Untitled

UCHWAA NR XXXIII/265/2010 RADY GMINY RYCZYW z dnia 8 wrzenia 2010 r.
w sprawie przyjcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami na lata 2010 - 2013. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym ( Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z pn. zm.) w zwizku z art. 87 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami ( Dz.U. Nr 162, poz. 1568 ze zm.) po uzgodnieniu z Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw w Poznaniu Rada Gminy Ryczyw uchwala, co nastpuje : 1. Przyjmuje si Gminny Program Opieki nad Zabytkami na lata 2010 - 2013 w brzmieniu zacznika do niniejszej uchway. 2. Wykonanie uchway powierza si Wjtowi Gminy. 3. Uchwaa wchodzi w ycie z dniem podjcia i podlega opublikowaniu w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Wielkopolskiego.
Id: GYMZF-HMMTT-ROOPV-MPTHT-CHGHQ. Podpisany
Strona 1
Uzasadnienie Przepisy ustawy o ochronie zabytkw i opieki nad zabytkami zobowizuj Wjta do sporzdzenia na okres 4 lat gminnego programu opieki nad zabytkami. Po przeprowadzeniu inwentaryzacji oraz przeanalizowaniu stanu technicznego zabytkw na terenie naszej Gminy program zosta przygotowany, a jego tre zostaa uzgodniona z Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw w Poznaniu ( pismo z dnia 28.06.2010r. ). Jednoczenie zgodnie z zapisem ustawowym zobowizuje si Wjta Gminy do przedstawiania Radzie Gminy co 2 lata sprawozdania z realizacji programu. Wobec powyszego podjcie uchway jest uzasadnione.
Strona 1
Zacznik do Uchway Nr XXXIII/265/2010 Rady Gminy Ryczyw z dnia 8 wrzenia 2010 r. Program Opieki nad Zabytkami WSTP Postanowienia oglne Ilekro w niniejszym programie mowa o : a) ustawie rozumie si przez to ustaw z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 oraz z 2004 r. Nr 96 poz. 959, Nr 238, poz. 2390, nr 50 poz. 362 z 2006 r) b) Gminie rozumie si przez to Gmin Ryczyw c) Programie - rozumie si przez to Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Ryczyw na lata 20102013 d) Konserwatorze rozumie si przez to Wielkopolskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw w Poznaniu e) Planie rozumie si przez to Plan Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa Wielkopolskiego z dnia 26 listopada 2001 r. f) Strategii rozumie si przez to Strategi Rozwoju Wojewdztwa Wielkopolskiego do roku 2020 z dnia 19 grudnia 2005 r. g) Programie Operacyjnym rozumie si przez to Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 20072013, h) Narodowej Strategii rozumie si przez to Narodow Strategi Rozwoju Kultury na lata 2004-2013, i) Wojewdzkim Programie rozumie si przez to Wielkopolski Wojewdzki Program Opieki nad Zabytkami na lata 2008-2013 CEL OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. Celem Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Ryczyw jest: - wzmocnienie ochrony i opieki nad materialn czci dziedzictwa kulturowego oraz poprawa stanu zabytkw poprzez zahamowanie procesw ich degradacji, a w dalszej kolejnoci poprawa stanu ich zachowania, - uwzgldnianie uwarunkowa ochrony zabytkw przy sporzdzaniu i zmianie miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego gminy, - aktywne zarzdzanie zasobem stanowicym materialne dziedzictwo kulturowe poprzez kompleksow rewaloryzacj zabytkw i po wykonaniu analizy funkcjonalnej ich adaptacj na cele kulturalne, turystyczne, edukacyjne, rekreacyjne i inne cele spoeczne. Projekty msz posiada znaczcy wpyw ekonomiczny na rozwj regionalny, w tym przyczynia si szczeglnie do wzrostu dochodw i zwikszania ilo miejsc pracy. - okrelenie celw, kierunkw dziaa oraz zada, ktre powinny by podjte przez organy i jednostki administracji publicznej w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami. - zapoznanie si z zasobami dziedzictwa kulturowego, histori i zabytkw gminy, z wykazem obiektw wpisanych do rejestru zabytkw oraz wykaz obiektw typowanych do Gminnej Ewidencji Zabytkw, ocena stanu gminnego zasobu zabytkw nieruchomych okrelenie kategorii i stopnia zagroe - podejmowanie i okrelanie warunkw wsppracy z wacicielami obiektw zabytkowych dla zapewnienia im naleytej opieki oraz okrelenia sposobw udostpnienia dbr kultury narodowej, bdcych ich wasnoci, a take wskazywanie potencjalnych rde finansowania,
Strona 1
- inicjowanie i wspieranie dziaa edukacyjnych, informacyjnych, turystycznych itp. majcych na celu propagowanie znajomoci zabytkw i uwiadamianie koniecznoci opieki nad zabytkami. - wspieranie dziaa majcych na celu pozyskanie rodkw finansowych na opiek nad zabytkami. 1.3 PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. CZ I. Uregulowania formalno prawne ochrony i opieki nad zabytkami. Art.1. Wykonanie Gminnego programu opieki nad zabytkami gminy Ryczyw programu wynika z: - Ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (Dz. U. Z 2001 r. Nr 142 poz. 1591 z pniejszymi zmianami). Ustawa ta wcza do zada wasnych gminy ochron zabytkw i opiek nad zabytkami (art. 7 ust. 1 pkt 9) - Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 oraz z 2004 r. Nr 96 poz. 959, Nr 238, poz. 2390) Przeanalizowano akty prawne okrelajce moliwoci oraz warunki ochrony i opieki nade zabytkami. Ustawa o ochronie zabytkw okrela przedmiot, zakres i formy ochrony zabytkw oraz opieki nad nimi, zasady tworzenia krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami oraz finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich i robt budowlanych przy zabytkach a take organizacj organw ochrony zabytkw (rozdz. 1 art. 1) W ustawie okrelono podzia kompetencji w zakresie ochrony zabytkw. Zgodnie z art. 87. 1 wjt ma obowizek sporzdzenia na okres 4 lat odpowiednio gminnego programu opieki nad zabytkami. Ustawa nakada na gmin obowizki i uprawnienia - zgodnie z art. 16 ust. 1 rada gminy, po zasigniciu opinii wojewdzkiego konserwatora zabytkw, ma moliwo stworzenia parku kulturowego na podstawie podjtej uchway, celem objcia skuteczn ochron krajobrazu kulturowego oraz wyrniajcych si krajobrazowo terenw, na ktrym zabytki charakterystyczne dla danego regionu (po uprzednim zasigniciu opinie waciwego konserwatora zabytkw) - art. 18, art. 19, art. 20 wprowadzaj obowizek uwzgldniania ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami przy sporzdzaniu i aktualizacji miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego, studiw uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego oraz uzgodnienia ich projektw zmian z wojewdzkim konserwatorem zabytkw. - art. 22 ust. 4 nakada na Wjta Gminy Ryczyw obowizek prowadzenia gminnej ewidencji zabytkw w formie zbioru kart adresowych zabytkw nieruchomych z terenu gminy, objtych wojewdzk ewidencj zabytkw - art. 31 ust. 1 pkt 2, ust 2 oraz art. 33 ust. 1 i ust. 2 zobowizuje wjta (burmistrza, prezydenta miasta) do przyjcia zawiadomienia o odkryciu lub znalezieniu przedmiotu co do ktrego istnieje podejrzenie, ze jest zabytkiem lub zabytkiem archeologicznym oraz natychmiastowego przekazania tej wiadomoci wojewdzkiemu konserwatorowi zabytkw - art. 71 ust.1 i ust. 2 w przypadku gdy jednostka samorzdu terytorialnego posiada tytu prawny do zabytku do jej zada wasnych naley sprawowanie opieki w tym finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i budowlanych przy tym zabytku - art. 81 organ stanowicy gminy lub powiatu moe udziela dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru wedug zasad okrelonych w podjtej prze ten organ uchwale, - art. 87 - Wjt Gminy Ryczyw sporzdza na okres 4 lat gminny program opieki nad zabytkami, z ktrego sporzdza co 2 lata sprawozdanie, ktre przedstawia Radzie Gminy Ryczyw UWARUNKOWANIA ZEWNTRZNE OCHRONY ZASOBW DZIEDZICTWA KULTUROWEGO. CZ II. RELACJE GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Z OPRACOWANIAMI WYKONANYMI NA POZIOMIE WOJEWDZTWA. KSIGA I. Strategi rozwoju wojewdztwa wielkopolskiego Strategia rozwoju wojewdztwa wielkopolskiego do roku 2020 zostaa opracowana przez Urzd Marszakowski Wojewdztwa Wielkopolskiego a przyjta przez Sejmik Wojewdztwa Wielkopolskiego w dniu 19 grudnia 2005 r. Dokument ten stanowi podstaw do sporzdzenia planu zagospodarowania
Id: GYMZF-HMMTT-ROOPV-MPTHT-CHGHQ. Podpisany Strona 2
przestrzennego wojewdztwa oraz okrela najwaniejsze kierunki rozwoju spoeczno-gospodarczego regionu. Strategia wyznacza kierunki dziaa i pozwala zorientowa priorytety na konkurencyjno regionaln, wzrost zatrudnienia oraz wzrost wyksztacenia mieszkacw, Jednym z gwnych celw kierunkowych strategii jest Poprawa jakoci przestrzeni wojewdztwa, systemu edukacji, rynku pracy, gospodarki oraz sfery spoecznej skutkujca wzrostem poziomu ycia mieszkacw poprzez zwikszenie konkurencyjnoci regionalnej poprzez promocj dziedzictwa kulturowego i kulturowego miast i obszarw miejskich (budowa marki i wizerunku regionu) oraz zwikszenie spjnoci spoecznej, gospodarczej i przestrzennej dziki zachowaniu i wykorzystaniu dziedzictwa kulturowego, przyrodniczego i rozwj turystyki. Gwny cel strategiczny Dostosowanie przestrzeni do wyzwa XXI wieku ma zosta osignity za pomoc zrnicowanych celw operacyjnych. Jednym z nich jest wzrost znaczenia i zachowanie dziedzictwa kulturowego. Dziedzictwo kulturowe wykorzystane w sposb efektywny moe stanowi jeden z elementw rozwoju gospodarczego regionu jako baza dla turystyki i usug kulturalnych oraz czynnikiem integracji spoecznej. Cel ten ma by realizowany poprzez: inwestycje w instytucje kultury, ochron dorobku kulturowego, wsparcie dziaa powikszajcych dorobek kulturalny regionu, promocj aktywnoci kulturalnej mieszkacw. Jego miar bdzie m.in. ilo odrestaurowanych obiektw dziedzictwa kulturowego. KSIGA I. Planem zagospodarowania przestrzennego Wojewdztwa Wielkopolskiego. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa Wielkopolskiego zosta uchwalony w dniu 26 listopada 2001 r. przez Sejmik Wojewdztwa Wielkopolskiego (Uchwaa nr XLII/628/2001). Jest to dokument planowania strategicznego okrelajcy dziaania, za pomoc ktrych samorzd wojewdztwa wpywa na rozmieszczenie funkcji terenw w przestrzeni i ich wzajemne powizanie. Za cel przewodni przyjto doprowadzenie do zrwnowaonego rozwoju caego terytorium wojewdztwa poprzez tworzenie m.in. adu przestrzennego, ekonomicznego i ekologicznego. ad przestrzenny wyraajcy si deniem do harmonijnoci i proporcjonalnoci wszystkich elementw rodowiska czowieka, ktry mona uzyska przez realizowanie nastpujcych zasad stosowanych w czasie tworzenia miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego oraz studiw uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gmin w aspekcie szeroko rozumianej ochrony zasobw kulturowych. W planie okrelone zostay oglne zasady ksztatowania przestrzeni: ksztatowanie przestrzeni miejskiej poprzez ochron dziedzictwa kulturowego, tosamoci i tradycyjnych elementw rodowiska (zabytkowe dzielnice, budynki, dominanty przestrzenne, panoramy, tereny zielone, tereny otwarte) w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego maj zosta zwikszone wymogi architektoniczne odnonie nowych obiektw powstajcych w pobliu terenw o wanych pod wzgldem kulturowym i przyrodniczym, respektowanie wytycznych konserwatorskich nie tylko w przypadku obiektw objtych ochrona ale take w przypadku zagospodarowania zabytkowych ukadw urbanistycznych i ruralistycznych, - w celu lepszego wyeksponowania miejsc szczeglnie cennych kulturowo wykorzystanie atutw wynikajcych z uksztatowania terenu, osi widokowych, panoram, - w zapisach miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego pooenie nacisku na harmonijne wkomponowywanie nowej architektury w historyczn zabudow w obszarach rdmiejskich oraz w pobliu terenu o najwyszych walorach kulturowych i przyrodniczych, - podejmowanie opracowa dotyczcych rewaloryzacji zabytkowych dzielnic. - w przypadku nowej zabudowy odwoywanie si do wzorcw architektury regionalnej, - podkrelona zostaa ochrona rodowiska przyrodniczego poprzez objcie obszarw chronionego krajobrazu oraz zespow przyrodniczo-krajobrazowych miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego,
Strona 3
- w przypadku ksztatowania przestrzeni wiejskiej przyjto ochron charakterystycznych ukadw ruralistycznych, zespow sakralnych, paacowo-parkowych, folwarkw, zabytkowych budynkw mieszkalnych, gospodarskich, uytecznoci publicznej oraz pozostaych elementw typowych dla architektury wiejskiej (przydrone krzye, kapliczki). W zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego przyjto zasad bezwzgldnego zachowania obowizujcego prawa, ujtego w ustawie z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dbr kultury (Dz.U. z 1999 r. Nr 8 poz. 1150) oraz w ustawie o muzeach z dnia 21 listopada 1996 r o ochronie dbr kultury znajdujcych si w zbiorach muzealnych. Ochrona krajobrazu kulturowego ma by realizowana poprzez stosowanie zapisw zawartych w studiach uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Gwne zasady zagospodarowania przestrzennego Wojewdztwa Wielkopolskiego: - tworzenie warunkw do wspistnienia rodowiska przyrodniczego i zurbanizowanego, - zachowanie dziedzictwa kulturowego i wpisanie go w struktury przestrzenne i otaczajcy krajobraz. Za ograniczenia majce wpyw na ksztatowanie przestrzeni regionu uznano: bariery okrelone w planach ochrony parkw krajobrazowych, dokumentach powoujcych obszary chronionego krajobrazu oraz w oglnych zasadach konstruujcych ad przestrzenny, w myl ktrych dy si do zachowania obiektw cennych kulturowo a ich otoczenie chroni si przed dziaaniami dysharmonizujcymi. Specjalne zapisy ukierunkowujce ksztatowanie przestrzeni dotycz stref ochrony konserwatorskiej i stref ochrony widokowej. Zagospodarowanie przestrzeni na tych obszarach powinno odbywa si na zasadach okrelonych przez suby konserwatorskie oraz odpowiednie zapisy w miejscowych planach i studiach uwarunkowa. W punkcie dotyczcym wykorzystania szans i moliwoci tkwicych w zagospodarowaniu przestrzennym Plan podkrela, e elementy naturalne i kulturowe w krajobrazie mog spenia rol stymulatora innych dziedzin ycia ile zostan wykorzystane we waciwy sposb, min. wykorzystanie zasobw dziedzictwa kulturowego dla celw turystycznych poprzez dostosowanie obiektw do nowych funkcji, dbao o stan techniczny oraz estetyk zarwno samych zabytkw jak i ich otoczenia. KSIGA I. Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013. Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013 zosta opracowany w zwizku z Rozporzdzeniem Rady nr 1083/2006 z dnia 11.07.2006 r, w ktrym ustanowiono przepisy oglne dotyczce Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spoecznego i Funduszu Spjnoci. W VI Priorytecie Programu dotyczcym Turystyki i rodowiska kulturowego okrelono gwny cel wykorzystanie rodowiska przyrodniczego i kulturowego dla zwikszenia atrakcyjnoci regionu. Zostanie on osignity poprzez realizacj nastpujcych celw szczegowych: wzrostu udziau turystyki w gospodarce regionu oraz wzrostu udziau kultury w yciu mieszkacw. KSIGA II. Tezy krajowego programu ochrony zabytkw. Opracowanie Krajowego Programu Ochrony Zabytkw i Opieki nad Zabytkami jest ustawowym obowizkiem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zgodnie z zapisem ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami. Zadaniem gwnym polityki Pastwa jest stworzenie mechanizmw porzdkujcych sfer ochrony zabytkw i dostosowanie jej do gospodarki rynkowej. Zadaniem programu jest okrelenie celw, kierunkw oraz zada poszczeglnych organw i jednostek administracji publicznej w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami, wzmocnienie ochrony, opieki nad dziedzictwem kulturowym oraz sposb finansowania planowanych dziaa wraz z harmonogramem ich realizacji. Tezy dotyczce zakresu opracowania programu ochrony zabytkw: a) uwarunkowania ochrony i opieki nad zabytkami, - stan zabytkw nieruchomych, ruchomych, archeologicznych, zabytkw techniki, pomnikw historii i obiektw wpisanych na list wiatowego dziedzictwa, stan sub konserwatorskich, stan opieki nad zabytkami, stan uregulowa prawnych, b) dziaania o charakterze systemowym:
Strona 4
- powizania ochrony z polityk ekologiczn, ochron przyrody, architektoniczn i przestrzenn, celn i polityka bezpieczestwa pastwa, - wypracowanie strategii ochrony dziedzictwa i wprowadzenie jej do polityk sektorowych, c) system finansowania - stworzenie sprawnego systemu finansowania i opieki konserwatorskiej d) dokumentowanie, monitorowania i standaryzacja metod dziaania e) ksztacenie i edukacja - ksztacenie specjalistyczne, podyplomowe i system uznawalnoci wyksztacenia, - edukacja spoeczestwa, - edukacja wacicieli i uytkownikw, f) wsppraca midzynarodowa - wsppraca z instytucjami i organizacjami, - wsppraca w obszarze Europy rodkowej KSIGA III. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2013 Strategiczne cele polityki w zakresie ochrony zabytkw zostay sformuowane z Narodowym Programie Kultury Ochrona Zabytkw i Dziedzictwa Kulturowego na lata 2004-2013 przyjtym przez Rzd RP 21 wrzenia 2004 r. Podstawa jego opracowania byo okrelenie dziedzictwa kulturowego jako potencjau poszczeglnych regionw, ktry sprzyja ma wzrostowi konkurencyjnoci regionw dla turystw, inwestorw i mieszkacw oraz uznanie go za podstaw rozwoju kultury i upowszechniania kultury. Jest to dokument podejmujcy prb okrelenia nowoczenie pojmowanej polityki kulturalnej pastwa, funkcjonujcej na warunkach rynkowych. Celem strategicznym Narodowego Programu jest zrwnowaenie rozwoju kulturalnego regionw w Polsce, ktry ma zosta osignity poprzez realizacj nastpujcych celw czstkowych: - wzrost efektywnoci zarzdzania sfer kultury, - wprowadzenie innowacyjnych rozwiza w systemie organizacji dziaalnoci kulturalnej i w systemie upowszechniania kultury, - zmniejszenie dysproporcji regionalnych w rozwoju kultury, - wzrost uczestnictwa i wyrwnywanie szans w dostpie do szkolnictwa artystycznego, dbr i usug kultury, - poprawa warunkw dziaalnoci artystycznej, - efektywna promocja twrczoci, - zachowanie dziedzictwa kulturowego i aktywna ochrona zabytkw - zmniejszenie luki cywilizacyjnej poprzez modernizacj i rozbudow infrastruktury kultury. Okrelone zostay nastpujce priorytety Narodowego Programu Kultury Ochrona Zabytkw i dziedzictwa Kulturowego na lata 2004-2013: 1) aktywne zarzdzanie zasobem stanowicym materialne dziedzictwo kulturowe; - budowa nowoczesnych rozwiza organizacyjno-finansowych w sferze ochrony zabytkw, ktrych gwnym celem jest dostosowanie sfery ochrony zabytkw do rzeczywistoci gospodarczej, - kompleksowa rewaloryzacja zabytkw i ich adaptacja na cele kulturalne, turystyczne, edukacyjne, rekreacyjne i inne cele spoeczne, - zwikszenie roli zabytkw w rozwoju przedsibiorczoci i turystyki poprzez tworzenie zintegrowanych narodowych produktw turystycznych. 2) Edukacja i administracja na rzecz ochrony i zachowanie dziedzictwa kulturowego:
Strona 5
- rozwj zasobw ludzkich oraz podnoszenie wiadomoci spoecznej w sferze ochrony dziedzictwa kulturowego, - ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego przed nielegalnym wwozem, wywozem i przewozem przez granice. KSIGA IV. Uzupenienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2020 Jest to program uzupeniajcy Narodow Strategi Rozwoju Kultury na lata 2004-2020 r., poprzez rozszerzenie celw strategii, wprowadzenie systemu jej realizacji, monitorowania i ewaluacji. Okrelone zostay kierunki dziaa z zakresu kultury przyjte we wstpnym projekcie Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013 dot. ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego obejmujce min. kompleksow rewaloryzacj zabytkw, obiektw poprzemysowych i powojskowych, ich adaptacj na cele kulturalne, turystyczne, edukacyjne, rekreacyjne, a take inne cele spoeczne, zwikszenie roli zabytkw w rozwoju turystyki i przedsibiorczoci, tworzenie zintegrowanych narodowych produktw turystycznych, budow i rozbudow sieci informatycznych w celu promocji potencjau kulturowego regionw, inwentaryzacj i digitalizacj zabytkw dziedzictwa ruchomego i nieruchomego oraz jego promocj, organizacj imprez o midzynarodowym charakterze, tworzeniu warunkw dla rozwoju i ochrony dziedzictwa kultury ludowej, zachowaniu i ochronie krajobrazu kulturowego wsi. Celem strategicznym jest zrwnowaenie kultury w regionach, ktre zostanie osignite poprzez realizacj min. nastpujcych celw czstkowych; - wzrost efektywnoci zarzdzania sfer kultury, - zmniejszenie dysproporcji regionalnych w rozwoju i dostpie do kultury, - wzrost udziau kultury w PKB, - zachowanie dziedzictwa kulturowego i aktywna ochrona zabytkw, - modernizacja i rozbudowa infrastruktury kultury, - wzrost uczestnictwa w kulturze, - efektywna promocja twrczoci. W programie operacyjnym Dziedzictwo kulturowe okrelono dwa priorytety: rewaloryzacj zabytkw nieruchomych i ruchomych oraz rozwj kolekcji muzealnych. KSIGA V. Wielkopolski Wojewdzki Program Opieki nad Zabytkami na lata 2008-2011 Podstawowym celem Wielkopolskiego Wojewdzkiego Programu Opieki nad Zabytkami w skali wojewdztwa jest koordynacja i stymulacja dziaa zwizanych z opiek nad zabytkami. Cele programu opieki nad zabytkami zostay okrelone w ustawie z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z pn. zmianami). Program zawiera dane z raportu o stanie zabytkw na terenie wojewdztwa wielkopolskiego opracowane przez WWKz w 2004 r. oraz zaoenia programu ochrony zabytkw i stanowi element regionalnej polityki rozwoju. Omwiono zasoby dziedzictwa i krajobrazu kulturowego wojewdztwa z podaniem zabytkw nieruchomych wpisanych do rejestru, zabytkw nieruchomych ujtych w ewidencji konserwatorskiej, zabytkw ruchomych i parkw kulturowych. Wymieniono obiekty znajdujce si na licie wiatowego dziedzictwa, europejskiego dziedzictwa, pomniki historii, parki kulturowe oraz szlaki kulturowe wystpujce na terenie wojewdztwa. Okrelono uwarunkowania wewntrzne opieki nad zasobami dziedzictwa i krajobrazu kulturowego w Wojewdztwie Wielkopolskim okrelajc stan zachowania i wspczesne zagroenia zabytkw w Wielkopolsce. W pkt. 5 Realizacja Wielkopolskiego Wojewdzkiego Programu Opieki nad Zabytkami okrelono rda finansowania zada realizowanych w ramach wojewdzkiego programu opieki nad zabytkami w wojewdztwie wielkopolskim min. w okresie programowania 2007-2013 z postulatem, aby w obiektach, w ktrych przeprowadzono prace z udziaem rodkw publicznych, istniaa moliwo udostpnienia dla spoeczestwa. Okrelone zostay sposoby organizacji i realizacji Wielkopolskiego Wojewdzkiego Programu Opieki nad Zabytkami poprzez: ewidencj, dokumentacj, udostpnianie, promocj i monitoring.
CZ III. ZASOBY DZIEDZICTWA I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO GMINY Gmina Ryczyw zajmuje obszar na pnocny-zachd od Poznania i Obornik, w pnocnej czci wojewdztwa wielkopolskiego stanowic cz Powiatu Obornickiego. Od wschodu graniczy z gmin Rogono, od pnocy z gmin Budzy, na poudniu z gmin Oborniki, od zachodu z gminami Czarnkw i Poajewo. Gmina o typowo rolniczym charakterze zlokalizowana daleko od duych orodkw miejskich i przemysowych, pooona w caoci w dorzeczu Warty, w obrbie Mezoregionu Pojezierza Chodzieskiego oraz mezoregionu Kotliny Gorzowskiej. Du cz jej powierzchni zajmuj dwa zawarte obszary wysocczyznowe oddzielone od siebie dolin rzeki Flinty ( cz zachodnia wysoczyzny rozciga si od miejscowoci Radom przez Skrzetusz, Gorzewo do Dbrwki Ludomskiej). Teren gminy ley Gmina Ryczyw naley do obszaru Borw Nadnoteckich. W jej poudniowych granicach znajduj si obszary chronionego krajobrazu: fragment kompleksu lenego Puszczy Noteckiej, lasy grdowe w dolinie Flinty oraz lasy bagienne - torfowisko Chlebowo. Rezerwat Bagno Chlebowo, najwikszy teren torfowiskowy w Wielkopolsce, zosta zaoony w 1959 r. i obejmuje 4,42 ha. Jest to torfowisko wysokie typu atlantyckiego o budowie kpkowodolinkowej z charakterystycznymi zespoami rolin bagiennych. Na terenie gminy zlokalizowane s trzy udokumentowane zoa kruszywa naturalnego: w miejscowoci Ludomy (zoe piaskw drobno- i rednioziarnistych), Gorzewo (zoe surowcw ilastych), i punkt eksploatacji torfu w obrbie torfowiska Chlebowo . W skad gminy wchodzi 14 soectw. S to: Ryczyw siedziba gminy, Dbrwka Ludomska, Gorzewo, Gosciejewko, Lipa, Ludomy, opiszewo, Ninino, Piotrowo, Radom, Skrzetusz, Tukawy, Wiardunki, Zawady. Gmina Ryczyw znajduje si w rozwidleniu dwch wanych drg : midzyregionalnej drogi krajowej nr 11 prowadzcej z Poznania przez Pi do Koszalina ( przebiegajca przy wschodniej granicy gminy) oraz pozaregionalnej drogi wojewdzkiej nr 178 z Obornik Wlkp. przez Czarnkw i Wacz do Koobrzegu ( przebiega przez poudniowo zachodni obszar gminy). Na obecnym obszarze gminy nieliczne osadnictwo redniowieczne powstawao gwnie przy szlakach handlowych. Najwczeniejsza udokumentowana wzmianka w rdach historycznych pochodzi z 1368 r. i dotyczy wsi Tukawy (wchodzcej w skad starosta rogoziskiego jako wie krlewska). Nastpne wymieniane wsie to Ninino (1381), Ludomy (1389). W XIV w. tereny obecnej gminy naleay do wojewdztwa i powiatu poznaskiego. Cz stanowia wasno szlacheck, a pnocno-wschodnie tereny wczono do starostwa rogoziskiego. Miejscowo Ryczyw zostaa zaoona w pocz. XV w. jako miasto prywatne pod nazw Nowy Ostrw w pobliu wsi Kroy. Przez wieki nalea do kolejnych rodw szlacheckich. W 1934 r. odebrano mu prawa miejskie. W prawie wszystkich wsiach zachoway si rezydencje, parki i zespoy folwarczne zwizane z tradycj ziemiask znamienitych rodw szlacheckich bd pniejszych przybyych osadnikw niemieckich. Na 10 zespow paacowo- lub dworsko-parkowych 8 jest wpisanych do rejestru zabytkw. Wsie nalece do obecnej gminy nie stanowiy znaczcych orodkw gospodarczych ani politycznych. Zachowana zabudowa wiejska, pochodzca przewanie z 2 po. XIX w., zwizana bya z zespoami rezydencjonalnymi. Zabudowa gospodarcza naraona bya na daleko idce przeksztacenia. Cz folwarcznych ukadw kompozycyjnych ulega zniszczeniu na skutek podziaw wasnociowych, przebudw obiektw, wznoszeniu nowych budowli i rozbirki starych. W wielu wsiach zachowana jest historyczna zabudowa gospodarstw wiejskich. Czsto oprcz domu mieszkalnego ocalay rwnie budynki gospodarcze, predysponujc do objcia ochron konserwatorsk zagrody wiejskiej jako nierozerwalnej czci dawnego obejcia chopskiego. W czci wsi zachoway si historyczne ukady przestrzenne owalnicowe (zawarta zabudowa usytuowana wok okrgego placu tworzcymi zamknity piercie z jednym lub wejciami do wsi). Na terenie gminy znajduje si niewielka ilo obiektw sakralnych. Przewanie s to obiekty pochodzce gwnie z 2 po. XIX w. lub pocz. XX w. Koci filialny p.w. NMP Niepokalanie Pocztej w Ludomach zosta wzniesiony na potrzeby gminy ewangelickiej ob. peni funkcje wityni katolickiej, p[odobnie pochodzcy z 1912 r. niewielki koci w Radomiu. Koci poewangelicki w Ryczywole, bdcy wasnoci Gminy Ryczyw, jest nieuytkowany. Pozostae kocioy zostay wzniesione jako witynie katolickie. KSIGA I. OBIEKTY ZABYTKOWE WPISANE DO REJESTRU ZABYTKW NIERUCHOMYCH: Do rejestru zabytkw wpisano najcenniejsze obiekty sakralne i zaoenia paacowo-dworsko-parkowe oraz sakralne.
Chlebowo- park dworski, 2 po. XIX, nr rej.: A-459 z 11.10.1983 r. Dbrwka Ludomska- zesp paacowy, po. XIX: - paac, nr rej.: A-1447 z 12.04.1973 r. - park, nr rej.: A-456 z 11.10.1983 r. Gorzewo - zesp dworski, po. XIX, nr rej.: A-1690 z 04.04.1975 r.: - dwr - park Ludomki- dwr, 1 po. XIX, nr rej.: A-481 z 13.12.1983 r. Ludomy - koci parafialny pw. Jana Chrzciciela 671/Wlkp/A - koci z terenem cmentarza przykocielnego - plebania z terenem ogrodu - podwrze gospodarcze -otoczenie plebani - park dworski, XVIII/XIX, nr rej.: A-457 z 11.10.1983 r. opiszewo- park dworski, 2 po. XIX, nr rej.: A-458 z 11.10.1983 r. Ninino- zesp paacowy, 2 po. XIX: - paac, nr rej.: A-1691 z 04.04.1975 r. - park, nr rej.: A-407 z 12.03.1982 r. Orowo- zesp dworski, k. XIX: Piotrowo- wiatrak paltrak, 1875 r., nr rej.: A-317 z 23.09.1977 r. (nie istnieje nie zosta wykrelony z rejestru zabytkw) Ryczyw: - - zesp kocioa parafialnego pw. w. Mikoaja:670/Wlkp/A z 15.04.2008 koci z terenem cmentarza przykocielnego teren sadu i ogrodu plebaskiego - - koci ewangelicki z terenem przykocielnym, 1896-1898, nr. rej.: 537/Wlkp/A z 28.08.2007 r. Skrzetusz- kunia, 1 po. XIX, nr rej.: A-759 z 10.11.1969 (przeniesiona do skansenu na Lednicy). KSIGA II. OBIEKTY WSKAZANE PRZEZ WWKZ DO UJCIA W GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKW PO WERYFIKACJI PRZEPROWADZONEJ PRZEZ URZD GMINY RYCZYW Boruchowo - dom nr 11, mur., 2 po. XIX w. - dom nr 75, mur., 3 w. XIX w. - cmentarz ewangelicki, XIX w., nieczynny. Chlebowo zesp dworski: - dwr, mur., 1907-1912 r. - oficyna, mur., drew., k. XIX w. - budynek gospodarczy, mur., k. XIX w. - kotownia, mur., k. XIX w. - budynek mieszkalny, mur., k. XIX w.
Dbrwka Ludomska - dwr mur, po. XIX w. - park - zesp folwarczny: - dom mieszkalny - rzdcwka, mur., 1860 r. - chlewnia i spichlerz, mur., p. XX w. - obora, mur., drew., 1909 r - kunia, mur., 1890 r. - stodoa I, mur., 1900 r. - stodoa II, mur., 1900 r. - obora, mur., 1909 r. - dom mieszkalny nr 11, dwojak, . mur., 1912 r. - dom mieszkalny nr 14, dwojak, mur., 1912 r. - dom mieszkalny nr 20, dwojak, ob mur-szach., 1919 r. Gociejewko - dom nr 7, mur., 4 w. XIX w. - dom nr 10, mur., 4 w. XIX w. - dom nr 15, mur., 1882 r. - dom nr 16, mur., 4 w. XIX w. - cmentarz ewangelicki, XIX w., nieczynny Gociejewo Lene - cmentarz ewangelicki, XIX w., nieczynny Gorzewo - Zesp paacowo-parkowy: - paac, mur., ok. po. XIX w., pocz. XX w, - oficyna dom nr 3, mur.-szach., k. XIX w. - park, po. XIX w. - dom nr 2, rzdcwka, mur., k. XIX w. - gorzelnia, mur., k. XIX w. - obora, mur., k. XIX w. obecnie hala produkcyjna obiekt przebudowany - chlewnia, mur., k. XIX w. j.w. - spichlerz, mur.-szach, k. XIX w. - stodoa I, mur., k. XIX w. nie istnieje - stodoa II, mur., k. XIX w. nie istnieje - budynek gospodarczy, mur., k. XIX w., przebudowany XX w. - masarnia, mur., pocz. XX w. przebudowany na biura i mieszkania - stolarnia, k. XIX w. - warsztat, mur., k. XIX w. obecnie hala produkcyjna - budynek mieszkalny, mur., szach., k. XIX w. nie ma blok mieszkalny
- budynek mieszkalny, mur., k. XIX w. j.w. - budynek mieszkalny, mur., k. XIX w. j.w. - dom nr 25, czworak mur., 3 w. XIX w. - dom nr 26, czworak mur., 2 po. XIX w. - dom nr 27, czworak mur., 2 po. XIX w., XX w. - dom nr 29, dwojak mur., 1 w. XX w. - dom nr 30, czworak mur., 2 po. XIX w., XX w. - szkoa podstawowa, mur., l. 30-te XX w. obecnie wietlica wiejska Igrzyna - cmentarz ewangelicki, XIX w., nieczynny. Kroy - zesp folwarczny: - dom nr 10, rzdcwka, mur., szach., k. XIX w. - stodoa, mur., l.-20-te XX w. - chlewnia I, mur., l.-20-te XX w. - dwojak, mur., p. XX w. Lipa - szkoa podstawowa nr 99, mur. 1 w. XX w. - dom nr 47, mur., l. 30-te XX w. - dom nr 86, mur., l. 30-te XX w. - zagroda nr 93: dom, mur., l. 30-te XX w. obora, mur., l. 30-te XX w. dom nr 98, mur., 1 w. XX w. - zagroda nr 113: dom, mur., l. 30-te XX w. obora, mur., l. 30-te XX w. - cmentarz ewangelicki, XIX w., nieczynny Ludomicko - cmentarz ewangelicki, XIX w., nieczynny Ludomki - zesp dworsko-folwarczny: dwr, mur. po. XIX w. pozostao parku krajobrazowego, po. XIX w. stodoa, drew., k. XIX w. - spalona chlewnia, mur., 1 w. XX w. nie istnieje obora, mur., 1 w. XX w. nie istnieje dom nr 2, piciorak, mur., p. XX w. - zesp budynkw dla wojsk niemieckich, drewn,. L.40 XX w
- cmentarz ewangelicki, XIX w., nieczynny Ludomy - zesp kocioa parafialnego: koci p.w. Jana Chrzciciela, 1868 r., 1871 r., 1894 r. plebania, mur., 4 w. XIX w. zabudowa gospodarcza - zesp kocioa poewangelickiego: koci ewangelicki, ob. kat., p.w. Niepokalanego Poczcia NMP, mur., 1910r. pastorwka, ob. plebania, mur., ok. 1910 r. - dom nr 3, mur., p. XX w. - nowy budynek - dom nr 10, mur., p. XX w. nowy budynek - dom nr 12, mur., p. XX w. nowy budynek - dom nr 14, mur., k. XIX w. nowy budynek - dom nr 16, mur., po. XIX w. - dom nr 17, mur., p. XX w. - dom nr 20 - d. szkoa podstawowa, mur., pocz. XX w. - obecnie przedszkole - dom nr 30, mur., k. XIX w. - zagroda nr 47: dom, mur., p. XX w. obora, mur., p. XX w. - zagroda nr nr 50: dom, mur., k. XIX w. stodoa , mur.,k. XIX w. - nie istnieje obora, mur., k .XIX w. - zagroda nr 57: - nie istnieje dom, mur., szach., p. XX w. obora, mur., l. 20-te XX w. - dom nr 59, mur., 3 w. XIX w. - zagroda nr 61: - przebudowana dom, mur., p. XX w. stajnia, mur., p. XX w. - budynek mieszkalno-gospodarczy nr 62, mur., p. XX w. - dom nr 94, mur., k. XIX w. - cmentarz rzymsko-katolicki, XIX w., czynny - cmentarz ewangelicki, XIX w., nieczynny Ninino - zesp paacowo-paacowy paac, mur, 2 po.XIX, pocz. XX, przeb. 1937 r. park krajobrazowy, 2 po. XIX w.
- zesp folwarczny: gorzelnia ob. budynek mieszkalny, mur., 2 po. XIX w., przebud. w 1937 r. spichlerz ob. dom mieszkalny, mur., 3 w. XIX w. wozownia, mur., k. XIX w. - nie istnieje kunia, drew., p. XX w. nie istnieje budynek mieszkalny, mur., p. XX w. - dom nr 2, mur., pocz. XX w. - dom nr 3, mur., 2 po. XIX w. - dom nr 6, mur., 4 w. XIX w. - dom nr 10, mur., ok. po. XIX w. - dom nr 12, mur.-szach., po. XIX w. - dom nr 16, mur., 4 w. XIX w. - dom nr 26 z zabudow gospodarcz, mur., 1 w. XX w. Orowo - zesp dworsko-folwarczny: dwr, mur., 1897 r. pocz. XX w. park krajobraz, k. XIX w. - zesp folwarczny: stajnia, mur., p. XX w. obora, mur., k. XIX w. cieltnik, mur., p. XX w. - rozebrany stodoa I, mur., k. XIX w. - rozebrany stodoa, mur., k. XIX w. kunia, mur., k. XIX w. - dom nr 4, czworak mur., k. XIX w., XX w. - przebudowany - dom nr 10, czworak mur., 2 po. XIX w., pocz. XX w. nie istnieje - dom nr 11, czworak mur., 2 po. XIX w., pocz. XX w. nie istnieje Piotrowo - dom nr 1, mur., ok. po. XIX w. - dom nr 11, mur., 2 po. XIX w., XX w. - dom nr 12, mur., 2 po. XIX w., XX w. - cmentarz ewangelicki, XIX w., nieczynny - cmentarz ewangelicki, XIX w., nieczynny Poajewice - cmentarz ewangelicki, XIX w., nieczynny Radom - koci p.w. Podwyszenia Krzya w., mur.-kam.-szach., ok. 1912 r. - szkoa ob. dom nr 42, mur., p. XX w. - zesp dworsko-folwarczny:
dwr, mur., 2 po. XIX w., pocz. XX w. oficyna mieszk.-gosp., mur., 2 po. XIX w., XX w. ( w duej czci rozebrana) czworak nr 46, mur., k. XIX w. spichlerz, mur., 2 po. XIX w., XX w. stajnia obora, mur., p. XX w. stajnia i obora, mur., 1890 r. obora, mur., 3 w. XIX w. kunia, mur., szach., p. XX w. kurnik, l. 40-te XX w. - dom nr 18, dwojak, mur., k. XIX w. - dom nr 19, trojak, mur., p. XX w. - dom nr 20, dwojak, mur., p. XX w. - dom nr 21, dwojak, mur., k. XIX w. - dom nr 2, mur., k. XIX w. - dom nr 32, mur., p. XX w. - przebudowany - cmentarz ewangelicki, XIX w., nieczynny RYCZYW - zesp kocioa parafialnego p.w. w. Mikoaja koci, mur., 1924-26 r. plebania, mur., po. XIX w. budynek gospodarczy, mur., k. XIX w. - zesp kocioa ewangelickiego, ul. Czarnkowska nr 24: koci ewangelicki, mur., 1889 r. - dom ob. mieszkalny, ul. Czarnkowska 23, mur., 2 po. XIX w. - ogrodzenie cm. kocielnego z bram, mur., metal, k. XIX w. - bonica ob. dom mieszkalny, ul. Czarnkowska 44, mur., 2 po. XIX w., przebud. XX w. - zesp szkoy, ul. Czarnkowska 25: budynek szkoy, mur., p. XX w. budynek gospodarczy, mur., p. XX w. - zesp szkoy, ul. Mickiewicza 14: budynek szkoy, mur., p. XX w. budynek gospodarczy, mur., p. XX w. - szkoa, ul. 6 Stycznia, mur., l. 30-te XX w. - poczta, ul. Kolejowa, mur., ok. 1900 r. - zesp dworca PKP, ul. Kolejowa: budynki, mur., pocz. XX w.: budynek dworca budynek gospodarczy, budynek szaletw,
kolonia mieszkaniowa: dom pracownikw kolei, ul. Kolejowa 15, mur., p. XX w. dom pracownikw kolei, ul. Kolejowa 16, mur., p. XX w. dom pracownikw kolei, ul. Kolejowa 19, mur., p. XX w. - Remiza Straacka, ul. Mickiewicza nr 2, mur., 1 w. XX w. prawidowo ul. 6 Stycznia 2 ul. Czarnkowska - dom nr 1, mur., 4 w. XIX w. - dom nr 2, mur., 1 po. XIX w. - dom nr 3, mur., po. XIX w. - dom nr 4, mur., 1 po. XIX w. - dom nr 5, mur., 3 w. XIX w. - dom nr 6, mur., ok. po. XIX w. - dom nr 8, mur., po. XIX w., XX w. - dom nr 9, mur., 1 po. XIX w. - dom nr 10, mur., po. XIX w. - dom nr 13, mur., po. XIX w. - dom nr 15, mur., k. XIX w. - dom nr 16, mur., po. XIX w. - dom nr 17, mur., po. XIX w. - dom nr 18, mur., po. XIX w. - dom nr 19, mur., 3 w. XIX w. - dom nr 20, mur., po. XIX w. - dom nr 21, mur., po. XIX w. - dom nr 26, mur., pocz. XX w. - dom nr 27, mur., 2 po. XIX w. - dom nr 29, mur., k. XIX w. - dom nr 30, mur., po. XIX w. - dom nr 31, mur., po. XIX w. - dom nr 32, mur., po. XIX w. - dom nr 35, mur., 2 po. XIX w. - dom nr 36, mur., 2 po. XIX w. - dom nr 38, mur., po. XIX w. - dom nr 39, mur., k. XIX w. - dom nr 41, mur., po. XIX w. - dom nr 42, mur., po. XIX w. - dom nr 43, mur., p. XX w. - dom nr 45, mur., 1 po. XIX w. ul. Kolejowa - dom nr 1, mur., 1 w. XX w.
- dom nr 2, mur., pocz. XX w. - dom nr 3, mur., pocz. XX w. - dom nr 4, mur., ok. 1900 r. - dom nr 7, mur., ok. 1900 r. - dom nr 9, mur., 1 w. XX w. - dom nr 10, poczta, mur., ok. 1900 r. - dom nr 11, mur., ok. 1900 r. - dom nr 12, mur., ok. 1900 r. - dom nr 13, mur., po. XIX w. - dom nr 22, mur., ok. 1900 r. - dom nr 26, mur., ok. 1900 r. - dom nr 27, mur., ok. 1900 r. ul. Obornicka - myn, mur., ok. 1900 r. Plac 1 Maja - zesp domu nr 19: dom z restauracj, mur., k. XIX w. piekarnia, mur., k. XIX w. nie istnieje budynek mieszkalny spichlerz, mur., k. XIX w. nie istnieje - dom nr 1, mur., po. XIX w. - dom nr 3, mur., k. XIX w. - dom nr 4, mur., 3-4 w. XIX w. - dom nr 5, mur., po. XIX w. - dom nr 6, mur., ok. 1900 r. - dom nr 7, mur., po. XIX w. - dom nr 8, mur., po. XIX w. - dom nr 9, mur., 1 po. XIX w. - dom nr 10, mur., 1 po. XIX w. - dom nr 11, mur., ok. 1900 r. - dom nr 13, mur., po. XIX w. - dom nr 14, mur., po. XIX w. - dom nr 15, mur., po. XIX w. - dom nr 17, mur., po. XIX w. - dom nr 18, mur., po. XIX w. - dom nr 22, mur., po. XIX w. - dom nr 22, mur., 1913 r. - dom nr 23, mur., ok. po. XIX w. - dom nr 24, mur., po. XIX w. - dom nr 26, mur., 3 w. XIX w.
- dom nr 27, mur., 2 po. XIX w. - dom nr 28, mur., ok. 1900 r. - dom nr 30, mur., 1 po. XIX w. - dom nr 32, mur., po. XIX w. - dom nr 35, mur.-glin., 1 po. XIX w. - dom nr 36, mur., 4 w. XIX w. - dom nr 37, mur., 1 po. XIX w. ul. Marcinkowskiego - dom nr 1, mur., ok. 1900 r. - dom nr 2, mur., ok. 1900 r. - dom nr 11, mur., 3-4 w. XIX w. - dom nr 15, mur., 3-4 w. XIX w. ul. Mickiewicza - dom nr 2, mur., 1 w. XX w. - dom obok remizy, mur., p. XX w. - dom nr 4, mur., 1 w. XX w. - dom nr 7, mur., 1 w. XX w. - dom nr 10 (ob. Urzd Gminy), mur., 1 w. XX w. - dom nr 11, mur., 1 w. XX w. - zesp domu nr 13: dom, mur., p. XX w. budynek gospodarczy, mur., p. XX w. - dom nr 16, mur., 1 w. XX w. - dom nr 18, mur., 1 w. XX w. - dom nr 23, mur., 1 w. XX w. - dom nr 26, mur., p. XX w. - dom nr 23, mur., szach., 1 w. XX w. - zesp domu nr 32: dom, mur., szach., p. XX w. stolarnia, mur., 1 w. XX w. - dom nr 34, mur., 1 w. XX w. ul. 6 Stycznia - dom nr 1, mur., ok. 1900 r. - budynek mleczarni, ul. Mickiewicza 33, mur., 1 w. XX w. - myn, ul. Obornicka 5, mur., p. XX w. - myn i paszarnia, ul. Mickiewicza 5, mur., 1 w. XX w. - spichlerz, ul. Mickiewicza 1, mur., ok. 1900 r. os. Parkowe (opiszewo) - zesp dworsko-folwarczny:
dwr, mur., 1942-45 r. gorzelnia, mur., 1875 r. stajnia, ob. obora, mur., k. XIX w. obora, mur., 4 w. XIX w. owczarnia, mur., p. XX w. stodoa, mur., 1866 r. - budynek mieszkalny, ob. dom ul. 6 stycznia nr 2, mur., 4 w. XIX w. - budynek mieszkalny, ob. dom nr 6, mur., 4 w. XIX w. - czworak nr 8, mur., kam., k. XIX w. - obora przy czworaku nr 8, mur., drew., k. XIX w. - nie istnieje - brama folwarczna, mur., k. XIX w. nie istnieje - dom nr 9, mur., k. XIX w. - dom nr 17, mur., 1917 r. - cmentarz ewangelicki, XIX w., nieczynny - cmentarz rzymsko-katolicki, XIX w., czynny - cmentarz ydowski, XVIII w., nieczynny Skrzetusz - zesp szkoy: budynek szkoy, ob. dom nr 13, mur., p. XX w. budynek gospodarczy, mur., p. XX w. - przedszkole, dom nr 59, mur., l. 30-te XX w. - dom nr 8, mur., 1 w. XX w. - dom nr 9, mur., pocz. XX w. - dom nr10, mur., pocz. XX w. - dom nr 11, glina oblicowna ceg, pocz. XX w. - dom nr 41, mur.-glin.-drewn., ok. po. XIX w. - dom nr 42, mur., k. XIX w. - budynek mieszkalno-gospodarczy nr 58, mur., pocz. XX w. - dom nr 63, mur., pocz. XX w. - budynek mieszkalno-gospodarczy nr 70, mur., pocz. XX w. - dom nr 71, mur., pocz. XX w. - dom nr 72, mur., pocz. XX w. - budynek mieszkalno-gospodarczy nr 73, mur., pocz. XX w. - dom nr 83, mur., 1905 r. - dom nr 86, mur., 1900 r. - cmentarz ewangelicki, XIX w., nieczynny - cmentarz epidemiczny, XIX w., nieczynny Tukawy - dom nr 1, mur., 3 w. XIX w.
- dom nr 6, mur., po. XIX w., XX w. - dom nr 17, mur., po. XIX w. - dom nr 19, mur., 2 po. XIX w. - dom nr 22, mur., 2 po. XIX w. - dom nr 23, mur., 2 po. XIX w. - dom nr 26, mur., 2 po. XIX w. - dom nr 29, mur., po. XIX w. - dom nr 30, mur., ok. po. XIX w. - dom nr 31, mur., 2 po. XIX w. - dom nr 32, mur., 2 po. XIX w. - dom nr 33, mur., 4 w. XIX w. - cmentarz ewangelicki, XIX w., nieczynny Trzy Gry - Zesp dworsko folwarczny: Dwojak, mur., kon. XIX w - cmentarz ewangelicki, XIX w., nieczynny Wiardunki - dom nr 9, mur.-szach., po. XIX w. - dom nr 12, mur., pocz. XX w. - dom nr 15, szach., po. XIX w. (przebudowany) - dom nr 27, mur., 2 po. XIX w. - cmentarz ewangelicki, XIX w., nieczynny Zawady - dom nr 2, mur., 4 w. XIX w. - dom nr 13, mur., k. XIX w. - dom nr 18, mur., pocz. XX w. - rozebrany - dom nr 25, mur., k. XIX w. - cmentarz ewangelicki, XIX w., nieczynny KSIGA IV. ZABYTKI RUCHOME. Na terenie gminy Ryczyw nie wpisano dotd do rejestru adnych ruchomych obiektw zabytkowych. Niemniej zasuguj na to zespoy wystroju i wyposaenia kociow parafialnych p.w. w. Jana Chrzciciela w Ludomach oraz p.w. w. Mikoaja w Ryczywole. Dotychczas na terenie gminy zinwentaryzowano kilkanacie zabytkw ruchomych pochodzcych z kociow parafialnych p.w. witego Mikoaja w Ryczywole gdzie zewidencjonowano 10 obiektw, p.w. w. Jana Chrzciciela w Ludomach gdzie zewidencjonowano 6 zabytkowych obiektw ruchomych oraz witrae w poewangelickim kociele w Ludomach. STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE: TYTU I. Wykaz stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytkw Ninino, stan. , AZP 44-27/60 - grodzisko
- nr rejestru 855/A, decyzj z dnia 17 lutego 1970 r. TYTU II. Wykaz stanowisk o wasnej formie krajobrazowej Na terenie gminy zarejestrowano 2 stanowiska archeologiczne o wasnej formie krajobrazowej. Jest to grodzisko wpisane do rejestru zabytkw w m. Ninino oraz domniemany grdek w m. Skrzetusz. TYTU III. Zestawienie liczbowe zewidencjonowanych stanowisk archeologicznych cznie z ich funkcj oraz krtk analiz chronologiczn (opis koncentracji stanowisk archeologicznych uwarunkowania fizjograficzne). Podstawow i wiodc metod ewidencjonowania stanowisk archeologicznych jest oglnopolski program badawczo konserwatorski Archeologiczne Zdjcie Polski ( AZP). Systematyzuje dotychczasowy zasb wiedzy o rozpoznaniu archeologicznym terenu, poprzez obserwacj archeologiczn terenu oraz uwzgldnianie informacji zawartych w archiwach, zbiorach muzealnych, instytucjach i publikacjach. Naley jednak pamita, e zbir dokumentacji AZP, reprezentujcy ewidencj zasobw archeologicznych, jest otwarty i cigle uzupeniany w procesie archeologicznego rozpoznania terenu. Do zbioru wczane s informacje o wszystkich sukcesywnie odkrywanych reliktach przeszoci niezalenie od charakteru bada, a take wszystkie biece informacje weryfikujce lub uzupeniajce dotychczasowe dane. W ten sposb dokumentacja stanowisk archeologicznych utworzona metod AZP jest rdem najbardziej aktualnej wiedzy o terenie. Ponisza tabela prezentuje zasoby archeologicznego dziedzictwa kulturowego na terenie gminy Ryczyw.
-STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE -grodziska -osady -cmentarzyska -inne -ILO -2 -320 -16 -1 -W TYM WPISANYCH DO REJESTRU -1 -x -x -x
Stanowiska archeologiczne z terenu gminy przede wszystkim s reprezentowane przez osady. Osadnictwo wykazuje zaleno od sieci hydrograficznej i koncentruje si gwnie w strefie pradoliny rzeki Flinty, na styku tej pradoliny z wysoczyzn oraz wok jej dopyww. Miejscem intensywnego osadnictwa by rejon miejscowoci Skrzetusz, Tukawy, Boruchowo, Wiardunki i Ninino. Najstarsze lady bytnoci czowieka zwizane s z okupowaniem, przez krtkotrwae obozowiska mezolitycznych spoecznoci myliwsko-rybackich, krawdzi maych dolin w pobliu Skrzetusza. Wrd punktw osadniczych pochodzcych z okresu neolitu szczegln warto reprezentuj osady z Piotrowa, Tukaw oraz z Zawady. Wrd stanowisk liczn grup stanowi stanowiska wielokulturowe obrazujce cay przekrj od pradziejw poprzez wczesne i pne redniowiecze. Du warto poznawcz reprezentuje kompleks osadniczy w Boruchowie. Osadnictwo pnoredniowieczne dokumentuje materia ceramiczny z XVI-XVIII w. wok wsi jak Skrzetusz, Tukawy, Ninino, Boruchowo bdcy ladem ich nieprzerwanego osadnictwa trwajcego do dzi. KSIGA IV. UWARUNKOWANIA WEWNTRZNE OCHRONY ZASOBW DZIEDZICTWA I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO. CHARAKTERYSTYKA ZASOBW KULTUROWYCH GMINY RYCZYW TYTU I. STAN ZACHOWANIA ZABYTKW NIERUCHOMYCH. Rozwj przestrzenny miejscowoci Ryczyw miasta zasadza si na czworobocznym wyduonym placu handlowym, pniejszym rynku, wyduonym w kierunku pnocno wschodnim i poudniowo zachodnim, z ukadem ulic, wychodzcych z kadego naronika, z zgodnie z historycznymi wlotami w kierunku Rogona, Obornik, Chodziey, Czarnkowa oraz lokalna do opiszewa. W 1896 r. miasto uzyskao poczenie kolejowe do Obornik (czciowo zachowany zesp dawnego dworca kolejowego). Zachowana historyczna zabudowa jest typowa dla maych miasteczek o funkcji rzemielniczo-rolniczej z koca XIX i pocz. XX w. Szczeglnie widoczna jest przy ul. Czarnkowskiej gdzie nadal istniej cigi historycznych budynkw mieszkalnych o skromnych elewacjach, przewanie parterowych, rzadziej jednopitrowych, krytych wysokim dachem dwuspadowym, z sieni na osi lub przejazdem. Na terenie rynku zabudowa zrnicowana, od domw jednokondygnacyjnych z koca XIX w. do nowszych trjkondygnacyjnych z fasadami opracowanymi dekoracyjnie gwnie z pocz. XX w.
W panoramie miejscowoci dominant architektoniczna stanowi dwa zespoy sakralne: kocioa katolickiego i ewangelickiego. Koci parafialny pw. w. Mikoaja zosta wzniesiony w latach 1924-1925 wg. projektw znanego wielkopolskiego architekta Stefana Cybichowskiego. witynia usytuowana na wschd od rynku, na miejscu wczeniejszego drewnianego bowiem parafia w Ryczywole istniaa od XIV w. Budynek Cybichowskiego zosta zaprojektowany w formach neobarokowych wraz z wyposaeniem. Budynek murowany, tynkowany, na planie zblionym do prostokta z naw gwna przekryta kopu i nawami bocznymi w formie obejcia. Nad krucht dwukondygnacyjna wiea kryta baniastym hemem z latarni. Elewacje rozczonkowane pilastrami o joskich gowicach, z gzymsem midzykondygnacyjnym i wieczcym, dekoracyjnymi obramieniami otworw okiennych i drzwiowych. Wntrze o charakterze centralnym podkrelonym przez pseudokopu wspart na czterech masywnych filarach.Cz wyposaenia z XVI - XVIII w. zostaa przeniesiona z wczeniejszego drewnianego kocioa. Koci poewangelicki zosta wzniesiony w 1898 r. Kamie wgielny pooono w 1896 r. (widoczny we pdwsch. naroniku nawy granitowy kamie z dat). Budowla jednonawowa w stylu neogotyckim o zwartej wieloczonowej bryle zdominowanej przez wie pozbawion obecnie hemu. Od pn. do prezbiterium nawy przylega niska zakrystia z przedsionkiem pozbawiona obecnie dachu. Wntrze jasne dziki widocznej wibie dachowej opracowanej dekoracyjnie. Zachowana empora zachodnia, fragmenty ambony, nastawy otarzowej, prospektu organowego oraz boazeria cian. Zachowane lady polichromii prezbiterium malowane na niebiesko sklepienie z byszczcymi gwiazdami, w dolnej partii cian malowido patronowe o geometrycznych czerwonym wzorze na jasnym tle, dwuskrzydowe gwne drzwi prowadzce do kocioa. Po 1945 r. koci suy jako magazyn. Obecnie jest zamknity i nieuytowany. W XVIII w opiszewie stanowicym pierwotnie odrbn wie (obecnie wczona do Ryczywou) rodzina Chmielewskich wzniosa zaoenie dworsko-parkowe z dworem usytuowanym przy poudniowej granicy parku i biegncej od niego gwn osi widokow prowadzca do usytuowanego na drugim kocu parku stawu. Nastpnie zesp przeszed na wasno Franciszka Koszutskiego i Leona Pstrokowskiego. W po. XIX w. majtno naby Ernst Gottlob Lehmann, ktrzy z kolei odsprzeda j w 1879 r. rodzinie Hoffmannw. W 1918 r. majtek przejo na wasno pastwa pruskiego. W 1939 r. stary dwr wraz z oraneri zosta zniszczony. Zachoway si pozostaoci oficyny oraz budynek gospodarczy. W latach 1942-45 Erdmann von Sierakowski wznis nowy budynek dworu zlokalizowany przy zachodniej granicy parku. Obiekt pitrowy, na planie prostokta, murowany i tynkowany, kryty dachem dwuspadowym. Elewacja ogrodowa urozmaicona trjosiowym wystpem, nad ktrym znajduje si balkon. Po 1945 r. cao zespou przej Skarbu Pastwa. W latach 50 XX w. w budynku dworu funkcjonowa Orodek Szkolenia Zawodowego. Od 1999 r. zaoenie dworsko-parkowe nabya I Euro Henia Clinic (Pierwsza Klinika Przepuklin). Park w opiszewie jest uporzdkowany i pielgnowany jest na bieco. Utrzymany w stanie dobrym, wskazana rewaloryzacja i przywrcenie dawnego ukadu kompozycyjnego. Zesp dworsko-parkowy w Chlebowie zosta pooony w pobliu kopalni torfu. Pierwotnie majtek nalea do rodziny Lipskich. Dwr z lat 1907-12 przebudowany w 1963-65 r. Z koca XIX w. pochodz zabudowania folwarczne oraz oficyna, w ktrej mieszkali zarzdcy i dzierawcy folwarku. Gospodarstwo zwizane byo z najwikszym w Wielkopolsce torfowiskiem, ktrego waciciel baron Konigmanna w latach 190712 wznis now siedzib. W 1921r. w posiadanie majtku wszed starosta poznaski Jzef Gowiski. Do wybuchu 1939 r. folwarkiem zarzdzaa wdowa po nim. Po 1945 Chlebowo zostao przejta na Skarb Pastwa, od lat 90 XX w. zesp dworsko-parkowy znajduje si w rkach prywatnych.. Budynek dworu ceglany, na rzucie prostokta z pytkim ryzalitem od frontu., pitrowy, pierwotnie o zwartej bryle z trzema ryzalitami, nakrytej wysokim mansardowym dachem. Obecnie brya znieksztacona przez parterowe dobudwki boczne. Elewacje tynkowane z umieszczonymi na ryzalitach pionowo usytuowanymi pycinami z dekoracj. Park w Chlebowie z mocno zatartym ukadem kompozycyjnym. Prace pielgnacyjne prowadzone s w bardzo ograniczonym stopniu i wykonywane s jedynie w bezporednim otoczeniu dworu. Najstarszy zachowany zesp na terenie gminy Ryczyw zosta wzniesiony ok. 1840 r. w Dbrwce Ludomskiej dla wczesnych wacicieli wsi akomickich. Wiktor akomicki przyjani si z wybitnym wielkopolskim lekarzem Karolem Marcinkowskim, ktry by w Dbrwce czstym gociem, tam te zmar w 1846 r. Obecnie przed fasad dworu znajduje si obelisk upamitniajcy Marcinkowskiego. Zabytkowy pnoklasycystyczny dwr w poarze w 1979 r. utraci pokrycie dachowe wraz z wib. Nieuytkowany i dewastowany w kolejnych latach uleg w duym stopniu zniszczeniu. Park krajobrazowy zaoony wraz z powstaniem rezydencji zachowany zosta w historycznych granicach, z pierwotnym podziaem i sieci drg. Na skutek wieloletnich zaniedba zadrzewienie ulego duemu zuboeniu. Na terenie parku prowadzone s prace sanitarne i pielgnacyjne. Obecnie zaoenie znajduje si prywatnych rkach. Najwikszym zaoeniem jest zesp paacowo-parkowy w Gorzewie, wzniesiony dla rodziny Grabowskich
w po. XIX w. Pocztkowo wybudowana zostaa centralna cz, pniej wschodnie skrzydo, a na przeomie XIX/XX w. zachodnie skrzydo. Kompozycja skadaa si z czci rezydencjonalnej, podwrza folwarcznego z licznymi obiektami gospodarczymi oraz kolonii mieszkalnej. Budynek paacowy, bdcy wasnoci Skarbu Pastwa (ANR Oddzia w Pile). Park krajobrazowy o pow. 3,7 ha zaoony w 2 po. XIX w. Z dawnego drzewostanu zachoway si stare drzewa, m.in. lipy, jesiony, buk, db oraz platan. Park na bieco pielgnowany w niezbdnym zakresie. Ukad kompozycyjny moliwy do odtworzenia. Niewielki dwr pochodzcy z 1 po. XIX w. zachowany zosta w Ludomkach. Wzniesiony z cegy na rzucie prostokta, jednokondygnacyjny, kryty dachem naczkowym. Od strony wschodniej budynek poprzedzony nieznacznym ryzalitem, otwartym trzema pkolicie zamknitymi arkadami do wntrza sieni. Przeprowadzone po 1945 r. remonty zniszczyy cakowicie detal architektoniczny zdobicy elewacje dworu. Zachoway si pozostaoci sztukaterii w jednym z pomieszcze. Dwr stanowi wasno prywatn, od kilku lat pozostaje niezamieszkany, dewastowany. W pooonych niedaleko Ludomach z zaoenia, w ktrego skad pierwotnie wchodziy budynki dworskie oraz park, po rozparcelowaniu wszystkich budynkw dworskich i ziemi przez Komisj Kolonizacyjn w caoci zachowa si jedynie park podworski. W 1910 r. kolonici wybudowali na jego terenie koci ewangelicki z pastorwk. Park pielgnowany jedynie w ograniczonym stopniu, jego ukad jeszcze jest czytelny, jednak poprzez wieloletnie zaniedbania w pielgnacji zosta prawie zatarty. Konieczna pena rewaloryzacja caego parku i przywrcenie dawnego ukadu kompozycyjnego. Park jest wasnoci gminy Ryczyw i peni rol oglnodostpnego parku wiejskiego. Koci pw. Jana Chrzciciela w Ludomach z lat 1868-94 . Pierwszy koci powsta prawdopodobnie ok. XIII/XIV w. W 1868 r. powicono kamie wgielny pod budow nowego przybytku wg. projektu architektw Statza z Poznania i Platha z Obornik. W 1894 r. miaa miejsce konsekracja budowli wzniesionej w stylu neogotyckim. Wntrze jasne, przestronne z naw gwn przekryt sklepieniem krzyowym, boczne gwiadzistymi, prezbiterium sieciowo-gwiadziste. Dach nad korpusem dachowym dwuspadowy, wiea z hemem wiciowym. Widoczne lady pierwotnego pokrycia upkowego. W nawach bocznych pierwotnie znajdoway si wejcia do grobowcw do rodziny Grabowskich i akomickich, obecnie zamurowane. Otarze gwny neogotycki z 1880 wykonany z masy gipsowej, z umieszczonym w centrum obrazem przedstawiajcy Chrzest Chrystusa (orygina z 1871 r., obecnie kopia z 1954 r). W otarzu bocznym pn. Matka Boska tzw. Macierzyska z XVI w. pochodzca z wczeniejszego kocioa. Na emporze prospekt organowy z 1871 r. wykonany przez braci Walter z agania w 1871 r. oraz nalece do wyposaenia wczeniejszego kocioa barokowe rzeby: w. Stanisaw Biskup z XVII w., w. Wojciech z XVII w., w. Piotr i Pawe z XVIII w a take rzeba ludowa w. Wawrzyniec znajduj si w depozycie Muzeum Archidiecezjalnego w Poznaniu. Koci poewangelicki obecnie p.w. Niepokalanego Poczcia Najwitszej Marii Panny zbudowany w 1910 r. Obecnie koci filialny. Po parcelacji dawnego majtku Ludomy (zespou dworsko-parkowego Lipskich) koci wznieli osadnicy niemieccy. Budow wityni wraz z niewielk pastorwk zakoczono w 1910 r. na terenie parku podworskiego Lipskich. Po opuszczeniu Ludom przez Niemcw w 1949 r. koci powicono jako0 kaplice publiczn. Peni funkcje kocioa sukuralnego i znajdowa si pod opiek sistr ze Zgromadzenia Suebnic Mary. Organy przeniesiono do kocioa w Kiszewie. Od lat 90 Xx w funkcjonuje jako kostnica i kaplica przedpogrzebowa i jest wasnoci parafii pw. Jana Chrzciciela w Ludomach. Budynek na planie prostokta, z naw przekryta dwuspadowym dachem z oknami powiekowymi. Fasada od zach. zamknita prost cian, w fasadzie dominuje wiea z baniastym hemem, nad ni sygnaturka, do ciany wsch. przylega parterowa zakrystia. Elewacje tynkowane o gadkim licu z przyporami na naroach. Wntrze salowe kryte pseudokolebk, zamknite od pn. prostoktnym prezbiterium. Z oryginalnego wyposaenia zachoway si metalowy piec, wieczniki oraz wit5rae z pracowni Adolfa Seilera z widoczn sygnatur i dat Breslau 1906, na wiey mechanizm zegarowy oraz dzwon. W Nininie historyczny ukad paacowo-parkowy zosta czciowo zatarty. Paac wzniesiono w 2 po. XIX w. rozbudowano w 1937 r. Obecnie rezydencja posiada wieloczonow bry, o zrnicowanej wysokoci. Wieloosiowe elewacje zachoway prosty detal architektoniczny: profilowane gzymsy i opaski, elementem ozdobnym pozostaje take ganek z neorenesansowymi motywami dekoracyjnymi. Dobra niniskie po I wojnie wiatowej przeszy na wasno Skarbu Pastwa ( obecnie ANR Oddzia Terenowy w Pile. Od pnocnego zachodu paac otoczony jest niewielkim parkiem o pow. 2,53 ha, z zachowanym starodrzewiem, m.in. pomnikowymi okazami lip. Ukad czytelny cho znieksztacony poprzez zlokalizowana tu hydroforni oraz budynki gospodarcze mieszkacw dworu. Na terenie Ninina znajduje si grodzisko wpisane do rejestru zabytkw. Dwr w Orowie nawizuje w swojej formie do niewielkiej zwartej neorenesansowej willi. Zosta zaprojektowany przez spk architektoniczn Gropious Schmieden i wzniesiony w 1872 r. Obiekt o zwartej parterowej bryle z wyszym poddaszem i pitrowymi wystawkami na osi oraz usytuowanym od poudnia
arkadowym gankiem z balkonem. Elewacje utrzymane s w jednolitej szacie stylowej z wykorzystaniem dekoracyjnego kontrastu czerwonej klinkierowej cegy i biaego tynku. W latach powojennych zmieniono ukad wntrz, pokrycie dachowe wymieniono na pap. Cae zaoenie jest wasnoci Skarbu Pastwa, obecnie jest dzierawione. Park w stylu krajobrazowym z k. XIX w. obejmujcy obszar 8,45 ha. Najstarsze drzewa licz ok. 150 lat. Ukad kompozycyjny czytelny, mocno zatarty na skutek braku prac pielgnacyjnych i rozrastajce si w sposb niekontrolowany dzikie krzewy i samosiewny. Park pielgnowany jedynie w bezporednim ssiedztwie dworu dalsza czci parku pielgnowana jedynie okazjonalnie. W owalnicowej wsi Radom redniowiecznej metryce, w 2 po. XIX w. niemiecka rodzina Schnedel zbudowaa zesp dworsko- folwarczny. Po 1945 r. zesp przeszed na wasno pastwa i zosta przejty przez PGR. Obecnie znajduje si w rkach prywatnych. Dwr wzniesiony w 2 po. XIX w, na rzucie prostokta z dwiema prostoktnymi dobudwkami, rozbudowany w pocz. XX w. o pitrowe skrzydo od pn-zach. Elewacje tynkowane ze skromn dekoracj w postaci prostych gzymsw i opasek okiennych. Koci ewangelicki obecnie filialny koci pw. Podwyszenia Krzya w Radomiu (filia kocioa parafialnego w Poajewie) zosta zbudowany staraniem gminy ewangelickiej ok. 1912 r. Zgodnie z projektem wykonanym w pracowni Oskara Hossfelda powstaa witynia w formach nawizujcych do monachijskich kociow wiejskich z przeomu XVII i XVIII w, z wieyczk usytuowan w poaci dachowej, czca si ze cian szczytow budynku. Wzniesiony z cegy ceramicznej na wysokim kamiennym cokole z kamienia polnego amanego. Elewacje tynkowane, podparte masywnymi betonowymi szkarpami. Kruchta wybudowana w konstrukcji ryglowej. Koci jednonawowy z trjbocznie zamknitym prezbiterium, wspczesna przybudwka mieszczc zakrysti. Przed wejciem gwnym podcie wsparty na dwch kolumnach. Wieyczka pierwotnie z zegarem. TYTU II. ZY STAN ZACHOWANIA Dabrwka Ludomska obiekt cakowicie pozbawiony zadaszenia od lat, silnie zawilgocony, z niszczejcymi murami oraz pozostaociami stropw i wrastajc w mury rolinnoci. Zachowane mury obwodowe oraz cz cian dziaowych z pozostaociami sztukaterii. Gorzewo - niezbdne jest osuszenie murw, wykonanie waciwej izolacji pionowej i poziomej oraz skucie starych odpadajcych tynkw i remont elewacji. Ludomki dwr niezabezpieczony przed dostpem osb trzecich, nieuytkowany, stopniowo popadajcy w ruin. Wntrza zdewastowane, w czci pomieszcze zawalone stropy. Ninino budynek zawilgocony. Wybrakowana instalacja odgromowa stanowi niebezpieczestwo zarwno dla mieszkacw jak i samego obiektu. Orowo budynek dworu w bardzo zym stanie technicznym, zawilgocony, piwnice zamoknite, brak izolacji, silne zarysowania elewacji, ubytki w obramieniach okiennych, stolarka okienna i drzwiowa oryginalna lecz w zym stanie Ryczyw koci ewangelicki w zym stanie technicznym, z zawilgoconymi i zagrzybionymi elementami wiby dachowej i nieszczelnym pokryciem dachowym. Parki w Gorzewie, Orowie, Nininie nie s prowadzone prace pielgnacyjne ani sanitarne. Zatarciu ulegy osie widokowe oraz cigi komunikacyjne. TYTU III. STAN ZACHOWANIA STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH Naley zaznaczy na wstpie, e wszystkie stanowiska archeologiczne s tak samo wane dla rekonstrukcji wikszych procesw lub wyjanienia mniejszych problemw i zagadnie. W myl art. 6 pkt. 3 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568) wszystkie zabytki archeologiczne bez wzgldu na stan zachowania podlegaj ochronie i opiece. Stanowisko archeologiczne wpisane do rejestru zabytkw tj. grodzisko w m. Ninino pooone jest w lesie. W chwili obecnej nie zagraa mu dziaalno gospodarcza czowieka, jednak zagroeniem mog by nielegalne poszukiwania z wykrywaczami metalu. Stanowiska archeologiczne nie wpisane do rejestru zabytkw, ujawnione gwnie podczas bada AZP, stanowi podstawow i najliczniejsz grup, ktra skada si na archeologiczne dziedzictwo kulturowe. Z powodu ich liczebnoci trudno okreli stan zachowania kadego pojedynczego stanowiska archeologicznego. Z pewnoci mona jedynie stwierdzi, e stanowiska pooone na terenach niezabudowanych, nieuytkach i zalesionych nale do najlepiej zachowanych.
Strona 22
TYTU IV. OBSZARY NAJWIKSZEGO ZAGROENIA DLA ZABYTKW NIERUCHOMYCH: W oparciu o plany inwestycyjne gminy mona okreli obszary zagroone pod wzgldem zachowania zabytkw: a) urbanistyka: - zy stan techniczny obiektw powstaych w kocu XIX w. oraz nie przystawanie do standardw wspczesnego budownictwa powoduj zastpienie ich wspczesnymi realizacjami, - znaczenie nowej zabudowy lokalizowanej w obrbie zespow historycznych - wprowadzanie nowoczesnej wielkokubaturowej architektury w cigach historycznej zabudowy, problemy z respektowaniem staych zasad ksztatowania architektury w odniesieniu do zabytkowej zabudowy oraz harmonijnym wprowadzeniem nowego budownictwa - wymogiem koniecznym przy projektowaniu jest dopasowanie nowych budynkw gabarytami oraz stylistyk do istniejcej historycznej zabudowy poprzez zachowanie tradycyjnych ksztatw dachw, ceramicznych pokry, stonowanej kolorystyki, - zabudowa gospodarcza w niewielkich miejscowociach budownictwo mieszkaniowe byo cile powizane z zabudowa gospodarcz. W zwizku z zanikaniem pierwotnej funkcji nastpuje szybka degradacja obiektw prowadzca do cakowitego zniszczenia a w kolejnoci do rozbirki budynkw gospodarczych, - wprowadzanie elementw obcych stylowi wpyw na taki stan rzeczy maj przeksztacenia wasnociowe obiektw nieruchomych przez wacicieli prywatnych czsto wykonujcych prace przy zabytku bez wymaganego pozwolenia konserwatorskiego w sposb niezgodny z zasadami sztuki i techniki konserwatorskiej, - brak oglnego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego bdcego jedn z form ochrony zabytkw, powoduje naraenie obiektw z terenu gminy posiadajcych walory historyczne bd warto lokalno-kulturow, nie objtych wpisem do rejestru zabytkw a ujtych w ewidencji WWKZ, na degradacj spowodowan wymogami wspczesnoci i w zwizku z tym prowadzonymi adaptacjami i remontami obiektw zabytkowych. Likwidacja oryginalnych elementw dekoracji architektonicznej, zdobionej stolarki okiennej, drzwiowej, klatek schodowych, dawnych witryn sklepowych,, wprowadzanie wspczesnych materiaw budowlanych typu blacha dachwkopodobna, w miejsce ceramicznych pokry dachowych, okien z PVC oraz ocieplanie pytami styropianowymi - prowadzi do degradacji pojedynczych obiektw a take caych obszarw starej zabudowy, pozbawiajc je charakterystycznego klimatu a co za tym idzie wartoci turystycznych. Brak szczegowych zapisw dotyczcych ochrony historycznych zaoe ruralistycznych, zespow folwarcznych, cmentarzy umoliwia wprowadzanie daleko idcych przeksztace przestrzennych, kubaturowych, materiaowych, architektonicznych niekorzystnych dla krajobrazu kulturowego gminy, b) obiekty sakralne - kocioy poewangelickie - wikszo tego typu z obiektw jest nieuytkowana lub uytkowana w sposb nieprawidowy, - due problemy z utrzymaniem wity maj wsplnoty parafialne zlokalizowane na obszarach wiejskich, gdzie istniaa parafia katolicka oraz ewangelicka. Po 1945 r. kocioy ewangelickie, ze wzgldu na brak wiernych przeszy w rce parafii katolickich lub na wasno gmin.. Wiejskie wsplnoty liczce kilkuset wiernych nie maj moliwoci zebrania wystarczajcych rodkw finansowych, pozwalajcych na przeprowadzenie niezbdnych prac remontowo konserwatorskich. Prowadzi to do postpujcej degradacji obiektw zabytkowych stanowicych historyczny element zabudowy trwale wpisany w panoram miejscowoci i czsto jest to jedyny zachowany lad po ewangelickich mieszkacach (np. w Ludomach czy Ryczywole), - synagogi najczciej pozbawione swej pierwotnej funkcji, z cakowitym zatarciem pierwotnego wygldu i utrat jakichkolwiek indywidualnych cech dekoracji architektonicznej (np., synagoga w Ryczywole zlokalizowana przy ul. Czarnkowskiej penica funkcje budynku mieszkalnego), c) zespoy paacowo/dworsko-parkowe :
Strona 23
- - zy stan parkw bdcych wasnoci Skarbu Pastwa szczeglnie zaniedbane s parki w Nininie i Gorzewie . S to miejsca gdzie budynki paacowe zasiedlone s czciowo, a drzewostan w parkach suy w okresie zimowym do pozyskiwania drewna na opa, - duym zagroeniem dla parkw s take podziay dziaek prowadzone na terenach parkw, ktrych konsekwencj jest zmiana wasnoci czci zaoenia jak stao si np. w Gorzewie gdzie z terenu parkowego zostaa wydzielona dziaka budowlana. Tego typu postpowanie skutkuje zniszczeniem historycznych ukadw komunikacyjnych i osi widokowych. W zwizku z tym naley zapobiega podziaom dziaek na terenach wpisanych do rejestru i dy do scalania powierzchni parkw w rku jednego waciciela, - brak rodkw finansowych na rewaloryzacj i utrzymanie zieleni, - brak stref ochronnych istniejcych w starych planach zagospodarowania przestrzennego. Std czsto pojawiaj si zamiary lokalizowania tu przy granicy parku lub w najbliszym ssiedztwie bd to zakadw lub urzdze przemysowych albo duych ferm zwierzcych. - degradacja obszarw parkowych oraz otulin parkw poprzez wprowadzenie zabudowy przemysowej (np. obrzea parku w Nininie) lub inne rda zanieczyszcze: rodki ochrony rolin, zrzuty ciekw na ki, cieki z gorzelni (np. w Gorzowie i os. Parkowym - opiszewie), nielegalne skadowiska odpadw. W planach zagospodarowania przestrzennego naley dy do tego aby w najbliszym ssiedztwie parkw nie lokalizowa inwestycji mogcych niekorzystnie wpywa na warunki mikroklimatyczne panujce w parkach oraz stan zieleni, - zy stan obiektw paacowych bdcych wasnoci ANR np. w Gorzewie i Nininie zwizany min. z brakiem regulacji prawnych odnonie praw wasnoci (ustawa reprywatyzacyjna), co w przypadku skadanych roszcze przez spadkobiercw ostatnich wacicieli powoduje wstrzymanie przygotowywanych przez ANR przeksztace wasnociowych i skutkuje brakiem moliwoci zbycia nieruchomoci, - remonty prowadzone w sposb nieprawidowy, niezgodnie z zasadami sztuki konserwatorskiej z zastosowaniem najtaszych materiaw przeznaczonych do wspczesnego masowego budownictwa, d) cmentarze - obszarami zagroonymi s tereny dawnych XIX w. cmentarzy szczeglnie ewangelickich, ydowskich lub miejsca po cmentarzach. Praktycznie wszystkie cmentarze niekatolickie ulegy dewastacji. W wielu wypadkach zachoway si w zasadzie tylko miejsca pocmentarne gdzie jedynym widocznym elementem jest drzewostan bd grupa krzeww i zaroli rosnca w miejscu cmentarza (Boruchowo, Gociejewko, Gociejewo Lene, Ludomki, Skrzetusz, Tukawy). Na pozostaych cmentarzach ewangelickich zachowao si po kilka czasami kilkanacie mogi i nagrobkw czsto porozbijanych, zdekompletowanych, czasami z czytelnymi inskrypcjami. Rzadko gdzie zachoway si inne elementy cmentarza np. krzy cmentarny, fragmenty ogrodzenia lub kraty metalowe ogradzajce mogiy (Igrzyna, Lipa, Ludomicko, Ludomy, Piotrowo, Poajewice, Radom, Trzy Gry, Wiardunki, Zawady). Gwnym problemem jest tu brak rodkw finansowych na rewaloryzacj i utrzymanie oraz brak oznacze i tablic informacyjnych, e) ukady ruralistyczne, ukady przestrzenne - trasy komunikacyjne - skala wspczesnej infrastruktury drogowej w znacznym stopniu przekracza skal dawno uksztatowanej przestrzeni, a natenie ruchu koowego, gwnie ciarowego, stwarza realn grob powstania nieodwracalnych zniszcze dawnej tkanki mieszkaniowej. Wypywa std pilna potrzeba kontynuowania inwestycji, ktre maj na celu odsunicie tras komunikacyjnych o szczeglnie uciliwym ruchu.: brak obwodnicy miejscowoci Ludomy, przy duym nateniu ruchu, w tym ciarowego stanowi du uciliwo dla mieszkacw i zagroenie dla substancji budowlanej tej czci miasta,
Strona 24
- generalnym problemem nie tylko w skali gminy lecz i powiatu jest lokalizacja wie telefonii komrkowej oraz pojawiajce si potencjalnie nowe zagroenie elektrownie wiatrowe - wpywajca deprecjonujco na panoram miejscowoci i zespow zabytkowych, stanowic konkurencj dla zabytkowej architektury wie kociow, bdcych historycznymi dominantami obszarw wiejskich i staromiejskich. Tego typu inwestycje maj niekorzystny wpyw na uksztatowanie zabytkowej przestrzeni jako element nie harmonizujcy z krajobrazem kulturowym. Poprzez ingerencj elementw obcych zniszczeniu ulegaj wartoci widokowe przestrzenne zaoenia, panoramy oraz otoczenie zabytkowych obiektw o wartoci lokalnej, - kontynuowanie niekorzystnych zmian w ukadzie przestrzennym rynku. Zmiana nawierzchni oraz zaburzenie ukadu komunikacyjnego poprzez wprowadzenie miejsc postojowych dla autobusw, parkingu dla samochodw oraz rozdzielenie jednorodnej pyty rynku odcinkiem jezdni doprowadzio do jego zdeprecjonowania, - niewielka moliwo wykorzystania starych budynkw folwarcznych do nowoczesnej produkcji, niszczenie kompozycji podwrza folwarcznego oraz charakteru zachowanej zabudowy. Budynki te wymagaj przerbek i adaptacji, a w wielu przypadkach rwnie znalezienia nowej funkcji. Z tych powodw w zym stanie jest wiele obiektw folwarcznych na terenie gminy, f) niedostatek rodkw publicznych na rewitalizacje oraz brak powszechnej wiadomoci realnej i potencjalnej wartoci zasobw kulturowych, ktry skutkuje bezmylnym niszczeniem obiektw (ogrodzenie zespou parkowego w opiszewie) lub powoduje degradacj miejsc o lokalnej wartoci historycznej, ktre staj si popularnym miejscem gromadzenia si grup popeniajcych wykroczenia (teren starego cmentarza poewangelickiego w Ludomach, przystanek autobusowy na obrzeu parku podworskiego w Ludomach, teren rynku w Ryczywole). TYTU V. ISTOTNE ZAGROENIA DLA ZABYTKW ARCHEOLOGICZNYCH Podstawowym zagroeniem dla stanowisk archeologicznych oraz nawarstwie kulturowych s wszelkie inwestycje zwizane z zabudowaniem i zagospodarowaniem terenu, ktre wymagaj prowadzenia prac ziemnobudowlanych. Aby zapobiec zniszczeniu stanowisk archeologicznych oraz nawarstwie kulturowych, prace ziemne prowadzone w strefie ochrony stanowisk archeologicznych wymagaj prowadzenia bada archeologicznych w zakresie uzgodnionym z Wielkopolskim Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw. Jest to szczeglnie wane podczas takich inwestycjach jak budowa budynkw mieszkalnych i usugowych oraz inwestycje liniowe: przycza kanalizacji deszczowej, sanitarnej, gazowej, telekomunikacyjnej. Natomiast realizacja inwestycji takich jak budowa obwodnic, drg, zbiornikw retencyjnych, eksploatacja pianic i wirowni, kopalnie kruszywa bezwzgldnie wymaga prawidowego rozpoznania terenu pod wzgldem faktycznej ilo stanowisk archeologicznych oraz przeprowadzenia ratowniczych bada wykopaliskowych na wytypowanych stanowiskach. Z uwagi na szerokopaszczyznowy zakres prac ziemnych charakteryzujcy tego typu przedsiwzicia budowlane, w bezpowrotny sposb niszczy si substancj zabytkow i obiekty archeologiczne. Naley pamita rwnie o pracach ziemno-budowlanych zwizanych z przebudow lub rozbirk budynkw wpisanych do rejestru zabytkw i ujtych w ewidencji zabytkw. Towarzyszce im badania archeologiczne s niezwykle istotne w procesie rekonstrukcji dawnej zabudowy. Przebudowa ukadw urbanistycznych, ruralistycznych i zaoe paacowo-parkowych prowadzi czsto do naruszenia redniowiecznych i nowoytnych nawarstwie kulturowych. W zwizku z tym wszystkie prace ziemne wymagaj jednoczesnego prowadzenia bada archeologicznych. Wyniki bada czsto stanowi jedyn dokumentacj nastpujcych po sobie epizodw osadniczych. na tym terenie. Pozwalaj skorygowa, uszczegowi i potwierdzi dane ze rde pisanych. Pozyskany w trakcie bada materia ruchomy umoliwia uzupenienie danych o kulturze materialnej oraz statusie spoecznym i zawodowym mieszkacw. Dlatego wane jest wypenianie przez inwestorw wymogw konserwatorskich okrelonych przez Wielkopolskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw w Poznaniu. Zagroeniem dla dziedzictwa archeologicznego jest te rozwj turystyki zwaszcza w obszarach lenych i przy zbiornikach wodnych. Tereny te atrakcyjne pod wzgldem rekreacyjnym czsto byy rwnie okupowane przez ludzi w pradziejach i wczesnym redniowieczu. Dostp do wody, ktry stanowi podstaw egzystencji osadniczej umoliwia tworzenie niezwykle licznych osad o metryce sigajcej od epoki kamienia po czasy nowoytne. Istotne zagroenie dla zachowania substancji zabytkowej stanowisk archeologicznych zlokalizowanych
w obrbie p uprawnych stanowi gboka orka. Niektre zagroenia pojawiy si w cigu ostatnich lat, jak na przykad dziaalno tzw. poszukiwaczy skarbw z wykrywaczami metali, ktrych rozmiarw nie potrafimy oceni. Dziaalno ta szczeglnie zagraa cmentarzyskom oraz grodziskom zlokalizowanym na terenie gminy. Wiele zagroe wynika z przyspieszonego rozwoju gospodarczego jak ju wspomniano uycie cikiego sprztu w rolnictwie, rozwj budownictwa i budowa drg. TYTU VI. OBSZARY NAJWIKSZEGO ZAGROENIA DLA STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH Najwikszym zagroeniem dla stanowisk archeologicznych oraz nawarstwie kulturowych na terenie gminy, s jak ju wspomniano wczeniej, wszelkie inwestycje zwizane z zabudowaniem i zagospodarowaniem terenu, ktre wymagaj prowadzenia szerokopaszczyznowych prac ziemno-budowlanych. Zadania te wymagaj prowadzenia bada archeologicznych ze wzgldu na niszczcy charakter ich prac ziemnych. Na terenie gminy priorytetowe zamierzenia inwestycyjne wi si przede wszystkim z funkcjonowaniem ukadu drogowego, systemem wodno-kanalizacyjnym, sieci gazow oraz rozwojem infrastruktury spoecznej. W oparciu o plany inwestycyjne na najblisze lata, mona wymieni obszary na terenie gminy, zagroonych pod wzgldem zachowania zabytkw archeologicznych. S to: budowa kanalizacji deszczowej, nawierzchni ulic i chodniki na Os. Przyjani i osiedlu domkw jednorodzinnych pod lasem w Ryczywole, budowa kanalizacji ciekowej (ul. Kolejowa) w Ryczywole, budowa kanalizacji deszczowej i pooenie nowej nawierzchni na ul. Kolejowej w Ryczywole, budowa hali widowiskowo sportowej w Ryczywole, przebudowa Pl. 1 Maja w Ryczywole, budowa orodka rekreacyjno sportowego w Ryczywole wraz ze zbiornikiem retencyjnym na rzece Flincie, budowa infrastruktury wok gimnazjum w Ryczywole, wymiana rur sieci wodocigowej w Ryczywole, budowa linii wodocigowej i kanalizacji ul. Mikoajczyka w Ryczywole, budowa kanalizacji deszczowej we Wiardunkach, budowa kanalizacji ciekowej w Gorzewie, budowa kanalizacji ciekowej w Lipie, budowa kanalizacji sanitarnej w Dbrwce Ludomskiej, budowa kanalizacji ciekowej w Ludomach, budowa drg Kroy Skrzetusz, Chmielewo, opiszewo, budowa drogi Gociejewko Trzy Gry oraz drogi w Gociejewku, budowa drogi Gorzewo Sierakwko, budowa drogi Lipa Lipa Bagna, budowa drogi Ludomy Lipa ( koo cmentarza ), budowa drogi Ludomy Ludomki, budowa drogi wewntrz wsi w Zawadach, budowa i utwardzenie drg wewntrznych w Dbrwce Ludomskiej. W celu ochrony pradziejowych, redniowiecznych i nowoytnych nawarstwie kulturowych oraz stanowisk archeologicznych niezbdne jest uzgadnianie oraz wypenianie przez inwestorw wymogw konserwatorskich okrelonych przez Wielkopolskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw. TYTU VII. UWARUNKOWANIA WYNIKAJCE ZE STUDIUM UWARUNKOWA I KIERUNKW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RYCZYW Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego zostao uchwalone przez Rad Gminy Ryczyw uchwa nr X/61/2000 z dnia 16.02.2000 r. i stanowi zacznik do Uchway nr I/5/99 z dnia 10 lutego 1999. W Studium zostay ustalone podstawowe zasady rozwoju przestrzennego gminy, dotyczce dziaa w zakresie ochrony, rewitalizacji i kreacji wartoci kulturowych. Cele strategiczne polityki przestrzennej gminy, gwarantujce zrwnowaony rozwj obejmuj min. ochron zasobw przyrodniczych i kulturowych, gwarantujcych zrwnowaony rozwj spoeczno-gospodarczy gminy. W czci II Ocena stanu zagospodarowania przestrzennego uwarunkowa rozwoju gminy w pkt. 2 opisano rodowisko kulturowe gminy Ryczyw, krtko scharakteryzowano najstarsze dzieje obecnego terenu gminy, ktre sigaj epoki kamienia. Wymieniono obszary, na ktrych koncentrowao si prahistoryczne osadnictwo oraz jedno z waniejszych stanowisk archeologicznych gminy -grodzisko w Nininie. Rozpoznane i nazwanie poszczeglne ukady ruralistyczne oraz zespoy rezydencjonalne i sakralne. Wysunito postulat zachowania na
obszarach wiejskich historycznie uksztatowanej zabudowy koncentrujcej si wok zespow paacowych, dworskich czy folwarcznych podlegajcych ochronie konserwatorskiej. W pkt. 4 Ocena lokalnych zasobw rodowiska przyrodniczego do zieleni urzdzonej zaliczono 7 tzw. parkw wiejskich w opiszewie, Gorzowie, Orowie, Nininie, Chlebowie, Ludomach i Dbrwce Ludomskiej, bdcych parkami dworskimi. Park w Ludomach zlokalizowany w centrum wsi z alejami grabowymi, lipowograbowymi oraz grabowymi z rzadkimi gatunkami drzew jak sfora japoska. Park w Gorzewie z drzewami pomnikowymi oraz bukiem i jesionem o formach zawisych. Park w Dbrwce Ludomskiej z drzewami pomnikowymi min, kasztanowcem i topol bia. Park w Chlebowie o odmiennym charakterze zwarty kompleks drzew zoony gwnie z dbw szypukowych i bukw. Parki wiejskie odgrywaj wan rol w tworzeniu krajobrazu wsi oraz maj decydujcy wpyw na ksztatowanie warunkw mikroklimatycznych w obrbie wsi. Powinny by uporzdkowane, chronione przed zniszczeniem. Nalecy do gminy park w Ludomach powinien zosta zagospodarowany w taki sposb aby mg suy mieszkacom wsi jako miejsce wypoczynku. Za warte zachowania ze wzgldw krajobrazowych oraz przyrodniczych uznano szpalery drzew wzdu niektrych drg w gminie. W czci III Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego Gminy Ryczyw w 2 wrd celw strategicznych polityki przestrzennej gminy, gwarantujcych zrwnowaony rozwj wymieniono ochron zasobw przyrodniczych i kulturowych, gwarantujcych zrwnowaony rozwj spoecznogospodarczy gminy . W pkt. 2 Uwarunkowania wynikajce z cech rodowiska kulturowego oraz prawnej ochrony dbr kultury do dziedzictwa kulturowego zaliczono historyczne ukady przestrzenne, zabytkowe zespoy i obiekty architektury, budownictwa, przemysu i techniki, zaoenia zieleni uporzdkowanej (parki, cmentarze), zabytki archeologiczne, obiekty podlegajce ochronie prawnej na podstawie Ustawy o ochronie dbr kultury z dnia 15.02.1962 r. oraz obiekty stanowice znaczc warto dla rodowiska kulturowego gminy. Za szczeglnie cenne oprcz obiektw wpisanych do rejestru zabytkw uznano ukad przestrzenny centrum miejscowoci dawny rynek (ob. Pl. 1 Maja oraz odchodzc od niego gwn arteri ul. Czarnkowsk), postulujc utrzymanie ukadu placu i ulicy, podziaw parcelacyjnych oraz istniejcej zabudowy o wartoci historycznej lub lokalno-kulturowej, historycznej kompozycji obiektw z dostosowaniem elementw nowych do kompozycji istniejcej, zachowaniu kompozycji ukadw zieleni wraz z koniecznoci uzupenienia ubytkw i kontrol dosadze, nawizanie w nowej zabudowie do zasad historycznej kompozycji zespou i typu zabudowy ssiadujcej. Postulowano take wprowadzenie strefy ochrony ekspozycji obejmujcej obszar pooony na pnoc od Pl. 1 Maja oraz ul. Czarnkowskiej, na ktrym nowe inwestycje powinny zosta dostosowane do ssiadujcego historycznego zespou a plany zagospodarowania naley poprzedzi studiami panoramicznymi. Na terenie gminy znajduje si kilkaset zabytkw archeologicznych i s one objte ochron konserwatorsk. Na terenie grodziska obowizuje cakowity zakaz prowadzenia wszelkich prac. W przypadku pozostaych stanowisk archeologicznych (..) wymagana jest przy inwestycjach zwizanych z pracami ziemnymi na tych obszarach konsultacja z Konserwatorem Zabytkw Archeologicznych, w celu objcia ich ewentualnym nadzorem archeologicznym. Celem ochrony winno by wszechstronne udokumentowanie ladw osadniczych poprzez prowadzenie obserwacji archeologicznej w formie nadzoru nad realizacj robt ziemnych, po zakoczeniu ktrych teren moe by trwale zainwestowany. Ochron stanowisk archeologicznych zawarto rwnie przy charakterystyce wsi z terenu gminy. Stwierdzono, e obiekty wpisane do rejestru zabytkw (gwnie zespoy rezydencjonalno-parkowe) i objtych ochron konserwatorsk (zabudowania folwarczne, wiejska zabudowa mieszkalna) nie stanowi ogranicze w rozwoju przestrzennym gminy. Za podlegajce szczeglnej ochronie uznane zostay zespoy paacowo/dworsko-parkowe z zabudow folwarczn poniewa tworz historyczn przestrze zurbanizowan. Naley dy do zachowania pierwotnych funkcji tych zespow a za najbardziej optymalne rozwizanie uznano powierzenie caego zespou czyli czci reprezentacyjno-mieszkalnej (paac/dwr i park) oraz gospodarczej (folwark) jednemu wacicielowi. W historycznych wsiach Radom i Tukawy za warty zachowania uznano historyczny ukad urbanistyczny. Ze wzgldu na dua ilo wiejskiej zabudowy ujtej w ewidencji konserwatorskiej nowe realizacje powinny skal oraz charakterem nawizywa do historycznej wiejskiej i maomiasteczkowej architektury (niski dom kryty dachem dwuspadowym), unikajc wprowadzania elementw dysharmonizujcych z przestrzeni krajobrazu rolniczego. Uwzgldniono wymg otrzymania pozwolenia konserwatora zabytkw przed przystpieniem do prac przy obiektach wpisanych do rejestru zabytkw oraz zasigania opinii WWOZ w przypadku obiektw znajdujcych si w ewidencji WWOZ. Wskazano tez na zachowanie historycznych granic zaoe zieleni, nie wprowadzajc podziaw na mniejsze dziaki. Rozpoznane pod wzgldem zasobw kulturowych zostay poszczeglne miejscowoci z krtkim opisem historycznym, okreleniem ukadu przestrzennego i zabudowy i wskazaniami
konserwatorskimi (Chlebowo, Dbrwka Ludomska, Gorzewo, Ludomy, Ninino, Orowo). W ust. 2.1 okrelono prawn ochron zabytkw wpisanych do rejestru zbytkw ( ust. 2.1.1.zabytki architektoniczne, parki oraz stanowiska archeologiczne tj. grodzisko w Nininie) oraz objtych ochron konserwatorsk (2.1.2). W ust. 3 Uwarunkowania wynikajce z cech rodowiska przyrodniczego w pkt. 3.6.2 Pomniki przyrody wymieniono 14 pomnikw przyrody zlokalizowanych na tereni parkw dworskich (Ludomy, Ninino, Gorzewo, Orowo). W rozdziale II wrd celw strategicznych gminy wymieniono ochron zasobw przyrodniczych i kulturowych gwarantujc zrwnowaony rozwj spoeczno-gospodarczy gminy. W pkt. 4 Ochrona rodowiska przyrodniczego kulturowego okrelajc sposoby ochrony rodowiska przyrodniczego i kulturowego poprzez: - ochron prawn obszarw i obiektw poddanych ochronie na podstawie przepisw szczeglnych, - ochron prawn na podstawie przepisw prawa miejscowego, - zasady zagospodarowania i zabudowy wynikajce z ustale miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego, stanowicych przepis gminny powszechnie obowizujcy. W przypadku rodowiska kulturowego okrelono najwaniejsze elementy polityki przestrzennej gminy: - ochrona obiektw architektury znajdujcych si w rejestrze zabytkw, - rewitalizacja parkw podworskich, - ochrona dawnych cmentarzy, jako miejsc pamici oraz istotnych skupisk zieleni na obszarach wiejskich, - przeksztacenia zasobw byych folwarkw dla nowych potrzeb gospodarczych, z zachowaniem ich wartoci przestrzennych i historycznych, - objcie ochron zabytkowego ukadu urbanistycznego wsi Ryczyw, - ochrona krajobrazu gminy. W pkt. 5 Kierunki rozwoju sieci osadniczej, w podstawowych kierunkach rozwoju przestrzennego gminy kierunek rozwoju sieci osadniczej gminy podporzdkowano historycznemu rozwojowi jednostek osadniczych. W podstawowych kierunkach rozwoju przestrzennego jednostek osadniczych wprowadzono zalecenia do ustale miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego elementarnych poszczeglnych miejscowociach okrelajc obiekty podlegajce ochronie konserwatorskiej: obszary wpisane do rejestru zabytkw lub ujte elementarnych ewidencji konserwatorskiej. TYTU VIII. UWARUNKOWANIA WYNIKAJCE Z MIEJSCOWYCH PLANW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO. Zgodnie z Ustaw z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2003 r. Nr 80 po.717) wikszo planw utracia w 2004 r. moc prawn. Nowe plany miejscowe obejmuj fragmentaryczne czci obszaru gminy. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, w ktrych uwzgldniono zasady ochrony dziedzictwa archeologicznego: - UCHWAA Nr XXXII/201/2002 RADY GMINY W RYCZYWOLE z dnia 9 padziernika 2002 r. w sprawie: zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Ryczyw na obszarze wsi Lipa-dziaki o numerach ewidencyjnych 28, 29 i 33: dla ochrony dziedzictwa archeologicznego w tekcie uchway wprowadzono zapis: 6.1 Wprowadza si konieczno wyprzedzajcego powiadomienia Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw o zamiarze przystpienia do wykonywania prac ziemnych przy realizacji obiektw kubaturowych i podziemnego uzbrojenia technicznego. - UCHWAA Nr XXXII/202/2002 RADY GMINY W RYCZYWOLE z dnia 10 padziernika 2002 r. w sprawie: zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Ryczyw na obszarze wsi Radom-dziaka o numerze ewidencyjnym 216: dla ochrony dziedzictwa archeologicznego w tekcie uchway wprowadzono zapis: 6.1 Wprowadza si konieczno wyprzedzajcego powiadomienia Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw o zamiarze przystpienia do wykonywania prac ziemnych przy realizacji obiektw kubaturowych i podziemnego uzbrojenia technicznego.
Strona 28
- UCHWAA Nr XXXII/203/2002 RADY GMINY W RYCZYWOLE z dnia 9 padziernika 2002 r. w sprawie: zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Ryczyw na obszarze wsi Wiardunki-dziaka o numerze ewidencyjnym 82/1: dla ochrony dziedzictwa archeologicznego w tekcie uchway wprowadzono zapis: 6.1 Wprowadza si konieczno wyprzedzajcego powiadomienia Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw o zamiarze przystpienia do wykonywania prac ziemnych przy realizacji obiektw kubaturowych i podziemnego uzbrojenia technicznego. - UCHWAA Nr VI/60/2003 RADY GMINY W RYCZYWOLE z dnia 25 czerwca 2003 r. w sprawie: zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Ryczyw na obszarze wsi Ryczywdziaki o numerach ewidencyjnych 405/1 i 433/1 dla ochrony dziedzictwa archeologicznego w tekcie uchway wprowadzono zapis: 6.1 Wprowadza si konieczno wyprzedzajcego powiadomienia Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw o zamiarze przystpienia do wykonywania prac ziemnych przy realizacji obiektw kubaturowych i podziemnego uzbrojenia technicznego. TYTU IX. UWARUNKOWANIA WYNIKAJCE Z OCHRONY PRZYRODY I RWNOWAGI EKOLOGICZNEJ W gminie Ryczyw znajduje si 7 tzw. parkw wiejskich w miejscowociach: opiszewo, Gorzewo, Orowo, Ninino, Chlebowo, Ludomy i Dbrwka Ludomska. Najwikszy z parkw pooony w Ludomach z alejami lipowymi, lipowo-grabowymi oraz grabowymi. Wystpuj w nim rzadkie gatunki drzew jak np. sofora japoska. W parku w Gorzewie oprcz obiektw pomnikowych wystpuj buk i jesion o formach zwisych. Pomnikowe drzewa wystpuj rwnie w parku w Dbrwce Ludomskiej, midzy innymi kasztanowiec i topola biaa. Park w Chlebowie w formie zwartego kompleksu drzew skadajcy si przede wszystkim z dbw szypukowych i buka, a wiek poszczeglnych egzemplarzy moe wynosi tu nawet 200 lat. Parki wiejskie odgrywaj wan rol nie tylko w tworzeniu krajobrazu wsi, ale take maj decydujcy wpyw na ksztatowanie warunkw mikroklimatycznych w obrbie wsi. Parki w wikszoci s zaniedbane i wymagaj odnowienia i uporzdkowania. Wzdu gwnych drg w gminie istniej fragmenty szpalerw drzew, ktre ze wzgldw krajobrazowych i przyrodniczych powinny zosta zachowane. Korzystne byoby rwnie wprowadzenie nasadze uzupeniajcych istniejce ju cigi drzew oraz cakiem nowych przy rdpolnych drogach. Na terenie gminy Ryczyw znajduje si 14 pomnikw przyrody, z ktrych wikszo zlokalizowana jest na terenie parkw dworskich i paacowych we wsiach: Ludomy, Ninino, Gorzewo, Orowo, opiszewo, najwicej pomnikw przyrody stanowi dby szypukowe i lipy drobnolistne. Najpotniejszy db o obwodzie 668 cm (Igrzyna), najwiksza lipa o obwodzie 579 ronie w Ludomach - zachowany jest jedynie dolny fragment jej pnia z modymi odnogami. Na terenie gminy wystpuj nastpujce pomniki przyrody: - grupa drzew lipa drobnolistna Ludomy, - lipa drobnolistna Ludomy, - grusza dzika Skrzetusz, - db szypukowy Skrzetusz, - klon srebrzysty - Orowo, - grupa lip drobnolistnych Ninino, - sosna pospolita Lipa, - db szypukowy Chlebowo, - db szypukowy, jesion wyniosy Gorzewo, - platan klonolistny Gorzewo, - db szypukowy Igrzyna, - db szypukowy nadlenictwa Durowo Lenictwo - Ludomy, - db szypukowy Igrzyna. Obszary chronionego krajobrazu obejmuj obszary lene znajdujce si w poudniowej czci gminy: - Puszcza Notecka zajmuje poudniowo-zachodni cz gminy, swoim zasigiem obejmuje fragment kompleksu lenego oraz ki i torfowisko Chlebowo,
- Dolina Weny i Rynna Goaniecko-Wgrowiecka wschodnie krace Puszczy Noteckiej i fragment dolnego biegu doliny rzeki Flinty. TYTU X. UWARUNKOWANIA WEWNTRZNE OCHRONY ZABYTKW ARCHEOLOGICZNYCH Przy sporzdzaniu dokumentw planistycznych naley respektowa strefy ochrony stanowisk archeologicznych i wynikajce z tego zalecenia konserwatorskie. Wie si to z rwnie z koniecznoci wprowadzenie zapisu zapewniajcego prawidow ochron archeologicznego dziedzictwa kulturowego w stosunku do tych stref oraz obszarw chronionych tj. ukadw urbanistycznych, ruralistycznych, zaoe paacowo-parkowych, cmentarzy, obiektw wpisanych do rejestru zabytkw i ujtych w ewidencji zabytkw. Prace inwestycyjne, w tym ziemne zwizane z budownictwem i zagospodarowaniem terenu, w obrbie obszarw chronionych i stref wystpowania stanowisk archeologicznych, wymagaj uzgodnienia z WUOZ, ktry okreli warunki realizacji inwestycji. Dla ochrony stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytkw istnieje konieczno uwzgldniania zakazu prowadzenia wszelkich robt budowlanych oraz przemysowych na terenie w/w stanowisk, a prace porzdkowe prowadzone w ich obrbie wymagaj uzgodnienia z WWKZ. KSIGA I. CELE GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. Opracowanie Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami gminy Ryczyw ma na celu popraw stanu zachowania lokalnego dziedzictwa kulturowego w oparciu o istniejce instrumenty prawne i dziaania ochronne. Ponisze cele wynikaj z art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami: - wczenie problemw ochrony zabytkw do systemu zada strategicznych, wynikajcych z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju i gminy, - uwzgldnienie uwarunkowa ochrony zabytkw, w tym krajobrazu kulturowego archeologicznego, cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i rwnowagi ekologicznej, - wyeksponowanie poszczeglnych zabytkw oraz walorw krajobrazu kulturowego, - podejmowanie dziaa zwikszajcych atrakcyjno zabytkw dla potrzeb spoecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjajcych wzrostowi rodkw finansowych na opiek nad zabytkami, - okrelenie warunkw wsppracy z wacicielami zabytkw, eliminujc sytuacje konfliktowe zwizane z wykorzystaniem zabytkw, - podejmowanie przedsiwzi umoliwiajcych tworzenie miejsc pracy zwizanych z opiek nad zabytkami. KSIGA II. KIERUNKI DZIAA DLA REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI. TYTU I. Sporzdzenie gminnej ewidencji zabytkw nieruchomych: - sporzdzenie gminnej ewidencji zabytkw nieruchomych w terminie do koca 2009 r. - systematyczna weryfikacja gminnej ewidencji zabytkw przeprowadzanie przegldw w terenie oraz uzupenianie kart obiektw o uzyskane dane i dokumentacj fotograficzn, wprowadzanie zmian dot. rozbirek, modernizacji, remontw oraz zmian dotyczcych stosunkw wasnociowych, - sporzdzenie mapy dziedzictwa kulturowego gminy z naniesion lokalizacj obiektw i obszarw chronionych, (Wpis zabytkw nieruchomych do gminnej ewidencji sam w sobie nie stanowi formy ich ochrony, jednak stanowi podstaw do objcia tych zabytkw ochron w formie zapisu w studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego). TYTU II. Sporzdzenie gminnej ewidencji zabytkw archeologicznych: - wykonanie gminnej ewidencji zabytkw archeologicznych w formie kart zespou stanowisk archeologicznych,
i dziedzictwa
- zahamowanie procesw degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania,
- sporzdzenie elektronicznej systematycznie aktualizowanej bazy informacji o stanowiskach archeologicznych wpisanych do rejestru zabytkw i stanowiskach archeologicznych wytypowanych do wpisania do rejestru zabytkw zgodnie z informacjami przekazywanymi przez Wojewdzki Urzd Ochrony Zabytkw w Poznaniu, - uzupenianie i weryfikowanie wykonanej ewidencji zabytkw archeologicznych poprzez wczanie informacji przekazywanych przez WWKZ o wszystkich sukcesywnie odkrywanych reliktach przeszoci niezalenie od charakteru bada. TYTU III. Udostpnianie i promocja zabytkw: - popularyzacja poszczeglnych zabytkw oraz krajobrazu kulturowego poprzez ich wyeksponowanie - rozwj turystyki kulturowej obejmujcej szlaki i cieki przyrodniczo-kulturowe, - wczenie si do ju istniejcych oraz tworzenie tematycznych sieci rowerowych, pieszych, konnych, samochodowych szlakw turystycznych, co ma na celu zwikszenie atrakcyjnoci turystycznej regionu poprzez renowacje i udostpnianie zabytkw, - wsppraca z wacicielami zabytkw dla zapewnienia im naleytej opieki, wskazywanie potencjalnych rde finansowania, - ustalenie z wacicielami obiektw zabytkowych zasad udostpniania obiektw w celach turystycznych i edukacyjnych , - oznakowanie obiektw, udostpnianych w celach turystycznych, stanowicych wasno gminn, prywatn, diecezjaln lub Skarbu Pastwa (do 2012 r.), - opracowanie tablic informacyjnych zawierajcych podstawowe dane o obiekcie (do 2012 r.), - opracowanie elektronicznej mapy turystycznej z naniesionymi i opracowanymi obiektami zabytkowymi (do 2012 r.), - wydanie mapki z zaznaczonymi obiektami zabytkowymi na terenie gminy (do 2012 r.), - sporzdzenie aktualnej dokumentacji i oznakowanie Miejsc Pamici Narodowej i miejsc upamitniajcych wydarzenia historyczne, - przygotowanie i oznaczenie szlakw turystycznych, rowerowych, pieszych utworzenie cieek turystycznoedukacyjnych, wczenie materiaw informacyjnych o przeszoci i historii miejscowoci zlokalizowanych na terenie gminy oraz o zabytkach, oznakowanie szlaku i najwaniejszych obiektw - powstanie tras rowerowych w oparciu o istniejcy model gminnych pocze drogowych: a) poudniowo-wschodniej, czcej si z midzynarodowym rowerowym szlakiem cysterskiego, ktry lokalnie czy Szamotuy z Rogonem i Wgrowcem, b) pnocnej, powizanej z gmin Budzy oraz z obszarami Szwajcarii Chodzieskiej, c) poudniowo-zachodniej, prowadzcy do obszarw Puszczy Noteckiej oraz rezerwatu Bagno Chlebowo d) poudniowo-wschodniej, prowadzcej w Szwajcarii Czarnkowskiej (20 km. od Ryczywou) z moliwoci podczenia si do Midzynarodowej Trasy Rowerowej Euro-Route. - przebudowa Placu 1 Maja w Ryczywole do 2010 r. - oznaczenie i upamitnienie cmentarzy ewangelickich na terenie gminy. TYTU IV. Popularyzacja i edukacja: - edukacja w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego - wczenie w programy ksztacenia szk prowadzonych przez gmin (szkoy podstawowe i gimnazja) elementw wiedzy na ten temat, wczenie tematyki ochrony dbr kultury do zaj szkolnych opracowanie z nauczycielami planw zaj z modzie i dziemi uwzgldniajcych problemy ochrony dziedzictwa kulturowego, przygotowanie konspektw oraz pomoc merytoryczna w prowadzeniu lekcji dotyczcych ochrony dziedzictwa kulturowego, wspieranie inicjatyw zmierzajcych do upowszechnienia wiedzy na temat regionalnych zabytkw i dziedzictwa,
Strona 31
- popularyzacja tematyki poprzez publikacj materiaw dotyczcych ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami w prasie lokalnej i na stronie internetowej gminy, wczanie poprzez media rodowiska lokalnego do rnorodnych inicjatyw w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego, informowanie mediw o sprawach zwizanych z ochron zabytkw oraz o inicjatywach podejmowanych w tym zakresie, wsppraca z lokaln pras i ukazywanie obiektw po przeprowadzeniu prac konserwatorskich, - upowszechnianie wynikw bada naukowych za porednictwem multimediw, wydawnictw naukowych itp., - tworzenie stron internetowych na temat zabytkw i tradycji, - wspieranie dziaa sprzyjajcych szerszemu zaangaowaniu si sektora prywatnego w ochron dziedzictwa kulturowego, - wspieranie dziaalnoci organizacji spoecznych, pozarzdowych i rodowisk zajmujcych si ochron i opiek nad zabytkami, - ustalenie stanu zasobw zabytkowych oraz ich znaczenia dla kultury regionu i kraju zebraniu informacji o aktualnym stanie zachowania zabytkw, w tym obiektw chronionych, inwentaryzacji terenowej obiektw o cechach zabytkowych, waloryzacji zabytkw i okreleniu ich znaczenia dla dziedzictwa regionu, - wykorzystanie cieek turystyczno-edukacyjnych do promocji znajdujcych si na nich obiektw zabytkowych. TYTU V. Wczenie zabytkw w procesy gospodarcze: - wykorzystanie obiektw zabytkowych do celw min. turystycznych , w procesach gospodarczych naley uwzgldni ksztatowanie przestrzeni kulturowej, w celu zwikszenia atrakcyjnoci przestrzeni naley prowadzi dziaania zmierzajce do odtworzenia historycznych ukadw i obszarw wanych dla kultury regionu i wzmocnienia lokalnej konkurencyjnoci, - wpisanie obiektw i obszarw chronionych w dziaania gospodarcze gminy podnoszce atrakcyjno jego wizerunku oraz rozwj przedsibiorczoci, - podjcie dziaa promocyjnych w celu znalezienia uytkownikw dla zdegradowanych obiektw uytkowych w gminie, prowadzenie na oficjalnej stronie internetowej oferty inwestycyjnej, uwzgldniajcej kompleksowe i wariantowe okrelenia proponowanych funkcji uytkowych obiektw zabytkowych, - wykorzystanie potencjau kulturowego, turystycznego gminy poprzez rozwj dziaalnoci agroturystycznej oraz turystyki aktywnej zaplanowanie polityki promocyjnej, - zwikszenie absorpcji rodkw finansowych UE i innych grantw. TYTU VI. Aktywizacja spoecznoci lokalnych na rzecz opieki nad zabytkami W celu poprawy stanu zasobw dziedzictwa kulturowego regionu naley podj dziaania w zakresie staego podnoszenia wiadomoci spoecznej poprzez zwikszanie atrakcyjnoci zabytkw dla potrzeb spoecznych, turystycznych i edukacyjnych: - zachowanie i wyeksponowanie unikalnych wartoci historycznych i artystycznych zabytkw o duym znaczeniu dla spoecznoci lokalnej,- aktywizacja gospodarcza regionu poprzez podejmowanie przedsiwzi umoliwiajcych tworzenie miejsc pracy zwizanych z opiek nad zabytkami, - przygotowanie kompleksowej i atwo dostpnej informacji o ofercie turystyczno-kulturowej regionu, w tym bazy danych ofert,- podniesienie wiadomoci spoeczestwa do wagi ochrony dziedzictwa kulturowego, - dostp do informacji o zabytkach, - ustanowienie skutecznych zasad interwencyjnych robt zabezpieczajcych, podejmowanych w przypadku zagroenia zabytkowej substancji oraz skutecznej egzekucji zwrotu poniesionych kosztw, - realizacja zasad partnerstwa publiczno-prywatnego w sferze adaptacji zabytkw do nowych funkcji, - ochrona dawnych cmentarzy jako miejsc pamici oraz istotnych skupiska zieleni na obszarach wiejskich. - rozwj tosamoci regionalnej poprzez inwentaryzacj zabytkw regionu, infrastruktury zapewniajcej jego bezpieczestwo, propagowanie go wrd mieszkacw,
Strona 32
KSIGA V. OKRELENIE SPOSOBU REALIZACJI POSZCZEGLNYCH CELW GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Wadze gminy Ryczyw w latach 2010-2013 przewiduj : - zagospodarowanie turystyczne gminy uatrakcyjnienie oferty turystycznej przez inwestycje- remont i oznaczenie obiektw o charakterze historycznym i przyrodniczym, inwentaryzacja obiektw zabytkowych pomnikw przyrody, budowa cieki rowerowej Ryczyw-Radom (rezerwat rdliska Flinty)-PROW rodki wasne i inne 2008-2010, - budowa orodka rekreacyjno-sportowego w Ryczywole wraz ze zbiornikiem retencyjnym na rzece Flincie (w latach 2010-2020 PROW, rodki wasne i inne), - kompleksow rewitalizacj rynku Pl. 1 Maja, obejmujc ca przestrze rynku, cznie z rewaloryzacj pyty placu, pierzei z zabudow oraz ulic przyrynkowych z uporzdkowaniem zapleczy dziaek, usuniciem elementw wtrnych i dysharmonizujcych, z RPO i rodkw wasnych do realizacji w latach 2010-2013 (wkad wasny 150000, dofinansowanie 850000), - przy planowaniu kierunkw rozwoju sieci drg, w celu dostosowania ich parametrw do wzrastajcego ruchu koowego, gmina przewiduje zabezpieczenie terenw dla utworzenia obwodnicy miejscowoci Ludomy, co pozwoli na wyczenie ruchu tranzytowego i ciarowego z centrum miejscowoci, - gmina planuje wspprac z instytucjami wprowadzajcymi dodatkowe oznakowania na drogach gminnych, powiatowych i wojewdzkich w celu uatwienia dojazdu do obiektw zabytkowych z terenu gminy Ryczyw, - planuje si rwnie nawizanie wsppracy z innymi gminami posiadajcymi cmentarze ewangelickie i ydowskie w celu wypracowania wsplnych metod dziaania przy ich rewaloryzacji, wprowadzenia systemu monitoringu zapewniajcego bezpieczestwo i ochron przed dewastacj oraz ewentualnego utworzenia wsplnych szlakw dydaktycznych, - odnonie obiektw nie bdcych wasnoci gminy przewiduje si prowadzenie dziaa porednich wynikajcych z ustawy oraz polityki prowadzonej przez Gminie takich jak : okrelanie i stwarzanie, przy sporzdzaniu dokumentw planistycznych, warunkw sprzyjajcych waciwemu wykorzystaniu zabytkw oraz zachowaniu ich w dobrym stanie, wspieranie poczyna wacicieli obiektw zabytkowych w dziaaniach zwizanych z waciwym uytkowaniem i utrzymaniem zabytkw, - budowa cieek turystycznych -planuje si dalsz wspprac z innymi gminami regionu w celu wczenia zabytkw z gminy do ju istniejcych szlakw stanowicych trasy wycieczek krajoznawczych, w celu promocji obiektw i regionu, - uwzgldnienie dziedzictwa kulturowego przy sporzdzaniu dokumentw planistycznych, - obiekty wpisane do rejestru zabytkw stanowice wasno Gminy Ryczyw: a) park w Ludomach - planuje si do roku 2012 wykonanie prac rewaloryzacyjnych na terenie najwikszego parku stanowicego wasno Gminy, majcych na celu wyeksponowanie wartoci krajobrazowej i historycznej. Prace pielgnacyjne oraz sanitarne prowadzone s na bieco. Park ten ma decydujcy wpyw na ksztatowanie si warunkw mikroklimatycznych w obrbie wsi. Zostan podjte dziaania zmierzajce przywrcenia pierwotnego ukadu kompozycyjnego szczeglnie wyeksponowanie alei lipowych, lipowo-grabowych oraz grabowych oraz min. nasadzenia uzupeniajce drzewostan parkowy. Docelowo planuje si usunicie wtrnej zabudowy z terenu zabytkowego parku, b) koci poewangelicki w Ryczywole Gmina planuje zagospodarowa obiekt oraz przeznaczy na cele zwizane z rozwojem turystyki kulturowej jako wany element dla regionu. Ze wzgldu na konieczno przeprowadzenia kompleksowych prac we wntrzu budynku (badanie polichromii, ktrej lady s zachowane, konserwacja zachowanego wyposaenia) Gmina zamierza zwrci si do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o dofinansowanie planowanych prac i przeprowadzi do 2012 r. prace remontowo-konserwatorskie.
Strona 33
KSIGA VI. INSTRUMENTARIUM REALIZACJI GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI OKRELONE PRZEZ GMINE Gmina w odniesieniu do obiektw wpisanych do rejestru moe korzysta z Ustawy o podatkach i opatach lokalnych (Dz. U. z 12 stycznia 1991 r) zwalniajcej z opodatkowania obiekty uytkowane i remontowane w sposb waciwy, zgodnie ze wskazaniami konserwatorskimi. Rada Gminy Ryczyw corocznie w uchwale budetowej okreli wysoko rodkw przeznaczonych na: sporzdzenie ewidencji, inwentaryzacji, oznakowania obiektw zabytkowych, edukacj, promocj zabytkw, dotacje na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy obiektach wpisanych do rejestru zabytkw oraz prace rewitalizacyjne na terenie zabytkowego parku w Ludomach stanowicego wasno gminy. Koordynacje prac zwizanych z realizacj poszczeglnych zada wynikajcych z ustale ,,Gminnego Programu opieki nad zabytkami w ramach organizacyjnych Urzdu Gminy Ryczyw, powierzono panu Januszowi Figlowi. KSIGA VII. MONITORING DZIAANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI FORMA ORGANIZACYJNO-INSTYTUCJONALNA OKRELONA PRZEZ GMIN. Proces osigania celw Programu opieki nad zabytkami bdzie monitorowany przez wyznaczon osob odpowiedzialn za koordynacje prac. Monitoring prowadzony bdzie poprzez analiz stopnia ich realizacji. Analiza ta bdzie dokonywana kadorazowo po upywie 2 lat funkcjonowania i zakoczona raportem przedkadanym Radzie Gminy. W miar rozwoju systemu monitorowania przewiduje si weryfikacj sposobu teje oceny. W roku 2010 rozpoczte zostan przygotowania do opracowania i przyjcia w roku 2012 Gminnego Programu Opieki nad zabytkami na lata 2013 2016. KSIGA VIII. NIEKTRE ZEWNTRZNE RDA FINANSOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI OKRELONE PRZEZ GMIN. W ramach pozyskiwania rodkw zewntrznych na prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich i rewitalizujcych zabytkw gmina na bieco monitorowa bdzie ogaszane Programy Pomocowe z funduszy rzdowych i pozarzdowych oraz Projekty Unijne pomocne w uzyskaniu dotacji celowych. Unia Europejska finansuje sfer kultury, w tym ochron zabytkw w ramach celowych programw wsplnotowych ( adresowany bezporednio do sektora kultury by np. Program Kultura 2000) oraz poprzez fundusze strukturalne (FS) utworzone w celu wyrwnywania poziomu rozwoju regionw ( z funduszy strukturalnych znaczenie dla moliwoci finansowania sfery ochrony i opieki nad zabytkami do 2006 roku miay: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego( ERDF), Europejski Fundusz Spoeczny ( ESF), Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych (EAGGF), Dofinansowanie z tych funduszy w przypadku niektrych dziaa moliwe bdzie do 2008 roku). W celu pozyskania rodkw na finansowanie zada przewidzianych w Gminnym Programie opieki nad zabytkami gmina zamierza take zabiega o pozyskanie sponsorw wrd firm i osb prywatnych oraz fundacji i innych organizacji non profit. Przewiduje si zarwno pozyskiwanie rodkw pozabudetowych na odnow zabytkw, ktrych wacicielem jest gmina, jak i pomoc wacicielom zabytkw w pozyskiwaniu rodkw zewntrznych (strukturalnych, z budetu pastwa, z fundacji) oraz przygotowanie wacicieli i dysponentw obiektw zabytkowych do absorpcji programowych funduszy Wsplnoty Europejskiej poprzez dysponowanie aktualnymi informacjami o moliwociach starania si o rodki pozabudetowe na dofinansowanie prac konserwatorskich przy obiektach zabytkowych. Rozwaana jest take moliwoci dofinansowania z budetu gminy (poprzez podjcie stosownych uchwa) prac remontowych prowadzonych przez wacicieli obiektw zabytkowych posiadajcych indywidualny wpis do rejestru zabytkw.
Strona 34

Untitled

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Untitled

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

UCHWAA NR XXXIII/265/2010 RADY GMINY RYCZYW z dnia 8 wrzenia 2010 r.

Id: GYMZF-HMMTT-ROOPV-MPTHT-CHGHQ. Podpisany

Id: GYMZF-HMMTT-ROOPV-MPTHT-CHGHQ. Podpisany

Id: GYMZF-HMMTT-ROOPV-MPTHT-CHGHQ. Podpisany

Id: GYMZF-HMMTT-ROOPV-MPTHT-CHGHQ. Podpisany

Id: GYMZF-HMMTT-ROOPV-MPTHT-CHGHQ. Podpisany

Id: GYMZF-HMMTT-ROOPV-MPTHT-CHGHQ. Podpisany

Id: GYMZF-HMMTT-ROOPV-MPTHT-CHGHQ. Podpisany

Id: GYMZF-HMMTT-ROOPV-MPTHT-CHGHQ. Podpisany

Id: GYMZF-HMMTT-ROOPV-MPTHT-CHGHQ. Podpisany

Id: GYMZF-HMMTT-ROOPV-MPTHT-CHGHQ. Podpisany

- zahamowanie procesw degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania,

Id: GYMZF-HMMTT-ROOPV-MPTHT-CHGHQ. Podpisany

Id: GYMZF-HMMTT-ROOPV-MPTHT-CHGHQ. Podpisany

Id: GYMZF-HMMTT-ROOPV-MPTHT-CHGHQ. Podpisany

Id: GYMZF-HMMTT-ROOPV-MPTHT-CHGHQ. Podpisany

You might also like