Warszawa, 26 lipca 2011 r.

SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja

DSPA -140 - 71 (4) / 11

Pan Grzegorz Schetyna Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Przekazuj przyjte przez Rad Ministrw stanowisko wobec poselskiego projektu ustawy:

- o opodatkowaniu niektrych instytucji finansowych (druk nr 4250).

Jednoczenie informuj, e Rada Ministrw upowania Ministra Finansw do reprezentowania Rzdu w tej sprawie w toku prac parlamentarnych.

(-) Donald Tusk

Stanowisko Rady Ministrw do poselskiego projektu ustawy o opodatkowaniu niektrych instytucji finansowych (druk sejmowy 4250)

I. Podstawowe kierunki dziaania zaproponowane w poselskim projekcie ustawy o podatku od niektrych instytucji finansowych (druk sejmowy 4250) dotycz nastpujcych zagadnie: 1. Opodatkowanie aktyww niektrych instytucji finansowych: 1) bankw krajowych; 2) oddziaw bankw zagranicznych; 3) oddziaw instytucji kredytowych; 4) krajowych zakadw ubezpiecze; 5) krajowych zakadw reasekuracji; 6) oddziaw zagranicznych zakadw ubezpiecze i zagranicznych zakadw reasekuracji; 7) gwnych oddziaw zagranicznych zakadw ubezpiecze i zagranicznych zakadw reasekuracji; 8) funduszy inwestycyjnych. 2. Okrelenie podstawy opodatkowania wskazujcej na sum aktyww. 3. Wysoko stawki, jak rwnie zasady poboru podatku. 4. Zwolnienia i ulgi podatkowe. II. W ocenie Rzdu RP poselski projekt ustawy o opodatkowaniu niektrych instytucji finansowych budzi, obok konkretnych zastrzee dotyczcych redakcji oraz poprawnoci legislacyjnej, zasadnicze wtpliwoci dotyczce caociowej koncepcji projektowanego podatku. Podstawowym zastrzeeniem jest wycznie fiskalny charakter proponowanej regulacji. W uzasadnieniu Projektodawcy podkrelaj trudn sytuacj finansw publicznych, kadc nacisk na niebezpieczestwo przekroczenia progu 60% w relacji pastwowego dugu

publicznego do Produktu Krajowego Brutto, co wizaoby si z licznymi konsekwencjami gospodarczymi i spoecznymi. rodki zgromadzone w wyniku wprowadzenia postulowanego podatku miayby zasili fundusz rezerwy demograficznej, a przez to zmniejszy prawdopodobiestwo ww. zagroenia dla budetu pastwa. W opinii Rzdu RP ewentualne naoenie na instytucje finansowe nowych opat majcych charakter daniny publicznej powinno zosta cile powizane z celem stabilizacji sektora instytucji finansowych. Dowiadczenia ostatniego kryzysu finansowego pokazuj, i w przypadku wystpienia sytuacji kryzysowej naley liczy si z koniecznoci udzielenia instytucjom finansowym znacznego wsparcia ze rodkw publicznych. Z tego powodu naley rozway wyprzedzajce przygotowanie odpowiedniego zasobu rodkw na ten cel. Biorc pod uwag dyskusje i dziaania prowadzone zarwno w organizacjach o wymiarze globalnym, jak i prace w ramach Unii Europejskiej, dotyczce m.in. takich zagadnie jak reforma systemu gwarancji depozytw, przegld zagadnie zwizanych z wymogami kapitaowymi, czy te zarzdzanie kryzysowe w sektorze bankowym oraz prowadzenie dziaa naprawczych, Rzd RP stoi na stanowisku, i ewentualne rodki zgromadzone w wyniku wprowadzenia obligatoryjnej opaty powinny zosta przeznaczone na fundusz o wycznym przeznaczeniu na zwikszenie stabilnoci sektora instytucji finansowych. Tak opini wyrazia rwnie m.in. Rada Europejska w konkluzjach z dnia 17 czerwca 2010 r. (pkt 16), Komisja Europejska w komunikacie z dnia 26 maja 2010 r. (KOM(2010)254) pt. Bankowe fundusze naprawcze oraz Europejski Bank Centralny (EBC), ktry by konsultowany w sprawie opodatkowania instytucji finansowych m.in. przez wadze wgierskie (opinia CON/2010/62 z dn. 4 sierpnia 2010 r., pkt 3.2.2) oraz wadze cypryjskie (opinia CON/2011/29 z dn. 4 kwietnia 2011 r., pkt 2.1). Przedmiotowy projekt ustawy powinien rwnie bra pod uwag toczce si obecnie na szczeblu unijnym prace nad ujednolicenie zasad opodatkowania instytucji finansowych (np. komunikat Komisji z dn. 7 padziernika 2010 r. (COM(2010)549) pt. Opodatkowanie sektora finansowego), ktrych wyniki powinny zosta uwzgldnione przez ustawodawc polskiego w odniesieniu do regulowania takiego opodatkowania w polskim systemie prawnym. rodki zgromadzone w drodze daniny publicznej powinny stanowi rezerw, ktra mogaby zosta wykorzystana w przypadku wystpienia sytuacji kryzysowej. Rozwizanie tego rodzaju antycypowaoby rozwizania rozwaane na forum unijnym, polegajce na utworzeniu specjalnego funduszu restrukturyzacyjnego finansowanego z dodatkowych opat naoonych na sektor finansowy. Pozwolioby to na zwikszenie stabilnoci sektora finansowego, jak

rwnie wyeliminowanie (bd ograniczenie) koniecznoci finansowania przez sektor publiczny dziaa pomocowych w przypadku wystpienia ewentualnych zaburze na rynkach finansowych. Kolejnym punktem budzcym istotne zastrzeenia merytoryczne jest zakres podmiotw podlegajcych ewentualnemu opodatkowaniu. Do grupy tej projektodawcy zaliczyli: banki krajowe, oddziay bankw zagranicznych, oddziay instytucji kredytowych, krajowe zakady ubezpiecze, krajowe zakady reasekuracji, oddziay zagranicznych zakadw ubezpiecze i zagranicznych zakadw reasekuracji, a take fundusze inwestycyjne. Niewtpliwie jest to ujcie bardzo szerokie, obejmujce wikszo uczestnikw szeroko rozumianego polskiego sektora finansowego. Jednake wtpliwoci budzi dobr podmiotw, w szczeglnoci objcie podatkiem funduszy inwestycyjnych oraz pominicie spdzielczych kas oszczdnociowo kredytowych, ktre prowadz dziaalno zblion do dziaalnoci bankowej. Projektodawca nie przedstawia jednak przyczyn podmiotowego wyczenia tych instytucji. Niezalenie od powyszego naley zaznaczy, e w trwajcych na forum europejskim pracach nad ewentualnym naoeniem na instytucje finansowe dodatkowych obcie majcych wspiera finansowanie dziaa restrukturyzacyjnych, w pierwszej kolejnoci proponuje si objcie tymi obcieniami wycznie instytucji kredytowych. Ponadto w ocenie Rzdu RP wczenie do katalogu podmiotw objtych proponowanym podatkiem funduszy inwestycyjnych wydaje si posuniciem z kilku powodw niewaciwym. Charakter tych instytucji finansowych, korzystajcych z podmiotowego zwolnienia od podatku dochodowego od osb prawnych, uzasadnia wyczenie tych podmiotw spod jakiejkolwiek formy opodatkowania obejmujcej sam mas majtkow, jak jest fundusz. Naley bowiem zauway, e specyficzna konstrukcja funduszu inwestycyjnego jako prawnie uregulowanej okrelonej masy majtkowej powoduje, i naoenie na t instytucj finansow podatku, obliczanego od wartoci aktyww (a wic podatku majtkowego) bdzie oznaczao faktyczne naoenie tego podatku na jego uczestnikw. Corocznie rozliczany podatek, odprowadzany w oparciu o system zaliczek miesicznych, bdzie uszczupla aktywa funduszu inwestycyjnego, a co za tym idzie obnia warto jednostki uczestnictwa, czy te certyfikatu inwestycyjnego, wpywajc wprost na poziom rodkw finansowych posiadanych przez poszczeglnych uczestnikw. Kolejnym zagadnieniem rzutujcym na koncepcj projektu jest sposb okrelenia podstawy opodatkowania. W przedmiocie okrelenia podstawy opodatkowania naley wskaza, e proponowane w projekcie opodatkowanie aktyww instytucji finansowych jest de facto

podatkiem od skali prowadzonej przez nie dziaalnoci. Takie ujcie nie pozwala na uwzgldnienie ryzyka podejmowanego przez dan instytucj. Dodatkowo, tak szeroko ustalona podstawa opodatkowania (czego konsekwencj bdzie wysoki poziom odprowadzonego podatku) moe potencjalnie wpyn w negatywny sposb na warunki prowadzenia dziaalnoci przez banki, w tym na wysoko prowadzonej akcji kredytowej. Naley rwnie wskaza na ewentualno, i opodatkowanie na zasadach przewidzianych w projekcie mogoby spowodowa, ze wzgldu na ch uniknicia pacenia podatku, przesunicie dziaalnoci sektora w kierunku transakcji, ktre nie wpywaj na poziom sumy bilansowej instytucji finansowych. W rezultacie, zmniejszyaby si przejrzysto sprawozda finansowych tych instytucji, co nie sprzyja stabilnoci sektora finansowego. Naley rwnie zaznaczy, i wpywy z przedmiotowego podatku stanowi bd rodki publiczne, a planowane zwolnienie (art. 9 projektu ustawy) ze wzgldu na fakt, i obejmuje wycznie banki, bdzie miao charakter selektywny. Jednoczenie zwolnienie, o ktrym mowa powyej stanowi dla przedsibiorcy korzy. Ponadto z uwagi na fakt, i rynek finansowy jest rynkiem otwartym na konkurencj, co do zasady, pomoc udzielana podmiotom na nim dziaajcym moe zakci lub grozi zakceniem konkurencji oraz wpywa na wymian handlow midzy pastwami czonkowskimi UE, co powoduje powane zastrzeenia pod wzgldem moliwoci uznania przyjtych rozwiza za pomoc publiczn w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, ktra powinna podlega zgoszeniu do Komisji Europejskiej, zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE. Naley take podkreli, i zgodnie z art. 127 ust. 4 oraz art. 282 ust. 5 TFUE oraz art. 2 ust. 1 decyzji Rady 98/415/WE z dnia 29 czerwca 1998 r. w sprawie konsultacji Europejskiego Banku Centralnego udzielanych wadzom krajowym w sprawie projektw przepisw prawnych przedmiotowy projekt ustawy podlega konsultacji z Europejskim Bankiem Centralnym (EBC), albowiem moe on zosta uznany za projekt dotyczcy zasad majcych zastosowanie do instytucji finansowych, w zakresie, w jakim wywieraj istotny wpyw na stabilno instytucji finansowych i rynkw (art. 2 ust. 1 tiret szsty decyzji 98/415/WE). Na tej wanie podstawie EBC by konsultowany w sprawie opodatkowania instytucji finansowych m.in. przez wadze wgierskie (opinia CON/2010/62 z dn. 4 sierpnia 2010 r.) oraz wadze cypryjskie (opinia CON/2011/29 z dn. 4 kwietnia 2011 r.). Zgodnie z art. 4 zdanie drugie decyzji 98/415/WE opinii EBC zasiga si na waciwym etapie procesu legislacyjnego.

Niezalenie od powyszego, tytu projektowanej ustawy wymaga dostosowania do terminologii przyjtej w ustawodawstwie podatkowym. Zasad jest posugiwanie si w tytule ustawy nazw danego podatku, a nie okreleniem opodatkowanie. III. Oprcz zastrzee o charakterze oglnym, w stosunku do projektu poselskiego ustawy o opodatkowaniu niektrych instytucji finansowych naley wystosowa rwnie szereg uwag szczegowych. Art. 1 Art. 1 nie okrela rodzajw aktyww bdcych przedmiotem opodatkowania zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 29 wrzenia 1994 r. o rachunkowoci (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223, z pn. zm.) przez aktywa rozumie si kontrolowane przez jednostk zasoby majtkowe o wiarygodnie okrelonej wartoci, powstae w wyniku przeszych zdarze, ktre spowoduj w przyszoci wpyw do jednostki korzyci ekonomicznych, zatem take majtek trway i obrotowy. Jednake majc na wzgldzie fakt, i podatek przewidziany projektem ustawy dotyczy niektrych instytucji finansowych, w ocenie Rzdu RP bardziej zasadne byoby uwzgldnienie w sumie aktyww wycznie aktyww finansowych (tj. niematerialnych form majtku, np. nalenoci, papiery wartociowe itd.). Art. 3 i 4 W art. 3 i 4 projektu naleaoby precyzyjnie okreli podstaw opodatkowania, tj. wskaza z jakiego sprawozdania finansowego (np. za ostatni rok obrotowy czy za ostatni rok podatkowy) naley ustali warto sumy aktyww. Podstawa opodatkowania stanowi kluczowy element obliczenia prawidowej wysokoci kwoty nalenego podatku i jej wysokoci nie mona domniemywa. W tym zakresie przepisy musz by precyzyjne i nie mog pojawia si adne wtpliwoci interpretacyjne. Z przepisu art. 3 projektu wynika, e podstaw opodatkowania stanowi suma aktyww wykazana w zatwierdzonym rocznym sprawozdaniu finansowym (w domyle za rok poprzedzajcy rok, w ktrym uiszczany jest podatek). Jeli sprawozdanie nie zostanie zatwierdzone w terminie 6 miesicy od zakoczenia roku obrotowego podatnika znajdzie zastosowanie art. 4 projektu. Z powyszego wynika, e podstaw opodatkowania podatku moe stanowi wielko niezatwierdzona i mogca ulec zmianie. Suma aktyww wykazana w niezatwierdzonym rocznym sprawozdaniu finansowym moe by bowiem inna ni suma aktyww wykazana w zatwierdzonym nastpnie sprawozdaniu finansowym. Wydaje si, 5

e ostatecznie podstaw opodatkowania podatku powinna stanowi suma aktyww wykazana w zatwierdzonym rocznym sprawozdaniu finansowym, nawet wwczas jeli tymczasowo podstawa opodatkowania zostaa ustalona zgodnie z art. 4 projektu. Z projektu jednoznacznie to nie wynika. Zwraca si uwag, e jeli podstawa opodatkowania podatku ustalona zgodnie z art. 4 projektu bdzie uznana za ostateczn, istnieje niebezpieczestwo zaniania tej podstawy, skoro zatwierdzenie sprawozdania finansowego ustalajcego wysz kwot aktyww nie miaoby znaczenia. W art. 3 pkt 2 i 3 jest mowa o zatwierdzonym sprawozdaniu finansowym podatnika. Naley zwrci uwag, i sprawozdania wymienione w powoanych przepisach odnosz si do sprawozda finansowych oddziaw, ktre nie podlegaj procedurze zatwierdzenia zgodnie z art. 53 ust. 1 ustawy o rachunkowoci; zatwierdzeniu podlega sprawozdanie finansowe przedsibiorcy zagranicznego, ktre obejmuje dane sprawozdania finansowego oddziau (por. art. 53 ust. 2b ustawy o rachunkowoci). W zwizku z powysz uwag naley wskaza, i sprawozdania finansowe oddziaw nie s zatwierdzane. Z tego wzgldu w art. 6 ust. 2 i 3 naleaoby dodatkowo uwzgldni, e zatwierdzane jest sprawozdanie finansowe przedsibiorcy zagranicznego, a nie sprawozdanie finansowe oddziau tego przedsibiorcy. Art. 6 i 7 Przepisy dziau III projektu nie stanowi kompleksowej regulacji w zakresie poboru podatku. Przede wszystkim brak jest przepisu okrelajcego termin patnoci podatku. Nie mona, jak to proponuje si w projektowanym art. 6 ust. 4, uzalenia obowizku wpacania zaliczek od zoenia zeznania podatkowego, poniewa niezoenie zeznania spowoduje, e brak bdzie take obowizku wpacania zaliczek. Art. 6 i 7 wymagaj rwnie korelacji z przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z pn. zm.); zgodnie z art. 2 1 tej ustawy jej przepisy stosuje si do podatkw, opat oraz niepodatkowych nalenoci budetu pastwa oraz budetw jednostek samorzdu terytorialnego, do ktrych ustalania lub okrelania uprawnione s organy podatkowe. Dodatkowo zawarta w art. 7 ust. 1delegacja dla ministra do spraw finansw publicznych jest sformuowana wadliwie - nie zawiera wytycznych. Wtpliwoci budzi rwnie ust. 2, ktry ma walor informacyjny, a nie normatywny, a take ust. 3 przewidujcy, i we wzorach zezna podatkowych okrelony bdzie sposb rozliczania zaliczek. Kwestia ta powinna by uregulowana w ustawie. Art. 8

Art. 8 ma charakter oglny. Przede wszystkim brakuje zasad i trybu przekazywania rodkw na Fundusz Rezerwy Demograficznej (rozdzia 6 ustawy z dnia 13 padziernika 1998r. o systemie ubezpiecze spoecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z pn. zm.). Artyku 8 budzi rwnie zastrzeenia ze wzgldu na brak spjnoci z art. 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. W definicji podatku okrelonej w art. 6 Ordynacji podatkowej jako beneficjenta wiadczenia wymienia si wycznie Skarb Pastwa, wojewdztwo, powiat lub gmin. Ten element definicji podatku pozwala odrni podatki od wiadcze pieninych na rzecz innych jednostek sektora finansw publicznych. Rozwizanie przewidziane w art. 8 projektu ustawy, zgodnie z ktrym wpywy z podatku od niektrych instytucji finansowych zwikszaj Fundusz Rezerwy Demograficznej, nie daje podstaw do uznania projektowanego wiadczenia za podatek w rozumieniu art. 6 Ordynacji podatkowej. Art. 9 W art. 9 naleaoby rozszerzy pojcie funduszy wasnych take o kapitay. Jednake o ile propozycja zwolnienia z podatku w razie podwyszenia poziomw funduszy wasnych moe zosta uzasadniona tym, i w przypadku takiej operacji zwiksza si bezpieczestwo finansowe instytucji, to wtpliwoci budzi zawenie zwolnienia jedynie do bankw. Ponadto zamiast pojcia rok obrachunkowy naleaoby posugiwa si pojciem rok obrotowy. Dodatkowo przyjte rozwizanie budzi wtpliwoci zwizane z kwesti udzielenia na rzecz bankw (poprzez ww. selektywne zwolnienie z opodatkowania) pomocy publicznej w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. Niewtpliwie bowiem zwolnienie z obowizku zapaty podatku w okrelonych okolicznociach skutkowaoby uzyskaniem przez banki korzyci, do ktrej nie byyby uprawnione inne podmioty objte opodatkowaniem na mocy projektowanej ustawy. Podobny skutek moe by rezultatem wyczenia z zakresu zastosowania projektowanej ustawy spdzielczych kas oszczdnociowo-kredytowych, ktre pod wzgldem oferowanych usug (np. przyjmowania depozytw) dziaaj do pewnego stopnia na tym samym rynku co banki. Nie objcie ich zatem proponowanym opodatkowaniem moe by uznane za udzielenie tym podmiotom wsparcia poprzez zaniechanie opodatkowania tej samej rodzajowo dziaalnoci. W zwizku z powyszym istnieje potencjalne ryzyko spenienia przez przewidziane w przedmiotowym projekcie zwolnienie z opodatkowania bankw i nieobjcie tym opodatkowaniem SKOK-w przesanek udzielenia pomocy publicznej w rozumieniu art. 107 TFUE.

Art. 10 Zaproponowany w projekcie przepis art. 10 jest niejasny i moe budzi wiele wtpliwoci, np. dotyczcych relacji tego przepisu z art. 3531 oraz art. 725 Kodeksu cywilnego. Dodatkowo art. 10 jest nieprecyzyjny; odwouje si do pojcia usug finansowych i usug ubezpieczeniowych; tymczasem obowizujce przepisy nie posuguj si zasadniczo pojciem usug finansowych (ktre w powszechnym rozumieniu oznaczaj take usugi ubezpieczeniowe), lecz raczej odnosz si do poszczeglnych sektorw, jak ma to miejsce w art. 3 pkt 8-11 ustawy z dnia 15 kwietnia 2005 r. o nadzorze uzupeniajcym nad instytucjami kredytowymi, zakadami ubezpiecze, zakadami reasekuracji i firmami inwestycyjnymi wchodzcymi w skad konglomeratu finansowego (Dz. U. Nr 83, poz. 719, z pn. zm.). Art. 11 Art. 11 jest nieprecyzyjny; nie wiadomo, czym s sprawozdania finansowe odnoszce si do okresu od dnia wejcia w ycie ustawy; ponadto ustawa nie dotyczy sprawozda, lecz podatku, ktrego podstaw naliczania stanowi suma aktyww wykazana w sprawozdaniu. IV. Projekt wymaga dopracowania pod wzgldem legislacyjnym, w szczeglnoci naley: a) uzupeni adresy publikacyjne powoywanych ustaw, a w zwizku z tym odpowiednie odnoniki; b) ujednolici redakcj (np. art. 3 powoanie ustawy o rachunkowoci w pkt 1 i jego brak w pkt 2 i 3); c) w art. 4 projektu naley wykreli powtarzajce si sowa stanowi suma aktyww; d) zmieni art. 6 ust. 3 projektu, poniewa zaliczka nie jest wykazywana w zatwierdzonym sprawozdaniu, lecz jest ustalana na podstawie tego sprawozdania finansowego i wykazywana w zeznaniu podatkowym; e) zapisa stawk podatku jako 0,25 % (zgodnie z polskimi zasadami pisowni liczby dziesitne przedstawia si z przecinkiem); V. Rzd RP wskazuje, e poselski projekt ustawy o podatkowaniu niektrych instytucji finansowych budzi szereg wtpliwoci natury merytorycznej i legislacyjnej. Uzasadnienie do

projektu ustawy budzi natomiast wtpliwoci pod wzgldem wymogw okrelonych w art. 34 ust. 2 uchway Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. Regulamin Sejmu (M.P. z 2009 r. Nr 5, poz. 47, z pn. zm.). W uzasadnieniu do przedmiotowego projektu zabrako zarwno wylicze i analizy skutkw wprowadzenia podatku w proponowanym ksztacie na rynek finansowy, jak i informacji odnonie skutkw finansowych wprowadzenia w ycie proponowanych rozwiza prawnych dla budetu pastwa. Brak jest rwnie oceny skutkw wzrostu kosztw ponoszonych przez instytucje finansowe. Wtpliwoci budzi wysunicie przez projektodawcw na pierwszy plan celw fiskalnych z pominiciem funkcji zwikszenia stabilnoci sektora finansowego. W zwizku z powyszym Rada Ministrw negatywnie opiniuje poselski projekt ustawy o opodatkowaniu niektrych instytucji finansowych.