowisk archeologicznych, wymagaj uzgodnienia z WOUZ, ktry okreli warunki realizacji inwestycji. 6. 4. W ramach promocji walorw zabytkowych gmina na najblisze 4 lata ( rozpoczcie w 2010 roku, przypuszczalny termin zakoczenia 2013 ) planuje utworzy szlak rowerowo pieszy prowadzcy od rezerwatu Dbowa Gra, poprzez Kosztowo, Gromadno, Glesno, Wyrzysk do Skansenu Etnograficznego w Osieku n/Not w oparciu o istniejce szlaki drogowe. Zabezpieczenie przewodnikw w poszczeglnych miejscowociach informujcych i historii obiektw i miejscach wypoczynku. Organizacja prowizoryczna miejsc wypoczynku dla turystw na terenie przejazdu W 2011 roku promocja posiadanych zabytkw nastpi od wydania nowego folderu z ukierunkowaniem na owe zagadnienia. Ponadto strona internetowa gminy zostanie wzbogacona o informacje o obiektach, ich historii i pooeniu. Planuje si rwnie wykonanie tablic informacyjnych o historii powstania obiektw zabytkowych. Przykadem jest szlak turystyczny pieszy i rowerowy do rezerwatu Dbowa Grazaopatrzony w wymienione elementy informacyjne. Planowanym zamiarem Gminy jest odnowa nieczynnych cmentarzy ewangelickich w nastpujcych miejscowociach: a) Osiek n/Not. - rok 2010; b) Kocierzyn Wielki rok 2011;
c) Falmierowo rok 2011; d) Motkwko rok 2011; e) Bkowo rok 2011; f) Dobrzyniewo rok 2012; g) Konstantynowo rok 2012; h) Polanowo rok 2012; i) Rzszkowo rok 2013; j) Wyrzysk rok 2013. W oparciu o przeprowadzenie rozpoznania terenowe i wasnociowe bd podejmowane od 2010 roku prace porzdkowo-pielgnacyjne na nekropoliach organizowane systemem gospodarczym. 6. 5.okrelenie sposobu realizacji poszczeglnych celw gminnego programu opieki nad zabytkami zawartymi w punkcie 5. Promocja posiadanych obiektw zabytkowych w gminie w dziedzinie kultury oraz przyrody poprzez: - wydanie folderu przedstawiajcego zalety poszczeglnych obiektw i ich lokalizacj - aktualizacje strony internetowej Urzdu pod wzgldem istniejcych obiektw zabytkowych. - zapoznanie w ramach ksztacenia modziey szkolnej z istniejcymi zabytkami, organizacj rajdw pieszych i rowerowych ich szlakiem. - przygotowanie modziey do penienia roli informatorw o posiadanych zabytkach dla turystw odwiedzajcych gmin. - wspieranie medialnie informacyjnie osb podejmujcych si renowacji walorw zabytkowych posiadanych obiektw. 7. Podzia na obszary, projekty, zadania. W 2012 roku gmina przystpi do opracowania programu rewitalizacji obiektw zabytkowych, ktry obejmie moliwie jak najwicej posiadanych zasobw obiektowych i przyrodniczych. Wprowadzony bdzie te podzia na obszary wyodrbniajce charakter zabudowy, okres realizacji, walory historyczno-prawne i terminy realizacji. Posiadanie tego dokumentu stanowi warunek otrzymania dotacji rwnie z UE, o ktre gmina bdzie zabiega. Planujemy rwnie pozyskanie funduszy z budetu pastwa oraz ze rodkw wasnego budetu. Zapewni to rytmiczn i kompleksow realizacj programu. 8. Instrumentarium realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami. Podmiotem formuujcym gminny program nad zabytkami jest samorzd miasta. Realizacja programu odbywa sie bdzie poprzez zesp dziaa wadz miejskich na rzecz osignicia celw w nim przyjtych. Samorzd ma oddziaywa na rne podmioty majce do czynienia z obiektami zabytkowymi. Zakada si, e w realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami wykorzystane zostan nastpujce grupy instrumentw: instrumenty prawne, finansowe, koordynacji, spoeczne oraz instrumenty kontrolne. - Instrumenty prawne a) dokumenty wydane przez Wielkopolskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw wynikajce z przepisw ustawowych b) programy okrelajce polityk pastwa i wojewdztwa w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego c) uchwalanie miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego z uwzgldnieniem zagadnie ochrony zabytkw d) wnioskowanie o wpis do rejestru zabytkw obiektw z terenu miasta, ktre powinny by objte ochron prawn - Instrumenty finansowe
a) dotacje b) subwencje c) dofinansowania d) programy uwzgldniajce dofinansowania z funduszy Unii Europejskiej - Instrumenty koordynacji a) strategia rozwoju miasta b) plan rozwoju lokalnego c) programy prac konserwatorskich d) programy ochrony rodowiska e) studia i analizy, koncepcje f) plany rewitalizacji - Instrumenty spoeczne a) edukacja kulturowa b) informacja c) wsppraca d) wspdziaanie z organami spoecznymi Instrumenty kontrolne a) utworzenie w ramach organizacyjnych urzd Zespou Koordynujcego pracami realizujcymi poszczeglne zadania wynikajce z niniejszego programu. W skad zespou wchodz : 1. Z- ca Burmistrza Waldemar Wyczyski 2. Sekretarz Gminy Wiesawa Krasocka 3. Kierownik Referatu Gospodarki Nieruchomoci Rolnictwa i Lenictwa Daria Stranz 4. Gwny Specjalista ds. Zagospodarowania Przestrzennego Wacaw Michalec 9. Monitoring dziaania gminnego programu opieki nad zabytkami. Zgodnie z art. 87 ust. 5 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami Burmistrz Miasta zobowizany jest do sporzdzenia co 2 lat sprawozdania z gminnego programu opieki nad zabytkami. Sprawozdanie to przedstawiane jest Radzie Miejskiej. Po 4 latach program powinien zosta zaktualizowany i ponownie przyjty przez Rad Miasta. Do wykonania powyszego zadania utworzono Zesp Koordynujcy monitorujcy Gminny program opieki nad zabytkami na lata 2010 2013 poprzez analiz stopnia jego realizacji. 10. Niektre zewntrzne rda finansowania gminnego programu opieki nad zabytkami. Ustawa o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami obowizek dbania o stan zabytkw nakada na wacicieli i posiadaczy zabytkw. Zasady udzielenia dotacji z budetu Gminy Wyrzysk na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw zostan okrelone w odrbnej uchwale. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego ogasza corocznie programy operacyjne w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego, ktre udostpniane s na stronie internetowej Ministerstwa. Okrela w nich priorytety dziaa w przedmiocie zachowania posiadanych dbr. Wszelkie szczegowe informacje dotyczce poszczeglnych programw wraz z wnioskami o dofinansowanie dostpne s na stronie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego: www.mkidn.gov.pl.
Strona 31
Wielkopolski Wojewdzki Konserwator Zabytkw dotacje przyznawane s na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy obiektach wpisanych do rejestru zabytkw na podstawie wnioskw zoonych przez wacicieli, posiadaczy lub uytkownikw zabytkw. Samorzd Wojewdztwa Wielkopolskiego budet wojewdztwa wielkopolskiego przewiduje rodki na pomoc finansow ukierunkowan na ochron zabytkw i opiek nad zabytkami. S to dotacje celowe z budetu na finansowanie lub dofinansowanie prac remontowych i konserwatorskich obiektw zabytkowych Fundusz Kocielny Przyjmuje si, e w danym roku budetowym przyznaje si nie wicej ni jedn dotacj na cel objty wnioskiem. W szczeglnie uzasadnionych przypadkach, jeeli pozwalaj na to moliwoci finansowe Funduszu, moe by na ten sam cel przyznana dotacja uzupeniajca. Dotacj przekazuje si jednorazowo w formie bezgotwkowej przelewem bankowym z rachunku MSWiA na wskazany przez wnioskodawc rachunek bankowy kocielnej osoby prawnej lub waciwej kocielnej jednostki organizacyjnej nieposiadajcej osobowoci prawnej realizujcej dotowane zadanie. Dotacje celowe przyznawane na wniosek osb prawnych kociow i innych zwizkw wyznaniowych lub z inicjatywy wasnej Zarzdu Funduszu Kocielnego Bezporedni obsug Funduszu sprawuje Wydzia Funduszu Kocielnego Departamentu Wyzna Religijnych oraz Mniejszoci Narodowych i Etnicznych. 1) Kryteria kluczowe a) dotacje maj charakter celowy i mog by wykorzystane wycznie na zadania okrelone w decyzji o ich przyznaniu i tylko przez kocieln jednostk organizacyjn, ktrej dotacja zostaa przyznana b) wniosek o dotacj winien zawiera obok podstawowych informacji o planowanym przedsiwziciu i wnioskodawcy uzasadnienie celowoci planowanych wydatkw, kosztorys przed wykonawczy planowanych robt, a w przypadku zabytkowych obiektw sakralnych take opini wojewdzkiego konserwatora zabytkw c) wnioskodawca zobowizany jest do zoenia specjalnej ankiety wedug wzoru ustalonego przez Zarzd Funduszu d) przy podjciu decyzji brane s pod uwag nastpujce kryteria: - ocena planowanego przedsiwzicia w wietle rozpoznanych potrzeb lokalnej spoecznoci - aktualny stan techniczny i znaczenie obiektu zabytkowego z punktu widzenia ochrony dziedzictwa kulturowego - wielko i zaawansowanie realizacji planowanego przedsiwzicia - ocena moliwoci wspfinansowania przedsiwzicia z innych rde, w tym ocena stymulacyjnej roli dotacji z Funduszu - okres oczekiwania wniosku w ramach konkretnej listy - wielko rodkw Funduszu w danym roku budetowym - rozliczenie ewentualnej poprzedniej dotacji na ten sam obiekt - proporcje pomidzy poszczeglnymi kocioami i zwizkami wyznaniowymi oraz rozkad geograficzny dotowanych przedsiwzi w ramach danego kocioa lub zwizku wyznaniowego stosownie do skali rozpoznanych potrzeb. 2) Wydatki kwalifikowane a) finansowanie skadek na ubezpieczenia spoeczne i zdrowotne duchownych b) wspomaganie kocielnej dziaalnoci charytatywnej wspomaganie kocielnej dziaalnoci owiatowowychowawczej i opiekuczo- wychowawczej a take inicjatyw zwizanych ze zwalczaniem patologii spoecznych oraz wspdziaania w tym zakresie organw administracji rzdowej z kocioami i innymi zwizkami wyznaniowymi c) odbudow, remonty i konserwacj obiektw sakralnych o wartoci zabytkowej w szczeglnoci remonty dachw, stropw, cian i elewacji, osuszanie i odgrzybianie, izolacj, remonty i wymian zuytej stolarki okiennej i drzwiowej, instalacji elektrycznej, odgromowej, przeciwwamaniowej i przeciwpoarowej itp. 3) Restrykcje
Fundusz nie finansuje remontw i konserwacji ruchomego wyposaenia obiektw sakralnych jak np.: obrazy, ikonostasy, stalle, epitafia, szaty i naczynia liturgiczne, instrumenty muzyczne, dzwony a take staych elementw wystroju wntrz jak polichromie, freski, witrae i posadzki. 4) Procedury zgaszania wnioskw Fundusz Kocielny Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Administracji Departament Wyzna Religijnych oraz Mniejszoci Narodowych i Etnicznych Wydzia Funduszu Kocielnego ul. Batorego 502-591 Warszawa Istnieje rwnie moliwo pozyskiwania rodkw finansowych ze rde zewntrznych na zadania inwestycyjne i spoeczne do wspfinansowania z funduszy krajowych i zagranicznych Unii Europejskiej. UWAGA: W/w rda finansowania s wskazwk dla uytkownikw obiektw zabytkowych i przedstawicieli wadz samorzdowych, w jakich instytucjach mona pozyska rodki na ochron zabytkw i opiek nad zabytkami.
Strona 33

Untitled

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Untitled

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

UCHWAA NR XLIII/355/10 RADY MIEJSKIEJ WYRZYSKU z dnia 21 maja 2010 r.

Id: ZCPXQ-WKHRS-ODWUX-UQMEI-ZVRFR. Podpisany

Id: ZCPXQ-WKHRS-ODWUX-UQMEI-ZVRFR. Podpisany

Id: ZCPXQ-WKHRS-ODWUX-UQMEI-ZVRFR. Podpisany

x x x x x ilo ogem 3 440 14

A-797 z 03.11.1997 Glesno 5 r.

Id: ZCPXQ-WKHRS-ODWUX-UQMEI-ZVRFR. Podpisany

A-770 z 30.11.1995r. Brak oznaczenia

Id: ZCPXQ-WKHRS-ODWUX-UQMEI-ZVRFR. Podpisany

STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE a. grodziska b. osady c. cmentarzyska

ilo ogem 3 440 14

Id: ZCPXQ-WKHRS-ODWUX-UQMEI-ZVRFR. Podpisany

Id: ZCPXQ-WKHRS-ODWUX-UQMEI-ZVRFR. Podpisany

Id: ZCPXQ-WKHRS-ODWUX-UQMEI-ZVRFR. Podpisany

Id: ZCPXQ-WKHRS-ODWUX-UQMEI-ZVRFR. Podpisany

N-ctwo Kaczory, L-ctwo Zielona Gra oddz. 79b Bkowo

Wyrzysk, ul. Podgrna

Grupa drzew topola biaa 6 drzew wiz szypukowy

Id: ZCPXQ-WKHRS-ODWUX-UQMEI-ZVRFR. Podpisany

Id: ZCPXQ-WKHRS-ODWUX-UQMEI-ZVRFR. Podpisany

Id: ZCPXQ-WKHRS-ODWUX-UQMEI-ZVRFR. Podpisany

You might also like