IGNACY JAN

PADEREWSKI
- Patronem naszej szkoły

Publiczne Gimnazjum Nr 5
w Siedlcach - 2003r.
 Spis treści:

1. Rys historyczny.............................. 3

2. WaŜniejsze wydarzenia z Ŝycia

Ignacego Jana Paderewskiego .... 5

3. Działalność muzyczna................... 7

4. Działalność patriotyczna............... 10

5. Działalność charytatywna.............. 16

6. Ślady Ŝycia i twórczości I. J.

19
Paderewskiego ..............................

7. Bibliografia..................................... 21
 Rys Historyczny

śycie Ignacego Jana Paderewskiego przypada na

lata 1860-1941. PrzeŜył wiele dramatycznych dla narodu
wydarzeń: powstanie styczniowe, I wojnę światową,
odzyskanie niepodległości i zmagania z tworzeniem
własnego państwa, wreszcie II wojnę światową. W wielu
z nich brał czynny udział. W okresie zaborów - w latach
1795-1918, terytorium Polski znajdowało się pod
panowaniem trzech mocarstw: Rosji, Prus i Austrii.
Polacy kilkakrotnie podrywali się do walk
o niepodległość, ale wszystkie powstania kończyły się
klęską. Jako 3-4 letni chłopiec Paderewski przeŜył
Powstanie Styczniowe i był świadkiem aresztowania ojca
oskarŜonego o pomaganie powstańcom.
I wojna światowa (1914-18) i związane z nią
układy polityczne uczyniły z Paderewskiego męŜa stanu
i dyplomatę. Wykorzystując artystyczną sławę
Paderewski aktywnie działał na rzecz odzyskania
niepodległości przez Polskę. Dzięki tej działalności stał
się niekwestionowanym współtwórcą

3
II Rzeczypospolitej, państwa polskiego odrodzonego
z końcem I wojny światowej.
Po odzyskaniu niepodległości w listopadzie
1918 r. powrócił do kraju. W 1919 r. Paderewski stanął
na czele polskiego rządu, był jednocześnie ministrem
spraw zagranicznych i Przewodniczącym Delegacji na
Konferencji w Wersalu. Następnie był Delegatem
Rzeczypospolitej na kongresy i konferencje
międzynarodowe, a potem Delegatem do Ligi Narodów.
W II połowie lat ’30 - tych w swojej siedzibie w Morges
w Szwajcarii stworzył porozumienie autorytetów
politycznych, walczących o przestrzeganie zasad
demokracji parlamentarnej w Polsce.
Po wybuchu II wojny światowej i klęsce Polski
we wrześniu 1939 r., ponownie podjął niezłomne wysiłki
w celu pomocy rodakom i wskrzeszenia państwa
polskiego. Przyjął funkcję przewodniczącego Rady
Narodowej RP - polskiego parlamentu na emigracji. Nie
wypełnił do końca swej misji, nie doczekał końca wojny
i odrodzenia państwa. Zmarł z dala od ojczyzny w chwili
dla niej najcięŜszej.

4
 Ignacy Jan Paderewski był jedną
z najwybitniejszych i najwaŜniejszych postaci w historii
Polski. Jego wielotorowa działalność jako kompozytora
i pianisty, a zarazem polityka, wielkiego męŜa stanu czy
wreszcie hojnego filantropa wyróŜniała go spośród grona
największych osobowości świata kultury i polityki.
Był człowiekiem wielkiego serca i rozumu,
oddany ludziom i sprawom ojczyzny. Cechowała go
wraŜliwość obywatelska, uczciwość i gotowość słuŜenia
innym. Talent wsparty wytrwałą i systematyczną pracą
wyniósł go na szczyty kariery muzycznej.
Paderewski przywiązywał ogromną wagę do
zasad demokracji, które są podstawą współczesnego
społeczeństwa. Jego otwartość na świat i Europę jest
szczególnie istotna w dzisiejszych czasach nastawionych
na jednoczenie się Europy.
Jego niepospolita szlachetność nie była manierą
czy pustym gestem. Tym róŜnił się od wielu polityków,
Ŝe nie lubił intryg, przywdziewania maski mającej ukryć
autentyczne wzruszenia i poglądy. Był zawsze lojalny
i oddany wobec swych przyjaciół i przeciwników. Poza
tym był osobą sumienną, dokładną, wraŜliwą

5
i bezinteresowną. Cenił i szanował drugiego człowieka,
stawał w obronie słabych i potrzebujących.

6
 WaŜniejsze daty z Ŝycia
Ignacego Jana Paderewskiego

• 6.XI.1860r. –w Kuryłówce w zaborze rosyjskim

przychodzi na świat Ignacy Jan Paderewski, syn Jana
i Polikseny z Nowickich
• 1872 - 78r. –studiuje w Konserwatorium Muzycznym
w Warszawie (do grona jego nauczycieli naleŜą
najwybitniejsi muzycy tego okresu)
• 1878 -81r.-pracuje w Konserwatorium Warszawskim
jako nauczyciel fortepianu
• 1880r. –zawiera związek małŜeński z Antoniną
Korsakówną
• 1881 - 82r.–studiuje w Berlinie kompozycję u
H. Urbana i kontrapunkt u F. Kiela
• 1884r. – przebywa w Wiedniu, gdzie pod okiem
Teodora Leszetyckiego doskonali swój kunszt
pianistyczny
• 1882 - 1907r. – komponuje swoje największe dzieła:
o Chants du Voyageur (1882)

7
 o Album Tatrzański (1884)
o Tańce polskie (1886)
o Koncert fortepianowy a- moll (1888)
o Opera „Manru” (1900)
o Wariacje fortepianowe es- moll (1903)
o Symfonia h- moll (1907)
• 1887r.-debiutuje w Wiedniu rozpoczynając światową
karierę muzyczną
• 1891r. – pierwsze tournee po Ameryce
• 1894r. – przyczynia się do wzniesienia w śelazowej
Woli obelisku z popiersiem Fryderyka Chopina
• 1899r. – poślubia Helenę Rosen Górską i osiedla się
w Riond- Bosson pod Morges w Szwajcarii
• 1902r. – jest jednym z głównych akcjonariuszy
otwartego Sanatorium dla Chorób Piersiowych
w Zakopanem
• 1910r. – funduje narodowi polskiemu Pomnik
Grunwaldzki, odsłonięty 15 lipca w Krakowie
• 1912r. – otrzymuje doktorat honorowy w dziedzinie
filozofii nadany przez Uniwersytet Lwowski
(podobne odznaczenia otrzymał od władz

8
 Uniwersytetu Jagiellońskiego(1919 r.) i Uniwersytetu
w Poznaniu (1924)
• 1913r. - przenosi się do Ameryki
• 22 styczeń 1915r.-tworzy wspólnie z
H. Sienkiewiczem w Vevey Komitet Pomocy
Ofiarom Wojny w Polsce i Polish Relief Fund
w Londynie
• 1917-19r. – jest członkiem Komitetu Narodowego
Polskiego w ParyŜu i jego reprezentantem w USA
• grudzień 1918r. – powraca do Polski, przyjazd do
Poznania staje się impulsem do rozpoczęcia
narodowego powstania w Wielkopolsce
• 16.I. - 9.XII.1919r. - pełni funkcje premiera
i ministra spraw zagranicznych II Rzeczypospolitej
• czerwiec 1919r. – jest delegatem rządu polskiego na
konferencji pokojowej w ParyŜu i podpisuje traktat
wersalski, określający granice po i wojnie światowej
• 1920-21r. – jest stałym przedstawicielem Polski
w Lidze Narodów
• 1924r. – odwiedza Poznań, jest to jego ostatnia
wizyta w ojczystym kraju, uczestniczy

9
 w uroczystości sprowadzenia do Polski prochów
swego serdecznego przyjaciela – H. Sienkiewicza
• 1936r. – wspólnie z przywódcami róŜnych partii
politycznych zakłada Front Morges (organizację
skupiająca przeciwników rządów piłsudczyków),
wciela się w rolę aktora, gra w filmie „Sonata
księŜycowa”
• 1937-40r. – opracowuje wraz z L. Bronarskim
i J. Turczyńskim wydanie Dzieł Wszystkich
F. Chopina, opublikowane po wojnie przez Polskie
Wydawnictwo Muzyczne
• 1940r.–przewodniczy Radzie Narodowej w Londynie
(pełniącej rolę polskiego parlamentu na emigracji)
• 29.VI. 1941r. – umiera w Nowym Yorku w Stanach
Zjednoczonych, zostaje pochowany na cmentarzu
zasłuŜonych w Arlington
• 1992r.–uroczyste sprowadzenie zwłok
Paderewskiego do Polski i złoŜenie ich w krypcie
katedry warszawskiej św. Jana Chrzciciela

10
 Działalność muzyczna I. J.
Paderewskiego.

Ignacy Jan
Paderewski od dziecka
wykazywał zdolności
muzyczne. Gry na
fortepianie uczył go
domowy nauczyciel.
Mając 12 lat, przyszły
pianista wyjechał do
Warszawy i rozpoczął
studia w Konserwatorium
Muzycznym Warszawskim. Jego nauczycielami byli
wybitni pedagodzy ówczesnych czasów: Józef Śliwiński,
Rudolf Strobel, Juliusz Janotha, Paweł Schlözer i Gustaw
Roguski. W 1878 r. Paderewski ukończył
z wyróŜnieniem tę szkołę i został jej profesorem. Do
1881 r. prowadził w tej uczelni klasę fortepianu, po czym
wyjechał do Berlina, gdzie na Akademii Muzycznej
kontynuował naukę. Studiował kompozycję

11
i instrumentację pod kierunkiem profesorów Friedricha
Kielaka i Henryka Urbana. Następnie w Wiedniu podjął
studia pianistyczne u najlepszego pedagoga fortepianu
w XIX wieku-Teodora Leszetyckiego.
Największe sukcesy artystyczne odniósł
Paderewski jako pianista-wirtuoz. Jego kariera
pianistyczna trwała ponad 50 lat. Od chwili
wiedeńskiego debiutu, w 1887 r., stał się artystą
powszechnie znanym i podziwianym. Po licznych
koncertach przed publicznością paryską, ParyŜ okrzyknął
go największym wirtuozem po Fryderyku Chopinie.
Kolejne koncerty w Londynie (1890), Nowym Yorku
(1891) i Rzymie (1897) rozpoczęły jego światową sławę
i rozgłos.
Paderewski odbył dwadzieścia tournee
koncertowych w Stanach Zjednoczonych, dwukrotnie
koncertował w Australii i Nowej Zelandii. Grał takŜe
w Ameryce Południowej i w Afryce oraz setki razy
w Europie, od Madrytu po Petersburg. Wśród jego
widzów znajdowały się koronowane głowy Europy.
Brytyjska królowa Wiktoria poprosiła o prywatne
koncerty. Po ich wysłuchaniu w swoim diariuszu

12
zapisała: „Gra tak przecudnie, z taką siłą wyrazu
i głębokim uczuciem”.
W programach swoich koncertów i recitali
Paderewski umieszczał utwory Fryderyka Chopina,
Franciszka Liszta, Ludwika van Beethowena, Roberta
Szumana oraz własne. W jego repertuarze znajdowało się
około trzystu kompozycji. „Słuchając gry
Paderewskiego-pisał Henryk Opieński - kaŜdy czuł, Ŝe
z tych tonów fortepianu mówi duch poety, Ŝe przemawia
nie tonami, lecz za pomoca tonów (...). Olbrzymie
poczucie odpowiedzialności artystycznej i nieustanne
dąŜenie do doskonałości to zasadnicze cechy natury
Paderewskiego. Wirtuozostwo było u niego pracą, ducha,
nie palców”.
Dochód z wielu swoich koncertów przeznaczał
artysta na cele dobroczynne. W Ameryce koncertował on
na rzecz inwalidów wojennych w Polsce, w Szwajcarii na
budowę sali koncertowej, w Lozannie na odnowienie
katedry, a we Francji na bursy dla uczniów szkół
muzycznych.

13
 Występy Paderewskiego nabierały często
charakteru manifestacji patriotyzmu. Tak było podczas
koncertów w Toruniu i Poznaniu w 1890r., a zwłaszcza
w czasie recitalu w Poznaniu w 1901r., który wywarł
ogromny wpływ na nastroje w całej Wielkopolsce.

14
 Paderewski był bardzo pracowitym
kompozytorem. Napisał wiele utworów znanych
i granych do dziś przez najsłynniejsze światowe
orkiestry.
Jest to m. in.
− Koncert fortepianowy a-moll (1888r.)
− Fantazja Polska na fortepian i orkiestrę (1883r.)
− Sonata fortepianowa es-mol (1903r.)
− Wariacje fortepianowe es-moll (1903r.)
− Symfonia h-moll „Polonia” (1907r.)
− Opera w trzech aktach „Manru" według „Chaty za
wsią” J. I. Kraszewskiego (1900r.)
− Tańce polskie: Krakowiak (1886r.), Mazurek,
Polonez
− „Pieśni wędrowca” (Chants du Voyageur) (1882r.)
− Wariacja i fuga a-moll (1882r.)
− Album majowe (1884r.)
− Album Tatrzański (1884r.)
− cztery pieśni do poezji Adama Asnyka
− sześć pieśni do słów Adama Mickiewicza

15
− dwanaście pieśni do słów Catulle'a Mendésa
− muzyka i słowa do hymnu bojowego Armii Polskiej
„Hej, Orle biały”
Z osobą Paderewskiego związana była idea pierwszego
kompletnego wydania dzieł Chopina o charakterze
krytyczno-źródłowym. Do dziś „Dzieła Wszystkie”
opracowane przez Paderewskiego we współpracy
z L. Bronowskim i J. Turczyńskim w latach 1937-1940,
a opublikowane po wojnie przez Polskie Wydawnictwo
Muzyczne, są jedyną polską kompletną edycją dzieł
Fryderyka Chopina.
Paderewski wywarł ogromny wpływ na
kształtowanie się osobowości artystycznej wielu polskich
pianistów: Stanisława Szpinalskiego, Henryka Sztompki,
Zygmunta Dygata, Piotra Perkowskiego oraz Witolda
MałcuŜyńskiego.

16
 Ignacy Jan Paderewski-
działalność patriotyczna
i polityczna

I. J. Paderewski Ŝył
w czasach szczególnie dla
Polski trudnych. Brak
własnego państwa,
zakończone klęską
powstania narodowe
pociągnęły za sobą szereg
represji i prześladowań.
Prowadzona na szeroka
skalę akcja germanizacyjna i rusyfikacyjna nie pozbawiła
Polaków nadziei na odzyskanie wolności i nie złamała
ducha walki. W takiej ojczyźnie, „ której nie było”,
przyszło Ŝyć i działać Paderewskiemu.
Paderewski od najmłodszych lat wychowywany
był w duchu patriotyzmu. Jego nauczyciel był
uczestnikiem powstania listopadowego, a ojciec brał

17
udział w powstaniu styczniowym. Idea powstań
narodowych była bliska sercu młodego Ignacego.
W domu rodzinnym kultywowano polskie tradycje,
czytano polską literaturę i prasę, rozmawiano o sytuacji
politycznej w Europie, gorąco przeŜywano wszelkie
niepowodzenia.
Zaszczepione w młodości umiłowanie ojczyzny
owocowało w dorosłym Ŝyciu. Paderewski nie mógł i nie
chciał stać biernie, mimo Ŝe mieszkał na emigracji
(w Szwajcarii i USA) aktywnie włączył się w działania
zmierzające do odzyskania wolności oraz zbudowania
silnej i pięknej Polski.
Paderewski na kaŜdym kroku podkreślał bliski
związek z ojczyzną, jego koncerty poza aspektem
artystycznym miały oddźwięk polityczny. Gdy
przybywał koncertować na ziemie polskie, to jawił się
nie jako muzyk - kompozytor, ale jako obywatel świata,
który mógł i chciał mówić głośno o Polsce. Jego
przemówienia elektryzowały umysły, poruszały serca
i umacniały więzi narodowe.
Miarą patriotyzmu i ukochania ojczystego kraju
było ufundowanie przez mistrza Paderewskiego

18
i podarowanie narodowi polskiemu Pomnika
Grunwaldzkiego. Pomnik odsłonięto w Krakowie w 500
- rocznicę zwycięstwa grunwaldzkiego tj. 15 lipca
1910 r. W czasie uroczystości Paderewski powiedział
szczególnie odwaŜne słowa, „ Nie dać się ruszyć z ziemi,
z wiary, z języka, z ducha polskiego. Stać murem, iŜ
przyjdzie odrodzenie”.

19
 Właściwą działalność polityczną rozpoczął
Paderewski w okresie I wojny światowej. Od pierwszych
dni sierpnia 1914r. bacznie śledził przebieg działań
zbrojnych i zmieniający się układ sił politycznych na
ziemiach polskich. W wojnie stawiał na zwycięstwo
państw Ententy1, Stanów Zjednoczonych i w oparciu o te
państwa prowadził swoją działalność.
W styczniu 1915 r. wspólnie z H. Sienkiewiczem
w Vevey utworzył Komitet Pomocy Ofiarom Wojny
w Polsce. Stojący na czele apelowali do uczuć całego
świata, zdobywali środki materialne do walki ze
skutkami straszliwych zniszczeń wojennych. Światowy
rozgłos nazwisk załoŜycieli sprawił, Ŝe polityczne
rezultaty ich działań przerosły najśmielsze oczekiwania
twórców.
Paderewski „przebywając wśród ówczesnych elit
politycznych” zabiegał o zaistnienie i nagłośnienie
sprawy polskiej na arenie międzynarodowej. Początkowo
chodziło mu o uzyskanie autonomii Królestwa Polskiego,
później o stworzenie niepodległego państwa.

1
Ententa- blok państw: Francji, Anglii i Rosji istniejący w czasie
i wojny światowej, przeciwny Niemcom i ich sojusznikom

20
 W maju 1915 r. na wiecu w Chicago
zapoczątkował akcję na rzecz Polski. Zebrał 600 tys.
podpisów pod apelem do prezydenta W. Wilsona
o podjęcie działań zmierzających do przywrócenia
niezaleŜności Polski. Jego osobiste zaangaŜowanie oraz
postawa Polonii amerykańskiej przyniosły niewątpliwy
sukces. w ogłoszonym 22 I 1917r. orędziu dotyczącym
pokoju po I wojnie światowej prezydent W. Wilson
uznał, iŜ „ powinna istnieć zjednoczona, niepodległa
i samodzielna Polska”. Znaczenie tego dokumentu
wzrosło, gdy w kwietniu 1917r. Stany Zjednoczone
przystąpiły do wojny po stronie Entany.
W latach 1917-1919 Paderewski był członkiem
Komitetu Narodowego Polskiego w ParyŜu2 i jego
reprezentantem w USA.
Zasługą Padrewskiego było utworzenie u boku państw
Ententy Armii Polskiej. Dzięki jego staraniom powstały
we Francji ochotnicze oddziały polskie np. Orzeł Biały.
Podobne formacje wojskowe tworzono w USA.

2
Komitet Narodowy Polski w ParyŜu był oficjalnie uznanym przez
państwa zachodnie i USA przedstawicielstwem Polski na emigracji ,
był namiastką rządu polskiego. Członkostwo w komitecie było
zaszczytem i zobowiązywało do działań na rzecz niepodległości.

21
 Działalność polityczna Paderewskiego toczyła się
nie tylko w zaciszu gabinetów dyplomatycznych. Jedną
z form jego aktywności było organizowanie manifestacji
i wieców o charakterze narodowym. Wygłaszał liczne
przemówienia, wzywał Polaków mieszkających na całym
świecie do solidarności i włączenia się w działania na
rzecz niepodległej ojczyzny.
O tym jak duŜe zasługi Paderewski miał
w odzyskaniu wolności świadczą słowa jednego
z amerykańskich polityków: „ Polska w jego osobie
miała najlepszego adwokata swej niepodległości, potrafił
on bowiem łączyć geniusz muzyczny z wysokimi
kwalifikacjami męŜa stanu, które pozwoliły mu
wykorzystać udział Stanów Zjednoczonych w wojnie dla
narodowych celów Polski.”
Z chwilą zakończenia wojny i powstaniem
państwa polskiego Paderewski nie zaprzestał działalności
politycznej. Zdecydował się na powrót do ojczyzny, aby
zrealizować nowe zadania stojące przed nowo
odrodzonym państwem.

22
 25 XII 1918 r. na pokładzie brytyjskiego
krąŜownika „Concord” I.J. Paderewski przybył do
Gdańska, a stamtąd udał się do Poznania. Poznaniacy
zgotowali mu niepowtarzalną owację. Mimo mroku na
ulice wyległy tysiące mieszkańców z pochodniami (gdyŜ
Niemcy wyłączyli prąd), domy przystrojono sztandarami
narodowymi.

Od dworca kolejowego wzdłuŜ całej trasy aŜ do

hotelu „Bazar”, (w którym nocował), pozdrawiały go
wiwatujące tłumy. Z hotelowego balkonu Paderewski
wygłosił do zebranych płomienną mowę, którą zakończył

23
słowami „ Niech Ŝyje zjednoczona, wolna i wielka Polska
z własnym wybrzeŜem morskim”. W odpowiedzi na
patriotyczną demonstrację Polaków, grupy niemieckich
Ŝołnierzy zaczęły atakować ludność, zniewaŜać flagi
polskie i strzelać w kierunku hotelu. Wobec takiego
zachowania Niemców w drugim dniu pobytu wielkiego
Polaka w Poznaniu wybuchło narodowe Powstanie
Wielkopolskie. Tłumione od półtora wieku uczucia
patriotyczne Wielkopolan znalazły ujście w czynie
zbrojnym.
2 stycznia 1919 r. Paderewski przyjechał do
Warszawy, gdzie był takŜe entuzjastycznie witany.
Opinia publiczna widziała w nim kandydata na
pierwszego prezydenta Rzeczpospolitej, natomiast
J. Piłsudski powierzył I. Paderewskiemu inną funkcję-
stanowisko premiera. Paderewski doprowadził do
kompromisu między władzą w kraju a emigracyjnym
komitetem w ParyŜu (KNP), który rościł sobie prawo
legalnego przedstawiciela Polski na arenie
międzynarodowej. 16 stycznia 1919 r. I. Paderewski
ostatecznie sformułował nowy rząd oparty na szerokim
porozumieniu róŜnych ugrupowań politycznych. Sytuacja

24
w kraju poprawiła się. Pełniąc funkcje premiera wspólnie
z R. Dmowskim, stanął na czele polskiej delegacji
podczas konferencji pokojowej w ParyŜu. Bronił praw
Polski przy wytyczaniu powojennych granic. 28 czerwca
1919r. obaj złoŜyli podpisy pod ostateczną, lecz nie
wszędzie dla nas korzystną wersją traktatu pokojowego.
Otrzymaliśmy mniej niŜ oczekiwaliśmy w 1919 r. ale
zdecydowanie więcej niŜ mogliśmy i spodziewaliśmy się
w 1918 r. (tuŜ po zakończeniu działań wojennych)
Jako premier I. Paderewski zabiegał o pomoc
finansową dla wojska polskiego, gospodarki i zwykłych
ludzi. Rozpoczął proces ujednolicania administracji,
skarbu i szkolnictwa. Walczył z głodem, epidemiami,
inflacją i spekulacją. Istotne osiągnięcia odniósł gabinet
Paderewskiego w dziedzinie oświaty. Dla dzieci w wieku
od 7 do 14 lat wprowadził powszechny i bezpłatny
obowiązek szkolny. Rozwijały się stare i powstawały
nowe wyŜsze uczelnie. W okresie rządu Paderewskiego
zakończono prace nad stworzeniem słuŜby
dyplomatycznej i konsularnej, przygotowano projekty
ujednolicenia prawa oraz powołano policje państwową,
która strzegła porządku wewnętrznego.

25
 Stanowisko premiera, a zarazem ministra spraw
zagranicznych Paderewski sprawował prawie rok.
Zniechęcony i rozgoryczony krytyką opozycji 10 grudnia
1919 r. ostatecznie zrezygnował z tego stanowiska.
W latach 1920-21 Paderewski był stałym
3
przedstawicielem Polski w Lidze Narodów. Pełniąc tą
funkcję zabiegał o zabezpieczenie interesów Polski
w Wolnym Mieście Gdańsku, zajmował stanowisko
w sprawie polskiej przynaleŜności Górnego Śląska.
Czynną działalność polityczną zakończył w 1922
roku, wrócił do fortepianu i muzyki. Wyjechał z kraju
i osiadł w swojej siedzibie w Morges w Szwajcarii.
Zarówno gościł jak i odwiedzał wielu wybitnych
polityków i ludzi sztuki. Nie przestał być jednak gorącym
patriotą. UwaŜnie i z zaniepokojeniem przyglądał się
sytuacji politycznej w kraju i postawie Polonii
amerykańskiej. Głęboko przeŜywał napięcia i konflikty
społeczno - polityczne w państwie.

3
Liga Narodów organizacja międzynarodowa powstała w 1919r,
miała zapewnić światowy pokój i doprowadzać do rozwiązywania
konfliktów na drodze współpracy i pokoju.

26
 W latach 1922-39 Paderewski wiele podróŜował.
W roku 1924 wydarzeniem politycznym duŜej miary była
wizyta w Poznaniu w związku z uroczystościami ku czci
W. Wilsona, a takŜe nadaniem Paderewskiemu godności
doktora honoris causa Uniwersytetu Poznańskiego.
Honorowy doktorat był juŜ jego siódmym tego rodzaju
odznaczeniem. Przebywając w Stanach Zjednoczonych
uczestniczył w obchodach 10 rocznicy odzyskania
niepodległości. Z tej i innych okazji Paderewski
wygłaszał przemówienia, w których wzywał polskich
emigrantów do zjednoczenia, mówił o zagroŜeniach
i problemach w międzywojennej Polsce. DąŜył do
ścisłego współdziałania Polonii z narodem i ojczyzną.
Za wroga numer jeden przez całe Ŝycie uznawał
Niemcy. Z niepokojem obserwował wzrost
międzynarodowej pozycji III Rzeszy i protestował
przeciwko niemieckiemu barbarzyństwu. W walce
z wrogiem angaŜował swój autorytet i nie szczędził
zgromadzonych oszczędności.

27
 Paderewski z dezaprobatą obserwował rządy
zwolenników Piłsudskiego, urósł do rangi ideowego
przywódcy opozycji. W 1936 r. wspólnie
z Władysławem Sikorskim, Józefem Hallerem
i Wincentym Witosem załoŜył organizacje Front Morges.
Krytykowała ona dyktatorskie rządy Piłsudskiego, Ŝądała
przywrócenia demokracji, zasad konstytucji
i wzmocnienia sojuszu z Francją.
Paderewski, angaŜując się w sprawy polityczne,
nie chciał wiązać się organizacyjnie z jakąkolwiek partią

28
polityczną. Zawsze akcentował swoje ponadpartyjne
stanowisko, które pozwalało mu na kompromisowe
rozwiązywanie problemów. W liście do W. Korfantego
pisał „...jedynym zespołem, w którym się czuje naprawdę
dobrze, którym bez Ŝadnych zastrzeŜeń czy skrępowania
objąć mogę całokształt zagadnień i dla Polski całej
pracować, jest naród. Sercem przepełnionym miłością
obejmuję wszystkie warstwy społeczne, szanuję wszelkie
przekonania polityczne, o dobro narodu, o wielkość
Polski oparte.”
Wobec zbliŜającej się wojny I. Paderewski
zrezygnował z ulubionego brydŜa, pilnie słuchał radia,
oraz prowadził liczne rozmowy dyplomatyczne.
Nadchodzące wiadomości były źródłem głębokiego
poruszenia, które przykryła maska spokoju i opanowania.
Nadzieje na zwycięstwo przyniosła wiadomość
z 3 września 1939 r. o przystąpieniu W. Brytanii i Francji
do wojny.
W okresie II wojny światowej 80-letni
I. Paderewski po raz kolejny i ostatni pojawił się na
polskiej scenie politycznej. W 1940 r. został
przewodniczącym Rady Narodowej w Londynie,

29
pełniącej rolę emigracyjnego parlamentu. Zmęczony
i schorowany Paderewski wygłaszał liczne przemówienia
polityczne, wzywał państwa sojusznicze do walki
z hitlerowskim agresorem, ukazywał okrucieństwo wojny
i tragiczny los narodu polskiego. Z misją wsparcia udał
się do Stanów Zjednoczonych, zabiegał o to, aby
Ameryka poszła na bój o wolność świata, Europy
i Polski. Paderewski nie doczekał końca wojny i wolnej
Polski. Zmarł 29.06.1941r. w Nowym Yorku.
Wśród wszelkich cech Paderewskiego jedna
dominuje bezsprzecznie - głęboka miłość Ojczyzny. Miał
on prawo powiedzieć o sobie „ Poświęciłem całe Ŝycie
dla mojej Ojczyzny. SłuŜyłem jej z całego serca, ze
wszystkich sił [...] To ona zawezwała mnie do
słuŜby[...]”. Paderewski był wierny i lojalny sprawie
Polski, zawsze gotowy stanąć na jej wezwanie.

30
 Działalność charytatywna
Ignacego Jana Paderewskiego

PodróŜe, występy, owacje, pieniądze, sława, setki

tysięcy wielbicieli i wielbicielek, to za mało, by wypełnić
Ŝycie Ignacego Jana Paderewskiego.
Od chwili, kiedy Paderewski osiągnął pewną
pozycję, zaczął wykorzystywać ją i pieniądze, jakie mu
przyniosła, w bardzo konkretnych celach. Sukcesy na
polu muzyki dały mu podstawę do rozwoju działalności
społecznej, do wspierania dziesiątek organizacji
i instytucji charytatywnych, oświatowych, kulturalnych
i naukowych w kraju i na świecie.
Filantropia ta jednak najbardziej kierowała się
w stronę jego własnych rodaków, gdziekolwiek się oni
znajdowali. Paderewski ustanowił lub łoŜył fundusze na
niezliczone projekty, takie jak na przykład polska gazeta
w Detroit, wystawa w ParyŜu, pomnik Tadeusza
Kościuszki w Chicago, działalność kulturalna w Wilnie,
polskie organizacje studenckie na uniwersytetach

31
amerykańskich, nowe kolegium dla Uniwersytetu
Jagiellońskiego.
W Warszawie artysta zaangaŜował się w budowę
wielkiego i bardzo nowoczesnego obiektu – Hotelu
Bristol – ofiarując pod budowę takŜe część swoich
nieruchomości. Z myślą o uczynieniu z Warszawy
liczącego się centrum muzycznego przystąpił do spółki
budującej Filharmonię Warszawską i uczestniczył w jej
otwarciu w dniu 5 listopada 1901 roku.

W latach 1898 – 1902 Paderewski związał swoje

nazwisko, a w pewnej mierze i fortunę z nową instytucją
powstałą w Krakowie. 30 stycznia 1899 roku

32
z inicjatywy dr Kazimierza Dłuskiego, specjalisty chorób
płucnych, utworzone zostało w Krakowie
Stowarzyszenie Sanatorium dla Chorób Piersiowych
w Zakopanem. Wkład Paderewskiego na rzecz budowy
sanatorium wynosił 122 tys. koron, z czego koszt ogólny
całego przedsięwzięcia wynosił 730 tys. koron.
W latach pierwszej wojny światowej Paderewski
organizował pomoc materialną dla ludności polskiej
dotkniętej działaniami wojennymi. ZałoŜył Komitety
Ofiarom Wojny w Polsce z siedzibą w Vevey. Gromadził
pieniądze zbierając je wśród szerokiego kręgu przyjaciół.
Udało mu się skłonić Fundację Rockefellera dla hojnego
wsparcia Komitetu. Dawał koncerty, którym zawsze
towarzyszył krótki apel o fundusze na poparcie sprawy
polskiej. W okresie od kwietnia 1915 do listopada 1918
roku, Paderewski wygłosił około 340 przemówień i dał
niemal tyle samo koncertów.
Podczas koncertów w Polsce wszystkie zarobione
pieniądze (były to fortuny!) Paderewski przeznaczał na
cele dobroczynne. Otrzymywali je biedni i niezamoŜni
mieszkańcy Warszawy, studenci, uczniowie gmin i szkół
średnich. Fundował zapomogi dla uczniów Instytutu

33
Muzycznego. Nie zapominał o Towarzystwie Opieki nad
Ubogimi Matkami i ich Dziećmi, ani o ociemniałych,
o koloniach letnich, o nieuleczalnie chorych
z „Przytuliska”, prowadzonego przez Bractwo Pań św.
Wincentego a’Paulo. Odpowiednie zapomogi
otrzymywali członkowie orkiestry i chórów Filharmonii
Warszawskiej, ubodzy literaci lub znajdujące się
w potrzebie wdowy i sieroty po literatach.
Hojnym darem (2000 franków) w roku 1894,
Paderewski przyczynił się do wzniesienia w śelazowej
Woli obelisku z popiersiem Fryderyka Chopina. Ponadto
utworzył w Stanach Zjednoczonych Fundusz,
pochodzący ze sprzedaŜy własnych autografów na rzecz
Komitetu Budowy Pomnika Fryderyka Chopina
w Warszawie.
Paderewski często nie przymuszony świadczył
pewne gesty na rzecz krajów, dla których miał wiele
podziwu.
W 1892 roku dał koncert na rzecz Funduszu
budowy Łuku Waszyngtona w Stanach Zjednoczonych.
W 1895 roku polski wirtuoz wystąpił z dwoma
koncertami na cele dobroczynne w Saksonii.

34
W 1897 roku dał w Anglii koncert na Fundusz wojny
w Transwalu.
W 1898 roku ufundował kurs kompozytorski w Dreźnie,
na którym nagrody zdobyli takŜe polscy muzycy: Emil
Młynarski, Grzegorz Fitlberg i inni. W 1900 roku
stworzył w Stanach Zjednoczonych Fundusz imienia
Ignacego Jana Paderewskiego, z którego co trzy lata
przyznawane są nagrody młodym kompozytorom
amerykańskim.
Paderewski nawiązał bliskie kontakty ze
Stowarzyszeniem Młodych Muzyków w ParyŜu. Zgodził
się przyjąć godność prezesa honorowego stowarzyszenia,
na którego cele przekazał dar w wysokości 10000
franków. Zapraszał do swojej posiadłości Riond -
Bosson, w Szwajcarii swoich uczniów, młodych
wirtuozów i kompozytorów, opłacał ich pobyt, a takŜe
często i podróŜe, czuwał nad rozwojem ich dalszych
karier. Paderewski był na tyle hojny, Ŝe zabezpieczył ich
materialnie, przyznając im stypendia, gwarantowane
nawet testamentalnie. Środki pienięŜne były wypłacane
muzykom aŜ do wybuchu II wojny światowej.

35
 Ponadto zasilał finansowo fundusz na rzecz Kasy
Profesorów Konserwatorium Paryskiego, fundusz
stypendialny dla Ecole Normale, dla studentów
Konserwatorium w Moskwie i Petersburgu.
Własne sukcesy Paderewskiego nie znieczuliły go
na kłopoty mniej szczęśliwych kolegów. Swoje czwarte
tournee amerykańskie zakończył grając dla szesnastu
tysięcy ludzi w Madison Sqare Garden i zebrał 37000
dolarów dla bezrobotnych muzyków amerykańskich.
W następnym roku dał podobny koncert w londyńskim
Albert Hall, na którym zarobił 4000 funtów dla muzyków
brytyjskich.
I. J. Paderewski stawał często w obronie ludzi
prześladowanych za poglądy polityczne. 28 czerwca
1933 r. dał wielki koncert w ParyŜu na rzecz
intelektualistów Ŝydowskich oraz hitlerowskich
prześladowań.
Artysta często inicjował i finansował takŜe
budowę pomników: K. Debussy’ego w ParyŜu, F. Liszta
w Weimarze, L. von Beethowena w Bonn.
Kompletny wykaz osób, róŜnego rodzaju
instytucji Ŝycia publicznego, które korzystały z pomocy

36
Paderewskiego, objąłby prawdopodobnie kilkadziesiąt
stron druku. Wspieranie mało zarabiających kolegów –
muzyków, ofiary na pomniki wielkich kompozytorów
i wirtuozów były jednym z waŜniejszych punktów
artystycznego i Ŝyciowego programu Ignacego Jana
Paderewskiego. Nie zapominał równieŜ o ludziach
dotkniętych nieszczęściami czy przeciwnościami losu.
Sumy, które wchodziły tu w grę, nigdy nie były
symboliczne i za swojego Ŝycia ofiarował równowartość
dziesiątków milionów dzisiejszych dolarów na te
rozliczne cele.

37
 Ślady Ŝycia i twórczości

Ignacy Jan Padarewski człowiek uczciwy,

szlachetny, oddany sprawom publicznym został
uhonorowany przez wiele krajów najwyŜszymi
odznaczeniami. Zaszczyty przyznawano mu w uznaniu
zasług artystycznych, patriotycznych, jak równieŜ za
hojność i działalność dobroczynną. Wiele polskich
i zagranicznych uczelni przyznało Padarewskiemu tytuły
doktora honoris causa. Ponadto jest honorowym
obywatelem wielu miast. Szkoły, towarzystwa, fundacje i
instytucje przyjmują jego imię. Tworzone są placówki
kulturalne poświęcone Ŝyciu, twórczości i działalności
Padarewskiego.
Chcąc upamiętnić osobę wielkiego Polaka
potomni stawiają mu pomniki, artyści poświęcają mu
swoje dzieła. Jego wizerunek widnieje na znaczkach
pocztowych, pieniądzach, organizowane są konkursy i
koncerty jego imienia.

38
Nagrody i odznaczenia:
• Wielka Wstęga Orderu Orła
Białego
• Virtuti Militari (pośmiertnie)
• Wielka Wstęga Orderu Polonia
Restituta (1923)
• Wielki KrzyŜ Orderu
Imperium Brytyjskiego i tytuł szlachecki
• Komandoria z KrzyŜami i srebrny KrzyŜ Legii
Honorowej (1925)
• Order Korony Rumuńskiej „Prin Noi In Sine” (1889)
• Wielka Wstęga Orderu Saints Maurice e Lazarus
(Włochy 1925)
• Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia)
• Wielka Wstęga Orderu Saints Maurice e Lazarus
(Włochy 1925)
• Order Korony Rumuńskiej „Prin Noi In Sine" (l 889)
• KrzyŜ Orderu Saskiego „Albertus Animosus"
• KrzyŜ i Wstęgę Orderu „Virtuti et Merito"
(Hiszpania)
• KrzyŜ Orderu Korony Lombardii

39
Uniwersytety, które przyznały I. J. Paderewskiemu tytuły
doktora honoris causa:

• Uniwersytet Lwowski (1912),

• Yale University (1917),
• Uniwersytet Jagielloński (1919),
• Oxford University (1920),
• Uniwersytet Południowej Kalifornii w Los Angeles
(1922),
• Columbia University New York (1922),
• Uniwersytet w Poznaniu (l 924),
• Glasgow University (1925), Cambridge University
(1926),
• Uniwersytet Warszawski (1926), Uniwersytet
w Lozannie (1932)
• New York University (1933).

Szkoły imienia I. J. Paderewskiego

• Szkoła Podstawowa nr 15 im. I. J. Paderewskiego

w Warszawie

40
• Gimnazjum nr 11 im. I. J. Paderewskiego
w Warszawie
• Prywatne Gimnazjum im. I. J. Paderewskiego
w Lublinie
• Niepubliczne Gimnazjum nr 7 im. I. J.
Paderewskiego w Warszawie
• Liceum Ogólnokształcące im. I. J. Paderewskiego
w Sulejówku
• Prywatne Liceum Ogólnokształcące im. I. J.
Paderewskiego w Lublinie
• Zespół Szkół Ogólnokształcących im. I. J.
Paderewskiego w Łasku-Kolumnie
• Państwowa Szkoła Muzyczna im. I. J. Paderewskiego
w Piotrkowie Trybunalskim
• Państwowa Szkoła Muzyczna im. I. J. Paderewskiego
w śyrardowie
• Akademia Muzyczna im. I. J. Paderewskiego
w Poznaniu

41
 Filharmonie i konkursy imienia I. J. Paderewskiego

• Filharmonia Pomorska im. I. J. Paderewskiego w

Bydgoszczy
• Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. I. J.
Paderewskiego organizowany w Bydgoszczy

Towarzystwa i fundacje imienia I. J. Paderewskiego

• Towarzystwo Muzyczne im. I. J. Paderewskiego

w Bydgoszczy
• Towarzystwo Śpiewu im. I. J. Paderewskiego
w Szamocinie
• Fundacja „Paderewski in Memoriam"
• Fundacja im. I. J. Paderewskiego z siedzibą
w Nowym Yorku

Muzea imienia I. J. Paderewskiego

• Muzeum Ignacego Jana Paderewskiego

i Wychodźstwa Polskiego w Ameryce z siedzibą
w PodchorąŜówce w Łazienkach Królewskich
w Warszawie.

42
• Muzeum Biograficzne I. J. Paderewskiego z siedzibą
w Dworku Paderewskiego w Kąśnej Dolnej.

Bibliografia:
• Drozdowski M. M., Ignacy Paderewski. Zarys
biografii politycznej, Warszawa 1981.
• Jasieński J, Paderewski-pedagog fortepianu,
Wychowanie Muzyczne, 1992, nr 1, s. 8-15.
• Dulęba W, Sokołowska Z., Paderewski, oprac.,
Kraków 1986.
• Paderewski Ignacy Jan, Pamiętniki, spisała Maxy
Lawton, Kraków 1986.

43
• Piber A., Droga do sławy. Ignacy Paderewski
w latach 1860-1902, Warszawa 1982.
• Perkowska- Waszek M., I. J. Paderewski- uczeń,
pedagog, kompozytor, Wychowanie Muzyczne
w szkole, 1989, nr 4, s. 192-207.
• Szymańska G., Artysta, pedagog, filantrop, wybitny
mąŜ stanu –I. J. Paderewski, -Nowe Echo Podlasia,
2001, nr 11, s. 4.
• Wapiński R., Ignacy Paderewski, Wrocław 1999.
• Zamoyski A., Paderewski, Warszawa 1992.

44