IDZ DO

PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI

KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE
ZAMW DRUKOWANY KATALOG

Zwiksz moc swojego

komputera czyli 101 sposobw
na popraw wydajnoci
Autor: Bartosz Danowski
ISBN: 83-7361-262-9
Format: A5, stron: 216

TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA

CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK

CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE

Zmu swj komputer do bardziej wydajnej pracy

Poznaj sposoby poprawy wydajnoci komputera
Zoptymalizuj dziaanie sprztu za pomoc BIOS-u
Skonfiguruj odpowiednio dyski twarde
Przyspiesz dziaanie systemu operacyjnego
Jedn z najwikszych wad komputerw jest to, e nastpnego dnia po zakupie s ju
przestarzae. Szybko dziaania nowszych programw i gier moe wywoa frustracje
nawet u najbardziej odpornych psychicznie uytkownikw, a lista minimalnych
wymaga sprztowych wpdza w kompleksy. Czekanie kilka sekund na odwieenie
ekranu lub otwarcie kolejnego okna dialogowego wzbudza ch wyrzucenia komputera
przez najblisze okno. Wikszo z nas godzi si jednak z tym, e komputer nie zawsze
dziaa tak szybko, jak powinien. Inni z kolei traktuj komputer jak skarbonk,
przeznaczajc na jego kolejne rozbudowy coraz wicej pienidzy.
Nieliczni wtajemniczeni radz sobie inaczej w tajemniczy sposb podkrcaj
komputer, podnoszc w ten sposb jego wydajno. Jeli i Ty chcesz do nich doczy
ta ksika jest dla Ciebie!

Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl

Spis treci
Wstp ............................................................................................... 5
Rozdzia 1. Dostpne sposoby poprawy wydajnoci komputera
krtka prezentacja ........................................................................ 7
BIOS....................................................................................................................................7
System operacyjny ..............................................................................................................8
Sterowniki ...........................................................................................................................8
Oprogramowanie.................................................................................................................9
Overclocking .......................................................................................................................9
Modernizacje sprztowe......................................................................................................9

Rozdzia 2. BIOS poprawa wydajnoci na poziomie sprztowym ...................... 11

Przypieszanie uruchamiania komputera ..........................................................................12
Optymalizacja pracy i poprawa wydajnoci......................................................................17

Rozdzia 3. System plikw i konfiguracja dyskw twardych................................. 29

Rozdzia 4. Przypieszanie uruchamiania systemu operacyjnego MS Windows ..... 51
Rozdzia 5. Przypieszanie pracy z systemem operacyjnym ................................. 77
Rozdzia 6. Przykad dedykowanych narzdzi do optymalizacji
systemu MS Windows.................................................................... 123
Rozdzia 7. Wpyw sterownikw na stabilno i wydajno MS Windows ........... 137
Rozdzia 8. Twrz kopie bezpieczestwa systemu i wanych danych.................. 147
Rozdzia 9. Overclocking tani sposb na popraw wydajnoci komputera......... 175
Rozdzia 10. Przykady modernizacji sprztowych ............................................... 185
Rozdzia 11. Optymalizacja pracy z popularnymi aplikacjami ............................... 193
Podsumowanie .............................................................................. 209
Skorowidz...................................................................................... 211

Rozdzia 7.

Wpyw sterownikw
na stabilno i wydajno
MS Windows
Poza wszystkimi do tej pory opisanymi zmianami majcymi na celu popraw szybkoci
i stabilnoci dziaania systemu naley zwrci uwag na kolosalne znaczenie sterownikw systemowych. Wbrew pozorom sterowniki maj ogromne znaczenie dla szybkoci dziaania komputera, co dokadnie wida na przykadzie kart graficznych i rnych wersji oprogramowania sterujcego ich prac.
W niniejszym rozdziale znajdziesz kilka porad dotyczcych sterownikw, ich wersji
oraz ich wpywu na stabilno i szybko komputera.

Porada 74. Zainstaluj ASPI,

aby zoptymalizowa nagrywanie pyt CD/DVD
ASPI Advanced SCSI Programming Interface jest sterownikiem, ktry odpowiada
za poprawn prac i obsug zarwno urzdze SCSI, jak i nagrywarek wsppracujcych z magistral IDE. ASPI definiuje zestaw bazowych programowych polece oraz
podstawy komunikacji programw z adapterami SCSI. Jest niezaleny od sprztu i stanowi jedynie pomost midzy programem a urzdzeniem. Najpowszechniej stosowane
sterowniki ASPI pochodz z firmy Adaptec, lecz wiele programw nagrywajcych stosuje
wasne. Stwarzao to w przeszoci wiele problemw.
W zalenoci od wersji posiadanego systemu operacyjnego, sterowniki mog by instalowane wraz z nim lub te moe zachodzi konieczno doinstalowania odpowiednich
plikw. Poniej opisaem dokadnie, jak wyglda sytuacja z dystrybucjami systemw
MS Windows 9x oraz 2000/XP, gdy istnieje midzy nimi kilka istotnych rnic.
Domylnie system MS Windows 9x posiada odpowiednie sterowniki i teoretycznie moemy z nich skorzysta tu po instalacji systemu. Niestety, w praktyce sprawa wyglda zupenie inaczej. Dostpne sterowniki s stare, a ich instalacja jest niekompletna.

138

Zwiksz moc swojego komputera czyli 101 sposobw na popraw wydajnoci

Mona to sprawdzi za pomoc testu aspichk.exe widocznego na rysunku 7.1 http://

www.cdrinfo.pl, dzia Pliki. Autorem sterownikw dostarczonych wraz z systemem
jest firma Microsoft.
Rysunek 7.1.
Negatywny wynik
testw sterownikw
ASPI w systemie
MS Windows

Gdy instalujesz sterownik w wersji 4.71 lub nowszej, musisz uywa aspichk.exe,
ktry jest doczony do archiwum sterownika.

Zgodnie z zaleceniami firmy Adaptec, ktra jest cile zwizana z tworzeniem sterownikw i rozwojem ASPI, w przypadku systemu MS Windows 9x, powinnimy posiada
wersj ASPI oznaczon numerem 4.6. Jeeli posiadasz sterowniki starsze ni 4.6, musisz koniecznie dokona aktualizacji. Oczywicie, przy okazji wykonywania takich
operacji mona sign po nowsze sterowniki.
Instalacja ogranicza si do pobrania archiwum z sieci, na przykad ze strony http://
www.cdrinfo.pl, a nastpnie rozpakowania archiwum i uruchomienia pliku instalatora.
W przypadku ASPI oznaczonego numerem 4.71 w wierszu polece uruchamiamy plik
install.bat z parametrem
, np.




W nowo otwartym oknie rysunek 7.2 musisz klikn przycisk Install. Rozpocznie
si kopiowanie odpowiednich plikw, a po chwili na ekranie pojawi si nastpne okno.
Rysunek 7.2.
Instalacja ASPI
krok pierwszy

W oknie widocznym na rysunku 7.3 kliknij przycisk Reboot.

Restart komputera jest konieczny do uaktywnienia wprowadzonych zmian.
Jeeli chcesz si upewni, e instalacja sterownika ASPI przebiega pomylnie, moesz sprawdzi, czy na dysku znajduj si odpowiednie pliki:

Rozdzia 7. Wpyw sterownikw na stabilno i wydajno MS Windows

139

Rysunek 7.3.
Instalacja ASPI
krok drugi

 



 



  


 


Poza plikami na dysku komputera, zmiany miay miejsce rwnie w Rejestrze systemu. Jeeli chcesz to sprawdzi, za pomoc polecenia  moesz odszuka nastpujce wpisy:
 !"# $#"%&'"(("(''(
)*+#,%
.)$

(./..
 !"# $#"%&'"(("(''(
)*+#',%&0$.'(./ (122222222
.'
)*+./.#',%&0$*
+.

Pamitaj, e ingerencja w plik Rejestru bez odpowiedniego dowiadczenia moe zakoczy si awari caego systemu.
Oczywicie rwnie tym razem mona skorzysta z programu aspichk.exe. Gdy instalujesz sterownik w wersji 4.71 lub nowszej, musisz uywa aspichk.exe, ktry jest
doczony do archiwum sterownika.
W wypadku systemw opartych na linii NT m.in. MS Windows 2000 i XP problem
z ASPI jest o wiele bardziej zoony. Ot w systemach tych nie mamy zainstalowanych adnych sterownikw ASPI. Jeeli nie wierzysz, moesz uy aspichk.exe zaraz
po instalacji systemu, by przekona si, e to, co napisaem, jest prawd. W zwizku
z tym, e nie ma ASPI, od razu powinnimy przej do instalacji, pamitajc o tym,
e systemy te potrzebuj nastpujcych plikw widocznych w tabeli 7.1.
Tabela 7.1. Wykaz plikw sterownika ASPI w zalenoci od systemu operacyjnego
MS Windows 2000

ver.

MS Windows XP

ver.

wnaspi32.dll

4.70

aspixp.sys (32 bity)

4.70

aspi32.sys

4.70

wnaspixp.dll (32 bity)

4.70

winaspi.dll

4.60

aspi64.sys (64 bity)

4.70.8

wowpost.exe

4.60

wnaspi64.dll (64 bity)

4.70.8

Oczywicie w przypadku obu systemw mona skorzysta z najnowszych sterownikw ASPI.

Instalacja ASPI dla systemu MS Windows 2000 przebiega tak samo, jak to miao miejsce
w przypadku MS Windows 98. Innymi sowy: uruchamiamy plik install.bat wraz z parametrem
 install.bat X86.

140

Zwiksz moc swojego komputera czyli 101 sposobw na popraw wydajnoci

Natomiast w celu zainstalowania sterownikw ASPI dla systemu MS Windows XP musisz skorzysta z innego parametru

 install.bat XP32. Rwnie tym razem
nie obejdzie si bez restartu komputera.
Poprawno instalacji ASPI pod kontrol MS Windows 2000/XP moesz sprawdzi
poprzez odszukanie nastpujcych plikw na dysku:





  

 


(
(


Dodatkowo w Rejestrze systemu powinny znajdowa si ponisze klucze:

 !"# $#"%&''3$"(("(''(
)#',%.((("(./ (122222224
.'(./ (122222224
.3./ (122222224
 !"# $#"%&''3$"(("(''(
)#',%,((.)$

(./..

Oczywicie, testy mona rwnie przeprowadzi za pomoc aspichk.exe. W przypadku gdy instalujesz sterownik w wersji 4.71 lub nowszej, musisz uywa aspichk.exe,
ktry jest doczony do archiwum sterownika.
ycie byoby nudne, gdyby nie problemy i przeciwnoci, ktre nas spotykaj. Zasad t
mona spokojnie przenie na grunt komputerw. Bezproblemowe korzystanie z komputera byoby nudne, a ja nie miabym o czym pisa . W przypadku sterownikw
ASPI rwnie moemy napotka pewne problemy. Dokadniej mwic, moe zdarzy
si sytuacja, gdy sterowniki bd poprawnie zainstalowane, aspichk.exe zakomunikuje,
e wszystko jest idealnie, a niektre programy nie bd widziay nagrywarki.
Przyznam si, e mnie rwnie spotkao co takiego. Sterowniki ASPI byy zainstalowane poprawnie, aspichk.exe nie zgasza bdw, a niektre programy (na przykad
EAC) nie rozpoznaway urzdze wpitych do kontrolera IDE. W takich chwilach,
gdy w zwizku z zaistniaymi problemami jestemy ju bliscy wyrzucenia komputera
przez okno, bardzo pomocny moe okaza si pakiet o nazwie ForceASPI 1.8, ktry
mona pobra z dziau Pliki na stronie http://www.cdrinfo.pl.
Rozwizywanie problemw rozpoczynamy od pobrania odpowiedniego pliku z internetu i rozpakowania go na dysku twardym. Nastpnie naley uruchomi plik o nazwie
killaspi.bat. Dziki temu zostan usunite wszystkie wpisy zwizane z ASPI w posiadanym systemie operacyjnym. Po skasowaniu starych wersji sterownikw konieczny jest
restart komputera. Moe si zdarzy, e system nie bdzie chcia si ponownie uruchomi po tej operacji, ale w takim przypadku wystarczy uruchomi komputer w trybie
awaryjnym i wykona reszt opisanych dalej czynnoci.
Teraz musisz uruchomi plik o nazwie instaspi.bat, dziki czemu zostan zainstalowane
odpowiednie sterowniki w systemie. Naley koniecznie przeadowa komputer, by
wprowadzone zmiany odniosy skutek. Po uruchomieniu si MS Windows warto za pomoc aspichk.exe sprawdzi, czy cay proces zakoczy si sukcesem.

Rozdzia 7. Wpyw sterownikw na stabilno i wydajno MS Windows

141

Porada 75. Kontrola wersji sterownikw

W pierwszej kolejnoci nauczymy si poznawa wersje sterownikw. W tym celu w przypadku wszystkich wersji MS Windows musisz otworzy Panel sterowania, a nastpnie
klikn ikon System. Dopiero teraz pojawi si pierwsze rnice w identyfikacji wersji
posiadanych sterownikw.
W przypadku MS Windows 2000/XP w nowym oknie musisz przej do zakadki Sprzt
i klikn przycisk Meneder urzdze. Teraz w nowym okienku odszukaj urzdzenie,
ktrego sterownik chcesz sprawdzi. Wystarczy, e zaznaczysz urzdzanie, a nastpnie klikniesz je prawym przyciskiem myszy i z menu podrcznego wybierzesz opcj
Waciwoci rysunek 7.4.
Rysunek 7.4.
Sprawdzanie
wersji sterownika
w MS Windows
2000/XP etap
pierwszy

Na ekranie monitora pojawi si kolejne okno, w ktrym musisz przej do zakadki

Sterownik rysunek 7.5.
Rysunek 7.5.
Sprawdzanie
wersji sterownika
w MS Windows
2000/XP etap drugi

Na rysunku 7.5 zaznaczyem fragment okna, w ktrym znajduj si informacje o tym,

kto jest autorem sterownika, kiedy zosta wydany, jaki nosi numer i czy jest podpisany
cyfrowo przez Microsoft. W moim przykadzie mamy do czynienia ze sterownikiem

142

Zwiksz moc swojego komputera czyli 101 sposobw na popraw wydajnoci

firmy Intel, wydanym 6 maja 2002 r., oznaczonym numerem 6.2.21.0 i podpisanym
przez Microsoft.
Aby sprawdzi wersj sterownika w przypadku MS Windows 9x po klikniciu ikony
System w Panelu sterowania w nowym oknie musisz przej do zakadki Meneder
urzdze rysunek 7.6.
Rysunek 7.6.
Sprawdzanie
wersji sterownika
w MS Windows 9x
etap pierwszy

Po odszukaniu urzdzenia, ktrego wersj chcesz sprawdzi zaznacz go i kliknij lewym

przyciskiem myszy przycisk Waciwoci.
W oknie widocznym na rysunku 7.7 przejd do zakadki Sterownik i zapoznaj si z dat
wydania oraz autorem sterownika, a pniej kliknij przycisk Szczegy pliku sterownika.
Rysunek 7.7.
Sprawdzanie
wersji sterownika
w MS Windows 9x
etap drugi

Sprawdzenie wersji sterownika ogranicza si do zaznaczenia pliku w oknie widocznym na rysunku 7.8 i przeczytaniu informacji, ktre pojawi si poniej.
W praktyce kade urzdzenie ma kilka plikw sterownika i warto sprawdzi wszystkie pozycje z listy. W ten sposb bdziemy dokadnie wiedzie, jaki sterownik mamy
zainstalowany.

Rozdzia 7. Wpyw sterownikw na stabilno i wydajno MS Windows

143

Rysunek 7.8.
Sprawdzanie wersji
sterownika
w MS Windows 9x
etap trzeci

Porada 76. Wydajno rnych wersji sterownikw

Niestety, nie kady uytkownik wie, e rne wersje sterownikw mog charakteryzowa si rn wydajnoci. Cecha ta jest szczeglnie wana w przypadku sterownikw kart graficznych. Przyjrzyj si wykresowi na rysunku 7.9.
Rysunek 7.9.
Przykadowe
zestawienie wynikw
uzyskanych w tecie
3d Mark 2001 SE
przez trzy rne
wersje sterownikw
dla karty Nvidia

Zwr uwag, e najwydajniejsze sterowniki rodkowy supek to Detonatory

41.09, czyli wersja ze rodka. Natomiast najnowsza wersja w przykadowym tecie
nieznacznie ustpuje wydajnoci swojemu poprzednikowi. Sytuacja taka ma miejsce
bardzo czsto w przypadku gdy uywasz starszej karty i instalujesz najnowsze wersje
sterownikw. Wynika to z faktu, e najnowsze wersje sterownikw s zawsze optymalizowane pod najnowsze karty graficzne. Dlatego jeeli posiadasz kart nVidia
GeForce 3, a obecnie na rynku krluj karty GeForce serii FX, to najnowsze sterowniki bd dawa najlepsze rezultaty w przypadku nowych kart. Natomiast karty rodziny
GeForce 3 bd dziaa poprawnie, ale niekoniecznie najwydajniej. Jeeli natomiast
uyjesz sterownikw z czasw, gdy posiadana przez Ciebie karta bya najwydajniejszym akceleratorem, z ca pewnoci moesz zyska znaczn popraw wydajnoci
w grach 3d.
Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku sterownikw dla kart graficznych innych
producentw. Dlatego staraj si dobra najwydajniejsze sterowniki dla swojej karty
i raczej unikaj pogoni za coraz to nowszymi wersjami, gdy z czasem Twoja karta moe
zacz pracowa wolniej ni na starych sterownikach.
Pamitaj o tym, e w przypadku MS Windows 2000/XP warto uywa sterownikw
zaopatrzonych w certyfikat WHQL, gdy tylko te sterowniki zapewni Ci maksimum

144

Zwiksz moc swojego komputera czyli 101 sposobw na popraw wydajnoci

stabilnoci. Niestety, wersje z certyfikatami zgodnoci z systemem operacyjnym pojawiaj si znacznie wolniej ni inne sterowniki. Uywanie certyfikowanych sterownikw jest zalecane dla systemw, w ktrych stabilno pracy jest spraw kluczow.

Porada 77. Przywracanie poprzedniej wersji sterownikw

w MS Windows XP
Skoro ju wiesz, e najnowsza wersja sterownikw nie zawsze jest najlepsza, to pora
pozna mechanizm umoliwiajcy wygodny powrt do poprzedniej wersji sterownikw zastosowany w MS Windows XP.
Jeeli zamierzasz eksperymentowa ze sterowniki w MS Windows XP, to zanim to zrobisz, polecam wykonanie punktu naprawczego, ktry dokadniej opisaem w jednym
z nastpnych rozdziaw. Dopiero po wykonaniu kopii ustawie moesz zainstalowa
nowszy sterownik, by pniej go usun i wrci do poprzedniej wersji.
Zakadam, e zainstalowae sterowniki i moemy zaj si cofniciem do poprzedniej
wersji. W tym celu otwrz Panel sterowania i kliknij ikon System. Nastpnie w nowym
oknie przejd do zakadki Sprzt i kliknij Menedera urzdze. Na licie odszukaj urzdzenie, ktrego sterownik chcesz przywrci i kliknij je prawym przyciskiem myszy. Z menu
podrcznego wybierz opcj Waciwoci.
Przejd do zakadki Sterownik i kliknij przycisk Przywr sterownik rysunek 7.10.
Rysunek 7.10.
Przywracanie
poprzedniej wersji
sterownika

Teraz pozostaje tylko odpowiedzie na pytania pojawiajce si na ekranie, a pniej

ponownie uruchomi komputer i cieszy si poprzedni wersj sterownikw.
Moliwo przywracania poprzedniej wersji sterownikw przydaje si rwnie w sytuacji, gdy po instalacji nowego sterownika pojawi si problemy ze stabilnoci lub
prac danego urzdzenia. W takiej sytuacji rwnie warto przywrci poprzedni wersj
sterownika.
Pamitaj, e warto aktualizowa sterowniki, gdy zazwyczaj rozwizuj one wykryte
problemy lub poprawiaj stabilno i wydajno komputera. Jednak nie zawsze tak jest
i czsto komputer z nowszymi sterownikami dziaa wolniej ni miao to miejsce przed

Rozdzia 7. Wpyw sterownikw na stabilno i wydajno MS Windows

145

aktualizacj. Ten stan rzeczy szczeglnie czsto dotyczy kart graficznych. Dlatego
warto ledzi strony WWW i fora dyskusyjne powicone tematyce sprztu PC. Tam
bardzo czsto uytkownicy dziel si swoimi dowiadczeniami zwizanymi z uywaniem rnych sterownikw.

Porada 78. Usuwanie starych wersji sterownikw

Od czasu do czasu kady komputer przechodzi mniejsze lub wiksze modernizacje. Czsto
odbywa si to bez reinstalacji systemu operacyjnego i ogranicza si jedynie do usunicia starego i zainstalowania nowego urzdzenia oraz sterownikw. Niestety, starsze sterowniki pozostaj i zamiecaj system oraz Rejestr systemowy. Z tego powodu
warto po takich zmianach sprztowych posprzta w systemie. Bezwzgldnie warto
uruchomi program do czyszczenia rejestrw oraz narzdzie o nazwie BootVis, o ktrym pisaem w jednym w poprzednich rozdziaw.
Niestety, opisane rozwizania nie pozwalaj na fizyczne pozbycie si plikw sterownika z katalogu systemowego. Dlatego warto skorzysta z dedykowanej aplikacji do
czyszczenia nieuywanych sterownikw. Mam tutaj na myli program o nazwie Driver
Cleaner http://www.driverheaven.net/cleaner. Aplikacja umoliwia usunicie zbdnych sterownikw dla sporej grupy urzdze. Po jej uruchomieniu wybieramy urzdzenie, ktrego sterowniki chcemy usun z dysku rysunek 7.11.
Rysunek 7.11.
Usuwanie starych
sterownikw
etap pierwszy

Po wskazaniu urzdzenia, ktrego sterowniki chcesz usun kliknij przycisk Clean

i potwierd ch skasowania zbdnych sterownikw.
W gwnym oknie programu pojawi si informacje o plikach, ktre zostay skasowane oraz tych, ktre nie zostay znalezione. Po zakoczeniu czyszczenia systemu ze
sterownikw w oknie programu pojawi si informacja Cleaning Finished rysunek
7.12, co oznacza, e pora ponownie uruchomi komputer, aby sprawdzi czy wszystko
nadal dziaa poprawnie.
Rysunek 7.12.
Usuwanie starych
sterownikw
etap drugi