IDZ DO

PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI

KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE

ABC fotografii
cyfrowej
Autor: ukasz Oberlan
ISBN: 83-7361-287-4
Format: B5, stron: 184

ZAMW DRUKOWANY KATALOG

TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA

CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK

CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE

Fotografia cyfrowa to rewelacja. Moliwoci pstrykania tysicy zdj bez martwienia si

o koszty obrbki filmw i zamawiania po jednym z udanych spowodoway, e liczba
amatorw robienia zdj gwatownie wzrosa. Niestety, rwnoczenie nie wzrs poziom
wiedzy o fotografowaniu. Dzieci z czerwonymi oczami, zdjcia lasu z widoczn w rogu
figurk babci, linia horyzontu przebiegajca po przektnej, zdjcia na ktrych wida
jedynie nogi uwiecznionej postaci oto tylko niektre przykady dzie autorstwa tych,
ktrym wydaje si, e odpowiednio drogi sprzt sam zrobi zdjcie, a jakikolwiek inny
przycisk lub pokrto poza spustem migawki to co, czego lepiej nie rusza, bo mona
zepsu aparat. Na pewno nie chcesz, aby zaliczano Ci do tej grupy fotografw.
Wiadomoci zawarte w niniejszej ksice to gwarancja tego, e nigdy nie bdziesz
wstydzi si wykonanych przez siebie zdj. Poznasz tutaj rodzaje aparatw cyfrowych,
dowiesz si, jak s skonstruowane i do czego su poszczeglne elementy regulacyjne.
Nauczysz si korzysta z programw tematycznych i samodzielnie dobiera parametry
ekspozycji. Poznasz zasady komponowania uj i fotografowania rnych obiektw.
Dowiesz si, w jaki sposb obrabia fotografie cyfrowe i jak je drukowa.
Poruszane w tekcie zagadnienia to:

Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl

Podstawowe wiadomoci o aparatach cyfrowych.

Wykorzystywanie moliwoci sprztu.
Reguy kompozycji zdj.
Ekspozycja wiato naturalne i lampa byskowa.
Fotografowanie natury, ludzi i architektury.
Prostowanie i kadrowanie zdj cyfrowych.
Korekcja kolorystyki i bdnego nawietlenia.
Retuszowanie portretw.
Drukowanie zdj.
Chcesz fotografowa z gow? Tutaj znajdziesz wszystkie informacje, ktre s
do tego niezbdne.

Spis treci
Wstp ............................................................................................... 7

Cz I

Technologia .....................................................................9

Rozdzia 1. Cyfrowy aparat fotograficzny ............................................................ 11

Budowa cyfrowego aparatu fotograficznego ....................................................................12
Matryca .......................................................................................................................12
Obiektyw.....................................................................................................................13
Ekran LCD i wizjer.....................................................................................................14
Karta pamici ..............................................................................................................14
Lampa byskowa .........................................................................................................15
Obsuga cyfrowego aparatu fotograficznego ....................................................................16
Podstawowe elementy sterujce .................................................................................18
Zaawansowane elementy sterujce .............................................................................19
Podsumowanie: dziesi dobrych rad dla kupujcych aparat cyfrowy.............................20

Rozdzia 2. Zaczynamy fotografowa ................................................................. 25

Programy tematyczne........................................................................................................26
Program zdj krajobrazowych...................................................................................26
Program zdj portretowych .......................................................................................27
Program zdj nocnych...............................................................................................28
Program zdj sportowych..........................................................................................29
Program zdj makro ..................................................................................................30
Rczne ustawianie parametrw ekspozycji.......................................................................31
Przysona i gbia ostroci ..........................................................................................31
Czas nawietlania i efekt ruchu...................................................................................33
Kombinacje parametrw ekspozycji...........................................................................34
Ogniskowa obiektywu i ostro ........................................................................................35
Twrcze uycie obiektywu .........................................................................................36
Zoom cyfrowy dlaczego nie uywa .....................................................................38
ISO, czyli czuo..............................................................................................................38
Balans bieli........................................................................................................................39
Format zdjcia i kompresja obrazu ...................................................................................41
Podsumowanie ..................................................................................................................42

Cz II

ABC fotografii cyfrowej

Szkoa fotografowania ....................................................43

Rozdzia 3. Kompozycja ..................................................................................... 45

Podstawowe reguy kompozycji........................................................................................46
Regua trjpodziau.....................................................................................................46
Obramowanie..............................................................................................................51
Linie prowadzce ........................................................................................................53
Inne reguy kompozycji.....................................................................................................54
Czytelno tematu.......................................................................................................54
Czytelno obiektu pierwszoplanowego.....................................................................54
Wypenianie kadru ......................................................................................................55
Gbia obrazu ..............................................................................................................55
Podsumowanie ..................................................................................................................55

Rozdzia 4. Ekspozycja ...................................................................................... 57

Ekspozycja i jej pomiar .....................................................................................................57
Pomiar wiata: wiatomierz wbudowany w aparat...................................................58
Metody pomiaru wiata .............................................................................................60
Kompensacja ekspozycji.............................................................................................64
Fotografowanie przy uyciu lampy byskowej .................................................................67
Tryby pracy lampy byskowej ....................................................................................67
Kompensacja bysku ...................................................................................................69
Podsumowanie ..................................................................................................................70

Rozdzia 5. Fotografowanie rnych obiektw..................................................... 73

wiat natury.......................................................................................................................74
Przydatne wskazwki..................................................................................................75
Zwierzta...........................................................................................................................75
Przydatne wskazwki..................................................................................................77
Architektura.......................................................................................................................78
Przydatne wskazwki..................................................................................................79
Ludzie................................................................................................................................80
Przydatne wskazwki..................................................................................................84
Podsumowanie ..................................................................................................................85

Cz III Cyfrowa ciemnia fotograficzna ........................................87

Rozdzia 6. Organizacja pracy w cyfrowej ciemni fotograficznej ........................... 89
Przenoszenie zdj z aparatu do komputera......................................................................90
Katalogowanie zdj .........................................................................................................95
Elektroniczny album na fotografie..............................................................................96
Podsumowanie ................................................................................................................103

Rozdzia 7. Edycja cyfrowych fotografii: operacje podstawowe .......................... 105

Przygotowanie fotografii do edycji .................................................................................105
Zmiana orientacji ......................................................................................................106
Prostowanie i kadrowanie .........................................................................................108
Edycja fotografii: bdy nawietlenia..............................................................................111
Korekcja przewietlonych zdj ...............................................................................112
Korekcja niedowietlonych zdj .............................................................................115
Selektywne rozjanianie lub przyciemnianie zdjcia ...............................................117
Edycja fotografii: bdy zwizane z kolorem..................................................................119
Usuwanie efektu czerwonych oczu...........................................................................119
Korekcja globalna .....................................................................................................121

Spis treci

5
Zwikszanie nasycenia kolorw ...............................................................................127
Zmniejszanie nasycenia kolorw..............................................................................129
Edycja fotografii: wyostrzanie ........................................................................................130
Edycja fotografii: usuwanie szumw ..............................................................................132
Podsumowanie ................................................................................................................133

Rozdzia 8. Retuszowanie portretw................................................................. 135

Korekcja wygldu skry..................................................................................................135
Usuwanie drobnych niedoskonaoci skry..............................................................136
Usuwanie odblaskw z powierzchni skry...............................................................137
Poprawianie wygldu oczu..............................................................................................140
Rozjanianie oczu .....................................................................................................140
Podkrelanie linii brwi i rzs.....................................................................................143
Korekcja obszaru ust .......................................................................................................146
Wybielanie zbw.....................................................................................................146
Podsumowanie ................................................................................................................149

Rozdzia 9. Drukowanie i optymalizowanie fotografii cyfrowych ......................... 151

Przygotowanie fotografii do druku .................................................................................151
Okrelanie wielkoci i rozdzielczoci obrazu ...........................................................153
Zmiana wielkoci obrazu: ponowne prbkowanie i interpolacja .............................156
Wybr waciwej rozdzielczoci...............................................................................157
Ustawienia drukarki ..................................................................................................160
Przygotowanie fotografii do dystrybucji elektronicznej (Internet, e-mail).....................163
Im plik mniejszy, tym lepszy ....................................................................................163
Podsumowanie ................................................................................................................166

Dodatki .......................................................................................167
Dodatek A Sowniczek poj ........................................................................... 169
Skorowidz...................................................................................... 177

Rozdzia 7.

Edycja cyfrowych
fotografii:
operacje podstawowe
Zdjcia wykonane aparatem cyfrowym nie musz by od razu doskonae, podobnie
zreszt jak i te tradycyjne. Nie zawsze uda Ci si skomponowa ujcie w taki sposb,
aby zachowa idealne uoenie linii w obrazie czy to poziomych, czy pionowych.
Niekiedy zdarza si, e przeoczymy obecno w kadrze jakiego niechcianego elementu, ktry potem nagle oywa na fotografii ogldanej na ekranie monitora i sprawia, e zdjcie przestaje wyglda profesjonalnie. .
Przedstawione sytuacje niekoniecznie jednak musz wyprowadza Ci z rwnowagi,
bowiem naprawianie takich uchybie jest stosunkowo atwe. Prostowanie obrazu lub
zmiana jego orientacji, a take kadrowanie to naprawd podstawowe operacje edycyjne,
jakim poddaje si cyfrowe fotografie. Niewiele trudniejsze s czynnoci, ktre wykonuje si w celu usunicia przebarwie lub wyostrzenia obrazu. By moe wymagaj
one troch wikszego nakadu pracy ni przenoszenie zdj z karty pamici aparatu
do komputera, ale z pewnoci nie s to rzeczy, ktrych powiniene si ba. Po prostu
uruchom swj ulubiony program graficzny, a nastpnie wykonaj prezentowane w tym
rozdziale wiczenia.

Przygotowanie fotografii do edycji

Tak jak tradycyjna ciemnia ma swoje tajemnice, tak te w ciemni cyfrowej czekaj na
odkrycie rne sztuczki, za pomoc ktrych dowiadczony fotograf moe sprawi, e
jego zdjcia bd wyglda na papierze lepiej, ni wskazywaby na to obraz na kliszy
(lub dysku). Jako mionicy cyfrowych technologii przetwarzania obrazu mamy jednak
t przewag, e w naszym przypadku korygowanie zdj nie jest wcale tak trudne, jak
mogoby si wydawa. Przede wszystkim dlatego, e nie musimy uczy si obsugi

Cz III Cyfrowa ciemnia fotograficzna

106

adnych specjalistycznych narzdzi. Kto, kto ju wczeniej zajmowa si grafik komputerow, nie musi si uczy praktycznie niczego nowego.
Zapewne wielu amatorw fotografii cyfrowej nie orientuje si zbyt dobrze w oglnych
zagadnieniach zwizanych z przetwarzaniem plikw graficznych za pomoc komputera.
Osoby te odsyam do ramki Oprogramowanie, czyli wyposaenie cyfrowej ciemni.
Nastpny nasz krok polega bdzie na wykonaniu podstawowych czynnoci edycyjnych
na fotografiach pobranych z karty pamici aparatu. Chodzi o przygotowanie obrazw do
dalszej, bardziej zaawansowanej obrbki, a ostatecznie do druku. Zanim zdjcie zostanie przeniesione na papier, trzeba nada mu odpowiedni wygld, ksztat i rozmiar.

Zmiana orientacji
Z lektury 2. czci ksiki wiesz, e poziomy ukad kadru nie jest jedynym, jakim
mona si posugiwa. Pewne zdjcia prezentuj si lepiej w ukadzie pionowym (na
przykad portrety). Jeli wic masz na dysku komputera fotografie wykonane aparatem trzymanym pionowo, to teraz trzeba je bdzie obrci. W wikszoci programw
graficznych korzysta si w tym celu z polecenia o nazwie Obr obszar roboczy lub
podobnego. W Photoshopie te jest takie polecenie. Proces obracania fotografii przebiega nastpujco:
1. Uruchom swj edytor graficzny.
2. Posugujc si poleceniem File/Open (Plik/Otwrz), otwrz plik zawierajcy

fotografi wykonan w ujciu pionowym (porwnaj rysunek 7.1).

Rysunek 7.1.
Fotografia wykonana
w ujciu pionowym
wymaga obrcenia

3. Aby zmieni orientacj fotografii, naley obrci obszar roboczy (ang. canvas).

W tym celu rozwi menu Image/Rotate Canvas (Obrazek/Obr obszar roboczy),

z ktrego nastpnie wybierz jedno z polece: 90 CW (90 w prawo) lub 90
CCW (90 w lewo). Cay obraz widoczny w oknie dokumentu zostanie obrcony

Rozdzia 7. Edycja cyfrowych fotografii: operacje podstawowe

107

Oprogramowanie, czyli wyposaenie cyfrowej ciemni

Zarwno w tym rozdziale, jak i we wczeniejszych, kilkakrotnie ju pado okrelenie program
graficzny. Wyjani teraz, co mam na myli zawsze wtedy, gdy posuguj si tym terminem
oczywicie w odniesieniu do fotografii cyfrowej.
Ot cyfrowe fotografie edytuje si w komputerze za pomoc programw nazywanych potocznie edytorami graficznymi. Jest to jednak do nieprecyzyjna nazwa, bowiem grafika grafice
nierwna. Kto, kto mwi o grafice komputerowej, moe mie na myli zarwno obrazy naladujce tradycyjne dziea sztuki malarskiej lub rysowniczej, jak i w peni trjwymiarowe
modele rzeczywistych obiektw ogldane na ekranie monitora. Mamy zatem do czynienia
z pierwszym podziaem grafiki komputerowej: wszystkie obrazy nalece do pierwszej z wymienionych przed chwil kategorii s obrazami dwuwymiarowymi (w skrcie 2D); obrazy z drugiej kategorii s obrazami trjwymiarowymi (w skrcie 3D). Do edycji kadego z tych dwch
typw obrazw stosuje si nieco inne oprogramowanie. A poniewa fotografie s obrazami
dwuwymiarowymi, nas interesuj programy do edycji grafiki 2D.
Nie koniec jednak na tym. Komputerowa grafika 2D podlega dalszemu podziaowi na grafik
wektorow oraz bitmapow. Uywajc nieco uproszczonej terminologii, mona powiedzie,
e w grafice wektorowej wszystkie rysunki (czyli poszczeglne obiekty i ich waciwoci)
opisywane s za pomoc skomplikowanych wzorw matematycznych. Natomiast w grafice
bitmapowej wszystko, co wida na ekranie monitora, skada si z pojedynczych pikseli. Jeli
odpowiednio powikszysz obraz bitmapowy, to zauwaysz, e poszczeglne obiekty tworzone
s przez grupy ssiadujcych ze sob pikseli w odpowiednich kolorach. Cyfrowe fotografie s
takimi wanie obrazami bitmapowymi (spotyka si rwnie okrelenie obraz rastrowy lub
grafika rastrowa, a take nie zawsze waciwy skrt bitmapa).
Na rynku dostpny jest szeroki wachlarz oprogramowania do edycji grafiki bitmapowej. S
narzdzia proste, przygotowane gwnie z myl o pocztkujcych uytkownikach cyfrowych
aparatw fotograficznych lub skanerw, jak i bardzo wyrafinowane kombajny graficzne,
ktre mnogoci zaimplementowanych funkcji przyprawiaj tych samych pocztkujcych uytkownikw o mdoci. Jednym z takich wysoce zaawansowanych narzdzi jest program Adobe
Photoshop. Mimo i zawiera on bardzo wiele takich funkcji, z ktrych adept sztuki fotograficznej nie bdzie nigdy korzysta, jest najbardziej polecany do edycji cyfrowych zdj. Photoshop jest po prostu uznawanym powszechnie standardem w tej dziedzinie, a jednoczenie
programem najbardziej kompletnym i rzetelnym. Wszystkie wiczenia przedstawione w tej
ksice, a dotyczce edycji obrazw, oparte s na wykorzystaniu Photoshopa. Jednak metody edycji cyfrowych fotografii pozostaj niezmienne dla wikszoci programw tego typu.
Jeli wic wybrae inne narzdzie, to z pewnoci znajdziesz w swoim edytorze graficznym funkcj bdc odpowiednikiem tej, ktr ja opisuj na przykadzie Photoshopa.
Oto lista polecanych programw, sucych do edycji cyfrowych fotografii:

Adobe Photoshop oraz Photoshop Elements (odchudzona wersja Photoshopa,

z przeznaczeniem gwnie do edycji fotografii) www.adobe.com;

Corel Photo-Paint (jako skadnik pakietu CorelDRAW) www.corel.com;

Jasc Paint Shop Pro www.jasc.com;

GIMP (program darmowy, nieustannie rozwijany tak przez jego twrcw, jak i uytkownikw)

www.gimp.org.

w kierunku zgodnym z ruchem wskazwek zegara (pierwsza opcja) lub

w kierunku przeciwnym (druga opcja). Przykadowy efekt zmiany orientacji
obrazu ilustruje rysunek 7.2.

Cz III Cyfrowa ciemnia fotograficzna

108
Rysunek 7.2.
Funkcja obrotu
obszaru roboczego
rozwizuje problem
z pionowymi
fotografiami

Prostowanie i kadrowanie
Obracanie obszaru roboczego pozwala prawidowo ustawi obraz w oknie dokumentu
edytora graficznego, ale nie rozwizuje problemu przekrzywionych linii. Jeli podczas
wykonywania zdjcia nie trzymae aparatu zbyt prosto, to najprawdopodobniej uzyskae obraz z kopnit lini horyzontu. Mona temu zaradzi przy okazji kadrowania fotografii.
Kadrowanie to inaczej przycinanie obrazu w taki sposb, aby pozbawi go brzydkich, poszarpanych krawdzi lub niepotrzebnych elementw, ktre odwracaj uwag
odbiorcy od gwnego tematu zdjcia. Jeli lubisz fotografowa ludzi, a nie dysponujesz aparatem pozwalajcym na wykonywanie duych zblie, to umiejtne kadrowanie pozwoli Ci osign efekt zdjcia portretowego wykonanego z maej odlegoci
od obiektu.
W wikszoci edytorw graficznych zarwno operacj kadrowania, jak i prostowania
obrazu mona wykona, posugujc si pojedynczym narzdziem. W Photoshopie nazywa si ono Crop (Kadrowanie).
1. Uruchom swj edytor graficzny, a nastpnie otwrz plik z fotografi wymagajc

kadrowania (porwnaj rysunek 7.3).

2. Uaktywnij narzdzie Crop (Kadrowanie).

Rozdzia 7. Edycja cyfrowych fotografii: operacje podstawowe

109

Rysunek 7.3.
Aby przeksztaci
t fotografi w klasyczny
portret, naley j
nie tylko wykadrowa,
ale rwnie nieco obrci
(dziki czemu gowa
modela nie bdzie
wydawaa si
przekrzywiona)

3. Przyjrzyj si fotografii widocznej w oknie dokumentu, a nastpnie sprbuj

wyobrazi sobie linie ograniczajce obiekt bdcy gwnym tematem zdjcia.

Wzdu tych linii obraz zostanie przycity.
Jeli to wyobraanie sobie krawdzi kadrowania przychodzi Ci z trudem, to pom sobie liniami pomocniczymi (zwanymi take prowadnicami). W tym celu najpierw wybierz polecenie View/Rulers (Widok/Miarki), aby wywietli tzw. miarki.
Nastpnie ustaw kursor myszy nad miark poziom. Nacinij i przytrzymaj lewy
przycisk myszy, a potem przecignij mysz w d w oknie dokumentu pojawi si
linia pomocnicza, ktr bdziesz mg ustawi na dowolnej wysokoci. Na koniec
zwolnij przycisk myszy. Powtrz ca zabaw z miark pionow. Moesz umieci
na obrazie tyle linii pomocniczych, ile chcesz; ich obecno jest wirtualna, to
znaczy nie maj one absolutnie adnego wpywu na wygld obrazu i nie pojawiaj
si na wydruku (porwnaj rysunek 7.4).
4. Po wstpnym okreleniu krawdzi kadrowania obrazu umie kursor myszy

w obrbie okna dokumentu, a nastpnie kliknij lewym przyciskiem myszy

w punkcie stanowicym lewy grny rg obszaru kadrowania. Nie puszczajc
przycisku myszy, przecignij ni w kierunku prawo-d, krelc w ten sposb
ramk kadrowania (rysunek 7.5). Dopiero teraz zwolnij przycisk myszy.
5. Zauwa, e obszary obrazu przeznaczone do odcicia zostay wyciemnione,

a obszar kadrowany otacza przerywana linia z kilkoma rozmieszczonymi na

niej uchwytami (porwnaj rysunek 7.5). Uchwyty te su do zmiany wielkoci
oraz obracania ramki moliwo wykonania kadej z tych operacji
sygnalizowana jest odpowiednim ksztatem kursora (rysunek 7.6).
Jeli zgodnie z wczeniejsz wskazwk umiecie w oknie dokumentu linie pomocnicze, to nakrel ramk kadrowania wzdu nich. Kursor myszy bdzie przycigany
do linii pomocniczych, jeli zaznaczysz opcje View/Snap to/Guides (Widok/Przycigaj
do/Linie pomocnicze) oraz View/Snap (Widok/Przycigaj).

Cz III Cyfrowa ciemnia fotograficzna

110
Rysunek 7.4.
Linie pomocnicze
umoliwiaj dokadne
okrelenie obszaru
kadrowania

Rysunek 7.5.
Ramka kadrowania
nakrelona wok
najwaniejszego
elementu tej fotografii,
czyli twarzy dziecka

6. Jeli ksztat ramki kadrowania nie odpowiada Twoim wczeniejszym

wyobraeniom, to zmie go, posugujc si odpowiednimi uchwytami.

W tym celu umie kursor myszy dokadnie nad jednym z uchwytw,
a nastpnie kliknij i przecignij (zwracajc uwag na ksztat kursora
rysunek 7.7).
7. Aby obrci obraz, ponownie umie kursor myszy w pobliu jednego

z uchwytw. Ktrego to ju zaley od docelowego kierunku obrotu

(jeli masz kopoty z jego okreleniem, to wyprbuj wszystkie uchwyty;
nie zapomnij przy tym o ksztacie kursora). Nastpnie kliknij i przecignij
mysz w odpowiednim kierunku. Zauwa, e na razie obrcia si tylko
ramka kadrowania, a nie cay obraz (rysunek 7.8).

Rozdzia 7. Edycja cyfrowych fotografii: operacje podstawowe

111

Rysunek 7.6.
Widok kursora
w takiej postaci (z lewej)
sygnalizuje,
e przecignicie
uchwytu spowoduje
przeskalowanie ramki
kadrowania; jeli kursor
przyjmuje tak posta
(z prawej), to znaczy,
e przecigajc uchwyt,
bdziesz mg obrci
ramk kadrowania,
a wraz z ni zaznaczony
fragment obrazu

Rysunek 7.7.
Przeciganie uchwytu,
czyli zmiana wielkoci
ramki kadrowania

8. Jeli obecny ksztat ramki kadrowania Ci odpowiada, to nacinij klawisz

Enter (Return) fotografia zostanie wykadrowana i obrcona (rysunek 7.9).

Aby anulowa operacj kadrowania przed jej ostatecznym wykonaniem,
nacinij klawisz Esc.

Edycja fotografii: bdy nawietlenia

Po wykonaniu wstpnej obrbki cyfrowego zdjcia moemy ju przystpi do kolejnych
czynnoci, ktre bd mie na celu ogln popraw jego wygldu. W tym podrozdziale tematem naszych rozwaa bd sposoby korygowania bdw fotografowania,
ktre nader czsto przytrafiaj si pocztkujcym, a s zwizane z nawietleniem.