IDZ DO

PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI

KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE

Fotografia cyfrowa.
Edycja zdj w Linuksie
Autor: Pawe Brgoszewski
ISBN: 83-246-0006-X
Format: B5, stron: 144

ZAMW DRUKOWANY KATALOG

TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA

CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK

CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE

Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl

Fotografia cyfrowa stale zyskuje na popularnoci. Producenci aparatw przecigaj si

w oferowaniu doskonaego sprztu wszystkim cyfrowym artystom od pocztkujcych
a po wymagajcych profesjonalistw. Kupujc aparat, moemy wybiera pomidzy
prostymi kompaktami, zaawansowanymi aparatami hybrydowymi i lustrzankami.
Jednak przy organizowaniu cyfrowej ciemni nie mamy tak duego wyboru, wikszoci
z nas przychodzi na myl doskonaa, ale niestety niezwykle droga aplikacja graficzna.
Czy na pewno nie ma innego rozwizania? Na szczcie istnieje alternatywa, w dodatku
bezpatna Linux i GIMP.
Czytajc ksik Fotografia cyfrowa. Edycja zdj w Linuksie, dowiesz si, w jaki
sposb zbudowa cyfrow ciemni fotograficzn, wykorzystujc wycznie bezpatne
oprogramowanie. Przekonasz si, e nie wymaga to nawet instalowania Linuksa
moesz wykorzysta uruchamiany z pyty CD system operacyjny Knoppix.
Nauczysz si przenosi zdjcia z aparatu na dysk twardy i poznasz program GIMP.
Wykorzystujc to bezpatne narzdzie, usuniesz ze zdj przebarwienia i czerwone
oczy, wykadrujesz fotografie i dokonasz zaawansowanych operacji edycyjnych
z uyciem filtrw i skryptw.
Uruchamianie Knoppiksa
Przenoszenie zdj na dysk twardy
Porzdkowanie i archiwizacja zdj
Interfejs uytkownika w GIMP-ie
Zaznaczanie i tworzenie masek
Poprawa jasnoci i kontrastu fotografii
Skalowanie i kadrowanie
Symulowanie dziaania filtrw fotograficznych
Retusz portretw
Tworzenie panoram
Odnawianie starych fotografii
Poznaj ogrom moliwoci bezpatnego oprogramowania

Spis treci
Podzikowania ................................................................................................. 5
Wstp ............................................................................................................. 7
Rozdzia 1. Pierwsze kroki z Knoppiksem ............................................................ 9
Jak uruchomi Knoppiksa? .............................................................................................................9
Przenoszenie zdj z aparatu cyfrowego do Linuksa ................................................................. 13
Porzdkowanie zdj w Linuksie .................................................................................................. 14
Archiwizacja zdj na CD/DVD ................................................................................................... 15

Rozdzia 2. Poznaj GIMP 2.2 ........................................................................... 19

Dlaczego GIMP 2.2? ........................................................................................................................ 19
Absolutne pocztki .........................................................................................................................20
Interfejs programu GIMP ..............................................................................................................22
Operacje na plikach ........................................................................................................................23
Wycofywanie pomyek ...................................................................................................................24
Tworzenie nowej grafiki .................................................................................................................25
Menu podrczne, skrty klawiszowe i przyciski .........................................................................26
Konfiguracja programu .................................................................................................................30
Bufory ...............................................................................................................................................32
Zaznaczanie fragmentw obrazu ..................................................................................................34
Czym jest szybka maska? ................................................................................................................40
Do czego su warstwy? ................................................................................................................. 41
Maski i warstwy ...............................................................................................................................48

Rozdzia 3. Szybkie rozwizania czstych problemw ........................................ 51

Ze nawietlenie zdjcia .................................................................................................................. 51
Jasno i kontrast .............................................................................................................................52
Usuwanie efektu czerwonych oczu ........................................................................................... 53
Poprawianie nasycenia kolorw .................................................................................................... 55
Trudne poprawianie ostroci .........................................................................................................57
Zalety selektywnego rozmycia Gaussa .........................................................................................59
Geometryczne przeksztacenia zdj ............................................................................................60
Skalowanie ........................................................................................................................................ 61
Obroty ...............................................................................................................................................62
Kadrowanie ...................................................................................................................................... 63

Fotografia cyfrowa. Edycja zdj w Linuksie

Przeksztacenia geometryczne .......................................................................................................66
Poziomy ............................................................................................................................................68
Krzywe ............................................................................................................................................... 71
Progowanie .......................................................................................................................................72
Inne narzdzia .................................................................................................................................76

Rozdzia 4. Zaawansowany retusz zdj ........................................................... 79

Klonowanie, czyli podstawa retuszu ............................................................................................79
Kanay ...............................................................................................................................................82
Filtry graficzne i efekty specjalne ..................................................................................................84
Filtry retuszujce .............................................................................................................................85
Filtry stylizujce ...............................................................................................................................90
Filtry deformujce ...........................................................................................................................95
Trenuj Script-Fu ...............................................................................................................................97
Zaawansowany retusz zdj atrakcyjne portrety .................................................................. 101
Usuwanie defektw cery ............................................................................................................... 102
Do czego moe przyda si maa gbia ostroci? ..................................................................... 104
Gbokie cienie i wypalenia ......................................................................................................... 106
Nieco sprytniejsze wyostrzanie ................................................................................................... 109
Nieocenione zalety filtru powkowego .................................................................................... 112
Bajkowe rozmycie ...........................................................................................................................113
Fotografia czarno-biaa ..................................................................................................................115
Jak stworzy wraenie ruchu? .......................................................................................................115
czenie zdj tworzenie zdj panoramicznych ................................................................ 118
Trzeci wymiar zdj cyfrowych, czyli fotografia stereoskopowa ............................................ 121
Obramowania ................................................................................................................................ 123
Wyostrzanie, rozjanianie i rozsmarowywanie ......................................................................... 126
Retusz starych fotografii .............................................................................................................. 129

Zakoczenie ................................................................................................. 135

Skorowidz ................................................................................................... 137

Rozdzia 4.
Zaawansowany retusz zdj
Klonowanie, czyli podstawa retuszu
Klonowanie, czyli malowanie polegajce na kopiowaniu maych fragmentw obrazu, jest jedn z najczciej uywanych, a take jedn z najbardziej uniwersalnych technik retuszerskich. Za pomoc klonowania mona usun wikszo defektw zdjcia, takich jak plamy i zabrudzenia widoczne po skanowaniu odbitki
czy wypalone na biao lady drobin kurzu osadzonych na obiektywie. Klonowanie doskonale sprawdza si w tuszowaniu niedoskonaoci cery, wszystkie wypryski, plamki, pieprzyki znikn bezpowrotnie. Sprawny grafik przy uyciu klonowania usunie nawet zmarszczki! Klonowanie pozwala na usunicie ze zdjcia
niepotrzebnych elementw, np. linii energetycznych i krzykliwie kolorowych
mieci z dziewiczego krajobrazu, a nawet postronnych gapiw czy reklam z budynkw.
Klonowanie w GIMP 2.2 dostpne jest po uyciu przycisku Malowanie przy uyciu deseni lub fragmentw obrazu (zdecydowanie najprociej uy skrtu C). W oknie
opcji narzdzia upewnij si, e zaznaczona jest opcja Obraz w polu rdo. W polu Tryb pozostaw warto Zwyky. Kluczowe znaczenie dla efektywnego retuszu
za pomoc klonowania maj parametry Krycie i Pdzel. Przy klonowaniu praktyczn warto maj waciwie wycznie typowe okrge pdzle, ale wicej
o wyborze pdzla powiem za chwil. Parametr Krycie okrela, z jakim stopniem
przezroczystoci nakadany bdzie klonowany fragment obrazu. Najczciej pozostawia si warto tej opcji rwn 100. Oznacza to, e kliknity punkt grafiki
zostanie cakowicie zakryty sklonowanym fragmentem. Zwykle taki wanie efekt
chcemy osign, np. przy usuwaniu defektw cery. Krycie o wartoci mniejszej
ni 100 mona stosowa, gdy retuszujemy du wad zdjcia. Wtedy na brzegach retuszowanego obszaru uywamy klonowania z pewn przezroczystoci,
aby cao wygldaa bardziej naturalnie.

80

Fotografia cyfrowa. Edycja zdj w Linuksie

Niestety, GIMP 2.2 nie udostpnia prostego sposobu zmiany wielkoci pdzla
w oknie opcji klonowania. Na szczcie, mona poradzi sobie z t niedogodnoci na kilka sposobw. Oto chyba najprostszy z nich (rysunek 4.1). W oknie
opcji narzdzia kliknij przycisk Pdzel. Zostanie wywietlona lista dostpnych
pdzli, nie wybieraj adnego z nich, lecz kliknij przycisk Otwiera okno wyboru
pdzla (ostatni przycisk na dole listy, oznaczony rysunkiem pdzla). W oknie
Pdzle kliknij pierwszy dostpny pdzel na licie, a nastpnie przycisk Nowy pdzel. W kolejnym oknie (Edytor pdzli) podaj nazw nowego pdzla, np. klonowanie i kliknij przycisk Zapisz. Moesz ju zamkn okno Pdzle, ale pozostaw
otwarte okno Edytor pdzli. Teraz w oknie opcji klonowania wybierz nowo utworzony pdzel. Moesz teraz w kadej chwili zmieni Rozmiar, Twardo i ksztat
pdzla uywanego do klonowania za pomoc suwakw w oknie Edytor pdzli.
Zmiany waciwoci pdzla bd natychmiast widoczne! Przy kolejnym uyciu
klonowania nie musisz oczywicie tworzy nowego pdzla. Wystarczy, e wybierzesz przygotowany wczeniej pdzel klonowanie i otworzysz okno edycji
jego waciwoci.

Rysunek 4.1. Podczas klonowania warto pozostawi widoczne okno edycji pdzla (Brush editor)

Rozdzia 4. Zaawansowany retusz zdj

81

Teraz przyjrzyjmy si bliej technice klonowania. Najpierw wybierz i powiksz

obszar obrazu, ktry chcesz poprawi za pomoc klonowania., np. zawierajcy
drobne zanieczyszczenie. Powikszenie powinno by naprawd due, nawet do
300% 400%. Jeli zanosi si na powaniejszy retusz zdjcia, warto skorzysta
z okna nawigacyjnego (rysunek 4.2). Wybierz z menu Widok/Okno nawigacyjne
lub uyj skrtu Ctrl+Shift+N. Moesz teraz wygodnie zmienia powikszenie obrazu i szybko wybiera wywietlany obszar, przesuwajc prostoktn ramk na
miniaturze grafiki w oknie Nawigacja.

Rysunek 4.2. Okno nawigacyjne znaczco uatwia retuszowanie zdj za pomoc klonowania. Uruchomisz
je za pomoc skrtu Ctrl+Shift+N

Dostosuj rozmiar pdzla tak, aby z grubsza odpowiada wielkoci defektu obrazu, ktry bdziesz poprawia. Nastpnie wyszukaj fragment grafiki, ktry pod
wzgldem koloru, jasnoci i faktury odpowiada fragmentowi z zanieczyszczeniem. Wcinij klawisz Ctrl (kursor myszy przyjmie ksztat celownika) i kliknij
obszar, ktry bdzie uyty do klonowania. Nastpnie zwolnij klawisz Ctrl i kliknij obszar, ktry chcesz poprawi. Zwr uwag na may krzyyk wskazujcy
miejsce, ktre stanowi biece rdo klonowania.

82

Fotografia cyfrowa. Edycja zdj w Linuksie

Jeli poprawiony fragment obrazu wyglda nienaturalnie, zmie waciwoci pdzla, dostosowujc jego rozmiar i twardo. Pierwsze prby klonowania mog nie
przynie rewelacyjnych efektw, ale nie zraaj si. To naprawd jedno z najczciej uywanych narzdzi programu GIMP.

Kanay
Zanim opisz sposb wykorzystania narzdzi do tworzenia i edycji kanaw,
konieczne bdzie wyjanienie, czym s kanay grafiki w GIMP 2.2. Liczba i rodzaj kanaw opisuje sposb, w jaki przechowywane s wartoci poszczeglnych skadowych kadego piksela obrazu (np. czerwonej, niebieskiej i zielonej
w przypadku formatu RGB). Domylnie kady wczytany obraz posiada trzy
kanay, wanie czerwony (Red), zielony (Green) i niebieski (Blue). Liczb i rodzaj
kanaw mona zmienia na wiele sposobw. Bardzo potrzebne okazuj si
w praktyce narzdzia do konwersji midzy rnymi formatami opisu pikseli,
np. RGB, HSV czy HSL. Odnalezienie tych funkcji w GIMP 2.2 nie jest do
koca oczywiste, ukryte s bowiem wrd filtrw. Z menu podrcznego wybierz
opcj Filtry/Kolory/Rozoenie (rysunek 4.3). Liczba opcji w oknie ustawie tego
filtru znacznie przekracza skromne trzy propozycje dostpne w Obraz/Tryb,
prawda? Niektre z proponowanych formatw zwizane s wycznie z naprawd profesjonalnym wykorzystaniem programu GIMP, np. format CMYK powsta na potrzeby profesjonalnych, kolorowych wydrukw. Podczas drukowania wykorzystywane s trzy podstawowe kolory: ty (skadowa Y), magenta (M)
i cyjan (C) + dodatkowo kolor czarny. Mieszanie tych barw na papierze pozwala
uzyska pen palet barw, podobnie jak mieszanie skadowych R, G i B daje
dowolny kolor piksela wywietlanego na ekranie. W retuszu zdj wykorzystywane s czsto formaty LAB i HSV, ktre umoliwiaj wygodn manipulacj
jasnoci i kolorystyk grafiki.
Niestety, konwersja midzy rnymi formatami opisu piksela w GIMP 2.2 nie
jest do koca elastyczna. Za pomoc opisanego wyej filtru mona rozoy
obraz na skadowe w dowolnym formacie, lecz kada ze skadowych stanie si
oddzieln warstw (jeli zaznaczysz opcj Rozoenie na warstwy) lub wrcz oddzielnym obrazem. Wbrew pierwszemu wraeniu jest to do wygodne rozwizanie, uatwiajce typowe dziaania retuszerskie, trudno jednak w prosty sposb przekonwertowa obraz tak, by uzyska kanay, np. H, S i V. Cz operacji
typowych dla edycji kanaw wykonywana jest po prostu na warstwach. Te wyjanienia mog wyda si do skomplikowane. Wszystko stanie si jasne przy
omawianiu technik wykorzystujcych konwersj kolorw, ktre opiszemy w dalszej czci ksiki.

Rozdzia 4. Zaawansowany retusz zdj

83

Rysunek 4.3. Specjalny filtr umoliwia rozoenie obrazu na skadowe w rnych formatach, ale nie tworzy
odpowiednich kanaw, lecz warstwy

Kanay grafiki mog by tworzone, edytowane i usuwane samodzielnie przez

uytkownika. Najczciej taka rczna edycja kanaw zwizana jest z uywaniem
przezroczystoci, czyli tzw. kanau alfa oraz rnymi przeksztaceniami wykorzystujcymi maski i warstwy. Edycja kanaw, rwnie prosta jak edycja warstw,
daje czsto do nieoczekiwane efekty i powinna by uywana z umiarem. Zarzdzanie kanaami odbywa si w oknie Kanay, ktre wywietlisz za pomoc
opcji Okna dialogowe/Kanay lub po klikniciu karty Kanay w tym samym oknie,
w ktrym znajduje si lista warstw. Aby utworzy nowy kana, kliknij przycisk
Nowy kana w oknie Kanay. Podczas tworzenia kanau moesz zmieni domyln nazw i stopie krycia nowego kanau, zmian tych moesz take dokona w dowolnym innym momencie, uywajc przycisku Modyfikacja atrybutw
kanau. Za pomoc przyciskw w dolnej czci okna Kanay moesz dowolnie
przesuwa, modyfikowa i usuwa kanay, ale tylko te utworzone samodzielnie.
Domylne kanay Czerwony, Zielony i Niebieski nie mog by modyfikowane w ten
sposb.

84

Fotografia cyfrowa. Edycja zdj w Linuksie

Uywanie kanaw nie jest, niestety, spraw intuicyjn, tak jak korzystanie z np.
warstw. W dalszej czci ksiki, powiconej zaawansowanym technikom retuszerskim, podam kilka przykadw metod, ktre wykorzystuj zarwno warstwy,
jak i kanay.

Filtry graficzne i efekty specjalne

Dla wielu osb filtry i efekty specjalne to najchtniej uywane narzdzia programw graficznych. Rzeczywicie, za pomoc filtrw mona uzyska ciekawe efekty wizualne praktycznie bez adnego wysiku, a eksperymentowanie z rnymi
efektami specjalnymi moe by wietn rozrywk. Filtry nie su jednak tylko
do zabawy, lecz przede wszystkim s uywane w retuszu zdj. Wszystkie filtry
dostpne w GIMP 2.2 mona podzieli na kilka rodzajw. Bodaj najwaniejsz
grup s filtry korygujce, suce praktycznie wycznie do retuszu fotografii.
Wrd nich znajdziemy filtry rozmywajce i wyostrzajce obraz, usuwajce zanieczyszczenia, korygujce kolor. Tego typu filtry uywane s zamiennie z innymi
narzdziami retuszerskimi, np. edycj poziomw i krzywych. Kolejn grup s filtry stylizujce, ktre potrafi tak przeksztaci dowolny obraz, by przypomina on
grafik wykonan specyficzn technik malarsk, np. obraz olejny, szkic wglem,
szkic owkiem itd.
Odrbn kategori tworz filtry i efekty deformujce, ktre modyfikuj powierzchni obrazu, imituj efekty trjwymiarowe. Cz efektw moe tworzy
specyficzne tekstury i miksowa je z istniejcym obrazem bd tworzy zupenie now grafik. GIMP 2.2 udostpnia ponad 100 rnych filtrw i efektw
specjalnych (rysunek 4.4). Uytkownik ma do dyspozycji dodatkowo ponad 50
zaawansowanych przeksztace udostpnionych pod nazw Script-Fu. Nie bd
opisywa wszystkich filtrw i efektw specjalnych, ktre mona odnale w GIMP
2.2. Postaram si natomiast pokaza sposb wykorzystania kilku najciekawszych
i najbardziej przydatnych.
Zanim rozpoczniemy przegld filtrw i efektw, naley wspomnie o kilku szczegach zwizanych z ich uywaniem. Jeli zamierzasz troch poeksperymentowa z filtrami programu GIMP, warto oderwa odpowiedni fragment menu
podrcznego i przesun w jakie stale widoczne miejsce Pulpitu. Jeli chcesz powtrzy dziaanie uytego przed chwil filtru, wystarczy, e uyjesz skrtu Ctrl+F
lub opcji z menu podrcznego Filtry/Powtrz. Czsto nie chcemy dokadnie powtarza dziaania filtru, ale uruchomi go ponownie z innymi parametrami.
W tym celu uyj skrtu Ctrl+Shift+F lub opcji Filtry/Wywietl ponownie. Jeli chcesz
wyprbowa dziaanie inaczej skonfigurowanego filtru na oryginalnym obrazie,
uyj po prostu sekwencji skrtw klawiszowych Ctrl+Z, Ctrl+Shift+F. Pierwszy

Rozdzia 4. Zaawansowany retusz zdj

85

Rysunek 4.4. Liczba filtrw i efektw specjalnych dostpnych w GIMP 2.2 jest imponujca

z nich wycofa zmiany wprowadzone w efekcie dziaania filtru, drugi ponownie

wywietli okno ustawie. Ta sprytna metoda nie dziaa w przypadku przeksztace Script-Fu. Efekty Script-Fu skadaj si z cigu dziaa, w tym filtrw, a powrt do stanu grafiki przed uruchomieniem Script-Fu wymaga wielokrotnego
uycia skrtu Ctrl+Z. W praktyce efekty Script-Fu najlepiej uruchamia na duplikacie obrazu, ktry szybko utworzysz za pomoc skrtu Ctrl+D. Niektre
przeksztacenia Script-Fu zostay podstpnie ukryte w menu Filtry, warto wic
zwraca uwag na nazw danego efektu specjalnego.