IDZ DO

PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI

KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE
ZAMW DRUKOWANY KATALOG

TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA

CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK

CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE

Wydawnictwo Helion
ul. Kociuszki 1c
44-100 Gliwice
tel. 032 230 98 63
e-mail: helion@helion.pl

Real World Digital Audio.

Edycja polska
Autor: Peter Kirn
Tumaczenie: Jarosaw Dobrzaski,
Magorzata Pajk, Daniel Lehun
ISBN: 83-246-0448-0
Tytu oryginau: Real World Digital Audio
Format: B5, stron: 632
Profesjonalne techniki produkcji dwiku
Kompletowanie sprztu i oprogramowania do cyfrowego studia dwikowego
Tworzenie i miksowanie utworw
Edycja i przetwarzanie dwiku
Korzystanie z interfejsu MIDI
Jeszcze niedawno widok muzyka otoczonego kilkoma monitorami wywietlajcymi
jakie tajemnicze obrazy by czym niezwykym. Dzi moliwoci komputerw
i oprogramowania tak si rozwiny, e kady moe stworzy cyfrowe studio dwikowe
w oparciu o domowego peceta lub maka i kilka programw. Efekty, jakie
mona osign, wykorzystujc taki zestaw, mogyby zadziwi niejednego.
Jednak profesjonalne komponowanie muzyki za pomoc komputera wymaga
przyswojenia sporej dawki wiedzy zarwno praktycznej, jak i teoretycznej.
Dziki ksice Real World Digital Audio. Edycja polska opanujesz t sztuk.
To wyczerpujcy przewodnik po wszystkich zagadnieniach zwizanych z tworzeniem
dwiku cyfrowego i jego obrbk. Czytajc go, dowiesz si, czym jest dwik cyfrowy
i w jaki sposb jest reprezentowany w komputerze, jak dobra sprzt i oprogramowanie
do cyfrowego studia dwikowego oraz jak poczy urzdzenia ze sob. Nauczysz si
nagrywa dwik, przetwarza go i filtrowa. Poznasz zastosowanie interfejsu MIDI
i zasady syntezy dwiku. Przeczytasz take o tworzeniu cieek dwikowych do
filmw oraz o graniu koncertw.
Istota dwiku cyfrowego
Wybr komputera i systemu operacyjnego
Oprogramowanie
Przygotowanie miejsca do pracy
Tworzenie utworw na bazie ptli i wzorcw
Nagrywanie instrumentw i dwiku
Przetwarzanie i edycja
Typy filtrw i efektw oraz ich zastosowanie
Praca z interfejsem MIDI
Aranacja, miksowanie i mastering
Nagrywanie cieek dwikowych
Zosta cyfrowym wirtuozem

Spis treci

Wstp .............................................................. 11
Co zawiera ksika?.................................................................................................13
Dla kogo jest ta ksika? ........................................................................................14
Jak korzysta z tej ksiki? ....................................................................................16
W skrcie................................................................................................................... 16
Pyta DVD i praktyczne przykady ................................................................... 16
W internecie ............................................................................................................. 16
Zastosowanie w edukacji ......................................................................................17
Kluczowe symbole ..................................................................................................17
Podzikowania ..........................................................................................................18

Rozdzia 1. Istota dwiku cyfrowego ................................... 19

Czym jest dwik? .................................................................................................. 20
Wymiary fali dwikowej .....................................................................................23
Czstotliwo ...........................................................................................................24
Fale sinusoidalne i geometria dwiku .............................................................26
Faza .............................................................................................................................30
Dwik a percepcja ................................................................................................ 33
W jaki sposb syszymy wysoko dwiku ..................................................34
Jak syszymy gono ...........................................................................................40
Jak wygldaj dwiki w programach do obrbki ........................................45
Dwik w postaci cyfrowej................................................................................... 48
Przetworniki .............................................................................................................48
Dwik analogowy i cyfrowy...............................................................................49
Jako w domenie cyfrowej ..................................................................................53
Cyfrowe formaty plikw .......................................................................................58
MIDI...........................................................................................................................60
Podsumowanie .........................................................................................................63
5

Real Wordl Digital Audio.indb 5

2007-02-13 13:22:51

Real World Digital Audio. Edycja polska

Rozdzia 2. Dobieranie narzdzi ........................................... 65

Wejcia i wyjcia ..................................................................................................... 66
Nagrywanie i odtwarzanie przetworniki dwiku...................................67
Interfejs audio do komputera ..............................................................................68
Kontrolery .................................................................................................................72
Urzdzenia hybrydowe .........................................................................................73
Wybieranie komputera .......................................................................................... 74
Wybr systemu operacyjnego .............................................................................74
Konguracja komputera .......................................................................................77
Narzdzia do tworzenia muzyki i generowania brzmie............................... 82
Moliwoci oprogramowania ..............................................................................82
Budowanie studia na bazie oprogramowania .................................................89
Wyposaanie studia w sprzt..............................................................................94
Idziemy na zakupy ................................................................................................. 96

Rozdzia 3. Przygotowywanie sprztu do pracy ...................... 99

Przygotowywanie miejsca pracy ....................................................................... 100
Ergonomia .............................................................................................................. 100
Izolacja akustyczna i przygotowanie akustyczne pomieszcze ............. 100
Umiejscowienie gonikw............................................................................... 102
Podczanie urzdze........................................................................................... 104
Typy zcz............................................................................................................... 105
Poczenia monofoniczne, stereofoniczne i wielokanaowe .....................110
Poziomy napicia ..................................................................................................110
Szumy i brumienie ...............................................................................................112
Zcza symetryczne i niesymetryczne ...........................................................113
Poczenia cyfrowe................................................................................................114
czymy system przykady z ycia ...........................................................117

Rozdzia 4. Przygotowanie komputera do pracy z dwikiem ..123

Podczanie wirtualnego studia .........................................................................124
Instalacja i konguracja sprztu audio ......................................................... 124
Sterowniki audio a system operacyjny.......................................................... 124
Kongurowanie interfejsu................................................................................. 130
Instalowanie efektw i instrumentw w formie pluginw...................... 131
Gdzie zapisywane s pluginy ........................................................................... 134
Utrzymywanie wirtualnego studia ................................................................... 136
Zabezpieczenia przed kopiowaniem i klucze sprztowe ......................... 136
Przechowywanie danych ................................................................................... 139
Optymalizacja pod ktem wydajnoci .......................................................... 141

Rozdzia 5. Szybkie tworzenie utworw na bazie

ptli i wzorcw................................................ 149
Wzorce i ptle ........................................................................................................150
Czy to ptla, czy wzorzec.................................................................................. 150
Niezaleno tempa i wysokoci dwiku ................................................... 151
Zastosowania muzyczne .................................................................................... 153

Real Wordl Digital Audio.indb 6

2007-02-13 13:22:51

Spis treci

Tworzenie podkadu muzycznego (GarageBand) .........................................153

Rzut oka na program GarageBand ................................................................. 154
Opcjonalny sprzt................................................................................................ 155
wiczenie 1. Inicjowanie utworu i wybieranie ptli................................. 156
wiczenie 2. Tworzenie prostej aranacji.................................................... 158
wiczenie 3. Rozwijanie struktury utworu ..................................................160
wiczenie 4. Miksowanie i nagrywanie ........................................................163
Udostpnianie swojej pracy iTunes ...........................................................165
Bardziej zaawansowane moliwoci GarageBand ......................................166
Tworzenie grooveboksu (Kinetic) .................................................................... 167
Rzut oka na Kinetic..............................................................................................168
Opcjonalny sprzt................................................................................................ 170
wiczenie 1. Brzmienia, wzorce i motywy rytmiczne ............................. 170
wiczenie 2. Budowanie setu z motyww rytmicznych ......................... 172
wiczenie 3. Przygotowania do dyskoteki ................................................... 174
Bardziej zaawansowane funkcje programu Kinetic................................... 176

Rozdzia 6. Nagrywanie instrumentw i dwiku ...................179

Charakterystyki mikrofonw.............................................................................180
Ksztaty charakterystyk kierunkowych ........................................................ 181
Typy mikrofonw i ich konstrukcja ................................................................ 184
Zastosowanie mikrofonw do nagrywania .....................................................189
Ustawianie mikrofonu ........................................................................................ 189
Mikrofonowanie typowych instrumentw ................................................... 194
Nagrywanie cyfrowe ............................................................................................207
Ustawianie poziomw ........................................................................................ 207
Odsuchiwanie ...................................................................................................... 209
Metody nagrywania ............................................................................................ 210
wiczenie praktyczne wczamy nagrywanie!...................................... 211

Rozdzia 7. Przetwarzanie i efekty ......................................215

Podstawy procesorw sygnaowych ................................................................. 216
Czym s procesory sygnaowe? ........................................................................216
Cyfrowe przetwarzanie sygnau .......................................................................216
Edycja niedestrukcyjna i destrukcyjna ......................................................... 217
Uywanie efektw niedziaajcych w czasie rzeczywistym .................. 220
Korzystanie z procesorw w czasie rzeczywistym w torze sygnau ... 223
Troch praktyki: dodawanie efektw w programie Ableton Live ........ 230
Korekcja ..................................................................................................................232
Charakterystyki korektorw ............................................................................. 234
Narzdzia do ltrowania czstotliwoci ....................................................... 238
Troch praktyki: korektor w Ableton Live................................................... 245
Procesory dynamiki ............................................................................................248
Kompresor ............................................................................................................. 248
Limiter .................................................................................................................... 250
Ekspander .............................................................................................................. 251
Bramka szumw (noise gate) ........................................................................... 253
czne stosowanie procesorw dynamiki .................................................... 254
Analizator obwiedni ............................................................................................ 256
Generator obwiedni............................................................................................. 256
Troch praktyki: dynamika w Ableton Live................................................ 258

Real Wordl Digital Audio.indb 7

2007-02-13 13:22:52

Real World Digital Audio. Edycja polska

Efekty zwizane z czasem ...................................................................................260
Opnienie i Echo (Delay/Echo) ................................................................... 260
Pogos (reverb) ...................................................................................................... 262
Procesory wyspecjalizowane..............................................................................266
Przesterowanie (distortion)............................................................................... 266
Modulacja .............................................................................................................. 270
Troch praktyki: ltr modulowany w Ableton Live ................................. 273
Korekcja stroju ..................................................................................................... 279
Redukcja szumu i restaurowanie nagra ...................................................... 281
Programy narzdziowe ....................................................................................... 282

Rozdzia 8. MIDI: nuty, rytmy i sterowanie .......................... 285

Wejcia, wyjcia i przejcia MIDI ....................................................................286
Wysyanie, odbieranie i sekwencjonowanie ................................................ 286
czenie instrumentw i urzdze ................................................................ 288
Konguracja sekwencerw i oprogramowania MIDI .............................. 301
Jak MIDI modeluje wykonania muzyczne.....................................................305
Specykacja i implementacja MIDI .............................................................. 305
Nuty, wysokoci i szybko uderzenia ........................................................... 307
Dodawanie rodkw wyrazu ............................................................................ 313
Programy i banki .................................................................................................. 320
Komunikaty systemowe ..................................................................................... 322
Nagrywanie wykona muzycznych ..................................................................325
Tempo i nabicie ..................................................................................................... 325
Tryby overwrite i merge .................................................................................... 327
Podziay klawiatury ............................................................................................. 327
Wprowadzanie krokowe ..................................................................................... 328
Klawiatura QWERTY i klawiatura ekranowa............................................. 328
Edycja i manipulowanie wykonaniami muzycznymi ...................................329
Metody i okna edycyjne..................................................................................... 329
Kwantyzacja .......................................................................................................... 331
Efekty MIDI.......................................................................................................... 337
Uywanie pulpitw sterujcych ...................................................................... 339

Rozdzia 9. Synteza i instrumenty wirtualne ........................ 347

Podstawowe rodzaje syntezy ..............................................................................348
Czym jest synteza? .............................................................................................. 348
Gdzie znajdziesz syntezatory? ......................................................................... 349
Skadniki barwy syntezatora ............................................................................ 349
Podstawowe metody syntezy ............................................................................ 355
Inne metody syntezy........................................................................................... 362
Samplery i odtwarzanie sampli .........................................................................365
Biblioteki brzmie ............................................................................................... 366
Budowanie presetw za pomoc sampli ....................................................... 367
Elementy skadowe syntezy: wirtualne techniki analogowe.......................380
Podstawowe ksztaty fali i barwa ..................................................................... 381
Obwiednie .............................................................................................................. 389
Miksowanie oscylatorw ................................................................................... 394

Real Wordl Digital Audio.indb 8

2007-02-13 13:22:52

Spis treci

Modulacja i efekty ................................................................................................407

Czym jest modulacja?......................................................................................... 407
Prowadzenie sygnaw na potrzeby modulacji........................................... 407
LFO.......................................................................................................................... 408
Efekty ...................................................................................................................... 411
Dalsze kroki ........................................................................................................... 413

Rozdzia 10. Ostateczne poczenie aranacja,

miks i mastering ...............................................415
Aranacja ................................................................................................................ 416
Pliki projektu miksu.............................................................................................416
Widok aranacji i listwa czasowa .................................................................... 419
Plastry i bity w materiale audio ...................................................................... 420
Regiony ................................................................................................................... 425
Markery i siatki .................................................................................................... 427
cieka tempa ....................................................................................................... 430
Markery aranacji i reorganizacja utworu.................................................... 431
Miksowanie ............................................................................................................432
Tumik miksera i tor kanau............................................................................. 432
Strategie miksowania .......................................................................................... 436
Rozkad w przestrzeni ....................................................................................... 440
Automatyka miksu i obwiednie....................................................................... 449
Zgrywanie, mastering i udostpnianie.............................................................455
Miks odniesienia: testowanie swojego materiau ....................................... 456
Efekty masteringowe........................................................................................... 458
Zgrania robocze i eksportowanie..................................................................... 463
Dithering i jako eksportu............................................................................... 465
Udostpnianie prac ............................................................................................. 466

Rozdzia 11. Drukowanie zapisu nutowego ............................ 477

Jakie moliwoci ma oprogramowanie do tworzenia zapisu nutowego ...478
Funkcje zapisu nutowego w programach DAW a dedykowane
oprogramowanie............................................................................................... 482
Zaczynamy pisa nuty .........................................................................................484
Szablony i funkcje szybkiego startu............................................................... 484
Wprowadzanie nut ............................................................................................... 485
Skad zapisu nutowego ....................................................................................... 495
Drukowanie, odgrywanie i udostpnianie zapisu nutowego .......................499
Ukad strony .......................................................................................................... 499
Zapis nutowy i partie .......................................................................................... 501
Odgrywanie i tworzenie wersji dwikowej zapisu .................................. 504
Udostpnianie plikw ........................................................................................ 507

Rozdzia 12. Muzyka i dwik do filmu ..................................511

Synchronizacja, narzdzia i formaty ................................................................512
Dopasowanie dwiku i obrazu ....................................................................... 512
Moliwoci wideo w oprogramowaniu do obrbki audio ....................... 513
Zarzdzanie plikami wideo ............................................................................... 515
Formaty plikw i kodowanie .............................................................................516
Czas, klatki oraz SMPTE .................................................................................. 520

Real Wordl Digital Audio.indb 9

2007-02-13 13:22:52

10

Real World Digital Audio. Edycja polska

Muzyka do lmu ...................................................................................................522
Spotting i hit pointy ............................................................................................ 522
Dostosowanie tempa ........................................................................................... 523
Dopasowanie czasowe i zapis nutowy ........................................................... 525
Praca z muzykami................................................................................................ 526
Eksportowanie audio do wideo ....................................................................... 527
Nagrywanie dla potrzeb wideo ..........................................................................527
Oddzielne nagrywanie lmu lub wideo oraz dwiku ............................. 527
Nagrania i punkt odniesienia w czasie .......................................................... 528
Formaty nagrywania ........................................................................................... 534
Monta: przechwytywanie i synchronizacja materiau............................ 537
Dialogi ..................................................................................................................... 540

Rozdzia 13. Granie na ywo ............................................... 543

Dwik cyfrowy na scenie ..................................................................................544
Granie na instrumentach ................................................................................... 546
Arpegiatory i wzorce .......................................................................................... 552
Korzystanie z efektw podczas grania na ywo ......................................... 554
Sterowanie w czasie rzeczywistym ................................................................ 557
Synchronizacja...................................................................................................... 560
Aranowanie na ywo i klipy .............................................................................568
Nagrane wczeniej aranacje ........................................................................... 568
Aranowanie w locie dwiki grane na ywo i klipy MIDI .............. 570
Samplowanie na ywo ........................................................................................ 577
Wystpowanie w roli dideja i remiksowanie na ywo ...............................580
Miksery didejskie .............................................................................................. 581
Oprogramowanie dla didejw ........................................................................ 582
Skreczowanie za pomoc komputera ............................................................. 586
Wasne oprogramowanie do grania na ywo ..................................................593
Wybr odpowiedniego narzdzia modularnego ......................................... 594
Jak uczy si obsugi rodowisk modularnych ........................................... 597
Futurystyczna muzyka interaktywna ............................................................ 599

Dodatek A Zawarto pyty DVD .......................................603

Skorowidz ......................................................605

Real Wordl Digital Audio.indb 10

2007-02-13 13:22:53

Przygotowanie
komputera
do pracy
z dwikiem

W skrcie

Skoro stroimy gitary i fortepiany, dlaczego by nie dostroi komputera? Korzystanie z komputera jako
z instrumentu muzycznego i studia produkcyjnego nakada na niego do niecodzienne wymogi. Bardzo
wana jest umiejtno prawidowego skongurowania komputera do pracy z audio i MIDI oraz optymalizacji zwikszajcej wydajno przy pracy z dwikiem. Skoro przygotowalimy ju sprzt i samo
studio, przygotujmy komputer pod ktem maksymalnej produktywnoci w zastosowaniach audio.

Przygotowanie komputera
do pracy z dwikiem
Aby dopeni przygotowa i zoptymalizowa komputer do pracy z dwikiem:
Zainstaluj i skonguruj sterowniki
dla swojego systemu operacyjnego
i uywanych aplikacji.
Zainstaluj wszelkie pluginy (efekty
i instrumenty) dla swojej platformy.
Posuguj si prawidowo wszelkimi
systemami zabezpieczajcymi przed
nielegalnym kopiowaniem.
Zoptymalizuj noniki danych i wykonuj
kopie zapasowe.
Dostrj i zoptymalizuj swj system
operacyjny pod ktem maksymalnej
wydajnoci.

Najwaniejsze pojcia
Formaty sterownikw: DAE, Core Audio,
WDM, ASIO, MME, ALSA.

Formaty pluginw: VST, AU, LADSPA, DX,

TDM, HTDM, RTAS.
Latencja, rozmiar bufora, przesunicie
przy nagrywaniu.
Zabezpieczenia przed kopiowaniem.
Defragmentacja.

Od czego zacz
Na pocztku naley przejrze dokumentacj
sprztu, by zainstalowa sterowniki, a nastpnie
postpowa zgodnie z instrukcjami konguracji
sterownikw dla kadej aplikacji. Warto przejrze
wszelkie wskazwki dotyczce optymalizacji,
w szczeglnoci optymalizacji dysku i systemu
operacyjnego, aby mie pewno, e komputer pracuje z najwiksz moliw wydajnoci (ci, ktrzy
nie czuj si pewnie, zmieniajc zaawansowane
ustawienia systemowe, mog pomin bardziej
zaawansowane wskazwki). Najwaniejszy jest
wybr sposobu tworzenia kopii zapasowych swoich
danych, zanim je utracimy.

123

Real Wordl Digital Audio.indb 123

2007-02-13 13:23:37

124

Real World Digital Audio. Edycja polska

Podczanie
wirtualnego studia
Instalacja i konfiguracja sprztu audio
Sprztowe interfejsy audio korzystaj ze sterownikw, czyli oprogramowania, ktre pozwala im na komunikacj z danym systemem operacyjnym i aplikacjami. Niezalenie od stosowanego systemu operacyjnego
i sprztu, instalacja i konguracja oprogramowania skada si z trzech
podstawowych krokw:
1.

Instalacja sterownikw dla interfejsu audio. Zwykle odbywa si

z pyty CD, ktra jest doczana do interfejsu lub ze zaktualizowanej
kopii (o ile jest dostpna) pobranej ze strony internetowej producenta.
Konkretne instrukcje zale od systemu operacyjnego czasami
instalacja sterownikw w ogle nie jest potrzebna (patrz Sterowniki
audio a system operacyjny).

2.

Konguracja wybranego sprztu (po lewej stronie wida sterownik

dla interfejsu Lexicon Omega, www.lexicon.com) w ramach aplikacji
do pracy z dwikiem. Jeeli korzystamy z kilku rnych aplikacji,
moliwe, e w kadej z nich konieczna bdzie osobna konguracja.
Dla aplikacji, ktre nie maj ustawie sterownika audio, naley
ustawi globalne systemowe ustawienia audio.

3.

W razie potrzeby konguracja sterownika audio pod ktem wydajnoci, za pomoc takich parametrw jak rozmiar bufora czy maksymalna
liczba cieek audio.

Sterowniki audio a system operacyjny

Kady system operacyjny ma wasny format sterownikw:
Mac OS X: Core Audio (http://developer.apple.com/audio).
Windows: WDM/Direct Sound Microsoftu (www.microsoft.com/
windows/directx/default.aspx), ASIO rmy Steinberg.
Linux: ALSA (www.alsa-project.org).
Zanim zaczniemy prac, konieczne jest zainstalowanie sterownikw
dla odpowiedniego systemu. Wyjtkiem s tu wbudowane urzdzenia
audio, ktre zwykle nie wymagaj instalowania odrbnych sterownikw,
oraz, szczeglnie na komputerach Macintosh, wiele urzdze audio/MIDI
podczanych poprzez USB, ktre s zgodne z klas urzdze lub automatycznie wsppracuj z systemowymi sterownikami USB.

Real Wordl Digital Audio.indb 124

2007-02-13 13:23:37

Rozdzia 4. Przygotowanie komputera do pracy z dwikiem

Zarwno w systemie Windows, jak i na komputerach Macintosh sprzt

Pro Tools (www.digidesign.com) korzysta z wasnego systemu audio, zwanego
DAE (Digidesign Audio Engine), obsugujcego sprzt rmy Digidesign
i jego ukady DSP. Oprogramowanie Pro Tools dziaa wycznie w oparciu
o DAE. Programy Apple Logic (www.apple.com/logicpro) i MOTU Digital
Performer (www.motu.com) mona przeczy na wspprace z systemem
DAE w celu ich zastosowania ze sprztem Digidesign. DAE peni rol sterownika audio dla sprztu Digidesign, a take rodowiska do uruchamiania
pluginw Digidesign w formatach TDM i RTAS (patrz Instalowanie instrumentw i efektw wystpujcych w formie pluginw, strona 131).

System Mac OS X format Core Audio

Niezalenie od tego, czy suchamy zwykego dwiku w programie Finder,
piosenki w iTunes, czy omiokanaowego miksu przestrzennego w programie
Logic lub Cubase rmy Steinberg (www.steinberg.de), syszymy wewntrzny
system audio systemu OS X, czyli Core Audio. Wszystkie aplikacje do pracy
z dwikiem dziaaj dziki temu systemowi audio o niskiej latencji, wic po
zainstalowaniu sprztu audio mona go uywa z kad aplikacj OS X.
Core Audio wprowadza take specjalne moliwoci funkcjonalne,
ktrych uytkownicy systemu Windows mogliby pozazdroci, w szczeglnoci moliwo przypisania kilku aplikacji do rnych kanaw
jednego urzdzenia, moliwoci przeczania wej i wyj audio w locie
z poziomu systemu operacyjnego oraz narzdzi, ktre pozwalaj deniowa tory sygnaw z dowolnej aplikacji audio i nagrywa je.
Ci, ktrzy nie zajmuj si programowaniem, mog zainstalowa jedynie sterownik interfejsu audio. Nastpnie mog si rozsi, zrelaksowa
i przej do tworzenia muzyki. System Core Audio automatycznie udostpni funkcje audio w caym systemie operacyjnym.

Konfiguracja audio w systemie Mac OS X

Konfigurowanie aplikacji aplikacje, ktre pozwalaj wybiera
wejcia i wyjcia audio powinny automatycznie rozpozna wszelkie
urzdzenia, ktre zostay podczone i ktrych sterowniki zostay zainstalowane. Moemy nawet podczy i uywa kilku urzdze naraz
wystarczy ustawi kad z aplikacji na urzdzenie, z ktrego chcemy
korzysta (rysunek 4.1).

125

Starsze Macintoshe
Niestety wikszo nowego sprztu i oprogramowania oficjalnie
nie wspiera systemu
Mac OS 9 i starszych.
W przypadku sprztu audio najlepszym
wyjciem moe by
znalezienie sterownika
ASIO kompatybilnego
z systemem OS 9 (sterowniki ASIO zostay
omwione w nastpnym
punkcie; ASIO byo
formatem midzyplatformowym dziaajcym
w systemie Windows
i Mac OS, dopki
w systemie Mac OS X
nie zastpi ich format
Core Audio.

Szczegy
dla komputerowcw
Szczegowe informacje
na temat systemu Core
Audio i sposobu jego
dziaania mona znale
w wyczerpujcej dokumentacji firmy Apple
oraz pod adresami
http://www.apple.com/
macosx/features/audio
i http://developer.apple.
com/documentation/
MusicAudio/MusicAudio.html.

Rysunek 4.1.
Ustawianie uywanej aplikacji
na okrelone urzdzenie audio
(tutaj na przykadzie programu
Digital Performer).

Real Wordl Digital Audio.indb 125

2007-02-13 13:23:37

126

Real World Digital Audio. Edycja polska

Konfiguracja ustawie domylnych na poziomie systemu

operacyjnego jeeli aplikacja nie udostpnia opcji konguracyjnych
dla sprztu, bdzie korzysta z domylnych wej i wyj ustawionych
w panelu Sound Preferences (rysunek 4.2) (aplikacje, ktre pozwalaj ustawia wejcia i wyjcia, zwykle zastpuj te ustawienia wasnymi).
Rysunek 4.2.
Panel Sound Preferences.

Dodatkowe moliwoci konguracji systemu Core Audio daje narzdzie Audio MIDI Setup, ktre mona znale w katalogu Utilities. Tutaj
mona dokonywa globalnych ustawie dla sterownikw audio. Mona
rwnie tworzy, zapisywa i przecza globalne konguracje MIDI, tak
by inne aplikacje OS X rozpoznaway ustawienia MIDI zewntrznych
urzdze. Wicej na ten temat mona si dowiedzie w rozdziale 8., przy
okazji omawiania konguracji i nagrywania MIDI.
Sterowniki bywaj
niepotrzebne
Wiele urzdze audio
i MIDI zgodnych z klas
urzdze, w tym niektre interfejsy i klawiatury
nie wymagaj adnych
sterownikw. W systemie wbudowany
jest oglny sterownik
dla takich urzdze.
Wwczas wystarczy
podczy urzdzenie
i zrestartowa
komputer.

System Windows formaty WDM i ASIO

System Windows nie udostpnia pewnych udogodnie przy pracy
z dwikiem, jakie oferuje Mac OS X, ale nie oznacza to, e nie mona
w nim rwnie wysokowydajnie pracowa z materiaem dwikowym.
Mamy tu do dyspozycji dwa podstawowe rodzaje sterownikw:
WDM (Windows Driver Model) standardowy format sterownikw Microsoftu, stworzony dla systemw Windows 98 SE
i nowszych. Sterowniki audio wsppracuj z bibliotek DirectSound
systemu Windows.
ASIO (Audio Stream Input Output) ten rodzaj sterownikw,
pierwotnie stworzony przez rm Steinberg, jest uywany przez
wielu producentw sprztu i oprogramowania.
Od czasu do czasu mona natra na sterownik MME (Multi-Media
Extensions) przestarzay format systemu Windows, ktry zosta zastpiony formatem WDM. Sterowniki MME nie s tak wydajne jak WDM
i ASIO, wic jeeli s dostpne, naley zawsze wybiera te ostatnie.

Real Wordl Digital Audio.indb 126

2007-02-13 13:23:38

Rozdzia 4. Przygotowanie komputera do pracy z dwikiem

Tabela 4.1. Wybieranie formatu sterownika w systemie Windows
Problem

Rozwizanie

Nie wiesz, jaki sterownik wybra dla interfejsu

Na pocztku sprbuj WDM,

potem ASIO

Nie wiesz, z jakiego sterownika korzysta

w programach Cubase i Nuendo firmy
Steinberg

Uyj ASIO

Masz starszy sprzt, do ktrego nie napisano

sterownikw WDM lub ASIO

Uyj MME, ale tylko jeeli nie

ma innego wyjcia (znacznie
zwiksza to latencj)

Szczegy dla komputerowcw

Sterowniki audio w formacie WDM i MME czasami s nazywane sterownikami DirectX, poniewa korzystaj ze standardowej biblioteki
DirectSound systemu Windows, ktra jest elementem biblioteki
DirectX. Jest to biblioteka programistyczna dla aplikacji Windows
do podobna do Core Audio i Core Video w komputerach Apple,
zapewniajca obsug wszystkiego, poczwszy od grafiki 3D w grach
do odtwarzania i zapisu dwiku.

127

Ostrzeenie
przy instalacji
systemu Windows
Jeeli ujrzysz ostrzeenie mwice, e sprzt
nie przeszed testu logo
Windows, nie panikuj.
Oznacza to jedynie, e
Microsoft nie przetestowa danego urzdzenia
w swoich laboratoriach
pod ktem kompatybilnoci. Microsoft
generalnie nie testuje
sterownikw sprztu
audio, wic komunikat
ten pojawia si bardzo
czsto. Wystarczy wwczas klikn Kontynuuj.

Konfiguracja audio w systemie Windows

Ustawienia na poziomie aplikacji pierwszy krok przy kongurowaniu audio w systemie Windows to ustawienia na poziomie aplikacji. Naley pamita, e poniewa Windows korzysta ze sterownikw
w formatach WDM, MME i ASIO, nie wszystkie programy obsuguj
wszystkie trzy formaty i w rnych programach mog wystpowa rne
opcje audio (rysunek 4.3).
Rysunek 4.3.
Dla kadej aplikacji trzeba
ustawi sterownik audio dla
wejcia i wyjcia. Czasami
trzeba dokona wyboru
spord kilku sterownikw,
w programach, ktre
obsuguj kilka formatw
(przykadowe ustawienia
z programu Ableton Live).

Real Wordl Digital Audio.indb 127

2007-02-13 13:23:38

128

Real World Digital Audio. Edycja polska

Konfiguracja ustawie domylnych na poziomie systemu operacyjnego podobnie jak Mac OS X, system Windows XP ma globalne
ustawienia domylnych urzdze audio i MIDI. Mona je znale w oknie
Waciwoci Dwiki i urzdzenia Audio (rysunek 4.4). Naley pamita, e
wiele aplikacji do pracy z dwikiem zastpi te ustawienia wasnymi,
ale ustawienia te daj dobr moliwo sprawdzania, jakie sterowniki s
zainstalowane w systemie dla podczonych urzdze.
Rysunek 4.4.
Wybierz Start/Panel
Sterowania/Dwiki
i urzdzenia audio/Audio, aby
ujrze domylnie ustawione
urzdzenia dla nagrywania
i odtwarzania. Z ustawie
tych korzystaj gwnie takie
aplikacje jak Windows Media
Player i iTunes, poniewa nie
maj one wasnych ustawie.

Przy stosowaniu sterownikw WDM moliwe jest korzystanie z kilku

urzdze jednoczenie lub przypisania wyj kilku aplikacji do jednego
urzdzenia.
Aby umoliwi kilku aplikacjom dostp do sterownika ASIO, naley
przej do ustawie sterownika w dowolnej aplikacji pracujcej na sterownikach ASIO i zaznaczy opcj Release ASIO Driver in Background.

Real Wordl Digital Audio.indb 128

2007-02-13 13:23:39

Rozdzia 4. Przygotowanie komputera do pracy z dwikiem

129

Rozwizywanie problemw ze sterownikami

w systemie Windows
Aktualizacja lub ponowna instalacja sterownika czsto moe rozwiza
problemy z urzdzeniami audio, ktre nie wywietlaj si poprawnie
w menederze urzdze. Aby zaktualizowa sterowniki:
1.

Otwrz Meneder urzdze (kliknij prawym przyciskiem ikon

Mj komputer, po czym wybierz Waciwoci/Sprzt/Meneder
urzdze).

2.

Odszukaj dane urzdzenie i sprawd, czy jest wczone

(rysunek 4.5).

3.

Jeeli urzdzenie jest wczone i mimo to nie dziaa, kliknij je

prawym przyciskiem i wybierz Odinstaluj, po czym zainstaluj
ponownie sterownik i zrestartuj komputer.

Rysunek 4.5. Menu kontekstowe urzdze w systemie Windows

pozwala wcza, wycza i aktualizowa sterowniki

Real Wordl Digital Audio.indb 129

2007-02-13 13:23:39

130

Real World Digital Audio. Edycja polska

System Linux ALSA

Podobnie jak w Mac OS X, w systemie Linux postawiono na obsug
wielokanaowego audio na poziomie systemu operacyjnego. Pierwotnie
bya to cz warstwy systemowej, zwana OSS (Open Sound System), ktra obecnie jest komercyjnie rozwijana przez rm 4Front Technologies
(www.opensound.com). Preferowany sposb obsugi sterownikw audio
w systemie Linux to jednak ALSA (Advanced Linux Sound Architecture).
ALSA jest zawierana w wielu dystrybucjach Linuksa i nie wymaga instalowania odrbnych sterownikw, wic niektre karty dwikowe mog
by kompatybilne z systemem Linux bez adnych dodatkowych stara.

Konfigurowanie interfejsu
Sprawd, czy
Linux obsuguje
Twj sprzt
Poniewa wikszo
producentw nie pisze
dla swoich urzdze sterownikw do systemu
Linux, pozostawiajc to
zadanie spoecznoci
uytkownikw Linuksa,
warto sprawdzi pod
adresem www.alsaproject.org, czy nasza
karta jest obsugiwana.
Nowsze chipsety czsto
nie s obsugiwane.
Uytkownicy laptopw
powinni rwnie
poszuka na stronie
www.linux-on-laptops.
com wskazwek
instalacyjnych.

Real Wordl Digital Audio.indb 130

Latencja
Niezalenie od tego, jak efektywnym systemem operacyjnym i sterownikiem audio dysponujemy, przejcie danych od wejcia do wyjcia zajmuje
jaki czas. Opnienie wprowadzone przez komputer i interfejs okrelane
jest mianem latencji. Systemy Windows XP, Mac OS X i Linux posiadaj
sterowniki o niskiej latencji, ktre utrzymuj krtki czas tego opnienia.
To, e latencja jest niska, nie oznacza jednak, e nie ma jej wcale.
Eliminacja latencji jest szczeglnie wana, by zachowa zgodno
czasow przetwarzanego dwiku, szczeglnie przy nagrywaniu wielociekowym. Aby osign zerow latencj, wiele interfejsw udostpnia
moliwo monitorowania przy zerowej latencji (zero-latency monitoring lub
direct monitoring) w postaci gniazd suchawkowych monitorujcych sygna
wchodzcy zamiast wychodzcego. Innym rozwizaniem jest podczenie
suchawek do miksera podczonego do interfejsu audio (patrz rozdzia
6., Nagrywanie instrumentw i dwiku).

Ustawienia wydajnoci
Aplikacje do pracy z dwikiem zwykle udostpniaj takie opcje sterownika, jak rozmiar bufora (buffer size) i przesunicie (offset), ktre maj
wpyw na latencj. Rozmiar bufora ma wpyw na dane audio przekazywane pomidzy oprogramowaniem a interfejsem audio i jest ustawiany
odrbnie dla kadej aplikacji. Niektre programy daj take moliwo
sterowania parametrem offset, ktry ma kompensowa stae, syszalne
opnienie, wysyajc dane miksowanych cieek wczeniej. Parametru
tego mona wic uywa do rcznego kompensowania latencji interfejsu
audio. Niektre systemy potra automatycznie obliczy warto tej
kompensacji (rysunek 4.6).

2007-02-13 13:23:39

Rozdzia 4. Przygotowanie komputera do pracy z dwikiem

131

Rysunek 4.6.

W wielu przypadkach ustawienia domylne sprawdzaj si idealnie.

Niektre aplikacje, w tym Cakewalk SONAR (www.cakewalk.com) i Apple
Logic, posiadaj nawet specjalne kreatory, pomagajce dokona odpowiednich ustawie. S jednak przypadki, kiedy ustawienia te mog wymaga
pewnych korekt:

Ustawienia rozmiaru
bufora (Playback buffering)
i przesunicia (User recording
latency offset) w programie
Acid firmy Sony Music
(www.sonymediasoftware.
com/products/acidfamily.asp).
Opcja porodku pozwala
wybra automatyczne
ustawianie przesunicia.

Jeeli latencja jest zbyt dua rozmiar bufora moe wymaga obnienia. Naley uwaa, poniewa przy zbyt maym buforze
odtwarzane audio bdzie przeskakiwa.
Jeeli odtwarzane audio przeskakuje lub zatyka si albo
syszalne s trzaski i trzeszczenie rozmiar bufora moe
wymaga zwikszenia. Jeeli bufor jest zbyt may oprogramowanie
moe nie potra zachowa nieprzerwanego strumienia audio pyncego do interfejsu.
Jeeli syszalne jest stae opnienie mona sprbowa
ustawi przesunicie (latencj na wejciu lub na wyjciu) w celu
kompensacji.
Do wielu interfejsw doczane s specjalne aplikacje umoliwiajce
dostp do funkcji, ktre nie s dostpne z poziomu panelu interfejsu. Przy
uyciu tych aplikacji mona testowa interfejs, ustawia opcje urzdzenia
i w niektrych przypadkach ustawia wasne opcje toru sygnau i inne
funkcje specyczne dla danego sprztu.

Instalowanie efektw i instrumentw

w formie pluginw
Jak powiedziano w rozdziale 2., pluginy i takie technologie jak ReWire (www.
propellerheads.se/technologies/rewire) i Jack (http://jackit.sourceforge.net) mog suy do rozszerzania moliwoci oprogramowania audio. Pluginy wymagaj
specjalnej procedury instalacji, ktr omwimy dla rnych formatw.

Standardowe natywne formaty pluginw

Pluginy w standardowych, natywnych formatach wykorzystuj moc obliczeniow gwnego procesora i s obsugiwane przez szeroki zakres hostw na kadej z platform, co pokazuje tabela 4.2. Moliwoci w kadym
przypadku s podobne, wic niezalenie od wybranego formatu bdziemy
zaleni od uywanej aplikacji hosta.

Real Wordl Digital Audio.indb 131

2007-02-13 13:23:40

132

Real World Digital Audio. Edycja polska

Tabela 4.2. Otwarte, standardowe formaty pluginw
Skrt i pena nazwa

System operacyjny Opracowany przez

VST (Virtual Studio Technology),

lub VSTi jako okrelenie
instrumentw VST

Windows i Mac OS

Steinberg

DX (DirectX, DirectSound, DX
lub DXi jako okrelenie
instrumentw DX).

Windows

Microsoft

AU (Audio Units, components)

Mac OS

Apple

LADSPA (Linux Audio

Developers Simple Plug-in API)

Linux

Projekt open source

(www.ladspa.org).

Kady program obsuguje rne formaty. Jeeli mamy plugin, ktry

jest niekompatybilny z naszym programem, moemy posuy si niedrogim interfejsem programowym, pozwalajcym uruchamia pluginy
na hostach, ktre normalnie ich nie obsuguj. Na przykad programy
Apple Logic i MOTU Digital Performer nie obsuguj formatu VST,
ale moemy doda do nich obsug za pomoc narzdzia rmy Audio
Ease lub FXpansion.
S te producenci oprogramowania, ktrzy zapewniaj obsug
wszystkich formatw. Na komputerach Macintosh program Ableton
Live (rysunek 4.7) obsuguje zarwno format VST jak i AU. W systemie
Windows programy Ableton Live, Image Line FL Studio (www.flstudio.com)
i Calewalk SONAR obsuguj zarwno format VST jak i DirectX.

Interfejsy programowe
do innych formatw pluginw
FXpansion (Macintosh, PC, Digidesign), www.fxpansion.com.
Audio Ease (Digital Performer), www.audioease.com.
Cakewalk (PC), www.cakewalk.com.

Formaty pluginw Digidesign

System DAE rmy Digidesign wykorzystuje specjalny, zastrzeony
format pluginw, omwiony w rozdziale 2. (patrz ramka Czym jest Pro
Tools, strona 91). Formaty Digidesign to albo pluginy wykorzystujce
sprztowe procesory DSP urzdze Digidesign, albo natywne, uruchamiane na hocie pluginy dziaajce w systemie DAE, co przedstawiono
w tabeli 4.3. Wiele z tych pluginw da si wykorzysta z pomoc hostw
DAE, takich jak Apple Logic i MOTU Digital Performer.
2

Real Wordl Digital Audio.indb 132

Pluginy LADSPA dla systemu Linux s rwnie obsugiwane przez niektre aplikacje systemu
Mac OS X i narzdzia zaadaptowane z Linuksa, w tym Jack OS X (www.jackosx.com).

2007-02-13 13:23:40

Rozdzia 4. Przygotowanie komputera do pracy z dwikiem

133

Rysunek 4.7.
Program Ableton Live obsuguje
kilka formatw pluginw dla
instrumentw i efektw.

Tabela 4.3. Pluginy systemu Pro Tools.

Nazwa

Bazuje na
Uywany do
sprztowym DSP,
czy na hocie?

RTAS (Real-Time
Audio Suite)

Host

Proste efekty i instrumenty dziaajce

w czasie rzeczywistym

TDM (Time-Division Sprztowe DSP

Multiplexing)

Najwyszej jakoci efekty i instrumenty

dla systemw Pro Tools TDM i HD
(rysunek 4.8)

HTDM (Host TDM) Host

Efekty o wikszej latencji ni TDM,

ale bardziej elastyczne ni RTAS

Szczegy dla komputerowcw Pro Tools

i telefon komrkowy dalekimi kuzynami
Technologia TDM (Time-Division Multiplexing) nie jest wasnoci
firmy Digidesign. Jest to standardowy sposb przetwarzania sygnaw cyfrowych, opracowany w brany telekomunikacyjnej i uywany
w wielu cyfrowych telefonach komrkowych (systemy operacyjne telefonw komrkowych rwnie musz przetwarza dwik cyfrowy).
Platforma Pro Tools TDM i inne urzdzenia cyfrowe, ktre zawieraj
ukady DSP, korzystaj z podobnych technologii zaadaptowanych
dla profesjonalnych zastosowa audio.

Real Wordl Digital Audio.indb 133

2007-02-13 13:23:40

134

Real World Digital Audio. Edycja polska

Rysunek 4.8.

Pluginy korzystajce ze
sprztowego DSP wygldaj
jak pluginy programowe, ale
w gbi systemu Pro Tools
TDM dziaaj na sprztowych
ukadach urzdze Digidesign,
zamiast na procesorze
komputera. Na rysunku
ukazano Freeze plugin
z pakietu GRM Tools, ktry
pozwala manipulowa
fragmentami materiau
audio tak, jak ptlami
(www.gmtools.org).

Gdzie zapisywane s pluginy

Niektre programy instalacyjne pluginw automatycznie znajduj
odpowiedni katalog instalacji. Inne, w tym wiele darmowych pluginw,
jaki mona pobra z internetu, zakadaj, e wiemy, gdzie naley je zainstalowa. Tak czy inaczej, warto wiedzie, gdzie ich szuka, gdy zostan
ju zainstalowane.

Mac OS X
System Mac OS X przeznacza wsplny katalog na pluginy. Niemal
wszystkie aplikacje dla Macintosha powinny automatycznie znajdowa ten
katalog. Mona go znale w katalogu Library gwnego katalogu napdu
systemowego: [wolumin systemowy]/Library/Audio/Plug-Ins (rysunek 4.9).
Rysunek 4.9.
W systemie Mac OS X firma
Apple skonsolidowaa rne
formaty pluginw w jednym
katalogu, aby aplikacje
i uytkownicy mogli je
atwiej znale.

Typ plugina czsto mona odgadn po jego rozszerzeniu. Pliki .component to format Apple Audio Units, a pliki .vst to format VST. Wikszo
pozostaych plikw ma rozszerzenia .bundle.
Niektre formaty pluginw s zastrzeone dla konkretnych programw, tak jak te doczone do programw Apple Logic i Ableton Live.
Czasami s one ukryte albo znajduj si w innym miejscu. Jednak zwykle
to wsplne pluginy wymagajce zarzdzania.

Real Wordl Digital Audio.indb 134

2007-02-13 13:23:40

Rozdzia 4. Przygotowanie komputera do pracy z dwikiem

135

Windows
W systemie Windows nie ma skonsolidowanego katalogu dla wszystkich
pluginw. Pluginy mog by instalowane w rnych miejscach na dysku.
Pluginy DirectX mona instalowa gdziekolwiek. Podczas instalacji
rejestruj si one w systemie Windows i kada aplikacja obsugujca DirectX znajdzie je automatycznie. Moemy wic instalowa je w miejscach
dla nas wygodnych. Poniewa pluginy DirectX wymagaj biblioteki
DirectMedia, konieczne moe okaza si pobranie aktualizacji ze strony
Microsoftu, jeeli dawno tego nie robilimy.
Pluginy VST czasami trzeba instalowa oddzielnie dla kadej aplikacji
(rysunek 4.10). W systemie Windows pluginy VST to pliki DLL (biblioteki
adowane dynamicznie). Aby zainstalowa plugin, mona skopiowa plik
DLL do katalogu pluginw VST kadej aplikacji, z poziomu ktrej chcemy
z niego korzysta, na przykad c:\Program Files\Steinberg\VSTPlugins.

Rysunek 4.10.
Pluginy Windows VST trzeba
zainstalowa w folderze
kadej aplikacji.

Niektre aplikacje daj moliwo korzystania z katalogu pluginw

VST aplikacji rmy Steinberg (c:\Program Files\Steinberg\Vstplugins) lub
zastosowania dowolnie wybranego katalogu dla pluginw VST. Szczegy
na ten temat mona znale w dokumentacjach konkretnych aplikacji.

Miejsce instalacji pluginw przegld

Oto gdzie mona szuka zainstalowanych pluginw:
Mac OS X Library/Plug-Ins (katalog wsplny).
Pluginy VST dla konkretnej aplikacji katalog pluginw
VST w katalogu danej aplikacji.
Wsplne pluginy VST Steinberg\Vstplugins.
DirectX mog by instalowane w dowolnym miejscu
na dysku.
Digidesign katalog DAE Plug-Ins.

Real Wordl Digital Audio.indb 135

Wskazwka
Oto prosty sposb na
wczanie i wyczanie
pluginw dla potrzeb
diagnostycznych lub
dla wygody. Wystarczy
stworzy duplikaty
katalogu kadego pluginu
w katalogu Plug-Ins, po
czym oznaczy je jako
wyczone (na przykad
VST Disabled). Wszelkie
pluginy, ktre chcemy wyczy, naley przecign
do tego katalogu.
le napisane pluginy mog
powodowa zawieszanie
si systemu, ale niektre
z najbardziej znanych
aplikacji zawieraj obecnie programy, takie jak
Logic i DP, do testowania
poprawnoci pluginw.

2007-02-13 13:23:41

136

Real World Digital Audio. Edycja polska

Utrzymywanie
wirtualnego studia
Zabezpieczenia przed kopiowaniem
i klucze sprztowe
Twrcy oprogramowania audio s bardzo przejci problemem piractwa i wskazuj, e problem ten jest coraz szerszy na rynku oprogramowania muzycznego.
Nawet w niektrych darmowych programach zamane zostao zabezpieczenie
numerem seryjnym, a przykadowy plik stworzony przez rm Microsoft
na potrzeby programu Windows Media Player ukazuje w swoim nagwku
zastosowanie pirackiej kopii oprogramowania przy jego tworzeniu. Niektrzy
duzi producenci wypracowuj zyski, ale s i tacy programici, ktrych praca
ledwie si zwraca albo ktrzy tworz oprogramowanie z czystej pasji. To, czy
reakcja na tego typu sytuacj jest przesadna, jest przedmiotem debaty, ale wielu
producentw zdecydowao, e potrzebuj dodatkowych zabezpiecze.

Metody zabezpieczania przed kopiowaniem

Niestety wiele mechanizmw stosowanych przez producentw programw
muzycznych w celu ochrony oprogramowania przed piractwem oznacza dodatkowe utrudnienia dla legalnych uytkownikw. Zakres ochrony programu
moe by bardzo rny:
Brak zabezpiecze niektre programy nie maj adnych zabezpiecze. Mona z nimi robi, co si chce. Do tej grupy naley wiele programw darmowych i tworzonych jako projekt open source. Jeeli nie chcemy
ama prawa, ale nie chcemy paci za programy, moemy skongurowa
cakiem sensowne studio programowe, bazujc wycznie na darmowych
programach. Z opcji tej czsto korzystaj instytucje edukacyjne.
Numery seryjne programy takich producentw jak Cakewalk s
zabezpieczane wycznie numerem seryjnym. Wystarczy wpisa kod
z pyty CD lub instrukcji i aplikacja zostanie doywotnio autoryzowana. Aby autoryzowa program na drugim komputerze (na przykad na
laptopie), wystarczy zainstalowa program ponownie i wpisa kod.
Zabezpieczenia sprztowe coraz czciej producenci oprogramowania stosuj wpinane do portu USB klucze sprztowe zwane te donglami.
Programu (tak jak samochodu) nie da si wwczas uruchomi bez klucza.
Autoryzacja online w odrnieniu do kluczy sprztowych
oprogramowanie autoryzowane przez internet wymaga poczenia si
przez internet lub rcznego wpisania kodu w celu autoryzacji instalacji
oprogramowania na komputerze (rysunek 4.11).

Real Wordl Digital Audio.indb 136

2007-02-13 13:23:41

Rozdzia 4. Przygotowanie komputera do pracy z dwikiem

137

Rysunek 4.11.
Zabezpieczenie
wymagajce aktywacji
przez internet to
poczenie numeru
seryjnego i kodu
przesanego przez
internet w celu
autoryzacji komputera,
na ktrym zainstalowano
program. Tutaj ukazana
dla programu Reaktor
firmy Native Instruments.

Korzystanie z zabezpieczonych programw

Nie ma wtpliwoci co do tego, ktra z powyszych metod, nie liczc
cakowitego braku zabezpiecze, jest najwygodniejsza dla uytkownikw autoryzacja za pomoc numeru seryjnego jest rozwizaniem
najbardziej ryzykownym dla twrcw programu, ale najprostszym dla
nas wszystkich.
Sprztowe zabezpieczenie kopii moe z pocztku wydawa si najmniej atrakcyjnym dla uytkownikw rozwizaniem. Nie istnieje jeden
przyjty format kluczy sprztowych. Poza do popularnym systemem
iLok (www.ilok.com) kady nowy produkt zabezpieczany kluczem wymaga
nowego klucza sprztowego (rysunek 4.12). Co gorsza, mimo e producenci zwykle wymieniaj le dziaajce klucze, to za uszkodzenie lub
zgubienie klucza czsto pobieraj od 50 do 100% ceny zakupu oryginalnego produktu (niektre rmy s bardziej wyrozumiae, jeeli wylemy
im to, co pozostao po uszkodzonym kluczu; warto sprawdzi polityk
rmy w tym zakresie, zanim dokonamy zakupu).
Rysunek 4.12.
Widoczne tu dongle
firmy Apple i iLok
peni rol kluczy
zabezpieczajcych
oprogramowanie.
Minusem jest to, e
w przypadku uywania
kilku takich kluczy
konieczny moe okaza
si zakup huba USB.

Real Wordl Digital Audio.indb 137

2007-02-13 13:23:41

138

Real World Digital Audio. Edycja polska

Dongle rzeczywicie maj pewn przewag nad autoryzacj przez internet. Jeeli rma przerwie swoj dziaalno, brak moliwoci autoryzacji
online moe zostawi nas z nieaktywnym produktem. Nawet jeeli rma jest
w peni wiarygodna, ponowna autoryzacja produktu moe by niemoliwa
bez poczenia z internetem, do ktrego moemy nie mie dostpu w poowie
koncertu w klubowej piwnicy. W zalenoci od sposobu dziaania klucza
zwykle atwiej jest przenie licencj na oprogramowanie z jednego komputera na drugi za pomoc klucza. W przypadku programu Cubase moemy
na przykad przenosi si z laptopa pracujcego w systemie Windows na
komputer stacjonarny Macintosh, po prostu przekadajc klucz USB.
Poniewa studio bazujce na oprogramowaniu najczciej bdzie miao
do czynienia z kombinacj tych metod zabezpieczania programw, najlepiej
mie pewne strategie postpowania z nimi:
Przechowuj numery seryjne w dwch scentralizowanych miejscach
jedno na dysku twardym w pliku tekstowym, tak aby moliwy
by szybki dostp do plikw, kiedy jeste w trasie, i jedno w postaci
zycznej na wypadek awarii dysku twardego.
Trzymaj klucze sprztowe na jednym breloku z odczepianymi oczkami, aby zawsze mie je pod rk. Niektrzy uytkownicy dopinaj
do takiego breloka pami USB ash z danymi potrzebnymi w razie
rnych awarii.
Testuj oprogramowanie autoryzowane przez internet przed koncertami.
Oprogramowanie zabezpieczone autoryzacj internetow lub kluczem
sprztowym bez prawidowej autoryzacji samo si zamknie (rysunek 4.13).
Rysunek 4.13.
Komunikat ostrzegawczy,
ktry ukazuje si
uytkownikom programu
Apple Logic Pro przy prbie
jego uruchomienia bez
sprztowego klucza USB.

Zwalczanie piractwa
Twrcy oprogramowania, za porednictwem Stowarzyszenia Branowego Producentw Oprogramowania Muzycznego (Music Software Trade
Association www.imsta.org) wsplnie stworzyli witryn kampanii www.
be-cool.org, ktra zachca uytkownikw do korzystania z legalnego oprogramowania. Studia i muzycy mog nadawa sobie status stref wolnych od
piractwa oraz dyskutowa na forum. Przy odrobinie szczcia uytkownicy, ktrzy przeszli na legalne oprogramowanie, czy to kupujc wersje
komercyjne, czy uywajc legalnych programw open source, przyczyni
si do zmniejszenia iloci kopotliwych dla wszystkich zabezpiecze.

Real Wordl Digital Audio.indb 138

2007-02-13 13:23:42

Rozdzia 4. Przygotowanie komputera do pracy z dwikiem

139

Przechowywanie danych
Dwik cyfrowy to dane, ktre trzeba zachowa. Kiedy pracujemy, komputer pobiera ogromne iloci danych audio bezporednio z dysku twardego.
Wie si z tym konieczno wiadomej konguracji i utrzymywania rodkw przechowywania danych. Aby zapewni najlepsz moliw wydajno
przy pracy z dwikiem, mona wyprbowa nastpujce strategie:
Zachowuj odpowiedni ilo wolnego miejsca na dysku systemowym system operacyjny i wiele aplikacji do pracy z dwikiem
korzysta z plikw tymczasowych, utrzymywanych na dysku systemowym. Jeeli wolnego miejsca jest zbyt mao, moe ucierpie na tym
wydajno. Warto pozostawi przynajmniej kilka gigabajtw wolnego
miejsca (dobra zasada to 10% wolnego miejsca na dysku). Dostpne
miejsca mona sprawdzi, klikajc prawym przyciskiem ikon napdu
w Windows i wybierajc Waciwoci lub zaznaczajc Utilities/Activity
Monitor/Disk Usage w systemie Mac OS X.
Rozwa moliwo stworzenia odrbnej partycji odrbne
partycje na tym samym dysku co systemowy nie s co prawda tak
bezpieczne, jak odrbny dysk, ale mimo to mog by przydatne.
Wci s co prawda naraone na zyczn awari, ale jest mniejsze
prawdopodobiestwo utraty danych w przypadku problemw ze
struktur katalogw na dysku systemowym. Nowe partycje mona
tworzy za pomoc narzdzi do formatowania dysku, a za pomoc
takich wyspecjalizowanych programw jak Partition Magic rmy
Symantec (system Windows) mona partycjonowa dysk, nie tracc
zawartych na nim danych (www.symantec.com).
Nagrywaj na odrbny dysk podstawowy dysk systemowy
bdzie dziaa dobrze przy odtwarzaniu danych audio, ale nagrywanie
najlepiej prowadzi na odrbnym, specjalnie do tego wyznaczonym
dysku (zycznym, a nie tylko odrbnej partycji). Od reguy tej mona odstpi w przypadku prostego nagrywania jednej cieki stereo
muzycy korzystajcy z laptopw czsto sampluj dwik bezporednio na wewntrzny dysk systemowy w trakcie koncertu. Jednak dla
powanych prac wielociekowych odrbny dysk to konieczno.
Wykonuj regularne testy tak jak regularnie powiniene odwiedza lekarza, tak regularnie powiniene sprawdza dysk, aby mg
dziaa jak najlepiej i aby zapobiec komplikacjom i zidentykowa
problemy z systemem, zanim doprowadzi to do jakich szkd. System operacyjny automatycznie sprawdza od czasu do czasu dyski
systemowe, ale do sprawdzania pozostaych dyskw i diagnozowania
problemw, ktrych nie wykry systemowy werykator, najlepiej skorzysta ze specjalnych narzdzi dyskowych, czy to systemowych, czy
napisanych przez innych producentw. W systemie Mac OS X uru-

Real Wordl Digital Audio.indb 139

2007-02-13 13:23:42

140

Real World Digital Audio. Edycja polska

Narzdzia do defragmentacji dysku
Mac OS X: Tech Tool
Pro firmy Micromat
(www.micromat.com).
Windows: narzdzie
systemowe (Start/Programy/Akcesoria/Narzdzia systemowe/Defragmentator dysku).
Diskkeeper
(www.executivesoftware.
com), rysunek 4.14.

Defragmentacja dysku
czasami kasuje autoryzacje zabezpieczonych
programw, dlatego
przed jej rozpoczciem
warto mie pod rk numery seryjne i oryginalne pyty z programami.

chom Utilities/Disk Utility i zwerykuj, wzgldnie napraw uprawnienia

dyskowe oraz zwerykuj lub napraw dysk (aby naprawi problem
z dyskiem systemowym, nie dotyczcy uprawnie, naley uruchomi
system z innego napdu lub z pyty instalacyjnej z systemem OS X).
W systemie Windows mona sprawdzi dysk, uruchamiajc narzdzie
chkdsk (wybierz Start/Uruchom i wpisz chkdsk.exe).
Defragmentuj dyski audio patrz ramka Defragmentacja
wci kluczowa przy pracy z dwikiem.
Twrz kopie zapasowe danych patrz ramka Tworzenie kopii zapasowych najwaniejszy zabieg w procesie utrzymania systemu.
Uczy wszystkie kroki w ramach utrzymania rutynowymi
w systemie Mac OS X 10.4 i nowszych mona programowa proste
i zoone zadania przy pomocy narzdzia Automator. W starszych
wersjach OS X mona skorzysta z uruchamianego z wiersza polece
narzdzia uniksowego cron albo z dostpnego za 8,99 dolara narzdzia
Macoroni (www.atomicbird.com). Mona take sprytnie wykorzysta
w tym celu iCal (http://hacks.oreilly.com/pub/h/1712). W systemie
Windows XP mona planowa zadania, wybierajc Start/Panel Sterowania/Zaplanowane zadania.

Defragmentacja wci kluczowa przy pracy z dwikiem

Defragmentacja polega na uporzdkowaniu sektorw danych i pustego miejsca na dysku, ktre s
porozrzucane w rnych miejscach, poprzez przeniesienie ich do jednorodnych blokw, co poprawia
szybko dziaania dysku. Bez dafragmentacji odtwarzany materia audio moe przeskakiwa i trzaska
oraz powodowa inne problemy wydajnociowe. Nowoczesne systemy operacyjne nieco inteligentniej zarzdzaj dyskami i dla
wielu osb defragmentacja
wydaje si niepotrzebnym ju
zabiegiem. Niestety tak jeszcze
nie jest. Poniewa nagrywanie
materiau dwikowego wymaga szczeglnie duej wydajnoci,
producenci oprogramowania
audio wci zalecaj czste
defragmentowanie lub optymalizowanie dyskw z danymi
audio. Dla najlepszej moliwej
Rysunek 4.14. Program Diskeeper uczyni porozrzucane bloki
wydajnoci najlepiej defragmendanych lepiej dostpnymi dla zwikszenia wydajnoci. Program ten to
towa dysk systemowy oraz cenny zamiennik systemowego defragmentatora w systemie Windows,
dyski z danymi.
udostpniajcy opcj pracy w tle, bez przerywania biecej pracy.

Real Wordl Digital Audio.indb 140

2007-02-13 13:23:42

Rozdzia 4. Przygotowanie komputera do pracy z dwikiem

141

Tworzenie kopii zapasowych najwaniejszy zabieg

w procesie utrzymania systemu
W wiecie uytkownikw komputerw kry stare powiedzenie: s ludzie, ktrzy utracili dane i teraz
tworz kopie zapasowe, oraz ci, ktrzy dopiero utrac dane. Dyski twarde czsto ulegaj awariom,
czy to w wyniku bdu w danych, czy uszkodze mechanicznych. Mimo e system Windows XP ma
teraz funkcj przywracania systemu do okrelonych punktw, zarwno w systemie Windows jak
i w komputerach Macintosh czasami konieczne jest skorzystanie z kopii zapasowych, by odzyska dane
w razie innych problemw z systemem.
Obecnie, kiedy dyski twarde s naprawd tanie, najlepsz strategi tworzenia kopii zapasowych jest
po prostu kupowanie dyskw parami i zapis danych w dwch kopiach. W ten sposb nie utracimy
plikw audio i nie bdziemy musieli ponownie instalowa aplikacji albo konfigurowa ustawie systemu
operacyjnego na wypadek awarii. Jeeli mamy do zachowania 250 gigabajtw danych, trzeba kupi dysk
kopii zapasowej o takiej wanie pojemnoci. Poniewa bdzie to dysk kopii zapasowej, nie musi to by
najlepszy model. Niektrzy producenci, tacy jak Iomega, doczaj do dyskw oprogramowanie do
tworzenia kopii zapasowych, pozwalajc zaoszczdzi jeszcze bardziej.
Najlepiej stworzy dysk, ktry peni rol dysku systemowego, co jest idealne w przypadku awarii
(lub szybkiej wymiany, jeeli na 10 minut przed koncertem nastpi awaria dysku). Dla dodatkowego
zabezpieczenia warto zachowywa wane projekty na pytach DVD-R.
Narzdzia do tworzenia kopii zapasowych
System Windows XP zawiera systemowe narzdzie do tworzenia kopii zapasowych, ktre mona znale
w katalogu Akcesoria/Narzdzia systemowe, ale jest ono domylnie instalowane tylko w Windows XP
Pro. Uytkownicy Windows XP Home musz doinstalowa to narzdzie z pyty instalacyjnej systemu (nie
z pyty przywracania systemu) uruchamiajc [litera napdu CD]:\VALUEADD\MSFT\NTBACKUP.msi.
Dla systemw Mac OS serwis .Mac firmy Apple dostpne jest darmowe narzdzie do tworzenia kopii
zapasowych. Nie jest ono zbyt uyteczne do tworzenia kopii zapasowych caych dyskw, ale nadaje
si do archiwizowania plikw projektw audio na internetowym iDisku, pycie CD lub DVD albo na
zewntrznych dyskach. Narzdzie to jest nawet z gry skonfigurowane tak, by tworzy kopie zapasowe muzyki z iTunes. Zarejestrowani uytkownicy serwisu iMac mog pobra najnowsz wersj pod
adresem www.mac.com.
Najlepszym wariantem jest synchronizacja caego woluminu ze stworzeniem przy okazji drugiego
woluminu systemowego, aby mona byo je zamieni. Oprogramowanie do tworzenia kopii zapasowej,
takie jak Ghost firmy Symantec (www.symantec.com) na komputerach PC i Data Backup firmy Prosoft
na komputerach Macintosh (www.prosoft.com) automatycznie skopiuje pliki, w ktrych dokonano
zmian na zewntrzny dysk.

Optymalizacja pod ktem wydajnoci

Zamknij inne aplikacje i procesy Meneder zada w systemie Windows XP (Ctrl+Alt+Del) i Acivity Monitor w systemie Mac OS X (katalog
Utilities) pozwalaj monitorowa uycie pamici i procesora (rysunek 4.15).
Za pomoc tych narzdzi mona sprawdzi, czy jakie zadania bardzo

Real Wordl Digital Audio.indb 141

2007-02-13 13:23:43

142

Real World Digital Audio. Edycja polska

obciaj system. Przed rozpoczciem wszelkich powanych prac z dwikiem naley zamkn wszystkie nieuywane aplikacje i wyczy procesy.
Na podstawie danych o czstoci korzystania z plikw wymiany (stronicowania) ukazywanych przez te narzdzia mona stwierdzi, czy potrzebna jest
instalacja wikszej iloci pamici RAM w systemie. Przy zbyt maej iloci
pamici system stronicuje dane na dysku o wiele czciej, co ma bardzo
negatywny wpyw na wydajno.
Rysunek 4.15.
Narzdzie Acivity Monitor
w systemie Mac OS X.

Wycz nieuywane czcionki czcionki mog zaj duo pamici

i w przypadku ich uszkodzenia mog by przyczyn niestabilnej pracy
systemu (jeeli nie masz pewnoci, czy mona wyczy pewne czcionki,
wycz tylko te, ktre sam zainstalowae inne mog mie krytyczne
znaczenie dla pracy systemu).
Utrzymuj dwa konta uytkownika zarwno system Windows XP,
jak i Mac OS X pozwalaj zakada po kilka kont uytkownikw z rnymi
ustawieniami systemu. Wielu uytkownikw tworzy odrbne konto zoptymalizowane pod ktem pracy z dwikiem i instaluje wszelkie programiki
freeware i shereware na codziennym koncie, pozostawiajc konto do pracy
z dwikiem jak najbardziej czyste i uporzdkowane (programy instalacyjne zwykle daj do wyboru instalacj dla wszystkich uytkownikw
i instalacj dla biecego uytkownika). Oczywicie, jeeli utrzymujemy
duy porzdek na gwnym koncie, taki podzia moe by niekonieczny.
Zainstaluj ponownie system operacyjny co prawda powinien to
by rodek ostateczny, ale wolno dziaajcy system czsto mona naprawi
instalujc go od nowa. Dua aktualizacja systemu operacyjnego moe by
dobr okazj do zainstalowania go na nowo. Obydwa systemy operacyjne
daj moliwo instalacji od zera z archiwizacj istniejcych sterownikw
i ustawie. Moesz by zaskoczony tym, jak bardzo zwikszy si oglna
szybko reakcji systemu i jego stabilno przy pracy z dwikiem.
Utrzymuj aktualne wersje oprogramowania czasami kopoty z oprogramowaniem nie s spowodowane dziaaniami uytkownika
programici stale rozwizuj jakie problemy odnalezione w swoich
programach. Aktualizacji oglnego oprogramowania mona poszukiwa
pod adresem www.versiontracker.com (Windows/Macintosh), www.macupdate

Real Wordl Digital Audio.indb 142

2007-02-13 13:23:43

Rozdzia 4. Przygotowanie komputera do pracy z dwikiem

143

(tylko Macintosh) oraz www.freshmeat.com (Linux), a najnowszych wersji

programw muzycznych mona szuka w takich serwisach, jak www.kvraudio.
com. Systemy Windows XP i Mac OS X zawieraj take wasne narzdzia
automatycznej aktualizacji. Naley jednak uwaa, poniewa czasami najnowsze i najlepsze wersje systemu wprowadzaj nowe niekompatybilnoci
zwizane z prac z dwikiem.

Jak nie zawie na koncercie wskazwki dla pracujcych

z dwikiem cyfrowym na ywo
Opisane tu ustawienia zapewni cich prac i dobr wydajno na koncertach, ale rwnie w studiu:
Wycz funkcje oszczdzania energii funkcje zarzdzania energi mog powodowa problemy
wydajnociowe i inne anomalia. W komputerach Macintosh ustawienia te mona znale w System Preferences/Energy Saver (rysunek 4.16), a w systemie Windows w Panel Sterowania/Opcje zasilania:
Wycz automatyczne przechodzenie w stan upienia. Czasami po przebudzeniu komputer
moe mie problemy z rozpoznaniem urzdzenia audio.
Wycz automatyczne wyczanie dyskw twardych. Powoduje to szybsze zuywanie si
dyskw oraz moe tworzy opnienia przy odtwarzaniu.
Wycz dwiki systemowe nie ma nic gorszego ni wyzwolenie dwiku systemowego
w czasie koncertu.
W systemie Mac OS X otwrz System Preferences/Sound/Sound Effects. Wylij dwiki
systemowe na wewntrzne goniki i wycz efekty dwikowe interfejsu uytkownika oraz
sygna potwierdzajcy nacinicie przycisku zmiany gonoci (play feedback when volume keys
are pressed).
W systemie Windows wybierz Panel Sterowania/Dwiki i urzdzenia audio/Dwiki. Jako
Schemat dwikowy wybierz Brak dwikw aby wyczy wszelkie dwiki systemowe.
Wybierz Panel Sterowania/Opcje uatwie dostpu/Dwik i wcz Uyj funkcji wartownik
dwikw, a Windows zamiast denerwujcego sygnau bdzie migota aktywnym elementem.
Wwczas zauwaymy bd, ale nie zirytujemy sygnaem publicznoci.
Dla podwjnego zabezpieczenia i zapobieenia niepodanych odgosw generowanych
przez inne aplikacje lepiej ustawi jako domylne urzdzenie audio w kadym z systemw
wewntrzn kart dwikow (patrz strony 125 128).
Na wszelki wypadek sformatuj dysk audio jako dysk uruchamialny zarwno w systemie
Windows, jak i Mac OS X moliwe jest stworzenie uruchamialnego przenonego dysku przy uyciu
dysku instalacyjnego lub specjalnego narzdzia. Dziki drugiemu dyskowi, z ktrego mona uruchomi
system Windows lub OS X, mona uratowa si w przypadku awarii dysku systemowego.
Rysunek 4.16.
Panel preferencji narzdzia
energy Saver w systemie OS X.

Real Wordl Digital Audio.indb 143

2007-02-13 13:23:43

144

Real World Digital Audio. Edycja polska

Wskazwki dla uytkownikw

komputerw Macintosh
Odchud system operacyjny Diablotin to przydatne, darmowe
narzdzie do wczania i wyczania rnych komponentw systemowych,
a take do diagnozowania problemw i odchudzania systemu (http://
s.sudre.free.fr/Software/Diablotin.html).
Odrzu jzyki rozwa moliwo zainstalowania obsugi tylko jednego jzyka albo usunicia nieuywanych jzykw za pomoc darmowego
narzdzia Monolingual (http://monolingual.sourceforge.net).
Chro si przed wirusami system Mac OS X generalnie nie dowiadcza takich problemw z wirusami, jak system Windows, ale warto
poczyni pewne kroki zapobiegawcze w tym zakresie. Program Virex jest
darmowy dla subskrybentw usugi internetowego serwisu .Mac, ktry
obejmuje take wiele innych udogodnie i zniek, ktre generalnie warte
s abonamentu w wysokoci 100 dolarw na rok (www.mac.com).
Prowad konserwacj systemu Cocktail (cena 14,95 dolarw) to
obowizkowe narzdzie do prowadzenia konserwacji systemu. Uruchamia
ono pewn ilo bardzo wanych uniksowych skryptw konserwacyjnych, ktrych systemowi OS X czasami nie uruchamia automatycznie,
szczeglnie jeeli wyczamy komputer i nie zostawiamy go cay czas na
chodzie. Uruchom program Cocktail (rysunek 4.17) i kliknij zakadk
Pilot. Moesz teraz albo uruchamia skrypty rcznie, albo zaplanowa ich
regularne uruchamianie (www.macosxcoctail.com).
Rysunek 4.17.
Ci, ktrych przeraaj takie
okrelenia jak prebind system,
run cron scripts oraz inne
zadania zwizane z konserwacj
systemu uniksowego, mog
skorzysta z programu Coctail,
ktry wystarczy regularnie
uruchamia, by utrzymywa
najwysz wydajno systemu
do pracy z dwikiem.

Real Wordl Digital Audio.indb 144

2007-02-13 13:23:44

Rozdzia 4. Przygotowanie komputera do pracy z dwikiem

145

Popraw wydajno dysku wycz dziennikowanie plikw (journaling) dla wszystkich dyskw audio. Nie jest ono konieczne, a moe powodowa niewielkie obnienie wydajnoci przy pracy z dwikiem. Uruchom
Utilities/Disk Utility, kliknij napd i wybierz File/Disable Journaling.
Oszczdzaj miejsce na dysku za pomoc programu OmniDiskSweeper rmy Omni Group mona zidentykowa pliki, ktre marnuj
miejsce na dysku. Program ten wywietla pliki i katalogi, ktre zajmuj
najwicej miejsca na dysku. Jest to doskonay sposb na odnalezienie bezuytecznych plikw i odchudzenie projektw muzycznych przechowywanych na dysku. Oprogramowanie jest darmowe, a za 15 dolarw moemy
uaktywni przycisk Delete do usuwania plikw (www.omnigroup.com).

Wskazwki dla uytkownikw

systemu Windows
Dostosuj opcje wydajnoci systemu wybierz Panel Sterowania/System/Zaawansowane/Wydajno/Ustawienia. Na zakadkach Efekty wizualne
i Zaawansowane znajdziesz wiele przydatnych ustawie:
Efekty wizualne wybierz Dopasuj dla uzyskania najlepszej wydajnoci lub Niech system Windows wybierze optymalne ustawienia albo zgodnie
z uznaniem wycz poszczeglne pozycje z listy. Opcje te pozwalaj
wyeliminowa atrakcyjne dla oka efekty interfejsu uytkownika,
oszczdzajc w ten sposb cykle procesora. Wiele ustawie jest
dostpnych na tej zakadce. Jeeli chcesz jedynie wyczy cienie
i efekty, wybierz Panel Sterowania/Ekran/Wygld/Efekty (rysunek 4.18)
i wycz odpowiednie opcje.
Rysunek 4.18.
Ustawienia efektw
wizualnych w systemie
Windows XP.

Zaawansowane jeeli uywasz sterownikw ASIO dla urzdze

audio, a chcesz zredukowa latencj, wybierz Usugi dziaajce w tle
zamiast Programy jako Planowane uycie procesora. Nie jest to konieczne
w przypadku sterownikw WDM.

Real Wordl Digital Audio.indb 145

2007-02-13 13:23:44

146

Real World Digital Audio. Edycja polska

Wyzeruj rejestr rejestr systemu Windows to ogromna baza informacji

systemowych, ktra zarazem moe by rdem trudnych do zidentykowania problemw ze stabilnoci systemu. W najgorszym przypadku ze wpisy
w rejestrze mog prowadzi do nieoczekiwanego zachowania si programw
i pogorszenia wydajnoci, a nawet uniemoliwi poprawne uruchomienie
systemu. Zmienianie wpisw w rejestrze na wasn rk moe by niebezpieczne, ale takie narzdzia jak Registry First Aid rmy Rose City za 21
dolarw mog wykona to zadanie za nas (www.rosecitysoftware.com/Reg1Aid).
Korzystanie z takiego narzdzia powinno sta si czynnoci rutynow jest
ono tak wane dla komputera, jak uywanie nici dentystycznej dla zbw.
Uporzdkuj dysk za pomoc narzdzia Oczyszczanie dysku
system Windows zawiera narzdzie do uwalniania miejsca na dysku.
Wybierz Start/Programy/Akcesoria/Narzdzia systemowe/Oczyszczanie dysku.
Zignoruj zakadk Wicej opcji i wycz opcj Kompresuj stare pliki, ale zaznacz
wszystkie pozostae, by uwolni jak najwicej miejsca.
Wycz niepotrzebne usugi systemowe metoda ta jest potencjalnie
niebezpieczna, dlatego w pierwszej kolejnoci naley upewni si co robimy,
by nie wyczy usugi wymaganej przez system operacyjny i jak zawsze,
stworzy kopi zapasow. Moliwe jest wyczanie usug dziaajcych w tle,
aby nie zajmoway pamici RAM i nie zuyway cyklw procesora. Prowadzi
to do znacznej poprawy wydajnoci przy pracy z dwikiem i stabilnoci.
Wybierz Start/Programy/Narzdzia Administracyjne/Usugi.
Odgrod swj komputer od internetu wirusy, programy szpiegujce
i inne problemy zwizane z bezpieczestwem korzystania z internetu mog
dotkn kady komputer. Maj one szczeglnie negatywny wpyw na prac
z dwikiem, poniewa obce aplikacje mog zuywa pami i moc obliczeniow, prowadzc do niestabilnoci systemu. Oto kilka najwaniejszych
krokw prowadzcych do zabezpieczenia komputera:
Skorzystaj z Centrum zabezpiecze. Windows XP SP2 i nowsze
wersje posiadaj scentralizowane miejsca gromadzce wszelkie ustawienia zwizane z bezpieczestwem. Wybierz Panel Sterowania/Centrum zabezpiecze. Jeeli nie masz SP2 lub nowszej aktualizacji, rozwa
moliwo jest zainstalowania. Po uruchomieniu Centrum zabezpiecze
sprawd, czy masz wczon Zapor, Automatyczne aktualizacje i Ochron
przed wirusami kiedy korzystasz z internetu. Jeeli nie kupie odrbnego
rewalla, moesz skorzysta z wewntrznego rewalla (zapory) systemu
Windows XP. Dla podstawowych potrzeb jest on wystarczajcy.

Real Wordl Digital Audio.indb 146

2007-02-13 13:23:44

Rozdzia 4. Przygotowanie komputera do pracy z dwikiem

147

W miar moliwoci usprawnij zabezpieczenia internetowe potrzebne bdzie dodatkowe narzdzie do ochrony przed
wirusami i by moe bardziej penowartociowy rewall ni ten
udostpniany przez system Windows XP. Firewall Zone Alarm
rmy Zone Labs (www.zonealarm.com) i oprogramowanie antywirusowe AVG rmy Grisoft (www.grisoft.com) s dostpne w darmowych
wersjach.
Chro komputer przed programami szpiegujcymi po dokonaniu wszelkich czynnoci optymalizujcych ostatnia rzecz, jakiej
by sobie yczy na komputerze to programy spyware i malware, ktre
s niebezpiecznymi i zuywajcymi zasoby systemowe narzdziami,
instalujcymi si bez naszej wiedzy, kiedy przegldamy internet lub
instalujemy pobrane oprogramowanie. Dostpnych jest kilka dobrych
narzdzi do wyszukiwania i eliminowania takich programw. Spybot
Search & Destroy to doskonay wybr, ktry poza tym jest darmowy
(www.spybot.info).
Wyczaj wszystkie te narzdzia w czasie grania koncertw lub nagrywania wszystkie opisane wyej narzdzia
powinny by wczone na czas przegldania internetu i codziennego
korzystania z komputera. Jeeli jednak wychodzimy na scen lub
zaczynamy wan sesj nagraniow i poczenie z internetem nie
jest nam potrzebne, narzdzia te naley wyczy, by zaoszczdzi
pami i moc obliczeniow oraz unikn rozpraszajcych okienek
z komunikatami.

Real Wordl Digital Audio.indb 147

2007-02-13 13:23:44