Red Hat Linux 8. Biblia

IDZ DO
PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI
KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE
ZAMW DRUKOWANY KATALOG
TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA
CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK
CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE
Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl
Red Hat Linux 8.

Biblia
Autor: Christopher Negus
Tumaczenie: Grzegorz Kowalczyk,
Aleksandra Tomaszewska, Piotr Pilch
ISBN: 83-7361-106-1
Tytu oryginau: Red Hat Linux 8 Bible
Format: B5, stron: 1200
Bez wzgldu czy jeste nowym uytkownikiem systemu Linux, czy dowiadczonym
profesjonalist w tej dziedzinie, jeli wybierzesz Linuksa w dystrybucji Red Hat, nie
zawiedziesz swoich oczekiwa. Red Hat to najpopularniejsza dystrybucja Linuksa
i nawet jeli nie kady uwaa j za najlepsz, jej szerokie rozpowszechnienie da Ci
dostp do wiedzy tysicy uytkownikw, ktrzy pomog Ci opanowa Red Hata.
Nie ze wszystkim moesz jednak zwrci si do uczestnikw list dyskusyjnych i nie
wszystkie informacje znajdziesz na stronach internetowych. Ksika Red Hat Linux 8.
Biblia bdzie fundamentem Twojej wiedzy na temat tego systemu operacyjnego.
Zawiera ona komplet informacji na temat konfiguracji i administracji Red Hat Linuksem.
Od instalacji i naprawy bdw po instalacj zapory sieciowej iptables, konfiguracj
serwerw plikw i serwera WWW. Dowiesz si rwnie, jak uczyni ten system
bezpiecznym.
Wykorzystaj najnowsze procedury instalacji systemu, tworzenia dyskw
startowych oraz pobierania uaktualnie z Red Hat Linux Network
Dopasuj do swojego stylu pracy nowe pulpity GNOME i KDE
Poznaj sposoby posugiwania si powok systemow Linux, systemem plikw
i edytorem testw
Konfiguruj usugi systemowe, usug Samba z poziomu graficznego interfejsu
uytkownika bez koniecznoci wchodzenia do trybu rcznej edycji plikw
konfiguracyjnych
Chro system przy pomocy narzdzi LogSentry i iptables
Udostpniaj serwery z wykorzystaniem usugi DNS, twrz bezprzewodow
sie LAN i konfiguruj wirtualne sieci prywatne
Odkryj nowe oprogramowanie multimedialne, cznie z narzdziem do obsugi
aparatu cyfrowego gtkam oraz pakietem OpenOffice
Red Hat Linux 8 Biblia to nie tylko kompletny opis Red Hat Linuksa, ale take wersja
instalacyjna samego systemu, umieszczona na doczonych 3 pytach CD-ROM.
Zawiera ona midzy innymi najnowsz wersja kompilatora GNU gcc, serwera WWW
Apache, rodowisk GNOME i KDE i wiele innych przydatnych aplikacji.

O Autorze ................................................................................................................................13
Przedmowa ..............................................................................................................................15

Rozdzia 1. Wprowadzenie do systemu Red Hat Linux .................................................................23
Rozdzia 2. Instalacja systemu Red Hat Linux..............................................................................43

Rozdzia 3. Pierwsze kroki.......................................................................................................113
Rozdzia 4. Uruchamianie rodowiska graficznego.....................................................................159
Rozdzia 5. Uruchamianie aplikacji...........................................................................................215
Rozdzia 6. Tworzenie dokumentw w systemie Red Hat Linux ..................................................265
Rozdzia 7. Gry i zabawy w systemie Red Hat Linux..................................................................307
Rozdzia 8. Red Hat Linux a multimedia ...................................................................................331
Rozdzia 9. Narzdzia umoliwiajce korzystanie z sieci Internet i sieci WWW............................371
!"

Rozdzia 10. Podstawy zarzdzania systemem ...........................................................................415
Rozdzia 11. Konfigurowanie kont uytkownikw i zarzdzanie nimi..........................................463
Rozdzia 12. Automatyzacja zada systemowych.......................................................................493
Rozdzia 13. Tworzenie kopii bezpieczestwa i przywracanie plikw ..........................................533
Rozdzia 14. Bezpieczestwo systemu ......................................................................................565
#$ %&'(& ) *!

Rozdzia 15. Konfiguracja sieci lokalnej LAN ...........................................................................643
Rozdzia 16. Podczenie do Internetu.......................................................................................699
Rozdzia 17. Konfiguracja serwera druku ..................................................................................749
Rozdzia 18. Konfiguracja serwera plikw.................................................................................775
Rozdzia 19. Konfiguracja serwera poczty.................................................................................813
Rozdzia 20. Konfiguracja serwera FTP ....................................................................................857
Rozdzia 21. Konfiguracja serwera WWW ................................................................................889
Rozdzia 22. Konfiguracja serwera grup ....................................................................................941
Rozdzia 23. Konfiguracja serwera DHCP i NIS ........................................................................975
Rozdzia 24. Konfiguracja serwera bazodanowego MySQL ........................................................997
Rozdzia 25. Publiczne udostpnianie usug sieciowych przy uyciu serwera DNS ..................... 1029

+ ,-.
Dodatek A Co znajduje si na pytach CD-ROM?.................................................................... 1059
Dodatek B Pakiety RPM systemu Red Hat Linux ..................................................................... 1061
Dodatek C Uruchamianie usug sieciowych ............................................................................. 1117
Dodatek D Publiczna licencja GNU ........................................................................................ 1141
Skorowidz ............................................................................................................................ 1147

!

"#
$
%
Red Hat Linux wizytwka systemu ........................................................................................24
Czym jest Linux? ......................................................................................................................26
Korzenie systemu Linux sigaj Uniksa ......................................................................................26
Oglne cechy systemu Linux......................................................................................................28
Podstawowe zalety systemu Linux..............................................................................................30
Czym jest Red Hat Linux? .........................................................................................................31
Dlaczego naley wybra system Red Hat Linux? .........................................................................32
Nowoci w dystrybucji Red Hat Linux 8 .....................................................................................34
Co nowego w tym wydaniu ksiki? ...........................................................................................39
Idea otwartej licencji oprogramowania ........................................................................................40
Podsumowanie .........................................................................................................................41
"%&
'$
(
Szybka instalacja systemu Red Hat Linux....................................................................................43
Instalacja systemu krok po kroku ...........................................................................................47
Instalacja dodatkowych pakietw oprogramowania Red Hat Linux................................................64
Instalacja systemu Red Hat Linux zagadnienia specjalne ..........................................................66
Instalacja systemu Red Hat Linux zagadnienia specjalne ..........................................................76
Diagnozowanie i usuwanie problemw z instalacj ....................................................................108
Podsumowanie .......................................................................................................................110

" ))
Logowanie do systemu Red Hat Linux ......................................................................................113
Powoka systemu Red Hat Linux ..............................................................................................122
Korzystanie z powoki systemowej ...........................................................................................123
Praca z systemem plikw Red Hat Linux...................................................................................145
Edytor vi przyjaciel czy wrg?.............................................................................................153
Podsumowanie .......................................................................................................................158
C:\Andrzej\PDF\Red Hat Linux 8. Biblia\!spis.doc

"(*+
),-
, !.
Uruchamianie pulpitu ..............................................................................................................160
Przygotowanie pulpitu do pracy ...............................................................................................162
GNOME czy KDE oto jest pytanie! .....................................................................................166
rodowisko graficzne GNOME ................................................................................................167
rodowisko graficzne KDE......................................................................................................183
X Window System ..................................................................................................................203
Podsumowanie .......................................................................................................................214
"!*+
)' %!
Red Hat Linux jako platforma do uruchamiania aplikacji............................................................216
Odszukiwanie odpowiednikw aplikacji systemu Windows w systemie Linux..............................218
Pobieranie aplikacji dla systemu Red Hat Linux.........................................................................218
Instalowanie aplikacji w systemie Red Hat Linux.......................................................................228
Uruchamianie aplikacji dla X Window System ..........................................................................241
Zastosowanie emulatorw do uruchamiania aplikacji z innych systemw operacyjnych ................254
Podsumowanie .......................................................................................................................264
"/0
)
1 $
%/!
Pakiet biurowy OpenOffice......................................................................................................266
Inne edytory tekstu .................................................................................................................268
Zastosowanie tradycyjnych narzdzi systemu Linux do publikacji dokumentw ...........................271
Tworzenie dokumentw przy uyciu systemw formatowania Groff oraz LaTeX .........................273
Drukowanie dokumentw w systemie Red Hat Linux.................................................................295
Wywietlanie dokumentw przy uyciu pakietw Ghostscript oraz Acrobat .................................298
Programy graficzne w systemie Red Hat Linux..........................................................................301
Skanowanie dokumentw przy uyciu pakietu SANE.................................................................304
Podsumowanie .......................................................................................................................305
"23$ $ $
42
Gry w systemie Linux? Ale oczywicie! ..................................................................................308
Gry w rodowisku X ...............................................................................................................310
Gry komercyjne w systemie Linux............................................................................................324
Podsumowanie .......................................................................................................................329
"

Odtwarzanie audio w systemie Linux........................................................................................332
Karty TV i kamery internetowe w systemie Linux......................................................................350
Odtwarzanie wideo w systemie Linux .......................................................................................357
Zastosowanie pakietw gtkam oraz gphoto2 do pracy z cyfrowymi aparatami fotograficznymi ......361
Nagrywanie dyskw audio-CD.................................................................................................364
Podsumowanie .......................................................................................................................369
".56 7 '8)$

&

### 2
Korzystanie z narzdzi obsugi sieci WWW ..............................................................................371
Przegldanie zasobw sieci WWW...........................................................................................372
Komunikacja z wykorzystaniem poczty elektronicznej ...............................................................384
Korzystanie z grup dyskusyjnych .............................................................................................393
Korzystanie z AOL Instant Messaging za pomoc programu Gaim ..............................................397
Korzystanie z polece zdalnego logowania, kopiowania i uruchamiania programw .....................398
Podsumowanie .......................................................................................................................412

!"

"4 $8
$ (!
Uytkownik root .....................................................................................................................416
Jak zosta superuytkownikiem (polecenie su)...........................................................................416
Polecenia administracyjne, pliki konfiguracyjne i dzienniki zdarze ............................................419
Zapoznawanie si z systemem..................................................................................................428
Korzystanie z graficznych narzdzi administracyjnych systemu Red Hat Linux ............................431
Modyfikowanie konfiguracji sprztowej z wykorzystaniem kudzu...............................................434
Konfigurowanie moduw........................................................................................................435
Obsuga systemw plikw .......................................................................................................438
Sprawdzanie przestrzeni systemowej ........................................................................................449
Monitorowanie wydajnoci systemu .........................................................................................451
Wybr alternatywnego oprogramowania ...................................................................................453
Uaktualnianie oprogramowania Linux.......................................................................................455
Podsumowanie .......................................................................................................................462
"9
- ,
)
7$)
)1 8

(/
Tworzenie kont uytkownikw ................................................................................................464
Konfigurowanie ustawie domylnych......................................................................................469
Tworzenie przenonych pulpitw .............................................................................................475
Obsuga uytkownikw ...........................................................................................................476
Modyfikowanie ustawie kont uytkownikw ...........................................................................478
Usuwanie kont uytkownikw..................................................................................................481
Sprawdzanie wykorzystania przestrzeni dyskowej......................................................................483
Wysyanie wiadomoci e-mail do uytkownikw .......................................................................489
Podsumowanie .......................................................................................................................491
"%$':$ $+ (.
Skrypty powoki systemowej ...................................................................................................494
Inicjalizacja systemu ...............................................................................................................505
Uruchamianie i zamykanie systemu ..........................................................................................509
Planowanie zada systemowych...............................................................................................524
Podsumowanie .......................................................................................................................531
"0
) : $
)1 !
Wybr strategii tworzenia kopii bezpieczestwa ........................................................................534
Wybr nonika kopii bezpieczestwa........................................................................................535
Tworzenie kopii bezpieczestwa na dysku twardym...................................................................541
Tworzenie kopii bezpieczestwa za pomoc polecenia dump ......................................................544
Automatyzacja tworzenia kopii bezpieczestwa z wykorzystaniem narzdzia cron........................547
Przywracanie plikw z kopii bezpieczestwa.............................................................................549
Tworzenie kopii bezpieczestwa przez sie ...............................................................................553
Wykonywanie sieciowej kopii bezpieczestwa wielu komputerw ..............................................554
Korzystanie z narzdzia archiwizacji pax ..................................................................................561
Podsumowanie .......................................................................................................................564
"( : $ !/!
Haker a wamywacz ................................................................................................................566
Ochrona hasem ......................................................................................................................566
Ochrona przed wamaniami......................................................................................................571

Ochrona systemu Linux przez filtrowanie dostpu sieciowego ....................................................576
Ochrona sieci z wykorzystaniem cian ogniowych .....................................................................581
Uruchamianie testw bezpieczestwa z wykorzystaniem narzdzia Tiger.....................................604
Wykrywanie wama na podstawie plikw dziennikw ..............................................................607
Korzystanie z narzdzia Tripwire do wykrycia modyfikowanych plikw......................................611
Ochrona przed atakami odmowa usugi..................................................................................615
Wykorzystanie metod szyfrowania ...........................................................................................618
Monitorowanie plikw dziennikw z wykorzystaniem LogSentry................................................622
Ochrona komputera z wykorzystaniem PortSentry .....................................................................631
Podsumowanie .......................................................................................................................640
#$ %&'(& )

*!
"!9
- ,' )
'5 /(
Sieci lokalne ...........................................................................................................................643
Konfiguracja tradycyjnej sieci lokalnej Ethernet ........................................................................651
Tworzenie i konfiguracja bezprzewodowej sieci lokalnej ............................................................667
Monitorowanie natenia ruchu w sieci lokalnej LAN przy uyciu programu Ethereal ..................691
Podsumowanie .......................................................................................................................696
"/"8
&

/..
Budowa sieci Internet ..............................................................................................................700
czenie si z Internetem za pomoc modemu ..........................................................................706
Poczenie sieci lokalnej z Internetem.......................................................................................720
Konfiguracja komputera z systemem Red Hat Linux jako routera................................................721
Konfiguracja wirtualnej sieci prywatnej VPN (Virtual Private Network) ......................................727
Konfiguracja komputera z systemem Red Hat Linux jako serwera proxy......................................734
Konfiguracja klientw proxy....................................................................................................745
Podsumowanie .......................................................................................................................748
"29
- ,' ) 2(.
Drukowanie w systemie Red Hat Linux.....................................................................................750
Aktualizacja uywanej usugi drukowania i dostosowanie jej do usugi CUPS..............................763
Wybr drukarki ......................................................................................................................765
Zarzdzanie kolejk wydruku w systemie Red Hat Linux............................................................766
Konfiguracja serwerw wydruku..............................................................................................770
Podsumowanie .......................................................................................................................774
" 9
- ,' )1 22!
Dlaczego warto skonfigurowa serwer plikw?..........................................................................775
Konfiguracja serwera plikw NFS systemu Red Hat Linux .........................................................776
Konfiguracja serwera plikw Samba w systemie Red Hat Linux..................................................790
Konfiguracja serwera plikw NetWare w systemie Red Hat Linux ..............................................807
Podsumowanie .......................................................................................................................812
".9
- ,' $
Omwienie protokou SMTP i serwera sendmail........................................................................814
Instalacja i uruchomienie serwera sendmail ...............................................................................815
Konfiguracja pliku sendmail.cf.................................................................................................819

Serwer Postfix ........................................................................................................................849

Pobieranie wiadomoci z serwera poczty przy uyciu protokou POP ..........................................850
Administrowanie list wysykow ............................................................................................852
Podsumowanie .......................................................................................................................855
"%49
- ,' ;0 !2
Serwery FTP ..........................................................................................................................858
Zastosowanie serwera WU-FTPD (Washington University FTP Server) ......................................859
Zastosowanie serwera vsFTPd (Very Secure FTP Server)...........................................................880
Dodatkowe informacje na temat serwerw FTP .........................................................................887
Podsumowanie .......................................................................................................................888
"%9
- ,' ### .
Podstawowe informacje na temat serwerw WWW ...................................................................890
Szybkie uruchomienie serwera Apache ..................................................................................893
Konfiguracja serwera Apache...................................................................................................895
Zatrzymywanie i uruchamianie serwera Apache.........................................................................930
Monitorowanie pracy serwera ..................................................................................................932
Podsumowanie .......................................................................................................................939
"%%9
- ,' , .(
Serwery grup dyskusyjnych .....................................................................................................942
Planowanie instalacji serwera grup dyskusyjnych.......................................................................943
Konfiguracja serwera INN .......................................................................................................945
Definiowanie poczenia z innymi serwerami grup dyskusyjnych ................................................960
Okrelanie metody przechowywania artykuw..........................................................................966
Definiowanie okresw wanoci...............................................................................................970
Kontrola dostpu do serwera....................................................................................................972
Uruchamianie serwera INN......................................................................................................973
Kontrola plikw dziennika zdarze serwera INN .......................................................................973
Podsumowanie .......................................................................................................................974
"%9
- ,' <= 5& .2!
Zastosowanie protokou DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol) ......................................976
Konfiguracja serwera DHCP....................................................................................................976
Konfiguracja klienta DHCP .....................................................................................................983
Usuga NIS (Network Information Service) ...............................................................................985
Konfiguracja komputera z systemem Red Hat Linux jako klienta NIS..........................................987
Konfiguracja komputera z systemem Red Hat Linux jako serwera nadrzdnego NIS.....................991
Konfiguracja komputera z systemem Red Hat Linux jako serwera podrzdnego NIS.....................996
Podsumowanie .......................................................................................................................996
"%(9
- ,'
,>$? ..2
Pakiety serwera MySQL..........................................................................................................998
Konfiguracja serwera MySQL..................................................................................................999
Uruchomienie serwera MySQL .............................................................................................. 1007
Kontrola poprawnoci dziaania serwera MySQL..................................................................... 1007
Praca z bazami danych serwera MySQL ................................................................................. 1008
Tabele bazy danych serwera MySQL...................................................................................... 1014
Wywietlanie danych zawartych w bazie danych MySQL ........................................................ 1019
Modyfikowanie tabel oraz ich rekordw.................................................................................. 1022
11

Dodawanie i usuwanie uytkownikw..................................................................................... 1024
Kontrola i naprawianie baz danych ......................................................................................... 1026
Podsumowanie ..................................................................................................................... 1028
"%!
6

", $+
$7$ <5 4%.
Okrelenie przeznaczenia serwera........................................................................................... 1030
Podczenie serwera publicznego............................................................................................ 1031
Konfiguracja serwera publicznego .......................................................................................... 1038
Instalacja i konfiguracja serwera DNS .................................................................................... 1041
Dodatkowe rda informacji na temat serwera BIND.............................................................. 1055
Podsumowanie ..................................................................................................................... 1055
+ ,-.
<)=
'' 6
"$+=<@>A 4!.
<)) $>$
4/
Wycofane pakiety RPM ........................................................................................................ 1061
Pakiety RPM........................................................................................................................ 1063
<)=*+
", $+ 2
Lista kontrolna zwizana z uruchamianiem usug sieciowych.................................................... 1117
Moduy usug sieciowych ...................................................................................................... 1119
Rozwizania alternatywne...................................................................................................... 1121
Przegld usug sieciowych ..................................................................................................... 1122
<)<

'35* (
) (2
4Q\F\KC

W tym rozdziale:
Korzystanie z konta root
Polecenia administracyjne, pliki konfiguracyjne i pliki dziennikw
Poznawanie systemu
Administracja w trybie graficznym
Obsuga systemu plikw
Obsuga urzdze
Monitorowanie dziaania systemu
Red Hat Linux, podobnie jak inne systemy typu Unix, jest przeznaczony do uytkowania przez wicej ni jedn osob rwnoczenie. Funkcje obsugi wielu uytkownikw
pozwalaj na tworzenie kont z jednoczesnym zachowaniem odpowiednich poziomw
bezpieczestwa i tajnoci danych. Wielozadaniowo pozwala na korzystanie w tym samym czasie z jednego komputera wielu uytkownikom. Skomplikowane protokoy sieciowe i aplikacje umoliwiaj rozszerzenie usug, oferowanych przez komputer pracujcy w systemie Red Hat Linux, na uytkownikw i komputery podczone do tej samej
sieci. Osoba, ktrej zadaniem jest zarzdzanie systemem, jest nazywana administratorem systemu.
Nawet jeli jeste jedynym uytkownikiem systemu Red Hat Linux, nadal tworzone jest
osobne konto administratora systemu. Aby wykona wikszo zada, musisz by zalogowany do systemu jako uytkownik root (okrelany rwnie mianem superuytkownika).
Inni uytkownicy nie mog zmieni, a w niektrych wypadkach nawet zobaczy pewnych ustawie konfiguracyjnych systemu Red Hat Linux. W szczeglnoci dotyczy to
funkcji zabezpiecze, takich jak hasa.
Podstawowe zasady zarzdzania systemem Red Hat Linux s opisane w tym rozdziale.
W szczeglnoci skoncentrujemy si na narzdziach podstawowych, potrzebnych do zarzdzania systemem Red Hat Linux. Dowiesz si rwnie, w jaki sposb pracowa z systemem plikw oraz monitorowa konfiguracj i dziaanie systemu Linux.

Uytkownik root posiada pen kontrol nad dziaaniem systemu operacyjnego Red Hat
Linux. Ten uytkownik moe otworzy dowolny plik i uruchomi dowolny program.
Uytkownik root instaluje aplikacje i tworzy konta innych uytkownikw.
Przy pierwszej instalacji systemu Red Hat Linux wprowadzasz haso dla uytkownika
root. Musisz pamita i chroni to haso. Bdzie potrzebne do zalogowania si jako uytkownik root lub do uzyskania praw uytkownika root, kiedy jeste zalogowany jako inny
uytkownik.
Katalog domowy uytkownika root to /root. T i inne informacje, zwizane z kontem
uytkownika root, znajdziesz w pliku /etc/passwd. Oto jak wyglda wpis dla uytkownika root w pliku /etc/passwd:

Informuje on, e nazwa uytkownika to root, identyfikator uytkownika ma warto 0

(administrator systemu), identyfikator grupy ma warto 0 (grupa administratorw systemu), katalog domowy to /root, a powoka systemowa dla tego uytkownika to
. Jeli chcesz, moesz zmieni katalog domowy lub uywan powok systemow
poprzez zmodyfikowanie odpowiedniego wpisu w tym pliku.
Wicej informacji o pliku /etc/passwd znajdziesz w podrozdziale dotyczcym
tworzenia kont uytkownikw w rozdziale 11.
Jednym z domylnych ustawie konfigurowanych dla uytkownika root s aliasy dla

okrelonych niebezpiecznych polece. Aliasy dla polece ,
i pozwalaj uruchamia te polecenia z opcj . Zapobiega to omykowemu usuniciu, skopiowaniu lub przeniesieniu ogromnej iloci plikw. Uycie opcji powoduje, e system przed wykonaniem kadego polecenia da potwierdzenia usuwania, kopiowania lub przenoszenia.

Standardowym sposobem uzyskania praw superuytkownika jest zalogowanie si jako
uytkownik root, jednak takie rozwizanie nie zawsze jest wygodne. Na przykad, moesz by zalogowany jako standardowy uytkownik i chcesz jedynie wykona jedn
zmian na poziomie administratora bez koniecznoci wylogowania si i powtrnego
zalogowania; lub moesz prbowa zalogowa si przez sie, aby wprowadzi zmiany
administracyjne w systemie, ale okazuje si, e system nie pozwala na logowanie si
uytkownika root przez sie (standardowe ustawienie).
Rozwizaniem tego problemu bdzie uycie polecenia . Z dowolnego okna Terminal
lub powoki systemowej moesz wpisa polecenie

Kiedy system zada podania hasa, wpisz haso do konta uytkownika root. Znak zachty uywany dla standardowego uytkownika () zostanie zmieniony na znak zachty
dla superuytkownika (). Od tego momentu masz pene prawa uruchamiania wszystkich polece i uywania wszystkich plikw w systemie. Jedynym ograniczeniem przy
takim uyciu polecenia jest niemono odczytania rodowiska uytkownika root.
Moe si zdarzy, e wpiszesz polecenie, o ktrym wiesz, e jest dostpne w systemie
i wywietlony zostanie bd
. Aby unikn takich problemw, moesz
uy polecenia z mylnikiem:

Nadal wymagane bdzie wprowadzenie hasa, a potem wszystko, co zwykle dzieje si po

zalogowaniu uytkownika root, bdzie dostpne po zakoczeniu polecenia . Twoim
domowym katalogiem bdzie katalog domowy uytkownika root (prawdopodobnie
/root) i wykorzystywane bd takie zmienne, jak zmienna uytkownika root. Przy
poprzednio opisanym sposobie zastosowania polecania , katalog domowy ani rodowisko biecej sesji nie zostayby podmienione.
Kiedy zostajesz superuytkownikeim, korzystajc z sesji innego uytkownika,
standardowym bdem jest pozostawienie w katalogu uytkownika plikw lub
katalogw, ktrych wacicielem jest uytkownik root. W takiej sytuacji uyj polecenia
lub
, aby upewni si, e zostaniesz wacicielem plikw lub katalogw,
ktre zmodyfikujesz. W przeciwnym razie uytkownik z pewnoci do Ciebie zadzwoni
i poprosi o naprawienie tego.
Moesz rwnie uy polecenia , aby zosta innym uytkownikiem ni root. Na przykad, aby uzyska uprawnienia uytkownika chum, moesz wpisa nastpujce polecenie:

Nawet jeli bye zalogowany jako uytkownik root przed wpisaniem tego polecenia,
teraz bdziesz mie tylko takie uprawnienia do otwierania plikw i uruchamiania programw, jakie ma uytkownik chum. Jednak po wpisaniu polecenia jako uytkownik
root, aby sta si innym uytkownikiem, nie musisz podawa hasa.
Jeli skoczysz korzysta z uprawnie superuytkownika, moesz powrci do wczeniejszej powoki systemowej, zamykajc biec powok. W tym celu nacinij rwnoczenie klawisze Ctrl+D lub wpisz polecenie . Jeli jeste administratorem komputera dostpnego dla wielu uytkownikw, pamitaj, aby nie zostawi powoki systemowej
na koncie root w ramach sesji innego uytkownika (chyba, e chcesz, aby ta osoba moga
robi wszystko z systemem)!
Jeli jeste zalogowany jako standardowy uytkownik i chcesz uruchomi aplikacj w trybie graficznym, ktrej uycie jest ograniczone tylko do uytkownika root, zostaniesz poproszony o podanie hasa przed otwarciem okna aplikacji. Na przykad, gdyby chcia jako standardowy uytkownik uruchomi okno System Logs (System Tools/System Logs)
z menu GNOME, zobaczysz okienko przedstawione na rysunku 10.1.

Wprowad haso do konta
uytkownika root, aby
z interfejsu graficznego
standardowego uytkownika
otworzy okno narzdzia
zarzdzania systemem
Po wprowadzeniu hasa do konta uytkownika root wikszo narzdzi konfiguracyjnych systemu Red Hat Linux bdzie uruchamiana w tej sesji bez koniecznoci ponownego wprowadzania hasa. Poszukaj ikony z kluczami w dolnym prawym rogu panelu,

Moe si zdarzy, e przy uruchomionym interfejsie graficznym X w systemie Red Hat Linux jako uytkownik, ktry nie ma praw uytkownika root, zechcesz uruchomi program dziaajcy
w trybie graficznym i zarzdzajcy systemem. W wikszoci przypadkw program zarzdzajcy
systemem w trybie graficznym poprosi o podanie hasa do konta uytkownika root. Jednak jeli programu nie bdzie mona uruchomi z powodu braku odpowiednich praw, moesz wykorzysta nastpujce rozwizanie:
Najpierw, otwrz okno Terminal na pulpicie X.
Nastpnie, otwrz uprawnienia do okna X dla wszystkich uytkownikw komputera lokalnego
(jest to tylko wymagane chwilowo), wpisujc:

Wpisz nastpujce polecenie i wprowad haso do konta uytkownika root, aby zosta superuytkownikiem:

Nastpnie wpisz podane polecenie, aby zobaczy biec warto zmiennej !:

Jeli zmienna ma warto "#, oznacza to, e kade polecenie X uruchamiane z tej powoki
systemowej pojawi si na konsoli komputera. Jeli siedzisz przy konsoli, moesz przej do
nastpnego kroku. Jeli nie widzisz adnej wartoci (co jest cakiem prawdopodobne) lub widzisz niewaciw warto, musisz zmieni warto zmiennej !.
Wpisz nastpujce polecenie (pod warunkiem, e uywasz powoki systemowej lub ):

W tym momencie moesz uruchomi dowolne polecenie zarzdzajce systemem X (takie jak
lub $
%$
&%) i wywietli je na swoim pulpicie X. Jeli uruchamiasz polecenie zarzdzajce systemem ze zdalnego komputera i chcesz, aby wywietlao si na lokalnym pulpicie, musisz nada zmiennej ! warto "#, gdzie sowo powiniene zastpi nazw swojego komputera.
Kiedy skoczysz, upewnij si, e zamkne uruchamian aplikacj. Przywr standardowy poziom zabezpiecze pulpitu X, wpisujc polecenie:

wskazujcej, e masz uprawnienia uytkownika root. Kliknij ikon kluczy, aby pojawio si okno, w ktrym moesz odebra autoryzacj (naley o tym pamita, jeli wykonujesz t procedur z pulpitu innego uytkownika).
Niektre administracyjne interfejsy graficzne mog by skonfigurowane w taki sposb,
e nie bd day podania hasa, kiedy uytkownik, nie majcy praw superuytkownika,
jest zalogowany. Zamiast tego okno po prostu nie zostanie uruchomione. Aby dowiedzie
si, w jaki sposb uruchamia okna, wymagajce autoryzacji uytkownika root, przejd
do podrozdziau Jak zosta superuytkownikiem w X?.

Jeli zarzdzasz systemem Red Hat Linux z poziomu powoki systemowej lub interfejsu
graficznego, za Twoimi dziaaniami kryje si wiele polece administracyjnych, plikw
konfiguracyjnych i dziennikw zdarze. Zrozumienie, gdzie znajduj si te polecenia
i pliki i w jaki sposb dziaaj, pomoe Ci w efektywnym zarzdzaniu systemem Red
Hat Linux. Chocia wikszo funkcji administracyjnych jest przeznaczona dla uytkownika root, pozostali uytkownicy z prawami zarzdzania systemem (opisani w dalszej czci tego rozdziau) maj ograniczone moliwoci zarzdzania systemem.

Wiele polece jest przeznaczonych tylko dla uytkownika root. Jeli zalogujesz si jako
uytkownik root, Twoja zmienna obejmie katalogi zawierajce polecenia dla
uytkownika root. Dotyczy to nastpujcych katalogw:
.
Katalog zawiera polecenia modyfikujce partycje dysku (takie jak &),

zmieniajce procedury inicjalizacji systemu (%) i zmieniajce stan systemu ().
.
Katalog zawiera polecenia zarzdzania kontami uytkownikw (takie

jak ) i konfigurowania myszy (
%) lub klawiatury (&
%).
Wiele polece, ktre s uruchamiane jako procesy demona, s rwnie zapisane
w tym katalogu (szukaj polece, ktre kocz si liter d, na przykad ',
i
).
Niektre polecenia administracyjne s zapisane w katalogach standardowych uytkownikw (takich jak /bin i /usr/bin). Dotyczy to w szczeglnoci polece, ktre maj opcje
dostpne dla wszystkich uytkownikw oraz polece, ktrych opcje nie s dostpne
wycznie dla uytkownika root. Przykadem moe by polecenie , za pomoc
ktrego kady uytkownik moe wywietla listy podczonych systemw plikw, ale
tylko uytkownik root moe uywa tego polecenia do podczania systemw plikw.
Aby odszuka polecenia, ktre s przeznaczone w gwnej mierze dla administratora
systemu, przejrzyj rozdzia 8. podrcznika (zwykle w katalogu /usr/share/man/man8).
Zawiera on opis i dostpne opcje wikszoci polece administracyjnych systemu Red
Hat Linux.

Kolejne polecenia administracyjne bd dopisywane przez dodatkowe aplikacje w katalogach, ktre nie s zdefiniowane w zmiennej . Na przykad, polecenia mog by
umieszczone przez aplikacj w katalogach /usr/local/bin, /opt/bin lub /usr/local/sbin.
W tych przypadkach moesz doda te katalogi do swojej zmiennej .

Pliki konfiguracyjne to kolejna dziedzina administracji systemem Linux. Prawie wszystko,
co konfigurujesz dla potrzeb okrelonego komputera konta uytkownikw, adresy sieciowe lub ustawienia interfejsu graficznego jest przechowywane w plikach tekstowych. Takie rozwizanie ma oczywicie swoje wady i zalety.
Zalet plikw tekstowych jest atwo ich odczytu i modyfikacji. Wystarczy do tego
dowolny edytor tekstowy. Wad takiego rozwizania jest fakt, e w czasie edycji plikw
tekstowych nie jest przeprowadzana weryfikacja bdw. Musisz uruchomi program
odczytujcy te pliki (taki jak demon sieciowy lub pulpit systemu X), aby przekona si,
czy pliki zostay skonfigurowane poprawnie. Przecinek lub cudzysw w niewaciwym
miejscu moe spowodowa bd skadni caego pliku konfiguracyjnego.
W caej ksice prezentowane s pliki konfiguracyjne potrzebne do dziaania okrelonych funkcji systemu Red Hat Linux. Z punktu widzenia lokalizacji istnieje kilka miejsc
w systemie plikw Red Hat Linux, w ktrych przechowywane s pliki konfiguracyjne.
Oto lokalizacje najwaniejszych z tych plikw:
$HOME. Wszyscy uytkownicy przechowuj informacje odpowiedzialne za

dziaanie wasnych kont we wasnych katalogach domowych. Nazwy wikszoci
plikw konfiguracyjnych rozpoczynaj si od kropki ((), dziki czemu nie s
wywietlane jak pliki uytkownika po uruchomieniu standardowego polecenia '
(aby je wywietli musisz wpisa polecenie '$). Istniej pliki, ktre definiuj
zachowanie powoki systemowej kadego z uytkownikw, wygld i zachowanie
pulpitu oraz opcje, ktre s uywane w edytorze tekstw. Istniej nawet pliki
(takie jak .ssh/* i .rhosts), ktre nadaj uprawnienia sieciowe kademu
z uytkownikw.
/etc. Katalog ten zawiera wikszo podstawowych plikw konfiguracyjnych

systemu Linux. Szczeglnie mog Ci zainteresowa nastpujce pliki
konfiguracyjne w katalogu /etc:
adjtime w pliku tym przechowywane s dane pozwalajce modyfikowa

ustawienia zegara systemowego (zajrzyj na stron podrcznika
'
&);
aliases moe zawiera listy adresowe uywane przez usug pocztow

systemu Linux;
bashrc suy do definiowania ustawie systemowych dla uytkownikw

powoki systemowej (domylnie definiowany jest znak zachty powoki
systemowej, aby zawiera nazw biecego uytkownika, nazw komputera,
biecy katalog i inne wartoci);
cdrecord.conf w pliku tym zawarte s domylne ustawienia

wykorzystywane przy nagrywaniu dyskw CD;

crontab suy do ustawienia rodowiska

i czasw uruchamiania
automatycznych zada;
csh.cshrc (lub cshrc) powoduje definiowanie ustawie domylnych systemu

dla uytkownikw korzystajcych z powoki
(powoki systemowej C);
exports zawiera list katalogw lokalnych, dostpnych dla komputerw

zdalnych za pomoc systemu plikw NFS (z ang. Network File System);
fdprm suy do definiowania parametrw standardowych formatw

dyskietek;
fstab suy do identyfikacji urzdze dla popularnych nonikw danych

(dyskw twardych, dyskietek, dyskw CD-ROM itd.) oraz lokalizacji,
w ktrych urzdzenia te s podczone w systemie Linux; plik fstab
jest wykorzystywany przez polecenie do wyboru systemu plikw,
ktry ma by podczony;
ftp* oznacza zbir plikw uywanych do nadawania uprawnie dla usugi

FTP (wu-ftpd);
group okrela nazwy grup i identyfikatory grup (GIDs), ktre s

zdefiniowane w systemie; uprawnienia grup w systemie Red Hat Linux s
okrelane przez drug z trzech grup rwx (z ang. read, write, execute) bitw
zwizanych z kadym plikiem i katalogiem;
gshadow zawiera ukryte hasa dla grup;
host.conf okrela lokalizacje, w ktrych wyszukiwane s nazwy domen

(na przykad redhat.com) w sieciach TCP/IP (takich jak sie WWW); domylnie
przeszukiwany jest plik lokalny hosts, a nastpnie wpisy w pliku resolv.conf;
hosts zawiera adresy IP i nazwy komputerw, do ktrych moesz si

odwoa ze swojego komputera (przewanie plik ten jest wykorzystywany
do przechowywania nazw komputerw w sieci lokalnej lub maej sieci
prywatnej);
hosts.allow zawiera list komputerw, ktre maj prawo korzysta

z okrelonych usug TCP/IP na komputerze lokalnym;
hosts.deny zawiera list komputerw, ktre nie maj prawa korzysta

z okrelonych usug TCP/IP na komputerze lokalnym;
info-dir zawiera nagwek informacji zwracanej przez polecenie ;
inittab zawiera informacje definiujce, ktry program jest uruchamiany

i zatrzymywany podczas uruchamiania, zamykania i przechodzenia w inne
poziomy dziaania (z ang. Runlevels) systemu Red Hat Linux; jest to podstawowy
plik konfiguracyjny uywany przy uruchamianiu systemu Linux;
issue zawiera komunikaty wywietlane, gdy terminal jest gotowy

do zalogowania uytkownika do systemu Red Hat Linux z lokalnego
terminalu lub konsoli w trybie tekstowym;

issue.net zawiera komunikaty logowania wywietlane uytkownikom,

ktrzy prbuj zalogowa si do systemu Linux z komputera podczonego
do sieci za pomoc usugi telnet;
lilo.conf suy do definiowania rnych parametrw wykorzystywanych

przez program adujcy system Linux (lilo) do uruchomienia systemu Linux;
w szczeglnoci zawiera informacje o partycjach startowych w komputerze
(jeli korzystasz z polecenia %, ktre zastpio '' jako domylny
meneder uruchamiania systemu, plik lilo.conf nie jest wykorzystywany);
mail.rc okrela parametry systemowe zwizane z wykorzystaniem poczty

elektronicznej;
man.config uywany jest przez polecenie do okrelenia domylnej

cieki do lokalizacji stron ;
modules.conf zawiera aliasy i opcje zwizane z adowalnymi moduami

jdra, wykorzystywanymi przez komputer;
mtab zawiera list systemw plikw, ktre s aktualnie podczone

do systemu;
mtools zawiera ustawienia uywane przez narzdzia DOS w systemie

Linux;
named.conf zawiera ustawienia DNS, jeli uywasz wasnego serwera

DNS;
ntp.conf zawiera informacje potrzebne do uruchomienia protokou NTP

(z ang. Network Time Protocol);
passwd w pliku tym przechowywane s informacje o kontach wszystkich

uytkownikw systemu, a take takie informacje jak katalog domowy
i domylna powoka systemowa;
printcap zawiera definicje drukarek skonfigurowanych dla biecego

komputera;
profile przeznaczony jest do konfigurowania rodowiska systemowego

i programw uruchamianych przy starcie systemu dla wszystkich
uytkownikw; plik jest odczytywany, kiedy uytkownik loguje si
do systemu;
protocols suy do definiowania numerw i nazw protokow dla rnego

rodzaju usug internetowych;
rethat-release zawiera acuch znakw okrelajcy biec dystrybucj

systemu Red Hat Linux;
resolv.conf okrela lokalizacj serwera nazw DNS wykorzystywanego

przez protok TCP/IP do tumaczenia nazw komputerw i domen na adresy
TCP/IP;
rpc okrela nazwy i numery wywoania zdalnych procedur;

services okrela usugi TCP/IP i ich powizania z numerami portw;
shadow zawiera kodowane hasa uytkownikw zdefiniowanych w pliku

passwd (jest to sposb przechowywania hase zapewniajcy wyszy poziom
bezpieczestwa ni przechowywanie ich w pliku passwd; plik passwd musi
by oglnie dostpny do odczytu, gdy tymczasem plik shadow musi by
dostpny jedynie dla uytkownika root);
shells suy do wywietlania listy dostpnych w systemie interpreterw

wierszy polece powoki systemowej (, ,
itd.) wraz z lokalizacjami;
sudoers okrela polecenia, ktre za pomoc polecenia mog by

uruchamiane przez uytkownikw (w przeciwnym razie nie mieliby oni
uprawnie do uruchamiania tych polece); plik ten jest szczeglnie przydatny
do nadawania poszczeglnym uytkownikom uprawnie super uytkownika;
syslog.conf okrela, jakie wiadomoci o zdarzeniach s zbierane przez

demona syslogd i w ktrych plikach s zapisywane (zwykle wiadomoci
o zdarzeniach s zapisywane w plikach znajdujcych si w katalogu /var/log);
termcap zawiera list definicji terminali znakowych, aby aplikacje dziaajce

na podstawie zbioru znakw mogy rozpozna, ktre funkcje s obsugiwane
przez dany terminal; terminale graficzne i aplikacje sprawiy, e plik ten sta
si zbdny dla wikszoci ludzi (termcamp by sposobem przechowywania
informacji o terminalu wywodzcym si z systemu BSD UNIX; UNIX System
V uywa definicji w plikach /usr/share/terminfo);
xinetd.conf zawiera proste informacje konfiguracyjne uywane przez proces

; plik ten zwykle wskazuje katalog /etc/xinetd.d, jeli chodzi o informacje
o poszczeglnych usugach (wicej szczegw na ten temat znajdziesz w dalszej
czci rozdziau).
/etc/X11. Katalog ten zawiera podkatalogi, z ktrych w kadym znajduj si pliki

konfiguracyjne uywane przez system X i narzdzia zarzdzania oknami systemu
X, dostpne w systemie Red Hat Linux. Znajduje si tutaj plik XF86Config
(ktry umoliwia korzystanie z komputera i monitora w systemie X) i katalogi
konfiguracyjne zawierajce pliki uywane wraz z xdm i xinit do uruchomienia
systemu X.
Katalogi odpowiadajce menederom wywietlania zawieraj pliki dotyczce
ustawie domylnych, ktre bd aktywne dla uytkownika po uruchomieniu
wybranego menedera. Programy zarzdzania wywietlaniem, ktre mog
przechowywa swoje pliki konfiguracyjne w tych katalogach obejmuj GNOME
(gdm) i Twm (twm).
Niektre pliki i katalogi w /etc/X11 s powizane z analogicznymi plikami i katalogami
w strukturze katalogw /usr/X11R6.
/etc/alternatives. Katalog ten zawiera cza wykorzystywane przez narzdzie

', aby umoliwi administratorowi systemu podmian jednej usugi
na inn w sposb niewidoczny dla uytkownika.

/etc/amanda. Zawiera pliki i katalogi, ktre umoliwiaj funkcji

wykonywanie przez sie kopii zapasowych innych systemw Linux i Unix.
/etc/cipe. W katalogu tym przechowywane sa skrypty uruchamiania wirtualnej

sieci prywatnej CIPE.
/etc/cron*. Katalogi w tym pakiecie zawieraj zbir plikw definiujcych sposb

uruchamiania przez narzdzie
aplikacji w schemacie dziennym (
(')),
godzinowym (
(')), miesicznym (
( ')) lub tygodniowym
(
(&')).
/etc/cups. Zawiera pliki konfiguracyjne usugi drukowania CUPS.
/etc/default. Zawiera pliki, ktre przypisuj domylne wartoci rnym narzdziom,

na przykad plik dla polecenia definiuje domylny numer grupy, katalog
domowy, dat wyganicia hasa, powok systemow i katalog szkieletowy
(/etc/skel); informacje te s wykorzystywane podczas tworzenia konta nowego
uytkownika.
/etc/httpd. Zawiera zestaw plikw uywanych do konfigurowania zachowania

serwera WWW Apache (w szczeglnoci dotyczy to procesu ).
/etc/init.d. Zawiera kopie skryptw poziomu uruchamiania; skrypty te powizane

s z plikami w katalogach /etc/rc?.d, aby kada usuga odnosia si do skryptu
uruchamianego lub zatrzymywanego dla konkretnego poziomu uruchamiania;
znak ? jest zastpowany przez numer poziomu uruchamiania (od 0 do 6).
/etc/mail. Zawiera pliki wykorzystywane do konfigurowania usugi pocztowej

'.
/etc/pcmcia. Zawiera pliki konfiguracyjne, ktre umoliwiaj korzystanie z rnych

kart PCMCIA, skonfigurowanych w komputerze (gniazda rozszerzajce PCMCIA
to te otwory w Twoim laptopie, w ktre moesz wkada karty rozmiaru kart
kredytowych; w ten sposb moesz podcza takie urzdzenia, jak modemy
i zewntrzne napdy CD-ROM).
/etc/ppp. Zawiera kilka plikw konfiguracyjnych uywanych do konfigurowania

protokou Point-to-Point (aby komputer mg czy si za pomoc modemu
z sieci WWW).
/etc/rc?d. S to osobne katalogi rc?.d dla kadego poziomu uruchamiania

systemu:
#( (stan zamykania systemu),
*( (stan obsugi pojedynczego
uytkownika),
+( (stan obsugi wielu uytkownikw),
,( (stan obsugi
wielu uytkownikw oraz sieci),
-( (stan zdefiniowany przez uytkownika),

.( (stan obsugi wielu uytkownikw oraz sieci, a take stan logowania
graficznego interfejsu uytkownika) i
/( (stan ponownego uruchamiana).
/etc/security. Zawiera pliki, ktre opisuj rne poziomy zabezpiecze komputera;
/etc/skel. Dowolne pliki znajdujce si w tym katalogu s automatycznie kopiowane

do katalogu domowego uytkownika podczas tworzenia konta uytkownika;
domylnie w wikszoci s to pliki, ktrych nazwy zaczynaj si od kropki (.),
jak .kderc (katalog do zapisu domylnych ustawie pulpitu KDE) i .bashrc
(przeznaczony do zapisu domylnych ustawie wykorzystywanych przez
powok systemow ).

/etc/sysconfig. Zawiera wane systemowe pliki konfiguracyjne tworzone

i zarzdzane przez kilka aplikacji Red Hat Linux (np.
, czy ).
/etc/uucp. Zawiera pliki konfiguracyjne uywane w poczeniu z Taylor UUCP

(niestandardow wersj narzdzia
wykorzystywanego do tworzenia pocze
z modemem, lini bezporedni i do tworzenia innych pocze szeregowych
z innymi komputerami).
/etc/xinetd.d. Kady z plikw w tym zbiorze definiuje usug sieciow, ktrej

demon nasuchuje na okrelonym porcie; kiedy proces demon
otrzymuje danie od usugi, wykorzystuje informacje w tych plikach, aby
okreli, ktre procesy demona naley uruchomi do obsugi tego dania.

Jedn z zalet systemu Linux jest jego zdolno do ledzenia wasnych poczyna. Jest to
szczeglnie wane, wziwszy pod uwag, jak wiele rzeczy moe si nie uda w zoonym systemie operacyjnym. Czasem prbujesz uruchomi narzdzie, ktre nie dziaa,
a Ty nie masz pojcia dlaczego. Innym razem chcesz monitorowa system, aby zobaczy,
czy uytkownicy prbuj nielegalnie dosta si do Twojego komputera. W kadym z tych
przypadkw moesz skorzysta z pliku dziennika, aby zdiagnozowa problem.
Gwnymi narzdziami zapisywania bdw oraz wiadomoci procesw testowania i uruchamiania w systemie Linux s procesy )'% i &'%. Oglne zdarzenia w systemie
s zapisywane w przez )'%. Zdarzenia zwizane z dziaaniem jdra systemu s zapisywane przez &'%. Zapisywanie zdarze jest wykonywane zgodnie z informacjami
w pliku /etc/syslog.conf. Wiadomoci, ktre s zwykle zapisywane w dziennikach zdarze znajduj si w katalogu /var/log.
System Red Hat Linux zawiera okno System Logs (System Tools/System Logs), ktre
pozwala przeglda i przeszukiwa pliki dziennikw systemowych z pulpitu. Opis tego
okna oraz wywietlanych w nim plikw dziennikw znajdziesz w rozdziale 14.

Inne ni root konta administracyjne nie s szczeglnie popularne w systemie Red Hat
Linux. Metoda wykorzystywania kilku kont administracyjnych bya popularna w systemach Unix. Dziki temu zadania zarzdzania systemem mogy by rozdzielone pomidzy kilku uytkownikw. Na przykad, osoba siedzca najbliej drukarki moga mie
uprawnienia do przenoszenia zada drukowania na inne drukarki, gdy zauwaya, e
drukarka nie dziaa.
System Linux oferuje rwnie dostp do dodatkowych kont administracyjnych, innych
ni konto root. W niektrych sytuacjach wykorzystanie takich kont moe by lepszym
rozwizaniem ni korzystanie z konta administratora root. Chociaby dlatego, e pojedyncze pakiety oprogramowania, takie jak , 0 i nadaj uprawnienia do
swoich plikw dziennikw i plikw konfiguracyjnych na podstawie kont administratorw. Zarzdzanie tymi uprawnieniami moe zapewni bezpieczestwo pozostaych
usug na wypadek, gdyby osoba niepowoana chciaa z nich skorzysta.

Poniewa wikszo funkcji administracyjnych systemu Red Hat Linux powinna by
zarzdzana przez uytkownika root, adresy e-mail innych kont administracyjnych s
przekierowane na adres e-mail uytkownika root. Jeli chcesz, aby pozostae konta
administracyjne zachoway odrbne konta poczty elektronicznej, usu skrty dla tych
uytkownikw z pliku /etc/aliases.

Wikszo kont administracyjnych nie ma hasa pocztkowego. Zwykle maj
przydzielon domylnie powok systemow '%, wic jeli prbujesz
zaogowa si na jedno z tych kont, pojawi si informacja This account is currently
not available. Dlatego nie moesz uywa konta administracyjnego, dopki nie
nadasz mu hasa i nie przypiszesz powoki systemowej (takiej jak ).
Oto kilka kont administracyjnych konfigurowanych automatycznie w systemie Linux.

Przyjo si, e konta administracyjne maj nadawane numery identyfikacyjne poniej 100.
lp uytkownik, ktry moe zarzdza funkcjami drukowania. Osobne konto

administracyjne ' umoliwia innemu uytkownikowi ni superuytkownik
wykonywa takie zadania, jak przenoszenie i usuwanie dziennikw lp i plikw
kolejek. Katalog domowy konta lp to /var/spool/lpd.
mail uytkownik, ktry moe obsugiwa funkcje zarzdzania poczt

elektroniczn. Grupa mail ma uprawnienia grupowe do korzystania z plikw
pocztowych w katalogu /var/spodl/mail (jest to rwnie katalog domowy
uytkownika mail).
uucp uytkownik, ktry jest wacicielem polece

(uywanych kiedy
jako gwna metoda komunikacji przez poczenie szeregowe). Uytkownik jest
wacicielem plikw dziennikw w katalogu /var/log/uucp, plikw kolejek
w katalogu /var/spool oraz polece administracyjnych (
,
, ,
i ) w katalogu /usr/bin. Katalog domowy uytkownika
to /var/spool/uucp.
bin uytkownik jest wacicielem wielu polece w katalogu /bin w tradycyjnych

systemach Unix. Inaczej ma si sytuacja w systemie Red Hat Linux, poniewa to
uytkownik root jest wacicielem wikszoci plikw wykonywalnych. Katalog
domowy tego uytkownika to /bin.
news uytkownik moe zarzdza usugami grup dyskusyjnych sieci WWW

w zalenoci od nadania uprawnie do katalogu /var/spool/news i innych
lokalizacji zwizanych z obsug grup dyskusyjnych. Katalogiem domowym
uytkownika jest /var/spool/news.

Jednym ze sposobw nadawania penych lub ograniczonych uprawnie uytkownika root
innemu uytkownikowi jest skonfigurowanie funkcji . Polega to na dodaniu uytkownika do /etc/sudoers i zdefiniowaniu przywilejw, ktre maj by uytkownikowi
przydzielone. Wtedy uytkownik moe uruchamia dowolne polecenie, ktrego moe
uywa, wpisujc przed tym poleceniem polecenie .

Poniej przedstawiono przykady uycia funkcji dla potrzeb nadania uytkownikom z grupy wheel penych praw uytkownika root:
1. Jako uytkownik root, wejd w tryb edycji pliku /etc/sudoers, uruchamiajc
polecenie :

Domylnie plik jest otwierany w edytorze vi, chyba e twoja zmienna 123
wskazuje inny edytor zgodny z . Polecenie suy do zablokowania
pliku /etc/sudoers i sprawdzenia, czy zosta on poprawnie zmodyfikowany.
Jeli utkne w tym miejscu, przejd do instrukcji obsugi edytora vi w rozdziale 4.
2. Usu komentarz z nastpujcego wiersza, co pozwoli nada uytkownikom

z grupy wheel pene prawa do korzystania z komputera:

Wpisanie przedstawionego powyej polecenia powoduje, e uytkownik zostaje

poproszony o podanie hasa, aby mg korzysta z polece administracyjnych.
Aby umoliwi uytkownikom nalecym do grupy wheel korzystanie z tego
przywileju bez koniecznoci podawania hasa, usu komentarz z nastpujcego
wiersza:

3. Zapisz zmiany w pliku /etc/sudoers (w edytorze vi wpisz 44).

4. Nadal jako uytkownik root otwrz plik /etc/group w dowolnym edytorze tekstw
i dodaj uytkownikw, ktrzy maj mie uprawnienia superuytkownika w wierszu
'. Na przykad, gdyby mia doda uytkownikw mary i jake do grupy wheel,
wiersz miaby nastpujc posta:
!"#!$%
Od tego momentu uytkownicy mary i jake mog korzysta z polecenia do uruchamiania polece lub fragmentw polece, ktrych uycie jest ograniczone do uytkownika root. Poniej przedstawiono przykad sesji uytkownika jake po nadaniu uprawnie :
&$%'( !" !"#!
)#) *+ * ))+)," +#""
-.
))#

/
01+ 1 *+#, 23
%,#)#1
&$%'( !" !"#!
4)

#+
")
*
"

&$%'( !" !"#!

&$%'(
W przedstawionej sesji uytkownik jake uruchamia polecenie , aby mg podczy

system plikw /mnt/info (za pomoc polecenia ). Wywietlane jest ostrzeenie
o prbie podczenia systemu plikw i uytkownik jest proszony o podanie hasa (zwr
uwag, e nie jest to haso uytkownika root).

Zauwa, e nawet po podaniu przez uytkownika jake hasa, nadal musi on uywa polecenia , aby uruchomi polecenie na prawach uytkownika root (pierwsze polecenie nie zostaje wykonane, ale drugie ju tak). We rwnie pod uwag, e w przypadku drugiego polecenia uytkownik nie zosta poproszony o podanie hasa. Dzieje
si tak dlatego, e po wpisaniu hasa po raz pierwszy, moe uruchamia kolejne polecenia przez pi minut bez koniecznoci ponownego podawania hasa. Moesz zmieni
czas, po ktrym uytkownik bdzie musia ponownie poda haso. W tym celu wprowad now warto zmiennej 5 w pliku /etc/sudoers.
W ostatnim przykadzie nadano prawa administrtorskie na zasadzie "wszystko albo nic"
kademu, kto zosta przydzielony do grupy wheel. Jednak plik /etc/sudoers oferuje du
elastyczno w nadawaniu poszczeglnym grupom i uytkownikom praw do uruchamiania rnych aplikacji lub grup aplikacji. W celu uzyskania informacji o dodatkowych moliwociach funkcji polecam skorzystanie ze stron podrcznika opisujcego pliku i polecenia.

!

Wiedza o tym, jak skonfigurowany jest system Red Hat Linux, uatwi zadanie administrowania systemem. Dotyczy to w szczeglnoci osb, ktre nie instaloway systemu
samodzielnie. Poniszy podrozdzia opisuje niektre polecenia, ktre moesz uruchomi, aby lepiej zrozumie sposb konfiguracji systemu Linux (uywane polecenia powinny dziaa w dowolnym systemie Linux, nie tylko w systemie Red Hat Linux).

Polecenie wywietla niektre podstawowe informacje dotyczce systemu Linux.
Informacje mog obejmowa:
Nazw systemu operacyjnego (np. Linux)
Nazw komputera
Numer dystrybucji systemu Linux
Biec dat i czas
Typ procesora
Poniej przedstawiono przykad polecenia (opcja powoduje wywietlenie

wszystkich informacji):
!

)
-
)#-
2-5- 67 3 ))/ 8 99
:322 ;6;)
%

<=
)
Nazwa komputera jest wykorzystywana do okrelenia danego komputera (w szczeglnoci jest ona czsto uywana przez systemy zdalne przy prbach porozumiewania si
poprzez sie). Numer dystrybucji systemu Linux (2.4.18-11) okrela zainstalowan wersj jdra systemu Linux. Sprawd ten numer, aby upewni si, e korzystasz z aktualnej
wersji jdra.

Moesz zmieni nazw komputera za pomoc polecenia w nastpujcy sposb:

! #$%&
Nazwa komputera jest odczytywana automatycznie przez rne programy, ktre musz
wskaza, jaki komputer jest wykorzystywany. Na przykad, wiersz polece powoki systemowej automatycznie wywietla nazw komputera. Moesz rwnie wywietla inne
informacje zwizane z nazw komputera z punktu widzenia poczenia sieciowego. Na
przykad polecenie wywietla nazw domeny (wykorzystywan dla potrzeb poczenia z sieci WWW). Jeli korzystasz z usug NIS, moesz wywietli nazw domeny NIS za pomocy polecenia .

Przed zainstalowaniem systemu Red Hat Linux obszary dysku twardego s dzielone dla
potrzeb przechowywania danych systemu Linux, utworzenia przestrzeni wymiany oraz
ewentualnego zainstalowania na tym samym dysku innych systemw operacyjnych.
Obszary podziau s nazywane partycjami (z ang. partitions). Moesz przeglda i modyfikowa partycje, wykorzystujc polecenie &.
Przegld tematu partycjonowania jest przedstawiony w podrozdziale Obsuga systemu
plikw tego rozdziau. Procedury dzielenia dysku na partycje s przedstawione
w rozdziale 2.
Jeli korzystasz z kilku partycji, musisz obserwowa procentow zajto miejsca na

kadej z partycji. Jeli na przykad zabraknie miejsca w osobnym systemie plikw /var,
programy, ktre musz kolejkowa dane (takie jak funkcje drukowania lub przesyania
poczty elektronicznej) i zapisuj dane w plikach dziennikw w katalogu /var/logs lub
korzystaj z tymczasowej przestrzeni plikowej /var/tmp, mog przesta dziaa. Jeli na
przydzielonej partycji zabraknie miejsca, nie moe ona zabra przestrzeni dyskowej innym
partycjom, mimo e na nich moe by dostpna wystarczajca ilo wolnego miejsca.
Wicej informacji na temat monitorowania i zarzdzania systemem plikw znajdziesz
w dalszej czci tego rozdziau.

Konta uytkownikw s zapisane w pliku /etc/passwd. Moesz wywietli zawarto tego
pliku, aby zobaczy, jakie konta uytkownikw s dostpne w danym systemie:
""#
Konta administracyjne (o numerach identyfikacyjnych nie przekraczajcych 100) powinny stanowi wikszo pierwszych kilku wpisw w tym pliku. Konta standardowych
uytkownikw (o numerach identyfikacyjnych wikszych od 100) s zwykle dodawane
za kontami administracyjnymi.
Jako administrator systemu Red Hat Linux, wykorzystywanego przez wielu uytkownikw, musisz upewni si, e konta uytkownikw s aktualizowane. Aby zapewni bezpieczestwo systemu Red Hat Linux, musisz usuwa z systemu konta uytkownikw,
ktrzy nie pracuj ju w danej firmie (lub przynajmniej zablokowa dostp do tych kont,
jeli ich katalogi domowe nadal zawieraj potrzebne dane).

Rozdzia 11. zawiera informacje o konfigurowaniu i zarzdzaniu kontami uytkownikw

w systemie Linux.
!"

Sercem systemu Linux jest jego jdro (z ang. kernel). Jdro zapewnia komunikacj pomidzy uytkownikiem (i uruchamianymi przez niego programami) a urzdzeniami
sprztowymi (dyskami twardymi, pamici RAM, kartami sieciowymi itd.). Korzystajc z systemu plikw /proc, moesz uzyska wiele informacji na temat jdra. Wystarczy
w tym celu wywietli zawarto plikw znajdujcych si w katalogu /proc.
Dla kadego procesu, aktualnie uruchomionego w systemie Linux, istnieje katalog /proc
skadajcy si z numeru procesu (wpisz polecenie 6 , aby zobaczy list
dziaajcych procesw oraz zwizanych z nimi identyfikatorw). Katalog /proc zawiera
rwnie inne pliki zwizane z okrelon funkcj (takie jak obsuga sieci, urzdzenia
SCSI i inne skadniki).
Aby wywietli zawarto plikw znajdujcych si w katalogu /proc, moesz uy polecenia
. Na przykad, przejd do katalogu /proc (

), a nastpnie wpisz polecenie:
!
Po uruchomieniu tego polecenia mona bdzie odczyta numer dystrybucji systemu Linux oraz potrzebne informacje (takie jak wersja kompilatora oraz data instalacji systemu). W strukturze katalogu /proc znajduj si rwnie inne pliki, ktrych list moesz
wywietli, aby uzyska interesujce informacje dotyczce zainstalowanego systemu.
Oto niektre pliki, ktrych zawarto moesz wywietli za pomoc polecenia
:

zawiera informacje o typie jednostki CPU w komputerze, czstotliwoci

taktowania procesora (CPU MHz), rodzinie, do ktrej procesor naley oraz inne
informacje dotyczce procesora.
powoduje wywietlanie listy urzdze znakowych i blokowych
aktualnie wykorzystywanych w systemie, wraz z ich numerami gwnymi.

powoduje wywietlanie adresw portw wejcia-wyjcia dla urzdze

w komputerze.

zawiera informacje na temat wykorzystywania pamici oraz

przestrzeni wymiany. Moesz zobaczy cakowity rozmiar pamici oraz ilo
pamici aktualnie wykorzystanej.

powoduje wywietlanie listy moduw, ktre s aktualnie

zainstalowane w systemie.
'
powoduje wywietlanie systemw plikw aktualnie podczonych

do systemu.

zawiera nazwy partycji dyskw twardych, ilo blokw na kadej

partycji oraz gwny i podrzdny numer urzdzenia kadej partycji.

powoduje wywietlanie listy urzdze PCI zainstalowanych w komputerze.

Widoczne bd numery szyn, nazwy i inne informacje. Dla zainstalowanych kart
(takich jak karty modemowe lub Ethernet) moesz zobaczy numery przerwa,
adresy i inne informacje.

powoduje wywietlanie partycji wymiany, ktre s aktualnie podczone

do systemu wraz z ich rozmiarami i iloci wykorzystanej przestrzeni.

powoduje wywietlanie aktywnych urzdze sieciowych.
powoduje sprawdzanie zawartoci podkatalogw w poszukiwaniu

informacji na temat testowania i uruchamiania (%), a take na temat urzdze
(), systemw plikw (), jdra (&'), sieci () i procesw (
).
Katalog net zawiera kilka najbardziej przydatnych informacji. Przejd do
katalogu /proc/sys/net/ipv4 i wywietl zawarto znajdujcych si tam plikw,
aby zobaczy, kiedy okrelone funkcje s wczane i wyczane. Na przykad
5 informuje o tym, czy funkcja przekazywania adresw IP jest
wczona na danym komputerze (# wyczona, * wczona).
)7
"

#
!
#

$
%
& '
Aby uproci administracj systemem Linux, stworzono kilka narzdzi graficznych. Narzdzia graficzne wprowadzaj podane informacje do odpowiednich plikw konfiguracyjnych i wykonuj proste sprawdzenie poprawnoci, ktre nie jest dostpne podczas
samodzielnej edycji plikw w trybie tekstowym.
Interfejsy graficzne to krok w kierunku udostpnienia systemu Linux szerszej grupie
uytkownikw. Problem jednak polega na tym, e interfejsy graficzne nie oferuj penych moliwoci modyfikacji wszystkich ustawie systemowych. Dlatego uytkownik
czsto moe by zmuszony do samodzielnej edycji plikw konfiguracyjnych po wprowadzeniu zmian za pomoc interfejsu graficznego. Jest mao prawdopodobne, aby musia to robi przy wykonywaniu prostych zada (takich jak dodawanie konta uytkownika), ale prawdopodobnie bdzie musia edytowa ustawienia systemowe dla zada
bardziej zoonych (takich jak konfiguracja serwerw).
Od kilku ostatnich wersji systemu Red Hat Linux mona zauway, e zaczyna si odchodzi od zoonych interfejsw administracyjnych (takich jak '
i 8 )
w stron okien graficznych umoliwiajcych wykonanie pojedynczych zada administracyjnych. Zamiast korzysta z jednego, zoonego interfejsu, dziel one wsplne menu. Pozwala ono na uruchomienie indywidualnych okien do konfiguracji sieci, dodawania kont uytkownikw lub konfigurowania drukarek.
Do administrowania systemem Red Hat Linux suy menu gwne (bd je nazywa Red
Hat menu), ktre dostpne jest poprzez pulpity GNOME lub KDE. Zarwno w KDE, jak
i w GNOME wystarczy klikn ikon czerwonego kapelusza, znajdujc si w lewym
dolnym rogu pulpitu. Nastpnie moesz uruchomi okna administracyjne w menu System
Tools, System Settings czy Server Settings.

Podczas konfigurowania rnych funkcji w systemie Red Hat Linux zostaniesz
poproszony o uruchomienie rnych interfejsw graficznych. Jeli masz do wyboru
narzdzia do konfigurowania serwera lub instalowania dodatkowych funkcji,
proponuj wybra narzdzia napisane przez Red Hat. Chodzi o to, e narzdzia
interfejsu graficznego Red Hat s cile zintegrowane ze sposobem przechowywania
i zarzdzania informacjami konfiguracyjnymi systemu Red Hat.
Ponisza lista przedstawia okna interfejsu graficznego, ktrych moesz uywa do administrowania systemem Red Hat Linux. Moesz uruchomi te okna z podmenu Server
Settings, System Tools lub System Settings:
Authentication umoliwia zmian sposobu identyfikacji uytkownikw

w systemie. Zwykle wybrane s opcje Shadow Passwords i MD5 Passwords,
chocia jeli sie, z ktrej korzystasz, obsuguje identyfikacj LDAP, Kerberos,
SMB, NIS lub Hesiod, moesz wybra dowolny dostpny rodzaj identyfikacji.
Date & Time pozwala ustawi dat i czas lub wybra synchronizacj czasu
systemowego z serwerem NTP. Rysunek 10.2 przedstawia okno Date/Time
Properties.

!
Wybierz serwer NTP
lub ustaw dat i czas
w oknie Date/Time
Properties
Disk Management umoliwia podczanie i formatowanie zewntrznych

nonikw danych, takich jak dyski CD i dyskietki.
Display suy do zmiany ustawie pulpitu X, cznie z gbi kolorw

i rozdzielczoci ekranu. W tym oknie moesz rwnie wybra ustawienia
karty graficznej i monitora.
Domain Service Name umoliwia tworzenie i konfigurowanie stref,

jeli komputer peni rol serwera DNS.
HTTP Server pozwala na skonfigurowanie komputera, aby mg suy jako

serwer WWW. Domylnym serwerem WWW w systemie Red Hat jest Apache.
Internet Configuration Wizard umoliwia tworzenie pocze z sieci Internet

poprzez Ethernet, ISDN, modem i inne typy urzdze sieciowych.

Keyboard umoliwia wybr ukadu klawiatury w zalenoci od wybranego jzyka.
Kickstart Configurator umoliwia tworzenie pliku konfiguracyjnego Kickstart,

ktry moe by wykorzystywany do instalacji systemw Red Hat Linux bez
interwencji uytkownika.
Login pozwala okreli wygld i zachowanie ekranu logowania.
Mail Transport Agent Switcher umoliwia zmian protokou poczty

elektronicznej z ' na (lub odwrotnie).
Mouse suy do konfigurowania ustawie myszy.
Network Configuration pozwala zarzdza aktualnym interfejsem sieciowym

i dodawa nowe interfejsy.
NFS Server pozwala tworzy w systemie katalogi, ktre bd udostpniane

innym komputerom w sieci za pomoc usugi NFS.
Packages umoliwia dodawanie (i usuwanie) pakietw oprogramowania

do dystrybucji Red Hat Linux.
Printing pozwala konfigurowa drukarki lokalne i sieciowe.
Red Hat Network umoliwia zarejestrowanie komputera w sieci Red Hat

Network, co pozwoli na pobieranie bezpatnych aktualizacji oprogramowania.
Root Password suy do zmiany hasa uytkownika root.
Security Level suy do konfigurowania ciany ogniowej (z ang. Firewall)

pod ktem akceptowania lub odrzucania usug komputerw z sieci.
Services pozwala wywietla i modyfikowa usugi uruchomiane w systemie

Red Hat Linux na rnych poziomach uruchamiania systemu.
Soundcard Detection umoliwia odszukanie i skonfigurowanie karty

dwikowej w systemie.
System Logs suy do wywietlania systemowych plikw dziennikw

i pozwala przeszukiwa pliki pod ktem sw kluczowych.
Users & Groups pozwala dodawa, wywietla i modyfikowa konta

uytkownikw i grupy w systemie. Rysunek 10.3 przedstawia okno Users
& Groups.

"
Moesz dodawa,
usuwa i modyfikowa
konta uytkownikw
i grupy z okna
Red Hat User Manager

Procedury korzystania z rnych graficznych narzdzi administracyjnych systemu Red

Hat s dostpne w formie podrcznika elektronicznego.
(

!

Kiedy dodajesz lub usuwasz urzdzenia sprztowe z komputera i ponownie uruchamiasz system Red Hat Linux pojawia si okno, ktre informuje uytkownika o dodaniu
lub usuniciu urzdze sprztowych. Program, ktry zajmuje si detekcj i rekonfiguracj urzdze sprztowych nazywa si &9.
Program &9 to narzdzie autodetekcji i konfiguracji urzdze sprztowych, ktre jest
uruchamiane automatycznie podczas startu systemu. Moesz rwnie uruchomi program &9 w czasie pracy systemu Red Hat Linux. W obu przypadkach &9 wykonuje nastpujce czynnoci:
1. Powoduje sprawdzenie urzdze sprztowych, ktre s podczone do komputera.
2. Powoduje porwnanie znalezionych urzdze sprztowych z baz informacji
o urzdzeniach sprztowych przechowywan w pliku /etc/sysconfig/hwconf.
3. Wywietla prob o zmian konfiguracji systemu na podstawie nowych lub
usunitych urzdze sprztowych, ktre zostay wykryte.
Poniej przedstawiono list urzdze sprztowych, ktre &9 moe wykry (zgodnie z informacjami podanymi w pliku README programu &9); lista przedstawia rwnie opis
dziaa wykonywanych przez &9 w celu skonfigurowania urzdzenia. Moliwe jest
take wykrycie urzdze, ktre nie zostay poniej wymienione (takich jak urzdzenia USB).
Adaptery sieciowe. Program &9 dodaje alias interfejsu Ethernet (eth0, eth1 itd.),
jeli zachodzi taka potrzeba i modyfikuje konfiguracj istniejcego urzdzenia lub
dodaje now.
SCSI. Program &9 dodaje alias dla

5.
Karta graficzna. :9 uruchamia polecenie ;

% do konfiguracji
karty graficznej.
Karta dwikowa. :9 uruchamia polecenie

% do konfiguracji
i testowania karty dwikowej.
Mysz. Program &9 czy nowe urzdzenie myszy z plikiem /dev/mouse

i uruchamia polecenie
% do konfiguracji i testowania myszy.
Modem. Program &9 czy nowe urzdzenie modemowe z plikiem /dev/modem.
Napd CD-ROM. :9 czy nowe urzdzenie CD-ROM z plikiem /dev/cdrom.
Skaner. :9 czy nowe urzdzenie do skanowania z plikiem /dev/scanner.
Klawiatura. Program &9 uruchamia polecenie &

% do ponownej
konfiguracji klawiatury. Rwnie, jeli korzystasz z konsoli szeregowej,
upewnia si, e /etc/inittab i /etc/securetty s skonfigurowane pod ktem
korzystania z konsoli szeregowej.

Oto lista dziaa, jakie podejmuje &9 po usuniciu urzdzenia:

Adapter sieciowy usuwa alias dla interfejsu Ethernet (eth0, eth1 itd.).
SCSI usuwa alias adaptera SCSI (

5).
Mouse usuwa cze do /dev/mouse.
Modem usuwa cze do /dev/modem.
Napd CD-ROM usuwa cze do /dev/cdrom.
Skaner usuwa cze do /dev/scanner.
Jedyny znany problem z programem &9 polega na trudnociach z wyszukiwaniem

urzdze szeregowych i kart graficznych w dziaajcym systemie Red Hat Linux. Jeli
urzdzenia szeregowe lub karty graficzne starszego typu s wykorzystywane podczas
dziaania programu &9, dziaanie tych urzdze moe zosta zakcone.
"
)*
Ideaem byoby, gdyby do momentu zainstalowania i uruchomienia systemu Linux wszystkie urzdzenia sprztowe byy wykryte i gotowe do dziaania. System Red Hat Linux
szybko zblia si do tego ideau, ale zdarza si, e musisz podj specjalne kroki, aby
uruchomi niektre urzdzenia sprztowe.
W systemie Red Hat Linux mona konfigurowa sterowniki, ktre znajduj si pomidzy uruchamianymi programami (takimi jak odtwarzacze CD i przegldarki WWW)
a urzdzeniami sprztowymi (takimi jak napdy CD-ROM i adaptery sieciowe), ktre
programy te wykorzystuj. Sterowniki, ktre s najczciej wykorzystywane przez system, powinny by wbudowane w jdro; okrelane s one mianem sterownikw rezydentnych (z ang. resident drivers). Inne sterowniki, ktre s dodawane dynamicznie w chwili,
gdy s potrzebne, nazywane s moduami adowanymi (z ang. loadable modules).
Rozdzia 2. zawiera opis sposobu przebudowywania jdra, cznie z umieszczaniem
sterownikw w systemie jako sterownikw rezydentnych jdra lub jako dostpnych
moduw adowanych. Biecy podrozdzia opisuje sposb wywietlania, dodawania
i usuwania moduw adowanych w systemie Linux.
Oprcz zapewnienia interfejsw urzdze sprztowych, moduy mog rwnie zapewni
interfejsy do systemw plikw, usug sieciowych, formatw binarnych i innych funkcji
systemu operacyjnego.
#
$
%
Jeli zainstalowae kod rdowy systemu Linux (pakiet &'$
), pliki kodw
rdowych dla dostpnych sterownikw s przechowywane w podkatalogach katalogu
/usr/src/linux-2.4/drivers. Istnieje kilka sposobw wyszukiwania informacji na temat
tych sterownikw:

w katalogu /usr/src/linux-2.4 wpisz polecenie &

%
z okna Terminal na pulpicie. Wybierz kategori moduw, ktre Ci interesuj
i kliknij opcj Help, znajdujc si przy wybranym module. Pojawi si informacje
o nazwie moduu i opis sterownika.
&
%
katalog /usr/src/linux-2.4/documentation zawiera wiele plikw

tekstowych opisujcych rne aspekty sterownikw, bdcych czci jdra
oraz sterownikw powizanych. Szczeglnie interesujcy jest plik modules.txt
(opisujcy sposb obsugi moduw) oraz plik Configure.help (zawierajcy
wszystkie pliki pomocy sterownikw urzdze sprztowych).

pakiet oprogramowania &'$

(dostpny na dysku CD 3
dystrybucji Red Hat Linux) zawiera duy zbir dokumentw opisujcych jdro
i sterowniki. Dokumenty s przechowywane w katalogu /usr/share/doc/kernel-doc*.
&'$
Po zbudowaniu moduw s one instalowane w katalogu /lib/modules/2.4*. Nazwa katalogu zaley od numeru biecej dystrybucji jdra. Moduy znajdujce si w tym katalogu mog by adowane lub usuwane w zalenoci od potrzeb.
W poprzednich dystrybucjach Red Hat Linux przechowywa moduy w katalogu /lib/
modules zamiast w katalogu /lib/modules/2.4*. Ta struktura pozwala przechowywa
w systemie moduy powizane z rnymi wersjami jdra, ktrych uywasz.
#& %

%
Aby zobaczy, ktre moduy s aktualnie zaadowane do dziaajcego jdra, moesz uy
polecenia ' . Oto przykad:

4) >=#
?" 8 2)+

@A 2;A65)+

+9A?++6A5)+
& @A '
/"1 92)+
& @A '
)
+5 25)+
& @A '

,"?" +;2A2
)+ +1 A2)
)
), 6 ; )+

) 15;5
1+
@;9;)
)
7+ 6 92

+ ?"9@8;6@&?"
)+ +1 7+ '
6 ;)
)

1)@58;& '
)7) + 2 55)
)
)+85@2 & )7) + '
@8;8;2
$@9@A;2&@'
Przedstawiona lista zawiera zaadowane moduy do obsugi zainstalowanej karty dwikowej Ensoniq 1371 (*,<*,
=<5

, % i
) oraz. moduy do obsugi napdu CD-ROM IDE uruchomionego w trybie emulacji SCSI (
5 , 5 ,

i $
).

Aby uzyska informacje o dowolnym z zaadowanych moduw, moesz uy polecenia . Na przykad, moesz wpisa nastpujce polecenie:
!' ()*(
B: @A ) C.9A *B
Nie dla wszystkich moduw opis jest dostpny. W tym wypadku jednak modu ed1371
jest opisany jako ES1371 AudioPCI97 Driver. Moesz rwnie uy opcji , aby zobaczy, kto jest autorem moduu lub opcji , aby zobaczy, jaki obiekt pliku odpowiada moduowi. Informacja o autorze czsto zawiera rwnie adres e-mail twrcy sterownika, dziki czemu moesz skontaktowa si z autorem, jeli masz problemy lub pytania
dotyczce sterownika.
'

%
Do dziaajcego jdra moesz zaadowa za pomoc polecenia dowolny modu,
ktry zosta skompilowany lub zainstalowany (w katalogu /lib/modules). Najczciej spotykanym powodem adowania moduw jest potrzeba czasowego wykorzystania funkcji
moduu (moe to by zaadowanie moduu do obsugi specjalnego systemu plikw na
dyskietce, do ktrego chcesz mie dostp) lub potrzeba identyfikacji moduu, ktry bdzie wykorzystywany przez okrelone urzdzenie sprztowe, ktre nie mogo zosta wykryte w trybie autodetekcji.
Oto przykad wykorzystania polecenia do zaadowania moduu . Modu
zawiera podstawowe funkcje wspdzielenia portw rwnolegych pomidzy
urzdzeniami.
!
=
/ ")2-5-;7@- %
*1111-
Po zaadowaniu moduu moesz zaadowa modu 5

, aby okreli
porty PC-style dostpne przez ten interfejs. Modu 5
pozwala opcjonalnie definiowa adresy i numery przerwa zwizane z kadym urzdzeniem wspdzielcym
port rwnolegy. Na przykad:
! +
),-
W powyszym przykadzie urzdzenie jest wskazywane przez adres 0x3bc. Numer

przerwania tego urzdzenia jest wykrywany automatycznie.
Polecenie aduje moduy tymczasowo. Przy ponownym uruchomieniu systemu
zaadowane w ten sposb moduy znikaj. Aby doda modu do systemu na stae, wpisz
wywoanie polecenia do jednego ze skryptw uruchomieniowych.

%
Moesz usuwa modu z dziaajcego jdra za pomoc polecenia . Na przykad,
aby usun z jdra modu 5
, wpisz:
+
Jeli modu nie jest w danej chwili zajty obsug da, zostanie on usunity z jdra.

+,)
*
*
Systemy plikw w systemie Red Hat Linux s w strukturze katalogw i podkatalogw
zorganizowane hierarchicznie, w kierunku poruszania si w d, poczwszy od korzenia ().
Obowizkiem administratora systemu Red Hat Linux jest upewnienie si, e wszystkie
sterowniki dyskw, odpowiadajce systemowi plikw, s dostpne dla uytkownikw
komputera. Administrator powinien si rwnie upewni, e dostpna ilo wolnej przestrzeni dyskowej w odpowiednich miejscach systemu plikw jest wystarczajca.
Systemy plikw w systemie Linux s zorganizowane w inny sposb, ni w systemach
operacyjnych Microsoft. Poszczeglnym partycjom i dyskom nie s przypisane kolejne
litery alfabetu (np. A:, B:, C:). Dyski lokalne, sieciowe systemy plikw, napdy CD-ROM
i inne rodzaje mediw wsplnie tworz jednolit struktur katalogw. Od administratora
zaley stworzenie w systemie plikw punktu montowania (z ang. mount point), a nastpnie podczenie dysku do tego punktu.
Rozdzia 2. zawiera instrukcje dotyczce korzystania z polecenia &, sucego do
konfigurowania partycji dyskw. Rozdzia 3. zawiera informacje o organizacji systemu
plikw.
Tworzenie organizacji systemu plikw rozpoczyna si od momentu instalowania systemu

Linux. Czci procesu instalacji jest podzia dysku twardego (lub dyskw) na partycje.
Partycje mog by nastpnie przydzielone do:
czci systemu plikw Linux,
pliku wymiany systemu Linux,
innych typw systemw plikw (zawierajcych by moe inne systemy operacyjne).
Dla naszych potrzeb chciabym skoncentrowa si na partycjach, ktre s wykorzystywane jako system plikw Linux. Aby zobaczy, jakie partycje s aktualnie zainstalowane na dysku twardym, uyj polecenia & w nastpujcy sposb:
' &
%* 288 !;@+!885+#

=
+#
, ;;8D8 2#
* +E:
E+%.#"
* D 6@;;;;;;
98F3@2
* 2656956 986@
)
* @9822@5A6A2G6@
)
* 582@88528A58:

* 882@88528A662
)1
Wyniki wykonania polecenia zawieraj list partycji komputera pracujcego zarwno

w systemie Red Hat Linux, jak i w systemie Microsoft Windows. Moesz stwierdzi, e
partycja Linux , zawiera wikszo miejsca przeznaczonego na przechowywanie
danych. Zainstalowana jest rwnie partycja systemu Windows (*) oraz partycja wymiany systemu Linux (.). Istnieje take niewielka partycja uruchomieniowa (46 MB) na dysku +. W tym przypadku partycja gwna systemu Linux
obejmuje 3,3 GB przestrzeni dyskowej i znajduje si na dysku ,.

Aby zobaczy partycje wykorzystywane przez system Linux, moesz uy polecenia

(bez opcji). Polecenie pokazuje, ktre partycje dyskw s aktualnie podczone i w ktrym miejscu:
!
* @
#1@
* 2
#1@
*
"

#1*,

1+#11+

*1#1*1!/ 8!";2
*+"
"
+"#1 9;;!
) !
*
By moe zauwaye, e
, i inne wpisy, ktre nie s zwizane
z partycjami, s przedstawione jako systemy plikw. Dzieje si tak, dlatego e
odpowiadaj one rnym typom systemw plikw (odpowiednio
i ).
Sowo none wskazuje, e nie s zwizane z osobn partycj.
W naszym przykadzie podczone partycje Linux to: +, ktra zapewnia obszar
dla katalogu (zawierajcego dane potrzebne do uruchamiania systemu Linux) i
,, zawierajca przestrze dla reszty systemu plikw Linux, poczwszy od gwnego
katalogu (). Ta struktura katalogw obejmuje rwnie partycj systemu Windows
podczon jako katalog /mnt/win i napd CD-ROM podczony w standardowym miejscu, ktrym jest /mnt/cdrom (przypadku wikszoci interfejsw graficznych napd CD
jest podczany automatycznie po woeniu dysku do napdu).
Po sowie type widoczny jest typ systemu plikw, znajdujcy si na danym urzdzeniu (w dalszej czci tego rozdziau znajdziesz opisy rnych typw systemw plikw).
W wikszych systemach moe istnie wiele partycji z rnych powodw. Oto przyczyny
istnienia mnogoci partycji:
Wiele dyskw twardych. Wiele dyskw twardych moe by dostpnych

dla uytkownikw. W takim wypadku musiaby podcza kady dysk
(i prawdopodobnie kilka partycji na kadym dysku) w rnych miejscach
w systemie plikw.
Ochrona rnych czci systemu plikw. Jeli w systemie jest wielu

uytkownikw, ktrzy wykorzystaj ca dostpn przestrze systemu plikw,
system moe przesta funkcjonowa. Na przykad, moe zabrakn miejsca
na pliki tymczasowe (co spowoduje zablokowanie programw zapisujcych
informacje w plikach tymczasowych), a nadchodzce wiadomoci poczty
elektronicznej nie bd zapisywane w plikach skrzynek pocztowych. W sytuacji,
gdy dostpnych jest wiele partycji, jeli na jednej z nich zabraknie miejsca,
pozostae mog nadal dziaa bez przeszkd.
Kopie zapasowe. Istnieje kilka szybkich sposobw tworzenia kopii zapasowych,

ktre obejmuj kopiowanie caego obrazu dysku lub partycji. Jeli w przyszoci
zechcesz przywrci tak partycj, moesz j po prostu skopiowa (bit w bit)
na dysk twardy. W przypadku mniejszych partycji takie rozwizanie moe by
stosowane w sposb efektywny.
Ochrona dysku przed uszkodzeniem. Jeli jeden dysk (lub cz jednego

dysku) zostanie uszkodzony, posiadanie wikszej iloci partycji moe pozwoli
na kontynuowanie pracy i naprawienie w midzyczasie uszkodzonego dysku.

Kiedy partycja dysku jest podczona w systemie plikw, wszystkie katalogi i podkatalogi
poniej punktu podczenia s przechowywane na tej partycji. Dlatego, na przykad, jeli
miaby podczy jedn partycj w i jedn w , wszystko poniej punktu montowania byoby przechowywane na drugiej partycji, gdy tymczasem caa reszta byaby przechowywana na pierwszej partycji.
Co si dzieje, gdy zdalny system plikw zostaje odczony w komputerze,
a uytkownik prbuje zapisa plik w tym katalogu? Plik zostanie zapisany w tym
katalogu i bdzie przechowywany na lokalnym dysku twardym. Po ponownym
podczeniu systemu plikw bdzie si wydawao, e zapisany plik znikn.
Aby odzyska plik, musisz ponownie odczy zdalny system plikw (plik ponownie
si pojawi), przekopiowa plik w inne miejsce, ponownie podczy zdalny system
i ponownie przekopiowa plik do tego systemu.
Punkty montowania, ktre s czsto okrelane jako kandydaci na osobne partycje to ,

, , i . Katalog gwny () to punkt zbiorczy katalogw, ktre nie s
umieszczone w innych punktach montowania. Punkt montowania katalogu gwnego ()
to jedyny wymagany punkt montowania. Katalog przechowuje pliki potrzebne do
uruchomienia systemu operacyjnego. System plikw to miejsce, w ktrym przechowywane s wszystkie katalogi domowe uytkownikw. Aplikacje i dokumentacja znajduj si w . Poniej punktu montowania przechowywane s pliki dziennikw,
pliki tymczasowe, pliki serwera (WWW, FTP itd.) i pliki blokowania (np. elementy, ktre
wymagaj przestrzeni dyskowej, aby aplikacje komputera mogy dziaa).
Wicej informacji na temat technik partycjonowania znajdziesz w rozdziale 2.
Partycje podczone w systemie plikw s niewidoczne dla uytkownikw systemu Linux. Uytkownicy zwrc na to uwag jedynie wtedy, gdy na partycji skoczy si wolne miejsce, a bd chcieli zapisa lub wykorzysta dane zapisane w miejscu takim, jak
dyskietka lub zdalny system plikw. Oczywicie, kady uytkownik moe sprawdzi
struktur partycji, wpisujc polecenie .

%"
Wikszo dyskw twardych jest podczanych automatycznie. Przy instalowaniu systemu Red Hat Linux zostae poproszony o stworzenie partycji i wskazanie punktw
montowania dla tych partycji. Po uruchomieniu systemu Red Hat Linux wszystkie partycje powinny zosta automatycznie podczone. Dlatego wanie w tym podrozdziale
skupimy si gwnie na sposobach montowania innych typw urzdze, aby stay si
czci systemu plikw Red Hat Linux.
Oprcz moliwoci montowania innych rodzajw urzdze, moesz rwnie uy polecenia do doczania innych rodzajw systemw plikw. Oznacza to, e moesz
przechowywa pliki z innych systemw operacyjnych lub uy systemw plikw odpowiednich dla pewnych rodzajw dziaa (jak zapisywanie duych rozmiarw blokw
danych). Najczstszym sposobem uycia tej funkcji przez przecitnego uytkownika
systemu Linux jest pobranie plikw z dyskietki lub dysku CD.

Aby zobaczy, jakie typy systemw plikw s aktualnie uywane w systemie, wpisz polecenie

') . Nastpujce typy systemw plikw s obsugiwane w systemie Linux:
ext3 systemy plikw ext to najbardziej popularne systemy plikw

wykorzystywane w systemie Linux. System plikw ext3 by nowoci
w systemie Red Hat Linux 7.2 i jest obecnie domylnym typem systemu
plikw. Katalog gwny ( ) musi by systemem plikw ext3, ext2 lub minix.
System plikw ext3 jest rwnie okrelany jako system plikw Third Extended.
Obejmuje on funkcje ksigowania, ktre uatwiaj naprawienie systemu
po zawieszeniu lub niepoprawnym wyczeniu.
ext2 domylny typ systemu plikw dla poprzednich wersji systemu Red Hat
Linux. Dostpne funkcje s takie same, jak w systemie ext3 z wyjtkiem funkcji
ksigowania, ktra nie jest dostpna w tym systemie plikw.
ext jest to pierwsza wersja systemu ext. Nie jest ju zbyt czsto wykorzystywana.
iso9660 system plikw, ktry jest potomkiem systemu plikw High Sierra
(by to oryginalny system wykorzystywany dla dyskw CD-ROM). Rozszerzenia
standardu High Sierra (zwane rozszerzeniami Rock Ridge) umoliwiaj systemom
plikw iso9660 obsug dugich nazw plikw i informacji systemu Unix (takich
jak uprawnienia do plikw, wasno i cza).
minix jest to system plikw typu Minix, uywany pocztkowo w wersji Minix
systemu Unix. Obsuguje nazwy plikw do 30 znakw.
msdos jest to system plikw MS-DOS. Moesz go uywa do podczania

dyskietek sformatowanych w systemie operacyjnym Microsoft.
umsdos jest to system plikw MS-DOS z rozszerzeniem umoliwiajcym

wykorzystanie funkcji podobnych do funkcji systemu Unix (cznie z dugimi
nazwami plikw).
proc Nie jest to prawdziwy system plikw, ale raczej interfejs systemu plikw
do jdra systemu Linux. Nie musisz nic robi w celu konfigurowania systemu
plikw
. Punkt montowania
powinien by systemem plikw
.
Wiele narzdzi bazuje na lokalizacji katalogu
w procesie pobierania
informacji z jdra systemu Linux.
swap ten system plikw jest o wykorzystywany dla partycji wymiany. Obszary
wymiany s przeznaczone do tymczasowego przechowywania danych, jeli
brakuje miejsca w pamici RAM. Dane s zapisywane w obszarze wymiany,
po czym s przepisywane do pamici RAM, kiedy s potrzebne.
nfs jest to system plikw typu NFS (z ang. Network File System). Systemy
plikw podczone z innego komputera w sieci wykorzystuj ten typ systemu
plikw.
Informacje o wykorzystaniu systemu plikw NFS do eksportowania i udostpniania
systemw plikw w sieci znajdziesz w rozdziale 18.

hpfs system plikw wykorzystywany tylko do odczytu podczonych

systemw plikw OS/2 HPFS.
ncpfs jest to system plikw, ktry odnosi si do systemw plikw Novell

NetWare. Systemy plikw Novell NetWare mog by podczane przez sie.
Informacje o wykorzystaniu systemw plikw NetWare przez sie znajdziesz
w podrozdziale powiconym konfigurowaniu serwera plikw w rozdziale 18.
ntfs jest to system plikw Windows NT. Jest on obsugiwany jako system
plikw tylko do odczytu (pliki moesz kopiowa i docza do tego systemu).
Obsuga odczytu i zapisu jest dostpna, ale nie jest ona domylnie wbudowana
w jdro i uwaana jest za niestabiln (niektrzy twierdz, e nawet ryzykown).
affs system plikw wykorzystywany w komputerach Amiga.
ufs system plikw popularny w systemach operacyjnych Sun Microsystems

(np. Solaria i SunOS).
xenix system ten zosta dodany dla potrzeb zgodnoci z systemami plikw
Xenix (jedna z pierwszych wersji systemu Unix dla komputerw klasy PC).
Obecnie system jest zbdny i prawdopodobnie zostanie usunity.
xiafs ten system plikw obsuguje dugie nazwy plikw i wzy wiksze ni
takie systemy plikw jak minux.
coherent jest to typ systemu plikw uywany w plikach Coherent lub System V.
Podobnie jak system plikw xenix, zostanie wkrtce usunity.

!
Dyski twarde w komputerze lokalnym i zdalne systemy plikw, z ktrych codziennie korzystasz, s prawdopodobnie skonfigurowane do automatycznego podczania podczas
uruchamiania systemu Linux. Definicje, na podstawie ktrych systemy plikw s podczane, znajduj si w pliku /etc/fstab. Oto przykad pliku /etc/fstab:
E:@,)
E:@,) 2

*1*1/ 8!";2
*,"
,11#)
)!

1+1+,)
* 811,)
*+""
+" 9;;
)!
!%)>)!
* "

*,
)
Wszystkie systemy plikw wymienione w tym pliku s podczane w czasie uruchamiania systemu, z wyjtkiem systemw z wybran opcj . W tym przykadzie partycja
gwna () i startowa () dysku twardego s podczane podczas uruchamiania systemu, wraz z systemami plikw
i (ktre nie s powizane z okrelonymi
urzdzeniami). Napd dyskietek (#) i napd dyskw CD-ROM (
) nie
s podczane podczas uruchamiania systemu. Definicje dla napdu dyskietek i napdu

dyskw CD-ROM s umieszczone w pliku fstab, aby urzdzenia mogy by podczane

w dowolnej chwili pracy systemu (jak opisano w dalszej czci rozdziau). Dodaem
rwnie dodatkowy wiersz dla *, ktry umoliwia podczenie partycji Windows (vfat), dziki czemu aby pobra pliki znajdujce si na tej partycji, nie musz uruchamia systemu Windows.
Oto opis kolejnych elementw kadego wiersza pliku fstab:
Pole 1. Pole zawiera nazw urzdzenia odpowiadajcego systemowi plikw.

Sowo none umieszczane jest w tym polu dla systemw plikw (takich jak
/proc i /dev/pts), ktre nie s powizane z okrelonymi urzdzeniami. Zwr
uwag, e pole to moe zawiera opcj LABEL. Korzystajc z opcji LABEL,
moesz wskaza identyfikator UUID (z ang. Universally Unique Identifier) lub
etykiet woluminu zamiast nazwy urzdzenia. Zalet takiego rozwizania jest
fakt, e skoro partycje s wskazane przez etykiet woluminu, moesz przenie
wolumen na inne urzdzenie bez koniecznoci modyfikowania pliku fstab.
Pole 2. Pole zawiera informacj o punkcie montowania systemu plikw. System

plikw zawiera wszystkie dane od punktu montowania po struktur drzewiast
katalogw, chyba e inny system plikw jest podczony wewntrz struktury
drzewa poniej tego punktu montowania.
Pole 3. Pole zawiera informacj o typie systemu plikw. Typy systemw plikw
opisane s w podrozdziale Obsugiwane systemy plikw w tym rozdziale.
Pole 4. W polu tym opisane s opcje polecenia . W powyszym przykadzie

opcja zapewnia, e dany system plikw nie jest podczany podczas
uruchamiania systemu. Opcja oznacza, e system jest podczany w trybie
tylko do odczytu (opcja taka jest wykorzystywana w przypadku napdu
CD-ROM). Opcje s oddzielane za pomoc przecinkw. Sprawd instrukcje
uycia polecenia (opcja $), aby uzyska informacje dotyczce pozostaych
obsugiwanych opcji.
Standardowo tylko uytkownik root ma prawo podcza system plikw za pomoc
polecenia . Aby umoliwi dowolnemu uytkownikowi podczanie systemw
plikw (na przykad system plikw na dyskietce), moesz doda opcj w polu 4.
pliku /etc/fstab.
Pole 5. Numer w tym polu wskazuje, czy dany system plikw musi by zrzucony.
Liczba 1 wskazuje, e system plikw musi by zrzucony. Liczba 2 wskazuje,
e system nie musi by zrzucony.
Pole 6. Liczba w tym polu wskazuje, czy dany system plikw musi by
sprawdzony za pomoc polecenia
&. Liczba 1 lub 2 wskazuje, e system
plikw musi zosta sprawdzony w odpowiedniej kolejnoci. Liczba 0 wskazuje,
e system nie musi zosta sprawdzony.
Jeli chcesz doda kolejny dysk lokalny lub dodatkow partycj, moesz stworzy odpowiedni wpis dla tego dysku lub partycji w pliku /etc/fstab. W rozdziale 18. znajdziesz
instrukcje dodawania wpisw dla systemu plikw NFS.

System Red Hat Linux automatycznie uruchamia polecenie (podczanie wszystkich systemw plikw) przy kadym wczeniu komputera. Dlatego polecenie jest
wykorzystywane w wyjtkowych sytuacjach. Przecitny uytkownik lub administrator
wykorzystuje polecenie na dwa sposoby:
do wywietlania dyskw, partycji i zdalnych systemw plikw, ktre s aktualnie

podczone;
do tymczasowego podczania systemw plikw.
Kady uytkownik moe wpisa polecenie (bez opcji), aby zobaczy aktualnie
podczone systemy plikw. Poniej pokazano przykad uycia polecenia . Przedstawia on pojedyncz partycj dysku twardego (*) zawierajc katalog gwny ()
oraz systemy plikw proc i devpts podczone odpowiednio jako /proc i /dev/pts. Ostatni
wpis dotyczy dyskietki sformatowanej standardowym systemem plikw Linux (ext3),
podczonej jako katalog /mnt/floppy.
!
* @
#1@

1+#11+
* 2
#1@

*1#1*1!/ 8!";2
*,
"
,11##1@
Najczciej podczanymi samodzielnie urzdzeniami s napdy dyskietek i napdy

CD-ROM. Zalenie od pulpitu, ktrego uywasz, dyski CD i dyskietki mog by podczane automatycznie po umieszczeniu nonika w napdzie. W niektrych wypadkach
program automatycznego uruchamiania moe automatycznie wczy program znajdujcy si na noniku, na przykad moe spowodowa odtwarzanie muzyki z dysku CD
lub uruchomi instalator pakietu oprogramowania do obsugi danych na noniku.
Jeli chcesz samodzielnie podczy system plikw, plik /etc/fstab uatwia podczanie
dyskietek i dyskw CD-ROM. W niektrych wypadkach moesz uywa polecenia
w poczeniu z opcj informujc, jaki system plikw ma zosta podczony. Informacje o podczanym systemie plikw s pobierane z pliku /etc/fstab. Odpowiednie wpisy
s ju prawdopodobnie umieszczone w pliku /etc/fstab, dziki czemu moesz wykona
szybkie podczenie plikw w nastpujcych wypadkach:
Jeli podczasz dysk CD-ROM w standardowym formacie ISO 9960 (jest to

standard wikszoci dyskw CD-ROM), moesz to zrobi, umieszczajc dysk
w napdzie i wpisujc nastpujce polecenie:
!" !"
Domylnie napd dyskw CD-ROM jest podczony w punkcie montowania

(nazwa systemu plikw, nazwa urzdzenia i inne opcje s uzupeniane
automatycznie). Aby zobaczy zawarto dysku, wpisz polecenie

,
a nastpnie wpisz polecenie '. Wywietlone zostan pliki znajdujce si w katalogu
gwnym dysku CD.

Jeli podczasz dyskietk, ktra jest sformatowana w standardowym systemie

plikw Linux (ext3), moesz to zrobi, umieszczajc j w napdzie i wpisujc
polecenie:
!" !"'.
Typ systemu plikw (,), urzdzenie (#) i opcje podczania s

uzupeniane na podstawie zawartoci pliku /etc/fstab. Powiniene mie moliwo
przejcia do katalogu gwnego dyskietki (
')) i wywietlenia
zawartoci tego katalogu (').
W obu przypadkach moge nada urzdzeniu nazw (
lub #),
zamiast podawa nazw punktu montowania, aby uzyska ten sam efekt.
Oczywicie istnieje moliwo, e bdziesz chcia uy dyskietki, ktra jest w innym

formacie ni standardowy. Moesz dosta od kogo dyskietk, zawierajc pliki zapisane
w systemie operacyjnym Microsoft (w formacie MS-DOS) lub moesz mie dyskietk
z plikiem w formacie innego systemu Unix. W takich wypadkach moesz wpisa wasne opcje, zamiast polega na opcjach z pliku /etc/fstab. Czasem Linux automatycznie
wykrywa, e dyskietka jest sformatowana w systemie plikw MS-DOS (lub Windows
vfat) i podcza j poprawnie bez koniecznoci podawania dodatkowych opcji. Jeli
jednak tak si nie dzieje, musisz zrobi to samodzielnie. Poniej przedstawiam przykad
podczenia dyskietki zawierajcej pliki MS-DOS:
! " "' " !"'.
Przedstawione polecenie ma posta, ktrej uyjesz do podczenia dyskietki. Moesz

zmieni opcje na inny obsugiwany typ systemu plikw (jeden z opisanych we
wczeniejszej czci tego rozdziau) do podczenia dyskietki takiego typu. Zamiast korzysta z napdu dyskietek A: (#), moesz uy napdu B: (*) lub kadego
innego dostpnego napdu. Zamiast uywa punktu montowania '), moesz
stworzy inny katalog i podczy dyskietk w innym miejscu.
Oto kilka innych przydatnych opcji, ktre moesz uy w poczeniu z poleceniem
:
jeli nie jeste pewien, jakiego typu system plikw znajduje si
na dyskietce (lub innym noniku, ktry prbujesz podczy), uyj opcji
do wskazania typu systemu plikw. Polecenie przele zapytanie do dyskietki,
aby sprawdzi, w jakim systemie sformatowana jest dyskietka.
$
jeli nie chcesz wprowadza zmian w podczonym systemie plikw

(lub nie moesz, poniewa jest to nonik tylko do odczytu), uyj tej opcji podczas
podczania dyskietki. Zostanie ona podczona w trybie tylko do odczytu.
$
opcja ta powoduje podczenie systemu plikw z uprawnieniami do odczytu

i zapisu.
$
Niektre opcje s dostpne tylko dla okrelonych systemw plikw. Przejrzyj instrukcje
obsugi polecenia , aby uzyska wicej informacji na temat tego polecenia.

Jeli skoczysz korzysta z tymczasowo podczonego systemu plikw, lub chcesz czasowo odczy system plikw podczony na stae, moesz uy w tym celu polecenia
. Polecenie to powoduje odczenie systemu plikw z punktu montowania w systemie plikw Red Hat Linux. Aby uy polecenia , moesz poda jako parametr
nazw katalogu lub nazw urzdzenia, na przykad:
!" !"'.
Polecenie to spowoduje odczenie urzdzenia (prawdopodobnie #) z punktu montowania '). Moesz uzyska ten sam efekt, wpisujc nastpujce polecenie:
!" "'
Jeli pojawi si wiadomo device is busy, polecenie nie zostao wykonane.
Przyczyn moe by trzymanie przez ktry z procesw otwartego pliku w systemie
plikw, ktry prbujesz odczy, lub otwarta jest powoka systemowa z biecym
katalogiem z tego systemu plikw. Zatrzymaj proces lub przejd do innego katalogu,
aby polecenie mogo zosta poprawnie wykonane.

Istnieje moliwo stworzenia systemu plikw dla dowolnego obsugiwanego typu systemu plikw, na wybranej dyskietce lub partycji. Suy do tego polecenie &. Jest ono
bardzo przydatne do tworzenia systemw plikw na partycjach dyskw twardych, ale
mona je rwnie zastosowa do tworzenia systemu plikw na dyskietce.
Oto przykad uycia polecenia & do stworzenia systemu plikw na dyskietce:
&'
)" "'
"%2, -2A!674722
F #"
#1
)
E+% > 25/
F/"
> 25/
65
! 55+%
A2+%8-*, )1)
F +%
+%/)1
6 92+%1/)1!6 92,/"
1/)1
65
1/)1

/

F #"",$)

/)1+%
, #"++)

/
,"

3 , #" )" +#+ +%#@2")
6#! + *
+#", -=)
2,H+H * -
Uruchomienie polecenia & powoduje uruchomienie procesu formatowania oraz wywietlenie statystyki wykonania tego procesu. Statystyka zawiera informacje o liczbie
tworzonych wzw i blokw. Po zakoczeniu wykonania procesu moesz podczy
system plikw ( ')) i w gwnym katalogu tego systemu plikw (

')) tworzy pliki.

(

Dodanie dysku twardego do komputera w taki sposb, aby mg by wykorzystywany
przez system Linux, wymaga wykonania kombinacji krokw opisanych w poprzednich
podrozdziaach. Oglnie naley wykona nastpujce czynnoci:
1. Zainstalowa dysk twardy w komputerze.
2. Utworzy partycje na nowym dysku twardym.
3. Stworzy systemy plikw na nowym dysku twardym.
4. Podczy systemy plikw.
Najprostszym sposobem dodania dysku twardego w systemie Linux jest przeznaczenie
caego dysku twardego na pojedyncz partycj systemu Linux. Moesz rwnie stworzy kilka partycji i kadej z nich przypisa inny system plikw i inny punkt montowania. Poniej, w punktach, znajduje si opis sposobu dodawania dysku twardego. Wspomniano tam rwnie o tym, ktre punkty naley powtrzy, podczajc rne systemy
plikw w rnych punktach montowania.
Opisana procedura zakada, e system Red Hat Linux jest ju zainstalowany i dziaa
na danym komputerze. Jeli tak nie jest, wykonaj instrukcje dodawania nowego dysku
twardego w biecym systemie operacyjnym. Nastpnie, po zainstalowaniu systemu
Red Hat Linux, moesz wskaza ten dysk, kiedy zostaniesz poproszony o podzielenie
dysku twardego na partycje.
1. Zainstaluj dysk twardy w komputerze. Postpuj zgodnie z instrukcjami producenta

dotyczcymi fizycznego instalowania i podczania nowego dysku twardego
w komputerze. Jeli, zamy, jest to drugi dysk twardy, moe wystpi
konieczno zmiany ustawie zworek na dysku, aby dziaa jako dysk podrzdny.
Moe rwnie zaistnie konieczno zmiany ustawie w BIOS-ie.
2. Uruchom system Red Hat Linux.
3. Okrel nazw urzdzenia dla tego dysku twardego. Jako uytkownik root wpisz
w powoce systemowej polecenie:
/0
Sprawd, czy nowy dysk zosta wykryty. Na przykad, jeli jest to drugi dysk
twardy IDE, powiniene zobaczy wpis . Dla drugiego dysku SCSI powiniene
znale wpis . Upewnij si, e znalaze prawidowy dysk, bo w przeciwnym
razie usuniesz wszystkie dane z dysku, ktry by wczeniej zainstalowany
w systemie!
4. Uyj polecenia & do stworzenia partycji na nowym dysku. Na przykad,
jeli formatujesz drugi dysk IDE (hdb), moesz wpisa nastpujce polecenie:
' &" " ,
5. Jeli na zamontowanym dysku istniay wczeniej partycje, moesz je w tym

momencie zmodyfikowa lub usun. Moesz take sformatowa cay dysk
i usun istniejce wczeniej partycje. Uyj opcji , aby zobaczy wszystkie
partycje i opcji , aby usun partycje.

6. Aby stworzy now partycj, wpisz polecenie:

!
Zostaniesz poproszony o wybranie partycji gwnej lub rozszerzonej.

7. Aby wybra partycj gwn, wpisz polecenie:

Zostaniesz poroszony o podanie numeru partycji.

8. Jeli tworzysz pierwsz partycj (lub jeli bdzie tylko jedna partycja), wpisz
liczb jeden:
(
Zostaniesz poproszony o wpisanie numeru pierwszego cylindra (domylnie

zaczyna si od cylindra pierwszego).
9. Aby rozpocz od drugiego cylindra, wpisz liczb dwa:
1
Zostaniesz poproszony o podanie numeru ostatniego cylindra.

10. Jeli bdziesz wykorzystywa cay dysk twardy, uyj ostatniego dostpnego
numeru cylindra. W przeciwnym razie wybierz numer wybranego cylindra
lub wska, jaki rozmiar (w MB) powinna mie partycja.
11. Jeli tworzysz kilka partycji na tym dysku twardym, powtrz ostatnie pi
krokw dla kadej z tych partycji.
12. Wpisz , aby zapisa zmiany na dysku twardym. Po zakoczeniu wykonywania
tej czynnoci powrcisz do powoki systemowej.
13. Aby stworzy system plikw na nowej partycji dysku, uyj polecenia &.
Domylnie polecenie to tworzy system plikw ext2, ktry moe by obsugiwany
przez system Linux. W celu stworzenia systemu plikw ext2 na pierwszej partycji
drugiego dysku twardego wpisz polecenie:
"%,*
Jeli stworzye kilka partycji, powtrz ten krok dla kadej z nich (na przykad
+, , itd.).
Przedstawiony przykad tworzy system plikw ext2, ktry jest domylnym systemem.
Moesz uy innych polece lub opcji tego polecenia, aby stworzy systemy plikw
innych typw. Na przykad, uyj &(, do stworzenia systemu plikw ext3,
&( do stworzenia systemu plikw VFAT, &( dla BFS, &( dla
Minix, &( dla DOS lub &( dla systemu plikw Reiser. Polecenie
+, opisane w dalszej czci tego rozdziau, moe by wykorzystywane do
zmiany systemu plikw ext2 na system plikw ext3.
14. Po stworzeniu systemu plikw, moesz podczy partycj na stae, zmieniajc

wpis w pliku /etc/fstab i dodajc nowe partycje. Oto przykad wpisu, ktry
moesz doda w tym pliku:
* +2,)

W tym przykadzie partycja (*) jest podczana w katalogu /abc

jako system plikw ext2. Sowo kluczowe ' sprawia, e partycja jest
podczana w czasie uruchamiania systemu. Liczby ** sprawiaj, e dysk
jest sprawdzany pod ktem bdw. Dodaj wpis podobny do przedstawionego
powyej dla kadej stworzonej partycji.
15. Stwrz punkt montowania. Na przykad, aby podczy partycj w punkcie /abc
(jak pokazano w poprzednim kroku), wpisz polecenie:
& ",
Stwrz wasne punkty montowania, jeli chcesz podczy wicej partycji. Przy
nastpnym uruchomieniu systemu Red Hat Linux partycja bdzie automatycznie
podczana w katalogu /abc, podobnie jak pozostae dodane partycje.
Po stworzeniu systemw plikw na partycjach wygodnym narzdziem pozwalajcym
dopasowa te systemy plikw jest polecenie +. Za pomoc polecenia +
moesz zmienia etykiety woluminw, czstotliwo sprawdzania dysku oraz zachowanie w przypadku wystpienia bdw. Moesz rwnie uy polecenia + do zmiany
systemu plikw ext2 na ext3, aby system mg wykorzystywa ksigowanie. Na przykad:
!1'%" " ,(
)
2, -2A!674722
C
/$)

3 , #" )" +#+ +%#@@")
6#! + *
+#", -=)
2,H+H * -
Uywajc parametru > w poczeniu z poleceniem +, moesz zmodyfikowa rozmiar dziennika lub podczy system plikw do zewntrznego dziennika. Po uyciu polecenia + do zmiany typu systemu plikw, musisz zmodyfikowa zawarto pliku
/etc/fstab, wskazujc nowy typ systemu plikw (ext3 zamiast ext2).
-

Brak przestrzeni dyskowej to bardzo niekorzystna sytuacja. Korzystajc z narzdzi dostpnych w systemie Red Hat Linux, moe ledzi wykorzystanie przestrzeni dyskowej
w komputerze oraz wykry uytkownikw, ktrzy zajmuj najwicej tej przestrzeni.
#& &

"

Moesz wywietli ilo dostpnej w systemie plikw przestrzeni za pomoc polecenia
. Aby zobaczy ilo dostpnej przestrzeni we wszystkich podczonych systemach
plikw, wpisz polecenie bez dodatkowych parametrw:
'
F #" %7+%=* =4)

* @@;585;2986@8;2; @56

* 25;;;66@5@89 9 9
*, 5 2 @ @2A "
,11#

Wyniki wykonania polecenia pokazuj ilo dostpnej przestrzeni na partycji dysku

twardego podczonej jako katalog gwny (*), na partycji /boot (+)
oraz na dyskietce podczonej w katalogu /mnt/floppy (#). Przestrze dyskowa
jest liczona w blokach o rozmiarze 1 kB. Aby wywietli wyniki w atwiejszej do przyswojenia formie, uyj parametru w nastpujcy sposb:
'
F #" >=* =4)

* @29<2-9<25<

* 25;46-24284 9
*, -54 @% -24 "
,11#
Przy uyciu opcji wyniki wykonania polecenia s atwiejsze do odczytu, gdy przedstawiaj ilo przestrzeni dyskowej w MB lub GB. Pozostae parametry polecenia
pozwalaj:
Wywietla informacje tylko o systemach okrelonego typu ($))
Wycza systemy okrelonego typu ($))
Docza systemy plikw, ktre nie maj przestrzeni, takie jak

i ($)
Wywietla tylko dostpne i wykorzystane ($) systemy plikw
Wywietla przestrze dyskow w blokach o okrelonym rozmiarze ($$'

&
9?)
)
$ &

"

Aby dowiedzie si, ile przestrzeni dyskowej zajmuje dany katalog (wraz z podkatalogami), moesz uy polecenia . Polecenie bez parametrw wywietla wszystkie katalogi, znajdujce si poniej biecego katalogu, wraz z iloci przestrzeni dyskowej,
ktr kady z nich zajmuje. Na kocu za pomoc polecenia wywietlona zostaje ilo
cakowitej przestrzeni dyskowej wykorzystanej wewntrz struktury katalogu.
Polecenie to dobry sposb sprawdzenia, ile przestrzeni jest wykorzystywanej przez
konkretnego uytkownika ( *) lub na okrelonej partycji systemu plikw
(). Dymylnie przestrze dyskowa jest podawana w blokach o rozmiarze 1 kB.
Aby uatwi odczytywanie podanych wartoci (wywietla wartoci w kilobajtach, megabajtach lub gigabajtach), uyj parametru w nastpujcy sposb:
" "%&
5% "$% 1),,
2@5% "$% 1
@A% "$% )+1
A % "$% )+1
-4 "$%
Wywietlone wyniki przedstawiaj przestrze dyskow w kadym katalogu, znajdujcym si poniej katalogu domowego uytkownika o nazwie jake ( >&). Ilo wykorzystanej przestrzeni dyskowej jest podawana w kilobajtach (kB) i megabajtach (MB).
Cakowita ilo wykorzystanej przestrzeni dyskowej jest podana w ostatnim wierszu.

"
Polecenie pozwala sprawdzi wykorzystanie przestrzeni dyskowej na dysku twardym przy okreleniu rnych kryteriw. Moesz uzyska jasny obraz moliwoci odzyskania przestrzeni dyskowej przez odszukanie plikw, ktrych rozmiar przekracza pewn granic lub ktre zostay stworzone przez konkretnego uytkownika.
Aby uruchomi to polecenie, musisz by zalogowany jako uytkownik root.
Nastpny przykad ilustruje przeszukiwanie za pomoc polecenia systemu plikw

gwnego katalogu () pod ktem plikw, ktrych wacicielem jest uytkownik jake
($>&); nazwy znalezionych plikw s wywietlane. Wynik wykonania polecenia
jest uporzdkowany wedug rozmiarw plikw (' $'). Nastpnie wyniki wykonania polecenia s zapisywane w pliku /tmp/jake. W pliku /tmp/jake znajdziesz wszystkie pliki, uporzdkowane wedug rozmiaru, ktrych wacicielem jest uytkownik jake.
Oto wiersz polece:
'! "2%&!
0
/ 3" "%&
Parametr zapewnia przeszukiwanie tylko wybranego systemu plikw. Jest to

dobry sposb wyczenia duej iloci zbdnych informacji, ktre mog by wywietlone
z systemu plikw
. Pozwala to rwnie unikn przeszukiwania duych zdalnych
systemw.
Kolejny przykad jest podobny do poprzedniego, z t jednak rnic, e zamiast szuka

plikw danego uytkownika, wyszukiwane s pliki przekraczajce okrelony rozmiar
($9*##&):
'! "24(&!
0
/ 3" "4
Moesz zaoszczdzi sporo przestrzeni dyskowej, usuwajc najwiksze pliki, ktre nie
s ju potrzebne. Otwrz plik /tmp/size stworzony w tym przykadzie, a zobaczysz, e
due pliki s posortowane wedug rozmiaru.
(
.

Kiedy korzystasz z systemu Linux na komputerze przeznaczonym dla wielu uytkownikw, wspdzielenie mocy przetwarzania moe by powanym problemem. Jeli istnieje taka moliwo, naley zatrzyma proces, ktry zajmuje zbyt duo zasobw lub
zmniejszy liczb uruchomionych niepotrzebnie programw. Dziki temu serwer Linux
moe przekaza zwolnione zasoby do obsugi plikw, stron WWW lub poczty elektronicznej, co uatwi prac uytkownikom.
Narzdzia doczone do systemu Linux pozwalaj monitorowa wydajno tego systemu.
Funkcje, ktre warto monitorowa, to wykorzystanie procesora, wykorzystanie pamici
(RAM i przestrzeni wymiany) oraz cakowite obcienie systemu. Kolejne podrozdziay
opisuj narzdzia monitorowania systemu Linux.

" *
+ ) ,
Jeli jeste zwolennikiem narzdzi, przedstawiajcych wykorzystanie sytemu w formie
graficznej, Red Hat System Monitor oferuje doskonay sposb monitorowania wykorzystania systemu. Rysunek 10.4 przedstawia okno Red Hat System Monitor.

#
System Monitor
wykorzystanie
procesora i pamici
wywietla w formie
graficznej
W oknie System Monitor linie wykresw s przewijane od prawej strony do lewej, wskazujc procentowe wykorzystanie procesora. Moesz rwnie zobaczy ilo pamici
(RAM) wykorzystywanej w danej chwili, jak rwnie rozmiar wykorzystanej przestrzeni wymiany. Aby zobaczy ilo wykorzystanej przestrzeni na kadej z partycji, moesz
przewija list urzdze znajdujc si w dolnej czci okna.
Kliknij zakadk Process Listing, aby zobaczy list aktualnie dziaajcych procesw.
Kliknij odpowiedni kolumn na tej zakadce, aby posortowa procesy wedug nazwy,
nazwy konta uytkownika (ktry uruchomi proces), wykorzystania pamici, procentowego wykorzystania zasobw procesora przez proces oraz wedug identyfikatora procesu.
, "

Uruchom narzdzie w oknie terminalu. Wywietlone zostan procesy wykorzystujce
zasoby procesora. Co pi sekund za pomoc programu sprawdzane jest, ktre procesy
wykorzystuj najwicej czasu procesora; procesy te wywietlane s w porzdku malejcym.
Uruchamiajc z parametrem , moesz wywietla cakowity czas, ktry zosta
wykorzystany przez proces, wraz z procesami potomnymi. Jeli chcesz zmieni czstotliwo odwieania danych, moesz uruchomi z parametrem
, gdzie

ma zosta zastpione iloci sekund, ktre maj upyn pomidzy kolejnymi odwieeniami danych.

Domylnie procesy s uporzdkowane wedug wykorzystania czasu procesora. Moesz

sortowa procesy wedug identyfikatora procesu (nacinij N), wieku (nacinij A), wykorzystania pamici (nacinij M), czasu (nacinij T) lub ponownie wedug wykorzystania
procesora (nacinij P). Rysunek 10.5 przedstawia przykad dziaajcego narzdzia
w oknie Terminal.

$
Dziaajce procesy
pojawiaj si
posortowane
wedug wykorzystania
procesora
/,*

Poniewa dla kadej wikszej usugi systemu Linux (jak poczta elektroniczna, drukowanie itd.) dostpnych jest kilka pakietw oprogramowania, zdarzy si moe, e uytkownicy bd preferowa jak usug od innej. Pakiety oprogramowania, ktre s przeznaczone do pracy w alternatywnych systemach, mog by konfigurowane w systemie
Red Hat Linux. Dziki temu administrator ma moliwo wyboru pakietu (ktry ma by
domylnie wykorzystywany) dla okrelonej usugi.
#- ".

Wersja 7.3 systemu Red Hat Linux po raz pierwszy oferowaa alternatywne rozwizania
gwnych usug. Przesyanie poczty elektronicznej i usugi drukowania umoliwiay
wybr pomidzy rnymi pakietami. Dzisiaj usugi alternatywne pozwalaj uytkownikom wybiera pomidzy nastpujcymi opcjami, zwizanymi z przesyaniem poczty i drukowaniem:

Mail Transport Agent (MTA). Zainstalowanie protokow przesyania poczty

' i umoliwia administratorowi wybr, ktra z tych dwch usug
bdzie wykorzystywana domylnie do przesyania poczty.
Drukowanie. Zainstalowanie dwch usug drukowania LPRng i CUPS umoliwia

wybr jednej z nich jako domylnej usugi drukowania dokumentw.
Jako administrator musisz skonfigurowa kad z tych usug, aby dziaaa poprawnie.
Opis sposobu konfigurowania protokow sendmail i postfix znajdziesz w rozdziale 19.
Informacje o sposobach instalowania usug drukowania LPRng i CUPS znajdziesz w rozdziale 17.
Jeli chodzi o instalowanie alternatywnych rozwiza przesyania poczty, wikszo pracy zwizanej z tworzeniem pocze, pozwalajcych wybra usug, zostaa ju wykonana. Poczenia zwizane z domylnymi usugami s skonfigurowane w katalogu /etc/
alternatives. Definicje, okrelajce alternatywne skadniki usug wysyania poczty i drukowania, znajduj si w katalogu /var/lib/alternatives.
Poniewa wiksza cz elementw konfiguracji zostaa zawczasu przygotowana, pierwszy krok przeczania si pomidzy rnymi usugami przesyania poczty i drukowania
jest bardzo prosty. Aby zmieni domyln usug przesyania poczty lub drukowania,
wykonaj nastpujce kroki:
1. Wybierz jedn z opcji z menu Red Hat Linux w zalenoci od tego, czy chcesz
przeczy usug przesyania poczty, czy drukowania:
Aby wybra usug drukowania, wybierz System Settings/Printer System

Switcher.
Aby wybra usug pocztow, wybierz System Settings/Mail Transport Agent

Switcher.
Pojawi si okno pozwalajce wybra usug.

2. Kliknij usug, na ktr chcesz si przeczy LPRng lub CUPS dla usug
drukowania, Sendmail lub Postfix dla usug pocztowych (jeli interesujca Ci
usuga jest ju wybrana, moesz zakoczy konfiguracj).
Jeli przeczenie usugi bdzie pomylne, pojawi si okno, ktre powiadomi Ci
o koniecznoci zamknicia i ponownego uruchomienia usugi.
3. Zamknij okno.
Przy kolejnym uruchomieniu komputera nowa usuga drukowania lub przesyania poczty
bdzie aktywna. Wszystkie poczenia bd aktywne, a skrypty uruchomieniowe zostan
zmodyfikowane. Jednak system bdzie nadal obsugiwa star usug. Skrypty uruchomieniowe tych czterech usug znajduj si w katalogu /etc/init.d. S to nastpujce skrypty:
'
dla usugi drukowania LPRng

dla usugi drukowania CUPS
'
dla usugi Sendmail

dla usugi Postfix

W celu zatrzymania usugi dziaajcej, aby nowa usuga moga zaj jej miejsce, wpisz
nastpujce polecenie (zastpujc nazw usugi, ktr chcesz zatrzyma):
""!5 "UGTXKEG
Aby uruchomi now usug, wpisz nastpujce polecenie (zastpujc nazw
usugi, ktr chcesz uruchomi):
""!5 "UGTXKEG
Zakadajc, e nowa usuga jest skonfigurowana prawidowo, powinna by od tego momentu dostpna dla uytkownikw.
%

%

Alternatywne usugi przesyania poczty i drukowania wykorzystuj wikszo takich
samych nazw polece. Na przykad obydwie usugi drukowania wykorzystuj polecenie
' do drukowania i '0 do przegldania zawartoci kolejki do wydruku. Zarwno Sendmail, jak i Postfix uywaj polece ' i '0 do uaktualniania aliasw i sprawdzania kolejki poczty oczekujcej.
Dlatego dla uytkownika zmiana usug przesyania poczty lub drukowania powinna by
(teoretycznie) prawie niezauwaalna. Uytkownicy mog drukowa dokumenty, korzystajc z tych samych polece, ktrych zawsze uywali i dokumenty zostan wydrukowane prawidowo. Uytkownicy mog wysya wiadomoci w taki sam sposb jak zawsze i fakt zmiany sposobu transportowania poczty nie powinien mie dla nich adnego
znaczenia.

& '
Poprawki systemu s nieustannie wydawane po pojawieniu si dystrybucji, takiej jak na
przykad Red Hat Linux 8. Moesz je docza do systemu, korzystajc z poczenia
z sieci WWW i jednego z kilku narzdzi do pobierania uaktualnionego oprogramowania Red Hat. Narzdzie preferowane przez Red Hat do pobierania uaktualnie oprogramowania to +.
W tym podrozdziale opowiem, jak zorientowa si, czy uaktualnienia systemu Red Hat
Linux s dostpne. Nastpnie dowiesz si, w jaki sposb naley si zarejestrowa, aby
korzysta z Red Hat Network i uywa narzdzia + do pobierania uaktualnie.
Usuga + przeznaczona jest do pobierania poprawek do systemu Red Hat
Linux. Nie jest ona przeznaczona do pobierania kadej modyfikacji, jaka pojawi si
w pakietach oprogramowania doczonych do Red Hat Linux.

)

$ .
Skd wiadomo, kiedy naley uaktualni jdro lub pakiety oprogramowania, ktre tworz
system Red Hat Linux? Jednym ze sposobw uzyskiwania aktualnych informacji jest
odwiedzanie strony Red Hat Errata (informacje o poprawkach systemu Red Hat Linux
s rwnie dostpne w sieci Red Hat Network, a ich pobieranie opisano w podrozdziale
Pobieranie uaktualnie z sieci Red Hat Network w dalszej czci tego rozdziau).
Moesz rwnie sprawdza strony firm odpowiedzialnych za obsug poszczeglnych
projektw, ktrych oprogramowanie jest doczone do systemu Red Hat Linux.
"#$%

Red Hat zbiera informacje, ktre potrzebujesz do uaktualnienia systemu na stronie Red
Hat Errata (www.redhat.com/errata). Zgodnie z deklaracj na tej stronie, ma ona suy
do odszukiwania ostrzee, poprawek i uzupenie systemu Red Hat Linux. Wybierz
cze do aktualnej dystrybucji. Pojawi si lista porad zawierajca nazwy pakietw, analiz rozwizanego problemu oraz dat wydania uaktualnienia.
Wiele porad jest przeznaczonych do usunicia potencjalnych luk w zabezpieczeniach.
W szczeglnoci poprawki pakietw odpowiedzialnych za usugi sieciowe i nadawanie
uprawnie s umieszczane w poradach. Kliknij nazw pakietu, aby uzyska szczegowy opis uaktualnienia, jak rwnie list pocze do witryn, z ktrych moesz pobra
uaktualniony pakiet.
Odwiedzenie bezporednio strony Red Hat Errata jest prawdopodobnie najlepszym sposobem sprawdzenia luk w zabezpieczeniach i bdw Twojej wersji systemu Red Hat
Linux. Moesz wtedy pobra i zainstalowa osobno kady z pakietw lub uy aplikacji
+ (opisanej w dalszej czci tego rozdziau) do zainstalowania jednoczenie wikszej liczby uaktualnie.
&
Wikszo projektw typu open-source posiada witryny WWW, ktre s wykorzystywane do ledzenia rozwoju oprogramowania, publikowania nowoci i odpowiadania
na pytania dotyczce projektu. W niektrych wypadkach znaczce bdy lub problemy
z zabezpieczeniami mog zosta opublikowane na witrynie zanim dowie si o nich Red
Hat. Jeli obsugujesz serwer przeznaczony do publicznego uytku w sieci WWW, moesz by szczeglnie zainteresowany potencjalnymi problemami zwizanymi z usugami sieciowymi, ktre dziaaj na administrowanym przez Ciebie serwerze.
Na przykad jeli korzystasz z $ jako oprogramowania serwera FTP, moesz szuka
informacji na witrynie WU-FTPD Development Group (www.wu-ftpd.org). Wrd najnowszych wiadomoci omawiane s kwestie bezpieczestwa, ktre mog by dla Ciebie
szczeglnie wane. Moesz rwnie zapisa si na list dystrybucyjn na tej witrynie.
Jeli nie chcesz zosta zasypany wiadomociami poczty elektronicznej, moesz zaprenumerowa wuftpd-announce, aby tylko od czasu do czasu otrzymywa ogoszenia.

Oto kilka innych witryn projektowych, ktre mog Ci si wyda interesujce ze wzgldu na zawarte tam informacje o problemach, ktre mog wystpi:
ApacheSo ftware Foundation (www.apache.org) z witryny tej mona pobra

uaktualnienia dotyczce problemw z serwerem WWW Apache.
Samba.org (www.samba.org) znajduj si tu informacje dotyczce

udostpniania plikw i obsugi wydrukw z poziomu systemu Windows.
Netfilter (Iptables) Firewall (www.netfilter.org) tutaj moesz dowiedzie si

o najbardziej aktualnych problemach zwizanych z tablicami ip i narzdziami
cian ogniowych.
Prawdopodobnie wikszo uaktualnie dla systemu Red Hat Linux bdziesz chcia pobra
bezporednio z witryny Re Hat. Red Hat publikuje bardzo szybko programy naprawiajce bdy i luki w systemie. Moe si zdarzy, e pobieranie bezporednio z witryny
projektowej kodu rdowego i prba zainstalowania go koczy si rozsynchronizowaniem pakietw RPM. Kolejne podrozdziay opisuj, w jaki sposb mona pobiera uaktualnienia bezporednio z witryny Red Hat.
- . *

+
Red Hat stworzy system, ktry automatycznie powiadamia uytkownika o dostpnych
uaktualnieniach i pozwala w prosty sposb pobiera i instalowa je w systemie Red Hat
Linux. Usuga ta nazywa si Red Hat Network. Zarejestrowanie w Red Hat Network pozwala uruchamia program + z komputera pracujcego w systemie Red Hat Linux,
kiedy jeste gotowy, eby pobra uaktualnienia.
Red Hat Network oferuje mechanizmy umoliwiajce:
Informowanie o nowych programach korygujcych i rozszerzeniach dostpnych

dla systemu Red Hat Linux
Instalowanie pakietw zawierajcych odpowiednie modyfikacje systemu
Wiele informacji dotyczcych Red Hat Network jest dostpnych na samej witrynie Red
Hat Network (rhn.redhat.com). W tym podrozdziale skoncentrujemy si na opisie dziaania usugi oraz opiszemy kroki, ktre musisz przej podczas procesu rejestracji.
Jeli nie masz nic przeciwko podawaniu swojego adresu e-mail, adresu domu i numeru
telefonu, warto stworzy wasne konto w Red Hat Network (RHN). Z kontem w RHN
moesz zarejestrowa swj system Red Hat Linux i stworzy profile systemowe. Rejestrowanie swojego pierwszego komputera uprawnia do pobierania wszystkich uaktualnie dla tej maszyny. Aby uzyska wicej usug (lub uzyska uprawnienia dla wikszej
iloci komputerw), moesz wykupi prenumerat RHN.
Poniewa Red Hat Network nieustannie si rozwija, istnieje moliwo, e wiele usug
i uprawnie opisanych w tym podrozdziale ulegnie zmianie. Polecam odwiedzenie
witryny Red Hat Network (rhn.redhat.com), aby uzyska informacje o nowych usugach,
jeli opisane w tym podrozdziale procedury bd nieaktualne.

' (

Aby zarejestrowa swj system w sieci Red Hat Network, moesz uy polecenia 5
%. Uycie polecenia 5% wymaga poczenia z sieci Internet i dostpu
do konta root na komputerze ten drugi wymg wynika z faktu, e podczas procesu
rejestracji potrzebny jest dostp do bazy RPM komputera.
Chocia tylko pierwszy komputer, ktry zarejestrujesz, bdzie bezpatnie pobiera automatyczne uaktualnienia, moesz za pomoc polecenia 5% zarejestrowa tyle
komputerw, ile chcesz. Oto kroki, ktre musisz wykona:
1. Otwrz okno terminal jako uytkownik root.
2. Wpisz polecenie 5%. Pojawi si okno Network Settings umoliwiajce
wprowadzenie ustawie serwera proxy, na wypadek gdyby czy si z sieci
Internet za pomoc serwera proxy.
3. Wprowad dane serwera proxy (jeli istnieje taka konieczno) i kliknij OK.
Pojawi si okno Red Hat Registration (jeli aden interfejs graficzny nie jest
dostpny, procedura jest uruchamiana w trybie tekstowym).
4. Odczytaj objanienia procedury rejestracji i kliknij Next. Pojawi si Red Hat
Privacy Statement. Umowa obejmuje informacje o tym, w jaki sposb bd
wykorzystywane podane przez Ciebie informacje i w jaki sposb Red Hat
wykorzystuje mechanizm cookies do ledzenia aktywnoci.
5. Przeczytaj umow i jeli uznasz, e moesz j zaakceptowa, kliknij Next.
Pojawi si okno Register or Update User Account.
6. Wprowad informacje wymagane do stworzenia konta uytkownika i kliknij
Next. Podane przez Ciebie informacje obejm:
Nazw uytkownika wpisz wybran przez siebie nazw.
Haso wpisz haso (nastpnie wpisz je ponownie w kolejnym polu,

aby potwierdzi jego poprawno).
Adres e-mail wpisz adres, pod ktrym Red Hat ma si z Tob kontaktowa.
Identyfikator organizacji jeli rejestrujesz si jako czonek organizacji,

wpisz identyfikator organizacji.
Haso organizacji jeli wprowadzie identyfikator organizacji, wpisz haso

powizane z identyfikatorem.
Pojawi si okno Register a User Account.

7. Wprowad takie informacje dodatkowe, jakie uznasz za stosowne i kliknij Next.
Informacje mog obejmowa nazwisko, adres, numer telefonu, numer faksu oraz
sposb uzyskiwania wiadomoci (przez poczt elektroniczn, poczt, telefon,
faks lub rozsyany biuletyn elektroniczny).
Pojawi si okno Register a System Profile Hardware. Zostaniesz poproszony
o podanie informacji dotyczcych wersji systemu Red Hat Linux, nazwy
komputera, adresu IP, typu procesora, prdkoci procesora i pamici.

8. Wybierz nazw profilu (domylnie jest uywana nazwa komputera) lub numer
identyfikacyjny usugi (moe to by numer seryjny komputera), a nastpnie
kliknij Next.
Proces rejestracji rozpoczyna si poprzez stworzenie listy zainstalowanych
w komputerze pakietw. S one zbierane jako cz profilu systemu.
Zostan nastpnie wywietlone w oknie Register a System Profile Packages.
9. Sprawd, czy wszystkie pakiety pojawiajce si w oknie mog zosta doczone
do profilu systemu (moesz usun zaznaczenie tych pakietw, ktrych nie chcesz
doczy do profilu) i kliknij Next. Pojawi si okno Send Profile Information to
Red Hat Network.
10. Kliknij Next, aby zarejestrowa informacje o systemie w profilu (jeli zdecydujesz
si nie wysya informacji, kliknij Cancel). Twoje informacje zostan wysane
i pojawi si okno Registration Finished.
11. Kliknij Finish, aby zakoczy sesj.
Po zakoczeniu rejestracji w Red Hat Network przejd na witryn RHN i zaloguj si.
Teraz ju moesz uruchomi polecenie +, aby zaktualizowa swoje pakiety oprogramowania.
' )

Po zarejestrowaniu komputera w Red Hat Network moesz uy polecenia + do
odszukania i zainstalowania uaktualnie. Podobnie jak w przypadku polecenia 5
%, musisz mie prawa dostpu jako uytkownik root, aby uruchomi +.
Wynika to z faktu, e za pomoc polecenia + mona zmienia pliki konfiguracyjne
i pakiety instalacyjne.
Plik konfiguracyjny up2date (/etc/sysconfig/rhn/up2date) okrela zachowanie polecenia
+. Oto kilka informacji dotyczcych kluczowych ustawie pliku konfiguracyjnego
up2date. Informacje te zamieszczono po to, aby uatwi Ci zrozumienie dziaania polecenia +:
Testowanie i uruchamianie jest domylnie nieaktywne. Zmie %?# na %?*,

aby uaktywni testowanie i uruchamianie, jeli masz problemy z poleceniem +.
Pobrane pakiety s przechowywane w katalogu /var/spool/up2date.

Po zainstalowaniu pakiety s usuwane.
Plik dziennika + to /var/log/up2date. Moesz otworzy plik w dowolnym

edytorze tekstw, aby zobaczy opis wykonanych przez + zada.
Pomijane s wszystkie pakiety rozpoczynajce si od sowa &'. Dodaj nazwy

innych pakietw, ktre maj by pomijane w wierszu &%& ?&'7.
Moesz uy symboli wieloznacznych, takich jak pokazana w przykadzie
gwiazdka, aby dopasowa nazwy wszystkich pakietw jdra.
Plik konfiguracyjny + zawiera inne ustawienia, ktrych moesz uywa do bardziej
szczegowego opisu sesji +. Na przykad moesz wskaza serwer proxy http,
zmieni liczb nieudanych prb poczenia, po ktrych program ma si rozczy, lub
zaznaczy, e chcesz pobra pakiety rdowe wraz z pakietami binarnymi.

W wikszoci wypadkw domylne ustawienia + bd dziaay prawidowo. Oto

przykadowa sesja +:
Bdziesz potrzebowa wersji 2.5.4 lub wyszej polecenia +, aby uaktualnia
pakiety jdra za pomoc polecenia +. Jeli uywasz systemu Red Hat Linux 7.3,
powiniene mie wersj 2.5.4 lub nowsz. Jeli zdecydujesz si uaktualnia pakiety
jdra, pamitaj, aby umieci w komentarzu wiersz & ?&'7.
Po zainstalowaniu nowe jdro zostanie ponownie uruchomione. Jeli uaktualnienie jdra
nie zadziaa, wiersz polece GRUB lubb LILO pozwoli wybra uruchomienie starego jdra.
1. Otwrz okno terminal jako uytkownik root.

2. Wpisz polecenie + . Jeli Twj system nie ma jeszcze klucza publicznego
Red Hat, zostaniesz zapytany, czy chcesz, aby + zainstalowa klucz (klucz jest
potrzebny do sprawdzenia, czy pobrane pakiety zostay podpisane przez Red Hat).
3. Kliknij Yes, aby zainstalowa klucz. Pojawi si okno Red Hat Update Agent.
4. Kliknij Next. Update Agent rozpocznie sprawdzanie dostpnych pakietw.
Pojawi si okno Packages Flagged to be Skipped. Domylnie pakiety jdra maj
by pomijane. Dzieje si tak dlatego, e uaktualnianie jdra wymaga dodatkowych
dziaa i niesie ze sob pewne ryzyko. Aby zmodyfikowa jeden z tych pakietw,
musisz zaznaczy pole wyboru znajdujce si obok pakietu, ktry ma zosta
uaktualniony.
Jeli chcesz uzyska wicej porad, zwizanych z zalecanymi aktualizacjami
dowolnego pakietu, kliknij pakiet, a nastpnie kliknij View Advisory. Kada
porada zwizana z wybranym pakietem jest wywietlana w osobnym oknie.
5. Jeli lista pominitych pakietw jest poprawna, kliknij Next. Pojawi si okno
Available Package Updates, wywietlajc zainstalowane w systemie pakiety,
dla ktrych dostpne s uaktualnienia.
6. Kliknij kady pakiet, ktry chcesz aktualizowa lub zaznacz opcj Select All
Packages, aby aktualizowa wszystkie pakiety. Podobnie jak w przypadku
pomijanych pakietw, moesz klikn pakiet, a nastpnie klikn View Advisory,
aby zobaczy, ktre problemy zostan rozwizane przez zainstalowanie aktualizacji.
7. Kliknij Next, aby kontynuowa. Update Agent rozpocznie testowanie pakietw,
aby sprawdzi powizania pomidzy uaktualnianymi pakietami. Jeli istniej
powizania pomidzy wybranymi pakietami, pojawi si okno zawierajce list
dodatkowych, wymaganych pakietw.
8. Kliknij Next, aby doczy znajdujce si na licie pakiety do uaktualnie (lub kliknij
przycisk Back, aby zmodyfikowa list pakietw). Pojawi si okno Retrieving
Packages pokazujce postp procesu pobierania pakietw z Red Hat Network.
9. Kliknij Next, aby rozpocz pobieranie pakietw (proces ten moe zaj dusz
chwil w zalenoci od prdkoci poczenia z sieci Internet oraz iloci
pobieranych pakietw).
10. Kiedy zakoczone zostanie pobieranie pakietw, kliknij Next. Pojawi si okno
Installing Packages.
11. Kliknij Next, aby rozpocz instalowanie pobranych pakietw.

12. Po zainstalowaniu wszystkich pakietw kliknij Next. Pojawi si okno All

Finished zawierajce nazwy i wersje wszystkich zainstalowanych pakietw.
13. Kliknij Finish, aby zakoczy sesj.
Jeli chcesz zobaczy, w jaki sposb przebiegao uaktualnianie, moesz:
sprawdzi plik dziennika (/var/log/up2date);
sprawdzi, czy jakie pakiety zostay pozostawione w katalogu kolejkowania

(/var/spool/up2date).
Nie musisz koniecznie ponownie uruchamia systemu Linux w tej chwili. Jeli procesy nowych demonw s instalowane wraz z jednym z uaktualnianych pakietw, moesz uzna, e
warto je zamkn i ponownie uruchomi. Na przykad aby ponownie uruchomi serwer
WWW (demon ), moesz wpisa nastpujce polecenie z konta uytkownika root:
""!5 "
*
+
Po utworzeniu konta w Red Hat Network moesz zalogowa si do witryny RHN i skorzysta z oferowanych usug. Jak wspomniano wczeniej, kady zarejestrowany uytkownik ma prawo zarejestrowa jeden komputer, aby otrzymywa automatyczne uaktualnienia. Pozostae usugi, z ktrych moesz korzysta po zarejestrowaniu si na witrynie
Red Hat Network obejmuj:
Moliwo przegldania penych list dostpnych poprawek, wcznie z poprawkami

zabezpiecze, bdw i z rozszerzeniami. Poprawki s uporzdkowane wedug wersji
systemu Red Hat Linux, aby rozwia ewentualne wtpliwoci dotyczce zgodnoci.
Ostrzeenia przesyane poczt elektroniczn i powiadomienia o nowych,

dostpnych pakietach.
Wykorzystanie menedera uprawnie, ktry pokazuje, ktrymi systemami

moesz zarzdza przez RHN i pozwala dodawa nowe systemy.
Funkcje do planowania zada, takich jak automatyczne uaktualnianie pakietw

o okrelonej porze.
Przejd na witryn Red Hat Network (rhn.redhat.com) i zaloguj si, uywajc nazwy uytkownika i konta, ktre stworzye podczas sesji 5%, opisanej wczeniej. Przejd
do dodatkowych witryn, korzystajc z zamieszczonych na witrynie RHN cz:
Quick Start Guide zawiera przydatne informacje opisujce, w jaki sposb

naley korzysta z Red Hat Network.
Your RHN zawiera powiadomienia o systemach, ktre mog posiada

nieaktualne pakiety. Sekcje witryny RHN obejmuj: Your Account (z informacjami
o uytkowniku, takimi jak nazwa, adres, adres e-mail itd.) oraz Your Preferences
(gdzie moesz okreli, czy chcesz otrzymywa poczt elektroniczn informacje
o poprawkach).
Entitlements informuje, ktre systemy Red Hat Linux mog korzysta z usugi
+. Na tej witrynie moesz kupi dodatkowe licencje.

Systems pozwala przeglda list systemw, ktre zarejestrowae w RHN

lub korzysta z narzdzia wyszukiwania w licie systemw.
Channels and Packages kana ten wskazuje wersj Red Hat Linux, dla ktrej
dostpne s uaktualnienia pakietw. Wybierajc Channel List, moesz zobaczy,
jakie wersje pakietw s dostpne dla wersji Red Hat Linux, ktrej uywasz.
Wybierajc Package List, moesz przeglda i pobiera uaktualnienia
indywidualnych pakietw.
Errata na stronie Errata moesz wywietli list wszystkich poprawek

i wybra tylko te, ktre dotycz Twojego systemu.
Scheduled Actions na tej stronie moesz zaplanowa termin instalacji pakietu.

Moesz rwnie zobaczy aktualizacje: te, ktre s w toku, zakoczone oraz
archiwalne.
Help Desk ta strona oferuje pomoc w obsudze Red Hat Network. Moesz
uzyska dostp do RHN FAQ, obsugi technicznej, forum dyskusyjnego i RHN
Reference Guide.
Jeli chcesz dokupi dodatkowe uprawnienia, polecam sprawdzenie witryny Red Hat Network w poszukiwaniu najlepszej oferty. W chwili gdy powstaje ta ksika, cena wynosi
19.95 $ miesicznie dla kadego dodatkowego systemu. Bez zakupu dodatkowych
uprawnie moesz rejestrowa dodatkowe systemy w RHN. Nie moesz jednak korzysta z mechanizmu + do aktualizowania tych systemw. Aby zarejestrowa dodatkowe systemy, uruchom polecenie 5% w kadym systemie. Zostaniesz poproszony o podanie nazwy uytkownika i hasa. Przy kolejnej wizycie na witrynie RHN
zobaczysz nowo zarejestrowany system na licie systemw, jednak bez uprawnie do
wykonywania automatycznych uaktualnie.

Chocia moesz korzysta z systemu Red Hat Linux, jako systemu skadajcego si z jednego uytkownika, musisz wykonywa wiele zada, ktre s okrelane mianem zada administracyjnych. Aby system Linux dziaa poprawnie, do wykonania wielu z tych zada
potrzebne jest specjalne konto uytkownika o nazwie root. Jeli administrujesz systemem
Linux, ktry jest wykorzystywany przez wiele osb, zadanie administracji staje si jeszcze
powaniejsze. Musisz mie moliwo dodawania kont uytkownikw, zarzdzania systemami plikw i sprawdzania, czy wydajno systemu odpowiada potrzebom uytkownikw.
Aby uatwi prac administratorowi, Linux zawiera wiele uruchamianych z wiersza polece narzdzi i okien graficznych do konfiguracji i zarzdzania systemem. Program &9
pozwala rekonfigurowa system Red Hat Linux podczas dodawania i usuwania urzdze
sprztowych. Polecenia takie jak & i pozwalaj tworzy i montowa systemy plikw, a narzdzia takie jak , % i pozwalaj monitorowa wydajno systemu.
Innym wanym elementem administrowania systemem jest ledzenie najnowszych poprawek i rozszerze oprogramowania. Korzystanie z narzdzia +, bdcego czci Red Hat Network, pozwala automatycznie pobiera i instalowa uaktualnienia pakietw w systemie Red Hat Linux.

Red Hat Linux 8. Biblia

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Red Hat Linux 8. Biblia

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

IDZ DO

Red Hat Linux 8.

    !"

#$ %& '(&   ) *!

C:\Andrzej\PDF\Red Hat Linux 8. Biblia\!spis.doc

     !"

C:\Andrzej\PDF\Red Hat Linux 8. Biblia\!spis.doc

#$ %& '(&   )

Serwer Postfix ........................................................................................................................849

C:\Andrzej\PDF\Red Hat Linux 8. Biblia\!spis.doc

Korzystanie z konta root

Polecenia administracyjne, pliki konfiguracyjne i pliki dziennikw

Administracja w trybie graficznym

Obsuga systemu plikw

Monitorowanie dziaania systemu

Informuje on, e nazwa uytkownika to root, identyfikator uytkownika ma warto 0

Jednym z domylnych ustawie konfigurowanych dla uytkownika root s aliasy dla

Nadal wymagane bdzie wprowadzenie hasa, a potem wszystko, co zwykle dzieje si po

Katalog zawiera polecenia modyfikujce partycje dysku (takie jak &),

Katalog zawiera polecenia zarzdzania kontami uytkownikw (takie

$HOME. Wszyscy uytkownicy przechowuj informacje odpowiedzialne za

/etc. Katalog ten zawiera wikszo podstawowych plikw konfiguracyjnych

adjtime w pliku tym przechowywane s dane pozwalajce modyfikowa

aliases moe zawiera listy adresowe uywane przez usug pocztow

bashrc suy do definiowania ustawie systemowych dla uytkownikw

cdrecord.conf w pliku tym zawarte s domylne ustawienia

crontab suy do ustawienia rodowiska

csh.cshrc (lub cshrc) powoduje definiowanie ustawie domylnych systemu

exports zawiera list katalogw lokalnych, dostpnych dla komputerw

fdprm suy do definiowania parametrw standardowych formatw

fstab suy do identyfikacji urzdze dla popularnych nonikw danych

ftp* oznacza zbir plikw uywanych do nadawania uprawnie dla usugi

group okrela nazwy grup i identyfikatory grup (GIDs), ktre s

gshadow zawiera ukryte hasa dla grup;

host.conf okrela lokalizacje, w ktrych wyszukiwane s nazwy domen

hosts zawiera adresy IP i nazwy komputerw, do ktrych moesz si

hosts.allow zawiera list komputerw, ktre maj prawo korzysta

hosts.deny zawiera list komputerw, ktre nie maj prawa korzysta

info-dir zawiera nagwek informacji zwracanej przez polecenie ;

inittab zawiera informacje definiujce, ktry program jest uruchamiany

issue zawiera komunikaty wywietlane, gdy terminal jest gotowy

issue.net zawiera komunikaty logowania wywietlane uytkownikom,

lilo.conf suy do definiowania rnych parametrw wykorzystywanych

mail.rc okrela parametry systemowe zwizane z wykorzystaniem poczty

man.config uywany jest przez polecenie  do okrelenia domylnej

modules.conf zawiera aliasy i opcje zwizane z adowalnymi moduami

mtab zawiera list systemw plikw, ktre s aktualnie podczone

mtools zawiera ustawienia uywane przez narzdzia DOS w systemie

named.conf zawiera ustawienia DNS, jeli uywasz wasnego serwera

ntp.conf zawiera informacje potrzebne do uruchomienia protokou NTP

passwd w pliku tym przechowywane s informacje o kontach wszystkich

printcap zawiera definicje drukarek skonfigurowanych dla biecego

profile przeznaczony jest do konfigurowania rodowiska systemowego

protocols suy do definiowania numerw i nazw protokow dla rnego

rethat-release zawiera acuch znakw okrelajcy biec dystrybucj

resolv.conf okrela lokalizacj serwera nazw DNS wykorzystywanego

rpc okrela nazwy i numery wywoania zdalnych procedur;

services okrela usugi TCP/IP i ich powizania z numerami portw;

shadow zawiera kodowane hasa uytkownikw zdefiniowanych w pliku

shells suy do wywietlania listy dostpnych w systemie interpreterw

sudoers okrela polecenia, ktre za pomoc polecenia  mog by

syslog.conf okrela, jakie wiadomoci o zdarzeniach s zbierane przez

termcap zawiera list definicji terminali znakowych, aby aplikacje dziaajce

xinetd.conf zawiera proste informacje konfiguracyjne uywane przez proces

!"

#$ %&'(& ) *!

!"

#$ %&'(& )

Katalog zawiera polecenia modyfikujce partycje dysku (takie jak &),

info-dir zawiera nagwek informacji zwracanej przez polecenie ;

man.config uywany jest przez polecenie do okrelenia domylnej

sudoers okrela polecenia, ktre za pomoc polecenia mog by

/etc/amanda. Zawiera pliki i katalogi, ktre umoliwiaj funkcji

uucp uytkownik, ktry jest wacicielem polece

&$%'( !" !"#!

W przedstawionej sesji uytkownik jake uruchamia polecenie , aby mg podczy

Poniej przedstawiono przykad polecenia (opcja powoduje wywietlenie

Moesz zmieni nazw komputera za pomoc polecenia w nastpujcy sposb: