WOJEWODA LUBELSKI

NK-II.4131.227.2011 Lublin, 2011-06-20

Rozstrzygnicie nadzorcze stwierdzajce niewano uchway Nr VI/21/2011 Rady Gminy Styca z dnia 18 maja 2011 r. w sprawie uchwalenia regulaminu udzielania pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniw zamieszkaych na terenie gminy Styca. Na podstawie art. 91 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, ze zm.) stwierdzam niewano uchway Nr VI/21/2011 Rady Gminy Styca z dnia 18 maja 2011 r. w sprawie uchwalenia regulaminu udzielania pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniw zamieszkaych na terenie gminy Styca. Uzasadnienie Uchwaa zostaa dorczona organowi nadzoru w dniu 26 maja 2011 r. Dziaajc na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 14a ustawy o samorzdzie gminnym w zwizku z art. 90f ustawy z dnia 7 wrzenia 1991 r. o systemie owiaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z pn. zm.) Rada Gminy Styca uchwalia regulamin udzielania pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniw zamieszkaych na terenie gminy Styca, stanowicy zacznik nr 1 do uchway. Stosownie do treci art. 90f ustawy o systemie owiaty, rada gminy uchwala regulamin udzielania pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniw zamieszkaych na terenie gminy, kierujc si celami pomocy materialnej o charakterze socjalnym, w ktrym okrela w szczeglnoci: 1) sposb ustalania wysokoci stypendium szkolnego w zalenoci od sytuacji materialnej uczniw i ich rodzin oraz innych okolicznoci, o ktrych mowa w art. 90d ust. 1; 2) formy, w jakich udziela si stypendium szkolnego w zalenoci od potrzeb uczniw zamieszkaych na terenie gminy; 3) tryb i sposb udzielania stypendium szkolnego; 4) tryb i sposb udzielania zasiku szkolnego w zalenoci od zdarzenia losowego. Analiza treci przytoczonego przepisu art. 90f ww. ustawy prowadzi do stwierdzenia, i okrelajc materi, jak pozostawiono do uregulowania w drodze uchway radzie gminy, wyznacza on granice upowanienia. O ile jednak w zakresie przedmiotowym nie tworzy on zamknitego katalogu

elementw ksztatujcych tre regulaminu udzielania pomocy materialnej o charakterze socjalnym, ktre winny by w regulaminie ujte, o tyle uyte w nim wyraenie w szczeglnoci wskazuje na to, i uchwalany regulamin obligatoryjnie musi obejmowa wszystkie kwestie okrelone w art. 90f ustawy. Pominicie przez rad gminy ktrego z wymienionych elementw regulaminu skutkuje brakiem penej realizacji upowanienia ustawowego i ma istotny wpyw na ocen zgodnoci z prawem podjtego aktu. Rada gminy obowizana jest bowiem przestrzega zakresu upowanienia, udzielonego jej przez ustaw. Niewyczerpanie zakresu przedmiotowego przekazanego przez ustawodawc do uregulowania w drodze uchway, skutkuje za istotnym naruszeniem prawa. Na tle powyszego uzna naley, i regulamin udzielania pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniw zamieszkaych na terenie gminy Styca w sposb istotny narusza prawo, nie okrela bowiem w wymaganym zakresie, wskazanego w pkt 1 przepisu, sposobu ustalania wysokoci stypendium szkolnego w zalenoci od sytuacji materialnej uczniw i ich rodzin oraz innych okolicznoci, o ktrych mowa w art. 90d ust. 1. Z 5 ust. 2 regulaminu wynika, i w zalenoci od sytuacji materialnej rodziny, w ktrej zamieszkuje ucze oraz od skali okolicznoci o ktrych mowa w 4 ust. 1 regulaminu, ustala si wysoko stypendium szkolnego miesicznie: 1) przy miesicznej wysokoci dochodu na osob w rodzinie ucznia do 200 z netto minimalne stypendium 90 % kwoty, ktrej mowa w ust. 1; 2) przy miesicznej wysokoci dochodu na osob w rodzinie ucznia do 200 z do 300 z netto minimalne stypendium 85 % kwoty, ktrej mowa w ust. 1; 3) przy miesicznej wysokoci dochodu na osob w rodzinie ucznia powyej 300 z netto do wysokoci kwoty, o ktrej owa w 4 ust. 2 regulaminu minimalne stypendium 80 % kwoty, ktrej mowa w ust. 1. Z powyszego wynika zatem, i wysoko stypendium jest zrnicowana wycznie w zalenoci od miesicznej wysokoci dochodu na osob w rodzinie ucznia, z pominiciem wpywu na te kwot okolicznoci wskazanych w art. 90d ust. 1 ustawy o systemie owiaty. Tym samym przyjta przez Rad Gminy regulacja pozostawia swobodnemu uznaniu Wjta Gminy ustalenie konkretnej wysokoci stypendium w przewidzianych przedziaach dochodowych wprowadzajc jedn wysoko stypendium bez ustalenia zasad zwikszania stypendium w przypadku wystpienia okolicznoci znamionujcych trudn sytuacj rodzinn. Z regulacji Rady powinno wynika za jednoznacznie, jaka wysoko stypendium przysuguje osobie o okrelonych dochodach znajdujcej si w okrelonej sytuacji. Uchwaa w sprawie regulaminu udzielania pomocy materialnej o charakterze socjalnym jest aktem prawa miejscowego obowizujcym na obszarze Gminy Styca. Jako akt prawa miejscowego powinna by zredagowana w taki sposb, by dla przecitnego adresata bya zrozumiaa, tzn. by adresat jej przepisw wiedzia, w jaki sposb ma si zachowa i nie mia adnych wtpliwoci co do tego, jak regu postpowania wyznacza dany przepis, a organ stosujcy ten przepis wiedzia, w jaki sposb go zinterpretowa. Przepis prawa miejscowego musi by sformuowany w sposb precyzyjny i czytelny, tak by wynikao z

niego, kto, w jakich okolicznociach i jak si powinien zachowa, eby osign skutek wynikajcy z tego przepisu. Adresat aktu nie moe by zaskakiwany treci nieostrych czy te niepenych przepisw. Zakres uchway winien zapewni ten sam poziom praw i obowizkw dla adresatw znajdujcych si w identycznej sytuacji. Zgodnie z orzeczeniem Naczelnego Sdu Administracyjnego (wyrok z dnia 6 czerwca 1995 r., sygn. akt SA/Gd 2949/94) uchway podejmowane przez organy samorzdowe musz zawiera sformuowania jasne, wyczerpujce, uniemoliwiajce stosowanie niedopuszczalnego, sprzecznego z prawem luzu interpretacyjnego. Dotyczy to zwaszcza aktw prawa miejscowego, ktre zawieraj normy prawa powszechnie obowizujcego na terenie gminy. Przedmiotowa uchwaa zawiera rwnie inne wady prawne. W 9 ust. 1 regulaminu Rada okrelia, jakie dokumenty naley zaczy do wniosku o przyznanie stypendium szkolnego. Zgodnie z art. 90n ustawy: w sprawach wiadcze pomocy materialnej o charakterze socjalnym wydaje si decyzje administracyjne (ust. 1). wiadczenia pomocy materialnej o charakterze socjalnym s przyznawane na wniosek rodzicw albo penoletniego ucznia lub na wniosek odpowiednio dyrektora szkoy, kolegium nauczycielskiego, nauczycielskiego kolegium jzykw obcych, kolegium pracownikw sub spoecznych lub orodka, o ktrym mowa w art. 90b ust. 3 pkt 2 (ust. 2). wiadczenia pomocy materialnej o charakterze socjalnym mog by rwnie przyznawane z urzdu (ust. 3). Wniosek o przyznanie wiadczenia pomocy materialnej o charakterze socjalnym zawiera w szczeglnoci: 1) imi i nazwisko ucznia i jego rodzicw; 2) miejsce zamieszkania ucznia; 3) dane uzasadniajce przyznanie wiadczenia pomocy materialnej, w tym zawiadczenie o wysokoci dochodw, z zastrzeeniem ust. 5; 4) podan form wiadczenia pomocy materialnej inn ni forma pienina (ust. 4). W przypadku ubiegania si o stypendium szkolne dla ucznia, ktrego rodzina korzysta ze wiadcze pieninych z pomocy spoecznej, zamiast zawiadczenia o wysokoci dochodw przedkada si zawiadczenie o korzystaniu ze wiadcze pieninych z pomocy spoecznej (ust. 5). Wniosek o przyznanie stypendium szkolnego skada si do dnia 15 wrzenia danego roku szkolnego, a w przypadku suchaczy kolegiw nauczycielskich, nauczycielskich kolegiw jzykw obcych i kolegiw pracownikw sub spoecznych - do dnia 15 padziernika danego roku szkolnego (ust. 6). W uzasadnionych przypadkach, wniosek o przyznanie stypendium szkolnego moe by zoony po upywie terminu, o ktrym mowa w ust. 6 (ust. 7). Elementy, jakie powinien zawiera wniosek s wic wyranie okrelone w ustawie - ust. 4 cytowanego art. 90n ustawy. Rada nie zostaa upowaniona do uszczegowienia jego treci. W wietle powyszego niedopuszczalne jest rozszerzanie tego zakresu w przedmiotowym regulaminie o: obowizek przedstawiania we wniosku zawiadczenia o iloci hektarw przeliczeniowych ( 9 ust. 1 pkt 2); decyzji przyznajcych wiadczenia emerytalno rentowe, a w przypadku ich braku, odcinki renty, emerytury, wycig z rachunku bankowego wskazujcy wysoko wiadczenia emerytalno - rentowego ( 9 ust. 1 pkt 3); orzecze sdw przyznajcych alimenty, a w przypadku ich

braku, przelewy lub wycig z rachunku bankowego wskazujcy wysoko alimentw ( 9 ust. 1 pkt 4); zawiadczenie o przyznanych dodatkach mieszkaniowych, wiadczeniach rodzinnych, pielgnacyjnych lub innych ( 9 ust. 1 pkt 5); zawiadczenia o wysokoci dochodu z prowadzonej dziaalnoci gospodarczej ( 9 ust. 1 pkt 6); zawiadczenia lub owiadczenia o dochodach z pracy dorywczej ( 9 ust. 1 pkt 8); zawiadczenia lub decyzji z Powiatowego Urzdu Pracy o prawie i wysokoci zasiku dla bezrobotnych lub innych wiadcze z funduszu pracy ( 9 ust. 1 pkt 9). W ocenie organu nadzoru powysza regulacja pozostaje poza upowanieniem ustawowym z art. 90f ustawy o systemie owiaty. Rada Gminy jest bowiem uprawniona do okrelania w regulaminie sposobu ustalania wysokoci stypendium szkolnego, form w jakich bdzie ono udzielane oraz trybu i sposobu jego udzielania. Czynic to, nie moe natomiast modyfikowa, czy te powiela treci przepisw rangi ustawowej. W orzecznictwie sdw administracyjnych utrwalone jest stanowisko, i za niedopuszczalne uznaje si powtrzenie regulacji ustawowych bd ich modyfikacj przez przepisy prawa miejscowego (por. wyrok NSA z dnia 30 stycznia 2003 r., sygn. II SA/Ka 1831/02; wyrok NSA z dnia 19 sierpnia 2002 r., sygn. II SA/Ka 508/02). Naczelny Sd Administracyjny w wyroku z 14 padziernika 1999 r. (sygn. II SA/Wr 1179/98, OSS 2000/1/17) stwierdzi, i uchwaa organu stanowicego jednostki samorzdu terytorialnego nie moe regulowa jeszcze raz tego, co zostao zawarte w obowizujcej ustawie. Taka uchwaa jako istotnie naruszajca prawo jest niewana. Trzeba bowiem liczy si z tym, e powtrzony przepis bdzie interpretowany w kontekcie uchway, w ktrej go powtrzono. Powysze uwagi dotycz rwnie 15 Regulaminu. Stosownie do jego treci, stypendium szkolne wstrzymuje si lub cofa jeeli: 1) dochd na osob w rodzinie przekroczy kwot, o ktrej mowa w 4 ust. 2 regulaminu, 2) ucze przerwa nauk lub zosta skrelony z listy uczniw szkoy, 3) ucze otrzyma inne stypendium o charakterze socjalnym ze rodkw publicznych, ktre cznie ze stypendium szkolnym przekracza kwoty, ktrych mowa w art. 90d ust. 13 ustawy o systemie owiaty, 4) ucze zmieni miejsce zamieszkania poza obszar gminy Styca. Rodzice ucznia otrzymujcego stypendium, opiekunowie prawni, penoletni ucze lub dyrektor szkoy albo orodka, do ktrych uczszcza ucze, suchacz lub wychowanek, s obowizani w terminie 7 dni zawiadomi organ przyznajcy stypendium o wystpieniu przyczyn wstrzymania lub cofnicia stypendium, o ktrym mowa w ust. 1 ( 15 ust. 2). Decyzje w sprawie wstrzymania, cofnicia stypendium lub zwrotu nienalenie pobranego stypendium bd odstpienia od dania zwrotu, wydaje Wjt Gminy Styca ( 15 ust. 3). W przypadku niedostarczenia dokumentw stanowicych podstaw wypaty stypendium w formie pokrycia kosztw udziau ucznia w zajciach edukacyjnych, o ktrych mowa w 7 ust. 1 regulaminu, wjt gminy wydaje decyzj o wyganiciu decyzji przyznajcej stypendium, w trybie art. 162 Kodeksu postpowania administracyjnego ( 15 ust. 4).

Omawiane regulacje cytowanego 15 Regulaminu wykraczaj poza upowanienie z art. 90f ustawy o systemie owiaty. Jednoczenie ustawodawca okrela w art. 90o ust. 1 ustawy, i rodzice ucznia otrzymujcego stypendium szkolne s obowizani niezwocznie powiadomi organ, ktry przyzna stypendium, o ustaniu przyczyn, ktre stanowiy podstaw przyznania stypendium szkolnego. Przepis ust. 1 stosuje si odpowiednio do penoletniego ucznia (ust. 2). Przepis ust. 1 stosuje si odpowiednio do dyrektora szkoy, kolegium nauczycielskiego, nauczycielskiego kolegium jzykw obcych, kolegium pracownikw sub spoecznych lub orodka, o ktrym mowa w art. 90b ust. 3 pkt 2, w przypadku gdy dyrektor powemie informacj o ustaniu przyczyn, ktre stanowiy podstaw przyznania stypendium szkolnego (ust. 3). Stypendium szkolne wstrzymuje si albo cofa w przypadku ustania przyczyn, ktre stanowiy podstaw przyznania stypendium szkolnego (ust. 4). Nalenoci z tytuu nienalenie pobranego stypendium szkolnego podlegaj cigniciu w trybie przepisw o postpowaniu egzekucyjnym w administracji (ust. 5). Wysoko nalenoci podlegajcej zwrotowi oraz termin zwrotu tej nalenoci ustala si w drodze decyzji administracyjnej (ust. 6). Przepis art. 90o precyzyjnie reguluje zarwno kwesti koniecznoci informowania o zmianie okolicznoci stanowicych podstaw przyznania stypendium szkolnego i podmioty do tego zobowizane jak i kwesti wstrzymania lub cofnicia stypendium i wydawania decyzji w tym zakresie nie pozostawiajc radzie gminy adnych uprawnie w tym zakresie. W 17 Regulaminu Rada Gminy ustalia, i w sprawach nie uregulowanych w regulaminie maj zastosowanie przepisy rozdziau 8a ustawy o systemie owiaty oraz Kodeksu postpowania administracyjnego. W ocenie organu nadzoru zapis 17 regulaminu narusza art. 87 Konstytucji i godzi w obowizujcy hierarchiczny system rde prawa. W kwestionowanym zapisie wyranie zastrzeono, e w pierwszym rzdzie zastosowanie znajduje regulamin, a dopiero w sprawach w nim nieuregulowanych, powszechnie obowizujce przepisy prawa. Tym samym przyznano pierwszestwo przepisom uchway przed ustawami. Zastrzeenie, jakie zostao zawarte w przywoanym 17 dopuszczalne jest jedynie w aktach tego samego rzdu. Niezgodne z Konstytucj jest za stawianie przepisw uchway rady gminy przed przepisami ustawy. Stanowi to istotne naruszenie prawa i powoduje konieczno eliminacji z obrotu prawnego takich regulacji (wyrok WSA we Wrocawiu z dnia 15 marca 2007 r., sygn. II SA/Wr 745/06). W pkt 4 zacznika nr 2 do uchway Rada Gminy Styca zamiecia owiadczenie zawierajce pouczenie o nastpujcej treci: wiadomy(a) odpowiedzialnoci karnej wynikajcej z art. 233 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (dz. U. Nr 88, poz. 553 z pn. zm.) owiadczam, e powysze dane s zgodne z prawd (zdanie 1) oraz zobowizuje si niezwocznie powiadomi Wjta Gminy Styca o zwikszeniu dochodu rodziny lub skreleniu ucznia ze szkoy, o otrzymywaniu innego stypendium o

charakterze socjalnym przez ucznia oraz zmianie miejsca zamieszkania poza obszar gminy Styca (zdanie 3). W ocenie organu nadzoru wprowadzenie takich zapisw nie znajduje uzasadnienia w przepisach prawa. Obowizek poinformowania organu przyznajcego stypendium szkolne o ustaniu przyczyn, ktre stanowiy podstaw jego przyznania wynika wprost z przytaczanego powyej art. 90o ustawy o systemie owiaty. Std za cakowicie zbdne i nieprawidowe naley uzna ponowne regulowanie powyszej kwestii przez Rad Gminy w drodze uchway. W kontekcie powyszego naley take wskaza na utrwalony ju w tej mierze zarwno w doktrynie, jak i w orzecznictwie pogld, zgodnie z ktrym w uchwaach organw jednostek samorzdu terytorialnego nie mog znale si materie regulowane ju w aktach prawnych hierarchicznie wyszych. Natomiast odnoszc si do naoonego przez Rad Gminy w przedmiotowej uchwale rygoru odpowiedzialnoci karnej, naley zauway, e zgodnie z art. 233 1 Kodeksu karnego:, kto, skadajc zeznanie majce suy za dowd w postpowaniu sdowym lub w innym postpowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawd lub zataja prawd, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3. Warunkiem odpowiedzialnoci jest, aby przyjmujcy zeznanie, dziaajc w zakresie swoich uprawnie, uprzedzi zeznajcego o odpowiedzialnoci karnej za faszywe zeznanie lub odebra od niego przyrzeczenie (art. 233 2). Nie podlega karze, kto, nie wiedzc o prawie odmowy zeznania lub odpowiedzi na pytania, skada faszywe zeznanie z obawy przed odpowiedzialnoci karn groc jemu samemu lub jego najbliszym (art. 233 3). Kto, jako biegy, rzeczoznawca lub tumacz, przedstawia faszyw opini lub tumaczenie majce suy za dowd w postpowaniu okrelonym w 1, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3 (art. 233 4). Sd moe zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary, a nawet odstpi od jej wymierzenia, jeeli: 1)faszywe zeznanie, opinia lub tumaczenie dotyczy okolicznoci nie mogcych mie wpywu na rozstrzygnicie sprawy, 2)sprawca dobrowolnie sprostuje faszywe zeznanie, opini lub tumaczenie, zanim nastpi, chociaby nieprawomocne, rozstrzygnicie sprawy (art. 233 5). Przepisy 1-3 oraz 5 stosuje si odpowiednio do osoby, ktra skada faszywe owiadczenie, jeeli przepis ustawy przewiduje moliwo odebrania owiadczenia pod rygorem odpowiedzialnoci karnej (art. 233 6). Zgodnie z art. 233 6, przepisy o faszywych zeznaniach stosuje si odpowiednio do faszywych owiadcze zoonych w postpowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, jeeli przepis ustawowy dotyczcy tego postpowania wyranie przewiduje odebranie owiadczenia pod rygorem odpowiedzialnoci karnej. Jak podkreli Sd Najwyszy w wyroku z dnia 18 maja 2009 r., sygn. akt IV KK 459/08, upowanienie do uprzedzenia o odpowiedzialnoci karnej za zoenie faszywego owiadczenia, o ktrym mowa w art. 233 6 k.k., musi wynika z ustawy, na podstawie ktrej prowadzone jest postpowanie, zatem takiego upowanienia nie moe kreowa akt rangi podustawowej, jakim jest rozporzdzenie ministra.

Przepisy ustawy o systemie owiaty nie przewiduj moliwoci odebrania owiadczenia pod rygorem odpowiedzialnoci karnej, a zatem Rada Gminy nie jest uprawniona aby uchwa wydan w wykonaniu zawartego w niej upowanienia stanowi w tym zakresie. Reasumujc, wprowadzenie we wzorze owiadczenia ustalonym w Zaczniku nr 2 do uchway, rygoru odpowiedzialnoci karnej za skadanie faszywych zezna jest pozbawione podstaw prawnych. W tym stanie rzeczy, stwierdzenie niewanoci uchway Nr VI/21/2011, jest uzasadnione. Na niniejsze rozstrzygnicie nadzorcze przysuguje skarga do Wojewdzkiego Sdu Administracyjnego w Lublinie, zoona za moim porednictwem, w terminie 30 dni od daty jego dorczenia.
WOJEWODA LUBELSKI Genowefa Tokarska

Otrzymuj: 1) Wjt Gminy Styca 2) Przewodniczcy Rady Gminy Styca