IDZ DO

PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI

KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE
ZAMW DRUKOWANY KATALOG

TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA

CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK

CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE

Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl

Debian GNU/Linux
Autor: Bill McCarty
Tumaczenie: Bartomiej Kruk
ISBN: 83-7197-630-5
Tytu oryginau: Learning Debian GNU/Linux
Format: B5, stron: 316

Niniejsza ksika jest skierowana do pocztkujcych uytkownikw systemu Debian

GNU Linux. Opisano w niej w bardzo prosty sposb instalacj tego systemu. Dziki
temu staje si niezastpiona dla czytelnikw, ktrzy dopiero zamierzaj rozpocz
swoj przygod z Linuksem i jako pierwsz dystrybucj wybrali wanie Debiana.
Ksika zawiera opis konfiguracji graficznego rodowiska X Window, sposb
poczenia z sieci lokaln, z sieci Internet za pomoc modemu oraz podstawowe
polecenia systemu Linux. Poruszono w niej rwnie zagadnienia administracji
systemem Debian GNU Linux oraz opisano serwer Samby, pozwalajcy na wspprac
Linuksa z MS Windows w sieciach lokalnych. Nie zapomniano rwnie o osobach,
ktre zmuszone s do korzystania z oprogramowania napisanego wycznie dla
systemw DOS lub MS Windows. Ksika zawiera opisy emulatorw WINE oraz
VMWare.
Informacje zawarte w tej ksice s w duej mierze uniwersalne i dotycz oglnie
systemu Linux. Nawet jeli zainteresowaa Ci inna ni Debian dystrybucja, to ksika
ta moe by dla Ciebie skarbnic wiedzy. Niektre zagadnienia opisano stosujc
analogi do systemu Windows. Na pewno pomoe to uytkownikom, ktrzy
zdecydowali si zmieni system operacyjny z MS Windows na Linux.

O Autorze ..........................................................................................5
Przedmowa ........................................................................................7
Rozdzia 1. Dlaczego Linux?...............................................................................13
Linux w pracy i w domu ...................................................................................................13
Czym jest Linux? ..............................................................................................................15
Powody, dla ktrych warto wybra system Linux ............................................................25
Zasoby linuksowe w Internecie.........................................................................................27

Rozdzia 2. Przygotowanie do instalacji Linuksa..................................................29

Minimalne wymagania sprztowe.....................................................................................29
Zbieranie informacji na temat komputera .........................................................................31
Przygotowanie dysku twardego ........................................................................................33

Rozdzia 3. Instalacja Linuksa ............................................................................43

Instalacja systemu operacyjnego i aplikacji ......................................................................43
Pomoc................................................................................................................................66

Rozdzia 4. Poznawanie podstawowych polece Linuksa .....................................69

Cykl pracy systemu ...........................................................................................................69
Praca z wierszem polece systemu Linux.........................................................................74
Jak system Linux organizuje dane?...................................................................................77
Praca z urzdzeniami.........................................................................................................94
Uyteczne programy systemu Linux.................................................................................96

Rozdzia 5. Instalacja i konfiguracja systemu X Window ...................................101

X co to jest?................................................................................................................101
Instalacja systemu X........................................................................................................102
Konfiguracja X................................................................................................................103
Uruchamianie i zamykanie systemu X Window .............................................................112

Rozdzia 6. Praca w graficznym rodowisku X Window ......................................115

Klawiatura .......................................................................................................................115
Operacje wykonywane przy uyciu myszki....................................................................117
Menedery okien .............................................................................................................119
Pulpity .............................................................................................................................120
Praca w rodowisku GNOME .........................................................................................122
Aplikacje i aplety menedera GNOME ..........................................................................129
Konfiguracja GNOME ....................................................................................................131

Debian GNU/Linux

Rozdzia 7. Konfiguracja i administracja systemu Linux.....................................135

Administracja uytkownikami i grupami........................................................................135
Administracja systemem plikw .....................................................................................140
Uruchamianie i zatrzymywanie systemu i usug.............................................................143
Przegldanie informacji systemowych i dziennikw ......................................................144
Ustawianie czasu systemowego i strefy czasowej ..........................................................145

Rozdzia 8. Praca z aplikacjami i klientami systemu Linux ................................147

Aplikacje biurowe Linuksa .............................................................................................147
Pozostae metody pracy biurowej ...................................................................................158

Rozdzia 9. Gry i Linux .....................................................................................161

Przegld gier dla systemu Linux .....................................................................................161
Przegld najlepszych gier................................................................................................163

Rozdzia 10. Konfiguracja sieci LAN opartej na systemie Debian GNU/Linux........167

Wstp...............................................................................................................................167
Administracja sieci ........................................................................................................168
Samba ..............................................................................................................................172
Konfiguracja i uywanie klientw Samby ......................................................................183

Rozdzia 11. czenie z sieci Internet ...............................................................187

czenie z Internetem .....................................................................................................187
Konfiguracja modemu.....................................................................................................188
Praca z programem wvdial..............................................................................................189
Klient PPP .......................................................................................................................190
Przegldarka internetowa ................................................................................................198
Klient gFTP .....................................................................................................................199
Programy minicom i seyon .............................................................................................200
Nawizywanie poczenia PPP .......................................................................................207

Rozdzia 12. Konfiguracja sieci WAN opartej na Linuksie ....................................209

Serwer FTP......................................................................................................................209
Instalacja i konfiguracja serwera WWW ........................................................................211
Praca z serwerem pocztowym .........................................................................................219
Konfiguracja serwera Secure Shell (SSH) ......................................................................220
Konfiguracja serwera Dial-in ..........................................................................................221

Rozdzia 13. Podbj powoki BASH.....................................................................223

Powoka Linuksa .............................................................................................................223
Uywanie powoki...........................................................................................................225
Poznawanie skryptw powoki........................................................................................239

Dodatek A Drzewo katalogw Linuksa .............................................................249

Dodatek B Gwne pliki systemowe .................................................................251
Dodatek C Narzdzia do zarzdzania pakietami Debiana ...................................253
Dodatek D Zarzdzanie procesem uruchamiania systemu .................................275
Dodatek E

Krtki podrcznik polece Linuksa..................................................295

Dodatek F

Licencja publikacji otwartej............................................................305

Skorowidz ......................................................................................309

Rozdzia 7.

Ten rozdzia opisuje, jak wykonywa powszechne zadania administracyjne. Za pomoc kilku prostych polece i edytora tekstowego moesz zmienia wiele ustawie, ktre zostay skonfigurowane podczas instalacji systemu. Nauczysz si, jak dodawa,
usuwa i modyfikowa konta uytkownikw oraz jak dodawa i usuwa grupy oraz
zmienia ich czonkw. Dowiesz si, jak skonfigurowa partycj swap oraz co zrobi,
aby system automatycznie montowa systemy plikw. Nie poznasz jednak adnych
polece konfigurujcych usugi sieciowe ani te nie dowiesz si, jak zarzdza sieci
tematy te s przedstawione w rozdziaach 10., 11. i 12.

Administracja uytkownikami
i grupami
Nauczysz si, jak wykonywa zadania zarzdzania uytkownikami i grupami. Wikszo zada administracyjnych systemu wymaga uprawnie uytkownika
. Dlatego w tym podrozdziale przyjto, e jeste zalogowany jako
.

Tworzenie konta uytkownika

Do utworzenia nowego konta uytkownika suy polecenie 
, ktre posiada nastpujc skadni.







136

Debian GNU/Linux

gdzie



 okrela nazw nowego uytkownika, ktremu chcesz zaoy konto. W trakcie wykonywania polecenia dodawania nowego uytkownika zostaniesz poproszony o wprowadzenie wymaganych informacji na jego temat.
Oto typowy przykad dziaania polecenia 
, ktre tworzy nowe konto uytkownika o nazwie 
 .







 


  


  
 

  ! !
  
 
"
 #$% &
'! 
!!

()

'
 

    
"*!$ 
 !
+!!,-.



(,-.
/'-.
0'-.
1-.
2 3-.



Zauwa, e wiersze, gdzie wpisywane byo haso, ze wzgldw bezpieczestwa nie s

wywietlane na konsoli podczas ich wpisywania (przy uyciu polecenia ). Zwr
rwnie uwag, e kilka pl informacyjnych zostao pominitych, na przykad Room
Number. Moesz wprowadzi te dane, jeli uwaasz, e si przydadz, ale system
i tak z nich nie korzysta i nawet nie wymaga ich wprowadzenia.
Podobne polecenie 

rwnie tworzy nowe konto uytkownika, ale nie
pyta o haso ani o inne informacje, ktre musisz wprowadzi rcznie.

Kiedy polecenie 
zakada konto nowego uytkownika, tworzy dla niego katalog
macierzysty. W poprzednim przykadzie polecenie stworzyo katalog /home/kubotek.
Przenosi rwnie pliki konfiguracyjne do tego katalogu z katalogu /etc/skel. Pliki te
maj zazwyczaj nazw zaczynajc si od kropki (.), co oznacza, e s to pliki ukryte
zwyke polecenie  ich nie wywietli. Uyj wtedy opcji  dla polecenia , aby
je zobaczy. S to zwykle pliki tekstowe, ktrych zawarto mona obejrze w dowolnym edytorze, takim jak np. . Poprzez modyfikacj zawartoci tych plikw moesz kontrolowa operacje zwizanych z nimi aplikacji. Na przykad plik .bashrc suy
do kontrolowania dziaania powoki BASH, o czym moesz przeczyta w rozdziale 13.
Podbj powoki BASH.

Rozdzia 7. Konfiguracja i administracja systemu Linux

137

Zmiana nazwy uytkownika

Nazw zwizan z kontem uytkownika (imi i nazwisko) moesz zmieni za pomoc
polecenia :
 





gdzie
 oznacza pole zawierajce imie i nazwisko, a



 okrela nazw
konta. Jeli
 zawiera spacje lub inne znaki specjalne, powinna zosta otoczona
cudzysowem ("). Na przykad, aby zmieni nazw zwizan z kontem 
 na 
  , wydaj nastpujce polecenie:
 





Zmiana hasa uytkownika

Od czasu do czasu naley zmieni swoje haso, choby po to, by utrudni innym
wamanie do systemu. Jako administrator systemu musisz czasami zmieni haso
zwizane z konkretnym kontem uytkownika. Niektrzy uytkownicy maj szczeglny dar zapominania hase dostpu. A jako administrator jeste jedyn osob, ktra
moe im pomc.
Do zmiany hasa konta uytkownika (i swojego) suy polecenie . Aby zmieni
swoje haso, wydaj polecenie:



Polecenie zmienia haso aktualnie zalogowanego uytkownika. Nie musisz posiada

uprawnie uytkownika root, aby wykona polecenie . Dlatego kady uytkownik systemu moe sobie sam zmienia haso bez pomocy administratora systemu.
Uytkownik root moe jednak zmieni haso kademu uytkownikowi. Oczywicie
tylko root moe wykona tak operacj pozostali uytkownicy mog zmienia tylko wasne hasa.
Przykad dziaania polecenia :
4

  
 
1!


"
#$%&
'! 
!!

,

()

'
 


Zwr uwag na restrykcje, jakimi jest objty wybr nowego hasa. Uniemoliwiaj
one wprowadzanie hase, ktre mogyby zosta atwo odgadnite. Jeli wprowadzisz
haso, ktre bdzie si kcio z tymi zasadami, program  odrzuci je, proszc
o ponowne wprowadzenie hasa.
Jako
 moesz zmienia hasa kademu uytkownikowi systemu. Polecenie nie
pyta wtedy o stare (obecne) haso, tylko o nowe:

138

Debian GNU/Linux




  
 
"
#$%&
'! 
!!

,

()

'
 


Informacje na temat hase s przechowywane w pliku /etc/passwd, ktry moesz obejrze za pomoc dowolnego edytora. Kady uytkownik moe obejrze zawarto
tego pliku, ale jedynie
 moe modyfikowa ten plik. Jeli wybrae opcje 

 (hasa przysonite1), hasa s szyfrowane i przechowywane w pliku /etc/
shadow, ktrego zawarto moe podejrze jedynie administrator (root).

Konfigurowanie definicji grup

Pamitasz zapewne z rozdziau 4. Poznawanie podstawowych polece Linuksa, e
system uywa grup do definiowania zbioru uytkownikw, ktrzy maj dostp do danego pliku lub katalogu. Prawdopodobnie niezbyt czsto bdziesz konfigurowa definicje grup, zwaszcza jeli uywasz Linuksa jako stacji roboczej, a nie jako serwera.
Jednake, jeli tylko zechcesz, moesz tworzy, usuwa i modyfikowa list czonkowsk kadej grupy.

Tworzenie nowej grupy

Aby stworzy now grup, uyj polecenia 
:




gdzie  oznacza nazw nowej grupy, ktr chcesz doda. Grupy s przechowywane w pliku /etc/group, ktry moe odczyta kady uytkownik, ale zmodyfikowa
go moe tylko root.
Na przykad, aby doda now grup o nazwie 
 , wydaj polecenie:




Usuwanie grupy
Do usunicia grupy suy polecenie 
 :



gdzie  oznacza nazw grupy, ktr chcesz usun. Na przykad, aby usun grup o nazwie 
 , wydaj polecenie:



Shadow cie, w tym przypadku ukrycie hasa

Rozdzia 7. Konfiguracja i administracja systemu Linux

139

Dodawanie czonkw do grupy

Aby doda uytkownika do grupy, uyj polecenia 
z argumentami:






gdzie 


oznacza uytkownika, ktrego chcesz doda, a  okrela grup,
ktrej czonkiem stanie si dany uytkownik. Na przykad, aby doda uytkownika
 do grupy 
 , wydaj nastpujce polecenie:





Usuwanie uytkownika z grupy

Niestety do usunicia uytkownika z grupy nie istnieje adne polecenie. Najprostsz
drog jest edycja pliku /etc/group. Spjrz na fragment typowego pliku /etc/group:
%
 %5##67

%
%8$8

Poszczeglne wiersze opisuj pojedyncz grup i posiadaj tak sam form: wiersz
skada si z serii pl oddzielonych dwukropkami (:). Pola te oznaczaj:
Group name nazw grupy.
Password zaszyfrowane haso zwizane z grup. To pole nie jest zazwyczaj

uywane, wpisuje si w nie znak x.

Group ID unikatowy numer identyfikacyjny grupy.
Member list lista uytkownikw (czonkw) grupy, kady uytkownik jest

oddzielony od nastpnego przecinkiem (,).

Aby usun uytkownika z grupy, naley wykona co najmniej dwie operacje. Najpierw naley utworzy kopi zapasow pliku /etc/group:





Kopia ta moe okaza si przydatna, kiedy dokonasz zych poprawek i nie bdziesz
wiedzia, jak je cofn. Nastpnie otwrz plik /etc/group w dowolnym edytorze tekstu. Przejd do wiersza, ktry opisuje dan grup, i usu nazw uytkownika wraz
z przecinkiem. Zapisz zmiany, zamknij edytor i sprawd, czy wprowadzone zmiany
dziaaj.

Usuwanie konta uytkownika

Do usuwania kont uytkownikw suy polecenie 
 :




gdzie 


oznacza nazw konta uytkownika, ktre chcesz usun. Jeli
chcesz usun uytkownika, jego katalog domowy wraz ze znajdujcymi si tak plikami i podkatalogami, uyj polecenia 
 z nastpujcymi argumentami:

140

Debian GNU/Linux

!9



Poniewa usunitych plikw nie mona odtworzy, powiniene! zrobi kopi zapasow# uytecznych plikw, zanim usuniesz konto uytkownikowi.

Konfigurowanie dostpu do powok

Powoka BASH, ktr poznae w rozdziale 4., jest najbardziej popularn, ale nie jedyn powok systemu Linux. Inne powoki to:
ash odmiana powoki sh, ktra przypomina powok Systemu V.
csh powoka C lubiana przez wielu uytkownikw ze wzgldu na

interaktywny interfejs.
ksh powoka Korna trzecia co do wanoci powoka systemu Unix.
sh powoka Bournea prekursor powoki BASH (znana rwnie pod

nazw bsh).
tcsh rozszerzona wersja csh.
zsh powoka Z odmiana powoki Korna.

Kiedy tworzysz nowego uytkownika, system automatycznie przypisuje powok

(interpreter polece), ktr Linux uruchamia dla uytkownika, kiedy ten zaloguje si
do systemu. Debian GNU/Linux przypisuje powok BASH, tak jak to zostao sprecyzowane w pliku /etc/adduser.conf. Jednake moesz przypisa inn powok, jeli
tylko chcesz. Warunek jest taki, e powoka musi znajdowa si na licie w pliku
/etc/shells.

Administracja systemem plikw

Kiedy Linux si uruchamia, automatycznie montuje systemy plikw okrelone w pliku /etc/fstab. Poprzez modyfikacj tego pliku moesz zmieni dziaanie systemu.

Konfiguracja napdw lokalnych

Kiedy instalujesz Linuksa, program instalacyjny konfiguruje plik /etc/fstab, aby wyznaczy, ktre systemy plikw maj by montowane podczas startu systemu. Oto
przykadowa zawarto tego pliku:

  ! 

: !;:;:;:;:
;:;


*
8%8
 !

*
6

 !

Rozdzia 7. Konfiguracja i administracja systemu Linux

141

Pierwsze trzy wiersze rozpoczynajce si znakiem # (hash) s komentarzami,

ktre s ignorowane przez system; pomagaj uytkownikom zidentyfikowa i zrozumie zawarto pliku. Nastpne trzy okrelaj systemy plikw, ktre zostan zamontowane podczas startu systemu. Kady z wierszy skada si z szeciu kolumn o okrelonym znaczeniu:
1. Filesystem urzdzenie, ktre zawiera system plikw.
2. Mount point katalog systemowy, do ktrego zamontowany jest dany

system plikw.
3. Filesystem type okrela typ systemu plikw. Gwnymi typami s:

ext2 standardowy system plikw Linuksa;

swap standardowy system plikw swap Linuksa;
proc specjalny system plikw prowadzony przez jdro systemu,
uywany przez komponenty systemowe do otrzymywania informacji;
iso9660 standardowy system plikw uywany na dyskach CD-ROM;
msdos system plikw MS-DOS.
Sprawd strony man polecenia , aby pozna inne niestandardowe
systemy plikw.
4. Mount options okrela opcje podawane w momencie montowania systemu

plikw. Jeli podano kilka opcji, kada z nich jest oddzielona przecinkiem (,);
adnych spacji pomidzy opcjami nie ma!
defaults okrela serie opcji przeznaczonych dla wikszoci systemw
plikw. Po wicej informacji zajrzyj na strony man polecenia ;
errors=remount-ro oznacza, e jeli pojawi si problemy przy
sprawdzaniu systemu plikw, to system ten zostanie ponownie
zamontowany w trybie tylko do odczytu, tak by administrator mg
przeanalizowa problem bez ryzyka utraty danych lub kompletnego
zniszczenia napdu;
sw oznacza, e system plikw zostanie zamontowany jako partycja swap;
ro oznacza, e system plikw zostanie zamontowany w trybie tylko
do odczytu. Opcja zawsze towarzyszy montowanym napdom CD-ROM,
ale moe by te przypisywana innym urzdzeniom;
noauto oznacza, e system plikw nie bdzie automatycznie
montowany przy starcie systemu Linux. Moe zosta nadana opcja user,
co pozwala kademu uytkownikowi nie tylko administratorowi
montowa dany system plikw.
5. Dump flag okrela, czy polecenie  bdzie tworzy kopi zapasow

systemu. Jeli nie ma adnej wartoci lub jest to 0, system plikw nie bdzie
archiwizowany.
6. Pass oznacza porzdek, w jakim systemy plikw bd sprawdzane podczas

startu systemu. Brak jakiejkolwiek wartoci lub warto rwna zero mwi,
e system plikw nie bdzie sprawdzany.

142

Debian GNU/Linux

Moesz zmodyfikowa wiersze w pliku /etc/fstab oraz doda nowe w razie potrzeby.
Na przykad dodatkowy wiersz okrela system plikw CD-ROM:

*

<55

Poprzez dodanie wpisu do pliku /etc/fstab nakazujesz systemowi, aby zamontowa

system plikw CD-ROM podczas startu systemu. Jeli nie chcesz, aby ten system plikw by automatycznie montowany w trakcie startu, wprowad nastpujc poprawk:

*

<55$

Za spraw tego wiersza system podczas uruchamiania nie bdzie montowa automatycznie systemu plikw CD-ROM, ale uytkownik moe zamontowa dysk CD-ROM
w kadej chwili za pomoc . Poniewa system zna ju urzdzenie, punkt montowania, typ systemu plikw oraz opcje, moesz skrci skadni polecenia  do:

 


lub

 


Oba polecenia s rwnowane :


 
 





Moesz take zamontowa automatycznie dodatkow partycj dysku twardego poprzez opisanie jej w pliku /etc/fstab, np.

*
%8
 !

Inn sztuczk jest uycie wpisu w pliku /etc/fstab, co umoliwi uytkownikom innym
ni root zamontowanie dyskietki:

*
 !$

Konfiguracja partycji swap

Tak jak uywasz polece  i  do precyzyjnego montowania i usuwania
systemw plikw, tak moesz kontrolowa operacje na partycjach swap poprzez uycie polece  i .
Jeli chcesz zmodyfikowa partycj swap, musisz j tymczasowo wyczy. Aby tego
dokona, wydaj nastpujce polecenie:




Polecenie wycza wszystkie operacje na kadej partycji swap wymienionej w pliku

/etc/fstab. Jeli natomiast chcesz wyczy konkretn partycj, uyj polecenia:





gdzie 
 okrela partycj swap, na przykad hda3.

Rozdzia 7. Konfiguracja i administracja systemu Linux

143

Aby wczy operacje swap w systemie, wpisz polecenie:





Polecenie wcza operacje buforowania na wszystkich partycjach swap wymienionych w pliku /etc/fstab. Jeli chcesz wczy tylko konkretn partycj swap, uyj polecenia:





gdzie 
 okrela partycj swap, na przykad hda3.

Uruchamianie i zatrzymywanie
systemu i usug
Za pomoc polece systemu Linux moesz uruchamia i zatrzymywa system, a take wszystkie usugi dostpne w systemie takie jak np. serwer WWW Apache.

Uruchamianie i zatrzymywanie systemu

Moesz wyczy system poprzez wcinicie przycisku zasilania komputera. Jednake przy uyciu jednego polecenia moesz spowodowa, e system sam si zrestartuje.
Jeli wydasz polecenie:

 


system natychmiast zakoczy swoje dziaanie. Po zamkniciu ponownie si uruchomi. Jeli chcesz wprowadzi opnienie rozpoczcia procesu zamknicia, uyj nastpujcych argumentw:

 !

gdzie 
oznacza ilo minut zanim rozpocznie si zamykanie systemu. Polecenie

 wysya wtedy komunikat do wszystkich uytkownikw systemu, ktrzy s
aktualnie do niego zalogowani. Po rozpoczciu procesu zamykania uytkownicy nie
bd mogli rozpocz nowej sesji logowania.
Jeli chcesz zatrzyma system, co oznacza zamknicie systemu bez ponownego uruchomienia, uyj nastpujcego polecenia:

 


Uruchamianie i zatrzymywanie usug systemu

Usugi to inaczej programy demony, ktre pracuj nie bdc powizane z adn konsol. Nasuchuj pocze sieciowych od klientw, ktrzy daj od nich wykonywania okrelonych operacji lub dostarczenia danych informacji. Tabela 7.1 opisuje
kilka najwaniejszych usug.

144

Debian GNU/Linux

Tabela 7.1. Najwaniejsze usugi

Usuga

Funkcje



Serwer WWW



Uruchamia polecenia w okrelonym czasie



Uruchamia polecenia w okrelonym czasie, oferuje lepsz elastyczno ni demon 

%

Agent poczty



Umoliwia wykorzystanie myszki na wirtualnych konsolach tekstowych

!

Demon kontrolujcy drukark



Podstawowe usugi sieciowe (
i )


=

Umoliwia routing sieciowy (
)


=

Pozostae usugi sieciowe

 )*

Server sieciowego systemu plikw ( 
Network File System Daemon)



Usugi sieciowe zgodne z systemami Microsoftu (
i 
)

Jeli usuga sieciowa wykona bdn operacj, z pewnoci zrestartujesz j bez ponownego uruchamiania systemu. Aby tego dokona, wydaj nastpujce polecenie:
 


gdzie   oznacza nazw, np. jedn z tych przedstawionych w tabeli 7.1.
Jeli chcesz zatrzyma usug wykonaj:
 


Jeli jaka usuga dziaa niepoprawnie, moesz j zatrzyma i uruchomi ponownie:

 

 


Zatrzymaj si na kilka sekund przed wydaniem polecenia uruchomienia usugi tak,

aby moga si ona poprawnie zamkn.

Przegldanie informacji systemowych

i dziennikw
Linux utrzymuje kilka dziennikw systemowych, ktre informuj o wanych zdarzeniach. Prawdopodobnie najwaniejszym dziennikiem (argonowo nazywanego logiem) jest plik /var/log/messages, ktry zapisuje rne zdarzenia, wczajc informacje o bdach, starcie i zamkniciu systemu. Jak wikszo innych plikw Linuksa,
plik ten zawiera tekst ASCII, tak e moesz go obejrze za pomoc dowolnego edytora tekstu lub polece przetwarzajcych tekst opisanych w rozdziale 13.

Rozdzia 7. Konfiguracja i administracja systemu Linux

145

Polecenie  uatwia ogldanie informacji zapisanych w dziennikach dotyczcych

ostatnich uruchomie systemu. Jeli system zachowuje si dziwnie, uyj polecenia
, aby szybko sprawdzi, czy co poszo nie tak w czasie startu systemu. Oczywicie
musisz znale jaki sposb, aby okreli, co takiego zwyczajnego lub niezwyczajnego jest pord tych wszystkich informacji wywietlanych podczas startu systemu.
Najlepszym sposobem jest wydrukowanie wyjcia polecenia , kiedy wszystko
dziaao poprawnie, i porwnanie. Jeli masz podczon drukark do komputera, moesz wydrukowa wyjcie polecenia  za pomoc:
"

Inne dzienniki znajdujce si w katalogu /var/log obejmuj:

apache katalog zawierajcy dwa pliki typu log wchodzce w skad pakietu

serwera Apache: access.log oraz error.log.

exim katalog, ktry zawiera kilka plikw typu log wchodzcych w skad

pakietu pocztowego exim.

nmb i smb pliki, ktre zawieraj wpisy zwizane z dziaaniem usugi

samba serwera kompatybilnego z systemami Microsoft.

ppp.log plik zawierajcy wpisy dotyczce dziaania demona ppp.

Ustawianie czasu systemowego

i strefy czasowej
Linux posiada wiele polece, ktre pozwalaj na ustawienie aktualnej daty i czasu oraz
systemowej strefy czasowej.

Ustawianie aktualnej daty i czasu

Do wywietlenia obecnego czasu systemowego suy polecenie :




+ 686>67"?@8)&)6

Aby ustawi aktualny czas systemowy, uyj polecenia  o nastpujcej skadni:
#
$$##%&&'((%'

Argumenty polecania  oznaczaj:

MM dwucyfrowy miesic, 01 12.
DD dwucyfrowy dzie niesica, 01 31.
hh dwucyfrowy zapis godziny, 00 23
mm dwucyfrowy zapis minuty, 00 59.

146

Debian GNU/Linux
CC opcjonalny, dwucyfrowy zapis wieku, na przykad 19 lub 20.
RR dwucyfrowy zapis roku, na przykad 00 lub 01
ss dwucyfrowy, opcjonalny zapis sekundy, 00 59.

Polecenie  wywietla czas, ktry wprowadzie, a nastpnie ustawia czas systemowy:



 )*+,*,,+ +
+ 68885"?@8

Kiedy wyczysz komputer i wczysz ponownie (lub zrestartujesz system), data i czas
systemu Linux powrc do ustawie przechowywanych w pamici CMOS. Aby zapisa dat i czas systemu Linux w pamici CMOS, wykonaj polecenie:

-


Jeli ustawie swj zegar na czas UTC, a nie na lokalny, skoryguj poprzednie polecenie w nastpujcy sposb:

-
-

Ustawianie strefy czasowej

Do ustawiania strefy czasowej suy . Polecenie inicjuje dialog, wywietlajc
aktualny czas strefowy, i pytajc, czy chcesz go zmieni. Jeli odpowiesz, e tak, program poprosi, aby wybra odpowiedni opcj z listy obszarw geograficznych, a nastpnie z listy miast. Zalenie od wyboru, polecenie  ustawi i wywietli aktualny czas strefowy. Typowy dialog polecenia  wyglda mniej wicej tak:
Rysunek 7.1.
Typowy przebieg dialogu
polecenia tzconfig