Rewitalizacja przestrzeni miejskiej

5.10.2010 Wspczesne procesy rozwoju miast Literatura: Skalski K. (2006) Programy rewitalizacji w latach 2004-2006. Studium przypadkw Jaowiecki, Miasto jako przedmiot badao naukowych Jaowiecki, Przemiany miasta. Wok socjologii Aleksandra Wallisa, Scholar, Warszawa Dodatkowo publikacje autorw: Gzell Sawomir, Staniszkis Magdalena Potrzeba rewitalizacji: 1. Zewntrzne i wewntrzne uwarunkowania rozwoju miast (czynniki endo- i egzogeniczne) baza rozwoju ekonomicznego miasta 2. Przemiany struktur funkcjonalno-przestrzennych i zmiany w relacjach z otoczeniem wana cigod 3. Zarzdzenie rozwojem miasta i planowanie rozwoju miast 4. Hierarchiczna struktura sieci osadniczej 5. Miasta i ich podatnod na kryzys: metropolie, centra II rzdu (SGPs Secondary Growth Poles), mae miasta miasta trac swoje funkcje, a gdy si to stanie nastpuje dalszy cig zmian, czsto bardzo niekorzystnych 6. Miasto w procesie tworzenia - miasto to ludzie i formy ich dziaalnoci, wadza publiczna organizacja przestrzeni miasta zgodnie z celami strategii, planami dziaao Ad. 4 i 5 Coraz wiksze znaczenie dla badao zyskuj miasta II rzdu, bowiem to one najbardziej trac SGPs Secondary Growth Poles Zapad ekonomiczna moe doprowadzid do zapaci strukturalnej Rozwj zrwnowaony miast (rewitalizacja zaley rwnie od regionu, bo nie wszdzie jest co rewitalizowad, bo jest po prostu ogromny problem spoeczny, np. favele): Szczyt Ziemi Rio de Janeiro, 1992 Program Dziaao na Rzecz Trwaego Rozwoju (Agenda 21) Habitat II Szczyt Miasta, Istambu 1996 Europejska Perspektywa Rozwoju Przestrzennego Patrzymy na rozwj zrwnowaony nie w perspektywie miasta, ale regionu (bo tworz one sied, s powizane). Mega-trendy organizujce rozwj spoeczeostwa i gospodarki: Globalizacja otwarcie na wiat, konkurencyjnod, innowacyjnod, efektywnod w konsekwencji polaryzacja rozwoju, koncentracja przestrzenna w obszarach zurbanizowanych, ma wady i zalety

Ekorozwj nowa hierarchia wartoci, cele strategiczne dugofalowe, metodologia podejcia do programowania i planowania rozwoju, ekologiczne kryteria przeksztaceo przestrzeni Demokracja otwarte spoeczeostwo obywatelskie w otwartej na wiecie przestrzeni, swobodna mobilnod zrnicowanie, decentralizacja, subsydiarnod Rewolucja techniczna cywilizacja informacyjna informatyka i telekomunikacja Uwarunkowania rozwoju miast: Korzystne pooenie: geograficzne, instytucjonalne (wysoko w hierarchii, funkcje administracyjne) Dostpnod komunikacyjna Kapita spoeczny (spoeczne warunki kreowania innowacji, kapita ludzki, sektor kreatywny) Sprawnod funkcjonowania (w tym jakod rzdzenia) Jakod ycia (rodowisko przyrodnicze i kulturowo-urbanistyczne) Modernizacja adaptacyjna (sprawnod funkcjonowania w nowych warunkach systemowych) Konkurencyjnod Paradygmat konkurencyjnoci: Konkurencja denie do uzyskania przewagi lub panowania/ dominacji Konkurencyjnod zdolnod do uzyskania przewagi lub panowania/ dominacji Przewaga konkurencyjna zapoyczenie z ekonomii wymiar przestrzenny, psychologiczny i polityczny Zaoenia: obszary kraje, regiony, miasta konkuruj o inwestorw i dobrze wyksztacone kadry Sukces miasta zaley od przycigania podstawowych czynnikw pozwala to firmom produkowad dobra i usugi Rozwj to efekt konkurencji, ktrej sprzyja liberalizacja handlu, mniejsze koszty transportu, rozwj technologii informatycznych, ekspansja firm midzynarodowych (TNC), swobodny przepyw kapitau i ludzi Popularnod paradygmatu konkurencyjnoci: Wzgldy polityczne zoonod sytuacji kryzysowej najatwiej wyjanid magiczn konkurencyjnoci (uzyskanie konkurencyjnoci w sytuacji kryzysu to ochrona lokalnych, regionalnych bran, firm) Atrakcyjnod atwej akceptacji paradygmatu semantyka ksztatuje i uzasadnia wybory polityczne Wzgldy polityczne zoonod sytuacji kryzysowej najatwiej wyjanid magiczn konkurencyjnoci Zagroenia pynce z przyjtego paradygmatu konkurencyjnoci: Retoryka konkurencyjnoci stawia w dobrej pozycji due firmy, szczeglnie midzynarodowe mocna pozycja negocjacyjna Retoryka konkurencyjnoci stawia w dobrej pozycji due firmy, szczeglnie te midzynarodowe maj mocn pozycj negocjacyjn z wadzami publicznymi

Wg tego paradygmatu kluczem do rozwoju s czynniki egzogeniczne ale czy na pewno da si oprzed na nich rozwj? Mit konkurencyjnoci: Miasta nie konkuruj ze sob, poniewa: Nie maj takiego celu jak firmy (nie szukaj jedynie zysku) Maj inne funkcje (i maj zaspokajad rne potrzeby, nie tylko bogatych, ale i biednych) Gospodarki miast s wspzalene przewaga konkurencyjna, specjalizacja miast Rozwj footloose business i firm, ktre nie przemieszczaj si wcale i nie przemieszcz si nigdy ich ywotnod zaley od bliskoci odbiorcw, kooperantw, znajomoci rynku SMSE (cokolwiek to znaczy) i lokalny kapita spoeczny Istnieje sektor publiczny w gospodarce miasta Miasta nie konkuruj miasta funkcjonuj w okrelonym kontekcie przestrzennym, spoecznym, ekonomicznym, politycznym: Pracowanie na sukces funkcjonowanie miasta performance Nie konkurencyjnod, ale performance jako funkcjonowania miasta o Dylemat wysoka produktywnod vs. Miasto miejsce i jego zasoby pomagaj firmom konkurowad Jakod funkcjonowania miasta zaley od atrybutw miasta jako lokalizacji oraz atrybutw firm jakie s w nim zlokalizowane Miasto jest atrakcyjne dla ludzi, ktrzy w nim mieszkaj, nie tylko dla turystw (tak zawsze powinno byd). Terytorialne uwarunkowania polityki miejskiej: Zmienia si specjalizacja miasta i dynamika ich rozwoju, zmienia si rynek pracy W sytuacji restrukturyzacji ekonomicznej praktykowana polityka rozwoju wynikajca z paradygmatu konkurencyjnoci nie jest skuteczna w duszej perspektywie kluczem: zmiany zasobw endogenicznych Metropolie wymywaj obszary otaczajce, migracje do miast w krtkim okresie, w duszym czasie pojawia si emigracja z miasta Polityka zwikszanie konkurencji midzy firmami czynnik ich rozwoju: konkurencyjnod firm to efekt konkurencji midzy nimi Konkurencyjnod miasta a terytorialne uwarunkowania polityki miejskiej: city branding, city marketing zasoby endogeniczne miasto mieszkaocw i dla mieszkaocw jakod funkcjonowania, a nie egzotyczna atrakcyjnod dla inwestorw i turystw Powizania funkcjonalne midzy miastami (sieciowanie-networking) zwizki miast z otoczeniem (FUA Functional Urban Areas), zwizki miast z regionem Rozwj w oparciu o zasoby endo- i egzogeniczne podejcia si nie wykluczaj, wana kolejnod najpierw area based policy, stymulowanie konkurencji

Koncentrowanie si na jakoci funkcjonowania a nie na konkurencyjnoci wane implikacje dla strategii rozwoju w sytuacji decentralizacji i wikszej autonomii samorzdw miast Konkurencyjnod zdolnod mobilizacji i wykorzystania zasobw Konkurencja dotyczy jakoci funkcjonowania Strategia rozwoju miejsce w sieci, kompatybilnod, powizania Policentrycznod + sieciowanie Kreacja przestrzeni miejskiej jakod nie moe byd zaimportowana (chodzi o czynniki endoone musz byd) Kreacja przez zagospodarowanie przestrzenne odpowiadajce funkcjom Rewitalizacja dlatego, e czsto robi si co, co ma odpowiadad funkcjom, ktrym maj suyd dane obszary

12.10.2010

Rewitalizacja zakres pojcia

Rewitalizujemy? Odnowa miast og dziaao wicych si z napraw terenw ju zagospodarowanych: rewitalizacja starych dzielnic, rehabilitacja blokowisk, restrukturyzacja terenw poprzemysowych, przebudowa ukadw komunikacyjnych, ksztatowanie systemu terenw otwartych, biece remonty i konserwacje na terenach zabudowanych, wymiana zuytych elementw infrastruktury oraz inwestycje o charakterze uzupeniajcym Wszystkie pozostae dziaania w sferze gospodarki przestrzennej okrela si terminem rozwj: zagospodarowanie i pozyskiwanie dla miasta nowych terenw, nowe inwestycje Odnowa (dziaania naprawcze) a rozwj (wchodzenie na nowe tereny) Miasto rozwija si w sposb cigy Rehabilitacja dotyczy obszarw mieszkaniowych Restrukturyzacja: Restrukturyzacja dziaania prowadzce do przeksztaceo czy przebudowy w oglnym rozumieniu Potrzeba kadorazowego wskazywanie, czego restrukturyzacja dotyczy i jak szeroki jest jej zakres (np. restrukturyzacja wielkich zakadw przemysowych, hutnictwa, obszarw pokopalnianych, zatrudnienia, itp.) Zmiana struktur makro powinna byd pocztkiem procesu rewitalizacji Sukces procesu rewitalizacji czasem zaley od zmiany struktury zatrudnienia Rewaloryzacja i renowacja: Rewaloryzacja proces przywracania walorw i dodawania kolejnych w ramach unowoczeniania obiektw (rwnie zabytkowych) lub obszarw w obrbie ich dotychczasowych funkcji Renowacja dziaania naprawcze gruntowna odnowa budynku czy obiektu poprzez zabiegi i dziaania techniczne w jego substancji materialnej

Obie bardzo czsto id w parze Rehabilitacja: Rewaloryzacja/renowacja rehabilitacja przywracanie obiektw do ich pierwotnej wietnoci (obejmuje rwnie uzdrawianie przestrzeni struktury spoecznej) Najczciej termin ten stosuje si w odniesieniu do odnowy zasobw mieszkaniowych Wany warunek swobodnej mobilnoci moliwod swobodnego wyboru miejsca zamieszkania, przeniesienia si (mieszkania wynajmowane, wasnociowe) Jeli nie ma mobilnoci, osiedla starzej si np. osiedle Syrkusy Wychodzi si z zaoenia, e poprawa standardu przyciga lepsz tkank ludzk Rehabilitacja nie powinna prowadzid to wypychania starych mieszkaocw eby nie burzyd struktur spoecznych Gentryfikacja: Spoeczny wymiar procesw odnowy akcentowany przez pojcie gentryfikacji powtrne uszlachetnienie si centralnych obszarw miast Procesy zmiany struktury spoecznej w centrum (powtrne przycignicie przedstawicieli zamoniejszych warstw spoecznych na dany obszar Efekt i czynnik sprawczy rewitalizacji obszarw centralnych miast Po raz pierwszy zjawisko to opisali socjologowie i geografowie z USA Sprzedawanie poniej wartoci rynkowej nieruchomoci mieszkalnych modym, perspektywicznym obywatelom, ktrzy mieli doprowadzid okolic do stanu uywalnoci podnied jej standard mieli tam mieszkad i pracowad przez okrelony czas Adaptacja Adaptacja przystosowanie obiektu lub obszaru do penienia nowych, bardziej podanych funkcji Skadnik procesu rewitalizacji w kadym przypadku rewitalizacji mamy do czynienia z adaptacj sama adaptacja nie oznacza rewitalizacji Lofty najlepszym przykadem, przystosowanie dla potrzeb biznesowych, kulturalnych, naukowych, mieszkaniowych Modernizacja: Modernizacja unowoczenienie Rezultat zmian w przestrzeni miejskiej adaptacyjna modernizacja Zmiany na skutek: renowacji, rehabilitacji, rewaloryzacji W wszym znaczeniu: remonty uzupenione wprowadzeniem sprawniejszych elementw wyposaenia komfort i poprawa funkcjonowania (dotyczy obiektu budowlanego) Remont dziaania techniczne ukierunkowane na przywrcenie takiego stanu (wartoci uytkowych i estetycznych) budynku, jaki istnia na pocztku poprzedniego cyklu eksploatacyjnego Wymuszona koniecznoci podnoszenia efektywnoci Rewitalizacja

ac. re = znw + vitalis = zdolny do ycia Kiedy definicja bardzo zawona Zagospodarowanie uytkowe zabytku nieuytkowanego Wprowadzenie do zabytku niewaciwie uytkowanego nowej funkcji, odpowiadajcej spoecznym potrzebom, a jednoczenie pozwalajcej na wydobycie wartoci zabytkowych obiektu lub zespou () Dzi: () sekwencja planowych dziaao majcych na celu oywienie gospodarcze oraz zmian struktury przestrzennej i funkcjonalnej zdegradowanych obszarw miasta. Jest to proces, ktremu mog zostad poddane tereny miejskie o rnym przeznaczeniu, np. komunikacyjne, militarne, przemysowe. () uwzgldnia on planowe dziaania interwencyjne i naprawcze wprowadzajce nowe wartoci jakociowe na obszarze, przede wszystkim przez wyposaenie go w nowe, odmienne od poprzednich funkcji Przywrcenie ycia miastom, ktre ucierpiay z powodu dezindustrializacji i strat spowodowanych przez decentralizacj Og przemian obserwowanych w obrazie polskich miast od kooca lat 80-tych () rewitalizacja to pojcie odnoszce si do kompleksowych akcji podejmowanych w obszarach miast, w dzielnicach starych i na obszarach wybranych. Wi one dziaania () (remonty, modernizacje, rewaloryzacj) z dziaaniem zmierzajcym do ich oywienia spoeczno-gospodarczego rewitalizacja jest kompleksowym dziaaniem, ktrego celem staje si przywrcenie do ycia struktur miejskich we wszystkich wymiarach: przestrzenno-technicznym, spoecznym, kulturowym, estetycznym i rodowiskowym 19.10.2010 Rewitalizacja: zmiany strukturalne polegajce na wzmacnianiu aktywnoci i atrakcyjnoci jego przestrzeni w skutek skoordynowanej strategii sektorw publicznego i prywatnego () celowe zmiany w jego zagospodarowaniu przestrzennym jako reakcja rnych podmiotw a zjawiska degradacji, stanowice zagroenie dla interesw prywatnych i dobra publicznego. Zjawiska te maj charakter zmian strukturalnych polegajcych na spadku aktywnoci spoeczno-gospodarczych przestrzeni w wyniku osabienia jej atrakcyjnoci i konkurencyjnoci proces trwaych przemian istniejcych na danym obszarze nieruchomoci, elementw struktury przestrzennej, spoecznej i ekonomicznej, majcy na celu wyprowadzenie tego obszaru ze stany kryzysowego, prowadzcy do jego zrwnowaonego rozwoju, w tym do poprawy jakoci ycia lokalnej wsplnoty, szczeglnie w sferze warunkw mieszkaniowych Rewitalizacja implantacyjna proces inicjowany jest przez odgrne ustalenia administracyjne, beneficjentami s nowi uytkownicy przestrzeni, prowadzi do nowej organizacji przestrzeni miejskiej Rewitalizacja integracyjna uwzgldnia inicjatyw oraz udzia mieszkaocw lub dotychczasowych uytkownikw obszarw zdegradowanych beneficjenci; rezultat dziaao naprawczych w aspekcie

przestrzennym powinien uwzgldniad zachowanie elementw starej architektury oraz kompozycji urbanistycznej Rewitalizacja istota Rewitalizowad mona obszar poprzez (wana sekwencja): Interwencja w sprawy bytowe mieszkaocw (warunki mieszkaniowe) Usugi gospodarka lokalna Rynek pracy Stan techniczny i funkcjonalny budynkw i przestrzeni publicznych Rewitalizacja istota Rewitalizacja instrument naprawy bdcy reakcja na stan kryzysowy Prowadzi do realizacji celw o charakterze spoeczno-gospodarczym oraz ekologicznoprzestrzennym Dziaania w zakresie architektonicznym i infrastrukturalnym s narzdziem realizacji celw Rewitalizacj nie jest dziaanie podstaw ktrego nie le przesanki zwizane z popraw sytuacji spoecznej i gospodarczej danego terenu o Casus: Krakowskie Przedmiecie i Nowy wiat, Tumska w Pocku Grupy morfologiczne fragmentw miast: Obszary rdmiejskie w tym zabytkowa zabudowa jdra historycznego oraz (w przypadku Polski) niskostandardowa zabudowa powojenna Obszary osiedlowe przyzakadowe zespoy mieszkaniowe, kamienice czynszowe, blokowiska z tzw. wielkiej pyty, zabudowania mieszkaniowe socjalne Obszary poprzemysowe obiekty pofabryczne, przestrzenie magazynowo-skadowe zespoy instalacji i urzdzeo Obszary i obiekty pokomunikacyjne nieczynne stacje kolejowe, torowiska, lokomotywownie, wagonownie, hale napraw, zajezdnie, lotniska Dzielnice portowe nadbrzea i doki Obszary powojskowe fortyfikacja, bunkry, magazyny, koszary, dawne poligony

Przypadek szczeglny zdegradowane obszary poprzemysowe

Brownfields (przeciwieostwo greenfields) podstawowe rodzaje: Odogi mog mied charakter spekulacyjny, waciciele przetrzymuj je w celu zbycia lub ewentualnie ponownego zagospodarowania Tereny w gotowoci uytkowej tymczasowo wyczone z uytkowania, oczekuj na ponowne wykorzystanie przy udziale dotychczasowej funkcji Ugory tereny porzucone

Przestrzeo Miasta

Miasto w przestrzeni geograficznej: 1. Przestrzeo geograficzna: Przestrzeo geodezyjna wynika z pomiarw wielkoci i ksztatu, bez jakociowego zrnicowania powierzchni Przestrzeo geograficzna zrnicowana jakociowo fizycznie, biologicznie, geochemicznie; przestrzeo geograficzna dzielona na krainy naturalne- regiony fizyczno-geograficzne Przestrzeo ekonomiczna wymiar przestrzeni geograficznej gdzie yje i prowadzi dziaalnod czowiek 2. Przestrzeo ekonomiczna Obszary gdzie stae i sezonowe osiedla ludzkie (ekumena, subekumena) Infrastruktura techniczna do wsppracy, produkcji, wymiany i kontaktw Obszary produkcji rolniczej Obszary lene eksploatowane Obszary wd rdldowych (eksploatowanych) Obszary rekreacji i turystyki Zrnicowana jakociowo sposoby uytkowania ziemi, formy zagospodarowania, intensywnod zagospodarowania Zrnicowanie funkcjonalne ycie spoeczne uwarunkowane cechami przestrzeni ekonomicznej przestrzeo Spoeczno-Ekonomiczna 3. Przestrzeo spoeczna Dwa wymiary: o Wymiar przestrzenny ramy funkcjonowania spoecznoci grup ludzi o Wymiar socjologiczny charakterystyka obszarw wynikajca z kompozycji spoecznej Wallis przestrzeo spoeczna to uytkowany i ksztatowany przez pokrelon zbiorowod obszar z ktrym zbiorowod te wie system wiedzy, wyobraenia, wartoci, reguy zachowania dziki nim zbiorowod identyfikuje si z tym obszarem Miasto definicje 1. F. Ratzel skupienie ludzi i mieszkao (domostw) na nieduej przestrzeni i na skrzyowaniu drg 2. W. Olsson zrnicowanie wewntrzne osady rne zawody 3. M. Sorre zwarte, gsto zaludnione skupienie ludzi; istnienie nie zaley od terenu ale powizaniach z innymi obszarami (wyszy stopieo organizacji ycia spoecznego) 4. G. Schwartz wielkod, zwartod, zrnicowana struktura, styl ycia miejskiego, wielofunkcyjnod 5. K. Dziewooski historycznie uksztatowany typ osiedla wyznaczony istnieniem spoecznoci lokalnej o odrbnej organizacji, uznanej i okrelonej prawnie wytwarzajcych zesp trwaych Kryteria wyrniania miasta: Prawno-administracyjne

Statystyczne Funkcjonalne Fizjonomiczne Przestrzeo miejska: Fragment przestrzeni geograficznej Specyficzna organizacja i fizjonomia Status prawny Delimitacja granic jurysdykcja wadz Miejskod o Kontinuum miejsko-wiejskie o Powizania funkcjonalno-przestrzenne suburbanizacja Przestrzeo spoeczno-ekonomiczna miasta: Forma procesw urbanizacji, industrializacji przemian spoecznych, demograficznych Zbir elementw liniowych, punktowych i powierzchniowych mieszkalnictwo, transport, przemys, handel, usugi Wydzielona granicami miasta, aglomeracji, regionu miejskiego Wyrnik granica specyficzne procesy i elementy w i poza granicami Ekologia spoeczna skoa chicagowska o Przestrzeo spoeczna ludzie, grupy spoeczne, instytucje, formy dziaalnoci, relacje o Przestrzeo fizyczna terytorium, budynki, urzdzenia infrastruktury A. Wallis- miasto systemem zoonym z dwch podsystemw spoecznego i urbanistycznego Podsystem urbanistyczny: o Materialne elementy miasta stworzone przez czowieka (kulturowe) i elementy naturalne o Wyznacza rozmieszczenie funkcji Podsystem urbanistyczny odzwierciedla zrnicowania spoeczne Podsystem spoeczny dynamika zmian Urbanistyczny petryfikacja, zmiany powolne Urbanistyka i architektura: Przestrzeo miasta uksztatowana warunkami przyrodniczymi i architektur W niej mieci si miasto Konfiguracja bryowo-przestrzenna miasta to przestrzenna forma miasta Przestrzeo miasta: Socjologia: o Otwarta i zamknita o Publiczna i instytucjonalna o okrelonych funkcjach o znaczeniach i zasigu funkcji Architektura/urbanistyka:

o o o

Zewntrzna otwarta, niezabudowana Wewntrzna obudowana Istnieje dziki architekturze i ukadom urbanistycznym

Czynniki wpywajce na charakter przestrzeni miejskiej: Prawno-wasnociowy (podzia geodezyjny) Morfologia miasta rozplanowanie i fizjonomia Organizacja funkcjonalna Organizacja terytorialna czynnik administracyjno-funkcjonalny (zarzdzanie) Formy ycia spoecznego 02.11.2010 Struktura: Ukad jednostek spoecznych i gospodarczych, ich rozmieszczenie i relacje (powizania ekonomiczne i funkcjonalne) Zalenoci midzy danym ukadem a innymi ukadami wzy (jednostki) i pasma (infrastruktura) Struktura miasta: Koncentracja ludzi (jednostek i zbiorowisk) Budynki i budowle Infrastruktura techniczna Przestrzeo produkcji, konsumpcji i wymiany wprowadzi Jaowiecki; w kontekcie rewitalizacji musimy zastanowid si nad rozmieszczeniem tych stref (tu podstaw diagnoza) Zesp ukadw (miejsca zamieszkania, pracy, zakupw, wypoczynku, kontaktw spoecznych funkcjonowania czowieka Oddziaywanie ukadw ksztatuje form przestrzenn miasta Analiza miasta analiza ukadw oraz relacji midzy nimi relacje przestrzenne i funkcjonalne o Ukady przestrzenne lokalizacja powizania REWITALIZACJA Element strategii i planw rozwoju miasta Dziaanie na rzecz rozwoju spoecznego miast Strategia rozwoju: Rne nazwy i rna konwencja Dokumenty dugo i redniookresowe o kierunkowym charakterze Program i plan dokumenty krtkookresowe, operacyjny charakter Konstrukcja dokumentu (tworzenie dokumentu):

Wizja rozwoju podany obraz miasta jaki chcemy osignd w perspektywie, dla ktrej opracowano strategi o Cele strategiczne o Programy strategiczne o Zadania majce zapewnid osignicie wizji miasta o Realizacja zadao monitorowanie o Raporty ze stanu realizacji strategii z aktualizacj diagnozy stanu miasta Tworzenie dokumentu o Diagnoza prospektywn obecne i przysze uwarunkowania rozwoju, problemy ocena uwarunkowao zewntrznych i wewntrznych, ustalenie zakresu (czasu, obszaru, dziedziny) przyszych dziaao o Uwarunkowania zewntrzne oddziaujce na funkcjonowanie i rozwj w obszarze (sektorze) objtym strategi, pozostajce poza wpywami podmiotu sporzdzajcego strategi identyfikacja, trendy, przebieg uwarunkowania o Uwarunkowania wewntrzne zasoby (materialnych i niematerialnych), identyfikacja atutw i saboci o Narzdzia diagnozy kompleksowa analiza SWOT, metody ekstrapolacji trendw, metody scenariuszowe, metody eksperckie np. delficka i inne o Wnioski z diagnozy gwne problemy, przesanki dla sformuowania celu nadrzdnego strategii Cele strategii: o Opisanie stanu, ktry chcemy osignd o Struktura hierarchiczna, spjna o Okrelone wielkoci ilociowo, jakociowo osignicie standardw, norm, w sposb mieszany o Cel nadrzdny, gwny lub strategiczny sprecyzowanie oglnej wizji planu o Cele porednie z celu nadrzdnego i wskazuj obszary priorytetowe strategii o Specyfik celw operacyjnych jest szczegowod ich sformuowania o Projektowane priorytety i zadania strategii ocena + wewntrzna zgodnod i spjnod innymi dokumentami planistycznymi o Ilociowa i jakociowa analiza korzyci i kosztw wariantw strategii Finansowanie: o Ramy finansowe strategii zakres przedmiotowy i czasowy o Gwne rda finansowania, rodki krajowe publiczne, prywatne, PPP; rodki zagraniczne wsplnotowe, midzynarodowych instytucji finansowych, kapita prywatny o Wykaz konkretnych zadao inwestycyjnych plan finansowy Ewaluacja o Obejmuje zaoenia, przebieg realizacji, rezultaty o Skuteczne prowadzenie podmiot oceniajcy, metody i kryteria oceny, harmonogram o Podstawowymi kryteriami oceny najczciej: Kryterium skutecznoci cele a rezultaty Kryterium efektywnoci wykorzystane zasoby a rezultaty Kryterium trafnoci potrzeby a cele

Kryterium uytecznoci potrzeby a rezultaty Monitoring systematyczna obserwacja zmiennoci w czasie wskanikw korekty realizacji

Rewitalizacja instrument realizacji strategii Rozwj miasta zintegrowana odnowa miasta ekonomiczna i spoeczne Inwestycje nowe integracja z istniejcymi strukturami Przeciwdziaanie negatywnym trendom Stymulacja podanych zjawisk i procesw Oddziaywanie na otoczenie Reakcja na o Proces odpywu i wymiany ludnoci o Wzrost wielkoci i zoonoci ukadu urbanistycznego o Zmiany mechanizmw (gospodarczych i innych) napdzajcych rozwj miast o Proces degradacji strukturalnej i moralnej Cele wymiar przestrzenny Urbanistyczno-architektoniczne zwizane z remontem, modernizacj lub rewaloryzacj zespow architektonicznych, w tym mieszkaniowych i poprzemysowych; z ksztatem krajobrazu kulturowego Techniczne zwizane z popraw jakoci struktur miejskich w tym infrastruktury technicznej i drogowej Spoeczne zwizane z zatrzymaniem rozwoju negatywnych tendencji, przeciwdziaaniem patologiom i wykluczeniu spoecznemu, z popraw stanu bezpieczeostwa Ekonomiczne zwizane z oywieniem gospodarczym promocj przedsibiorczoci, rozwojem turystyki i realizacj nowych przedsiwzid o charakterze komercyjnym rodowiskowe zwizane z polepszeniem stanu rodowiska naturalnego, likwidacj zanieczyszczeo i emisji Dziaania zintegrowane: Odpowiednie przestrzenne pokrycie obszaru Koncentracja rodkw Koncepcja dziaania z zestawieniem kosztw i rde finansowania Udzia obywateli Wczenie podmiotw wadz dzielnicy i spek zajmujcych si rozwojem do kierowania projektem 09.11.2010 Diagnoza stanu miasta. Partycypacja spoeczna Diagnoza w rnych dokumentach strategicznych SUiKZP o Obszary zdegradowane/ kryzysowe

Strategia rozwoju miasta Plany sektorowe Program rewitalizacji Wana Jakod danych !! - cmentarz danych (duo danych, z ktrych nic nie wynika) lepe polityki (polityki przestrzenne) Dane i informacje (rysunki, plany, dokumentacja, fotografie KONTEKST PRZESTRZENNY): Struktura wasnoci Infrastruktura techniczna Jakod ulic, placw, zieleni publicznej Estetyka przestrzeni publicznej Ochrona zabytkw Komunikacja (ruch, parkingi) Lokalizacja funkcji i jakod rodowisko przyrodnicze Mieszkalnictwo wielkod mieszkao, liczba mieszkao, otoczenie budynkw, wntrza kwartaw Warunki budowlane i techniczne Sytuacja spoeczna i gospodarcza rynek pracy, sytuacja socjalna, poziom i struktura zatrudnienia, wykluczenie spoeczne Spoecznod lokalna kapita ludzki i spoeczny, poziom integracji spoecznej, problemy spoeczne, konflikty, poziom zaangaowania spoecznego, liderzy lokalni, aktywnod Stan obecny i do osignicia Badanie: Obserwacja uczestniczca Wsppraca z partnerami spoecznymi Dane statystyczne Partycypacja potencja: przygotowanie do partycypacji (dopasowanie pojd do zdolnoci) Gotowod do prac merytorycznych Wspuczestniczenie w decyzjach Gotowod ponoszenia kosztw Stopieo identyfikacji z obszarem Problemy Edno- i egzogeniczne Dowiadczenia z wsppracy Czynniki mobilizacji spoecznej 16.11.2010 Partycypacja: Podmioty aktorzy

Decydenci zewntrzni administracja rzdowa, regionalna, lokalna, biura planowania, konsultanci o Grupy wpywu: Zewntrzne/wewntrzne: waciciele infrastruktury (operatorzy), usugodawcy, developerzy agencje rozwoju, instytucje naukowe Wewntrzne: interesy lokalne gospodarka lokalna, NGOs, mieszkaocy, instytucje edukacyjne Partnerstwo: o Wartoci o Normy o Zasady samorzdnoci o Reguy gry: transparentne i przewidywalne o Strony: aktywa i pasywa o Role stron Problem identyfikacja nazwanie zrozumienie pomys na rozwizanie Adwokaci interesw kampanie, plakaty, ulotki, spotkania, itp. Zbieranie alternatywnych rozwizao (albo jakichkolwiek rozwizao) Elity profesjonalne, spoeczne, polityczne Planowanie urbanistyczne o Fora o Rady, komisje, komitety o Ekspertyzy spoeczne o Penomocnicy

Programy i projekty rewitalizacji

Plan miejscowy a plan rewitalizacji: nowy porzdek przestrzennym porzdek w ramach planw sfery ycia spoecznego plan miejscowy uatwia prowadzenie rewitalizacji PROGRAM cele poprzez projekty usunicie przyczyn kryzysu: kwartay zabudowy, wg wasnoci, obszary morfologiczne, funkcjonalne Kryzys program rewitalizacji Sfera budowlano-techniczna projekty budowlano-inwestycyjne Sfera Spoeczna projekty spoeczne Sfera ekonomiczna projekty ekonomiczne Projekty spoeczne s rzadko i wolno wprowadzane, poniewa nie od razu widad ich efekty i s one mao spektakularne, wymagaj duych nakadw i wsppracy wielu ludzi

Projekty inwestycyjne: Wsplnoty, spdzielnie, TBS, waciciele, deweloperzy, grupy inicjatywne, gmina Wasnod, odpowiedzialnod finansowa, ryzyko Zysk? o Odzyskanie rodkw o Generowanie przychodw Gmina: Wasnod komunalna prywatyzacja Odpowiedzialnod finansowa odpowiedzialnod wadzy publicznej Waciciel nieruchomoci o Mieszkania komunalne o Powierzchnie w nieruchomociach komunalnych o Przestrzenie niepubliczne Waciciel obiektw i obszarw uytecznoci publicznej o Infrastruktura o Ulice, place (zabaw), budynki uytecznoci publicznej Finansowanie: Spoecznod lokalna Inni mieszkaocy Inwestor prywatny odzyskanie rodkw Urealnienie czynszw, koszta eksploatacji Subwencje: o Interes spoeczny osoby o ograniczonych dochodach o Interes publiczny rodowisko ycia o Interes publiczny, interes publiczny przestrzeo publiczna fasady, dachy, elementy zabytkowe rodki wasne i kredyty interes prywatny/rentowna czd inwestycji Subwencje interes publiczny/nierentowna czd inwestycji Koszty inwestycji, koszty czynszw Gmina: wykup przekazanie mieszkaocom Programy spoeczne: rodowisko Kultura Bezpieczeostwo Partycypacja Integracja Aktywizacja Mieszkania zastpcze Programy ekonomiczne: Aktywizacja gospodarcza

Tworzenie miejsc pracy Nowe struktury rzemioso, kultura Samopomoc nisze ekonomiczne usugi lokalne (np. lokalne piekarnie) Ekonomia spoeczna i przedsibiorstwa spoeczne takie, ktre podejmuj dziaania nie dla zysku, ale eby pomc wykluczonym prof. Le

23.11.2010 r. REWITALIZACJA RDMIED rdmiecie: Historycznie wyodrbniony obszar rodek ukadu komunikacyjnego Intensywna i wielofunkcyjna zabudowa Skupisko miejsc pracy Delimitacja: o Fizjonomiczna o Funkcjonalna o Historyczno-Geograficzna Centrum W granicach rdmied Orodek usugowy Obsuga miasta i strefy podmiejskiej Segregacja ruchu Segregacja funkcji Wyraz architektoniczny Wartod przestrzeni miejskiej Perspektywy rynkowa i kulturowa Doktrynalne przesanki formuy planu urbanistycznego (filozofia planu) funkcja, zapis, procedury realizacji Integracja podejcia strategicznego i strukturalnego: plan projekt Zintegrowane podejcie: Komponent strategiczny metoda porzdkowania procesu decyzyjnego cel, plan, otoczenie, zmiany Komponent strukturalny zmiany w przestrzeni, ktre s powodem i skutkiem rewitalizacji wpyw rewitalizacji na atrakcyjnod, integralnod, uporzdkowanie Degradacja rdmiecia: Zagroenia dla dobra publicznego znaczenie rdmiecia dla miasta

Zagroenie interesw prywatnych i publicznych Dominujce wartoci podejcia/strategie rewitalizacji Nowa przestrzeo fizyczna o Wartoci rynkowe o Cel kondycja gospodarcza atrakcyjnod rdmiecia: praca, podatki, opaty o Oddziaywania rynek nieruchomoci o Koncepcja/strategia domena miasta o Dziaania domena developera o Marketing urbanistyczny Dziaania na zewntrz konkurencja Skupianie si na miecie wzmacnianie zasobw lokalnych o Miasto jako: Rynek Produkt Przedsibiorstwo ale z zastrzeeniem, e miasto nie dziaa na zasadach rynkowych we wszystkich dziedzinach, a z drugiej strony nie moe odmwid usug najsabszym o Cele marketingu: Rwnowaenie poday i popytu na produkty miejskie Traktowanie przestrzeni, miejsc, lokalizacji, aktywnoci, usug jako produktw o Marketing to zbir metod i technik do: Poznania potrzeb, preferencji i popytu Stymulowanie potrzeb Kreowania wizerunku Kreowania produktw miejskich Zachcania do zakupu/korzystania (promocja) o Strukturalny marketing urbanistyczny wkomponowanie projektw rewitalizacji w proces planowania urbanistycznego dla: Wzmocnienia konkurencyjnoci miasta Kompromisu w negocjowaniu interesw podmiotw Zrwnowaonego rozwoju Integrowania struktury miasta (struktur) o Wartociowanie przestrzeni z punktu widzenia klienta (nisze aktywnoci i atrakcyjnoci); przestrzeo produkt miejski; marketingowy styl projektowania czd planowania aktywizujcego o Marketing urbanistyczny Selektywny rozwj Zagroenie dla spjnoci miasta Rozwj zrwnowaony? Przestrzeo dziedzictwa kulturowego o Wartod rynkowa a wartod kulturowa relacje o Dziedzictwo kulturowe jako potencja rozwojowy

Kapita kulturowy dowiadczenia, obiekty, wiedza, instytucje w posiadaniu grup spoecznych dla nadania znaczenia yciu (dziaania, interakcje, miejsca) o Kultura czd marketingu urbanistycznego o Dziedzictwo kulturowe w planowaniu czenie wtkw Kreowanie produktw dziedzictwa Wartociowanie dziedzictwa relacje midzy funkcj i form Element strategii rozwoju miasta o Dziedzictwo kulturowe przestrzeni: ukad miejsc przestrzeo fizyczna ma cechy kulturowe jest zbiorem wartoci egzystencjalnych, emocjonalnych i symbolicznych wana dla spoecznoci lokalnej o Zintegrowana konserwacja urbanistyczna o Jednod aspektw fizycznych, spoecznych i duchowych Wewntrzne cechy obszarw budynki, przestrzenie, powizania i siy spoeczne i ekonomiczne tosamod obszaru o Utrzymanie unikalnego charakteru tosamoci: forma wizualna, wzr wizi spoecznych, miejsca spoecznej aktywnoci rola partycypacji spoecznej o Polaryzacja w rozwoju duych miast o Postindustrialna forma rozwoju miasta dekoncentracja o Dezintegracja struktury miasta o Jak wkomponowad estetyczne i symboliczne s wkomponowane w styl ycia mieszkaocw? o Wadza duchowa, polityczna, gospodarcza w rdmieciu - - - przestrzeo publiczna o Nowe rdmiecia dominanty przestrzenne i przestrzenie wok nich Przestrzeo spoecznoci lokalnej o Przestrzeo dziedzictwa o Specyfika wspczesnych procesw rozwoju o Funkcje endo- i egzogeniczne lokalizacja, stopieo specjalizacji, miejsce w hierarchii miast o Przestrzeo spoeczna o Mobilnod ludnoci jeli jest mobilnod to rewitalizacja postpuje szybciej, mobilnod w duym stopniu zaley od puli dostpnych mieszkao

30.11.2010 r. Lokalny program Rewitalizacji m. st. Warszawy Identyfikacja obszarw kryzysowych w miecie ok. 10% powierzchni miasta, z ok. 35% mieszkaocw Musi brad pod uwag inne dokumenty strategiczne Analiza SWOT Analiza stanu zagospodarowania przestrzennego i diagnoza spoeczne Okrela warunki jakie musi speniad teren, aby by przyjty do rewitalizacji Okrelenie rde finansowania Zasady monitoringu i ewaluacji

Charakterystyka rewitalizacji: Obszar tereny zielone i rekreacyjne, teren niezagospodarowany, mieszkaniowy, przemysowy, komunikacyjny, wojskowy w Warszawie ponad 60% projektw rewitalizacji odnosi si do terenw mieszkaniowych, pond 20% do zieleni, przemysowe, wojskowe, komunikacyjne poniej 10% Rodzaj obiektu punktowy, obszar/kwarta, cig komunikacyjny ponad 50% obiekty punktowe, poniej 40% obszar, poniej 10% cigi Charakter rewitalizacji nowa funkcja, kontynuacja funkcji, nowy obiekt ponad 70% utrzymanie funkcji, ok. 40% nowa funkcja, ok. 15% nowy obiekt Wymiar techniczny, przestrzenny, spoeczny, kulturowy, gospodarczy ponad 80% techniczny, ponad 70% spoeczny, ok. 50% przestrzenny, ok. 25% kulturowy, 10% gospodarczy Zakres oddziaywania lokalny, dzielnicowy, miejski, pozamiejski lokalny ok. 80%, dzielnicowy 60%, miejski 30%, pozamiejski 15% Odbiorcy procesu Finansowanie ponad 50% fundusze UE, ponad 40% budet miasta, ok. 25% budet dzielnicy, niecae 20% wsplnota mieszkaniowa, niespena 10% inwestor prywatny 07.12.2010 r. REWITALIZACJA OBSZARY POPRZEMYSOWE, DZIELNICE MIESZKANIOWE, DZIELNICE ZABYTKOWE Obszary przemysowe/poprzemysowe Zdegradowane obszary poprzemysowe brownfields o Odogi mog mied charakter spekulacyjny, waciciele przetrzymuj je w celu zbycia lub ewentualnie ponownego zagospodarowania o Tereny w gotowoci uytkowej tymczasowo wyczone z uytkowania, ponowne wykorzystanie przy udziale dotychczasowej funkcji obecnie bardzo rzadko o Ugory tereny porzucone Wane dla rewitalizacji i przyszej funkcji obszarw poprzemysowych ma to co dzieje si wok nich Obszary przemysowe/poprzemysowe powstaj w wyniku przemian cywilizacyjnych, technologicznych, gospodarczych, spoecznych kulturowych generalnego zjawiska dezindustrializacji Konsekwencje o Transport, mieszkalnictwo, zatrudnienie, porzucone obszary poprodukcyjne i pokomunikacyjne (kolejowe i portowe) pooone w centralnych czciach miasta o Degradacja (techniczna i spoeczna) osiedli mieszkaniowych skupiajcych ludnod robotnicz integralnie zwizanych z zakadami przemysowymi Potrzeba ochrony dziedzictwa kulturowego epoki industrialnej zabytkowa architektura fabryczna Obszar poprzemysowe v. wolne dziaki moliwoci = koszty zagospodarowania + sytuacja prawno-wasnociowa dziaek i nieruchomoci + spekulacyjna gospodarka gruntami (waciciele prywatni i publiczni)

Wartod terenw poprzemysowych zaley od iloci wolnych terenw do zagospodarowania im mniej terenw wolnych tym bardziej si je ceni Procedury czsto przygotowane specjalnie dla obszarw poprzemysowych Dowiadczenia: o Program Urban Renewal (USA) w miejscu dawnej zabudowy fabrycznej powstaa zabudowa wysokociowa zwizana z funkcjami biznesowymi, finansowymi i administracyjnymi o Miasta europejskie nacisk na wprowadzanie funkcji kulturalnych, handlowych i turystyczno-rekreacyjnych nakierowanych na wykreowanie nowych przestrzeni publicznych Narzdzia planistyczne: o Wyznaczanie stref i obszarw odnowy (poprzedzone diagnoz i inwentaryzacj) o Sporzdzanie planw operacyjnych w celu usprawnienia realizacji i koordynacji procesw naprawczych o Opracowywanie programw sektorowych w ramach istniejcych instrumentw prawnych w zakresie gospodarki przestrzennej i urbanistyki operacyjnej (przez wadze niszych szczebli administracji samorzdowej) w zakresie planowania inwestycji publicznych, gospodarki gruntami, ochrony dziedzictwa kulturowego i ksztatowania krajobrazu, rewitalizacji i rehabilitacji zasobw budowlanych, transportu, infrastruktury technicznej Narzdzia wspomagajce: o Narzdzia finansowe powoywanie funduszy, dotacje, subwencje, ulgi podatkowe, preferencyjne kredyty o Narzdzia organizacyjno-prawne powoanie operatora, ustanawianie prawa pierwokupu, wsppraca z prywatnymi inwestorami (PPP), polityka pozyskiwania i gospodarowania gruntami, monitoring Rewitalizacja w UK podejcia i instrumenty: o Register of Unused Public Land rejestr terenw zdegradowanych, sucy zorientowaniu si w faktycznym stanie zagospodarowania oraz sytuacji prawnowasnociowej terenw pofabrycznych o Enterprise Zones system stref ekonomicznych sucy poprawie sytuacji gospodarczej podupadych obszarw poprzemysowych kontynuacja: Planning Zones o City Action Team dzielnica Liverpolu Merseyside zarzdzanie rewitalizacj o Urban Development Corporation instytucje rzdowe Anglia i Walia 1981 r. London Docklands Development Corporation LDDC; Liverpool Merseyside Development Corporation MCDUDC byy instytucjami rzdowymi, finansowanymi przez wadze centralne Najpopularniejsze nowe funkcje w obszarach poprzemysowych handlowe, kulturalnorozrywkowe, bankowo-finansowe, biurowe i administracja publiczna, wystawowa, turystyczno-hotelowa, sportowa, muzealna, owiatowa, mieszkaniowa (lofty, albo nowe budynki), wspieranie przedsibiorczoci, produkcyjne, polifunkcyjne Instrumenty rewitalizacji obszarw poprzemysowych w Polsce: o Podstawy Wsparcia Wsplnoty negocjacje Rzdy RP z KE cele rozwoju polskiej gospodarki (nakrelone w Narodowym Planie Rozwoju na lata 2004-2006)

o o o o o o o

Fundusze na rewitalizacj za porednictwem ZPORR Rozwj Lokalny dziaanie 3.3. Zdegradowane obszary miejskie, poprzemysowe i powojskowe Lokalny Program Rewitalizacji (LPR) Dofinansowanie 75% kosztw kwalifikowanych + wkad wasny Wdraanie ZPORR Ministerstwo Gospodarki i Pracy Wnioski, dziaania promocyjne, komunikacja z beneficjentami Urzdy Marszakowskie Obecnie Regionalne Programy Operacyjne

Dzielnice Mieszkaniowe Rewitalizacja a modernizacja (LPR) modernizacja jest krokiem do tego, aby nie trzeba byo rewitalizowad Dziaania kompleksowe: o Aspekt techniczny o Aspekt architektoniczny o Aspekt Ekonomiczny o Aspekt Ekologiczny Diagnoza o Co mamy? o Ile? o W jakim stanie? o Gdzie? Wymiar przestrzenny: o Morfologia + funkcjonalnod o Homogenicznod v. zrnicowanie o Spjnod Kolejnod dziaao przy rewitalizacji obszarw mieszkaniowych Oglna charakterystyka osiedla Badania diagnostyczne budynkw w podstawowym zakresie Stanu technicznego Bilansu/stanu energetycznego Konsultacji spoecznych Zestawienie problemw w skali osiedla Wybr rozwizao szczegowych uwzgldniajcy aspekty dodatkowe konstrukcyjny Architektoniczny ekonomiczny Ekologiczny Wytyczne do rewitalizacji Program rewitalizacji osiedla Ustalenie kolejnoci dziaao

Dzielnice zabytkowe: Przesanki planu powinny wynikad ze strategii rozwoju miasta Cele planu formuowane na podstawie przesanek Jak plan przyczyni si do realizacji celw?

Relacje dzielnica zabytkowa obszar otaczajcy Plan zagospodarowania przestrzennego dla obszaru dzielnicy ramy przestrzenne o Powizanie z terenami ssiednimi o Powizanie z lokalnymi orodkami usugowymi o System cigw pieszych i cieek rowerowych o Przywrcenie utraconej wartoci przestrzeni publicznej spjne ukady urbanistyczne o Tereny zieleni izolacyjnej oddzielajce zespoy o rnych funkcjach o Porzdkowanie przestrzeni: usugi mobilni i stali intruzi + maa architektura (ogrodzenia, bruk, bramy, rzeby, szyldy, latarnie, gazony, awki, stacje transformatorowe, altany mietnikowe, kioski, supy ogoszeniowe) Mieszkaocy o Warunki uatwiajce mobilnod mieszkaniow o System opieki spoecznej o Aktywizacja wsplnot lokalnych o Oywienie ruchu turystycznego i wypoczynkowego stymulator pobudzenia przedsibiorczoci oraz element promocji miasta

14.12.2010 r. Praktycznie jedyna udana caociowa rewitalizacja w Polsce to przykad Sopotu Wsppraca organizacyjna z miastami niemieckimi Jasne zasady finansowania ODBUDOWA WARSZAWY Warszawa po wojnie Ludnod 1310 162 tys. o Straty ok. 850 tys. Zabudowa: o 1,5% - nieuszkodzone budynki o 11,5% - do odbudowy o 84% - cakowicie zniszczone o Stare Miasto, obszar getta 100% zniszczeo o 53 miliardy $ strat g oceny z 2005 r. 1944 plany przeniesienia stolicy z Lublina do odzi, Krakowa, Poznania, Gdaoska Odbudowa: o Socjotechnika legitymizacji nowej wadzy o Aspiracje i ambicje o Tradycja traktowana instrumentalnie Koncepcje urbanistyczne o Warszawa 200 osiedli mieszkaniowych o Warszawski Zesp Miejski 400 osiedli Osiedla midzy gwnymi osiami transportowymi

Koncepcja z odbudow i dominacj rdmiecia Odbudowa historycznych czci, a reszta zabudowana wg obowizujcych tendencji o Koncepcja zabytkowiczw Odbudowa wszystkich wartociowych czci stolicy Odbudowa zgodnie z kart Ateosk separacja funkcji BOS Biuro Odbudowy Stolicy o Koncepcja osiedlowa odbudowy (jednostka ssiedzka?) o Od osiedli do blokowisk o Osiedla i subkultura osiedlowa ruralizacja zwsienie miasta o Atrofia centrum miejskiego o Osiedle spoeczne bezuliczne o Degradacja przestrzeni publicznych przestrzeo defilady by wielbid now wadz o Powstawanie przestrzeni niczyich o Doktryna segregacji funkcji miejskich o Wprowadzenie przemysu do Warszawy o 26 X 1945 grunty wasnod komunalna (1951 skarb paostwa, wieczysta dzierawa, prawo zabudowy gruntu) Innym pomysem bya komunalizacja 25% gruntw miejskich, dopuszczenie kapitau prywatnego do odbudowy, rynkowych instytucji i mechanizmw finansowo-inwestycyjnych Nowa stara spoecznod Warszawy o Omnipotencja wadzy Naczelna Rada Odbudowy, Spoeczny Fundusz Odbudowy Stolicy, podejmowanie decyzji przez liderw Bierut, Stalin o Dar Narodu Radzieckiego PKiN na miejscu mieszkao 4 tys. rodzin o Pierwszy oglny plan zagospodarowania przestrzennego Warszawy na 10 lat 1956 plan generalny zatwierdzony przez Prezydium Rzdu PRL, plany dzielnic do wykonania o 1961 ustawa o planowaniu przestrzennym plan sporzdza i zatwierdza wadza wojewdzka lokalna tylko opiniuje! o 1984 nowa ustawa o pp kompromis interesu oglnospoecznego z lokalnym o Lata 90 punkt zwrotny partycypacja, mechanizmy rynkowe, renta wypenianie tkanki miejskiej (powolne) o 1994 ustawa o pp o 2003 ustawa o pp wprowadzenie pojcia dobrego ssiedztwa o 14 grudnia 2009 projekt nowej ustawy o pp Co z tego wynika dla przyszoci WARSZAWY? o Rewitalizacja przestrzeni miejskiej warszawy to zadanie na wiele lat o Prawa strona potnie zaniedbana KOT krajowe obserwatorium terytorialne ROT regionalne obserwatoria terytorialne

CANNARY WHARF MASTER PLAN REWITALIZACJA LONDON DOCKLANDS

Obszar blisko centrm Londynu Teren bagnisty, podzielony na 4 wyspy Teren zagospodarowany przemysowo i pod port Saba dostpnod 1 wska droga Niewielu staych mieszkaocw Obszar patologizowa si Rozpoczto od planu - 1988 Celem byo stworzenie z tego obszaru nowego centrum biurowego miasta Tworzenie przestrzeni komercyjnych teren musi zarabiad Przemieszane funkcje wprowadzenie funkcji mieszkaniowych Obszar atrakcyjny ma przycigad nowych uytkownikw powstawanie przestrzeni publicznych Wprowadzenie zielonej infrastruktury Przestrzeo przemylana, nie ma miejsc przypadkowych Koncentracja usug 21.12.2010 r.

Rewitalizacja centrum miasta dowiadczenia amerykaoskie walkable urbanism oraz main street aproach
Typowe mae miasta w USA: Wiele miast budowanych na surowym korzeniu Gwna ulica przez rodek Otwarte przestrzenie, niewielka gstod zaludnienia Rola kapitau prywatnego Powrt do korzeni walkable urbanizm Miasto dla pieszych piesi dla miasta Dystans fizyczny do budynkw moliwoci korzystania z funkcji (suburbia v. centrum) Pieszy w centrum musi mied okrelony cel pobytu, bezpieczeostwo, inni ludzie, przez 4-6 godzin jest co robid Masa krytyczna liczba uytkownikw przestrzeni centrum popyt powoduje, e rewitalizacja jest nie do zatrzymania More is better downtown w centrum im wicej rnych funkcji, obiektw tym lepiej bo szersza oferta dla wszystkich More is worse suburbs dodatkowe inwestycje w suburbiach powoduj zwikszenie ich funkcjonalnoci przez co trac one pierwotne funkcje i staj si mniej atrakcyjne Popyt na funkcje wzrost cen nieruchomoci i ziemi Motorami rozwoju miast jest rozwj suburbiw miasta nadal rozwijaj si terytorialnie bo pojawiaj si suburbia 2 generacji (pierwsze upadaj, degeneruj si i zamieszkuj je biedni Drugim motorem wzrostu jest presja na centrum miasta

Wskazuje si, e kluczem do rozwoju miasta jest rewitalizacje centrum, ktra prowadzi do wytworzenia impulsw rozwojowych ceny nieruchomoci w duszej perspektywie bd rosnd, natomiast w suburbiach mog spadad Powrt do korzeni Urbanizacja/suburbanizacja Edge cities miasta brzegowe, wychodzce poza granice administracyjne Edgeless cities miasta rozlewajce si, bez granic Presja na nowe tereny logika rozwoju suburbiw Walkable urbanizm zaoenia Miasto compact cities najatwiej realizowad t koncepcj w miastach niewielkich, zwartych o niezdegradowanym zbyt mocno centrum Okoo 5 raz wiksza gstod ni obszarw suburbanizacji Wielofunkcyjnod Moliwod pieszego dotarcia do gwnych miejsc zainteresowania + transport publiczny (w USA 65% miast okrelanych jest jako walkable cities) Take centra miast satelickich i obszarw suburbanizacji Pierwszym krokiem do rewitalizacji miejsca jest zwikszenie jego dostpnoci transportowej Drugim krokiem jest odczarowanie miejsca jako miejsca tylko dla samochodw i wprowadzenie elementw zagospodarowania dla pieszych Za nowymi uytkownikami mog pojawid si nowe funkcje i wzrost cen nieruchomoci W ostatnim stadium pojawiaj si funkcje mieszkaniowe, ktre powoduj pojawienie si staych uytkownikw Podejcie main street Filozofia/kompleksowe podejcie 1200 miast w 40 stanach Integracja 4 elementw: o Organizacja/uczestnicy waciciele, instytucje finansowe, wdze publiczne, organizacje profesjonalne i inni o Promocja festiwale, parady, targi, wyjcie do mieszkaocw, wydarzenia, przyciganie klientw, inwestorw, turystw o Design architektura, ukady urbanistyczne, maa architektura, zieleo, iluminacje itp. Zachta tutaj pracuj, rb zakupy, mieszkaj, spaceruj, inwestuj o Analiza warunkw restrukturyzacji gospodarczej (nowe funkcje, wykorzystywanie terenw) podstawy informacyjne Kompleksowod pojedyncze projekty nie doprowadz do zmian; sekwencja dziaao/inicjatyw przy wsparciu spoecznym (kwestie wasnociowe) Zyskownod i efekt kumulacji rezultatw mae projekty dowodz skutecznoci dziaao; przycigaj wiksze projekty Samopomoc/przywdztwo/samoorganizacja PPP

Identyfikacja i kapitalizacja walorw i zasobw Jakod dziaao Zmiany w sferze spoecznej zachta dla biznesu Zorientowanie na dziaania i efekty spektakularne efekty nawet maych projektw Zasady rewitalizacji centrum: Wiodca rola wadz lokalnych PPP 1$ z publicznych pienidzy przyciga 10-15 $ z sektora prywatnego wane, eby by dobrze zainwestowany we waciwym czasie, miejscu i we waciwy projekt, pienidze publiczne maj tworzyd mas krytyczn i uruchamiad lawin Wielofunkcyjnod Strategia obejmujca rne sfery ycia publicznego Komercyjne usugi Wydobycie unikalnoci centrum Przestrzenie publiczne Programy/projekty oparte na zasobach endogenicznych i elastyczne Zrnicowane rda finansowania

04.01.2011 r. ROZWJ SEKTORA KREATYWNEGO A REWITALIZACJA PRZESTRZENI MIEJSKIEJ PRZYPADEK AMSTERDAMU Operat sektora kreatywnego: Brane nalece do sektora kreatywnego media, wydawnictwa, gry komputerowe, reklama, projektowanie, wzornictwo, architektura, rynek sztuki, film, fotografia, rkodzieo katalog nie jest cile zdefiniowany, w jednym kraju dana brana moe byd uznawana za kreatywn, a w innych nie Czy nauka jest kreatywna? Klasa kreatywna Richard Florida The Rise of the Creative Class Nowe czynniki rozwoju miasta o Kapita kreatywny kapita intelektualny kapita ludzki Kapita kreatywny powstaje dopiero w specyficznych warunkach i jest wany dla rozwoju kapitau spoecznego o Kapita spoeczny o Popyt poda Popyt na usugi kreatywne musi wystpowad o Klasa metropolitalna o Nomadyzm metropolitalny ludzie podruj w poszukiwaniu miejsca do ycia o najlepszych warunkach Dziedziny zainteresowania sektorem kreatywnym w ramach polityki miejskiej

Oglna architektura wsparcia publicznego o Sprawdzenie gdzie plasuje si sektor kreatywny w strukturze miasta o Sprawdzenie, ktre gazie sektora kreatywnego potrzebuj wsparcia i jakiego rodzaju Publiczne wsparcie dla firm oraz internacjonalizacja sektora Rozwj przestrzeni miejskiej i dzielnic kreatywnych Finansowanie sektora kreatywnego o Monta finansowy rne rda finansowania Popyt na kreatywne produkty i usugi o Stymulowanie popytu proces wieloletni zmiana gustw Amsterdam doki Na czci obszaru trwaa jeszcze produkcja Squoty ok. 3.000 nielegalnych mieszkaocw Chciano zachowad wikszod architektury przemysowej hangary i hale Zaoenie/inicjatywa W kadym miecie s obszary inne spoecznie, gospodarczo, przestrzennie Relacje: wadza-subkultury nowe podejcie: wsppraca Poczenie podejd top-bottom i bottom-up Planowanie przestrzenne a miejsca koncentracji kreatywnych kreatywne miejsca istniej dziki, czy mimo istnienia polityki rozwoju i planowego rozwoju miasta Mieszkaocy squatw problem czy potencja rozwojowy? Inicjatywa w Amsterdamie rok 1999 Nowa polityka rozwoju tzw. breeding places policies hodowanie miejsca (zmiana funkcji, uytkownikw, postrzegania przestrzeni) Problem terenw opuszczonych kolejowych, poprzemysowych Koncepcje zagospodarowania tymczasowego Pierwsze dowiadczenia plany zagospodarowania na 20 lat Koncepcja i jej realizacja Lokalizacja centrum miasta, przemys, port, stocznia, tereny kolejowe Zamiana w squaty wikszego obszaru centrum Funkcje mieszkaniowe wstpna koncepcja zagospodarowania; kwestia dochodowoci + kwestia podstaw rozwoju miasta w perspektywie wieloletniej Dylemat kapita prywatny a polityka rozwoju miasta koszty i korzyci, zmiany w strukturze funkcjonalno-przestrzennej miasta, wykorzystanie walorw zagospodarowania, charakterystyka czci rdmiejskiej The City as a Hull bottom-up activities Przeciwdziaanie zmianom w strukturze poprzez sukcesj terenw przez nowe grupy spoeczne Zamiast wymiatania starych grup mieszanka grup spoecznych, wprowadzanie nowych i zatrzymanie starych przez nowy program dla obszaru

Akceptacja zasady: miasto nigdy nie jest skooczone moliwoci zmian Cele: o Nisko-dochodowe dziaania artystyczne, kultura, rkodzieo o Rozwj spoecznoci kulturalnej midzynarodowej o Hot spot kulturowy Finansowanie fundusz na inkubatory Innovative Project in Urban renewal finansowanie z miasta i finansowanie z ministerstwa budownictwa Wsplne cele zachowanie architektury przemysowej, testowanie instrumentu rewitalizacji przestrzeni miejskiej, rozwizywanie problemw spoecznych (imigranci) Hangar sztuki per formatywne, events, teatr, program dla modziey, centrum sztuki = zrnicowany program i zagospodarowanie pod rne funkcje Projekt zakooczono w 2006 r. zrealizowana koncepcja: otwarta przestrzeo w zaplanowanej i zagospodarowanej tkance miasta, wypenienie + uzupenienie Gospodarze fragmentw maj moliwod wprowadzania zmian dynamika przestrzeni, przystosowanie do zmiennych potrzeb, ciga atrakcyjnod lokalizacji + ciga atrakcyjnod obszaru + stay popyt Dyskusja na temat istoty planowania Planowanie sektorowe a planowanie zintegrowane W Amsterdamie: Cultural planning v. town planning cele city branding Promocja i marketing terytorialny Znaczenie dzielnic kreatywnych dla rozwoju miasta wpyw na si bazy podatkowej

11.01.2011 r. Finansowanie Rewitalizacji W Polsce rewitalizacja na dobr spraw od naszego wejcia do UE W Polsce gwnie pienidze publiczne z budetu paostwa, ale gwnie z Unii Paradygmat rewitalizacji w UE: Wsplne cechy o Wysoki poziom urbanizacji o Miejskod spoeczeostwa o Poziom rozwoju gospodarczego/struktura gospodarek krajowych i regionalnych o Skutki przechodzenia do postindustrialnej fazy rozwoju miast o Suburbanizacja/dezurbanizacja Systemowe podobieostwa krajw UE: o Gospodarka rynkowa o Prawo wasnoci (wizka praw wasnoci) o Demokracja o Samorzdy terytorialne

Decentralizacja Subsydiarnod Uznanie dziaao rewitalizacyjnych za obowizek wadzy publicznej i finansowanie ze rodkw publicznych Od czego zaley sposb finansowania? Finanse: o Inynieria finansowa (podmioty finansujce, sposoby finansowania, rda pochodzenia rodkw) o Instrumenty finansowe (dotacja, kredyt) o rda pochodzenia rodkw (prywatne, publiczne) Zale od: Potrzeb Organizacja paostwa Organizacji gospodarki Oczekiwao i potrzeb spoecznych Kultury zawierania umw spoecznych Kryteria kluczowe podmioty odpowiedzialne za: o Formuowanie polityki rewitalizacji o Organizacja programowania dziaao rewitalizacyjnych o Realizacja polityki rewitalizacyjnej Podzia odpowiedzialnoci i zadao midzy o Szczebel centralny, regionalny, lokalny o Podmioty gospodarcze o Mieszkaocw o Organizacje gospodarcze i spoeczne Sposb instytucjonalizacji dziaao podmiotw Wybr instrumentarium instytucjonalno-finansowego decentralizacja i funkcjonowanie paostwa, finanse samorzdowe (zamonod), organizacja usug publicznych Poziom publicznej interwencji finansowej zaley od zamonoci (dostpnod rodkw), efektywnoci narzdzi w okrelonych warunkach lokalnych, celw interwencji (beneficjenci kto i na ile skorzysta) Modele finansowania ewolucja, ale pewne prawidowoci o Model kontraktowo-publiczny (Francja) stosowany take w Polsce najsprawniejsze Jak trzeba kogo rozliczyd to wraca si do kontraktu Kontrakt jako narzdzie dyscyplinujce o Model kodeksowo-publiczny (Niemcy) Dua formalizacja planowania Dua decentralizacja wadzy Umowy na podstawie kodeksw o Model programowo-partnerski (UK) System okrela oglne ramy Do poszczeglnych rozwizao dochodzi si na poszczeglnych przypadkach o Model projektowo/programowo-publiczny (Holandia) o

o o o

 Dua rola wdz publicznych Odchodzi si od finansowania pojedynczych projektw na rzecz programw Instrumenty finansowe o Dotacje granty celowe Ze szczebla centralnego gminom Granty otwarte (pod strategie i programy Niemcy, Holandia, UK) Granty na programy i projekty (Francja kontrakt na wykonanie) Subwencje na programy NIE projekty Francja dekoncentracja rodkw, a nie decentralizacja decyzji o ich przeznaczeniu o Instrumenty dune Kredyty, poyczki, obligacje, leasing oddanie w leasing wraz z zobligowaniem do rewitalizacji terenu o Instrumenty kapitaowe Publiczne instytucje finansowe banki, fundusze, agencje Publiczne instytucje zasobowe pozyskujce grunty i inne nieruchomoci wnoszono aportem do projektw Rynkowa i publiczna cieka infrastruktury finansowo-inwestycyjnej rozdzielone efekt zmiany doktryny w latach 90. sposobu wiadczenia usug publicznych od doktryny wadania do doktryny zarzdzania procesami wiadczenia usug odpowiedzialnod za jakod na wadzach publicznych dostarczanie: domena podmiotw gospodarczych cieka finansowania ze rodkw publicznych i cieka rynkowa W niektrych krajach przyjmuje si, e powinny one byd rozdzielone (czci powinny si zajmowad wadze, a czci sektor prywatny) o Instrumenty fiskalne Podatki, ulgi, zwolnienia, odroczenia PIT, VAT, akcyza, ulgi celne, od czynnoci prawnych, od nieruchomoci, specjalnie stanowione (od wynajmu na cele rewitalizacji) Instrumenty wygaszane Z wyjtkiem ulg od podatku dochodowego (zmniejszenie luki kapitaowej, zwikszenie aktywnoci ekonomicznej duych grup ludnoci, integracja spoeczna wok programw rewitalizacji) o Instrumenty dorczeniowe Gwarancyjne Zabezpieczenie ryzyka realizacji przedsiwzicia Spata zobowizao finansowych zabezpieczenie pynnoci finansowej Prawidowod wykonania prac Funkcjonowanie obiektw po rewitalizacji Zmiana pozycji wadzy publicznej od wadania do zarzdzania ryzyko dla strony publicznej i prywatnej o PPP Prywatyzacja dziaao realizacyjnych

Proces inwestycyjny Eksploatacja Zarzdzanie Instytucje finansowe o Bezporednio finansujce budet paostwa, regionu, gminy poprzez agendy o Samodzielne publiczne podmioty gospodarcze + prawnie wyodrbnione fundusze o Prywatne podmioty gospodarcze banki, instytucje ubezpieczeniowe, instytucje leasingowe o Instytucje hybrydowe banki i fundusze (agencje) poyczkowe, dorczeniowe, tworzone przez wadze publiczne dla obsugi programw rzdowych Finansowanie zmiany w podejciu o Doktryny: Ustrojowa spoeczeostwo obywatelskie Gospodarcza interwencjonizm paostwowy Rewitalizacji autonomia polityk spoecznoci lokalnych/regionalnych o Zmiany spowodoway wycofywanie si paostwa z pozycji gwnego/jedynego finansujcego rewitalizacj o Wadza publiczna: Przejcie od roli donatora i kasjera do roli animatora procesw rewitalizacji Mechanizmy lewarowania - % rodkw publicznych do wyoonych rodkw prywatnych Finansowanie programw NIE projektw POLSKA Model finansowania Polska o Praktykowany model kontraktowo-publiczny o Dodatkowo kodeksowo-publiczny o Atrakcyjny model programowo-publiczny o Trudny do realizacji programowo-partnerski PPP Zmiany systemowe: o Rewitalizacja cechy usugi publicznej o Koniecznod uznania koniecznoci partycypacji wadzy publicznej w rewitalizacji (rola wiodca, wielowymiarowo) o Koniecznod opracowania polityki rewitalizacji na poziomie krajowym, regionalnym, lokalnym realna polityka, a nie na potrzeby pozyskiwania rodkw z UE