Zaburzenia napięcia

Zapady napięcia w ciągłych procesach 5.5.1

technologicznych – studium przypadku

Zaburzenia napięcia
 Zaburzenia napięcia
Zapady napięcia w ciągłych procesach technologicznych
- studium przypadku
Dipl-Ing Marcel Didden
Katholieke Universiteit Leuven
Czerwiec 2003

Niniejszy Poradnik został opracowany jako część europejskiego programu edukacyjnego i szkoleniowego Jakość
Zasilania Inicjatywa Leonardo (LPQI), wspieranego przez Komisję Europejską (w ramach Programu Leonardo da
Vinci) i Międzynarodowe Stowarzyszenie Miedzi. Dla uzyskania bliższych informacji odwiedź stronę LPQI www.lpqi.org.

Polskie Centrum Promocji Miedzi Sp. z o.o. (PCPM)

Polskie Centrum Promocji Miedzi Sp. z o.o. jest organizacją non-profit, finansowaną przez dostawców miedzi oraz
producentów pragnących zachęcić odbiorców do stosowania miedzi i jej stopów oraz promujących ich prawidłowe
i efektywne zastosowanie. Działalność Centrum obejmuje zapewnienie technicznego doradztwa i informacji tym, którzy są
zainteresowani wykorzystaniem miedzi w jej wszystkich aspektach. Centrum również zapewnia łączność między jednostkami
badawczymi a przemysłem wykorzystującym miedź w produkcji oraz utrzymuje bliską łączność z innymi organizacjami zajmującymi
się rozwojem miedzi na całym świecie.

Europejski Instytut Miedzi (ECI)

Europejski Instytut Miedzi jest spółką joint venture Międzynarodowego Stowarzyszenia na Rzecz Miedzi
(ICA) i IWCC. ECI, dzięki swoim członkom, zajmuje się w imieniu największych producentów miedzi
na świecie i czołowych europejskich producentów - promocją miedzi w Europie. Powstały w styczniu
1996 roku Europejski Instytut Miedzi jest wspierany dzięki sieci dziesięciu Towarzystw Rozwoju Miedzi (CDA) w krajach Beneluksu,
we Francji, w Niemczech, Grecji, na Węgrzech, we Włoszech, w Polsce, Skandynawii, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii. Towarzystwo
rozwija swoją działalność podjętą przez CDA powstałą w 1959 roku oraz dzięki INCRA (Międzynarodowemu Towarzystwu Badań
Miedzi) powstałemu w 1961 roku.

Zrzeczenie się odpowiedzialności

Niniejszy projekt nie musi odzwierciedlać stanowiska Komisji Europejskiej ani nie nakłada na Komisję Europejską żadnej
odpowiedzialności.

Europejski Instytut Miedzi, Deutsches Kupferinstitut i Polskie Centrum Promocji Miedzi zrzekają się wszelkiej odpowiedzialności
za wszelkie bezpośrednie lub pośrednie skutki jak również nie przewidziane szkody, które mogą być poniesione w wyniku użycia
informacji lub nieumiejętnego użycia informacji lub danych zawartych w niniejszej publikacji.

Copyright© European Copper Institute, Deutsches Kupferinstitut and Polskie Centrum Promocji Miedzi.
Reprodukcja materiału zawartego w niniejszej publikacji jest legalna pod warunkiem reprodukcji w całości i po dania jej źródła.

Promocja LPQI w Polsce prowadzona jest w ramach Polskiego Partnerstwa Jakości Zasilania:

Politechnika Wrocławska Akademia Górniczo-Hutnicza Instytut Szkoleniowy Schneider Electric Polska Medcom Sp. z o.o.
 Zaburzenia napięcia

Zapady napięcia w ciągłych procesach technologicznych

– studium przypadku
Wstęp
Niniejsza część Poradnika opisuje studium przypadku zapadów napięcia w Belgii. Jednym z procesów przemysłowych,
znanych z wrażliwości na zaburzenia powodujące przerwy w produkcji jest, wytłaczanie tworzyw sztucznych w przemy-
śle tekstylnym. W procesie tym ścinki z tworzywa sztucznego są stapiane, przetwarzane na włókno i w końcowym eta-
pie nawijane na bębny. Włókna takie mogą być stosowane np. do wyrobu dywanów. Belgia jest największym światowym
eksporterem dywanów i drugim co do wielkości ich producentem po USA.
W celu uzyskania pełnego obrazu i rozmiaru problemu zapadów napięcia w belgijskich przedsiębiorstwach zajmują-
cych się wytłaczaniem włókien przeprowadzono badania w dziewięciu zakładach stosujących ten proces. Studium to
wykazało, że przeciętna roczna liczba przerw w produkcji spowodowanych zapadami napięcia wynosi cztery. W jed-
nym z badanych zakładów przeprowadzono szczegółowy audyt. W dalszej części zostaną opisane trzy następujące za-
gadnienia:

proces produkcyjny,

konfiguracja sieci elektrycznej i straty finansowe spowodowane wymuszonym zatrzymaniem produkcji,

możliwe rozwiązania w celu ograniczenia szkód, rozważane z technicznego i ekonomicznego punktu wi-
dzenia.

Analiza zagadnienia
W badanym przedsiębiorstwie prowadzone są trzy procesy technologiczne, wrażliwe na zapady napięcia: wytwarzanie
włókna ciągłego luzem (WCL), wytwarzanie włókna ciągłego (WC) i stabilizacja termiczna. W niniejszym opracowaniu
omawiane będzie zachowanie się procesu wytwarzania włókna ciągłego luzem (WCL).

Proces produkcyjny
Rysunek 1 przedstawia zasadniczą część procesu technologicznego w linii wytwarzającej włókno ze ścinków polimero-
wych. Można wyróżnić następujące elementy procesu:

wytłaczarka przetapia ścinki w jednorodną masę,

jednorodna masa jest wciskana do urządzenia zawierającego małe otwory, zwanego pompą przędzalniczą, która
wytwarza włókno,

na końcu włókno jest wyciągane, skręcane i zwijane
na szpule.
W każdym z powyższych procesów wykorzystywanych jest
kilka napędów.
Już na podstawie parametrów technicznych napędów i roz-
mów z producentami można dojść do interesujących wnio-
sków. Wszystkie napędy stosowane w wybranym zakładzie
przemysłu tekstylnego pochodzą od różnych producentów
i różnią się odpornością na zapady napięcia. Ogólnie rzecz
biorąc ich poziom odporności nie przekracza znacząco pozio-
mu kompatybilności 90% (napięcia resztkowego) podanego
w normie EN 50160.
Jeżeli jeden z podzespołów ulegnie wyłączeniu z powodu za-
padu napięcia, to cały proces technologiczny zostaje prze-
rwany. Oznacza to, że najsłabsze ogniwo określa reakcję pro-
cesu na zapady napięcia i dlatego wszystkie jego elementy
należy badać oddzielnie. Rys. 1. Proces wytłaczania włókien tekstylnych

1
 Zapady napięcia w ciągłych procesach technologicznych
- studium przypadku
Producenci maszyn do wytłaczania włókien oferują również linie produkcyjne, które są faktycznie odporne na zapady. Ten
przypadek nie jest przedmiotem badania, ponieważ niniejsze studium przypadku dotyczy istniejącej linii produkcyjnej.
Pierwszy element linii produkcyjnej – wytłaczarka – jest napędzany silnikiem prądu stałego. Silnik jest wyposażony w
analogowy układ regulacji prędkości. W celu ochrony urządzeń energoelektronicznych tego napędu, nastawiona czułość
zabezpieczenia podnapięciowego jest bardzo wysoka. Powoduje to zatrzymanie całego procesu, jeżeli wystąpi spadek na-
pięcia, o wartości 20% lub większej, w jednej lub więcej fazach.
Pompy przędzalnicze są wyposażone w napędy o regulowanej prędkości. Zabezpieczenie podnapięciowe tych napędów po-
woduje zatrzymanie procesu, jeżeli napięcie w obwodzie pośredniczącym prądu stałego spada o 15%. Literatura [4] wskazu-
je, że urządzenia te są zawsze wrażliwe na trójfazowe zapady napięcia, a czasem także na zapady jedno- lub dwufazowe.
Wyciąganie, skręcanie i nawijanie włókna jest wykonywane za pomocą napędów o regulowanej prędkości, zasilanych ze
wspólnych szyn napięcia stałego. Napędy te są wyposażone w buforowanie kinetyczne – w czasie zapadu silniki działają
jako prądnice i dostarczają energię do obwodu prądu stałego.
Stąd wniosek, że poszukując metod ograniczania skutków zapadów należy wziąć pod uwagę dwa napędy: wytłaczarki i
pompy przędzalniczej.
Dwa następne punkty zainteresowania to układ nadmuchu powietrza w procesie technologicznym i elektroniczne stero-
wanie procesem. Dalsze badania pokażą, że nie wymagają one bardziej szczegółowego studium.

Straty finansowe
Natychmiast po zapadzie napięcia obsługa roz-
poczyna ponowne uruchomianie linii produkcyj-
nych. Zależnie od liczby linii technologicznych
(zwykle 10 do 20) cały proces zostanie ponownie
uruchomiony po upływie dwóch do czterech go-
dzin. Oznacza to, że średnia przerwa w produk-
cji wynosi od dwóch do czterech godzin. W tym
czasie nie następuje zmniejszenia zużycia surow-
ca, ponieważ sama wytłaczarka jest uruchamia-
na natychmiast po zapadzie. Gdyby wytłaczar-
ka nie została uruchomiona natychmiast i sto-
piony materiał pozostawał w niej, mógłby ulec
spaleniu przy powtórnym ogrzewaniu, a spalone
cząstki wydostawałyby się z wytłaczarki stopnio-
wo przez kilka dni, powodując pogorszenie ja-
kości wyrobu. Z tego powodu koszty spowodo-
wane spaleniem surowca są znacznie większe od
kosztów usunięcia nadmiaru polipropylenu po
wytłoczeniu. Przerwa nie powoduje wzrostu lub
zmniejszenia kosztów robocizny, ponieważ ob-
sługa sama wykonuje czyszczenie urządzeń.
Głównym czynnikiem wpływającym na straty fi-
nansowe jest to, czy produkcja zakładu jest ciągła
czy nie. W przypadku produkcji ciągłej, jak w opi-
sywanej firmie, produkcja stracona w czasie prze-
stoju nie może być odzyskana przez pracę w do-
datkowym czasie. Strata produkcji przekłada się
bezpośrednio na stratę zysku, tzn. strata jest równa
wartości produktu nie wytworzonego w wyniku
przestoju. W przypadku nieciągłego procesu pro-
dukcyjnego, strata produkcji może być odzyskana Rys. 2 Schemat ideowy sieci elektroenergetycznej
(prostokąty wskazują lokalizację powstania i datę zwarć)
przez pracę w dodatkowym czasie, jednak pociąga
to za sobą dodatkowe koszty robocizny.

2
 Zapady napięcia w ciągłych procesach technologicznych
- studium przypadku
Sieć energetyczna i lokalizacja zwarć
Rysunek 2 przedstawia sieć energetyczną w najbliższym otoczeniu badanego zakładu.
Sieć jest modelowana do poziomu trzech połączeń z siecią przesyłową 400 kV (linią ograniczająca zaciemnione
obszary na rysunku). Opis wskazuje lokalizację i datę (miesiąc/rok) zwarć, które doprowadziły do przerw w pro-
cesie produkcyjnym w ciągu monitorowanego okresu 3,5 roku. Widać stąd, że większość przerw w produkcji by-
ła spowodowana zwarciami w sieci rozdzielczej 15 kV. Miernik zapadów napięcia zainstalowany w punkcie przy-
łączenia badanego zakładu wskazuje, że większość zaburzeń stanowią zwarcia trójfazowe. Porównanie przerw
w produkcji ze wskazaniami miernika wskazuje, że urządzenia technologiczne nie są wrażliwe na zwarcia trój-
fazowe powodujące zapady o napięciu resztkowym przekraczającym 84%. Na podstawie parametrów technicz-
nych podzespołów można stwierdzić, że napędy o regulowanej prędkości są niewątpliwie słabym ogniwem pro-
cesu produkcyjnego. Jedną z możliwych przyczyn częstych zwarć trójfazowych są prace przy wykopach prowa-
dzone w sąsiedztwie zakładu.

Obszar wrażliwości
Pojęcie “obszaru wrażliwo-
ści” (np. [5]) zostało użyte w
celu zobrazowania wartości
napięcia resztkowego zapadu
w badanym zakładzie, spowo-
dowanego trójfazowym zwar-
ciem w sieci energetycznej.
Rysunek 3 przedstawia ob-
szar wrażliwości dla trójfazo-
wych zwarć symetrycznych.
Ponieważ to właśnie te zwar-
cia są przyczyną większości
przerw w procesie produk-
cyjnym, nie ma potrzeby sto-
sowania złożonej klasyfikacji
zapadów napięcia, opisanej w
[1]. Przykładowo: usytuowa-
nie linii kablowych lub szyn
w obszarze 50-75%, oznaczo-
nym kolorem szarym ozna-
cza, że zwarcie trójfazowe w
tych kablach lub na szynach
spowoduje w badanym za-
kładzie zapad napięcia o na-
pięciu resztkowym pomiędzy
50-75%.
Ponieważ napędy wytłacza-
rek i napędy pomp przędzal-
niczych są wrażliwe na zwar-
cia powodujące zapady o na-
pięciu resztkowym mniej-
szym niż 75%, można stwier-
dzić, że znaczna część sieci
rozdzielczej jest usytuowa-
na w „obszarze wrażliwości”
badanego zakładu. Należy to
uwzględnić poszukując me- Rys 3. „Obszar wrażliwości”
tod eliminacji skutków za-
padów.

3
 Zapady napięcia w ciągłych procesach technologicznych
- studium przypadku
Metody eliminacji skutków zapadów
Poszukując metod eliminacji skutków zapadów skorzystamy ze schematu blokowego wprowadzonego w [5] (rys. 4).
Cztery możliwości przedstawione na tym rysunku będą przedmiotem rozważań w następnych punktach.

Rys. 4. Rozwiązania mające na celu zmniejszenie kosztów spowodowanych zapadami napięcia [5]

Parametry techniczne urządzeń i zabezpieczenie układów sterowania

Ważne jest, aby przed wymianą urządzeń dokonać inwentaryzacji wszystkich elementów procesu technologicznego
wrażliwych na zapady napięcia. Fakt, że jeden z podzespołów wyłącza się jako pierwszy, nie oznacza, że pozostałe ele-
menty są niewrażliwe na zapady. Istnieje duże ryzyko, że jeżeli najbardziej czuły element zostanie zabezpieczony, inny
podzespół będzie się wyłączał. Z ostatniego podrozdziału ustępu wynika, że należy się przyglądnąć szczególnie napędom
wytłaczarek i pomp przędzalniczych. Musimy mieć także świadomość, że zabezpieczanie tylko napędów nie gwarantu-
je znaczącego zmniejszenia liczby przerw spowodowanych zapadami, ponieważ teraz inne części instalacji mogą stać się
najsłabszym ogniwem.
Z informacji producenta napędu pompy przędzalniczej wynika, że nie ma możliwości zmiany napędu, gdyż jest to
układ analogowy i zmiana charakterystyk takich, jak nastawy zabezpieczeń, wymaga zmian na poziomie sprzętowym.
Ponieważ obwód pośredniczący prądu stałego napędów z regulowaną prędkością nie jest dostępny z zewnątrz, podtrzy-
manie napięcia w tym obwodzie nie jest możliwe za pomocą np. przekształtnika podwyższającego napięcie [6] lub pro-
stownika wejściowego o podwyższonych parametrach energetycznych uzyskanych w efekcie aktywnego kształtowania
prądu wejściowego przekształtnika [7]. Z informacji uzyskanych od producenta całej linii wytłaczania wynika ponadto,
że tego napędu nie można zastąpić innym ze względu na konflikt oprogramowania. Można zatem przyjąć, że dalsze ba-
dania w tym obszarze są bezcelowe.

Zabezpieczenia wewnątrz zakładu

Rozpatrzono kilka możliwych sposobów zabezpieczenia systemu, całkowicie lub częściowo. Moc pozorna całego syste-
mu wynosi 1 625 kVA, w tym moc przeznaczona wyłącznie do celów grzewczych wynosi 955 kVA. W tej sytuacji bada-
no możliwość oddzielnego zabezpieczenia napędów procesu. Jeżeli zabezpieczana jest tylko część wewnętrznego syste-
mu zasilania, należy zainstalować dodatkowy łącznik statyczny; schemat ideowy takiego układu jest przedstawiony na
rysunku 5. W pierwszej kolejności badano zastosowanie zasilania bezprzerwowego (UPS) w postaci koła zamachowego
z silnikiem Diesla. Następnie badano inne systemy zabezpieczające tylko przed zapadami napięcia, ale nie przed prze-
rwami w zasilaniu. Przykładami takich systemów są:

Dynamiczny stabilizator napięcia (DVR): DVR dodaje brakujące napięcie do napięcia sieci (np. [8]).

DySC: DySC jest urządzeniem elektronicznym, zawierającym szeregowy dynamiczny stabilizator napięcia i
przekształtnik równoległy, które zapewnia odporność na zapady o minimalnym napięciu resztkowym 50% i cza-
sie trwania 2 s, co pokrywa 92% zapadów napięcia ujętych w obszernym opracowaniu, sponsorowanym przez
EPRI [3].

Koło zamachowe: koło zamachowe (bez zespołu silnik Diesla-generator) pozwala na zabezpieczenie urzą-
dzeń przed skutkami zapadów napięcia tak długo, jak jego energia kinetyczna wystarcza do zasilanie obcią-
żenia. Większość układów z kołem zamachowym może zapewnić zasilanie odbiorników przez 3–15 s, co w
pełni wystarcza do zabezpieczenia przed zapadami napięcia, natomiast nie zabezpiecza przed przerwami w
zasilaniu.

4
 Zapady napięcia w ciągłych procesach technologicznych
- studium przypadku
Ceny zakupu wszystkich, wymienionych wyżej urządzeń
do eliminacji zapadów nie różnią się zasadniczo należy
jednak uwzględnić roczne koszty przeglądów i konserwa-
cji oraz straty przy pracy jałowej; w tym przypadku kosz-
ty DySC są najniższe. Uwzględniając, że wszystkie zareje-
strowane zapady miały napięcie resztkowe wyższe niż 50%,
można stwierdzić, że wszystkie wyżej wymienione syste-
my mogłyby zabezpieczyć proces technologiczny przed ty-
mi zapadami.
Badano również zastosowanie oddzielnych urządzeń zasila-
nia bezprzerwowego dla wszystkich napędów. Takie rozwią-
zanie okazało się znacznie droższe niż pozostałe opcje, z po-
wodu dużej zawartości urządzeń energoelektronicznych. Rys. 5. Ochrona części procesu produkcyjnego

Rozwiązanie po stronie dostawcy energii: zmiana konfiguracji sieci

Przerw w procesie produkcyjnym można także uniknąć przez dokonanie zmian w sieci zasilającej. Zbadano dwie moż-
liwości:

dodanie generatora o mocy 10 MW,

zmianę konfiguracji sieci.
Dodanie generatora podniesie napięcie resztkowe o:
Sg
∆U = ⋅ cos ( α − ∅)⋅100 [9]
Sk

gdzie:
∆U – wzrost napięcia w % znamionowego napięcia fazowego,
Sg – moc znamionowa generatora,
Sk – moc zwarciowa.
α – kąt fazowy impedancji zwarciowej,
ø – kąt fazowy prądu generatora.
Druga możliwość to zmiana połączenia z siecią energetyczną. W tym wariancie zakład będzie przyłączone do oddzielnej
linii zasilającej, odseparowanej od sąsiednich odbiorców.
Obydwa warianty zobrazowano na rysunku 6.
Z porównania rysunku 3 z rysunkiem 6a jasno widać, że dodanie generatora o mocy 10 MW niewiele pomaga.
Natomiast restrukturyzacja sieci (rys. 6b) zmienia „obszar wrażliwości”, co eliminuje straty powodowane przez zapa-
dy napięcia w sieci rozdzielczej 15 kV. Dodatkową korzyścią jest to, że proponowana restrukturyzacja nie tylko chro-
ni proces wytwarzania włókna ciągłego luzem (WCL), ale także procesy wytwarzania włókna ciągłego (WC) i stabi-
lizacji termicznej.
Ponieważ prace adaptacyjne miały być z innych powodów wykonane przez operatora sieci zasilającej, zakład produkcji
włókien został obciążony tylko kosztem rozdzielenia szyn głównych.

Analiza ekonomiczna
Porównując różne opcje należy uwzględnić dwa składniki kosztów:

straty bezpośrednio związane z zapadami napięcia, pamiętając, że nawet po wprowadzeniu środków zabezpie-
czających pewne, zmniejszone ryzyko zapadu nadal pozostaje,

koszty środków zabezpieczających.

5
 Zapady napięcia w ciągłych procesach technologicznych
- studium przypadku

Rys. 6. „Obszar wrażliwości”

a) Dodanie generatora 10 MW
b) Zmiana konfiguracji sieci

To, czy rozwiązanie jest postrzegane jako efektywne, w sensie wykorzystania kosztów, zależy również od kryterium eko-
nomicznego zastosowanego do oceny tego rozwiązania. Będzie to rozwinięte w części 2 Poradnika. Dla potrzeb niniej-
szego opracowania przyjęto metodę bieżącej wartości netto z pożądaną stopą zwrotu nakładów 15% i czasem eksploata-
cji urządzeń 10 lat.
Obliczając całkowity koszt opisanych opcji otrzymujemy wyniki podane w tabeli 1, w której wartość strat przed podję-
ciem działań mających na celu eliminację skutków zapadów przyjęto jako 100%.
Koszty jakości energii występujące w wariancie „A” są spowodowane trzema zapadami w sieci przesyłowej
(rys. 2). Koszty jakości energii w wariantach od „B” do „E” to koszty niechronionych procesów WC i stabiliza-
cji termicznej.

Rozwiązanie Koszty przerw Koszty Koszt

w produkcji (%) eliminacji1 całkowity

Stan obecny Sytuacja bieżąca 100 0 100

A Restrukturyzacja 26 62 88
B UPS dla całego WCL (1 625 kVA) 60 303 363
C UPS dla wybranych części WCL (670 kVA) 60 152 212
D DySC dla całego WCL (1 625 kVA) 60 109 169
E DySC dla wybranych części WCL (670 kVA) 60 87 147

Tabela 1. Porównanie różnych opcji eliminacji skutków zapadów (koszt przed eliminacją przyjęto jako 100%)

1
Koszty te zawierają koszty przeglądów i konserwacji oraz straty przy pracy jałowej, stanowiące 5% ceny zakupu dla UPS i 1% dla DySC.

6
 Zapady napięcia w ciągłych procesach technologicznych
- studium przypadku
Rysunek 7 przedstawia tylko ten wariant, w którym restrukturyzacja sieci jest ekonomicznie uzasadniona przyjętym kry-
terium.

Rys. 7. Całkowity koszt różnych wariantów dla belgijskiego zakładu wytłaczania włókien tekstylnych
Koszty wyrażone w % przypadku bazowego „Stan obecny”. Definicje A do E – patrz tabela 1.

Chociaż niektóre przedsiębiorstwa uważają, że projektowany horyzont 10 lat dla tego rodzaju inwestycji to bardzo długi
okres, badany zakład zdecydował się na dokonanie tej inwestycji. Uzasadniano, że pewne koszty pośrednie lub ukryte,
które są bardzo trudne do oszacowania, nie były uwzględnione w kalkulacji. Tego rodzaju koszty obejmują np. niezado-
wolenie pracowników z przerw w produkcji powodowanych zapadami i szybsze zużywanie się maszyn.
W celu zilustrowania, że wynik studium przypadku zapadów napięcia jest zależny w znacznym stopniu od lokalizacji, na
rysunku 8. przedstawiono studium przypadku dla zakładu wytłaczania tworzyw sztucznych, wykonane przez Electrotek
Concepts [2]. W tym studium przypadku roczna liczba przerw w procesie produkcyjnym była bliska 15, a restrukturyza-
cja sieci nie była możliwa. W tej sytuacji zabezpieczenie zwijarek oraz układów sterowania maszyn okazało się najtań-
szym rozwiązaniem.

Rys. 8 Całkowity koszt różnych wariantów w studium przypadku Electrotek Concepts [2]
a) Przypadek bazowy – bez zmian
b) Łącznik półprzewodnikowy SZR
c) Magazynowanie energii w punkcie przyłączenia (2 MVA)
d) Zabezpieczenie zwijarek i układów sterowania maszyn
e) Łącznik statyczny i zabezpieczenie sterowania

7
 Zapady napięcia w ciągłych procesach technologicznych
- studium przypadku
Wnioski
Na przykładzie belgijskich zakładów włókienniczych niniejsza część Poradnika podaje wytyczne, jak przeprowadzać stu-
dium przypadku zapadów napięcia. Należy zebrać informacje dotyczące procesu produkcyjnego, jego odporności na zapa-
dy napięcia, strat finansowych powodowanych przerwami w produkcji oraz liczby zapadów w ciągu roku. Po ich uzyskaniu
można zbadać możliwości zmniejszenia kosztów przerw w produkcji. Możliwości te można podzielić na trzy grupy:

w samym procesie produkcyjnym,

pomiędzy procesem i siecią energetyczną,

w sieci elektroenergetycznej.
Zwiększenie odporności pomiędzy procesem i siecią można zrealizować w każdej sytuacji, natomiast możliwości zwięk-
szenia odporności w obrębie procesu technologicznego oraz w sieci energetycznej należy rozpatrywać oddzielnie dla każ-
dego przypadku.
Niniejsze studium wykazało, że nie ma możliwości zwiększenia odporności w obrębie procesu. Zwiększenie odporno-
ści pomiędzy procesem i siecią okazało się zbyt kosztowne, a jedyną ekonomicznie opłacalną opcją była restrukturyzacja
sieci. Inne studium przypadku procesu wytłaczania tworzyw sztucznych, wykonane przez Electrotek Concepts, wykaza-
ło, że zabezpieczenie zwijarek i układów sterowania było najbardziej opłacalnym rozwiązaniem.
Z powyższych studiów przypadku oraz z późniejszych rozmów z producentami wytłaczarek można wyciągnąć kilka do-
datkowych, interesujących wniosków:

Odporność standardowo produkowanych wytłaczarek na zapady napięcia praktycznie nie przekracza poziomu
ustalonego przez prawnie obowiązujące przepisy.

Modernizacja już zainstalowanych linii wytłaczania włókien jest czasami możliwa, zaleca się zatem, aby użyt-
kownicy maszyn do wytłaczania włókien kontaktowali się z dostawcą energii elektrycznej i/lub operatorem sie-
ci zasilającej w sprawie liczby i charakterystyki zapadów w okresie ostatnich kilku lat. Opierając się na tej infor-
macji będą mogli instalować maszyny o żądanej odporności na zapady napięcia, zamiast kupować maszyny, któ-
re mają małą lub nie mają żadnej odporności na zapady.

LITERATURA
[1] Dorr D., Hughes M., i in.: Interpreting recent power quality surveys to define the electrical environment, IEEE transactions on industry
applications vol. 33 no. 6 pp. 1480-1487,1997.
[2] McGranaghan M., Melhorn C.: Economics of different plant ride-through improvement solutions for power system problems. The Ma-
chinery Reliability Conference, Charlotte, USA, 1998.
(http://www.pqstore.com/supp/pdf/RideThroughImprovementSolutions.pdf)
[3] Brumsickle W., Schneider R., et al.: Dynamic Sag Correctors: cost-effective industrial power line conditioning. IEEE Transactions on
Industry Applications, vol.37, no.1, Jan/Feb 2001, pp.212-217, 2001.
[4] Epperly R., Hoadley F., Piefer R.: Considerations when applying ASDs in continuous processes. IEEE Transactions on Industry Appli-
cations, vol.33, no.2, March 1997, pp.389-396, 1997.
[5] Dugan R., McGranaghan M., Beaty H.: Electrical Power Systems Quality. McGraw-Hill, Knoxville, USA, 1996.
[6] Morgan L., Dougherty J.: Embedded energy solutions in CNC-Machines. PQA 2001, Pittsburgh, 2001.
[7] Van Zyl A., Spee R., Faveluke A., Bhowmik S.: Voltage sag ride-through for adjustable speed drives with active rectifiers. IEEE Trans-
actions on Industry Applications, vol. 34, No. 6, Nov/Dec 1998.
[8] Bollen M.: Understanding power quality problems, voltage sags and interruptions. IEEE press series on power engineering, Piscata-
way, USA (ISBN 0-7803-4713-7) 1999.
[9] VDEW, Technische Richtlinie, „Parallelbetrieb von Eigenerzeugungsanlagen mit dem Mittelspannungsnetz des Elektrizitätsversorgun
gsunternehmens“, 1994.

8
Partnerzy główni i referencyjni
European Copper Institute Engineering Consulting & Design Polskie Centrum Promocji Miedzi
(ECI) (ECD) (PCPM)
Web: www.eurocopper.org Web: www.ecd.it Web: www.miedz.org.pl

Akademia Górniczo-Hutnicza Hochschule für Technik und Wirtschaft Provinciale Industriele Hogeschool
(AGH) (HTW) (PIH)
Web: www.agh.edu.pl Web: www.htw-saarland.de Web: www.pih.be

Centre d’Innovació Tecnològica en Istituto Italiano del Rame Università di Bergamo

Convertidors Estàtics i Accionaments (IIR) Web: www.unibg.it
(CITCEA) Web: www.iir.it
Web: www-citcea.upc.es

Comitato Elettrotecnico Italiano International Union of Electrotechnology University of Bath

(CEI) (UIE) Web: www.bath.ac.uk
Web: www.ceiuni.it Web: www.uie.org

Copper Benelux ISR - Universidade de Coimbra University of Manchester Institute of

Web: www.copperbenelux.org Web: www.uc.pt Science and Technology (UMIST)
Web: www.umist.ac.uk

Copper Development Association Katholieke Universiteit Leuven Politechnika Wrocławska

(CDA UK) (KU Leuven) Web: www.pwr.wroc.pl
Web: www.cda.org.uk Web: www.kuleuven.ac.be

Deutsches Kupferinstitut La Escuela Técnica Superior de

(DKI) Ingenieros Industriales (ETSII)
Web: www.kupferinstitut.de Web: www.etsii.upm.es

Zespół redakcyjny
David Chapman (Chief Editor) CDA UK david.chapman@copperdev.co.uk

Prof Angelo Baggini Università di Bergamo angelo.baggini@unibg.it

Dr Araceli Hernàndez Bayo ETSII - Universidad Politécnica de Madrid ahernandez@etsii.upm.es

Prof Ronnie Belmans UIE ronnie.belmans@esat.kuleuven.ac.be

Franco Bua ECD franco.bua@ecd.it

Prof Anibal de Almeida ISR - Universidade de Coimbra adealmeida@isr.uc.pt

Hans De Keulenaer ECI hdk@eurocopper.org

Gregory Delaere Lemcko gregory.delaere@howest.be

Prof Jan Desmet Hogeschool West-Vlaanderen jan.desmet@howest.be

Dipl-Ing Marcel Didden KU Leuven marcel.didden@mech.kuleuven.ac.be

Dr Johan Driesen KU Leuven johan.driesen@esat.kuleuven.ac.be

Stefan Fassbinder DKI sfassbinder@kupferinstitut.de

Prof Zbigniew Hanzelka Akademia Górniczo-Hutnicza hanzel@uci.agh.edu.pl

Dr Antoni Klajn Politechnika Wrocławska antoni.klajn@pwr.wroc.pl

Reiner Kreutzer HTW rkreutzer@htw-saarland.de

Prof Wolfgang Langguth HTW wlang@htw-saarland.de

Jonathan Manson Gorham & Partners Ltd jonathanm@gorham.org

Prof Henryk Markiewicz Politechnika Wrocławska henryk.markiewicz@pwr.wroc.pl

Carlo Masetti CEI masetti@ceiuni.it

Dr Jovica Milanovic UMIST jovica.milanovic@umist.ac.uk

Dr Miles Redfern University of Bath eesmar@bath.ac.uk

Andreas Sumper CITCEA sumper@citcea.upc.es

Roman Targosz PCPM cem@miedz.org.pl

 University of Leuven, Energy Institute
Celestijnenlaan 300a
3001 Heverlee
Belgium
Tel: 00 32 16 32 25 08
Fax: 00 32 16 32 29 85
Email: marcel.didden@mech.kuleuven.ac.be
Web: www.kuleuven.ac.be
Dipl-Ing Marcel Didden

Polskie Centrum Promocji Miedzi Sp. z o.o. European Copper Institute

50-136 Wrocław 168 Avenue de Tervueren
pl. 1 Maja 1-2 B-1150 Brussels
Polska Belgium
Tel: 00 48 71 78 12 502 Tel: 00 32 2 777 70 70
Fax: 00 48 71 78 12 504 Fax: 00 32 2 777 70 79
e-mail: pcpm@miedz.org.pl Email: eci@eurocopper.org
Website: www.miedz.org.pl Website: www.eurocopper.org