ABC remontw silnikw

W
rd silnikw poddawanych naprawom gwnym dominuj obecnie jednostki starszego typu, nieco rzadziej silniki Euro 1 i Euro 2. Nowoczesne silniki z koca lat 90. nie osigny jeszcze przebiegw, ktre kwalifikowayby je do przeprowadzenia takich napraw. Jednak nawet najnowoczeniejsze silniki wszystkich producentw s konstruowane z uwzgldnieniem moliwoci ich wyremontowania. Sprawa w przypadku ciarwek jest o tyle prostsza, e nie wystpuj bloki z tulejami umieszczonymi na stae: niemal wszystkie maj tuleje (mokre bd suche w zalenoci od konstrukcji) wymienne. Nie wykonuje si zatem honowania cylindrw. Uytkownicy decyduj si na dokonanie takiej naprawy prawie zawsze ze wzgldu na finanse. Przecitny koszt robocizny waha si pomidzy 2 a 2,5 tys. z, natomiast cena brutto (z czciami zamiennymi) kompletnej usugi wynosi 10-12 tys. z. Przejdmy do weryfikacji, ktra pozwoli ustali, czy naprawa gwna (a wic ostateczny i najbardziej kosztowny rodek zaradczy) jest niezbdna. Stawianie diagnozy zawsze zaczyna si od rozmowy z kierowcami, ktrzy (szczeglnie w przypadku starszych typw samochodw) s rwnie ich codziennymi mechanikami. Na podstawie takiego wywiadu z opisem niedomaga mona postawi prawie zawsze trafn diagnoz. Najwaniejsze i najczciej wystpujce objawy silnika kwalifikujcego si do naprawy gwnej to: spadek mocy, wzrost zuycia paliwa, wzrost zuycia oleju poczony z dymieniem, utrudniony rozruch, obce odgosy pracy, stuki. Naley zaznaczy, e gdy podczas pracy tak duego silnika daje si wychwyci metaliczne stukanie oraz nienormalny haas, zwykle oznacza to, e silnik zosta zajedony do koca, zatem zakres remontu bdzie raczej szeroki. Po wysuchaniu kierowcy mona przystpi do pracy. Oczywicie nie od razu odkrca si misk olejow i wyjmuje toki. Weryfikacj przeprowadza si wedug starannie zaplanowanego schematu. Rozpoczyna si od przeprowadzenia pomiaru sprania w cylindrach. Gdy wykres jest gadki, a krzywa przebiega bez wyranych skokw, to wystpio normalne eksploatacyjne zuycie. Gorzej, gdy s drastyczne rnice pomidzy cylindrami. Oznacza to, e w najsabszym cylindrze co byo nie w porzdku w czasie ycia silnika. Pomimo to, najpierw naley starannie wyregulowa luz zaworowy, a po nim powtrzy test. Gdy to nie pomogo, naley zdemontowa gowic (gowice). Teraz kwalifikacji poddaje si cay ukad rozrzdu: gniazda, przylgnie, prowadnice. Sprawdzane s spryny i dwignie. Mwic w duym skrcie, przeprowadzana jest kompleksowa regeneracja gowicy, ktr wykonuje si zawsze po okrelonym przebiegu samochodu, gdy ju zdecydowano si na jej zdjcie. Nastpnie ponownie sprawdza si jej szczelno (nikt nie zaryzykuje zamontowania z powrotem nie-

BSL TRUCK

pewnego, a tak wanego podzespou). W kolejnym kroku pokrca si waem korbowym ustawiajc toki w martwym grnym punkcie i dokonuje pomiaru luzu pomidzy gadzi tulei a denkiem. Jednak wyniki tego pomiaru naley umie poprawnie interpretowa, poniewa ksztat toka jest stokowy, rednica przy denku jest mniejsza ni w rodkowej czci paszcza. Gdy ten pomiar wskazuje na zbyt due zuycie, odkrcona zostaje miska olejowa oraz rozpite obudowy panewek korbowodowych. Teraz mona wyj toki z korbowodami (oczywicie blok z waem korbowym pozostaje w ramie).

I. Monta piercieni tokowych

1. Czyszczenie tokw Najpierw toki starannie czycimy i usuwamy lady nagaru z rowkw piercieniowych. Nagar z otworw powrotnych oleju usuwamy przy uyciu wierta i pokrtki; rowki czycimy nie uszkadzajc przy tym paszczyzn bocznych rowka piercieniowego. Wymieniamy toki popkane lub wklnite oraz zuyte. 2. Kontrola rowkw piercieni tokowych: Jeli odstp midzy nowym piercieniem uszczelniajcym o bokach rwnolegych a przynalen do niego paszczyzn boczn rowka wynosi 0,12 mm lub wicej, to tok jest nadmiernie zuyty i musi by wymieniony.
Luz w rowku 0,050,10 mm 0,110,12 mm > 0,12 mm Przydatno toka Przydatny bez zastrzee Wskazana zwikszona ostrono Koniecznie wstawi nowy tok

Pomiar rowka piercienia tokowego za pomoc szczelinomierza

3. Kontrola zuycia cylindra Jeli zuycie cylindra w silniku z zaponem iskrowym jest wiksze ni 0,1 mm, a w silniku z zaponem samoczynnym 0,15 mm, musi by rwnie wymieniony cylinder (zuycie w ksztacie klina).
Zuycie w ksztacie klina

Szczelinomierz

50

WARSZTAT Obsuga Techniczna

4. Czyszczenie cylindra Usuwamy resztki nagaru z grnego, nie obcionego obszaru gadzi cylindrowej.

Uwaga Podczas wprowadzania do cylindra nie wolno obraca tokw do silnikw dwusuwowych z piercieniami tokowymi, ktre s zabezpieczone przed obracaniem. W obszarze okna cylindra koek zabezpieczajcy moe wsun si pod uginajcy si na zewntrz (jak spryna) piercie tokowy i odama go na przeciwlegej krawdzi okna. 6. Sprawdzenie dziaania,przekrcenie piercieni tokowych Po woeniu piercieni tokowych naley zapewni swobodne poruszanie si piercieni. Koce piercieni tokowych na toku przekrci wzgldem siebie o kt 120.

120

5. Kontrola czci piercienia Podczas wyposaania toka na nowo, zalecamy wymian caego kompletu piercieni. Wysoko piercienia naley sprawdzi za pomoc suwmiarki. Zaleca si porwnanie wysokoci piercienia z danymi w katalogu.

7. Woenie toka w otwr cylindrowy Piercienie oraz toki naley dostatecznie nasmarowa olejem. W celu wyeliminowania ich uszkodzenia, wmontowa je przy uyciu obejmujcej je tamy dociskajcej lub stokowej tulei montaowej. Uwaga Piercienie chromowane nie mog by montowane w chromowanych tulejach cylindrowych.

rednic mona zmierzy za pomoc piercienia pomiarowego lub te przerobionego cylindra; luz stykowy moe by sprawdzony w oparciu o subiektywn ocen lub przy uyciu szczelinomierza. Przy sprawdzaniu rednicy piercienia w zuytych cylindrach/ tulejach cylindrowych, naley zwrci uwag na to, e luz stykowy moe przyjmowa wiksze wartoci. Piercienie osadzamy w odpowiednich rowkach w toku przy uyciu stosownego narzdzia montaowego. Przy osadzaniu piercieni naley unika nadmiernego rozcigania piercieni tokowych; powoduje to odksztacenie trwae i pogarsza skuteczno dziaania. Piercienie oznaczone znakiem TOP musz by naoone w okrelonym kierunku. Znak TOP musi wskazywa denko toka, wtedy zgarnianie odbywa si w kierunku koca toka. W wypadku niedbale wykonanego montau piercieni istnieje niebezpieczestwo pompowania oleju ze skrzyni korbowej do komory spalania, co powoduje niewaciwe dziaanie kompletu piercieni. Przy montau piercieni ze spryn rubow, jej koce musz styka si zawsze naprzeciw zamka piercienia. W sprynach rubowych umieszczonych w rurce z teflonu, rurka elastyczna styka si za zamkiem piercienia. Wskazwka Trzyczciowe piercienie zgarniajce s wykonywane w ten sposb, e element sprysty na obydwch kocach ma kolorow plamk. Po montau piercienia w toku, obydwie kolorowe plamki musz by widoczne na sprynie podpierajcej. To gwarantuje, e obydwa koce spryny przylegaj do siebie i w ten sposb nie zachodz.
WARSZTAT Obsuga Techniczna

II. Monta oysk lizgowych

Po wymianie kompletu piercieni tokowych, przystpujemy do weryfikacji wau korbowego. Jeli nie wystpio adne uszkodzenie poza normalnym zuyciem, wa nie wymaga dodatkowych zabiegw. Przy nieuszkodzonym wale montuje si nowe, nominalne panewki korbowodowe. Gdy ktra z panewek jest zatarta lub uszkodzia gad czopa, wa naley podda obrbce mechanicznej. Gdy istnieje podejrzenie o uszkodzenie czopw i panewek gwnych, weryfikacj naley zacz od rodkowego punktu podparcia wau: to oysko jest najbardziej obcione. Gdy ono nie jest zuyte, mona przyj, e stan pozostaych podpr jest rwnie dobry (chyba, e wystpio uszkodzenie lub przyspieszone zuycie konkretnego oyska). Z obrbki wynika dobr odpowiedniego nadwymiaru. Po przeprowadzeniu obrbki przez specjalistyczny zakad, przechodzimy do montau oysk lizgowych. Proces technologiczny proponowany przez Kolbenschmidt przedstawia si nastpujco: 1. Panewki gadkie
Paszczyzna podziau
odsonicie bieni oyska

2. Panewki ustalajce
odsonite miejsca powierzchni czoowej odsonite miejsca paszczyzny podziaowej piercieni oporowych

rowek olejowy na powierzchniach czoowych

monta prawidowy
grubo cianki

zalecenie montaowe

powierzchnia czoowa wystp prawy otwr olejowy

kiesze smarowa grubo piercienia szeroko oporowego rowek sierpowy oyska odstp piercieni szeroko oyska

bienia oyska wystp lewy

monta nieprawidowy

rowek olejowy wewntrzny

otwr ustalajcy

zagbienie otworu olejowego w bieni oyska

powierzchnia czoowa

51

3. Rozpieranie podczas montau, ktre precyzyjnie ustala oysko Ppanewka oyska mierzona w paszczynie podziau jest wiksza od rednicy otworu. Przy montau powoduje to dobre przyleganie do cianki otworu i zapobiega wypadniciu lub obrceniu panewki

5. Szczegy: tulejki
rowek olejowy

szczelina stykowa

kiesze smarowa

rowek ustalajcy blokada otwr olejowy grubo cianki szeroko tulejki

6. Szczegy: piercienie oporowe

4. Pasowanie wtaczane dokadne (wystawanie poza zarys) Dugo obwodu ppanewek oyska jest wiksza ni dugo obwodu otworu. Podczas osadzania dugo obwodu ppanewek ulega skrceniu w zakresie sprystym. Powstajce przy tym naprenie powoduje docisk, ktry zapewnia prawidowe osadzenie oyska.

rowek olejowy

wystp ustalajcy

Tolerancja otworu: Zakres rednic nominalnych, mm 30 do 50 50 do 80 80 do 120 Tolerancja, m 0 do +16 0 do +19 0 do +22

7. Bd rwnolegoci otworw ustalajcych Dopuszczalny cakowity bd rwnolegoci: 0,02 mm Bd rwnolegoci ssiednich otworw: 0,1 mm Pomiary rednicy i okrgoci otworw ustalajcych w kadubach oraz w prosto i skonie dzielonych korbowodach Naley bezwzgldnie przestrzega zalece dotyczcych zaciskania w kadym procesie obrbki lub procesie pomiaru. Wedug odtworzonego schematu konieczne s dwa pomiary: 1. Pomiar otworu ustalajcego (bez panewek oyska) 2. Pomiar otworu oyska Z obydwu wartoci zmierzonych A i B naley obliczy redni i porwna j z wartoci zmierzon C. Wynik wskae, czy otwr jest koowy. Jeli zostanie stwierdzona rnica midzy wartociami zmierzonymi A i B, oznacza to przesunicie pokrywy korbowodu o warto poowy rnicy.

Dopuszczalna stokowato: Szeroko, mm. do 25 25 do 50 50 do 120 stokowato maks, m 3 5 7

8. Potrzebna jest kontrola kocowa kadego wau korbowego Indywidualna kontrola zachowania tolerancji rednicy czopw, okrgoci czopw i rwnolegoci. Zakres rednic nominalnych (mm) 30 do 50 50 do 80 80 do 120 Tolerancja (m) 0 do 16 0 do 19 0 do 22 Dopuszczalna nieokrgo wynosi do jednej czwartej tolerancji czopa. Maks. stokowato, wypuko lub wklso: 5 m od 30 do 50 mm, 7 m od 50 do 125 mm Podczas naprawy waw korbowych koniecznych jest kilka kontroli pkni powstajcych po prostowaniu, hartowaniu i szlifowaniu 10. Kontrola promieni Dokadno wymiarowa promieni musi odpowiada danym podanym przez producenta. Zbyt mae promienie przyczyniaj si do powstawania pkni wau korbowego. W wypadku hartowanych promieni czopw oyskowych naley zwrci szczegln uwag na zapewnienie jakoci powierzchni i tolerancji ksztatu.

9. Kontrola: Czy wystpuje bicie poprzeczne? 3 cyl. 60 m 4 cyl. 80 m od 6 cyl. 100 m Po kadej naprawie wau korbowego, w szczeglnoci po kadym hartowaniu, niezbdna jest kontrola bicia poprzecznego. Dopuszczalna odchyka bicia poprzecznego jest mierzona przy podparciu na zewntrznych czopach oysk gwnych. Dopuszczalny bd rwnolegoci czopw oysk gwnych: dla czopw ssiednich 10 m, cakowity: 100 m Podane tu wartoci tolerancji s wartociami orientacyjnymi, o ile producent nie okreli innych danych. Nierwnolego czopw korbowodowych wzgldem ssiednich czopw oysk gwnych powinna wynosi nie wicej ni 15 m.
nieprawidowy

prawidowy

52

WARSZTAT Obsuga Techniczna

11. Kontrola chropowatoci i twardoci powierzchni Przekroczenie zalecanych tolerancji jakoci powierzchni czopw przyczynia si do ich nadmiernego zuycia. Wysokoci nierwnoci powierzchni przy rednim arytmetycznym odchyleniu profilu od linii redniej Ra(CLA) powinny odpowiada maks. 0,2 m (odpowiada to w przyblieniu najwikszej wartoci Rt 1 m). To samo odnosi si do powierzchni oporowych oysk ustalajcych. Way hartowane indukcyjnie czy pomieniowo? Gbokoci hartowania waw korbowych s realizowane w ten sposb, e moliwe jest szlifowanie wszystkich stopni podwymiarw bez koniecznoci ponownego hartowania, chyba e na skutek przegrzania czop sta si mikki. Way azotowane zawsze musz by poddane dodatkowej obrbce.

12. Kontrola rub Na skutek procesu dokrcania o okrelony kt, ruby wyduaj si w sposb trway. Jeli osigny one maksymaln dugo lub minimaln rednic, musz zosta wymienione. To samo dotyczy takich rub z uszkodzeniami mechanicznymi. 13. Dobr: tylko przy uyciu odpowiedniego katalogu KS oferuje panewki oysk, podobnie jak ich podwymiary naprawcze w postaci gotowej do montau. oysk nie wolno dodatkowo poddawa obrbce. 14. Kontrola wyboru oyska Naley dokona porwnania z oyskiem wymontowanym. Tylko w ten sposb mona si upewni, e wybr z katalogu jest waciwy. 15. Sprawdzenie osadzenia panewki Dziki tej pomocy przy montau ppanewka oyska znajdzie si w przewidzianym pooeniu.

16. Naniesienie oleju na oyska Naley uywa olejarki. Na pdzlu mogyby zosta przeniesione czsteczki zanieczyszcze ze zbiornika oleju. 17. Kontrola poprawnoci dokrcenia wszystkich pocze gwintowych Naley przestrzega skrupulatnie zalece dotyczcych dokrcania. Jest to istotne dla zachowania ustalonych warunkw dopasowania i docisku, czyli do uzyskania pewnego gniazda oyska i luzu roboczego bez zastrzee.

18. Kontrola luzu osiowego W celu umoliwienia naprawy oysko ustalajce ma nadwymiar boczny. Naley przeprowadzi szlifowanie wau korbowego odpowiednio do tej szerokoci panewki i zachowa przy tym luz osiowy.

19. Kocowe odliczanie Wszystkie czci silnika musz by dostatecznie smarowane. Szczeglnie w zmontowanych na nowo silnikach, olej potrzebuje duo czasu, aby dosta si z miski olejowej do poszczeglnych oysk. Istnieje tutaj bardzo due ryzyko wystpienia uszkodzenia na skutek zwikszonego udziau tarcia ppynnego. Mona temu zapobiec przez zasilanie pod cinieniem caego obiegu oleju.

III. Przygotowanie silnika

Wikszo napraw gwnych silnika przebiega bez wyjmowania bloku z ramy. Nowoczesne silniki ciarwek maj bloki z tulejami wymiennymi. My przedstawimy schemat postpowania przy obrbce silnika zarwno z tulejami wymiennymi, jak i takiego, w ktrym naley przeprowadzi szlif. W tej czci Kolbenschmidt podaje rwnie najwaniejsze zalecenia podczas montau ukadu korbowotokowego silnika. 1. Staranne sprawdzenie bloku cylindrowego 2. Wytaczanie i gadzenie cylindra Otwr cylindra z zamontowanymi pokrywami oysk gwnych bardzo dokadnie wytoczy. Naley zwrci uwag na naddatek na gadzenie wynoszcy ok. 0,08 mm (na rednicy). Dobrze wygadzone otwory cylindrw musz wykazywa co najmniej 20% otwartych y grafitowych i nie mog by nierwChropowato powierzchni Rt (warto zmierzona za pomoc przyrzdu) Ra (warto zmierzona za pomoc przyrzdu) R3Z (warto wyznaczona z wykresu)

ne. Zawsze naley uywa cieczy chodzco-smarujcej wskazanej przez producenta szlifierki-wygadzarki. Kt skrzyowania ladw ziaren ciernych powinien wynosi od 40 do 80. Aby film olejowy dobrze przylega do powierzchni cylindra, musi ona mie okrelon chropowato. Uywane s 3 sposoby pomiarw zgodnie tablic poniej:
Niedotarta powierzchnia cylindra 36 m 0,40,8 m 47 m

3. Oseki cierne l Gadzenie wstpne: wielko ziarna 150 (ubytek materiau ok. 0,06 mm na rednicy) l Gadzenie wykaczajce: wielko ziarna 280 (ubytek materiau ok. 0,02 mm na rednicy) l Gadzenie do struktury powierzchni gadzonej o nazwie plateau: wielko ziarna 400600 (usunicie wierzchokw nierwnoci profilu w kilku skokach przy nieznacznym nacisku) l Gadzenie i szczotkowanie: gadzenie wykonywa przy uyciu oseki o wielkoci ziarna 120, 150, 180. Dla silnikw z jednolitym kadubem (eliwo szare) oseka o strukturze 5 do 7, w wypadku tulei cylindrowej (odlew odrodkowy) oseka o

WARSZTAT Obsuga Techniczna

53

strukturze maks. 5. Ubytek materiaowy wynosi od 0,03 mm do 0,05 mm na rednicy. Do szczotkowania naley uywa szczotek Sunnen C30-PHT731 i co najmniej 10 skokw przy wykorzystaniu cieczy chodzco-smarujcej MB30. Nie nastpuje ju zmiana wymiarw, a jedynie otwr zostaje oczyszczony i usuwane s wierzchoki nierwnoci. rednic cylindra naley sprawdzi na grze, w rodku i na dole oraz w kierunku podunym i w kierunku po4. Tylko dla silnikw ze wstawianymi tulejami cylindrowymi Mokra tuleja cylindrowa Naley oczyci ostronie powierzchni przylgni konierza oporowego tulei, nie uywajc adnych ostrych narzdzi. Powierzchnia przylegania obrczy A musi by pasko-rwnolega oraz bez zanieczyszcze. Piercienie uszczelniajce naley starannie posmarowa rodkiem smarujcym (np. olejem). Wbudowanie toka 5. Uwagi oglne Firma Kolbenschmidt stosuje rodek konserwujcy nieszkodliwy dla oleju silnikowego, dziki czemu nie jest potrzebne czyszczenie tokw. Na denku toka s podane: rednica toka, luz montaowy i kierunek wbudowania (na przykad w postaci strzaki). Naley zwrci uwag na to, e na wymiar rednicy cylindra skada
Punkty pomiarowe

przecznym (przesunitych wzgldem siebie o 90). Wane: Po gadzeniu naley oczyci otwory cylindrw i bloki cylindrowe (np. za pomoc pukania ultradwikowego).
Gadzenie standardowe

Zakres rednic nominalnych, mm 30 50 50 80 80 120 120 180

Tolerancja cylindra, ktra musi by zapewniona, mm 0,011 0,013 0,015 0,018

Gadzenie do struktury powierzchni plateau

Szczotkowanie po gadzeniu

Prawidowo

Nieprawidowo

Tuleja cylindrowa musi da si wprowadzi do cylindra bez wikszego wysiku; naley unika przy tym silnych uderze lub te poruszania tulei w jedn i w drug stron. Wystp tulei cylindrowej B musi odpowia-

da wartoci zalecanej przez producenta silnikw (np. 0,05 mm-0,1 mm). Sucha tuleja cylindrowa Zewntrzn powierzchni tulei naley posmarowa rodkiem smarujcym. Zwykle tule-

je suche maj nadwyk wymiarow w stosunku do bloku cylindrowego i musz by wciskane (pasowanie wtaczane). cicie krawdzi C w kadubie musi odpowiada zaokrgleniu D na tulei cylindrowej.

si wymiar rednicy toka oraz wymiar luzu montaowego. W tokach pokrytych warstw grafitu, w celu uzyskania wytoczonego na denku wymiaru toka naley od zmierzonego wymiaru odj grubo warstwy wynoszc 0,015 mm0,02 mm. W tokach grafitowanych metod sitodruku naley dokonywa pomiarw tylko w przewidzianych w tym celu punktach (mae powierzchnie bez warstwy grafitowej).

6. Monta toka z korbowodem Przed wmontowaniem korbowodw naley na odpowiednim przyrzdzie kontrolnym skontrolowa ich wygicie i skrcenie. Odchylenie nie moe przekroczy 0,02 mm na 100 mm. Naley uoy tok i korbowd zgodnie z kierunkiem montau. Bezporednio potem sworze tokowy mona woy w gwk korbowodu. Nasmarowany olejem sworze wsuwa si ostronie w otwory dla sworznia i w gwk korbowodu. Naley przy tym unika gwatownych ruchw.

Monta sworznia zacinitego w gwce korbowodu: Otwr w gwce korbowodu musi by mniejszy od rednicy sworznia o 0,020,04 mm. Korbowd naley nagrza do temperatury 280-320C (nie naley nagrzewa go nad otwartym pomieniem!). W odpowiednim urzdzeniu naley wprowadzi pynnie w gwk korbowodu zimny i wczeniej dobrze nasmarowany olejem sworze.

Sworznie pywajce Do ustalenia sworznia su dostarczone razem z nim piercienie zabezpieczajce, ktrych monta jest moliwy jedynie za pomoc specjalnych kleszczy. Nie naley stosowa uywanych ju piercieni zabezpieczajcych i naley unika nadmiernego ciskania, gdy w przeciwnym razie mog powsta trwae odksztacenia. Nieznacznie obracajc piercienie mona stwierdzi, czy prawidowo wskoczyy one w rowki. Uderzenia w piercienie zabezpieczajce naley wykonywa zawsze w kierunku skoku toka.
WARSZTAT Obsuga Techniczna

54

7. Wkadanie toka w otwr cylindrowy Blok cylindrowy naley starannie oczyci. Naley zwrci uwag na to, aby wszystkie powierzchnie lizgowe byy oczyszczone z zanieczyszcze i dobrze nasmarowane olejem. W celu umoliwienia wsunicia toka bez oporu w otwr cylindrowy, naley cisn piercienie tokowe za pomoc obejmy do piercieni podobnej do mankietu. W silnikach z zaponem samoczynnym naley zmierzy wymiar szczeliny i bezwzgldnie przestrzega wskazwek producenta. Toki eloksalowane W tokach z eloksalowanym denkiem, nie moe by ono pokrcane w celu dopasowania wymiaru szczeliny. Toki te rozpoznaje si dziki zabarwieniu powierzchni denka na czarno. Dla dopasowania wymiaru szczeliny w niektrych typach tokw z eloksalowanym denkiem, oprcz tokw standardoUwaga: Jeli s do dyspozycji sworznie ksztatowe, prosz je take stosowa.

wych s rwnie toki o zmniejszonej odlegoci osi sworznia od denka. Zwykle wymiar odlegoci osi sworznia od denka jest stopniowany w zakresie od 0,2 mm do 0,6 mm.

8. Dla informacji: Monta piercieni tokowych Toki produkcji firmy KS zwykle otrzymuje si w stanie gotowym do wbudowania. Monta piercieni jest zbdny, mogoby przy nim doj do nadmiernego rozcigania piercieni. W wypadku, gdy istnieje potrzeba naoenia nowego kompletu piercieni produkcji firmy KS na uywany tok, naley uy w tym celu specjalnych kleszczy. Ponadto naley zwrci uwag na to, e kierunek nakadania piercienia jest oznaczony za pomoc znaku TOP (TOP musi wskazywa w kierunku denka toka). Piercienie noskowe i piercienie zgarniajce olej musz by wmontowane w ten sposb, aby dziaanie zgarniajce odbywao si w kierunku dolnego koca toka. Naley zwrci

uwag na to, aby koce spryn rubowych w piercieniu zgarniajcym zawsze przylegay do siebie naprzeciw zamka. W trzyczciowych piercieniach tokowych zgarniajcych (z ekspanderem spryn rozpierajc z bocznymi blaszkami) koce spryny nie mog na siebie zachodzi.

zachodzce na siebie koce spryny

zalecany monta

25 40 m

Uruchomienie silnika po naprawie 9. Prbne uruchomienie silnika Nowo wyremontowany silnik uruchamia si dopiero wtedy, gdy jest na nim zainstalowany cay osprzt i zostanie on napeniony olejem oraz ciecz chodzc. Trzeba zapewni uruchomienie silnika ju przy pierwszej prbie, gdy pierwsze obroty przebiegaj w trudnych warunkach smarowania i s decydujce dla pniejszej eksploatacji silnika. W silniku pracujcym w stanie nagrzanym jeszcze raz naley sprawdzi szczelno, zapon, luz zaworowy itp. Nastpnie mona rozpocz docieranie na stanowisku badawczym lub w pojedzie. Podczas jazdy naley wykorzystywa maksymalnie dwie trzecie zakresu prdkoci obrotowej silnika przy umiarkowanie zmiennym obcieniu; pniej prdko obrotow mona stopniowo zwikszy. Jak dowiedzielimy si w zaprzyjanionym serwisie DAFa, pierwsze kilka obrotw waem korbowym naley wykona rcznie. Jest to pierwsza, podstawowa i najbardziej zgrubna kontrola poprawnoci montau caego silnika.

10. Program docierania silnika po naprawie gwnej

prdko obr. silnika [%] stopie obcienia [%] czas docierania 100 %

11. Po dotarciu Szybko pyncy gorcy olej oczyszcza silnik ze wszystkich cia obcych, ktre przyczepiy si w czasie naprawy. Czsteczki te zbieraj si w oleju silnikowym i w filtrze oleju; do nagromadzenia si duej iloci czstek zanieczyszcze wystarcza ju 50 km jazdy. Z pierwszym napenieniem silnika olejem nie naley przejecha wicej ni 500 km. (Podane wielkoci trzeba traktowa jako orientacyjne, naley postpowa wedug wytycznych poszczeglnych producentw silnikw)

ukasz Kurcbard

WARSZTAT Obsuga Techniczna

55