Professional Documents
Culture Documents
PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI
KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE
ZAMW DRUKOWANY KATALOG
TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA
CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK
CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE
Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl
Rozbudowa i naprawa
komputerw PC.
Wydanie 2
Autor: Scott Mueller
Tumaczenie: Gonera Pawe, Kdziera Jerzy,
Koronkiewicz Pawe, Pilch Piotr, Zioo Witold
ISBN: 83-7361-051-0
Tytu oryginau: Upgrading and Repairing PCs, 14th Edition
Format: B5, stron: 1455
Niewane, czy jeste serwisantem, studentem czy hobbyst ta ksika wzbogaci Twoj
wiedz o sprzcie komputerowym.
Rozbudowa i naprawa komputerw PC. Wydanie 2 to wyjtkowa pozycja na rynku
wydawniczym: najbardziej kompletne i wyczerpujce rdo informacji o budowie
komputerw PC. Jeli chcesz dowiedzie si co sprawia, e najnowsze procesory osigaj
zawrotn wydajno; dlaczego warto dba o jake czsto pomijany komponent peceta,
jakim jest zasilacz lub jak wybra odpowiednie moduy pamici przy rozbudowie
komputera tu znajdziesz wszystkie odpowiedzi.
W tym wydaniu:
Procesory Intela Pentium 4 wykonane w technologii Northwood nie pasuj ju do
pyt gwnych opartych o Socket 423. Dowiedz si w jaki sposb inynierowie Intela
zdoali przyspieszy a zarazem zmniejszy procesor, dodajc jednoczenie 55 nowych
nek, tak by mona go byo montowa w zczach Socket 478.
Po wyganiciu umowy licencyjnej z firm Rambus, komputery oparte na Pentium 4
nie musz ju korzysta z drogich pamici RDRAM. Przekonaj si, czy nowe pecety
oparte na ukadach DDR SDRAM s od nich szybsze, czy wolniejsze.
AMD znowu zmienio oznaczenia swoich procesorw, opisujc je wskanikiem
wydajnoci. Dowiedz si, z jak rzeczywist prdkoci zegara pracuje Athlon XP
2200+ i czy naprawd jego wydajno dorwnuje procesorom Intela o szybkoci
taktowania 2.2GHz.
Dla tych, ktrzy dowiadczyli wygody, jak jest szerokopasmowy dostp do
Internetu, czenie si poprzez modem z oglnowiatow sieci nie jest adn
alternatyw. Jeli i Ty mylisz o szerokopasmowym dostpie do sieci, znajdziesz w tej
ksice omwienie najwaniejszych zwizanych z tym technologii, takich jak cza
kablowe, DSL i cza satelitarne. Poznasz ich wady i zalety i dowiesz si, jakiego
sprztu potrzebujesz.
Scott Mueller jest jednym z najwikszych autorytetw w dziedzinie sprztu
komputerowego. Poza wyksztaceniem tysicy specjalistw od sprztu, jest autorem
ksiki, ktrej kolejne wydanie trzymasz w rku, a ktra rozesza si na caym wiecie
w ponad dwch milionach egzemplarzy. Artykuy Scotta ukazyway si takich pismach
jak Forbes, Investors Business Daily i wielu innych. Scott pojawia si take jako ekspert
na antenie TechTV i licznych rozgoni radiowych.
Kolejne wydanie ksiki Scotta Muellera pozwoli Ci trzyma rk na pulsie, ledzi
najnowsze technologie, bdc zarazem wyczerpujcym rdem informacji. Musisz j
mie. Gordon Mah Ung, Starszy Redaktor, Maximum PC
Spis treci
O Autorze ............................................................................................................................... 27
Wsppracownicy i Redaktorzy techniczni................................................................................ 29
Wprowadzenie ........................................................................................................................ 31
Rozdzia 1. Historia powstania komputera osobistego .............................................................. 39
Historia maszyn cyfrowych przed powstaniem komputera osobistego.......................................................39
Chronologia ...........................................................................................................................................39
Kalkulatory mechaniczne ......................................................................................................................43
Pierwszy kalkulator mechaniczny .........................................................................................................44
Maszyny elektroniczne ..........................................................................................................................45
Nowoczesne komputery...............................................................................................................................46
Od lamp do tranzystorw ......................................................................................................................46
Ukady scalone ......................................................................................................................................47
Pierwszy mikroprocesor ........................................................................................................................47
Historia komputera osobistego ....................................................................................................................50
Narodziny komputera osobistego ..........................................................................................................50
Komputer osobisty firmy IBM ..............................................................................................................52
Przemys komputerowy ponad 20 lat pniej........................................................................................53
Rozdzia 2. Komponenty, funkcje i typy komputerw ................................................................ 55
Czym jest komputer osobisty? .....................................................................................................................55
Kto dominuje na rynku oprogramowania komputerw PC? .................................................................56
Kto obecnie ma najwikszy wpyw na rozwj sprztu komputerowego?.............................................58
Przewodnik po typach systemw PC.....................................................................................................61
Typy komputerw........................................................................................................................................63
Komponenty komputera...............................................................................................................................66
Rozdzia 3. Typy i parametry mikroprocesorw......................................................................... 69
Mikroprocesory............................................................................................................................................69
Historia mikroprocesora przed pojawieniem si komputerw osobistych ..................................................70
Parametry procesorw .................................................................................................................................73
Magistrala danych wejcia-wyjcia (I/O) ..............................................................................................76
Magistrala adresowa ..............................................................................................................................78
Rejestry wewntrzne (wewntrzna magistrala danych) ........................................................................79
Tryby pracy procesora ...........................................................................................................................80
Szybko procesorw ............................................................................................................................83
Porwnanie szybkoci procesorw i pyt gwnych..............................................................................86
Szybkoci procesorw Cyrix .................................................................................................................89
Szybkoci procesorw AMD.................................................................................................................91
Przetaktowywanie..................................................................................................................................94
Spis treci
Spis treci
10
Spis treci
11
12
Spis treci
13
14
Spis treci
15
16
Spis treci
17
18
Spis treci
19
Konstrukcja klawiatur................................................................................................................................963
Przeczniki .........................................................................................................................................963
Interfejs klawiatury..............................................................................................................................967
Automatyczne powtarzanie wcini ..................................................................................................968
Numery i odpowiedniki kodowe klawiszy ..........................................................................................969
Ukad klawiatury midzynarodowej....................................................................................................970
Zcza klawiatury i myszy ...................................................................................................................970
Klawiatury specjalne ...........................................................................................................................972
Naprawianie i rozwizywanie problemw zwizanych z klawiatur ........................................................973
Czyszczenie klawiatury .......................................................................................................................974
Wybr klawiatury ......................................................................................................................................975
Urzdzenia wskazujce..............................................................................................................................976
Interfejsy urzdze wskazujcych .......................................................................................................978
Problemy z mysz................................................................................................................................980
Microsoft IntelliMouse i IBM ScrollPoint ..........................................................................................983
Myszy optyczne...................................................................................................................................984
TrackPoint II/III/IV .............................................................................................................................984
Alternatywy dla myszy i trackpointu...................................................................................................986
Trackballe ............................................................................................................................................987
Mysz pionowa 3M Renaissance Mouse .........................................................................................988
Urzdzenia wejciowe gier ........................................................................................................................988
Joysticki analogowe i port gier............................................................................................................989
Port USB jako port gier .......................................................................................................................989
Zgodno .............................................................................................................................................989
Programowalne urzdzenia do sterowania grami ................................................................................989
Wybieranie urzdzenia do gier ............................................................................................................989
Bezprzewodowe urzdzenia wejciowe.....................................................................................................990
Komunikacja radiowa i komunikacja w pamie podczerwieni ...........................................................990
Producenci i modele ............................................................................................................................990
Korzystanie z bezprzewodowych urzdze wskazujcych .................................................................991
Problemy z urzdzeniami bezprzewodowymi .....................................................................................992
Rozdzia 19. Internet ............................................................................................................ 993
Sie Internet a sie LAN ............................................................................................................................993
Dostp szerokopasmowy a dostp modemowy .........................................................................................994
Dostp szerokopasmowy typy pocze ...............................................................................................994
Wiksza szybko = mniej wolnoci ...................................................................................................995
Sieci komputerowe telewizji kablowej ......................................................................................................995
Modem kablowy ..................................................................................................................................995
Sie telewizji kablowej........................................................................................................................996
Pasmo przenoszenia telewizji kablowej ..............................................................................................997
Wydajno sieci kablowych ................................................................................................................999
Zabezpieczenia pocze CATV .........................................................................................................999
Digital Subscriber Line (DSL)...................................................................................................................999
Zasada dziaania DSL ........................................................................................................................1000
Kto moe uywa DSL? ....................................................................................................................1000
Podstawowe odmiany DSL ...............................................................................................................1001
Ceny DSL ..........................................................................................................................................1003
Zabezpieczenia komunikacji DSL.....................................................................................................1004
Problemy techniczne..........................................................................................................................1004
Stacjonarne poczenia bezprzewodowe..................................................................................................1005
Jak dziaaj lokalne poczenia bezprzewodowe?.............................................................................1005
Router szerokopasmowy i inne urzdzenia .......................................................................................1006
Ceny i dostpno usug bezprzewodowych .....................................................................................1007
Zabezpieczenia w komunikacji bezprzewodowej .............................................................................1007
20
Spis treci
21
Okablowanie sieci....................................................................................................................................1059
Wybr okablowania...........................................................................................................................1060
Samodzielny monta okablowania ....................................................................................................1061
Standardy sieci bezprzewodowych ..........................................................................................................1066
Wi-Fi standard bezprzewodowej sieci Ethernet 802.11b .............................................................1067
Standard IEEE 802.11b a rozwizania alternatywne.........................................................................1070
Logiczne topologie sieci bezprzewodowych.....................................................................................1071
Protokoy sieciowe...................................................................................................................................1073
IP i TCP/IP.........................................................................................................................................1073
IPX.....................................................................................................................................................1074
NetBEUI ............................................................................................................................................1075
Inne systemy sieci domowych .................................................................................................................1075
HomePNA .........................................................................................................................................1075
Sieci korzystajce z instalacji elektrycznej .......................................................................................1076
Sieci domowe a sieci Ethernet z okablowaniem UTP.......................................................................1078
Instalowanie sieci.....................................................................................................................................1078
Karta sieciowa ...................................................................................................................................1078
Kable sieciowe i poczenia midzy komputerami ...........................................................................1080
Koncentrator, przecznik, punkt dostpowy ....................................................................................1080
Bramy w sieciach nieethernetowych .................................................................................................1081
Rejestrowanie informacji o sieci .......................................................................................................1081
Instalowanie oprogramowania sieciowego........................................................................................1081
Wskazwki praktyczne ............................................................................................................................1083
Instalowanie.......................................................................................................................................1083
Udostpnianie zasobw .....................................................................................................................1084
Konfigurowanie zabezpiecze...........................................................................................................1084
Udostpnianie poczenia internetowego ..........................................................................................1084
Bezporednie poczenie kablowe ...........................................................................................................1084
Rozwizywanie problemw z sieci........................................................................................................1084
Konfiguracja oprogramowania sieciowego .......................................................................................1084
Awaria sieci .......................................................................................................................................1085
TCP/IP ...............................................................................................................................................1086
Rozdzia 21. Zasilacze i obudowy ........................................................................................ 1087
Jakie znaczenie ma zasilacz? ...................................................................................................................1087
Zasada dziaania i funkcje zasilacza ........................................................................................................1087
Napicia dodatnie ..............................................................................................................................1087
Napicia ujemne ................................................................................................................................1088
Sygna Power_Good ..........................................................................................................................1089
Format (rozmiar) zasilacza ......................................................................................................................1090
PC/XT................................................................................................................................................1091
AT/Desktop .......................................................................................................................................1092
AT/Tower ..........................................................................................................................................1092
Baby-AT ............................................................................................................................................1092
LPX....................................................................................................................................................1093
ATX ...................................................................................................................................................1095
NLX ...................................................................................................................................................1096
SFX....................................................................................................................................................1097
Zcza zasilania pyty gwnej.................................................................................................................1097
Zcza AT ..........................................................................................................................................1099
Zcze gwne ATX (ATX Main) .....................................................................................................1100
Zcze pomocnicze ATX (ATX Auxilliary)......................................................................................1100
ATX12V ............................................................................................................................................1102
Zcze opcjonalne ATX.....................................................................................................................1104
22
Spis treci
23
24
Rozdzia 17.
Porty wejcia-wyjcia
od szeregowego
i rwnolegego
do IEEE-1394 i USB
Wprowadzenie
Niniejszy rozdzia powicimy podstawowym interfejsom wejcia-wyjcia nowoczesnego komputera PC.
Przedstawione omwienie obejmie zarwno tradycyjne porty szeregowe oraz rwnolege, obecne w komputerach PC od zawsze, jak i wypierajce je stopniowo nowe rozwizania USB i IEEE-1394 (nazywany
te i.Link lub FireWire). Jako interfejsy wejcia-wyjcia klasyfikuje si rwnie SCSI i IDE, ktrym jednak,
ze wzgldu na ich rol i obszerno tematu, powicamy osobne rozdziay.
Dlaczego szeregowe?
Przyszoci wysoko wydajnych rozwiza komunikacyjnych jest rozwj architektury szeregowej, ktrej wyrnikiem jest przesyanie pojedynczych bitw danych. Poniewa architektura rwnolega korzysta z 8, 16 lub
wikszej liczby pocze (umoliwia przesyanie 8, 16 lub wikszej liczby bitw jednoczenie), jest zasadniczo rozwizaniem wydajniejszym, umoliwiajcym uzyskanie wikszej szybkoci przesyania danych przy
tej samej szybkoci zegara taktujcego. Jak si okazuje, zwikszenie szybkoci zegara cza szeregowego jest
znacznie prostsze ni zwikszenie szybkoci zegara cza rwnolegego.
Oglnie rzecz biorc, poczenia rwnolege sprawiaj kilka istotnych problemw, z ktrych podstawowe to
przesunicie i drenie sygnau. Jest to podstawowa przyczyna, ktra sprawia, e wysoko wydajne magistrale
rwnolege, takie jak SCSI, nie mog obsugiwa pocze duszych ni 3 m. Mimo e 8 czy 16 bitw danych
926
zostaje wysanych w tym samym czasie, opnienia transmisji sygnau sprawiaj, e cz z nich dociera do
odbiornika pniej ni pozostae. Im duszy kabel, tym wikszy jest rnica w czasie pomidzy przybyciem
pierwszego bitu a ostatniego. Rnica taka jest okrelana jako przesunicie sygnau (ang. signal skew). Uniemoliwia ona uzyskanie wyszych szybkoci przesyania danych i stosowanie duszych pocze. Drenie
(ang. jitter) to z kolei tendencja do fluktuacji napicia sygnau, bezporednio po osigniciu przeze oczekiwanego potencjau.
W przypadku magistrali szeregowej kolejne bity danych s wysyane pojedynczo. Poniewa pozwala to unikn problemu dokadnego synchronizowania momentw odbierania kolejnych bitw, szybko zegara taktujcego moe by wielokrotnie wysza. Skutkiem tego, kiedy szybko transmisji danych przez port rwnolegy EPP/ECP moe wynosi 2 Mb/s, szybki port szeregowy IEEE-1394 pozwala osign 400 Mb/s (ok. 50
MB/s) co oznacza 25-krotnie wysz wydajno. Port USB 2.0 pozwala korzysta z szybkoci 480 Mb/s
(ok. 60 MB/s), 30-krotnie wyszej ni rwnolegy port drukarkowy.
Przy wyszych szybkociach zegara taktujcego sygnay przesyane rwnolege ulegaj zjawisku interferencji.
W przypadku poczenia szeregowego, gdy stosowany jest tylko jeden lub dwa przewody, interferencja czy
przesuch s znikome.
Produkcja okablowania rwnolegego jest drosza. Poza koniecznoci uycia wikszej iloci przewodw,
ich konstrukcja musi zapobiega przesuchowi i interferencji pomidzy ssiadujcymi kanaami danych. Std
wysoka cena okablowania SCSI. Przeciwiestwem tego jest okablowanie szeregowe. Poczynajc od mniejszej iloci przewodw, nawet przy duej szybkoci przesyania danych nie jest wymagane stosowanie wyrafinowanych technologii ekranowania. Znacznie uatwia to transmisj danych na due odlegoci. Dopuszczalne dugoci pocze rwnolegych s znacznie nisze.
Wymienione tu cechy charakterystyczne obu typw pocze w poczeniu z rosncym zapotrzebowaniem
na nowe interfejsy automatycznie konfigurowanych urzdze zewntrznych i ograniczenie iloci zczy komputerw przenonych doprowadziy do opracowania nowych technologii wysoko wydajnych magistral komunikacji szeregowej. USB jest ju standardem, ktrego obsug zapewnia praktycznie kady komputer. Jest
to uniwersalny, szybki interfejs urzdze zewntrznych. Nie sprawia problemw zwizanych ze zgodnoci
urzdze i jest powszechnie dostpny. Coraz popularniejszy staje si rwnie interfejs IEEE-1394 (bardziej
znany jako FireWire). Mimo e zakres jego zastosowa jest jeszcze do wski jak przyczanie cyfrowych kamer wideo jest coraz czciej stosowany na tych nowych obszarach, gdzie wymagana jest najwysza wydajno, jak komunikacja ze skanerami wysokiej rozdzielczoci czy zewntrznymi dyskami twardymi.
Rozdzia 17.
927
Podstaw popularnoci USB byo zainteresowanie si nim przez firm Intel. Wczya ona obsug USB do
wszystkich swoich chipsetw, poczynajc od ukadu mostka poudniowego PIIX3 (wprowadzonego w 1996
roku). Pozostali producenci chipsetw szybko dopasowali swoje ukady. Wynikiem tego jest powszechno
wystpowania magistrali USB w komputerach stacjonarnych i przenonych, dorwnujca powszechnoci tradycyjnych portw szeregowych i rwnolegych.
Poza firm Intel w pracach nad specyfikacj nowej magistrali bray udzia firmy Compaq, Digital, IBM, Microsoft, NEC i Northern Telecom. Zaoyy one organizacj o nazwie USB Implementers Forum (USB-IF, forum
wytwrcw USB), ktrej zadaniem byo opracowanie, rozwijanie i promocja architektury USB.
Organizacja USB-IF ogosia specyfikacj USB 1.0 w styczniu 1996 roku, USB 1.1 we wrzeniu 1998 roku,
a USB 2.0 w kwietniu 2000 roku. Wersja 1.1 bya jedynie uzupenieniem, majcym na celu wyjanienie niejasnoci zwizanych z implementacj koncentratorw i kilkoma innymi elementami specyfikacji. Zgodno
z USB 1.1 zapewnia powinna wikszo urzdze, nawet jeeli powstay jeszcze przed ogoszeniem tej wersji standardu. W wersji 2.0 wprowadzono ju powane zmiany, umoliwiajc korzystanie z 40-krotnie wyszej przepustowoci bez utraty zgodnoci z urzdzeniami zaprojektowanymi wczeniej. Porty USB mona instalowa w starszych komputerach, przy uyciu kart rozszerze (w przypadku komputerw stacjonarnych)
lub kart PC (w komputerach przenonych z obsug Cardbus). W podobny sposb mona zapewni obsug
USB 2.0 w komputerze wyposaonym standardowo w zcza USB 1.1. W poowie 2002 roku obsuga czterech lub wikszej liczby portw USB 2.0 staa si standardem architektury pyt gwnych.
928
wymagana jest wiksza ilo pocze, do portw koncentratora mona przycza dalsze koncentratory. Koncentrator odpowiada zarwno za komunikacj, jak i dostarczanie zasilania do przyczanych do niego urzdze. Typowy koncentrator USB przedstawia rysunek 17.2.
Rysunek 17.2.
Typowy 8-portowy
koncentrator USB
Koncentrator to jednak nie tylko dodatkowe gniazda. Koncentrator moe rwnie zapewnia zasilanie urzdze
peryferyjnych. Po automatycznym wykryciu podczenia nowego urzdzenia, koncentrator dostarcza 0,5 W mocy, co ma umoliwi inicjalizacj urzdzenia. Oprogramowanie zainstalowane na komputerze moe pniej
podwyszy ilo dostarczanej energii do wielkoci niezbdnej do pracy urzdzenia. Grn granic jest 2,5 W.
Aby zapewni niezawodne funkcjonowanie urzdze, warto stosowa koncentratory aktywne, wyposaone we wasne przycze do sieci energetycznej. Koncentratory pasywne, zasilane przez koncentrator gwny w komputerze nie zawsze s w stanie zapewni poziom zasilania wymagany przez
urzdzenia o wikszym poborze mocy, np. mysz optyczn.
Nowy koncentrator otrzymuje jednoznaczny adres. Koncentratory mona czy kaskadowo, tworzc w ten
sposb do piciu poziomw magistrali (patrz rysunek 17.3). Koncentrator pracuje jako dwukierunkowy wtrnik (wzmacniak), w zalenoci od potrzeb powielajc sygnay USB zarwno w gr (do komputera), jak
i w d (do urzdze). Przekazywane sygnay s monitorowane koncentrator wykrywa sygnay kierowane do niego i wykonuje polecenia sterujce. Wszystkie pozostae transakcje s przekazywane urzdzeniom.
Koncentrator USB 1.1 moe wsppracowa z urzdzeniami korzystajcymi z penej szybkoci (12 Mb/s)
i urzdzeniami korzystajcymi z kanau o maej szybkoci (1,5 Mb/s).
Rysunek 17.3.
Typowy komputer PC
moe wsppracowa
z wieloma
urzdzeniami USB
przyczanymi
do wielu rnych
koncentratorw
w konfiguracji
dostosowanej
do wymaga
rodowiska pracy
Najwiksza dopuszczalna dugo kabla czcego dwa urzdzenia, lub urzdzenie i koncentrator, korzystajce z penej szybkoci przesyania danych (12 Mb/s) to 5 metrw. Wymagany jest wwczas kabel ekranowany, oznaczony cyfr 20. Najwiksza dopuszczalna dugo kabla dla urzdze o niskiej szybkoci komunikacji (1,5 Mb/s) to 3 metry. Stosowany jest wwczas kabel nieekranowany. Jeeli poczenie jest krtsze, mona
stosowa inne rodzaje kabli (patrz tabela 17.1).
Rozdzia 17.
929
Oporno
Dopuszczalna dugo
28
0,232 /m
0,81 m
26
0,145 /m
1,31 m
24
0,091 /m
2,08 m
22
0,057 /m
3,33 m
20
0,036 /m
5,00 m
Mimo e USB 1.1 nie zapewnia rwnie duej wydajnoci jak poczenia FireWire lub SCSI, pozostaje magistral wicej ni wystarczajc dla urzdze, pod ktem ktrych zostaa zaprojektowana. Przepustowo wersji
2.0 jest 40-krotnie wiksza i pozwala przesya dane z szybkoci 480 Mb/s (60 MB/s). Poniewa zachowuje
ona pen zgodno z urzdzeniami starszymi, mona poleci wybieranie wycznie pyt gwnych i kart USB
zapewniajcych zgodno z wersj 2.0 (Hi-Speed USB). Dodatkow zalet tej specyfikacji jest wprowadzenie
moliwoci wspbienego przesyania danych, co pozwoli nawet urzdzeniom USB 1.1 przesya rwnoczenie dane, bez blokowania magistrali.
Pierwotna wersja systemu Windows XP nie zawieraa programw obsugi USB 2.0. Wchodz one w skad zestaww Service Pack, ale mog te zosta pobrane niezalenie. Pomocna jest w tym funkcja Windows Update.
Karty rozszerze z portami USB 2.0 mog mie wasne programy obsugi. W takim przypadku korzystamy
z oprogramowania karty.
Zcza USB
Wyrnia si cztery typy zczy USB: serii A, serii B, Mini-A i Mini-B. Zcza serii A su do czenia urzdzenia ze stacj gwn lub koncentratorem. W ten typ wyposaone s niemal wszystkie koncentratory i porty
USB pyt gwnych. Zcza serii B zaprojektowane zostay dla urzdze i umoliwiaj czste ich odczanie.
Odmiany Mini maj analogiczne przeznaczenie, rni si tylko wielkoci.
Wszystkie typy wtykw USB s stosunkowo mae. W przeciwiestwie do typowych wtykw tradycyjnych
portw szeregowych i rwnolegych, mocowanie w gniedzie USB nie jest wzmacniane rubami czy zaciskami. Nie ma te wystajcych cienkich nek, ktre mog si zgi czy uama. Cechy te zapewniaj uytkownikowi du wygod. Wszystkie wtyki przedstawione na rysunku 17.4 po prostu wkadamy do gniazda.
Rysunek 17.4.
Wtyki i gniazda USB
serii A i B
Gniazdo Mini-A/B umoliwia korzystanie z wtykw Mini-A i Mini-B. Nowsze wtyki i gniazda Mini maj
wewntrz elementy plastykowe, ktre zgodnie ze specyfikacj winny by oznaczone kolorami (patrz
tabela 17.2).
930
Kolor
Gniazdo Mini-A
Biay
Wtyk Mini-A
Biay
Gniazdo Mini-B
Czarny
Wtyk Mini-B
Czarny
Gniazdo Mini-A/B
Szary
W tabelach 17.3 i 17.4 przedstawiony jest rozkad stykw i kolory poszczeglnych y kabli USB. Wikszo
komputerw ze zczami USB ma z tyu jedn lub dwie pary gniazd serii A. W niektrych jedna lub dwie pary zczy s dostpne na przedniej cianie obudowy, co uatwia przyczanie urzdze wykorzystywanych
przez krtki czas.
Tabela 17.3. Rozkad stykw dla zczy serii A i B
Numer
Nazwa
Kolor przewodu
Opis
Vbus
Czerwony
Zasilanie
Data
Biay
Dane
+ Data
Zielony
Dane
Ground
Czarny
Uziemienie
Osona
Shield
Ekran
Nazwa
Kolor przewodu
Opis
Vbus
Czerwony
Zasilanie
Data
Biay
Dane
+ Data
Zielony
Dane
ID
Identyfikacja A/B*
Ground
Czarny
Uziemienie
Osona
Shield
Ekran
*Uywany do rozrniania pomidzy zczem Mini-A a Mini-B. We wtyku Mini-A styk ID jest poczony z uziemieniem,
we wtyku Mini-B pozostaje nie podczony.
Magistrala USB pozostaje zgodna ze specyfikacj Plug and Play firmy Intel, co obejmuje rwnie funkcj hot
plugging, a to oznacza, e urzdzenia mog by przyczane dynamicznie, bez wyczania zasilania czy ponownego uruchamiania komputera. Po woeniu wtyku do gniazda, kontroler USB komputera wykrywa urzdzenie, po czym automatycznie rozpoznaje i przypisuje mu niezbdne zasoby i programy obsugi. Firma Microsoft wyposaa w odpowiednie oprogramowanie wszystkie swoje systemy operacyjne, poczwszy od Windows 98.
Systemy Windows 95B i 95C wyposaone zostay w podstawowe mechanizmy obsugi USB 1.1. Odpowiednich sterownikw nie znajdziemy we wczeniejszych wersjach, Windows 95 i 95A. Instalacja Windows 95B
wymaga samodzielnego zainstalowania sterownika doczonego na dysku instalacyjnym. Jest on w peni wczony jedynie do ostatniej odmiany, Windows 95C. Wiele urzdze USB nie bdzie pracowa z jakkolwiek
odmian Windows 95, nawet po zainstalowaniu sterownikw USB.
W Windows 98 i nowszych obsuga USB 1.1 jest standardem. Dodatkowych sterownikw wymaga natomiast
obsuga USB 2.0. W wikszoci przypadkw mona je pobra z witryny firmy Microsoft przy uyciu funkcji
Windows Update.
Rozdzia 17.
931
Aby korzysta z klawiatury lub myszy USB (i urzdze pokrewnych) niezbdna jest obsuga USB przez BIOS
komputera. Zapewniaj to wszystkie pyty gwne z wbudowanymi portami USB. Dla komputerw starszych
mona zakupi karty PCI lub PCMCIA (PC Card). Poza obsug drukarek, stacji CD-ROM, modemw, skanerw, telefonw i joystickw umoliwi one rwnie korzystanie z klawiatury, myszy czy trackballa USB.
W witrynie http://www.usb.org jest dostpne narzdzie o nazwie USBready. Analizuje ono podzespoy komputera i zainstalowane oprogramowanie, po czym wywietla informacje o moliwociach w zakresie obsugi
USB. Wikszo komputerw sprzed 1996 roku nie zapewnia zgodnoci z USB. W 1996 roku zaczto implementowa standard, a w przypadku pyt gwnych z roku 1997 i pniejszych o moliwoci korzystania z portu
USB moemy by niemal pewni.
Ciekaw cech magistrali USB jest moliwo zasilania urzdze za pomoc jej okablowania. Mechanizmy
Plug and Play magistrali pozwalaj pobiera od urzdze informacje o wymaganym poziomie zasilania i powiadomi uytkownika, jeeli wykracza on poza dostpne moliwoci. Jest to szczeglnie istotne w przypadku komputerw przenonych, gdzie moc baterii moe okaza si niewystarczajca.
Aby unikn problemw z zasilaniem urzdze USB, mona uy niezalenie zasilanego koncentratora.
Inn zalet specyfikacji USB jest automatyczne przypisywanie urzdzeniom identyfikatorw, cecha znacznie
uatwiajca instalacj uytkownik nie musi wprowadza oznacze rcznie. Dodatkowo, urzdzenia mona
przycza i odcza bez wyczania komputera ani nawet restartu systemu.
932
Rysunek 17.5.
Typowy zestaw
portw USB
przyczany
do pyty gwnej
USB 2.0
USB 2.0 to rozszerzenie specyfikacji USB 1.1, zapewniajce pen zgodno ze starszymi urzdzeniami. Wykorzystywane s te same kable, zcza i interfejs programowy. Nowa specyfikacja umoliwia jednak 40-krotnie szybsz komunikacj ni wersje 1.0 i 1.1. Dua szybko komunikacji umoliwia wykorzystanie tych samych, zgodnych z Plug and Play, metod instalowania urzdze do przyczania wysokiej rozdzielczoci kamer
wideokonferencyjnych (WWW), skanerw i drukarek. Z punktu widzenia uytkownika, USB 2.0 nie rni si
od USB 1.1 niczym, za wyjtkiem moliwoci korzystania z szerszej gamy urzdze. Wszystkie urzdzenia
USB 1.1 mog pracowa z magistral USB 2.0 dostpne s oba zdefiniowane wczeniej tryby wymiany
danych. Zestaw trybw komunikacji magistrali USB 2.0 podsumowuje tabela 17.5.
Tabela 17.5. Szybkoci przesyania danych USB
Interfejs
1,5 Mb/s
0,1875 MB/s
12 Mb/s
1,5 MB/s
USB 2.0
480 Mb/s
60 MB/s
Obsuga urzdze wymagajcych penej szybkoci USB 2.0 wymaga koncentratora USB 2.0. Do magistrali
wci mona przycza koncentratory USB 1.1, jednak wszystkie podczone do nich urzdzenia i kolejne
koncentratory nie bd mogy uzyska wikszej szybkoci komunikacji ni dopuszczalna dla USB 1.1, 1,5
MB/s. Urzdzenia przyczone do koncentratorw USB 2.0 bd mogy korzysta z penej wydajnoci 60
MB/s. Wysze szybkoci przesyania s negocjowane z kadym urzdzeniem niezalenie. Jeeli pewne urzdzenie nie umoliwia pracy z wysz szybkoci, pozostaje przy wolniejszym trybie komunikacji.
Koncentrator USB 2.0, ktry pozwala korzysta z transakcji o duej szybkoci, musi przekazywa dane do
innych urzdze USB 2.0, jak rwnie urzdze USB 1.1. Konieczno takiej wsppracy wymusza wiksz
zoono koncentratora i konieczno buforowania odbieranych danych. Przy komunikacji midzy urzdzeniami USB 2.0, rola koncentratora ogranicza si do powielania sygnaw. Gdy podejmowane s prby komunikacji z urzdzeniami USB 1.1, koncentrator musi buforowa i zarzdza wymian danych pomidzy
kontrolerem gwnym USB 2.0 (wewntrz komputera), a mniej wydajnym urzdzeniem USB 1.1. Funkcja ta
powoduje, e urzdzenia USB 1.1 mog pracowa jednoczenie z urzdzeniami USB 2.0 bez wykorzystywania dodatkowej czci pasma przepustowego. Urzdzenia i koncentratory gwne USB 2.0 nie s jeszcze szeroko dostpne, ale ich produkcja zostaa rozpoczta. W przeciwiestwie do urzdze USB 1.1, urzdzenia
USB 2.0 mog by umieszczone wewntrz komputera. Niektrzy producenci kart rozszerze z portami USB
2.0 umieszczaj na nich zarwno porty zewntrzne, jak i wewntrzne.
Rozdzia 17.
933
Jak stwierdzi, czy urzdzenie zapewnia obsug komunikacji zgodnej z USB 2.0? Forum USB-IF, ktre jest
wacicielem standardu i ktre kontroluje jego rozwj, wprowadzio pod koniec 2000 roku dwa nowe oznaczenia, wyrniajce produkty, ktre pomylnie przeszy przeprowadzone przez t organizacj testy. Przedstawiamy je na rysunku 17.6.
Rysunek 17.6.
Nowe oznaczenia zgodnoci
z USB 1.1 (po lewej) i z USB
2.0 (po prawej). Mog
z nich korzysta urzdzenia
certyfikowane przez USB-IF
Jak wida, USB 1.1 bdzie teraz nazywane krtko USB, a USB 2.0 Hi-Speed USB. Warto te pamita o piktogramach przedstawionych wczeniej, gdzie porty USB 2.0 wyrnia trjzb ze znakiem plusa.
USB On-The-Go
W grudniu 2001 roku forum USB-IF opublikowao suplement specyfikacji USB 2.0 nazwany USB On-The-Go.
By on zwizany z gwn wad USB: wymogiem porednictwa komputera PC w komunikacji midzy urzdzeniami. Innymi sowy, nie mona wykorzysta zcza USB lub Hi-Speed USB do poczenia dwch kamer
i wymiany zdj, jeeli nie dysponujemy komputerem PC, ktry bdzie zarzdza taka operacj. Urzdzenia
zgodne ze specyfikacj USB On-The-Go maj zachowa swoje funkcje jako urzdzenia USB, zyskujc jednoczenie moliwo wymiany danych z innymi urzdzeniami, ktre obsuguj nowszy standard.
Mimo e funkcja ta moe by wykorzystana przez urzdzenia peryferyjne komputerw PC, zostaa wprowadzona przede wszystkim z myl o rynku elektroniki uytkowej, gdzie komputer nie zawsze jest dostpny.
Korzystajc z USB On-The-Go cyfrowe magnetowidy mog wymienia midzy sob filmy, a elektroniczne
organizery listy kontaktw czy spotka.
Uzupenienie specyfikacji USB 2.0 znacznie poszerza zakres zastosowa i moliwoci zcza USB zarwno
w wiecie komputerw, jak elektroniki uytkowej.
Adaptery USB
Jeeli wci posiadamy rnorodne urzdzenia peryferyjne starszego typu, ale z pewnych wzgldw korzystne
bdzie podczenie ich do zcza USB, moemy uy rnego rodzaju przetwornikw. Dziki nim port USB
moe zastpi:
port rwnolegy (drukarki),
port szeregowy,
adapter SCSI,
adapter sieci Ethernet,
zcze klawiatury i myszy,
wyjcie telewizyjne (wideo).
Wikszo z wymienionych adapterw to niewiele wicej ni kabel z wtykiem USB z jednej strony i odpowiednim interfejsem z drugiej. To oczywicie pozory. Wewntrz ukryte s aktywne elementy elektroniczne.
Korzystaj one z zasilania magistrali i zapewniaj odpowiedni konwersj sygnau. Rozwizania tego rodzaju
maj kilka wad. Jedn z nich jest koszt. Ich cena to 150 350 z lub wicej. Dugo si zastanowimy zanim
wydamy 250 z na adapter USB-port rwnolegy, aby przyczy do komputera drukark o wartoci 500 z.
Istotne s rwnie inne ograniczenia. Adapter portu rwnolegego wsppracuje wycznie z drukark, ale ju
nie z innymi urzdzeniami, np. skanerem, aparatem fotograficznym, zewntrznym dyskiem itp. Zanim zakupimy jeden z tego rodzaju adapterw musimy upewni si, e bdzie pracowa z naszym urzdzeniem. Jeeli
urzdze starego typu jest wicej, mona rozway zakup specjalnego koncentratora, wyposaonego w zestaw
rnych portw. Bdzie on oczywicie droszy ni zwyky koncentrator USB, moe jednak okaza si rozsdnym rozwizaniem, gdy porwnamy wydatek z kosztem koncentratora i dwch lub wikszej liczby adapterw.
934
Innym typem adaptera jest kabel do bezporedniego czenia komputerw, umoliwiajcy utworzenie prostej,
dwukomputerowej sieci. Z rozwizania tego skorzysta mog mionicy gier dla dwch osb, gdzie kady
z graczy zasiada przy osobnym komputerze. Innym zastosowaniem moe by przesyanie plikw. Poczenie
USB bdzie co najmniej tak dobre jak poczenie rwnolege. Dostpne s rwnie przeczniki USB, umoliwiajce przyczenie jednego urzdzenia do dwch komputerw. Warto zwrci uwag, e specyfikacja
USB nie przewiduje ani poczenia bezporedniego midzy komputerami, ani przyczania jednego urzdzenia do dwch magistral USB.
IEEE-1394
Rada ds. Standardw Instytutu Inynierw Elektroniki i Elektrotechniki (ang. Institute of Electrical and Electronic Engineers) ogosia specyfikacj IEEE-1394 (lub, krcej, 1394) pod koniec 1995 roku. Bya to 1394. specyfikacja ogoszona przez t organizacj. Miaa ona by odpowiedzi na wysokie wymagania w zakresie transmisji danych stawiane przez wspczesne urzdzenia multimedialne. Podstawow zalet magistrali 1394 jest
niezwyka szybko, umoliwiajca przesyanie duych iloci danych. Poczenia IEEE-1394 zapewniaj przepustowo sigajc 400 Mb/s.
Rozdzia 17.
935
mona przyczy do 63 urzdze czonych w acuch, z moliwoci tworzenia rozgazie. W przeciwiestwie do USB, urzdzenia 1394 mog by przyczane jedno za drugim bez stosowania koncentratorw.
Koncentratory s jednak zalecane dla urzdze doczanych i odczanych bez ponownego uruchamiania
komputera. Wykorzystywane zcza oparte s na wykorzystywanych wczeniej w Nintendo GameBoy. Okablowanie jest 6-yowe: cztery przewody przenosz dane, dwa zapewniaj zasilanie. Poczenie z pyt gwn zapewnia albo dedykowany interfejs IEEE-1394, albo karta adaptera PCI. Rysunek 17.7 przedstawia kabel,
gniazdo i wtyk 1394.
Rysunek 17.7.
Elementy magistrali
IEEE-1394: gniazdo,
kabel 6-yowy
i kabel 4-yowy
Architektura 1394 zostaa oparta na magistrali FireWire, ktra zostaa stworzona w laboratoriach firm Apple
i Texas Instruments. Jest zarazem elementem nowej specyfikacji Serial SCSI.
Magistrala 1394 wykorzystuje proste okablowanie szecioyowe z dwoma rnicowymi zegarami i liniami
danych oraz dwoma yami zasilania. Widoczny na rysunku 17.7 kabel czteroyowy wykorzystuj urzdzenia o wasnym zasilaniu, takie jak kamery DV. Podobnie jak USB, magistrala 1394 jest w peni zgodna z Plug
and Play, z opcj hot plugging, czyli moliwoci przyczania i odczania urzdze bez wyczania zasilania. W przeciwiestwie do znacznie bardziej zoonej magistrali SCSI, magistrala 1394 nie wymaga koczenia acucha (terminatorw), a urzdzenia mog pobiera z niej prd o nateniu do 1,5 A Jest to rozwizanie
o wydajnoci rwnej lub przewyszajcej Ultra Wide SCSI, zarazem mniej zoone i tasze.
Topologia magistrali ma charakter acucha z opcjonalnymi rozgazieniami. Dopuszczalna liczba wzw to
63, do kadego wza mona przyczy acuch 16 urzdze. Jeeli okae si to niewystarczajce, mona
skorzysta z moliwoci utworzenia 1023 magistral mostkowanych, co pozwala na stworzenie ukadu czcego 64 000 wzw! Podobnie jak w przypadku SCSI, dostpna jest moliwo obsugi urzdze wymagajcych rnej szybkoci przesyania danych, korzystajcych z tej samej magistrali. Wikszo adapterw 1394
dysponuje trzema wzami, z ktrych kady moe obsuy 16 poczonych w acuch urzdze. Niektre
adaptery zapewniaj dodatkowo obsug wewntrznych urzdze 1394.
Urzdzenia przyczane do komputera PC przy uyciu magistrali 1394 to przede wszystkim kamery wideo,
wyposaenie do edycji wideo i wszystkie rodzaje napdw dyskw: dyski twarde, napdy dyskw magnetooptycznych, stacje dyskietek, napdy CD-ROM i DVD-ROM. Wbudowane interfejsy 1394 znajdziemy zarwno w kamerach cyfrowych, jak i w stacjach tam, wysokiej rozdzielczoci skanerach i innych wymagajcych
duej przepustowoci urzdzeniach. Magistrala 1394 jest instalowana w niektrych komputerach przenonych
i stacjonarnych w zastpstwie lub jako uzupenienie innych wysoko wydajnych magistral o duej szybkoci,
takich jak USB lub SCSI.
Chipsety i adaptery PCI 1394 oferuje wielu producentw. Dostpne s rwnie karty, na ktrych znajdziemy
zarwno zcza 1394, jak i inne rodzaje portw. Firma Microsoft zapewnia sterowniki magistrali1394 dla
wszystkich wersji Windows, od Windows 9x poczynajc, a do Windows XP. Najpopularniejsze obecnie urzdzenia IEEE-1394 to cyfrowe kamery wideo i magnetowidy. Jednym z pionierw bya firma Sony, stosujca
dla nowej technologii nazw i.Link. Specyficzna jest nie tylko nazwa, ale i rodzaj uytego zcza. Przyczenie 4-stykowego wtyku do standardowej karty adaptera wymaga dodatkowej przejciwki. Inni wiksi producenci urzdze DV wykorzystujcych komunikacj IEEE-1394 to Panasonic, Sharp i Matsushita. Poza
wiatem komputerw zcze 1394 jest stosowane w urzdzeniach konferencyjnych DV do obsugi strumieni
danych audio i wideo telewizji satelitarnej, w syntezatorach, odtwarzaczach DVD i innych napdach dyskowych, ktre wymagaj duej szybkoci.
936
Ze wzgldu na to, e gwnym zastosowaniem magistrali 1394 jest przesyanie cyfrowego obrazu wideo, do
wielu oferowanych obecnie kart FireWire docza si oprogramowanie do przechwytywania i edycji wideo.
W poczeniu z kamer DV i wyposaeniem do nagrywania, oprogramowanie to zapewnia do due moliwoci w zakresie edycji wideo i czenia obrazu z dwikiem.
USB 1.1
USB 2.0
Nie
Tak
Tak/nie*
Najwiksza liczba
urzdze.
63
127
127
Hot-swap (podczanie
na gorco).
Tak
Tak
Tak
Najwiksza dugo
kabla czcego
urzdzenia.
4,5 metra
5 metrw
5 metrw
Szybko przesyania
danych.
Szybkoci proponowane
dla przyszych modeli.
Brak
Brak
Typowe urzdzenia.
Klawiatury, myszy,
joysticki, aparaty cyfrowe
niskiej rozdzielczoci, stacje
dyskw o niskiej szybkoci
transmisji, modemy,
drukarki, skanery niskiej
rozdzielczoci.
Poniewa wydajno i parametry fizyczne pozostaj zblione, gwne zrnicowanie wprowadza dostpno
implementacji. USB jest najpopularniejszym z nowoczesnych interfejsw urzdze peryferyjnych. Pod tym
wzgldem nie mona go porwna z adnym innym. Zadbaa o to firma Intel, ktra zaprojektowaa interfejs
i wprowadzia jego obsug we wszystkich ukadach pyt gwnych ju w 1996 roku. Pyty gwne z interfejsem 1394 praktycznie nie istniej. Koszt dodatkowego obwodu (i wymaganej przez firm Apple opaty licencyjnej), w poczeniu z faktem, e we wszystkich pytach jest ju dostpny interfejs USB, znacznie ogranicza
popularno magistrali 1394 (FireWire).
Mimo ogromnego rozpowszechnienia interfejsu USB, rynek urzdze 1394 nie zanika. Gwn przyczyn
jest zapewne cisy zwizek USB z komputerami PC. Do poczenia dwch urzdze 1394 komputer nie jest
potrzebny. Zastosowanie zcza 1394 jest wic podstawow metod zapewniania uytkownikom moliwoci
poczenia kamery DV z cyfrowym magnetowidem.
Taki stan rzeczy zmieni si w grudniu 2001 roku, wraz z wprowadzeniem suplementu do specyfikacji USB
2.0 USB On-The-Go. Umoliwia ona bezporednie czenie urzdze USB, podobnie jak 1394 (FireWire).
Wprowadzenie takiej moliwoci niemal cakowicie zniwelowao rnice midzy magistralami. Ze wzgldu na
popularno interfejsu USB mona wic teraz poleca wybieranie urzdze USB, kiedy tylko jest to moliwe.
Rozdzia 17.
937
Wiele osb opiera porwnania obu rozwiza na ich wydajnoci. W rzeczywistoci jest to parametr, ktrego
warto nieustannie ulega zmianom. Specyfikacja 1394a przewiduje szybko 33 razy wiksz ni USB 1.1.
W praktyce, wikszo portw FireWire nie zapewnia takich osigw. Pena szybko 1394a to zarazem 83%
szybkoci USB 2.0. Taki stan rzeczy ponownie ulegnie zmianie wraz z wprowadzaniem nowych wersji standardu 1394 (jak 1394b, gdzie podstawow szybkoci ma by 1,6 Gb/s). Trzeba jednak przyzna, e obecnie
magistrala USB 2.0 wysuna si na prowadzenie.
Poniewa zarwno USB, jak i 1394 (FireWire) zapewniaj zblione lub identyczne moliwoci i wydajno,
kryterium wyboru powinien by rodzaj podczanych urzdze. Jeeli cyfrowa kamera wideo dysponuje wycznie zczem 1394 (i.Link/FireWire), niezbdne bdzie zainstalowanie w komputerze karty 1394 FireWire
(o ile nie dysponujemy zczem na pycie gwnej). Wikszo urzdze pamici masowej, wejcia-wyjcia
i innych, przeznaczonych przede wszystkim do wsppracy z komputerem PC, to urzdzenia USB. Urzdzenia
nalece do grupy sprztu wyposaone s zazwyczaj w zcze 1394. Powszechna dostpno zczy USB w komputerach sprawia jednak, e warto wybiera urzdzenia USB, kiedy tylko s w danej klasie urzdze dostpne.
Porty szeregowe
Asynchroniczny interfejs szeregowy zaprojektowany zosta jako port sucy do komunikacji midzy komputerami. Sowo asynchroniczny oznacza tu brak sygnau synchronizacji czy taktowania kolejne znaki mog
by wysyane w dowolnym odstpie czasu.
Kady przesyany przy wykorzystaniu poczenia szeregowego znak zostaje opatrzony dodatkowymi sygnaami, wskazujcymi pocztek i koniec transmisji. Pojedynczy bit 0, bit startowy, umieszczany jest na pocztku
jest to informacja, e kolejnych osiem bitw to bajt przesyanych danych. Zakoczenie przesyania znaku
sygnalizuje jeden lub dwa bity stopu. Po stronie odbiorcy znaki rozpoznawane s w oparciu o sygnay startowy i stopu (a nie czas odebrania). Interfejs asynchroniczny zaprojektowany zosta pod ktem przesyania znakw i 20% transmisji to informacje dodatkowe, umoliwiajce rozpoznanie poszczeglnych znakw.
Szeregowy oznacza przesyanie danych przy uyciu pojedynczego przewodu. Kolejno przesyane s pojedyncze bity informacji. Ten typ komunikacji powszechnie wykorzystuje si przy przesyaniu danych czami telefonicznymi.
938
Do portw szeregowych mona przycza do zrnicowane urzdzenia: modemy, plotery, drukarki, inne
komputery, czytniki kodu paskowego, wagi i ukady sterowania.
Oficjalna specyfikacja zaleca, aby dugo kabla nie przekraczaa 15 m. Czynnikiem ograniczajcym jest cakowita pojemno kabla i obwodw wejciowych interfejsu. Najwiksza dopuszczalna pojemno to 2500 pF
(pikofaradw). Specjalne kable niskopojemnociowe umoliwiaj stosowanie pocze duszych, sigajcych
150 m lub wicej. Dostpne s rwnie wzmacniacze (lub wtrniki), umoliwiajce dalsze zwikszanie odlegoci midzy urzdzeniami.
W tabelach 17.7, 17.8, 17.9 przedstawiony jest opis pocze rnych rodzajw zczy szeregowych.
Komputery Macintosh uywaj podobnego interfejsu szeregowego RS-422. Wikszo wykorzystywanych wspczenie modemw moe pracowa z oboma typami zczy. Gdy jednak mamy jakiekolwiek wtpliwoci, lepiej upewni si, czy dany modem jest modemem przeznaczonym dla
komputerw PC.
Rozdzia 17.
Rysunek 17.9.
Opis standardowego
25-stykowego zcza
portu szeregowego
Sygna
Opis
Kierunek sygnau
CD
Wejcie
RD
Dane otrzymywane.
Wejcie
TD
Dane wysyane.
Wyjcie
DTR
Urzdzenie gotowe.
Wyjcie
SG
Masa sygnaowa.
DSR
Wejcie
RTS
Wyjcie
CTS
Wejcie
RI
Sygna dzwonienia.
Wejcie
939
940
Sygna
Opis
Kierunek sygnau
Masa ochronna.
TD
Dane wysyane.
Wyjcie
RD
Dane otrzymywane.
Wejcie
RTS
Wyjcie
CTS
Wejcie
DSR
Wejcie
SG
CD
Wejcie
Wyjcie
11
Wyjcie
18
Wejcie
20
DTR
Urzdzenie gotowe.
Wyjcie
22
RI
Sygna dzwonienia.
Wejcie
25
Wejcie
25 stykw
Sygna
Opis
CD
RD
Dane otrzymywane.
TD
Dane wysyane.
20
DTR
Urzdzenie gotowe.
SG
Masa sygnaowa.
DSR
RTS
CTS
22
RI
Sygna dzwonienia.
Ukady UART
Sercem kadego portu szeregowego jest ukad o nazwie Universal Asynchronous Receiver/Transmitter (UART,
uniwersalny asynchroniczny nadajnik-odbiornik). Realizuje on cao procesu zamiany oryginalnych danych,
o naturze rwnolegej, na format komunikacji szeregowej, jak rwnie procesu odwrotnego.
Na przestrzeni czasu podstawowy typ ukadu UART uleg jedynie kilku zmianom. Pierwsze komputery IBM
PC i XT korzystay z ukadu 8250. By on podstaw konstrukcji tanich kart szeregowych przez wiele lat. Wraz
z wprowadzeniem systemw 16-bitowych zaczto stosowa UART 16450. Jedyn rnic midzy nimi jest
poziom dostosowania do komunikacji o duej szybkoci. Dla wikszoci oprogramowania oba ukady pozostaj identyczne. W komputerach IBM PS/2 wprowadzono model 16550, szybko przejty przez systemy 386
i pniejsze. Innowacyjno ukadu 16550 polegaa na wprowadzeniu 16-bitowego bufora danych, powszechnie okrelanego nazw FIFO (ang. First In First Out, pierwsze dane wejciowe pierwsze dane wyjciowe).
Ukad okaza si niedopracowany. Bdy poprawiono w wersji 16550A. Wersj najnowsz jest ukad 16550D,
wprowadzony w 1995 roku i produkowany przez firm National Semiconductor.
Rozdzia 17.
941
Mimo e porty szeregowe praktycznie kadego komputera klasy Pentium (lub nowszego) dysponuj funkcjami ukadu 16550, poszukiwanie na pycie gwnej oznaczonego tak ukadu scalonego nie ma sensu. Funkcje
ukadu 16550, portu rwnolegego i kilku innych wczone zostay do ukadu Super I/O, a w systemach najnowszych do ukadu mostka poudniowego.
Wydajny, zapewniajcy buforowanie ukad 16550A (lub nowsza odmiana) pozostaje w peni zgodny z ukadem 16450. Jeeli starszy ukad mona wyj z pyty gwnej lub karty rozszerze, bez
problemu moe on zosta zastpiony wydajniejszym 16550.
Poniewa ukad 16550 zapewnia wysz wydajno i niezawodno ni jego poprzednicy, warto zadba o to,
aby porty szeregowe komputera nie byy wyposaone w modele starsze. W przypadku wtpliwoci mona
uy programu MSD firmy Microsoft (doczanego do systemw MS-DOS 6.x, Windows 9x/Me/2000), ktry
umoliwia wywietlenie odpowiedniej informacji. Warto przy tym pamita, e program ten czsto identyfikuje ukad 16450 jako 8250.
Inn moliwoci rozpoznania typu ukadu obsugi portu szeregowego w systemie Windows 9x jest
wywoanie zakadki Diagnostyka okna waciwoci modemw, dostpnego w Panelu sterowania.
W zakadce wywietlana jest lista wszystkich portw COM komputera, bez wzgldu na to, czy przyczony jest do nich modem, mysz czy inne urzdzenie. Wybieramy sprawdzany port i klikamy Wicej
informacji. Windows pobiera z portu informacj o typie ukadu UART i wywietla j. Jeeli do portu
przyczony jest modem, wywietlane s dodatkowe informacje.
Wymienione ukady UART projektowaa firma National Semiconductor (NS). Dostpnych jest tak wiele ich
kopii, e trudno liczy na to, e w naszym komputerze znajduje si oryginalny ukad tej firmy. Wszystkie
ukady innych firm zapewniaj zgodno z ukadami wzorcowymi. Istotne jest jednak ustalenie, czy w posiadanym ukadzie wprowadzony zosta 16-bajtowy bufor FIFO, charakterystyczny dla ukadu 16550.
8250
Pierwsza wersja ukadu UART zastosowana zostaa na karcie portu szeregowego komputera IBM PC. Poniewa brakowao w niej bufora transmisji-odbioru danych, wydajno ukadu bya do niska. W konstrukcji
ukadu wystpio te kilka bdw. Oprogramowanie BIOS komputerw PC i XT uwzgldnia co najmniej jeden z nich. W pniejszych modelach zastosowano ukad 8250B.
8250A
Druga wersja ukadu 8250 nie powinna by stosowana w adnym komputerze. W ukadzie tym poprawiono
kilka bdw, cznie z bdem zwizanym z rejestrem zezwolenia na przerwania. Poniewa oprogramowanie
BIOS komputerw PC i XT zaprojektowane zostao przy uwzgldnieniu tego bdu, ukad nie pracuje w nich
poprawnie. Ukad 8250A moe pracowa w systemie AT, ktry nie przewiduje obecnoci bdu. Nawet wwczas nie funkcjonuje jednak poprawnie przy szybkoci 9600 b/s.
8250B
W ostatniej wersji ukadu 8250 poprawiono bdy wersji poprzednich. Bd zezwolenia na przerwania, wymagany przez BIOS komputerw PC i XT, zosta wprowadzony do ukadu ponownie. Ukad 8250B jest wic
najlepszym ukadem dla komputerw nie-AT. Ukad moe pracowa w systemie AT pod kontrol systemu
DOS, nie zapewnia jednak poprawnej pracy przy szybkoci 9600 b/s, bo jak wszystkie ukady 8250 nie
ma bufora transmisji-odbioru.
16450
W komputerach AT firma IBM wykorzystaa wydajniejsz odmian ukadu 8250. Gwnym rdem wzrostu
szybkoci pracy jest 1-bajtowy bufor transmisji-odbioru. Poniewa z ukadu usunity zosta, wspomniany wczeniej, bd obsugi zezwolenia na przerwania, wersja 16450 nie moe funkcjonowa poprawnie w wikszoci
942
komputerw PC i XT. Obecno w komputerze ukadu 16450 jest wymagana przez system operacyjny OS/2
(z innymi ukadami nie wsppracuje poprawnie). Jako najwyszy rejestr dodany zosta rejestr notatnikowy.
Ukad 16450 stosowany by gwnie w komputerach AT.
Seria 16550
Ukad 16550 ma rozkad stykw zgodny z 16450, jednak zastosowany w nim 16-bajtowy bufor transmisji-odbioru typu FIFO zapewnia znaczny wzrost szybkoci pracy. Wprowadzona zostaa rwnie moliwo dostpu
do wielu kanaw DMA. Oryginalna wersja tego ukadu nie umoliwiaa korzystania z bufora. Bd ten naprawiono w wersji 16550A (i pniejszych). Ostatnia wprowadzona przez firm National Semiconductor wersja to 16550D. Jeeli wykorzystujemy port szeregowy do komunikacji z szybkoci 9600 b/s lub wysz, port
ten powinna obsugiwa jedna z odmian ukadu 16550. Poniewa wszystkie wspczesne programy komunikacyjne zapewniaj wykorzystanie bufora FIFO, zapewni to du szybko komunikacji bez utraty danych. Do
praktycznie wszystkich ukadw Super I/O wczone zostay obwody rwnowane dwm ukadom 16550A
lub pniejszym. Wikszo zapewnia moliwo komunikacji z szybkoci 115 kb/s.
Rozdzia 17.
943
Porty wejcia-wyjcia
IRQ
COM1
3F8 3FFh
IRQ 4
COM2
2F8 2FFh
IRQ 3
COM3
3E8 3EFh
IRQ 41
COM4
2E8 2EFh
IRQ 3
Warto zwrci uwag, e chocia wiele portw szeregowych moe zosta skonfigurowanych tak, aby wspuytkoway IRQ
3 i 4 z portami COM1 i COM2, nie jest to zalecane. Jako alternatywne numery przerwa mona poleci IRQ 10 dla portu
COM3 i IRQ 11 dla portu COM4 (o ile s dostpne). Jeeli zamierzamy korzysta z wicej ni trzech portw szeregowych,
poleci mona zakup specjalnej karty z wieloma portami szeregowymi, najlepiej ze zczem PCI, ktra zapewni moliwo
wspuytkowania przerwa bez konfliktw midzy urzdzeniami.
Pamitajmy, e gdy doczamy do komputera wicej ni dwa podstawowe porty szeregowe (COM1 i COM2),
powinny one mie wasne, niezalene numery przerwa. Jeeli instalujemy kart portw szeregowych, nie
powinna ona korzysta z przerwa IRQ 3 i IRQ 4. Najnowsze karty adapterw, korzystajce z magistrali PCI,
umoliwiaj wspuytkowanie przez porty pojedynczego numeru IRQ bez konfliktw midzy nimi.
Producenci BIOS-w nigdy nie wczaj do nich obsugi portw COM3 i COM4. Uniemoliwia to korzystanie z dodatkowych portw w systemie DOS, ktrego podsystem wejcia-wyjcia opiera si na danych BIOS-u.
BIOS identyfikuje zainstalowane urzdzenia w trakcie inicjalizowania komputera. Wwczas rozpoznawane
s tylko 2 pierwsze porty. Nie stanowi to problemu w systemie Windows 95 i pniejszych, ktrych podsystem wejcia-wyjcia zapewnia obsug 128 portw.
Standardowa w systemie Windows moliwo obsugi 128 portw uatwia korzystanie z kart wieloportowych.
Zapewniaj one komputerowi moliwo wymiany danych z wieloma urzdzeniami przy uyciu tylko jednego zcza i jednego numeru przerwania.
Wspuytkowanie przerwa przez porty COM lub inne urzdzenia funkcjonuje poprawnie jedynie w pewnych konfiguracjach. Nie zaleca si wspuytkowania przerwa przez porty, ktrych
komunikacja z systemem opiera si na architekturze ISA. Dotyczy to portw na pycie gwnej i modemach (lub innych urzdzeniach) ze zczem ISA. Nawet jeeli praca takiego ukadu jest moliwa,
wyszukiwanie sterownikw, poprawek do sterownikw i najrniejszych uaktualnie to zajcie niezwykle frustrujce i czasochonne.
944
Zajrzyj do podrozdziau Testowanie przy uyciu ptli zwrotnej znajdujcego si na stronie 945.
Microsoft Diagnostics
Microsoft Diagnostics (MSD) to program diagnostyczny doczany do systemw MS-DOS 6.x, Windows 3.x
i Windows 9x/Me/2000. W systemie Windows 95 znajdziemy go na dysku instalacyjnym, w katalogu \other\
msd. W systemach Windows 98/Me/2000 nazwa katalogu to \tools\oldmsdos, rwnie na dysku instalacyjnym.
Narzdzie to nie jest kopiowane automatycznie przy instalowaniu systemu operacyjnego. Moe zosta uruchomione z dysku CD-ROM lub skopiowane na dysk twardy.
Aby zapewni pen poprawno wywietlanych informacji, MSD (podobnie jak wiele innych programw
diagnostycznych) najlepiej jest uruchomi w czystym rodowisku DOS. Oznacza to konieczno restartu
komputera. Przed wywoaniem narzdzia przechodzimy do katalogu, w ktrym znajduje si jego plik wykonywalny. Nie bdzie to wymagane, gdy katalog narzdzia znajduje si ju w ciece przeszukiwania katalogw czego mona oczekiwa w przypadku, gdy korzystamy z MS-DOS 6.x lub Windows 3.x. Polecenie
uruchamiajce narzdzie to . Wywietla ono gwny ekran MSD.
Wybieramy opcj COM Ports (Porty COM). Wywietlana jest wwczas informacja o dostpnych w komputerze portach, wraz z typem stosowanego ukadu UART. Jeeli pewne porty s ju wykorzystywane (jak port
myszy), narzdzie rwnie nas o tym poinformuje.
MSD pozwoli stwierdzi, czy port reaguje na wysyane przez komputer sygnay. Jest to podstawowy test, wykonywany czsto przez autora przed rozpoczciem dalszych czynnoci prowadzcych do ustalenia, dlaczego
port nie reaguje.
Sterownik SERIAL.VXD nie jest adowany poprzez uycie wpisu w pliku SYSTEM.INI. Odpowiedni wpis
znajduje si w Rejestrze.
W systemach Windows 2000 i XP do obsugi urzdze RS-232 wykorzystywane s sterowniki SERIAL.SYS
i SERENUM.SYS. Porwnujemy ich daty i rozmiary z wersjami oryginalnymi, znajdujcymi si na dysku instalacyjnym systemu operacyjnego.
Jeeli pliki sterownikw wydaj si nienaruszone, moemy sprawdzi, czy waciwie zostay okrelone adresy wejcia-wyjcia i numery IRQ. W systemach Windows 9x/Me/2000 wykonujemy w tym celu nastpujce
czynnoci:
1. Klikamy prawym przyciskiem myszy ikon Mj komputer na pulpicie i wybieramy polecenie
Waciwoci. Inn moliwoci jest otwarcie elementu Panelu sterowania o nazwie System.
Wywoujemy okno Meneder urzdze , podwjnie klikamy Porty (COM i LPT) i wybieramy
sprawdzany port (np. COM1). W systemie Windows 2000 wywoanie menedera urzdze wymaga
kliknicia przycisku Meneder urzdze na zakadce Sprzt.
Rozdzia 17.
945
Typowy problem z modemami, ktre nie zapewniaj zgodnoci z Plug and Play, pojawia si w sytuacji, gdy
modem korzysta z portu COM3, a mysz szeregowa lub inne urzdzenie z portu COM1. Standardowo, porty te korzystaj z tego samego numeru IRQ, co powoduje, e nie mog by uywane jednoczenie. Podobny
problem dotyczy pary COM2 i COM4. Jeeli to moliwe, zmieniamy ustawienie IRQ portu COM3 lub COM4
na takie, ktre nie powoduje konfliktu z portami COM1 i COM2. Konflikt z portem COM4 wywouj rwnie
niektre adaptery wideo.
946
Wtyk ptli zwrotnej portu 9-stykowego (eski, DB9S) firmy Symantec. Zwieramy nastpujce styki:
2 i 3,
7 i 8,
1, 4, 6 i 9.
Aby samodzielnie przygotowa taki wtyk, niezbdne jest jego zcze i obudowa wyposaone w odpowiedni
liczb stykw. Wskazane styki czymy zaciskajc kocwki lub lutujc.
Przewanie zakupienie wtyku bdzie tasze ni jego zrobienie. Wikszo firm sprzedajcych oprogramowanie diagnostyczne sprzedaje rwnie wtyki sprzenia zwrotnego. Do niektrych programw diagnostyki
sprztowej, takich jak Smith Micro CheckIt Suite, odpowiedni wtyk jest doczany standardowo.
Jedn z zalet wtyku ptli zwrotnej jest moliwo podczenia go do wolnego koca kabla komunikacji szeregowej. Sprawdzamy wwczas nie tylko port, ale i kabel.
Jeeli niezbdne s dalsze testy, postpujemy zgodnie ze wskazwkami przedstawionymi w rozdziale 23.,
Diagnostyka, testowanie i konserwacja komputera PC, w ktrym opisujemy przykady oprogramowania
firm niezalenych.
Porty rwnolege
Porty rwnolege su przede wszystkim do przyczania drukarek. Cho takie mogo by zaoenie pocztkowe ich projektantw, rozwizanie okazao si z czasem znacznie bardziej uniwersalne i znalazo zastosowanie
jako stosunkowo wydajny (zwaszcza, gdy porwnamy go z tradycyjnymi portami szeregowymi) interfejs
oglnego przeznaczenia. Obecnie porty USB 1.1 s niemal rwnie szybkie, a porty IEEE-1394 znacznie je pod
tym wzgldem przewyszaj. Pierwotnie porty rwnolege umoliwiay komunikacj jednokierunkow. Waciwie skonfigurowane porty rwnolege nowych komputerw pozwalaj przesya dane w obu kierunkach.
Nazwa port rwnolegy wynika z faktu, e do przesyania kadego bajtu danych wykorzystywanych jest 8
rwnolegych linii sygnaowych. Jest to rozwizanie wydajne, stosowane pierwotnie do przesyania danych
do drukarek. Niemal od zawsze rwnie programy do wymiany danych midzy komputerami dysponoway
opcj uycia poczenia rwnolegego. Mogy wwczas przesya 4 bity jednoczenie, w porwnaniu z 1 bitem, przesyanym poczeniem szeregowym.
Przedstawimy teraz reguy transmisji danych, jakim podlega komunikacja przy uyciu nowoczesnych portw
rwnolegych. Podstawowym ograniczeniem tego rodzaju pocze jest dugo kabla. Nie moe ona zosta
zwikszona bez zastosowania obwodw wzmacniajcych, ktre zapobiegaj wystpowaniu bdw transmisji. W tabeli 17.11 przedstawiony jest rozkad stykw standardowego portu rwnolegego komputerw PC.
Rozdzia 17.
947
Opis
Kierunek sygnau
Styk
Opis
Kierunek sygnau
Strob
Wyjcie
14
Automatyczne
podawanie papieru.
Wyjcie
+ Dane, bit 0
Wyjcie
15
Bd.
Wejcie
+ Dane, bit 1
Wyjcie
16
Inicjalizacja drukarki.
Wyjcie
+ Dane, bit 2
Wyjcie
17
Wybr wejcia.
Wyjcie
+ Dane, bit 3
Wyjcie
18
Wejcie
+ Dane, bit 4
Wyjcie
19
Wejcie
+ Dane, bit 5
Wyjcie
20
Wejcie
+ Dane, bit 6
Wyjcie
21
Wejcie
+ Dane, bit 7
Wyjcie
22
Wejcie
10
Potwierdzenie
Wejcie
23
Wejcie
11
+ Sygna zajtoci
Wejcie
24
Wejcie
12
+ Brak papieru
Wejcie
25
Wejcie
13
+ Wybieranie
Wejcie
Specyfikacja dotyczy wycznie warstwy sprztowej i sterowania czem. Nie okrela zasad obsugi portu
przez oprogramowanie. Interfejs programowania opublikowany zosta jako uzupenienie. Za standard oprogramowania portu rwnolegego odpowiada komitet IEEE-1284.3. Ma on zapewni jednolito rozwiza wprowadzanych przez producentw ukadu portu rwnolegego. W tej specyfikacji znajdziemy opis zasad obsugi
trybu EPP przez port BIOS komputera PC.
Specyfikacja IEEE-1284 przewiduje wysok przepustowo poczenia midzy komputerem a drukark lub
midzy dwoma komputerami. Pociga to za sob konieczno korzystania ze specjalnego kabla poczeniowego. Kabel drukarkowy IEEE-1284 wykorzystuje technik skrtki parowanej (twisted-pair), umoliwiajc komunikacj niezawodn i pozbawion zakce.
Specyfikacja IEEE-1284 definiuje rwnie zcza portw rwnolegych. Opisane s zarwno dwa zcza wykorzystywane wczeniej, okrelane jako zcza typu A i typu B, jak i dodatkowa odmiana wysokiej gstoci,
czyli typ C. Typ A to standardowe zcze DB25, obecne w wikszoci komputerw. Typ B to 36-stykowe zcze Centronics, w ktre wyposaona jest wikszo drukarek. Typ C to nowe zcze wysokiej gstoci, rwnie 36-stykowe, w ktre wyposaa si niektre nowe drukarki (wykorzystuje je m.in. firma Hewlett-Packard).
Zcza portu rwnolegego przedstawiamy na rysunku 17.10.
Rysunek 17.10.
Trzy rodzaje zczy
portu rwnolegego
IEEE-1284
Specyfikacja definiuje pi trybw pracy portu, z ktrych podstawowe to wydajne tryby EPP i ECP. Cz
trybw to tryby komunikacji jednokierunkowej do lub z urzdzenia. Okrelone poczenia tych trybw wyznaczaj typ portu. Zestawienie typw portw przedstawione jest w tabeli 17.12.
948
Tryb wejcia
Tryb wyjcia
Uwagi
Pbajtowy
Zgodnoci
Bidirectional (dwukierunkowy).
Bajtowy
Zgodnoci
EPP
EPP
ECP
ECP
Zestawienie trybw pracy, wraz z ogln informacj o zapewnianej szybkoci przesyania danych, przedstawione jest w tabeli 17.13.
Tabela 17.13. Tryby pracy portw IEEE-1284
Tryb pracy
Kierunek
Pbajtowy (4 bity)
Tylko wejcie
50 kB/s
Bajtowy (8 bitw)
Tylko wejcie
150 kB/s
Zgodnoci
Tylko wyjcie
150 kB/s
EPP
Wejcie-wyjcie
ECP
Wejcie-wyjcie
Rozdzia 17.
949
Porty dwukierunkowe wykorzystuj do przesyania danych w obu kierunkach osiem standardowych linii danych i zapewniaj wiksz szybko komunikacji z urzdzeniami ni wczeniejsze porty 4-bitowe. W obu kierunkach dostpna jest przepustowo 150 kB/s. W komputerach nowszych tryb dwukierunkowy okrela si
jako standardowy.
950
Wikszo komputerw standardowo konfiguruje si do pracy w trybie ECP. Program konfiguracyjny BIOS-u
umoliwia najczciej zmian trybu pracy portu na EPP lub SPP. Dla uzyskania najwyszej wydajnoci, rozwizaniem zalecanym jest jednak ECP.
W zalenoci od pyty gwnej, przypisanie numeru kanau DMA dla trybu ECP wbudowanego portu rwnolegego umoliwia program konfiguracyjny BIOS-u lub zworka.
Adresy wejcia-wyjcia
IRQ
LPT1
3BC 3BFh
IRQ 7
LPT1
LPT2
378 37Ah
IRQ 5
LPT2
LPT3
278 27Ah
IRQ 5
Poniewa zarwno BIOS, jak i DOS zawsze zapewniay obsug trzech portw rwnolegych, problemy z konfiguracj starszych komputerw zdarzaj si stosunkowo rzadko. Trudno w konfigurowaniu systemu ISA/PCI
moe sprawi brak portu, ktremu przypisano lini przerwania (IRQ). Przypisanie przerwania nie jest bezwzgldnym wymogiem przy operacjach drukowania. Wiele programw nie korzysta z przerwania portu rwnolegego. W niektrych zastosowaniach przypisanie takie jest jednak konieczne. Moe wymaga go oprogramowanie drukowania sieciowego i innego rodzaju programy buforujce wydruki.
Z przerwania (IRQ) portu korzystaj czsto programy obsugi szybkich drukarek laserowych. Brak odpowiedniej konfiguracji powoduje, e przesyanie pliku do wydruku jest niezwykle powolne, o ile w ogle moliwe.
Przypisanie IRQ jest jedynym rozwizaniem takiego problemu. Nowe systemy MS-DOS i Windows 9x/Me/2000
zapewniaj obsug 128 portw rwnolegych.
Rozdzia 17.
951
Aby skonfigurowa porty rwnolege w systemie IS/PCI, korzystamy z programu konfiguracyjnego BIOS-u
komputera (jeeli obsug portu zapewniaj ukady na pycie gwnej) albo te programu konfiguracyjnego lub
zworek na karcie adaptera portw. Poniewa karty adaptera portw s do zrnicowane, informacji o sposobie konfigurowania portw rwnolegych musimy wwczas wyszuka w dokumentacji karty.
czenie komputerw
przy uyciu portw szeregowych lub rwnolegych
Specjalny kabel przyczany do portw szeregowych lub rwnolegych umoliwia poczenie dwch stojcych obok siebie komputerw. Poczenie tego rodzaju jest stosowane od lat jako szybki sposb utworzenia
minisieci, umoliwiajcej przesanie danych midzy dwoma jednostkami. Jest on uyteczny midzy innymi
przy przenoszeniu danych do nowo zakupionego komputera.
Zanim opiszemy poczenia szeregowe i rwnolege, warto zaznaczy, e znacznie sprawniejsze poczenie
midzy dwoma komputerami mona uzyska przy uyciu dwch kart sieci Ethernet i tzw. kabla skrzyowanego
(skrosowanego). Wynikiem bdzie klasyczna sie lokalna, pracujca z szybkoci 10 Mb/s, 100 Mb/s lub 1000
Mb/s (1,25 MB/s, 12,5 MB/s lub 125 MB/s). Nie zawsze dysponujemy jednak dwoma kartami sieciowymi.
Obsug poczenia opartego na portach szeregowych lub rwnolegych umoliwiaj rne programy, zarwno darmowe, jak i komercyjne. MS-DOS 6.0 zawiera narzdzie Interlink, w Windows 95 i nowszych wersjach
znajdziemy skadnik o nazwie Bezporednie poczenie kablowe (ang. Direct Cable Connection) lub Bezporednie poczenie rwnolege (ang. Direct Parallel Connection). Spord innego oprogramowania komercyjnego wymieni mona: Laplink firmy Laplink.com, CheckIt Fast Move firmy Smith Micro i PC Anywhere
firmy Symantec.
Porty szeregowe
Porty szeregowe to tradycyjne medium komunikacji midzy komputerami. Typowe poczenie obejmuje jednak przyczone do portw modemy, ktre umoliwiaj komunikacj opart na czach telefonicznych. Jeeli
komputery znajduj si w tym samym pokoju, modemy nie s potrzebne. Komputery mona wwczas poczy za pomoc kabla okrelanego najczciej nazw null-modem. Nazwa ta nawizuje do faktu, e kabel
tego rodzaju zastpuje stosowane zazwyczaj modemy. Pominicie modemw nie pozwala jednak omin ogranicze portu szeregowego jego wydajno nie przekracza 115,2 kb/s (14,4 kB/s).
Zastosowanie null-modemu umoliwia przesanie danych midzy komputerami z szybkoci nisz ni uzyskiwana przy poczeniu przez porty rwnolege. Kocwki kabla to 9- lub 25-stykowe, eskie zcza, ktre
osadzamy w wolnym gniedzie portu szeregowego. Ukad pocze przewodw ze zczami przedstawiamy
w tabeli 17.15.
Tabela 17.15. Poczenia wewntrz kabla typu null-modem
Zcze
9-stykowe
Zcze
25-stykowe
Sygna
<-do->
Sygna
5
3
7
6
2
Zcze
25-stykowe
Zcze
9-stykowe
Ground
<->
Ground
Transmit
<->
Receive
RTS
<->
CTS
DSR
<->
DTR
20
Receive
<->
Transmit
CTS
<->
RTS
20
DTR
<->
DSR
952
Jeeli oba komputery wyposaone s w porty szeregowe umoliwiajce komunikacj w pamie podczerwieni,
mog zosta poczone bez uycia kabla. Poczenie takie podlega ograniczeniom charakterystycznym dla tego rodzaju komunikacji. Podstawowym jest odlego midzy emiterami, ktra nie moe zazwyczaj przekracza jednego metra.
Poniewa poczenia szeregowe s do wolne, trudno poleci ich stosowanie. Rwnie prost alternatyw jest
zazwyczaj poczenie przez porty rwnolege, a rozwizaniem najlepszym uycie kart sieci Ethernet i dostosowanego do pocze bezporednich kabla sieciowego.
Porty rwnolege
Wspczesne implementacje portw rwnolegych, pierwotnie przeznaczonych do przyczania drukarek,
umoliwiaj przesyanie danych w obu kierunkach. Mog wic zosta zastosowane do czenia komputerw.
Jeeli obie stacje wyposaone s w portu EPP lub ECP, mona uzyska szybko komunikacji sigajc 2
Mb/s, znacznie przewyszajc moliwoci portw szeregowych czy komunikacji w podczerwieni.
Utworzenie poczenia przy uyciu portw rwnolegych wymaga kabla okrelanego nazwami: kabel poczenia
bezporedniego, interlink, laplink, skrzyowany/skrosowany kabel poczenia rwnolegego lub kabel rwnolegy null-modem. Pakiety komercyjnych programw do wymiany plikw midzy komputerami czsto zawieraj taki kabel. atwo mona go rwnie kupi w sklepach komputerowych. Na wypadek, gdyby Czytelnik
chcia przygotowa go samodzielnie, informacje o niezbdnych poczeniach przedstawiam w tabeli 17.16.
Tabela 17.16. Kabel poczenia rwnolegego midzy dwoma komputerami
Numer styku
Sygna
<-do->
Sygna
Numer styku
Data Bit 0
<-do->
Error
15
Data Bit 1
<-do->
Select
13
Data Bit 2
<-do->
Paper End
12
Data Bit 3
<-do->
Acknowledge
10
Data Bit 4
<-do->
Busy
11
15
Error
<-do->
Data Bit 0
13
Select
<-do->
Data Bit 1
12
Paper End
<-do->
Data Bit 2
10
Acknowledge
<-do->
Data Bit 3
11
Busy
<-do->
Data Bit 4
25
Ground
<-do->
Ground
25
Mimo e kable bezporedniego poczenia rwnolegego s zazwyczaj doczane do oprogramowania, uytkownicy komputerw przenonych bd raczej poszukiwa adaptera umoliwiajcego korzystanie ze standardowego kabla drukarkowego. Zmniejsza to ilo transportowanego ekwipunku.
Mimo e standardowy kabel, uzupeniony adapterem, umoliwi komunikacj miedzy komputerami wyposaonymi w porty EPP lub ECP, nie bd dostpne najwysze szybkoci tych portw. Do ich uzyskania wymagany jest specjalny kabel. Przykadem firmy, ktra sprzedaje zarwno kable ECP/EPP, jak i uniwersalne,
umoliwiajce poczenie dowolnych dwch portw rwnolegych z najwiksz dostpn szybkoci, moe
by Parallel Technologies.
Systemy Windows, poczwszy od wersji 95, wyposaone s w specjalny skadnik, o nazwie Bezporednie poczenie kablowe (ang. Direct Cable Connection) lub Bezporednie poczenie rwnolege (ang. Direct Parallel
Connection), umoliwiajcy obsug poczenia opartego na portach rwnolegych. Informacje o jego konfigurowaniu znajdziemy w podrczniku systemu operacyjnego. Firma Parallel Technologies jest oficjalnym dostawc kabli do komunikacji przy uyciu tego narzdzia. W jej ofercie znajdziemy specjalny produkt, wyposaony w aktywne elementy elektroniczne, ktry zapewnia uzyskanie niezawodnego i wydajnego poczenia.
Rozdzia 17.
953