Id do

Spis treci
Przykadowy rozdzia
Skorowidz
Katalog ksiek
Katalog online
Zamw drukowany
katalog
Twj koszyk
Dodaj do koszyka
Cennik i informacje
Zamw informacje
o nowociach
Zamw cennik
Czytelnia
Fragmenty ksiek
online

Kontakt
Helion SA
ul. Kociuszki 1c
44-100 Gliwice
tel. 32 230 98 63
e-mail: helion@helion.pl
Helion 19912011

Fotografia przyrodnicza.
Techniki pracy najsynniejszych
fotografw natury
Autor: Chris Weston
Tumaczenie: Marcin Machnik
ISBN: 978-83-246-2882-7
Tytu oryginau: Nature Photography: Insider Secrets
from the World's Top Digital Photography Professionals
Format: 240195, stron: 280
Poznaj najwiksze sekrety zawodowych fotografw dzikiej natury!
Jak przygotowa profesjonaln wypraw z aparatem w plener?
Jak zaplanowa i komponowa ciekawe ujcia zwierzt i krajobrazw?
Jak zadba o idealn ostro i ekspozycj zdj w rnych warunkach?
Uchwycone w niesamowitym, niepowtarzalnym momencie, a przy tym ostre jak yletka i doskonae
kompozycyjnie Wanie takie zdjcia profesjonalnych fotografw przyrody budz konsternacj
i zazdro niemal kadego pasjonata obiektywu. Czy zastanawiae si kiedy widzc te
zapierajce dech, perfekcyjne technicznie zdjcia dzikiej natury nad tym, jak zostay zrobione?
wietne fotografie przyrody to najczciej nie dziea szczliwego przypadku, lecz owoc wielomiesicznych, mozolnych przygotowa. Poznanie sekretw pracy zawodowcw, sposobw planowania
niezwykych uj i organizowania wypraw w plener, a take uywanych przez nich technik
i sprztu to najlepsza droga do tego, by tworzy zdjcia na tym samym, zachwycajcym poziomie!
Teraz wanie masz szans uczy si od takich mistrzw, jak Art Wolfe, Chris Weston, Jim Brandenburg
i Joe Cornish, oraz fotografw National Geographic Joela Sartorea i Michaela Nicholsa! Oto
ksika wypeniona po brzegi eksperckimi poradami najwikszych profesjonalistw wiata
w dziedzinie fotografii natury. Ich wykorzystanie umoliwi Ci podniesienie wasnych umiejtnoci
na zawodowy poziom i pobudzi Twoj wyobrani. Przeczytasz o tym, jak zadba o idealn ostro
i ekspozycj fotografii w rozmaitych warunkach owietleniowych oraz pogodowych czy podczas
fotografowania zwierzt w ruchu. Poznasz take podstawy organizowania skutecznych wypraw
w plener i wczeniejszego planowania ciekawych kadrw. Dziki zadanym wiczeniom i projektom
z kadym zdjciem bdziesz nabiera coraz wikszej pewnoci siebie. Wyksztacisz w sobie
praktyczne nawyki i umiejtnoci, dziki ktrym zaczniesz myle i dziaa jak profesjonalista.
Podrcznik obejmuje zagadnienia z zakresu:
wizualizacji i sztuki patrzenia kadrami;
planowania ciekawych zdj zwierzt i natury;
organizacji rozmaitych wypraw w plener;
wyboru i konfiguracji odpowiedniego sprztu;
malowania wiatem i kontrolowania go;
zrozumienia znaczenia ekspozycji i kontrastu;
fotografii HDR, scalania zdj i bracketingu;
artystycznych ustawie ISO i balansu bieli;
redukcji szumw cyfrowych i wyboru priorytetu ostroci;
psychologii elementw graficznych i ich roli w kompozycji zdj przyrodniczych;
energii wizualnej, ksztatu i potgi barwy;
fotografowania natury w czerni i bieli.
Poznaj najlepsze techniki oraz nawyki zawodowych fotografw przyrody
i dowiadcz bardziej instynktownego, pewnego wykonywania profesjonalnych zdj!

Spis treci
Zawodowcy
Nawyk pierwszy

Nawyk drugi

Planuj doskonae zdjcia

15

Poznaj dany temat

22

Wizualizacja isztuka patrzenia

28

Pakuj si pod ktem oczekiwanych zdj

33

Poznaj swj aparat

41

Typy plikw

46

Balans bieli

50

ISO (wzmocnienie)

51

Tryb pracy aparatu

58

Korzystanie zhistogramu iinformacji oprzewietleniach

62

Tryby ostrzenia

66

Korzystanie zmenu

68

Zaawansowane opcje menu iustawienia wasne

78

Uywanie nowoczesnych obiektyww

78

Trzymanie aparatu

83

Badania iplanowanie

Pokrta, przyciski iich funkcje

17

43

S p i s t r e c i

Nawyk trzeci

Nawyk czwarty

Patrz tak, jak aparat

wiato, czyli pdzel fotografa

95

97

Kontrast: kiedy wiat staje si szary

103

Obiektyw, czyli oko aparatu

106

Przejmij kontrol nad aparatem

117

Malowanie wiatem

122

Zrozumie ekspozycj

130

Ekspozycja ikontrast

141

Kontrolowanie wiata

119

Ustawiaj ekspozycj na wiata, przetwarzaj

Nawyk pity

pod ktem cieni mantra fotografii cyfrowej

149

Jak wybra tryb pomiaru wiata

152

Jak wybra tryb ekspozycji

157

Wpyw ISO na ekspozycj

157

Zmiana balansu bieli wcelach artystycznych

163

Wybr waciwego obiektywu

173

Efektywne korzystanie zautofokusa

174

Naucz si regu (oraz tego, kiedy je ama)

187

Komponowanie fotograficznego obrazu

201

Psychologia elementw graficznych iich rola wkompozycji

202

Wywoywanie wraenia gbi

213

Opanuj sztuk pomijania

188

Sze regu fotografii przyrody

oraz informacje otym, kiedy je ama
4

215

S p i s t r e c i

Nawyk szsty

Nawyk sidmy

Uchwy chwil (zastosowanie wiedzy wpraktyce)

225

Dwa pytania przed wciniciem spustu migawki

226

Zdefiniuj temat

228

Pitnacie bestsellerowych zdj od kuchni

232

wicz (praktyka czyni mistrza)

263

Twoj fotograficzn form

264

Co sprawia, e zdjcie jest wyjtkowe?

wiczenia na sucho, ktre utrzymaj

226

Dziesi treningw fotograficznych,

ktre zrobi zCiebie zawodowca

266

Sze inspirujcych projektw fotograficznych

271

Planowanie wasnych projektw

274

Skorowidz

277

N aw y k p i t y

Naucz si regu
(oraz tego,
kiedy je ama)

C H R I S W E S TO N

N au c z

s i

r e g u

( o r a z t e g o,

k i e dy

j e

a m a )

Malarz rozpoczyna dzieo od pustego ptna. Aby uzyska

obraz, miesza farby, po czym stopniowo je nanosi iformuje linie,

ksztaty, wzory, barwy itekstury. Jeli nie chce pokaza jakiego
elementu malowanej sceny, po prostu go pomija.

Zamy, e na zboczu wzgrza znajduje si potny maszt

telefoniczny. aden problem, nie trzeba go malowa. Zy kolor
nieba? Wystarczy odpowiednio zmiesza farby, aby uzyska wa

ciw barw. Brakuje chmur na niebie? C, mona par doma

lowa. Malarstwo to sztuka dodawania.

Opanuj sztuk pomijania

Masz w rkach wszystkie narzdzia, ktrych potrzebujesz
wcelu usuwania informacji zprzestrzeni obrazu. S to pokrta

iprzyciski aparatu. Fizyczne itechniczne kwestie znimi zwi

zane (czyli gdzie si znajduj ido czego su) zostay opisane

w poprzednich rozdziaach. Teraz wyjani, jak uywa ich

wkreatywny sposb.

Kadrowanie waparacie

Najbardziej oczywista metoda usuwania obiektw lub szcze

Fotografia jest jego przeciwiestwem. Gdy spogldasz przez

gw z przestrzeni obrazu polega na jego przyciciu przez

uksztatowan scen w jej naturalnym splendorze, a wszystkie

podejcie, jeli fotografujesz z rki). Ten sposb na zwenie

Ty jako fotograf masz zdecydowa, ktre elementy iobiekty s

scu iuycie duszej ogniskowej zpowodw, ktre opisaem

sze znaczenie ma to, e te niewane elementy musisz usun.

ogniskowej na relacje przestrzenne).

wizjer, obraz jest ju namalowany. Masz przed sob w peni

chwycenie statywu i podejcie bliej do tematu (lub po prostu

potrzebne elementy s porozrzucane w przypadkowy sposb.

kta widzenia jest lepszy ni pozostanie w tym samym miej

istotne, aktre nie. Te istotne musisz uporzdkowa, ale wik

w Nawyku czwartym (maj one zwizek z wpywem zmiany

Fotografia jest wic sztuk pomijania.

Cel pracy malarza i fotografa jest taki sam chc uzyska

obraz, ktry odzwierciedli ich osobist wizj. Jednak kady

znich dociera do niego winny sposb. Malarz dodaje elementy

obrazu, a fotograf musi je odejmowa. To wyjania zarwno

istot komponowania wfotografii, jak isposb tworzenia zdj.

188

C H R I S W E S TO N

Najlepsze fotografie s komponowane, co oznacza zorganizowanie przestrzeni

z elementw wizualnych. Miejsce, z ktrego zrobiem to zdjcie, nie zostao
wybrane przypadkowo. Celowo ustawiem aparat w taki sposb, aby uzyska
figur odwrconego trjkta w rzece na pierwszym planie, ktra dokadnie
odzwierciedla ksztat gry wtle. Spory gaz po prawej take ma znaczenie, gdy
tworzy dynamik wraenie wizualnej energii konkurujc zgr ouwag
ogldajcego. Ta walka wynika zkontrastujcych ksztatw okrgu itrjkta.

N aw y k

p i t y

189

N au c z

s i

r e g u

( o r a z t e g o,

k i e dy

j e

a m a )

Oczywicie uycie duszej ogniskowej w celu redukcji kta

nej czci Dziewitej Symfonii Beethovena wwykonaniu Royal

obiektu jest w peni uprawnionym i stosownym narzdziem,

siedemdziesitych i osiemdziesitych grupy rockowej Rainbow.

widzenia i wycicia peryferyjnych detali wok gwnego

szczeglnie wsytuacjach, wktrych relacje midzy dwoma lub

kilkoma obiektami na rnych planach s nieistotne.

Kolejna para zdj wyranie demonstruje efekt fizycznego

Philharmonic Orchestra oraz wwykonaniu popularnej wlatach

Nuty si nie zmieniy, lecz ich interpretacja bya diametralnie

odmienna. aden styl nie by waciwszy czy lepszy, tylko po
prostu inny.

wycicia informacji zzewntrznych czci kadru. Wprzypadku

Wfotografii cyfrowej nuty, oktrych pisa Adams (partytura),

bliej. W efekcie cz informacji z brzegw zostaa wycita,

pretacja tych danych w postaci przetworzonej fotografii, czyli

pierwszej fotografii nie zmieniem ogniskowej, tylko podszedem

lecz relacje midzy obiektami na pierwszym planie i w tle nie

ulegy zmianie i nadal tworz wraenie gbi. Aby zrobi dru

s reprezentowane przez dane cyfrowe, a wykonanie to inter

wydruku lub obrazu na ekranie.

gie zdjcie, wrciem na pierwotn pozycj izaoyem duszy

Ostro igbia ostroci

ni si pozorny dystans midzy obiektami z pierwszego planu

zastosowa inn metod pozbywania si niechcianych detali.

zostaa cinita, przez co wygldaj, jakby byy bliej siebie,

gdy wzrok jest naszym gwnym zmysem.

obiektyw. Szczegy zbrzegw znikny, lecz dodatkowo zmie

Gdy kadrowanie jest niewykonalne lub niepodane, musisz

i ta (czyli ich relacje przestrzenne). Przestrze midzy nimi

Jedn z nich jest rozmycie. Jestemy z natury wzrokowcami,

auzyskana fotografia jest bardziej paska.

Te zdjcia si od siebie rni, lecz oba stanowi poprawn

interpretacj sceny. Przy okazji ilustruj one wan tez na

temat sztuki fotografii, ktr mona wyrazi, parafrazujc sowa

Ansela Adamsa. Fotografia jest jak muzyka, a zapisane nuty

mona wykona na wiele rnych sposobw. Suchaem chral

190

C H R I S W E S TO N

Kadrowanie w aparacie odbywa si albo przez przesunicie aparatu bliej

(s.191), albo zaoenie obiektywu z dusz ogniskow (s. 192). Zwr uwag
na to, jak metoda kadrowania wpywa na zmian relacji przestrzennych midzy
obiektami na pierwszym planie iwtle.

N aw y k

p i t y

191

N au c z

192

s i

r e g u

( o r a z t e g o,

k i e dy

j e

a m a )

N aw y k

p i t y

Kadrowanie wkomputerze
Kadrowanie jest te oczywicie moliwe w programie do obrbki zdj

sza jego wymiary fizyczne ilepiej tego unika, szczeglnie gdy chcesz

(np. wPhotoshopie). Delikatne okrajanie brzegw ma nieznaczny wpyw

uzyska due wysokiej jakoci wydruki.

na jako obrazu, lecz wycicie duej czci zdjcia powanie zmniej-

193

N au c z

s i

r e g u

( o r a z t e g o,

k i e dy

j e

a m a )

C H R I S W E S TO N

Pierwsze zdjcie pokazuje peny kadr. Podejcie bliej byo niemoliwe, podobnie jak izmiana na dusz ogniskow, dlatego wostatecznoci wyciem niepotrzebn
cz obrazu wkomputerze. Wten sposb pierwotna rozdzielczo (12,2 miliona pikseli) zmniejszya si do 6,3 miliona pikseli, czyli niemal opoow. Konsekwencje
byyby niemie, gdybym zamierza wydrukowa to zdjcie wformacie wikszym ni 2025 cm.
194

N aw y k

p i t y

Ma to znaczenie dla fotografii, gdy za pomoc odlegoci

Spjrz na ten przykad. To tej sceny zawierao mnstwo ele

obiekty iporzdkowa je wprzestrzeni obrazu.

doprowadzio do jego rozmycia wtakim stopniu, e nie sposb

ostrzenia i manipulowania gbi ostroci moemy akcentowa

mentw i byo rozpraszajce, jednak uycie maej przysony

dostrzec jakichkolwiek detali.

C H R I S W E S TO N

Maa przysona spowodowaa rozmycie szczegw ta do takiego stopnia, e stay si niewidoczne iwten sposb zostay usunite zprzestrzeni obrazu.

195

N au c z

s i

r e g u

( o r a z t e g o,

k i e dy

j e

a m a )

Ze wzgldu na dominacj zmysu wzroku koncentrujemy si

Prcz ukrywania lub akcentowania obiektw ostro i gbia

szczegy. Im bardziej rozmyty detal, wtym wikszym stopniu

glnych elementw obrazu. Na przykad na poniszym zdjciu

gwnie na wyranych obiektach, natomiast ignorujemy nieostre

mzg przetwarza go poza wiadom wyobrani (przy okazji

jest to powd, dla ktrego wfotografii przyrody oczy zwierzcia
powinny wwikszoci sytuacji by wyrane).

196

ostroci su take do ustalania kolejnoci ogldania poszcze

fok szarych Twj wzrok najpierw biegnie do modego osobnika

w rodku, poniewa jest on najwyraniejszy. Nastpnie prze

chodzisz do starszej foki po lewej, potem do tej po prawej, a

N aw y k

p i t y

wkocu wracasz do gwnego obiektu, czyli modego osobnika

na rodku.

Akcent nie jest binarny, aobiekty bd tym mniej podkrelone,

im bardziej zostan rozmyte. Wynika ztego, e selektywna g

bia ostroci tworzy wraenie porzdku na zdjciu zawierajcym

wiele obiektw. Takie postrzeganie kompozycji uwydatnia jej

znaczenie dla fotografa, ktry ma moliwo tworzenia obrazw,

zamiast ogranicza si do zwykej rejestracji zdarze lub chwil.

Ukrywanie wwietle

Trzecim narzdziem w Twoim arsenale rodkw do usuwania

detali ze sceny jest ekspozycja. Zazwyczaj jej celem jest pokaza

nie detali na caym zdjciu openej skali tonw. Patrzc jednak

z innej perspektywy, ekspozycj mona wykorzysta do ukry

wania niepodanych szczegw. Moesz nie dowietli cieni,

aby stay si jednolicie czarne, lub przewietli jasne tony, aby na
zdjciu wyszy zupenie biao.

Efekt moe by subtelny lub wyrazisty. Na przykad na tym

zdjciu yrafy wykorzystaem efekt wysokiego klucza, co ozna

cza znaczne przewietlenie jasnych miejsc wtym przypadku
jednolitego nieba.

C H R I S W E S TO N
C H R I S W E S TO N

Stopie ostroci poszczeglnych elementw obrazu wpywa na kolejno ich

ogldania.

Na tym zdjciu yrafy, ktre stanowi przykad wykorzystania ekspozycji do

ukrywania informacji znajdujcych si wprzestrzeni obrazu, celowo przewietli
em to, aby usun wszystkie szczegy nieba.
197

N au c z

s i

r e g u

( o r a z t e g o,

k i e dy

j e

a m a )

Aby uzyska taki efekt, wykonaem pomiar nieba izwikszyem

ekspozycj otrzy skoki. Wfazie obrbki komputerowej zwik
szyem kontrast, aby podkreli ksztaty, wzory itekstury.

Fotograf historii naturalnej Niall Benvie uywa innej techniki

wcelu osignicia takiego rezultatu. Seri zdj insektw wyko

na wtaki sposb, e umieszcza obiekty na matowej ramce pod

wietlanej od spodu, a sam obiekt owietla za pomoc flesza.

Ekspozycj ustawia na obiekcie w oparciu o wiedz, e wia

to od tyu przewietli to izamieni je wpozbawion detali biel.

Ta technika wyeliminowaa konieczno pniejszej obrbki
komputerowej. Innym fotografem, ktry czsto korzysta z siy
oddziaywania biaej przestrzeni i celowo przewietla jasne
miejsca dla artystycznych itwrczych efektw, jest Art Wolfe.

Na drugim kocu ekspozycyjnego spektrum znajduje si oczy

wisty przykad niedowietlenia wcelu ukrycia szczegw, czyli

zdjcie konturowe. W jego przypadku zbyt sabe nawietlenie

cieni prowadzi do usunicia takich elementw kompozycyjnych,

jak kolor, wzr itekstura, agwnymi elementami obrazu staj
si linie iksztaty.

N i a l l b en v ie

Niall Benvie umieszcza rdo wiata pod pprzejrzystym tem wcelu uzyska
nia niepowtarzalnych zdj owadw.
198

N aw y k

Jest to widoczne na poniszym zdjciu krajobrazowym, wkt

rym ekspozycja zostaa ustawiona na jasne tony rzeki, przez co

p i t y

ciemne tony ldu ulegy niedowietleniu. To doprowadzio do

uwydatnienia krtej linii rzeki.

C H R I S W E S TO N

Wprzypadku tego zdjcia celowo niedowietlone s ciemne miejsca po obu stronach rzeki, aby podkreli krto jej koryta. Jest to inny przykad wykorzystania ekspo
zycji jako narzdzia do usuwania niepodanych detali.

199

 pau l h a rco u rt dav ies

W makrofotografii ze sztucznym owietleniem mona usun rozpraszajce

detale ta za pomoc silnego wiata zmaej lampy byskowej.

Inny przykad stosowania niedowietlenia wcelu usunicia nie

podanych detali mona znale wmakrofotografii. Napowy

szym zdjciu, zrobionym przez eksperta wtej dziedzinie Paula

Harcourta Daviesa, gwny obiekt zosta odizolowany od roz
praszajcego ta za pomoc lampy byskowej do makrofotogra

fii. Im wiksza odlego od flesza, tym mniejsza moc wiata,

dlatego obiekty na pierwszym planie s lepiej owietlone ni

obiekty w tle. Ustawienie ekspozycji na pierwszy plan (wicej

wiata wymaga krtszej ekspozycji) doprowadzi do niedowie

tlenia ta (ktre potrzebowaoby duszej ekspozycji) i ukrycia

detali wjednolitej czerni.
200

Wyrb sobie nawyk: zwracaj uwag na szczegy

Dla zawodowego fotografa PeteaCairnsa na kompozycj werze cyfrowej zasadniczy wpyw ma podejcie. Nie sposb zliczy uczestnikw
moich warsztatw, ktrzy nie zwracali zbytniej uwagi na szczegy sceny,
opierajc si na bdnej teorii, e niepotrzebne obiekty mona po prostu
usun wPhotoshopie za pomoc klonowania. Zmojego dowiadczenia wynika, e niechlujne podejcie do kompozycji ikadrowania doprowadza do powstania niechlujnych isabych zdj. Dlaczego nie miaby
wsta i przej kilku krokw, jeli dziki temu dranicy obiekt zniknie
zprzestrzeni obrazu? Jako zawodowiec nie mam ani czasu, ani ochoty
na powicanie wielu godzin przed komputerem na usuwanie drzew
zza gw zwierzt, gdy wplenerze ten sam efekt mog uzyska wcigu
kilku sekund.

N aw y k

Komponowanie fotogr aficznego obr a zu

p i t y

Aby zilustrowa ten proces, rozwaymy nastpne zdjcie, ktre

Gdy patrzysz na scen, masz przed sob dzieo Natury. Rzecz

zrobiem w potnym, gstym lesie. Spacerowaem midzy

demonstruje Matka Natura, lecz sam fakt, e scena wyglda tak,

kompozycji. Zwrciem uwag na dynamik ksztatu paproci

grafowanie. Ustalanie aranacji poszczeglnych elementw jest

tycznemu obiektowi.

jasna nie ma nic zego w zwykym rejestrowaniu tego, co

drzewami po poszyciu z dzwonkw i szukaem inspiracji dla

jak wyglda, nie oznacza, e jest to najlepszy sposb na jej sfoto

oraz energi, jak eksplozja lici nadawaa temu pozornie sta

rwnie wane jak wybr parametrw ekspozycji istanowi istot

kompozycji obrazu.

Dla mnie proces komponowania rozpoczyna si od dekonstruk

Zdekonstruujmy to zdjcie w ramach przykadu. Na pierw

szym planie delikatne krzywizny paproci rozchodz si pro
mienicie wstron dolnej czci rodka kadru. Wtym miejscu

cji ogldanej sceny. Gdy patrz na krajobraz lub dzik przyrod

dzwonki formuj trjkt skierowany w stron grnej czci

ani zwierzt, ani oszaamiajcej perspektywy majestatycznych

wzrok w gr wzdu pozostaej czci przestrzeni obrazu.

z wczonym w gowie trybem fotograficznym, nie widz

gr, ani te drzew, rzek oraz ukwieconych k i dolin. Krtko

mwic, nie dostrzegam ju prawdziwych obiektw, a zamiast

tego widz ksztaty, linie, kolory, wzory i tekstury. W gowie

rozdzielam te pojedyncze elementy konstrukcyjne w procesie

zwanym dekonstrukcj, aby zdecydowa, w jaki sposb chcia

rodka kadru i podstawy drzew. Pionowe linie drzew kieruj

Zwr uwag na uywany przeze mnie jzyk: krzywizny,

trjkt ipionowe linie.

Aparat zosta starannie irozmylnie ustawiony wtakiej pozy

cji, ktra umoliwiaa wykorzystanie i podkrelenie widocz

bym je wykorzysta.

nych na scenie elementw kompozycyjnych. Kady z nich

Gdy je rozdziel, wybieram te elementy, ktre chc uwzgldni

rzy interesujcy obraz.

w swojej kompozycji, oraz zastanawiam si nad ich wzajemn

zosta celowo wybrany, aby uzyska harmonijn cao istwo

relacj. Po przeprowadzeniu tego procesu jestem wstanie doko

Wniosek? Ukad obiektw na scenie stanowi podstaw kom

ogniskowej, kadrowania iparametrw ekspozycji oraz atwiej mi

komponowania obrazw, musisz zrozumie psychologiczne

na bardziej wiadomych wyborw dotyczcych pozycji aparatu,

pozycji. Jeli jednak chcesz mistrzowsko opanowa sztuk

uzyska tak fotografi, jak sobie wyobraziem.

oddziaywanie poszczeglnych elementw graficznych.

201

N au c z

s i

r e g u

( o r a z t e g o,

k i e dy

j e

a m a )

C H R I S W E S TO N

Pikno tej sceny jest zasug midzy innymi kompozycji linii i ksztatw.
Staranne iprzemylane rozmieszczenie elementw graficznych jest istot kom
ponowania obrazw.

Psychologia elementw gr aficznych

iich rol a wkompoz yc ji
Fotografie s dwuwymiarowe, lecz my widzimy wiat w trzech
wymiarach. Jeli postrzegasz fotografi jako sztuk, anie wycz
nie jako narzdzie do rejestrowania rzeczywistoci, a przy tym

chcesz uzyska przykuwajce uwag zdjcie, musisz zastpi ten

brakujcy wymiar czym innym. Tym czym s emocje.

Zartystycznego punktu widzenia emocje to trzeci wymiar foto

grafii. Zdjcie, ktre nie wywouje reakcji emocjonalnej, stanowi

artystyczn porak. Obowizkiem fotografa jest wic takie

wykorzystanie informacji wizualnych sceny, aby zarejestrowa

esencj uczu, jakie towarzyszyy mu w trakcie wykonywania

zdjcia. Narzdzia suce do osignicia tego celu to podsta

wowe elementy kompozycyjne.

Podstawowe elementy kompozycyjne

Pi podstawowych elementw graficznych, ktre wystpuj

w naturze, to: linie, ksztaty, barwy, wzory i tekstury. Kady

z nich jest w stanie wywoywa reakcje emocjonalne, a w nie

ktrych przypadkach nawet reakcje fizyczne. Mog one funk

202

N aw y k

p i t y

cjonowa samodzielnie lub w poczeniu, a wykorzystanie ich

dzi wzrok wzdu powierzchni obrazu zazwyczaj od lewej do

W fotografii, podobnie jak w pozostaych dziedzinach sztuki,

wadzi wzrok wgr ipodkrela wysoko.

siy umoliwia oddziaywanie na nastrj iuczucia ogldajcego.

elementy kompozycyjne to niesychanie potne narzdzia.
Linie

prawej oraz uwydatnia przestrze. Zkolei pionowa linia pro

Jedn z linii jest take horyzont, a jego pozycja w kadrze

wpywa na to, ktra cz obrazu zostanie zaakcentowana.

Linie to najbardziej podstawowy element kompozycyjny, ktry

wpywa na najbardziej podstawowe reakcje. Prowadz one wzrok

tworzonymi przez siebie ciekami, dlatego su do nawigowa

nia po powierzchni obrazu. Na przykad pozioma linia prowa

C H R I S W E S TO N

Porwnaj te dwa zdjcia. Na pierwszym znich pozioma orientacja iduga linia

biaej ciany na pierwszym planie skaniaj wzrok do przesuwania si wpoprzek
kadru, od lewej do prawej, jednak na drugim dominuje pionowa linia wyzna
czana przez struktur latarni morskiej iprowadzi wzrok wgr.

203

N au c z

s i

r e g u

( o r a z t e g o,

k i e dy

j e

a m a )

Gdy umiecisz lini horyzontu w rodku kadru, obie czci

powyej lub poniej rodka kadru, rozkad akcentw ulegnie

naturaln rwnowag, wywouje wraenie spokoju i stabilizacji

planie. Nasz wzrok zostaje wcignity w przestrze obrazu

obrazu bd miay jednakowe znaczenie. Taki podzia formuje

oraz tworzy harmonijny nastrj. Jeli jednak umiecisz horyzont

zmianie. Wysoki horyzont podkrela krajobraz na pierwszym

izwiksza si wraenie gbi.

C H R I S W E S TO N

Gdy umiecisz lini horyzontu wrodku kadru, obie czci obrazu maj takie samo znaczenie.
204

N aw y k

p i t y

Natomiast umieszczenie horyzontu w dolnej czci kadru

akcentuje jego grn cz, a fotografowany obiekt zazwyczaj
wyrnia si na odlegym tle.

C H R I S W E S TO N

Umieszczenie wysoko linii horyzontu tego nadbrzenego krajobrazu podkrelio

obiekty iszczegy pierwszego planu (po lewej). Jednak umieszczenie jej nisko
(jak na zdjciu jeziora zs. 206) akcentuje obszar nieba ikieruje uwag ogldaj
cego na formacje chmur.
205

N au c z

s i

r e g u

( o r a z t e g o,

k i e dy

j e

a m a )

Linie ienergia wizualna

Gdy wkadrze zostanie zawarta horyzontalna linia, wzrok ogl

dajcego poda za ni, a jej energia rozchodzi si na boki.

206

Pionowe linie zmuszaj wzrok do ledzenia ich biegu od pierw

szego planu do grnej czci przestrzeni obrazu i akcentuj
wysoko. Ukone linie wywouj napicie, aich potencja dy

N aw y k

do zaburzenia spokoju zamknitego kadru i tworzy wraenie

dynamiki, ruchu iwizualnej energii.

p i t y

Zakrzywione linie s mniej dynamiczne ni ukone, lecz tworz

wraenie wizualnej energii i zmuszaj wzrok do ledzenia ich
cieki wkadrze.

C H R I S W E S TO N

To zdjcie sterty pocitych desek jest pene energii, ktr emanuj zakrzywione
linie tworzone przez zaokrglone wizki.

Ksztat
C H R I S W E S TO N

Surowe ukone linie cian nadaj dynamik i energi wizualn temu zdjciu
latarni morskiej. Jego si oddziaywania najatwiej dostrzec w porwnaniu
zdwiema fotografiami tej samej latarni ze s. 203.

Spjrz na nastpne zdjcie izwr uwag na wielo ksztatw,

jakie zawiera. Ksztaty mona znale wszdzie. Wywouj one
rne reakcje emocjonalne. Na przykad trjkty i wielokty
emanuj wraeniem siy, stabilizacji itrwaoci.

207

 C H R I S W E S TO N

Zwr uwag na odwrcone i normalnie stojce trjkty tworzone przez

ksztaty klifu, ktre zwikszaj napicie i energi wizualn wywoywan przez
przetaczajce si fale.

C H R I S W E S TO N

To zdjcie obfituje w ksztaty. Znajdziesz tu okrgi formowane przez koa

i zbatki, pokrg oson, kwadraty w siatce osony, trjkty zbw koa
zbatego, trjkt tworzony przez ukony dwigar, dugi i wski prostokt
pionowego dwigara itd. Ksztaty wpywaj na emocjonalny odbir sceny
wpodobny sposb jak pozostae elementy kompozycyjne.

Gdy oba rodzaje trjktw zostaj zawarte wjednej przestrzeni

obrazu, konflikt midzy rwnowag ajej brakiem tworzy napi
cie, ktre wzmacnia energi wizualn.

Okrgi i kule gromadz energi w sobie i ogniskuj na sobie

uwag. Ztego wzgldu s jednym znajpotniejszych elemen

Wyobra sobie piramid solidny, nieruchomy obiekt. Jednak

tw graficznych. Gdy stanowi cz ta, anie obiektu na pierw

gdy stoj na jednym wierzchoku.

nie zdominoway zdjcia.

odwrcone trjkty trac swoj stabilno ipoczucie rwnowagi,

208

szym planie, musz by rozwanie w nie wkomponowane, aby

N aw y k

p i t y

C H R I S W E S TO N
C H R I S W E S TO N

Okrgi formowane przez patki kwiatu kieruj Twoj uwag do rodka kadru.

To zdjcie stanowi pozornie abstrakcyjn kompozycj ksztatw i linii, jednak

wrzeczywistoci jest to budynek wMaroko.

Poczenie dwch konkurujcych ksztatw wyzwala energi

wizualn wynikajc z naturalnej reakcji wzroku, ktry mimo
wolnie przeskakuje midzy rywalizujcymi obiektami.

Taka kompozycja stanowi dynamiczn wizualn struktur, ktra

emanuje energi. Musisz jednak uwaa, eby ta dynamika nie

odcigaa uwagi od gwnego obiektu.

209

N au c z

s i

r e g u

( o r a z t e g o,

k i e dy

j e

a m a )

iluzj. Na przykad zciepych izimnych tonw mona utworzy

trjwymiarow form, ktra zwikszy wraenie gbi. Barwy

wpywaj take na emocje: jasne harmonijne kolory (takie jak

ty) kojarz si zenergi, radoci iszczciem, natomiast te

dranice (np. szkarat) mog wywoywa wraenie niebezpie

czestwa, niepokoju lub zagroenia.

C H R I S W E S TO N

Na tym zdjciu ksztat prostoktnej tabliczki rywalizuje zkrgociami gwek

czosnku, zmuszajc wzrok do przeskakiwania midzy tymi elementami, a tym
samym kreujc wizualn energi.

Potga barwy

Barwa ma niezwyk si oddziaywania ze wzgldu na due

znaczenie kompozycyjne i wyzwalane emocje. Moe suy po
prostu do definiowania wygldu powierzchni obiektw, czego

oczywistymi przykadami s niebieskie niebo i zielona trawa.

Wiksz si oddziaywania uzyskasz, gdy stworzysz wizualn
210

C H R I S W E S TO N

Poczenie ciepych (ty iczerwony) oraz zimnych (niebieski) barw przyczy

nio si do uzyskania trjwymiarowych form.

N aw y k

p i t y

i zielony, niebieski i pomaraczowy oraz ty i fioletowy.

Zestawienie takich par na fotografii zwiksza witalno iener

gi kompozycji. Na przykad czerwone obiekty na zielonym

tle bd si wydaway bardziej ywioowe, gdy rne dugoci

fal czerwonego izielonego wiata zmuszaj wzrok do cigego
dostosowywania si, atym samym emanuj wizualn energi.

C H R I S W E S TO N

Szkaratna barwa wkien na targu w Maroko wywouje siln reakcj emo

cjonaln.

Jedna z najwaniejszych relacji midzy kolorami jest udzia

em par barw dopeniajcych. S to midzy innymi czerwony

C H R I S W E S TO N

Poczenie par barw dopeniajcych na fotografii zwiksza witalno i energi

kompozycji.
211

N au c z

s i

r e g u

( o r a z t e g o,

k i e dy

j e

a m a )

wa obiekt za pomoc znacznego stopnia powikszenia, osigal

nego dziki obiektywom makro oraz mieszkom ipiercieniom.

Tekstura wfotografii oznacza wraenie tekstury, ktre uzyskuje

si za pomoc wiata przy niezmienionej powierzchni zdjcia.

Waciwe uycie wiata iwywoanie zudzenia tekstury nadaje
zdjciu trjwymiarowy wygld.

Wzr itekstura

Wzory i tekstury nie tylko stanowi elementy kompozycyjne,

lecz mog take stanowi temat zdjcia. Jest to szczeglnie
zauwaalne wmakrofotografii, wktrej fotograf moe odizolo
212

C H R I S W E S TO N

To zdjcie pokazuje wzr na dolnej stronie licia wlesie tropikalnym na Borneo.

Wzory itekstury mog stanowi temat zdjcia.

N aw y k

Tekstury maj take due znaczenie dla fotografii abstrakcyj

nej, ktra odrzuca ide, e temat zdjcia musi by rozpozna

walny. Zamiast tego uwydatnione zostaj wewntrzne struktury.

Najatwiej to osign technikami makrofotografii, chocia nie
s one niezbdne.

p i t y

Wyrb sobie nawyk: naucz si patrze

Fotograf przyrody z Wyoming Jeff Vanuga postrzega wykonywanie
zdjcia jako proces artystyczny, a nie techniczny. Myl, e entuzjaci
fotografii zbyt atwo wpadaj w puapk sprztu i technologii. Dla mnie
fotografowanie jest prostsze to kwestia wiate icieni, ksztatw, form
i barw. Gdy patrz na scen, musz zidentyfikowa elementy, ktre j
tworz trjkty, krzywizny, linie proste, kontrasty i wyrniajce si
barwy. Aparat jest tylko narzdziem, sucym mi do poczenia tych
elementw wspjny sposb.

Wy woy wanie wr a enia gbi

Ze wzgldu na to, e fotografia ma tylko dwa wymiary, gbi

uzyskuje si za pomoc elementw, ktre j sugeruj. Przykady

takich elementw moesz zobaczy na kolejnych zdjciach.

Przede wszystkim zbiegajce si linie stanowi wskazwk, e

szersza przestrze na pierwszym planie znajduje si bliej apa

ratu ni wsza przestrze wtle. Zkolei nakadanie si obiek

tw wywouje wraenie, e ten widoczny wcaoci znajduje si
bliej ni ten czciowo zakryty.

pau l h a rco u rt dav ies

Specjalista od makrofotografii Paul Harcourt Davies zastosowa techniki makro

wcelu wyizolowania wzorw na skrzydach tego motyla.
213

N au c z

s i

r e g u

( o r a z t e g o,

k i e dy

j e

a m a )

C H R I S W E S TO N

Zbiegajce si linie tej drogi wcigaj wzrok w przestrze obrazu i wywouj

wraenie gbi.

C H R I S W E S TO N

Porwnaj te dwa zdjcia. To powysze jest paskie ibrakuje mu jakiegokolwiek

wraenia trjwymiarowoci. Aby je uzyska, wystarczyo jedynie stan dalej
iwykorzysta wkompozycji linie nawierzchni drogi (zdjcie po lewej).
214

N aw y k

p i t y

C H R I S W E S TO N

Nakadajce si obiekty pierwszego planu ita stworz zudzenie gbi.

C H R I S W E S TO N

Umieszczenie obiektu na pierwszym planie wywoao wraenie gbi.

Wczeniej pisaem otym, e pozycja linii horyzontu wpywa na

Sze regu f otogr afii prz yro dy

or a z informac je ot ym, kiedy je ama

tw tworzy zudzenie gbi. Na przykad obiekty wdolnej czci

wietny fotograf amerykaski Edward Weston (brak pokre

rozoenie akcentw. Wpodobny sposb umiejscowienie obiek

kadru wydaj si by bliej ni obiekty umieszczone wyej.

wiestwa) stwierdzi kiedy: Przypominanie sobie regu kom

215

pozycyjnych przed wykonaniem zdjcia jest jak przypominanie

sobie prawa cienia przed wyjciem na spacer.

Wfotografii istnieje wiele regu, zktrych kada ma swoje uza

sadnienie. Nie oznacza to jednak, e naley si ich sztywno trzy

ma. Gdy poznasz przyczyn powstania danej reguy iefekt jej

zastosowania, bdziesz potrafi wykorzysta take konsekwencje

jej zamania. Dziki temu zyskasz moliwo komponowania na

bazie wasnej historii, ktr chcesz opowiedzie, a nie na pod

stawie przemyle innych osb.

Oto sze popularnych fotograficznych regu kompozycyjnych

wraz zpowodami, dla ktrych warto je zama.

Regua trjpodziau

W adnej ksice o fotografii nie moe zabrakn wzmianki

o regule trjpodziau! Jest to narzdzie kompozycyjne, ktre

polega na podzieleniu obrazu poziomymi i pionowymi liniami

wodstpach co jedn trzeci (na podobiestwo planszy do gry
wkko ikrzyyk).

Wyznawcy tej reguy twierdz, e kompozycja kadru, w ktrej

gwny obiekt jest umieszczony wjednym zpunktw przecicia

si tych linii, wytwarza wiksze napicie ienergi oraz jest bar

dziej interesujca ni taka, wktrej gwny obiekt znajduje si
wrodku.
216

C H R I S W E S TO N

Latarnia na tym zdjciu zostaa ulokowana zgodnie zpowszechnie wyznawan

regu trjpodziau.

Przede wszystkim musz przyzna, e ta regua si sprawdza. Jej

podstaw jest regua zotego podziau (oparta na matematycz

nych obliczeniach), stosowana przez staroytnych architektw

greckich iegipskich.

Regua trjpodziau ma jednak swoje konsekwencje, gdy

otwiera przestrze obrazu ipomaga uwydatni nie tylko gwny

obiekt, lecz take szczegy otoczenia. To czciowo tumaczy

N aw y k

p i t y

jej popularno w zdjciach krajobrazowych, w ktrych celem

bdzie brakowao napicia, energii i potencjau przykuwania

Co si jednak stanie, gdy Twoim zamiarem bdzie odizolowa

Pochylony horyzont

fotografa jest zazwyczaj pokazanie caej sceny.

nie gwnego obiektu od ta? W takim przypadku regua trj

podziau zadziaa na Twoj niekorzy, gdy otworzy przestrze

ta. Gdy chcesz wyizolowa obiekt, umieszczenie go w rodku

stworzy znacznie lepsz kompozycj, ktrej niekoniecznie

uwagi (jak wida na nastpnym zdjciu).

Powszechne przekonanie gosi, e nie powinno si pochyla

horyzontu. Jest to uzasadnione, gdy jego linia pomaga worien

tacji w terenie. Jeli si zgubimy, instynktownie najpierw szu

kamy horyzontu, aby mie punkt odniesienia. Bez horyzontu

bardzo atwo straci orientacj. Wspominaem ju, e mj ojciec

by pilotem. Pod koniec swojej kariery zosta instruktorem,

a liczba przypadkw, gdy niedowiadczeni piloci, ktrzy przez

dugi czas nie widzieli horyzontu, koczyli lot do gry nogami,

bya zatrwaajca.

Ze wzgldu na to, e horyzont stanowi nasz naturalny punkt

odniesienia, wywouje on wraenie spokoju i ukojenia. Tych
samych uczu dowiadczamy, gdy widzimy jego poziom na

obrazie. Jest to podane w fotografii krajobrazowej, ktra

zazwyczaj ma emanowa harmoni, cisz ispokojem.

A jeli Twoim celem nie jest cisza i spokj? Ukony horyzont

zaburza wraenie rwnowagi, gdy wnaturze nigdy si ztakim

nie spotykamy. Jego widok wytrca nas zdobrego samopoczucia.

C H R I S W E S TO N

Umieszczenie obiektu wrodku nie oznacza, e zdjciu bdzie brakowao napi

cia lub potencjau przykuwania uwagi. Pozycja gwnego obiektu powinna opie
ra si na tym, co chcesz uwydatni lub wyizolowa.
217

N au c z

s i

r e g u

( o r a z t e g o,

k i e dy

j e

a m a )

Jeli Twoim celem jest wywoanie wizualnego dysonansu ibraku

miast drugie wywouje wraenie energii iruchu. Jedyna fizyczna

Przyjrzyj si na przykad tym dwm zdjciom. Pierwsze znich,

wzgldem emocji rnica midzy pierwsz a drug fotografi

rwnowagi, pochylenie horyzontu jest w peni uzasadnione.

na ktrym horyzont jest wpoziomie, emanuje spokojem, nato

zmiana polegaa na nieznacznym przechyleniu aparatu, lecz pod

jest znaczna.

C H R I S W E S TO N

Porwnaj te dwa zdjcia. Pierwsze emanuje spokojem, natomiast drugie jest bardziej dynamiczne. Jedyna rnica polegaa na zmianie pozycji aparatu, ktry pochyliem
omniej wicej trzydzieci stopni wcelu uzyskania ukonej linii horyzontu.

N aw y k

p i t y

Wyrb sobie nawyk: trzymaj poziom

Fotograf krajobrazowy David Tarn korzysta z poziomnicy przytwierdzonej do gorcej stopki, aby mie pewno, e aparat jest wypoziomowany. Dla mnie poziomnica jest niezbdna, szczeglnie gdy
fotografuj scen, wktrej instynktownie chciaoby si poprawi pozornie przechylony horyzont. Przykadem moe by scena z krt lini
brzegow jeziora. Taka poprawka zmieniaby wygld z reguy na
gorsze pozostaych elementw sceny. Dla mnie zachowanie naturalnej perspektywy jest bardzo wane. Tak na marginesie, gdy korzystam
ze statywu na mikkim terenie, zawsze sprawdzam poziom tu przed
wykonaniem zdjcia, na wypadek gdyby jedna zng nieco si zapada,
po czym wyrwnuj gowic.
C H R I S W E S TO N

Wypenij kadr

Zgodnie z t regu, gdy wybierzesz ju gwny obiekt, powi

niene wypeni nim kadr iuzyska jak najwicej detali. Wtym

przypadku rwnie wane jest zrozumienie efektu jej zastoso

wania. Gdy obiekt wypenia kadr, jest podkrelony i wyizolo

wany zta, azdjcie opowiada wycznie onim.

Obiektyw szerokoktny pozwoli na pokazanie wikszego fragmentu ta, auzys

kane zdjcie jest zupenie inne ni zwyky portret wypeniajcy cay kadr.

tak niewielkie, zupenie zmienio przekaz, a kompozycja staa

si znacznie bardziej interesujca.

Fotografuj na poziomie oczu

Zredukowanie rozmiaru obiektu w celu pokazania wikszego

Wfotografii, aszczeglnie wfotografii dzikich zwierzt, oglna

dowe zdjcie. atwo byoby wypeni kadr niedwiedziem, lecz

aby zdjcie byo bardziej angaujce. Ta regua wynika z teorii

nie majestatu gr, na tle ktrych spacerujce zwierz wydaje si

patrzy w d na dziecko i ma nad nim wadz, natomiast

fragmentu ta zmienia przekaz fotografii. Rozwa to przyka

regua mwi, e naley wykonywa zdjcia na poziomie oczu,

uzyskalibymy mao inspirujcy obraz. Oddalenie si ipokaza

psychologicznej, ktra opisuje relacj rodzic dziecko: rodzic

219

N au c z

s i

r e g u

( o r a z t e g o,

k i e dy

j e

a m a )

dziecko patrzy na rodzica w gr i jest mu podlege (chocia

jako ojciec czteroletniego dziecka musz stwierdzi, e zaczy

nam wtpi w t cz teorii). Ta relacja zostanie przeniesiona

na zdjcie, gdy sfotografujesz zwierz z aparatem znacznie

powyej lub poniej poziomu oczu.

Teoria mwi jeszcze, e gdy komunikujemy si na poziomie

wzroku (dorosy zdorosym), mamy jednakowy status wrelacji.

adna ze stron nie jest podlega drugiej. Gdy zastosujesz to do

zdj dzikich zwierzt, fotografie bd bardziej angaujce.

S jednak sytuacje, w ktrych zamanie tej reguy daje rwnie

dobre efekty, na przykad wtedy, gdy zdjcie ma demonstrowa

wadz lub wywoywa wraenie niszego statusu. W istocie

jedna zmoich najlepiej sprzedajcych si fotografii zostaa zro

biona powyej poziomu wzroku modela.

Wzrok powinien by prowadzony od lewej do prawej

Poniewa w zachodniej kulturze czytamy od lewej strony do

prawej, istnieje teoria, zgodnie z ktr powinnimy kompono

wa zdjcia, ktre bd analogicznie prowadziy wzrok. W ten
sposb spojrzenie ogldajcego bdzie przebiegao przestrze
obrazu wnaturaln dla niego stron.

C H R I S W E S TO N

To zdjcie, ktre amie regu fotografowania dzikich zwierzt na poziomie

oczu, jest jedn zmoich najlepiej sprzedajcych si odbitek.

220

N aw y k

p i t y

C H R I S W E S TO N

To te same zdjcia, lecz jedno znich odwrciem wPhotoshopie. Zwr uwag na to, e wzrok inaczej reaguje na poszczeglne kompozycje. Wpierwszym przypadku
podasz za spojrzeniem yrafy wpraw stron poza kadr. Wdrugim przypadku jednak Twj wzrok jest prowadzony zpowrotem wprzestrze obrazu.

Jednak gdy odwrcisz ten kierunek, szczeglnie jeli obiekt

daleko do ideau. Patrz na ponure twarze uczestnikw, kt

nie skoniony do powrotu wprzestrze obrazu, zamiast by kie

przez ten czas. Mwi im wtedy, e nie ma czego takiego jak

zobaczy, jak ta teza sprawdza si wpraktyce.

kuwajce uwag zdjcia niezalenie od sytuacji. Moje myli

Czekaj na idealne warunki

zachowa ciepo albo jak nie da si zdmuchn z klifu przez

bdzie umieszczony na brzegu kadru, wzrok ogldajcego zosta

rowany na zewntrz. Na powyszych dwch zdjciach moesz

Kilka razy w roku prowadz warsztaty fotograficzne i niestety

nie potrafi kontrolowa pogody. Zdarza si wic, e warunkom

rzy z pewnoci zachodz w gow, co u licha bdziemy robi

za pogoda. Zpozytywnym nastawieniem mona uzyska przy

nie ogniskuj si wok tego, jakim cudem nie zmokn lub

wiatr. Zamiast tego zastanawiam si nad tym, jak wyzyska te

warunki na swoj korzy. Dwa zmoich wietnie sprzedajcych
221

N au c z

s i

r e g u

( o r a z t e g o,

k i e dy

j e

a m a )

si zdj krajobraz i portret zwierzcia zostay zrobione

w czasie dwch najgorszych dni, jakie zdarzyo mi si spdzi

wplenerze.

Jeff Vanuga przyzna mi racj. Fotografuj zgodnie z pogod,

w kadych warunkach i w dowolnym owietleniu, w tym

w wietle ksiyca. Gdy przypominam sobie swoje ulubione

zdjcia, uwiadamiam sobie, e wiele z nich powstao w dni,

wktrych wikszo ludzi zostaaby wdomu.

a nie wbrew niej, stwierdzi, gdy zapytaem go o najlepsze

Mora z tej opowieci jest taki, e wszystkie warunki s ide

zwielu wzgldw umoliwio robienie zdj dwadziecia cztery

wyobraae!

warunki do wykonywania zdj przyrody. Cyfrowe medium

godziny na dob, siedem dni w tygodniu. Fotografuj w nocy,

alne, chocia niekoniecznie wtaki sposb, jak sobie pierwotnie

C H R I S W E S TO N

To zdjcie, ktre zostao opublikowane na okadce ksiki i sprzedao si

wwielu kopiach, zostao wykonane wjeden znajgorszych dni, jakie przeyem
wplenerze.

222

Skorowidz
18-procentowa neutralna
szaro, 131, 133

Adams Ansel, 28, 190

Adobe RGB, 71, 72
AE, 131
AF, 66, 174
AF-A, 68
AI servo, 66, 176
AI-Focus, 68
akcentowanie obiektw, 123, 196
Angel Heather, 264
aparat, 42
balans bieli, 50
histogram, 62
ISO, 51
menu, 68
pokrta, 43
pomiar wiata, 54
przyciski, 43
tryb ostrzenia, 66
tryb pracy, 58
typy plikw, 46
autofokus, 67, 68, 174, 176, 250, 254
AI servo, 176
One-Shot AF, 176
pasywny autofokus, 184
pojedynczy AF, 176
pole ostroci, 179
poruszajce si obiekty, 179
priorytet ostroci, 182
problemy, 184
przewidywanie ruchu, 182
przycisk blokady autofokusa, 184
punkt maksymalnego kontrastu, 184
spust migawki, 182
systemy autofokusa, 182
szeroki obszar, 179

tryb automatycznego wyboru

najbliszego obiektu, 181
tryb cigy, 176, 258
tryb dynamicznego wyboru
plostroci, 179
tryb pojedynczego pola ostroci, 179
tryby pracy, 176
wyostrzenie, 176, 177
zablokowanie, 176, 177, 184
zasada dziaania, 184
automatyczny balans bieli, 165
Av, 58, 59

badania, 17
balans bieli, 50, 266
automatyczny balans bieli, 165
cie, 165, 170, 246
efekty artystyczne, 163
flesz, 165
pochmurno, 165, 170, 173
RAW, 51, 173
wiato soneczne, 165, 173
wietlwka, 165, 170, 244
ustawianie, 170
ustawienia programowe, 165
ustawienia wasne, 173
arwka, 165, 170
Barwa, 272
barwy, 76, 202, 210
barwy dopeniajce, 211
Benvie Niall, 161, 198
blokada autofokusa, 176, 177, 184
blokowanie ostroci, 66
Bloom Steve, 269
bracketing, 146
brak rwnowagi, 218
Bulb, 119

Cairns Pete, 181, 200

CCD, 162
chmury, 260
ciasne kadrowanie, 238
cigy AF, 66, 68, 176
ciemne obiekty, 132
cienie, 99
ciepe filtry, 50
CMOS, 162
Cornish Joe, 27, 91
cyfrowe ISO, 52, 157
cyfrowy histogram, 62
czas ekspozycji, 119
czas nawietlania, 60, 98, 119, 120, 121,
123, 157
Cztery pory roku, 272
czuo filmu, 52

wiczenia na sucho, 264

Krytyk filmowy, 266
Podrowanie wczasie, 265
Testowanie broni, 264
Zosta dekonstruktorem, 265

Davies Paul Harcourt, 27

definiowanie tematu zdjcia, 228
duga ekspozycja, 236
dugi czas nawietlania, 125, 234,
242, 248
dostrzeganie obrazw, 33
dysonans wizualny, 218
dystrybucja tonw wurzdzeniu
liniowym, 150
Dzie zycia mojego ogrodu, 271

efekt aureoli, 153

efekt wysokiego klucza, 197
ekspozycja, 51, 97, 130
intensywno wiata, 97
ISO, 157
jasne tony, 131
kalibracja wiatomierza, 140
kompensacja ekspozycji, 131, 134
kontrast, 141
krajobrazy, 156
neutralne filtry powkowe, 143
prawo wzajemnej zalenoci
przysony iczasu
nawietlania, 121
sceny owysokim kontracie, 143
szacowanie kompensacji
ekspozycji, 140
tryb automatycznej ekspozycji, 131
tryb pomiaru wiata, 152
ustawianie ekspozycji, 149
usuwanie detali ze sceny, 197
wbudowany wiatomierz, 131
elementy kompozycyjne, 202
emocje, 202
energia wizualna, 206
EV, 56, 103, 119, 122

f/xx, 79, 120

filtry optyczne, 50
filtr 81A, 173
filtr polaryzacyjny, 240
flesz wtrybie synchronizacji
zdugimi czasami migawki, 244
focal length, 120
format
JPEG, 47
RAW, 48

S ko r o w i d z

fotografia HDR, 146

fotografowanie na poziomie oczu, 219
fotografowanie ptakw wlocie, 181
fotografowanie wczerni ibieli, 231
fotografowanie zrki, 83
funkcja stabilizacji optycznej, 87

gamut przestrzeni kolorw, 72

gbia kontrastu, 103
gbia ostroci, 60, 126, 128, 129, 190,
196, 238, 260, 267
krki rozmycia, 129
maksymalizacja, 129
przysona, 123
GND, 143
Google Earth, 28
Gosling Steve, 143

HDR, 146
High Dynamic Range, 146
histogram, 62, 151
informacje oprzewietleniach, 65
odczytywanie, 62
zdjcie niedowietlone, 63
zdjcie openej rozpitoci
tonw, 63
zdjcie przewietlone, 63
horyzont, 203

idealne warunki, 221

informacje oprzewietleniach, 62, 65
inspirujce projekty fotograficzne, 271
Barwa, 272
Cztery pory roku, 272
Dzie zycia mojego ogrodu, 271
Miasto rodzinne, 273
Rok zycia zwierzcia X, 271
Tytu BBC Wildlife Photographer
of the Year, 273
intensywno wiata, 97
278

internet, 19
ISO, 51, 122
ekspozycja, 157
szum cyfrowy, 161

jako obrazu, 121

JPEG, 45, 46, 47, 48

kadrowanie
waparacie, 188, 190
wkomputerze, 193
kalibracja wiatomierza, 140
kt widzenia obiektywu, 106, 188
kierunek padania wiata, 99, 101
klonowanie, 200
kdki, 39
kolejno ogldania obiektw, 123, 196
kolor wiata, 50
kompensacja ekspozycji, 131, 134,
135, 141
kompensowanie wpywu akcesoriw
absorbujcych wiato, 156
komponowanie obrazu
fotograficznego, 201
kontrast, 103
obiektyw, 106
podstawowe elementy
kompozycyjne, 202
psychologia elementw
graficznych, 202
wiato, 97
kompresja JPEG, 47, 163
kompresja stratna, 47
kontrast, 75, 98, 103, 141
gbia kontrastu, 103
postrzeganie wczerni ibieli, 103
rozpito tonalna, 103
kontrola aparatu, 118
kontrola czasu nawietlania, 157
kontrola obrazu, 103

kontrola wiata, 119

korekcja nasycenia, 76, 77
korekcja niedowietlenia, 151
krajobrazy, 126, 155, 156, 157, 236
krki rozmycia, 129
krtki czas nawietlania, 124
ksiyc, 237
ksztaty, 202, 207

Levels, 151, 152

liczba ekspozycji, 119
liczba przysony, 120, 121
linie, 202, 203
energia wizualna, 206
horyzont, 203
pionowe linie, 206
ukone linie, 207
zakrzywione linie, 207
lotniska, 34, 37

amanie regu, 269

makrofotografia, 200
maksymalizacja gbi ostroci, 129
malowanie wiatem, 122
manipulowanie wiatem, 152
matryca cyfrowa, 149
Meers Nick, 101
menu aparatu, 68
menu fotografowania, 70
menu odtwarzania, 70
menu poczenia USB, 70
menu ustawie, 69
MF, 66
Miasto rodzinne, 273
miejsce sesji, 18
mikkie wiato, 98
migawka, 119
minimalizacja szumu, 268
minimalna przysona, 79

nasycenie, 76
nawyk przeprowadzania bada, 22
nazwy obiektyww, 78
neutralny filtr powkowy, 58, 143
Nichols Michael, 17, 28
niedowietlenie, 151
niewiadoma kompetencja, 43
nogi statywu, 91
numerowanie plikw, 69

obiektyw, 78, 106

akronimy, 82
duga ogniskowa, 79
kt widzenia, 79, 106
kompozycja, 106
minimalna przysona, 79
nazwy, 78
obiektyw szerokoktny, 176
obiektyw zmiennoogniskowy, 79
ogniskowa, 79, 106
perspektywa, 110
powikszenie, 106
pozorna odlego przestrzenna, 112
przysona, 120, 157
relacje przestrzenne, 174
stabilizacja optyczna, 80, 81, 87
sterowanie, 83
tabela zmian kta widzenia, 107
teleobiektyw, 79, 174
wybr, 173
zmiana ogniskowej, 174
zoom, 80, 174
obliczanie ekspozycji dla neutralnych
filtrw powkowych, 143
obraz openej rozpitoci tonalnej, 56
ocena gbi ostroci, 267
ocena tonw, 141
odcie, 76
odczytywanie histogramu, 62
odlego hiperfokalna, 121, 129

S ko r o w i d z

ogniskowa, 79, 106

okrelanie najlepszej pory dnia
nafotografowanie, 101
One-Shot AF, 68, 176
ostre wiato, 98
ostro, 66, 121, 190, 196
ostrzenie, 65, 66
owietlenie, 17, 27
owady, 27

pakowanie sprztu pod ktem

oczekiwanych zdj, 33
panoramowanie, 242
pasywny autofokus, 184
patrzenie tak, jak patrzy aparat, 96, 114
Patterson Freeman, 268
pejzae, 27
pejza zimowy, 131
perspektywa, 110
pionowa orientacja kadru, 252
pionowe linie, 206
pionowe panoramowanie, 252
planowanie doskonaego zdjcia, 16
badania, 17, 22, 30
internet, 19
mapa okolicy, 27
miejsce sesji, 18
przewidywanie przyszych
zachowa, 23
temat, 19, 22
termin sesji, 18
wizualizacja, 28
wybr sprztu, 33
wyobraanie sobie wygldu
scenwrzeczywistoci, 28
zdobywanie wiedzy, 22
planowanie projektw, 274
plaster miodu, 54
pliki, 46
JPEG, 46, 47
RAW, 46, 48

pochylony horyzont, 217

podkrelanie relacji drapienik
ofiara, 126
podstawowe elementy
kompozycyjne, 202
barwy, 210
ksztaty, 207
linie, 203
tekstury, 212
wzory, 212
pojedynczy AF, 68, 176
pokazywanie upywu
czasu iruchu, 123
pole ostroci, 179
pomiar rozpitoci tonalnej sceny, 142
pomiar wiata, 53, 131, 142, 152
plaster miodu, 54
pomiar centralnie waony, 56, 154
pomiar matrycowy, 54
pomiar punktowy, 56
pomiar przez obiektyw, 54
pomiar wielosegmentowy, 54, 153
TTL, 54
pomijanie obiektw, 188
portrety zwierzt, 56
pora dnia na fotografowanie, 101
postrzeganie wczerni ibieli, 103
postrzeganie wznaczeniu
fotograficznym, 33
powikszenie obiektywu, 106
poziom kontrastu, 98
poziomnica, 219
Poziomy, 151, 152
pozorna odlego przestrzenna, 112
prawo wzajemnej zalenoci przysony
iczasu nawietlania, 121
preselekcja czasu, 59
preselekcja ISO, 62
preselekcja przysony, 59, 157, 158
priorytet ostroci, 182
proces komponowania, 201
Program, 58

programy do redukcji szumw, 163

programy tematyczne, 118
prowadzenie wzroku, 220
przecznik ogranicznika autofokusa, 83
przeprowadzanie bada, 22
przestrze barw, 71
przewietlenie, 62, 152, 232
przewidywanie przyszych
zachowa, 23
przewidywanie ruchu, 182
przewoenie sprztu, 34
przycisk blokady autofokusa, 184
przysona, 60, 98, 120
akcenty, 123
gbia ostroci, 123
jako obrazu, 121
kolejno ogldania obiektw, 123
liczba przysony, 120, 121
prawo wzajemnej zalenoci
przysony iczasu
nawietlania, 121
przekroczenie granicy prawa
zalenoci, 122
regulacja, 120
psychologia elementw graficznych, 202
ptaki, 181, 254
punkt maksymalnego kontrastu, 184
punkt najlepszej ostroci, 184
punktowy pomiar wiata, 153

RAW, 45, 46, 48

balans bieli, 51, 173
redukcja kta widzenia, 190
redukcja szumw, 163
regulacja kontrastu, 75, 76
reguy, 188
fotografia przyrody, 215
regua trjpodziau, 216
relacje przestrzenne, 174, 190
rodzaj wiata, 98
Rok zycia zwierzcia X, 271

rozmycie ruchu, 60, 242

rozmycie ta, 195
rozpito tonalna, 56, 103, 105
aparat, 141
ludzki wzrok, 141
scena, 142
ruch, 31, 60, 123, 267

S, 58, 68
Sartore Joel, 22
scalanie zdj, 146
sceny owysokim kontracie, 143
skala Kelvina, 173
skoki ekspozycji, 103
sprzt, 33, 36, 68
lotniska, 34
spust migawki, 182
sRGB, 71, 72
stabilizacja optyczna, 80, 81, 87
statyw, 83, 89, 90
sterowanie obiektywem, 83
Sv, 59
system autofokusa, 182
system redukcji szumw, 165
szacowanie
kompensacja ekspozycji, 140
rozpito tonalna sceny, 56
szara karta Kodaka, 141
szczegy sceny, 200
sze regu fotografii przyrody, 215
sztuka patrzenia, 28
sztuka pomijania, 188
szum cyfrowy, 54, 161, 162, 268
kompresja JPEG, 163
programy do redukcji szumw, 163
przyczyny powstawania, 162
szum generowany przez ciepo, 162
szum sygnau, 162
szum wasny matrycy, 162
szum wynikajcy
ze wzmocnienia, 162
279

S ko r o w i d z

nieg, 134
wiato, 50, 97
intensywno, 97
kierunek padania, 99
mikkie wiato, 98
ostre wiato, 98
rodzaj wiata, 98
temperatura barwowa, 102
zote godziny, 102
wiatomierz, 53, 140
wiatomierz punktowy, 156
wiatomierz zewntrzny, 156
TTL, 131

tabela zmian kta widzenia, 107

tablica wartoci ekspozycji, 122
Tarn David, 219
techniki stabilizacji, 88
tekstury, 202, 212
teleobiektyw, 79, 174
temat zdjcia, 22, 228
temperatura barwowa, 50, 102, 173
termin sesji, 18
TIFF, 48
to, 127
tonalno sceny, 133
torba fotograficzna, 37
kdki, 39
treningi fotograficzne, 266
Balans bieli, 266
Fotografie niekontrolowane, 270
Hula-hoop, 268
Kompania fotograficzna, 270
amanie regu, 269
Minimalizacja szumu, 268
Ocena gbi ostroci, 267
Test szarej karty, 266
Test wody, 267
We tylko jeden obiektyw, 269
280

trjpodzia, 216
tryb automatycznego wyboru
najbliszego obiektu, 181
tryb automatycznej ekspozycji, 131
tryb czarno-biay, 231, 232
tryb ekspozycji, 157
tryb JPEG, 46
tryb manualny, 157
tryb obrazu, 73
tryb ostrzenia, 65, 66
AF, 66
autofokus, 67, 68
cigy AF, 66, 68
MF, 66
One-Shot AF, 68
podwjny tryb autofokusa, 68
pojedynczy AF, 68
ledzenie ostroci, 68
tryb automatyczny, 66
tryb pojedynczego pola ostroci, 179
tryb pomiaru wiata, 53, 152
tryb pracy aparatu, 58
A, 58
Av, 58, 59
Krajobraz, 59
M, 62
P, 58
preselekcja czasu, 59
preselekcja przysony, 59
Program, 58
Sv, 59
tryb manualny, 62
Tv, 58
tryb preselekcji czasu, 59
tryb preselekcji przysony, 59, 158
tryb RAW, 46
tryb RAW+JPEG, 50
trzymanie aparatu, 83, 84
TTL, 54, 131
Tv, 58
tworzenie zdj, 188
typy plikw, 46

Tytu BBC Wildlife Photographer

ofthe Year, 273

uchwycenie chwili, 226

ukad obiektw, 17, 201
ukony horyzont, 217
ukrywanie wwietle, 197
umiejtno postrzegania wznaczeniu
fotograficznym, 33
upyw czasu, 123
ustawianie balansu bieli, 170
ustawianie daty igodziny, 70
ustawianie ekspozycji na wiata,
przetwarzanie pod ktem
cieni, 149
ustawianie ostroci, 66
ustawienia ISO, 161
ustawienia optymalizacji obrazu, 71
usuwanie detali ze sceny, 197
usuwanie obiektw, 188

Vanuga Jeff, 140, 146, 213, 222

walizka fotograficzna, 34
warto ekspozycji, 56
ISO, 122
warto ISO, 51
WB, 163
Weston Edward, 215
widzenie kolorw, 96
wiedza ofotografowanym obiekcie, 22
wizualizacja, 28
wodospad, 240
wraenie gbi, 213, 214
wraenie przestrzeni, 256
wraenie ruchu, 242
wschody soca, 102
wybr obiektywu, 173
wybr pola ostroci, 179
wybr priorytetu ostroci, 182

wybr sprztu, 33
wybr torby fotograficznej, 37
wybr trybu ekspozycji, 157
wyjtkowo zdj, 226
wykonywanie zdj, 96
wyobraanie sobie wygldu scen
wrzeczywistoci, 28
wyostrzanie, 77
wypenianie kadru, 219
wysoki horyzont, 204
wysoki klucz, 153, 197, 232
wysoki kontrast, 143
wysokie ISO, 54, 162
wywoanie wraenia gbi, 213
wzory, 202, 212, 248

zaawansowane opcje menu, 78

zabarwienie wiata, 50
zachody soca, 102
zachowanie zwierzt, 24
zamraanie ruchu, 60, 123, 250
zbiegajce si linie, 214
zdjcia owysokim kluczu, 153
zdjcia owadw, 27
zdjcie ruchu, 31
zdobywanie wiedzy, 22
zewntrzny wiatomierz, 156
zote godziny, 102
zmiana balansu bieli, 163
zmiana czasu nawietlania, 119
zmniejszanie pozornej odlegoci
przestrzennej, 112
znajomo aparatu, 42
zoom, 80
zwanie kta widzenia, 188
zwikszanie ogniskowej, 111
zwikszanie pozornej odlegoci
przestrzennej, 112
zwracanie uwagi na szczegy, 200

ywo barw, 76