Liniowe ukady scalone w technice cyfrowej

Wykad 6 Zastosowania wzmacniaczy operacyjnych: konwertery prd-napicie i napicie-prd, rda prdowe i napiciowe, przesuwnik fazowy

Konwerter prd-napicie

Jeli wejciowe prdy polaryzujce wzmacniacza s rwne zero to w rezystorze R jest wymuszony prd rwny prdowi wejciowemu W rezultacie napicie wyjciowe UO= - II R Bardzo maa rezystancja wejciowa Ukad dobrze nadaje si do wsppracy z prdowymi rdami sygnau o duej rezystancji wewntrznej

Konwerter prd-napicie (uwagi)

Projektujc ukad trzeba liczy si z bdem spowodowanym przez wejciowy prd polaryzujcy wzmacniacza, ktry sumuje si algebraicznie z prdem wejciowym W przypadku przetwarzania maych prdw naley stosowa wzmacniacze o bardzo maych wejciowych prdach polaryzujcych

Wzmacniacz prdu fotodiody

Liniowy niskoszumowy ukad o niskich napiciach zasilania C1 ustala szeroko pasma R1, R2, R5, R6 wysokokostabilne (1%) Fotodioda ma najwiksz czuo dla zakresu widma 400 1050 nm Wzmocnienie staoprdowe = 1000 Szeroko pasma (3 dB) = 0 2,6 kHz Szumy: 4,2 V

Konwerter napicie-prd z wejciem odwracajcym

Prd I1 = UI / R1 Ten sam prd pynie przez rezystor obcienia w ptli sprzenia zwrotnego Prd I1 jest niezaleny od wartoci rezystancji obcienia Napicie rda sygnau i wzmacniacz naley dobra tak, aby mogy dostarczy odpowiedni prd obcienia

Konwerter napicie-prd z wejciem nieodwracajcym

Prd I1 = UI / R1 Ten sam prd pynie przez rezystor obcienia w ptli sprzenia zwrotnego Prd I1 jest niezaleny od wartoci rezystancji obcienia Dua rezystancja wejciowa ze wzgldu na wykorzystanie wejcia nieodwracajcego

Konwerter napicie-prd mao obciajcy rdo napicia

Wiksza cz prdu obcienia dostarczana przez wzmacniacz niewielka przez rdo Prd obcienia:
UI R2 I L= 1 R1 R3

Rezystor R3 suy do dobrania odpowiedniej wartoci prdu obcienia Aby zminimalizowa obcienie rda sygnau mona dobra R1 o duej wartoci

Wzmacniacz operacyjny dobiera si uwzgldniajc peny przewidywany prd obcienia. Wzmacniacz powinien dostarcza napicie wyjciowe:

U Omax I Mmax R LR 3

Konwerter napicie-prd z uziemionym obcieniem

Wzmacniacz pracuje jako rdo prdowe sterowane napiciem UI Prd obcienia:

UI R3 R F I L= przy = R2 R2 R 1

Waciwy dobr stosunkw rezystancji gwarantuje du rezystancj wewn. rda prdowego Wzmacniacz powinien dysponowa zakresem napicia wyjciowego rwnym co najmniej sumie max. napicia na obcieniu i spadku napicia na R3

Wartoci R1 i R2 dobiera si na mae prdy, RF i R3 powinny mie mae wartoci ze wzgldu na zminimalizowanie wystpujcych na nich spadkw napicia

rda napiciowe - oglnie

Jako rda napiciowe zasilajce stosuje si najczciej monolityczne regulatory napicia (specjalizowane) rda napicia buduje si rwnie z pomoc wzmacniaczy operacyjnych

Rzadko jako rda napicia zasilajcego Czsto jako rda napicia odniesienia o wysokiej stabilnoci

Napicie uzyskiwane jest z diod Zenera o wysokiej stabilnoci cieplnej (0,0005% / C), o skompensowanych fabrycznie zmianach termicznych Rola wzmacniacza: wzmocnienie lub zredukowanie napicia odniesienia na wyjciu rda oraz zapewnienie odpowiednio duego prdu wyjciowego

rdo napiciowe ukad podstawowy

R1 powinien by dobrany w taki sposb, aby prd w diodzie Zenera by rwny katalogowej wartoci optymalnej, przy ktrej wspczynnik termiczny napicia jest najmniejszy Dobr stosunku R3 i R2 decyduje o napiciu Ukad jest rdem dodatniego napicia odniesienia Napicie ujemne mona uzyska zmieniajc polaryzacj diody i doaczajc R1 do ujemnego napicia zasilania

R 2R3 U O =U Z R2

rdo napicia odniesienia z ukadem startujcym

Dioda zasilana przez rezystor stabilizowanym napiciem wyjciow. Dwa stany stabilne po wczeniu zasilania : UZ i 0V Aby temu zapobiec dioda D2 poaczona z dzielnikiem rezystorowym R4, R5 tak dobranym, aby napicie podawane na diod D2 byo mniejsze ni UZ Przy prawidowej pracy ukadu D2 nie przewodzi, a przy wczaniu ukadu wymusza wzrost napicia na D1 i ustawienie si ukadu we waciwym stanie stabilnym

R 2R3 U O =U Z R2

rdo napicia przykad praktyczny

Ujemne i dodatnie sprzenie W chwili wczenia silne sprzenie dodatnie dziki poczeniu wyjcia przez niewielki rezystor R1 z wejciem (+) i pocztkowo duej rezystancji dyn. diody Nastpuje wzrost napicia na diodzie do 6,6V jest ona utrzymywana na wejciu (-) w wyniku dziaania ujemnego sprzenia Maa rezystancja dynamiczna diody ogranicza wielko sprzenia dodatniego

rdo napicia przykad praktyczny

Dziki zasilaniu diody wyjciowym napiciem stabilizowanym osiga si dobr stao prdu diody rwnego 2 mA Naley stosowa rezystory o duej stabilnoci Stosunek zmian napicia wyjciowego do zmian napicia zasilania = 100dB przy f=100Hz Po odwrceniu polaryzacji diody i napi zasilajcych - rdo napicia ujemnego

rdo napicia o prdzie do 100mA

Prd wyjciowy jest ograniczony wartoci dopuszczalnego prdu wyjciowego wzmacniacza W celu zwikszenia zakresu prdu wyjciowego stosuje si dodatkowe ukady tranzystorowe T1 wzmacnia prd wyjciowy do 100 mA T2 -zabezp. przeciwzwarciowe RO = 8,5 10-5, zmiana napicia wyjciowego 8,5 V przy penym zakresie zmian prdu obcienia

rda prdowe

Dostarczaj prd o staej wartoci niezalenej od wielkoci obcienia Stosujc wzmacniacze operacyjne mona uzyska duy wspczynnik sprzenia zwrotnego czyli du dokadno i dobr stabilno termiczn rda Zastosowanie:

Generatory przebiegw liniowych Przyrzdy do testowania tranzystorw i ukadw scalonych oraz pomiarw rezystancji Przetworniki analogowo-cyfrowe

rdo prdowe w ukadzie nieodwracajcym

Konwerter napicie-prd do ktrego jako napicie wejciowe doprowadzono napicie odniesienia UR Obcienie wczone jest jako element sprzenia zwrotnego nie moe by uziemione Wzmacniacz operacyjny wymusza w obcieniu RL prd taki sam jak w R Warto prdu IL musi by znacznie wiksza od wejciowych prdw polaryzujcych wzmacniacza

rdo prdowe w ukadzie odwracajcym

Tego ukadu dotycz wszystkie uwagi dotyczce ukadu nieodwracajcego WADA obu ukadw: obcienie nie podczone do masy !!!

rdo prdowe z tranzystorem unipolarnym

Na rezystorze R wystpuje napicie UR Dziki pomijalnie maej wartoci prdu bramki tranzystora prdy pynce prze RL i R s takie same Jedna kocwka obcienia moe by doczona do punktu o staym potencjale (+UZZ) Przy innej polaryzacji mona jedn kocwk obcienia doczy do masy

rdo prdowe w ukadzie Howlanda

Umoliwia doczenie obcienia do dowolnego potencjau Z faktu, e midzy wejciami wzmacniacza utrzymywane jest napicie bliskie zero, a wejciowe prdy polaryzujce s pomijalnie mae w stosunku do prdw I1 i I2 wynika zaleno:
I 1 aR1 =U 1U O =U 2U O =I 3 aR2 czyli I 1 R1 = I 3 R 2

Ukad Howlanda - dalej

I 1 R1=I 3 R2 U R1U 1 U R2U 2 Poniewa I 1= oraz I 2= R1 R2 U R1U 1 wic I 3= R2 Prd obcienia : U R2U 2 U R1U 1 U R2U R1 I L =I 2 I 3 = = R2 R2 R2

Prd uzyskiwany ze rda nie zaley wic od rezystancji obcienia lecz od rnicy napi odniesienia UR1 i UR2 W zalenoci od doboru tych napi mona uzyska prd o rnym kierunku przepywu Druga kocwka obcienia moe by podczona do masy lub innego potencjau

Ukad Howlanda - raz jeszcze

rdo Howlanda jest najczciej stosowane w ukadzie z jednym wejciem UR1 lub UR2 uziemionym np. przy uziemionym wejciu UR2:

U R1 I L = R2 RL 1 U O =a U R1 1 1 R2 a

U R1 RL R1 I O= 1 1 R1 R2 R2 Dwa ostatnie wzory dotycz prdu i napicia nawyjciu wzmacniacza i su do okrelenia parametrw wyjciowych wzmacniacza niezbdnych do uzyskania prdu IL o okrelonej wartoci

[ ]

Przesuwnik fazowy

Zakadajc, e wejciowe prdy polaryzujce s rwne zero: I1 = I3 oraz I2 = I4 Przy K, czyli przy zerowej rnicy napi midzy wejciami wzmacniacza, z rwnoci prdw wynika: U I U U U O = R R U I U U = 1/ sC r

U - napicie na wejciach wzmacniacza w stosunku do masy

Przesuwnik fazowy - wnioski

Rozwizujc ukad rwna otrzymujemy:

1s C r U O= UI 1s C r

Przy zmianacz czstotliwoci napcia UI z zachowaniem staej amplitudy amplituda napicia UO pozostaje staa a zmianie ulega przesunicie fazowe Funkcja przenoszenia nie zaley od waciwoci w.o. i od R (!) Gdy r = 0 ukad przesuwnika staje si wzmacniaczem odwracajcym o wzmocnmieniu 1 czyli przesunicie fazy jest 180 Gdy r = i sygna wejciowy w penym zakresie czstotliwoci doprowadzany (oprcz f = 0) jest doprowadzany do wejcia (+) przy zaoeniu Rwe= wzmacniacza. Rezystor R midzy wejciem a wejciem (-) jest zwarty, gdy potencjay obu wej s rwne. Poniewa na tym R nie ma spadku napicia w rezystorze R w ptli nie pynie prd i cae napicie wyjciowe podawane jest na wejcie nieodwracajce wzmocnienie = 1, przesunicie fazy = 0