Drupal - Poznaj Go Z Każdej Strony!

Id do
Spis treci
Przykadowy rozdzia
Katalog ksiek
Drupal. Poznaj go
z kadej strony!
Autor: Krzysztof Palikowski
ISBN: 978-83-246-2652-6
Format: 158235, stron: 496
Katalog online
Zamw drukowany
katalog
Twj koszyk
Dodaj do koszyka
Cennik i informacje
Zamw informacje
o nowociach
Zamw cennik
Czytelnia
Fragmenty ksiek
online
Kontakt
Helion SA
ul. Kociuszki 1c
44-100 Gliwice
tel. 32 230 98 63
e-mail: helion@helion.pl
Helion 19912010
Wasna strona WWW? Sklep internetowy lub forum? Z Drupalem to moliwe!

Jak sprawnie porusza si w rodowisku systemu Drupal?
Jak pracowa z moduami, skrkami i zawartoci witryny?
Jak od podstaw zbudowa i uruchomi wasny serwis?
Jak twierdzi autor tej ksiki, Drupal to co wicej ni CMS. I ma racj, biorc pod uwag fakt, e
ten system zarzdzania treci umoliwia to, co nie zawsze atwe jest w przypadku innych
systemw, takich jak Joomla! czy Wordpress swobod tworzenia w peni dopasowanych stron.
Dziki modularnej strukturze i tysicom dodatkw Drupal zapewnia projektantom niemal
nieograniczone moliwoci kreowania funkcjonalnoci i wygldu witryny. Ten potencja
w poczeniu z opini niezawodnego i elastycznego systemu oraz wielkim wsparciem wiatowej
spoecznoci sprawi, e wci mao popularny w Polsce Drupal na wiecie wyrs na lidera rynku
CMS. Dowd? W oparciu o niego powstay tak prestiowe witryny, jak strona amerykaskiego
Biaego Domu, oficjalny serwis miasta Londyn, strona krla Belgii czy polskiego Ministerstwa
Gospodarki. Jednoczenie od 2007 roku Drupal regularnie zdobywa tytu najlepszego CMS
w licznych konkursach.
I cho jest to system oparty na otwartym kodzie rdowym, nic za darmo! Drupal uchodzi
bowiem za jeden ze skryptw trudniejszych do opanowania. Aby wic uatwi sobie to zadanie,
podejmij nauk z kompletnym podrcznikiem, dziki ktremu szybko i bez trudu ujarzmisz ten
niezwyky system. Byskawicznie opanujesz jego rodowisko i przejdziesz do budowania wasnej,
profesjonalnej witryny. Przeczytasz o tym, jak opracowa struktur menu i wykona tumaczenie
interfejsu oraz dowiesz si wszystkiego na temat moduw, skrek i szablonw. Nauczysz si
sprawnie zarzdza zawartoci strony i jej uytkownikami oraz optymalnie j konfigurowa. Krok
po kroku przeledzisz proces budowania przykadowego serwisu z wykorzystaniem moduw CCK
i Views zobaczysz, jak atrakcyjnie prezentowa tre, zapewni stronie peni funkcjonalnoci
i estetyczny wygld oraz zadba o jej bezpieczestwo. Dowiesz si, jak poprawnie uruchomi
swoj witryn i administrowa ni, a take poznasz rozwizania typowych problemw, na jakie
moesz trafi przy kadym z realizowanych etapw.
Przekonaj si, e nawet tak potne narzdzie jak Drupal z dobrym podrcznikiem
staje si atwe do opanowania!
Spis treci
Rozdzia 1. Drupal: podstawowe informacje ...................................................... 15
Wprowadzenie ................................................................................................................ 15
Co to jest ten Drupal? ..................................................................................................... 15
Dlaczego wanie Drupal? ........................................................................................ 16
Czy z Drupalem odnios sukces? ............................................................................. 17
Drupal od strony technicznej .......................................................................................... 20
Pliki systemowe ....................................................................................................... 20
Baza danych ............................................................................................................. 21
Pliki uytkownikw .................................................................................................. 22
CMS czy CMF? ........................................................................................................ 22
Drupal jako projekt ......................................................................................................... 23
Troch historii ................................................................................................................ 24
Troch liczb .................................................................................................................... 24
Spoeczno i wsparcie ................................................................................................... 25
Polska spoeczno ................................................................................................... 26
Zasoby pomocne w nauce i poznawaniu Drupala ........................................................... 26
Podrcznik ................................................................................................................ 27
IRC ........................................................................................................................... 27
Fora i grupy dyskusyjne ........................................................................................... 27
Blogi i mikroblogi .................................................................................................... 28
Podcasty ................................................................................................................... 28
Screencasty ............................................................................................................... 28
Rozwizywanie problemw ............................................................................................ 29
Przyszo Drupala ......................................................................................................... 30
Drupal 7 .................................................................................................................... 30
Rozwj firm wiadczcych usugi ............................................................................ 32
Dystrybucje .............................................................................................................. 33
Przewidywania dotyczce przyszoci ...................................................................... 37
Licencje i koszty ............................................................................................................. 37
Licencje .................................................................................................................... 37
Koszty ...................................................................................................................... 39
Podsumowanie ................................................................................................................ 40
Rozdzia 2. Poznajemy rodowisko Drupala ....................................................... 41

Wprowadzenie ................................................................................................................ 41
Podstawy HTML i CSS .................................................................................................. 42
HTML ...................................................................................................................... 42
CSS .......................................................................................................................... 44
Dokumenty statyczne i dynamiczne ......................................................................... 45
Drupal. Poznaj go z kadej strony

Podstawy serwowania stron WWW ................................................................................ 46
Jak serwowane s strony WWW? ............................................................................ 46
Jak dziaa serwer WWW? ........................................................................................ 47
Drupal jako baza danych z interfejsem WWW ......................................................... 49
Budujemy rodowisko testowe do nauki Drupala ........................................................... 50
Instalacja XAMPP LITE .......................................................................................... 50
Weryfikujemy dziaanie serwera stron WWW ......................................................... 53
Weryfikujemy dziaanie interpretera PHP ................................................................ 53
Weryfikujemy dziaanie serwera bazy danych ......................................................... 54
Tworzymy baz danych dla przyszej instalacji systemu Drupal ............................. 54
Instalujemy Drupala ....................................................................................................... 57
Pobieramy potrzebne pliki ........................................................................................ 57
Poznajemy systemowe pliki Drupala ....................................................................... 58
Pobieramy tumaczenie i instalujemy Drupala ......................................................... 60
Poszczeglne kroki instalacji ................................................................................... 61
Podsumowanie ................................................................................................................ 66
Rozdzia 3. Pierwsze kroki po instalacji .......................................................... 67

Wprowadzenie ................................................................................................................ 67
Wane terminy ............................................................................................................... 67
Modu ....................................................................................................................... 67
Rodzaj zawartoci .................................................................................................... 68
Segment .................................................................................................................... 69
Strony niebdce segmentami .................................................................................. 70
Skrka i szablon ....................................................................................................... 70
Blok i obszar skrki .................................................................................................. 71
Ranga ....................................................................................................................... 71
cieka do strony ..................................................................................................... 72
cieka do pliku ....................................................................................................... 73

Co wida na stronie powitalnej ....................................................................................... 74
Dzia zarzdzania ............................................................................................................ 75
Zarzdzanie zawartoci ........................................................................................... 75
Budowa witryny ....................................................................................................... 76
Zarzdzanie uytkownikami ..................................................................................... 76
Konfiguracja witryny ............................................................................................... 76
Raporty ..................................................................................................................... 76
Moduy dodatkowe ......................................................................................................... 76
Wyjmijmy z szafki wszystkie zabawki ..................................................................... 77
Czym s moduy ....................................................................................................... 78
Skd pobiera moduy .............................................................................................. 79
Wczamy modu zewntrzny .................................................................................. 80
Skrki ............................................................................................................................. 81
Skrki systemowe .................................................................................................... 81
Skrki dodatkowe ..................................................................................................... 82
Dodawanie zawartoci .................................................................................................... 82
Strona Dodaj zawarto ........................................................................................ 83
Artyku (wpis na stronie gwnej) ............................................................................ 84
Strona z linkiem w menu .......................................................................................... 86
Dodawanie obrazkw do wpisu ................................................................................ 87
Atrybuty segmentu ................................................................................................... 90
Co dalej .......................................................................................................................... 91
Uprawnienia ............................................................................................................. 91
Odpowiedzi i ich moderacja ..................................................................................... 92
Rejestracja i logowanie ............................................................................................ 92
Podsumowanie ................................................................................................................ 93
Spis treci
Rozdzia 4. Budowa witryny .............................................................................. 95

Wstp .............................................................................................................................. 95
Aliasy adresw ............................................................................................................... 95
Bloki ............................................................................................................................... 97
Bloki dostpne po instalacji ...................................................................................... 99
Konfiguracja bloku ................................................................................................. 101
Wasne bloki ........................................................................................................... 103
Formularz kontaktowy .................................................................................................. 105
Menu ............................................................................................................................. 107
Struktura menu ....................................................................................................... 107
Dodawanie elementu do menu ............................................................................... 108
Dodawanie menu .................................................................................................... 110
Bloki zawierajce menu ......................................................................................... 111
Ustawienia moduu menu ....................................................................................... 112
Moduy ......................................................................................................................... 112
Zalenoci moduw .............................................................................................. 114
Instalowanie nowych moduw .............................................................................. 115
Wersje moduw .................................................................................................... 115
Strony moduw (projektw) ................................................................................. 117
Wsparcie do moduw ............................................................................................ 120
Przestrze nazw ...................................................................................................... 121
Aktualizacja moduw ............................................................................................ 121
Odinstalowywanie moduw .................................................................................. 122
Skrki ........................................................................................................................... 123
Dodawanie skrek .................................................................................................. 123
Konfiguracja skrek ............................................................................................... 123
Ustawienia globalne skrek .................................................................................... 124
Konfiguracja przykadowej skrki Garland ....................................................... 126
Skrka dziau zarzdzania ...................................................................................... 127
Tumaczenie interfejsu ................................................................................................. 127
Jak sprawdzi , w jakim stopniu nasz interfejs jest zlokalizowany ......................... 128
Jak zdoby pliki .po ................................................................................................ 128
Jak zaimportowa plik z tumaczeniem do naszej strony ................................... 129
Wyszukiwanie i tumaczenie pojedynczych napisw ............................................. 129
Zmienne w napisach ............................................................................................... 130
Eksport i obrbka plikw .po ................................................................................. 131
Struktura plikw .po ............................................................................................... 132
Formua liczby mnogiej .......................................................................................... 134
Wyzwalacze .................................................................................................................. 134
Podsumowanie .............................................................................................................. 136
Rozdzia 5. Zarzdzanie zawartoci ............................................................... 137

Wprowadzenie .............................................................................................................. 137
Rodzaje zawartoci ....................................................................................................... 137
Nowy rodzaj zawartoci ......................................................................................... 143
Rodzaje (typy) zawartoci raz jeszcze .......................................................................... 144
Podstawowe atrybuty segmentu ............................................................................. 145
Prezentacja segmentw .......................................................................................... 146
Skrt i pena wersja wpisu ...................................................................................... 147
Rnice midzy rodzajami zawartoci ................................................................... 148
Kategorie ...................................................................................................................... 150
Dodawanie terminw ............................................................................................. 152
Adresy z list wpisw przypisanych do terminu .................................................... 154

Zawarto ..................................................................................................................... 154
Ustawienia dotyczce wpisw ...................................................................................... 156
Ksiki .......................................................................................................................... 157
Fora .............................................................................................................................. 160
Odpowiedzi .................................................................................................................. 161
Kanay RSS .................................................................................................................. 162
Subskrybent kanaw .................................................................................................... 163
Bloki ....................................................................................................................... 164
Podsumowanie .............................................................................................................. 165
Rozdzia 6. Konfiguracja witryny ..................................................................... 167

Wprowadzenie .............................................................................................................. 167
Podstawowe dane ......................................................................................................... 167
Przerwa techniczna ....................................................................................................... 168
Formaty danych ............................................................................................................ 169
Konfiguracja formatu ............................................................................................. 170
Konfiguracja filtrw ............................................................................................... 171
Kolejno filtrw .................................................................................................... 172
Jzyki ............................................................................................................................ 173
Przyjazne adresy ........................................................................................................... 175
Skrka dziau zarzdzania ............................................................................................ 176
System plikw .............................................................................................................. 176
Wysyanie plikw ......................................................................................................... 177
API blogw ................................................................................................................... 181
Data i czas .................................................................................................................... 182
Dziaania zautomatyzowane ......................................................................................... 184
Wstrzymywanie publikacji na podstawie sw kluczowych ................................... 185
Wywietlanie komunikatu dla uytkownika ........................................................... 186
Wysyanie e-maila .................................................................................................. 186
Zmienne w akcjach ................................................................................................. 187
Dzienniki zdarze i alerty ............................................................................................. 188
Dzienniki zdarze w bazie danych ......................................................................... 188
Syslog ..................................................................................................................... 188
Narzdzie przetwarzania grafik .................................................................................... 191
Instalacja ImageMagick ......................................................................................... 192
Powiadamianie o bdach ....................................................................................... 192
Ustawienia wyszukiwarki ............................................................................................. 193
Wydajno .................................................................................................................... 195
Zapobieganie przecieniu ........................................................................................... 197
Podsumowanie .............................................................................................................. 198
Rozdzia 7. Zarzdzanie uytkownikami .......................................................... 199

Wprowadzenie .............................................................................................................. 199
Rangi ............................................................................................................................ 200
Uprawnienia ................................................................................................................. 201
Przykad deklaracji uprawnie ............................................................................... 201
Za mao uprawnie? ............................................................................................... 203
Najwaniejsze uprawnienia .................................................................................... 203
Profile ........................................................................................................................... 206
Dodatkowe pola w profilach uytkownikw .......................................................... 207
Reguy dostpu ............................................................................................................. 211
Ustawienia dotyczce uytkownikw ........................................................................... 213
Tworzenie kont ....................................................................................................... 213
Logowanie z OpenID ............................................................................................. 214
Wiadomoci do uytkownikw .............................................................................. 215
Spis treci
9
Uytkownicy ................................................................................................................ 216
Dodawanie nowego uytkownika ........................................................................... 217
Uytkownicy testowi .............................................................................................. 217
Podsumowanie .............................................................................................................. 218
Rozdzia 8. Raporty ........................................................................................ 219

Wprowadzenie .............................................................................................................. 219
Raport o stanie witryny ................................................................................................. 220
Nowe wersje ................................................................................................................. 221
Ostatnie wpisy do dziennika ......................................................................................... 222
Najczstsze bdy nieznalezienia strony ....................................................................... 223
Najczstsze bdy odmowy dostpu ............................................................................. 224
Ustawienia dziennika odwiedzin .................................................................................. 225
Najczciej odsyajce strony ....................................................................................... 226
Najpopularniejsze sowa kluczowe ............................................................................... 226
Ostatnie odsony ........................................................................................................... 226
Najpopularniejsze strony .............................................................................................. 227
Najczciej odwiedzajcy ............................................................................................. 228
Podsumowanie .............................................................................................................. 228
Rozdzia 9. Budujemy przykadowy serwis ....................................................... 229

Wstp ............................................................................................................................ 229
Typowy cykl ycia projektu internetowego .................................................................. 229
Wymagania funkcjonalne ....................................................................................... 230
Projekt graficzny i rozplanowanie elementw ........................................................ 230
Wybr rozwizania ................................................................................................ 231
Projekt techniczny .................................................................................................. 231
Przeniesienie na rodowisko produkcyjne .............................................................. 232
Utrzymanie i rozwj ............................................................................................... 232
Serwis Nasza Okolica ......................................................................................... 232
Konfiguracja strony ...................................................................................................... 232
Przygotowanie systemu .......................................................................................... 233
Moduy ................................................................................................................... 233
Dane podstawowe .................................................................................................. 235
Konfiguracja skrki ................................................................................................ 235
Wydajno .............................................................................................................. 235
Ranga pomocnik redakcji ................................................................................... 236
Format Full HTML dla pomocnikw ..................................................................... 237
Ustawienia uytkownikw ..................................................................................... 238
Uprawnienia ........................................................................................................... 239
Testowi uytkownicy ............................................................................................. 240
Forum dyskusyjne .................................................................................................. 241
Profile uytkownikw ............................................................................................ 242
Menu ...................................................................................................................... 244
Pierwszy artyku na stron gwn ......................................................................... 246
Pierwsza strona ....................................................................................................... 246
Blogi ....................................................................................................................... 247
Formularz kontaktowy ........................................................................................... 247
Wyszukiwarka ........................................................................................................ 249
Podsumowanie .............................................................................................................. 249
Rozdzia 10. Zawarto serwisu ....................................................................... 251

Wstp ............................................................................................................................ 251
Nowe rodzaje zawartoci .............................................................................................. 252
Rodzaj zawartoci Wieci z miasta ........................................................................ 252
Rodzaj zawartoci Zdjcie ...................................................................................... 255
10

Rodzaj zawartoci Ogoszenie ................................................................................ 255
Uprawnienia dodatkowe ......................................................................................... 256
Kategoryzacja treci ..................................................................................................... 257
Instalacja CCK i innych potrzebnych moduw ........................................................... 258
Spolszczenie CCK .................................................................................................. 260
Przegld moliwoci CCK ..................................................................................... 260
Nowe pola w typach zawartoci ................................................................................... 262
Pole Telefon w typie zawartoci Ogoszenie .......................................................... 262
Pole Obraz w typie zawartoci Wieci z miasta ..................................................... 265
Wspdzielenie pl midzy rodzajami zawartoci .................................................. 269
Zmiana etykiety i kontrolki pola ju po jego utworzeniu ....................................... 270
Pole Obraz w typie zawartoci Zdjcie .................................................................. 271
Pole Powizane zdjcia w typie zawartoci Wieci z miasta .................................. 272
Uprawnienia do pl modu Content Permissions ............................................... 276
Wprowadzanie i edycja zawartoci ............................................................................... 277
Formularz dodawania i edycji zawartoci .............................................................. 277
Pola i sekcje formularza dodawania treci .............................................................. 279
Kolejno pl ......................................................................................................... 279
Wersje .................................................................................................................... 279
Formaty danych i filtry ........................................................................................... 281
Zawarto testowa ........................................................................................................ 285
Drobne poprawki w strukturze zawartoci ............................................................. 286
Uprawnienia do pl CCK ....................................................................................... 287
Podsumowanie .............................................................................................................. 288
Rozdzia 11. Prezentacja treci ........................................................................ 289

Wstp ............................................................................................................................ 289
Wpis w wersji skrconej i penej .................................................................................. 289
Wersja skrcona (podsumowanie) .......................................................................... 289
Wersja pena segmentu ........................................................................................... 290
Jak zmieni wygld segmentw ................................................................................... 290
CCK i formatery ..................................................................................................... 290
Skinr i Fusion ......................................................................................................... 292
Display Suite .......................................................................................................... 292
Panels ..................................................................................................................... 293
ImageCache ............................................................................................................ 293
Modu ImageCache ...................................................................................................... 293
Uprawnienia ........................................................................................................... 296
Konfiguracja formaterw dla rodzaju zawartoci Ogoszenie ................................ 297
Pooenie plikw obsugiwanych przez ImageField i ImageCache ........................ 298
Konfiguracja formaterw dla rodzaju zawartoci Zdjcie ...................................... 300
Odrobina CSS ......................................................................................................... 301
Jak zmieni wygld wykazw i list .............................................................................. 302
Wykazy segmentw ............................................................................................... 302
Wykazy i tabele elementw .................................................................................... 303
Wasne listy i wykazy ............................................................................................ 304
Modu Views ................................................................................................................ 304
Przykady widokw ................................................................................................ 305
Instalacja i polonizacja moduu Views ................................................................... 307
Views i wbudowane widoki ................................................................................... 307
Interfejs moduu Views .......................................................................................... 307
Formaty .................................................................................................................. 310
Obszar Podstawowe ustawienia ............................................................................. 312
Ikona kka zbatego .............................................................................................. 312
Spis treci
11
Ikony plusa i strzaek .............................................................................................. 314
Obszar Filtry ........................................................................................................... 315
Obszar Pola ............................................................................................................ 316
Obszar Kryteria sortowania .................................................................................... 317
Obszar Powizania ................................................................................................. 318
Obszar Argumenty ................................................................................................. 319
Budowanie widokw dla strony Nasza Okolica ........................................................... 320
Widok Ostatnio dodane zdjcia .............................................................................. 320
Widok Ogoszenia .................................................................................................. 326
Blok 5 ostatnich ogosze ....................................................................................... 328
Podsumowanie .............................................................................................................. 331
Rozdzia 12. Moduy i przepisy ......................................................................... 333

Wstp ............................................................................................................................ 333
Popularne moduy zewntrzne ...................................................................................... 333
Content Construction Kit (CCK) ............................................................................ 334
Views ..................................................................................................................... 335
Flag ........................................................................................................................ 337
Token ..................................................................................................................... 337
Pathauto .................................................................................................................. 338
Administration menu .............................................................................................. 338
FileField ................................................................................................................. 339
ImageCache ............................................................................................................ 339
Rules ...................................................................................................................... 340
Przepisy na konkretne funkcje ...................................................................................... 340
Jak wybra odpowiednie moduy ........................................................................... 341
Galeria zdj ........................................................................................................... 342
Wiki ........................................................................................................................ 343
Sklep internetowy ................................................................................................... 344
Biuletyny ................................................................................................................ 345
Forum dyskusyjne .................................................................................................. 345
Grupy ..................................................................................................................... 347
Zarzdzanie projektami, zadaniami, zgoszeniami ................................................. 347
Formularze i zbieranie danych ............................................................................... 348
Katalogi .................................................................................................................. 348
Zabezpieczenie przed spamem ..................................................................................... 348
System CAPTCHA ................................................................................................ 349
Systemy antyspamowe ........................................................................................... 350
Blokowanie IP ........................................................................................................ 350
Moderacja treci ..................................................................................................... 351
Regulamin .............................................................................................................. 351
Podsumowanie .............................................................................................................. 351
Rozdzia 13. Wygld ........................................................................................ 353

Wprowadzenie .............................................................................................................. 353
Czym s skrki ....................................................................................................... 353
Skrki to nie szablony ............................................................................................ 354
Skd pobiera gotowe projekty .................................................................................... 355
Skrki komercyjne ................................................................................................. 355
Szablony HTML ..................................................................................................... 356
Inne rda .............................................................................................................. 356
Samodzielna produkcja .......................................................................................... 356
Drupal liderem sabych skrek? ............................................................................. 357
Rodzynki, czyli adne skrki do Drupala ............................................................... 358
12

Co skada si na wygld drupalowej strony .................................................................. 359
Tre , forma, funkcje .............................................................................................. 359
Kaskadowe arkusze stylw (CSS) .......................................................................... 360
Obszary i bloki ....................................................................................................... 361
Obszar treci i wygld segmentw rnego typu ................................................... 364
Silnik PHPTemplate ..................................................................................................... 367
Czym s silniki skrek ........................................................................................... 367
Skrka i szablon to nie to samo! ........................................................................ 367
Skrki PHPTemplate .................................................................................................... 368
Instalacja skrek ..................................................................................................... 368
Szablony i funkcje szablonw ...................................................................................... 369
Przykadowy szablon .............................................................................................. 369
Nadpisywanie funkcji i szablonw ......................................................................... 370
Reguy nazewnictwa plikw przy nadpisywaniu szablonw .................................. 371
Rozwizywanie konfliktw szablonw .................................................................. 372
Szablony w rdzeniu i moliwoci ich nadpisania ................................................... 373
Zasady nadpisywania funkcji szablonw ............................................................... 375
Zmienne dostpne w szablonie page.tpl.php .......................................................... 376
Zmienne szablonu block.tpl.php ............................................................................. 378
Zmienne szablonu comment.tpl.php ....................................................................... 378
Zmienne szablonu node.tpl.php .............................................................................. 379
Contemplate ........................................................................................................... 380
Budowa skrek ............................................................................................................. 381
Pliki skadajce si na skrk ................................................................................. 381
Plik .info ................................................................................................................. 383
Pliki typowych szablonw ...................................................................................... 386
Skrki potomne ...................................................................................................... 388
Wasna skrka .............................................................................................................. 389
Przerabiana czy cakiem wasna? ........................................................................... 389
Idealna skrka na start Zen ................................................................................ 390
Robimy skrk potomn na podstawie Zen ............................................................ 391
Dostosowujemy skrk z szablonu HTML/CSS .................................................... 394
Podsumowanie .............................................................................................................. 397
Rozdzia 14. Uruchomienie witryny ................................................................... 399

Wstp ............................................................................................................................ 399
Instalacja Drupala w rodowisku produkcyjnym .......................................................... 399
Wybr serwera WWW ........................................................................................... 400
Zakadamy konto WWW ........................................................................................ 402
Zakadamy baz danych MySQL ........................................................................... 403
Zakadamy skrzynk mailow ................................................................................ 405
Konfigurujemy domen na serwerze ...................................................................... 406
Odszukujemy katalog na pliki strony ..................................................................... 407
Umieszczenie plikw Drupala na serwerze metoda FTP ................................... 409
Umieszczenie plikw Drupala na serwerze wiersz polece .............................. 411
Uruchamiamy instalator ......................................................................................... 412
Uprawnienia do plikw .......................................................................................... 412
Sprawdzamy dziaanie poczty ................................................................................ 413
Sprawdzamy parametry yciowe ............................................................................ 413
Ustawiamy zadania cron ........................................................................................ 414
Ukrywamy stron przed ciekawskimi .................................................................... 415
Drupal w trybie wielowitrynowym (multisite) ............................................................. 415
Wiele witryn, jeden Drupal .................................................................................... 416
Znaczenie katalogu sites ......................................................................................... 417
Spis treci
13
Instalacja nowej witryny ........................................................................................ 419
Dodanie istniejcej witryny do instalacji wielowitrynowej .................................... 422
Konfiguracja wspdzielenia tabel midzy serwisami ............................................ 424
Instalacja wielowitrynowa na rodowisku testowym (Windows) ........................... 427
Podsumowanie .............................................................................................................. 429
Rozdzia 15. Utrzymanie witryny ....................................................................... 431

Wstp ............................................................................................................................ 431
Zasada nienaruszalnoci kodu rdzenia .................................................................... 431
Kopie zapasowe ..................................................................................................... 432
Biece prace przy witrynie ................................................................................... 432
Aktualizacja systemu i moduw ............................................................................ 432
Przenosiny na inny serwer ...................................................................................... 432
Zmiana adresu strony ............................................................................................. 433
Utrzymanie rodowiska rozwojowego ................................................................... 433
Wykorzystanie SSH i Drush ................................................................................... 433
Kopie zapasowe ............................................................................................................ 434
Kopia plikw z uyciem FTP ................................................................................. 435
Kopia plikw z uyciem Direct Admin .................................................................. 436
Kopia bazy danych z uyciem phpMyAdmin ......................................................... 437
Kopie bezpieczestwa z poziomu skryptw PHP i moduw Drupala ................... 438
Kopie z uyciem mechanizmw wbudowanych
w panel zarzdzania kontem serwera WWW ...................................................... 439
Kopia bazy danych z uyciem mysqldump ............................................................ 439
Kopie rnicowe plikw z uyciem narzdzia rsync .............................................. 442
Planowanie wykonania si kopii z uyciem crontab .............................................. 445
Przywrcenie systemu z kopii bezpieczestwa ............................................................ 446
Odtworzenie plikw ............................................................................................... 446
Odtworzenie bazy danych z uyciem phpMyAdmin .............................................. 447
Odtworzenie bazy danych z uyciem programu mysql .......................................... 448
Aktualizacje .................................................................................................................. 450
Skd mam wiedzie , e s nowe wersje? ............................................................... 450
Kiedy aktualizacja jest konieczna? ......................................................................... 451
Proces aktualizacji najwaniejsze zasady .......................................................... 452
Aktualizacja systemu .............................................................................................. 453
Aktualizacja moduw ............................................................................................ 454
Aktualizacja skrki ................................................................................................. 455
Kiedy bd wiedzia, e wszystkie elementy mojej strony s aktualne? ................ 455
Uruchomienie rodowiska testowego ........................................................................... 456
Jeden serwer testowy piaskownica .................................................................... 456
Wicej serwerw testowych ................................................................................... 456
Jak przygotowa piaskownic ................................................................................ 457
Piaskownica generowana automatycznie ............................................................... 458
Podsumowanie .............................................................................................................. 459
Rozdzia 16. Typowe problemy ......................................................................... 461

Wprowadzenie .............................................................................................................. 461
Popularne problemy ...................................................................................................... 461
Komunikat Internal server error 500 ................................................................... 461
Biaa strona zamiast serwisu .................................................................................. 462
Komunikat Fatal error: Allowed memory size of X bytes exhausted
(tried to allocate Y bytes) .................................................................................. 463
Komunikat The translation import failed ............................................................ 464
Komunikat Maximum execution time of xx seconds exceeded .......................... 465
14

Bd 404 protokou HTTP ...................................................................................... 465
Powolne dziaanie systemu na localhost ................................................................. 466
Poczenie z serwerem zostao zresetowane ........................................................... 466
Komunikat Cannot modify header information headers already sent by ... 467
Bdne cieki do plikw ....................................................................................... 467
Utrata hasa do konta administratora ...................................................................... 469
Na serwerze z PHP 5.3 nie dziaa podgld ani generowanie miniatur
w ImageCache ..................................................................................................... 470
Podsumowanie .............................................................................................................. 471
Skorowidz ................................................................................... 473
Rozdzia 4.
Budowa witryny
Wstp
W tym rozdziale omwimy szereg opcji, ktre decyduj o tym, jak witryna ma si
prezentowa i z czego jest zbudowana. Wybierzemy wic skrk, skonfigurujemy
wywietlane w jej obrbie bloki, zbudujemy nawigacj, a take dokonamy tumaczenia interfejsu. Dowiemy si, jak wczy moduy, a dla dowolnej strony ustawi alternatywny adres (alias). Jest to zestaw opcji skadajcych si na cz dziau zarzdzania nazwanego Budowa witryny.
Aliasy adresw
/admin/build/path
Alias jest alternatywn, ustawion przez nas ciek (URL), ktrej wywoanie spowoduje
wywietlenie strony pierwotnie znajdujcej si pod innym adresem.
Kada strona naszej witryny ma swj unikalny adres. Przykadowo kady segment jest
dostpny po podaniu cieki /node/<numer kolejny segmentu>, a wic /node/1,
/node/2 i tak dalej. Formularz kontaktowy znajdziemy pod adresem /contact, a stron
logowania pod /user.
Bywaj sytuacje, e chcemy nada inny adres jednej ze stron bo obecny jest trudny
do zapamitania, nie wyglda zbyt dobrze albo wolelibymy zmieni swko angielskie
na polskie (contact kontakt, taxonomy/2 kategoria/2). Do tego wanie suy
zakadanie aliasw adresw.
Jeli interesuje nas automatyczne generowanie aliasw dla kadej dodawanej treci, kategorii czy uytkownika, powinnimy zainteresowa si moduem pathauto,
ktry oferuje takie wanie moliwoci.
96
Klikamy Dodaj alias, co przeniesie nas na stron /admin/build/path/add. Nastpnie

musimy wybra , dla jakiej wersji jzykowej chcemy go zaoy , a potem poda istniejcy adres i jego alias (rysunek 4.1).
Rysunek 4.1.
Tworzenie aliasu,
czyli niestandardowego
adresu do strony
Wane, aby adres, do ktrego chcemy utworzy alias, faktycznie istnia. W powyszym
przykadzie uyto adresu /node/4, ale jeli nie utworzono jeszcze adnych wpisw
albo dodano jedynie trzy lub mniej, zapisanie powyszych opcji wygeneruje bd.
Podczas dodawania i edycji aliasw podajemy, dla jakiej wersji jzykowej je tworzymy.
O jzykach i ich obsudze wicej dowiemy si w rozdziale 6. Konfiguracja witryny.
Teraz niech wystarczy nam wiedza, e jeli bdziemy prowadzi tak stron, to dla
poszczeglnych wersji jzykowych danego wpisu moemy zaoy inne aliasy.
Bez kopotu zaoymy aliasy zawierajce polskie litery, spacje, czy nawet wykrzyknik.
Jednak pewne znaki (np. znak zapytania, znak &, gwiazdka) maj specjalne znaczenie
w adresacji uywanej na serwerach WWW bd w systemach operacyjnych i mog spowodowa bdne rozwizywanie adresw strona po wpisaniu /gwna @#$!%^&*?
nie zostanie znaleziona. Aby unikn niepotrzebnych problemw, zaleca si stosowanie
w adresach tylko ograniczonego zestawu znakw a Z, 0 9, podkrelenia i mylnika.
Po dodaniu kilku aliasw moemy przejrze ich wykaz na stronie gwnej zarzdzania
aliasami (rysunek 4.2).
Rysunek 4.2.
Wykaz aliasw
Naley zwrci uwag na to, e system nie dopuci do sytuacji, kiedy mielibymy
dwa takie same adresy. Prba zaoenia aliasu, ktry spowodowaby istnienie dwch
identycznych URL, zakoczy si bdem. Nie ma jednak przeciwwskaza, aby kilka
aliasw wskazywao na jeden URL, zatem dla formularza kontaktowego moemy zarezerwowa kilka adresw kontakt, napisz-do-nas, napisz i jakie tylko chcemy.
Warto zapamita , e aliasy bd dziaa rwnie jako identyfikatory stron wpisywane
w definiowaniu widocznoci blokw o czym ju za chwil w kolejnej czci, gdzie
omwimy system ich wywietlania.
Rozdzia 4. i Budowa witryny
97
Bloki
/admin/build/block
Blok to pewien obszar na stronie, zawierajcy zazwyczaj niewielk porcj treci (np.
ostatnie komentarze), jak funkcjonalno (np. pole wyszukiwania) bd inne dane
(np. list obecnie zalogowanych uytkownikw), dostarczan przez jeden z zainstalowanych w systemie moduw.
Bloki moemy umieszcza w zdefiniowanych dla kadej skrki obszarach, a take
sterowa ich widocznoci na podstawie adresu, uprawnie czy zdefiniowanej przez
nas funkcji PHP.
Dziki zarzdzaniu blokami moemy sterowa wszystkimi tymi funkcjami, tak aby
kady blok wywietla si w podanym miejscu, w cile zdefiniowanych sytuacjach.
Bloki w wikszoci s dostarczane przez moduy w miar jak bdziemy instalowa
kolejne, ich wykaz stanie si bogatszy. Jeden modu moe dostarcza zero, jeden bd
wicej blokw. Sami moemy te doda blok z dowoln treci (zgodnie z wybranym
formatem danych) bd kodem PHP.
Po wejciu na t stron zarzdzania zobaczymy wykaz dostpnych w systemie blokw,
zawierajcy w kolejnych kolumnach:
uchwyt do przecigania do innego obszaru lub do zmiany kolejnoci bloku
w danym obszarze,
nazw bloku,
przypisanie do jednego z obszarw, jakie zdefiniowa autor aktualnie
uywanej skrki,
opcj wykorzystywania moduu zapobiegania przecieniu,
link do konfiguracji,
ewentualnie (w przypadku blokw stworzonych przez nas) link do usunicia bloku.
Rozmieszczanie blokw jest realizowane metod przecignij i upu lub poprzez

przydzia do obszaru na podstawie listy wartoci. Formularz zarzdzania blokami (dostpny pod adresem /admin/build/block) naley zapisa , aby zmiany day jaki efekt
(rysunek 4.3).
Na rysunku widzimy, e kady blok przydzielony jest do jednego z obszarw (w wypadku
skrki Garland moe to by Lewa kolumna boczna, Prawa kolumna boczna, Zawarto,
Nagwek, Stopka bd <brak>, czyli blok nigdzie niewywietlany).
Powyszy rysunek przedstawia te blok wasny, ktry moemy utworzy za pomoc
formularza tworzenia nowego bloku (co opisano kilka stron dalej).
98
Rysunek 4.3.
Rozmieszczanie
blokw w obszarach
System wywietla nam ponadto w ramach skrki szereg specjalnych pl, zawierajcych nazwy obszarw, dla atwiejszej orientacji, gdzie dokadnie pojawi si blok, kiedy
przydzielimy go np. do obszaru Nagwek (rysunek 4.4).
Rysunek 4.4. Pola wywietlane tylko w dziale zarzdzania blokami pomagaj w ich rozmieszczeniu
99
Jeli mamy uruchomion wicej ni jedn skrk, to zobaczymy dodatkowo linki do
wywietlenia konfiguracji blokw w kadej z nich, czyli dla kadej ze skrek konfiguracja rozmieszczenia blokw jest unikalna (rysunek 4.5).
Rysunek 4.5.
Rozmieszczenie blokw
mo emy konfigurowa
niezale nie dla ka dej
aktywnej skrki
Zauwamy te, e jeli wybralimy inn skrk dziau zarzdzania, to strona konfiguracji blokw pokae si w skrce domylnej, a nie skrce dziau zarzdzania. Jest to
logiczne, poniewa przy zarzdzaniu usytuowaniem blokw w 95% przypadkw bdzie nam chodzio o bloki widoczne w skrce, jak widzi typowy uytkownik witryny,
a nie administrator.
Bloki dostpne po instalacji

Po instalacji Drupala 6 i uruchomieniu wszystkich dostpnych moduw mamy do
dyspozycji bloki pokazane w poniszej tabeli (tabela 4.1).
Tabela 4.1. Bloki dostpne po instalacji
Nazwa bloku (Adres konfiguracji
(admin/build/block/configure/))
Co robi? (konfiguracja ponad standard)
Przecznik wersji jzykowej (locale/0)
Pozwala wybra jzyk witryny. Jeli wanie ogldany

segment ma tumaczenie na kliknity jzyk, zostanie
ono zaprezentowane.
Ostatnio w blogach (blog/0)
Pokazuje wszystkie najnowsze wpisy z blogw

uytkownikw.
Ostatnie wiadomoci z kanau

(NAZWA)(aggregator/
feed-<identyfikator kanau>)
Pokazuje list najnowszych wiadomoci w kanale

subskrybenta kanaw. Moemy skonfigurowa liczb
elementw w bloku.
Ostatnie wiadomoci w kategorii

(NAZWA)(aggregator/ category
-< identyfikator kategorii>)
Pokazuje list najnowszych wiadomoci w kategorii

subskrybenta kanaw. Moemy skonfigurowa liczb
elementw w bloku.
Ostatnie odpowiedzi (comment/0)
Lista najnowszych komentarzy do dowolnego typu

treci.
Odnoniki podstawowe (menu/primary-links)
Pokazuje menu odnonikw podstawowych w strukturze

drzewa.
Odnoniki dodatkowe (secondary-links)
Pokazuje menu odnonikw dodatkowych w strukturze

drzewa.
100
Tabela 4.1. Bloki dostpne po instalacji cig dalszy

Nazwa bloku (Adres konfiguracji
(admin/build/block/configure/))
Co robi? (konfiguracja ponad standard)
Nowi uytkownicy (user/2)
Pokazuje list nowo zarejestrowanych uytkownikw.

W konfiguracji moemy zdefiniowa liczb
wywietlanych uytkownikw.
Nowe tematy (forum/1)
Wykaz najnowszych tematw zaoonych na forum.

Moemy poda , jaka liczba tematw ma si pokazywa .
Aktywne tematy (forum/0)
Pokazuje najnowsz aktywno na forum nowo

zaoone tematy oraz tematy, w ktrych wanie
pojawia si nowa odpowied. Moemy poda ,
jaka liczba tematw ma si pokazywa .
Najwiesza ankieta (poll/0)
Wywietla najnowsz ankiet z moliwoci

zagosowania.
Kto przeglda (user/3)
Wywietla nazwy uytkownikw zalogowanych

i aktywnych przez ustawiony w bloku czas
w minutach oraz informacj o liczbie odwiedzajcych
(z podziaem na zarejestrowanych i nieznajomych).
Aktywno uytkownika w minutach:
Dugo listy uytkownikw:
Ksika (book/0)
Pokazuje drzewiast struktur ksiki. Moemy

zdecydowa , czy pokazujemy tylko w sytuacji, kiedy
trafilimy na stron ksiki (wtedy pokazujemy struktur
ksiki, do ktrej naley dana strona), czy moe
pokazujemy wszystkie ksiki w systemie, niezalenie
od tego, jaka obecnie strona jest wywietlana.
Informacje o autorze (profile/0)
Pozwala wywietli dane o autorze danego wpisu,

wraz z polami wypenionymi w profilu (zgodnie
z konfiguracj bloku moemy wybra tylko niektre pola).
Formularz wyszukiwania (search/0)
Wywietla pole wyszukiwarki.
Subskrybuj (node/0)
Wywietla ikon bdc linkiem do kanau RSS

witryny http://adres.pl/rss.xml.
Logowanie (user/0)
Udostpnia formularz logowania oczywicie tylko

uytkownikom niezalogowanym. Jeli wczono
modu OpenID, blok umoliwia zamian formularza
tradycyjnego (uytkownik+haso) na pole do wpisania
identyfikatora OpenID.
Nawigacja (user/1)
Pokazuje podrczne menu dla zalogowanego

uytkownika, zawierajce link do edycji profilu,
dodawania zawartoci, wylogowania, linki do dziau
zarzdzania (jeli uytkownik ma do niego dostp)
i tym podobne.
Witryn napdza Drupal (system/0)
Wywietla informacj o systemie uytym do budowy

strony i logo Drupala. Moemy wybra kilka wersji
kolorystycznych i wielkoci.
101
Konfiguracja bloku
Kady blok moe udostpnia specyficzne dla niego opcje konfiguracyjne, ale jest te
szereg atrybutw wsplnych, ktre posiada kady blok w systemie, niezalenie od tego,
czy stworzylimy go sami, czy dostarcza go jeden z moduw.
Po wejciu w konfiguracj dowolnego bloku (odnoniki do konfiguracji s przy kadym
z nich na stronie zarzdzania) zobaczymy zatem opcje specyficzne dla niego oraz standardowe, omwione niej.
Opis bloku jest tekstem, jaki pojawi si na stronie zarzdzania blokami. Moemy go
ustawi tylko dla blokw, ktre dodamy wasnorcznie.
Tytu bloku to tekst nagwka, jaki zostanie zaprezentowany uytkownikowi (rysunek 4.6).
Rysunek 4.6.
Blok o tytule
Muzyka
Moemy te nie wywietla adnego tytuu wtedy w pole na przeznaczone wstawiamy <none>. Jeli pole pozostawimy puste, system wywietli domylny tytu, o ile dany
blok taki posiada.
W dalszej konfiguracji bloku, w sekcji Uytkownicy, mamy do wyboru trzy opcje
decydujce o tym, czy blok ma by pokazywany obligatoryjnie, bez moliwoci wyczenia (opcja pierwsza), czy zezwoli uytkownikom na wyczenie go sobie w profilu (opcja druga), czy moe w ogle go nie wywietla , dopki uytkownik z pen
wiadomoci nie wczy go na stronie edycji profilu.
Sekcja Wywietlanie zalene od rangi oznacza, e blok zobacz tylko osoby przynalene do zaznaczonych tutaj rang. W ten sposb moemy zaprezentowa bloki tylko
wybranej grupie na przykad osobom niezalogowanym bd moderatorom komentarzy.
Ostatnia sekcja, Wywietlanie zalene od strony, wymaga szerszego omwienia. Za
jej pomoc moemy ustawi pokazywanie bloku tylko, gdy odwiedzamy wybrane
i wprost tu podane adresy (opcja Pokazuj tylko na stronach z listy), bd przeciwnie
przy wskazanych ciekach go ukry , a wywietla na wszystkich innych (opcja
Pokazuj na wszystkich stronach prcz tych z listy).
Trzecia opcja, Wywietlaj, jeli poni szy kod PHP zwraca prawd TRUE jest przeznaczona do sterowania wywietlaniem bloku za pomoc dowolnego kodu PHP
zwracajcego prawd lub fasz.
Jeli chodzi o pierwsze dwie opcje, przykadem niech bdzie sytuacja, kiedy chcemy
wywietla blok z reklam na kadej stronie, ale:
102

nie na stronie gwnej,
nie w dziale administracyjnym,
nie podczas edycji zawartoci.
Wystarczy wypeni formularz jak na rysunku i blok bdzie zachowywa si dokadnie tak, jak chcemy (rysunek 4.7).
Rysunek 4.7.
Manewrowanie
widocznoci bloku
w zale noci
od cie ki do strony
Jak wida , z wykorzystaniem znaku wieloznacznego * zastpujcego dowolny (rwnie pusty) cig znakw, jestemy w stanie do precyzyjnie zaadresowa zarwno
kocwki, jak i dowoln wewntrzn cz adresu. Wiedzc, e wszystkie strony edycji
zawartoci maj format /node/<identyfikator segmentu>/edit, moglimy wprowadzi mask do wykluczenia wywietlania bloku pod tymi adresami.
Warto te zauway swko <front>. Suy ono do sterowania widocznoci bloku na
stronie gwnej. Mimo i strona ta moe si z czasem zmieni (konfiguracja tego, co
jest stron gwn, pozwala na wskazanie dowolnej cieki w systemie), nie bdziemy
musieli poprawia widocznoci wszystkich blokw.
Jeszcze szerszego omwienia wymaga trzecia opcja sterowania widocznoci bloku.
Kod PHP, jaki moemy tu wstawi , jest zupenie dowolny. Jeli zechcemy pokazywa blok z wynikami Duego Lotka, moemy tu sprawdza dzie tygodnia i zwraca
TRUE, jeli jest akurat wtorek, czwartek bd sobota. Z bardziej przydatnych przykadw, moemy sprawdzi , jaki jest typ aktualnie wywietlanej strony, i pokazywa
blok tylko, jeli jest to wpis w blogu (rysunek 4.8).
Rysunek 4.8.
Manewrowanie
widocznoci
bloku w zale noci
od rezultatu,
jaki zwraca kod PHP
103
Powyszy rysunek zawiera tylko kilka linijek kodu, wic przy okazji go omwimy.
Zawiera on instrukcj if, ktra jeli adres obecnie wywietlanej strony skada si
ze swka node i dowolnego numeru zwrci TRUE pod warunkiem, e wanie
wywietlany segment jest typu blog. Tablica arg(0) przechowuje kolejne czci adresu
rozdzielone ukonikiem, zatem w wypadku adresu /node/5 zmienna arg(0) bdzie
rwna node, a arg(1) rwna si bdzie 5.
Przykady skryptw do gotowego zastosowania w tym miejscu znajduj si w specjalnej czci dokumentacji na stronie http://drupal.org/node/60317. Warto przejrze te propozycje, bo bywaj tam naprawd ciekawe sposoby wzbogacenia funkcji
strony.
Wasne bloki
Zarzdzanie blokami pozwala nam po klikniciu opcji Dodaj blok (/admin/build/
block/add) doda do systemu blok zawierajcy dowoln tre bd, znowu, kod PHP.
Od najprostszego umieszczenia komunikatu od administratora do uytkownikw w randze
moderator, do skomplikowanego bloku wywietlajcego dane pobrane z bazy, mechanizm ten daje potne moliwoci. Po zapisaniu pojawi si on na licie dostpnych blokw, rnic si od wbudowanych tym, e widoczna bdzie przy nim opcja
usu
(rysunek 4.9).
Rysunek 4.9.
Opcja usuwania bloku
jest dostpna tylko
dla tych, ktre sami
utworzylimy
Bloki zawierajce kod PHP to funkcja, dziki ktrej moemy wywietli na stronie
niemal dowoln informacj, jak moemy sobie wyobrazi i uda nam si zaimplementowa jej przygotowanie na przykad poprzez zapytanie do bazy danych, signicie
do systemu plikw czy napisanie dowolnie skomplikowanego kodu.
Przykadowe pomysy na bloki zbudowane z kodu PHP moemy znale na stronie
http://drupal.org/node/21867, zawierajcej dziesitki pomysw na wykorzystanie tej
funkcji.
Jeden z najprostszych pomysw to wywietlenie losowego tekstu cytatu, wskazwki,
porady. Osigniemy to, wywoujc opcj Dodaj blok (/admin/build/block/add) i wpisujc kod PHP w pole Tre bloku (rysunek 4.10).
104
Rysunek 4.10.
Wprowadzanie
zawartoci bloku
Kod, jaki wkleilimy w powyszym rysunku, ma niniejsz posta :

<?php
// porada ze strony http://drupal.org/node/21867
global $user;
$cytat = array(
'Hej, czy nie wiecie, nie macie wadzy na wiecie (Kult)',
'Mniej czytajcie/Mniej si uczcie/Wicej mylcie/Wicej czujcie 
(Dezerter)',
'Moesz wyczy blok z cytatem w <a
href="http://localhost/drupal?q=user/'.$user->uid.'">swoim profilu</a>',
);
return $cytat[rand(0,count($cytat)-1)];
?>
Nie moemy zapomnie wybra PHP jako format danych do zawartoci bloku (rysunek 4.11).
Rysunek 4.11.
Wybr formatu, jaki
ma zosta zastosowany
do wywietlenia
zawartoci bloku
Aby pozosta w zgodzie z ostatni porad, powinnimy jeszcze ustawi atrybut Domylnie wywietlaj ten blok, ale pozwl u ytkownikom go ukry w opcji Ustawienia
wywietlania:.
Po zapisaniu tak spreparowanego bloku bdziemy mogli przydzieli go do dowolnego
obszaru, gdzie bdzie wywietla swoje losowe teksty (rysunek 4.12).
105
Rysunek 4.12.
Blok z treci
wygenerowan
przez kod PHP
Formularz kontaktowy
/admin/build/contact
Trudno sobie w dzisiejszych czasach wyobrazi stron, ktra nie udostpnia odwiedzajcym jakiej formy kontaktu. Wiele stron istnieje tylko po to, aby taki kontakt
umoliwi . Czsto s to wizytwki firm i instytucji, ministrony dedykowane prezentacji produktw czy ofert specjalnych albo blogi, gdzie autor liczy na odzew ze strony
czytelnikw.
Podstawowa dystrybucja Drupala daje do prost funkcjonalno formularza kontaktowego. Wyrnia si on moliwoci zdefiniowania dowolnej liczby kategorii,
z ktrych kada moe mie innych odbiorcw, automatyczn odpowied i nazw. Pozwala to zbudowa prosty system, gdzie odwiedzajcy nasz witryn ma do wyboru
kilka opcji kontaktowych, na przykad z dziaem sprzeday, pomoc techniczn czy
sekretark prezesa.
Now kategori dodajemy za pomoc opcji Dodaj kategori (rysunek 4.13).
Rysunek 4.13.
Konfiguracja kategorii
formularza
kontaktowego
Oprcz tych ustawie moemy przypisa kategorii wag (cisze, z wiksz wag,
bd niej na licie, z ktrej uytkownik wybiera kategori kontaktu) oraz ustawi ,
czy kategoria ma by domylnie wybrana po przejciu na stron z formularzem kontaktowym.
106
Niestety, mamy do dyspozycji tylko jeden gwny i wsplny dla wszystkich kategorii
opis formularza, moliwy do skonfigurowania przez opcj Ustawienia. W tym samym
miejscu ustalimy, ile wiadomoci na godzin mona wysa za pomoc naszego formularza. Ma to na celu przeciwdziaanie automatom spamujcym (rysunek 4.14).
Rysunek 4.14.
Konfiguracja cech
formularza
kontaktowego
wsplnych dla
wszystkich kategorii
Na samym kocu ustawie jest jeszcze jedna istotna opcja. Jej wczenie uruchomi
formularz kontaktowy na stronie kadego profilu uytkownika. Formularze bd dostpne pod adresem /user/<identyfikator u ytkownika>/contact. Uytkownicy bd
mogli wyczy swj formularz w opcjach edycji wasnego profilu.
O ile przy stronach prowadzonych indywidualnie wczanie osobistych formularzy
kontaktowych nie ma wikszego sensu, to na stronach z wiksz liczb uytkownikw (np. redaktorw, bloggerw, dyskutantw na forum) moe mie ona bardzo
praktyczne zastosowanie. Przede wszystkim uytkownicy, z ktrymi si kontaktujemy,
nie musz nigdzie podawa wasnego adresu e-mail, a take w kadej chwili bd
mogli wyczy formularz, jeli z jego powodu otrzymywa bd niechciane wiadomoci.
Tak dla gwnego formularza kontaktowego, jak i dla formularzy osobistych, a nawet
dla rejestracji uytkownika czy dodawania komentarzy warto rozway wprowadzenie techniki weryfikujcej, czy wypeniajcy jest na pewno czowiekiem. Moduy udo1
stpniajce t funkcj, popularnie zwan CAPTCHA , s dostpne w kilku wersjach
od cakowicie samodzielnego captcha, po dodatki integrujce nasz witryn z systemami Mollom czy Askimet.
Kiedy ju utworzymy kilka kategorii, moemy je przejrze i edytowa na gwnej stronie
zarzdzania moduem Kontakt (rysunek 4.15).
Rysunek 4.15.
Domylna kategoria
dla formularza
kontaktowego
http://pl.wikipedia.org/wiki/CAPTCHA
107
Jeden z wpisw bdzie zaznaczony jako Wybrany, co oznacza, e po zaadowaniu

strony /contact bdzie on wywietlany jako domylna kategoria kontaktowa. Ponadto mona zauway , e jedna z kategorii ma wpisane dwa adresy odbiorcw. Jest
to jak najbardziej prawidowe i czasami niezbdne ustawienie.
Menu
/admin/build/menu
Menu to bardzo ciekawy element systemu Drupal. Z punktu widzenia osoby pocztkujcej, budujcej pierwsze strony, modu ten jest tylko zbiorem interfejsw administracyjnych pozwalajcych zarzdza nawigacj na stronie. Oferuje te bloki dla kadego stworzonego menu (moemy ich bowiem stworzy tyle, ile zechcemy).
Tak naprawd menu.module jest jednym z kluczowych elementw systemu Drupal.
Kada strona wywietlana w ramach serwisu czy to wpis na blogu, formularz
kontaktowy, lista artykuw czy wreszcie formatka administracyjna do zarzdzania
uytkownikami musi mie swoj ciek (adres, URL), a wywoanie dowolnej
cieki obsuguje wanie ten modu.
Na szczcie szczegy tych mechanizmw nie przydadz si nam, dopki nie zaczniemy pisa wasnych moduw, zatem przejdmy do tego, co moemy skonfigurowa za pomoc tego obszaru dziau zarzdzania.
Po wejciu na gwn stron, Wywietl menu, widzimy trzy menu stworzone tu po
instalacji systemu.
Pierwsze z nich Nawigacja jest specyficzn grup odnonikw uytecznych
gwnie dla zalogowanego uytkownika. Jest tam przede wszystkim link do wywietlenia strony profilu oraz cze suce do wylogowania si. Znajdziemy take cza
do dodawania zawartoci i do zarzdzania stron chocia ich widoczno ma cisy
zwizek z uprawnieniami. Zwyky uytkownik (nie administrator) nie zobaczy w ogle
odnonika do dziau zarzdzania.
Kolejne dwa standardowe menu s przeznaczone do umieszczania w nich odnonikw podstawowych i dodatkowych. To, co si tam znajdzie, zaley wycznie od nas.
Moemy tam umieci dowolne adresy po klikniciu dowolnego z nich pojawi si
interfejs sucy do zarzdzania pozycjami, jakie si w danym menu znajduj.
Struktura menu
Menu w Drupalu ma struktur drzewiast. Oznacza to, e kady element moe by
umieszczony albo na szczycie menu (rwnorzdnie z innymi pozycjami), albo jako
jeden z lici, czyli posiada jako rodzica inny element menu. Liczba zagniede
nie jest ograniczona.
108
Dobrym przykadem struktury drzewiastej jest menu Nawigacja, a w nim element Zarzdzaj zawierajcy pod sob wszystkie gwne obszary dziau zarzdzania, a pod
kadym obszarem poszczeglne strony suce do sterowania konkretnymi funkcjami
(rysunek 4.16).
Rysunek 4.16.
Widok drzewiastej
struktury menu
Elementy w kadym menu moemy przesuwa metod przecignij i upu . Podczas

tego procesu widzimy dokadnie, co i w jakie miejsce zamierzamy przenie zarwno element, ktry zapalimy, jak i wszystkie elementy podrzdne (rysunek 4.17).
Rysunek 4.17.
Przenoszenie gazi
drzewa ze wszystkimi
elementami
podrzdnymi
Dodawanie elementu do menu

Aby doda element do menu, wystarczy wybra opcj Dodaj element, widoczn pod
warunkiem, e jestemy na stronie wywietlajcej obecn zawarto jednego z menu.
Aby doda element, musimy poda przynajmniej ciek, na jak wskazuje, oraz tekst
odnonika, ktry pojawi si w menu. Opcjonalnie moemy poda opis, jaki zostanie
dodany do atrybutu title odnonika w menu (rysunek 4.18).
Jak wida na przykadzie, podalimy ciek, ktra jest tylko czci penego adresu.
Jest to tak zwana cieka wewntrzna. Oczywicie moemy uywa penego adresowania, na przykad http://localhost/drupal/contact, ale zdecydowanie odradzam taki
wybr. Podajc tylko ciek wewntrzn, unikniemy mudnego poprawiania kadej
109
Rysunek 4.18.
Konfiguracja nowego
odnonika w menu
pozycji menu w sytuacji, gdybymy nagle musieli zmieni adres, pod ktrym znajduje
si nasza witryna.
cieki wewntrzne gwarantuj nam bezbolesne przeniesienie
serwisu pod zupenie inny adres na przykad z komputera osobistego do Internetu,
z domeny darmowej na patn czy z podfolderu do katalogu gwnego.
Poza podaniem cieki, opisu i tytuu powinnimy zdecydowa , czy w danej chwili
element ma by widoczny (atrybut wczony), a take czy ma by domylnie rozwinity (atrybut rozwinite). To drugie ustawienie jest pomocne przy prezentowaniu
menu w blokach przykadowo, jeli zaznaczymy atrybut rozwinite przy pozycji
Dodaj zawarto w menu Nawigacja, nasi zalogowani uytkownicy od razu bd widzieli, jak tre mog doda do witryny (rysunek 4.19).
Rysunek 4.19.
Menu Nawigacja
w postaci bloku, jaki
zobaczy u ytkownik
po zaznaczeniu
opcji rozwinite
przy pozycji
Dodaj zawarto
Co warte odnotowania, nawet klikajc Dodaj element moemy umieci now pozycj w dowolnym miejscu caej struktury. Jedn z opcji do ustawienia jest bowiem
element nadrzdny, ktry zawiera wszystkie menu (wyrnione poprzez otoczenie ich
nazwy ostrymi nawiasami) oraz wszystkie wystpujce w nich pozycje, z zaznaczon
hierarchi (rysunek 4.20).
Rysunek 4.20.
Wybr rodzica dla
nowej pozycji w menu
Na samym kocu formularza jest jeszcze moliwo ustawienia wagi elementu, ale
robienie tego rcznie, kiedy mamy do dyspozycji mechanizm przecignij i upu
(ktry w miar przestawiania pozycji wzgldem siebie sam nadaje im waciwe wagi),
graniczy z niedorzecznoci.
110
Po dodaniu pozycji do odnonikw podstawowych i dodatkowych, przy standardowych ustawieniach skrki Garland, zobaczymy je w specjalnym obszarze na szczycie
strony (rysunek 4.21).
Rysunek 4.21.
Menu odnonikw
podstawowych
i dodatkowych
To, czy odnoniki maj by wywietlane, skonfigurujemy w ustawieniach kadej

skrki. Kada skrka moe mie zdefiniowane nieco inne miejsce do wywietlania
tych odnonikw.
Warto wiedzie , e dodanie pozycji w menu jest moliwe take za pomoc innych
sposobw. Jeden z najczciej wykorzystywanych i najwygodniejszych jest dostpny
z poziomu formularza dodawania zawartoci. Moemy wtedy okreli (za pomoc pl
dostpnych w sekcji Menu), jaki ma by tekst odnonika i gdzie ma si pokaza . Bdzie on kierowa do wanie dodawanej treci, a wic nie musimy martwi si o rczne
wpisywanie adresu (rysunek 4.22).
Rysunek 4.22.
Formularz dodawania
i edycji zawartoci
zawiera te opcj
utworzenia odnonika
w menu
Dodawanie menu
Menu, jakie znajdziemy po instalacji Drupala, to jednak tylko przykadowe, gotowe do
zagospodarowania struktury. Sami moemy zaoy kolejne, klikajc opcj Dodaj
menu. Jedyne, co musimy poda , zakadajc nowe menu, to wewntrzna nazwa,
tytu i opis (rysunek 4.23).
Do nowo utworzonego menu moemy doda nowe pozycje lub przenie dowolny
istniejcy odnonik. Aby tego dokona , musimy wej w edycj odnonika i zmieni
jego rodzica na nowo utworzone menu (rysunek 4.24).
111
Rysunek 4.23.
Tworzenie
nowego menu
Rysunek 4.24.
Nowe menu pojawi si
jako jedna z pozycji listy
Element nadrzdny
podczas edycji dowolnego
odnonika
Bloki zawierajce menu

Jeli zechcemy wywietli nowo stworzone menu na stronie, musimy posuy si
blokiem. Kade menu, jakie istnieje w systemie, jest moliwe do pokazania jako blok
automatycznie zakadany w momencie tworzenia menu. Na stronie zarzdzania blokami
ustawiamy widoczno tego bloku na wybrany przez nas obszar i menu z odnonikami,
jakie w nim zawarlimy, pojawi si na stronie. Przy okazji moemy zaobserwowa
wpyw ustawienia atrybutu rozwinite na prezentacj menu (rysunek 4.25).
Rysunek 4.25. Przykadowa struktura menu
Po klikniciu elementu, ktry nie ma ustawionego atrybutu rozwinite, jego elementy

podrzdne staj si widoczne (rysunek 4.26).
112
Rysunek 4.26.
Blok pokazujcy
odnoniki nale ce
do nowego menu
Ustawienia moduu menu

/admin/build/menu/settings
Na sam koniec warto zajrze do ustawie samego moduu menu. Caa konfiguracja
sprowadza si do wskazania trzech atrybutw. Pierwszy okrela, jakie menu bdzie
domylnie wybrane w trakcie dodawania nowego wpisu i wykorzystania wspomnianej wczeniej moliwoci umieszczenia odnonika do menu bezporednio podczas
dodawania treci. Po prostu to menu, ktre tu wybierzemy, bdzie domylnie wybrane jako menu, do ktrego zostanie wstawiony odnonik.
Kolejne dwie opcje s cile zwizane z wywietlaniem odnonikw podstawowych
i dodatkowych. Poniewa kada standardowa skrka umoliwia skonfigurowanie jej
tak, aby pokazywaa jeden zestaw lub oba zestawy odnonikw, moemy tu wskaza ,
ktre menu zawiera odnoniki podstawowe, a ktre dodatkowe. Jest to przydatne, jeli
z jakich powodw wolimy stworzy zupenie wasne menu, gdzie bdziemy trzyma
odnoniki, ktre zechcemy nastpnie wywietli w miejscu, gdzie zwyczajowo prezentowane s pozycje z menu odnonikw podstawowych bd dodatkowych.
Moduy
/admin/build/modules
System moduw jest elementem, ktry prawdopodobnie zadecydowa o sukcesie Drupala. Nie chodzi tylko o moliwo rozszerzania witryny o nowe funkcje, ale o elastyczno interfejsu programistycznego (API) stworzonego do dyspozycji twrcw dodatkw.
Bardzo czsto podkrela si zalet, jak jest prostota wpasowania si w ramy opisane
przez twrcw systemu i atwo pisania nowych moduw. Dziki temu moemy cieszy
si ich ogromn liczb i rnorodnoci. W momencie pisania tego rozdziau na stronie
http://drupal.org/project/modules?filters=drupal_core%3A87&solrsort=sis_project_
release_usage%20desc mona byo znale ponad 3600 moduw do Drupala 6.
Jak zarzdza moduami w Drupalu? Pierwszym miejscem, jakie powinnimy odwiedzi , jest oczywicie strona z interfejsem do ich wczania i wyczania. Po
przejciu na ni zobaczymy obszerny wstp wyjaniajcy podstawowe mechanizmy
dodawania, aktualizowania, instalowania i konfigurowania moduw.
113
Pod wstpem, ktry warto przeczyta , zobaczymy pogrupowany wykaz wszystkich

moduw, jakie mamy w tej chwili do dyspozycji. Po instalacji systemu te grupy to:
Moduy rdzenia, opcjonalne oraz Moduy rdzenia, wymagane. Jak atwo si domyli ,
nie moemy wyczy adnego z moduw wymaganych, dlatego dla wygody caa sekcja
z nimi jest po zaadowaniu strony zwinita. Po rozwiniciu wida , e do dziaania Drupala
wymagane jest wczenie tylko kilku moduw (rysunek 4.27).
Rysunek 4.27.
Wymagane moduy
nie maj opcji ich
wyczenia
W miar instalowania moduw zewntrznych bd powstawa nowe sekcje grupujce moduy zgodnie z ich przeznaczeniem na przykad zestaw moduw wchodzcych w skad Content Construction Kit, sucego do budowania nowych rodzajw
zawartoci, bdzie zgrupowany w jednym miejscu.
Wr my do listy moduw rdzenia, ktre s w grupie opcjonalne. Jeli po instalacji nie
wczylimy wszystkich dostpnych moduw, zrbmy to teraz. Po tej operacji wr my
do strony /admin/build/modules i obejrzyjmy list (rysunek 4.28).
Rysunek 4.28.
Opcjonalne moduy
rdzenia Drupala
Jak wida , dostpne opcje s minimalne i sprowadzaj si do moliwoci wczenia bd
wyczenia moduu. Moemy jeszcze ustawi dla niektrych atrybut Zapobieganie
przeci eniu. Ta druga opcja jest czci moduu throttle.module i omwiona zostanie w dalszej czci ksiki, wic moemy j w tym momencie zignorowa .
114
Zalenoci moduw
Z listy moduw moemy jeszcze dowiedzie si, czy dany modu jest wymagany do
dziaania innych tak jak w przypadku moduu Comment. Co wicej, system nie pozwoli nam wyczy moduu, jeli inne moduy, ktre go wymagaj, s obecnie wczone. System zalenoci dziaa te w drug stron jeli przykadowo wyczymy
moduy Forum i Tracker, nastpnie wyczymy Comment, a potem zechcemy wczy ponownie modu Forum, zostaniemy poczstowani stosownym komunikatem
(rysunek 4.29).
Rysunek 4.29.
Przykad dziaania
pilnowania zale noci
midzy moduami
Po klikniciu Kontynuuj zostan wczone wymagane moduy.

Jak zauwaysz, przegldajc list moduw, system zalenoci bazuje na dwch nazwanych relacjach Jest zale ny od i Wymagany przez (rysunek 4.30).
Rysunek 4.30.
Opisy zale noci
midzy moduami
Dziki temu prostemu systemowi zalenoci nie uda nam si popsu jakiej funkcjonalnoci, wyczajc modu dostarczajcy usugi innemu moduowi. Klasyczny
przykad to wspomniany modu Comment, pozwalajcy na uruchomienie moduu Forum
ktrego uruchomienie bez funkcji komentarzy nie ma wielkiego sensu.
Z powyszych rozwaa wynika bardzo wana obserwacja. Moduy w Drupalu bardzo czsto przenikaj si, wiadcz sobie rnego rodzaju usugi, rozszerzaj funkcje
dostpne w innych moduach. Przykadowo moemy dodawa tre (wpisy w blogu, artykuy, strony ksiki) bez wczonego moduy Taxonomy, ale jego uruchomienie wzbogaca nasze moliwoci o kategoryzacj treci. Wczenie Upload pozwoli
nam dodawa do treci zaczniki, a modu Content translation doda naszym wpisom
jeszcze jeden wymiar wersj jzykow.
115
Instalowanie nowych moduw

Co jednak, jeli chcemy doda nowy modu? Operacja ta jest stosunkowo prosta. Wystarczy pobra archiwum moduu ze strony http://drupal.org/project/Modules, umieci rozpakowany katalog zawierajcy pliki w katalogu ./sites/all/modules, a nastpnie na
stronie /admin/build/modules odszuka nazw zaadowanego na serwer moduu i go
wczy .
Aby wywietli list wszystkich dostpnych moduw do aktualnie uywanej wersji
Drupala, naley na stronie http://drupal.org/project/Modules skorzysta z filtra zawajcego wykaz do wybranej wersji, ktry znajdziemy w bloku Filter by compatibility
(rysunek 4.31).
Rysunek 4.31.
Filtr wersji, do ktrej
wywietlane s moduy
List moemy nastpnie zawzi , korzystajc z wyszukiwania (blok Search modules),

wyboru jednej z kategorii (blok Projects), a nastpnie posortowa j wedug jednego
z kryteriw w bloku Sort by: Title (tytu), Creation date (data powstania projektu), Last
release (ostatnie wydanie), Recent activity (projekty, w ktrych dokonano zmian) czy
te Usage statistics (liczba uytkownikw danego moduu).
Co dzieje si podczas instalacji moduu i co przez ni rozumiemy? Instalacja to proces, jaki zachodzi tak naprawd tylko przy pierwszym wczeniu pobranego moduu.
Kady modu skada si z szeregu plikw, a jednym z nich jest plik z rozszerzeniem
install. Plik ten zawiera szereg funkcji wywoywanych przy wczaniu moduu
przede wszystkim ustawienie zmiennych systemowych oraz stworzenie wymaganej
struktury w bazie danych. Jeli modu wyczymy, dane te nie s kasowane, dzieje si
tak dopiero po wyinstalowaniu moduu. Dopki tego nie zrobimy, ponowne wczenie moduu spowoduje tylko zmian jego statusu na wczony, a nie ponown jego
instalacj.
Wersje moduw
Schemat nazewnictwa wersji projektw (moduw, skrek, rdzenia) dostpnych na stronie
drupal.org jest oparty o kilka zasad, spisanych na stronie http://drupal.org/handbook/
version-info.
Po pierwsze w danym momencie istniej dwie aktywnie wspierane gwne, stabilne
wersje Drupala. W chwili pisania tej ksiki gwne wersje to Drupal 5 i Drupal 6.
Co to znaczy, e wersja jest wspierana? W skrcie oznacza to, e w sytuacji wykrycia
luki w bezpieczestwie lub krytycznego bdu s wydawane mae wersje na przykad 6.1, 6.2 i tak dalej. Mae wersje mog niejako przy okazji zawiera szereg napraw
116
drobniejszych bdw, ale zasada oglna jest taka, e wydawane s tylko, jeli zostanie opracowana ata naprawiajca jak luk bezpieczestwa.
Co oznacza, e w danej chwili wspierane s dwie gwne wersje? W uproszczeniu
oznacza to tyle, e po wydaniu Drupala 7 Drupal 5 przestanie by wydaniem wspieranym.
Wersja Drupala, jak mamy zainstalowan na naszej witrynie, jest wic bazowym
kryterium, jakim musimy si posugiwa , szukajc do niej rozszerze i skrek. Schemat wersjonowania tyche jest taki, e wszystkie projekty pasujce do Drupala 6 bd
miay numer wersji zaczynajcy si od 6.x. Przykadowo, na stronie moduu
admin_menu, w czci Downloads, przy sekcji Recommended releases (czyli wydania
rekomendowane) zobaczymy, e jest dostpny dla trzech wersji gwnych Drupala
(rysunek 4.32).
Rysunek 4.32.
Tabela z rekomendowanymi
wydaniami moduu wyr nia
si zielonym tem
Jak wida wersja kadego moduu skada si ze zoenia wersji gwnej Drupala
(np. 6.x) oraz wersji samego moduu. Zatem z rysunku 4.42 wynika, e modu administration menu moemy pobra i zainstalowa w wersji 1.5, przeznaczonej dla Drupala 6, oraz wersjach 2.8 i 1.4, przeznaczonych odpowiednio dla Drupala 5.x i 4.7.x.
To jednak nie koniec schematu. Nieco niej znajdziemy sekcje z wersjami niezalecanymi, ktre mog zawiera rne przyrostki, takie jak alpha czy dev (rysunek 4.33).
Rysunek 4.33.
Reszta wyda
oznaczona jest innymi

kolorami, najmniej
stabilne maj kolor
czerwony
Zauwaymy te, e do Drupala 6 istniej dwie rne linie moduu, czyli wersje
1.x i 3.x. Jak to rozumie ? Najczstszym wyjanieniem takiego stanu jest fakt, e programici rozwijajcy modu w wersji 1.x postanowili rozpocz prac nad wersj zawie-
117
rajc znaczne zmiany w kodzie. W tym celu pozostawili wersj 1.x jako stabiln,
czyli rekomendowan dla typowego uytkownika, oraz utworzyli lini 3.x, ktr moemy pobra w wersjach 6.x-3.x-dev i 7.x-3.x-dev, a wic niekoniecznie stabilnych,
w stanie takim, jaki pozostawi ostatni programista, zapisujc zmiany do CVS. Mamy
te wersj 6.x-3.0-alpha3, co naley czyta jako wersj do testowania, ktr (najlepiej po dokadnym przeczytaniu komentarzy do wydania, dostpnych pod linkiem
Notes) moemy miao zainstalowa na wasn odpowiedzialno .
Z pewnoci natkniemy si jeszcze na inne przyrostki, a mianowicie beta i rc, ktre
oznaczaj odpowiednio wersj beta (nieco bardziej stabiln ni alpha) oraz release
candidate (czyli kandydata do wydania stabilnego). Kady z tych przyrostkw moe
mie numer na przykad 6.x-3.x-rc4 bdzie oznaczao czwarte wydanie kandydujce
do bycia stabiln trzeci wersj moduu przeznaczonego do wsppracy z Drupalem 6.
Strony moduw (projektw)

Sama instalacja moduu to jednak niewielki problem. Najpierw powinnimy w ogle
go znale i wybra waciw wersj. Suy do tego zaawansowany system wersjonowania (oparty o integracj z CVS), ledzenia bdw i generowania stron startowych dla kadego projektu, dostpny w ramach witryny drupal.org.
System ten jest de facto zbiorem moduw do Drupala, ktrych centraln czci
jest modu Project. Moemy go sobie pobra i uruchomi dla wasnych potrzeb. Co
prawda zestaw ten jest bardzo mocno dopasowany do wymaga witryny drupal.org,
ale warto zwrci uwag, e twrcy Drupala stworzyli na bazie swojego dziecka zaawansowany system o funkcjach porwnywalnych ze znanym projektem Sourceforge.
Czy nie jest to wietny dowd elastycznoci i rozszerzalnoci tego narzdzia?
System, jaki zbudowali twrcy witryny drupal.org, narzuca szereg wymaga co do nazewnictwa, pooenia plikw i dostpu do narzdzia wspomagajcego wersjonowanie
CVS. Poniewa twrcy sami stosuj si do schematu, proponuj zacz poznawanie go
od najwaniejszego projektu, jakim jest sam rdze Drupala.
Przejdmy na stron startow projektu Drupal http://drupal.org/project/Drupal.
Kady modu i kada skrka, jakie moemy pobra na drupal.org, posiada podobn
stron, zawierajc szereg elementw pozwalajcych zapozna si z projektem. Do najwaniejszych elementw mona zaliczy obszary zaznaczone na rysunku (rysunek 4.34).
1. Metryczka z autorem i dat utworzenia strony projektu.
2. Oznaczenie kategorii, do ktrej zalicza si projekt (moe nalee do kilku).
3. Cz opisowa, zawierajca nie tylko oglny opis funkcji, jakie zawiera
w sobie projekt, ale rwnie czsto rne uwagi dotyczce niestandardowych

wymaga (inne moduy, wersje PHP).
4. Sekcja Downloads, w ktrej znajdziemy poszczeglne wydania projektu.
Pierwsz grup s wydania rekomendowane, czyli najstabilniejsze.

5. Druga grupa plikw do pobrania prezentuje wydania w wersjach rozwojowych
(alfa, beta, rc).
118
Rysunek 4.34. Obszary strony z przykadowym projektem utrzymywanym na witrynie drupal.org

6. Odnoniki do stron, z jakimi warto si zapozna .
7. Lista programistw biorcych udzia w rozwoju projektu, wraz z ich aktywnoci
liczb wysanych do CVS zmian w kodzie (commits), pierwszym i ostatnim

zapisem zmian do CVS.
8. Wyszukiwarka zgoszonych spraw w systemie ledzenia bdw oraz
podsumowanie, ile i jakiego typu sprawy byy zgaszane.

9. Lista ostatnio zgoszonych spraw w systemie ledzenia bdw.
Przewinicie strony z moduem w d uwidoczni kolejny zestaw opcji, ktry moe

rni si nieznacznie dla poszczeglnych projektw (rysunek 4.35).
Rysunek 4.35.
Przykadowe linki,
jakie mo na spotka
przy ka dym
z projektw
na drupal.org
119
Powysze linki prowadz do najwaniejszych zasobw dodatkowych, czyli:

Resources (zasoby)
Read license (czytaj licencj),
Read complete log of changes (przejrzyj cay dziennik zmian),
Try out a demonstration (wyprbuj wersj demonstracyjn),
Look at screenshots (zobacz ekrany jak wyglda projekt),
View usage statistics (zobacz statystyki uycia projektu).
Development (rozwj)
View pending patches (przejrzyj oczekujce atki),
Browse the CVS repository (przejrzyj repozytorium CVS),
View CVS messages (zobacz komunikaty CVS),
Report a security issue (zgo problem z bezpieczestwem).
Z punktu widzenia wyboru moduu, szczeglnie kiedy odszukamy kilka podobnych do

siebie, warto zweryfikowa , czy moduy s obecnie mocno rozwijane, czy moe okres
ich wietnoci ju min. Pomocne mog by w tym celu trzy linki:
View usage statistics (odnonik widoczny na rysunku 4.35) pokazujcy dla danego
moduu dane zbierane co tydzie ze wszystkich stron raportujcych do drupal.org list
uywanych moduw. Da nam to oglne pojcie o wykorzystaniu projektu (z podziaem
na wersje) na przestrzeni ostatnich tygodni (rysunek 4.36).
Rysunek 4.36.
Statystyka iloci stron
wykorzystujcych dany
projekt
Odnonik View all committers (odnonik widoczny na rysunku 4.34 w obszarze numer 7),
ktry prowadzi do strony z pen list programistw danego projektu. Czsto pozwala
zorientowa si, czy projekt jest ywy i czy jego rozwj nie zatrzyma si kilka(nacie) miesicy temu (rysunek 4.37).
120
Rysunek 4.37.
Wykaz
programistw
zapisujcych zmiany
w kodzie do CVS
danego projektu
Issue statistics (odnonik widoczny na rysunku 4.34 w obszarze numer 8), gdzie dowiemy
si, ile spraw w systemie ledzenia bdw zgoszono ogem i w ostatnim miesicu
(Issue activity), a take jaki by redni czas obsugi spraw w danej kategorii (Average
lifetime). Te dane rwnie mog by pomocne w oszacowaniu, czy modu jest aktywnie
uywany, naprawiany i rozwijany (rysunek 4.38).
Rysunek 4.38.
Statystyki obsugi
zgosze
do danego
projektu
Wsparcie do moduw
Drupal.org, a konkretnie dzia zarzdzajcy projektami, jest przy okazji zaawansowan platform ledzenia bdw, podobn do znanej z projektw fundacji Mozilla
Bugzilla. Moemy z jej pomoc zarwno wyszukiwa rozwizania naszych problemw, jak i pomc innym, odpowiadajc na ich zapytania.
W sytuacji kiedy mamy problem z moduem, powinnimy zacz od kliknicia Advanced
search w bloku Issues for na stronie startowej moduu. Prowadzi on do zaawansowanego formularza, dziki ktremu wyszukamy zgoszone sprawy dotyczce projektu
zarwno bdy, propozycje zmian, jak i proby o wsparcie (rysunek 4.39).
121
Rysunek 4.39. Zaawansowane wyszukiwanie w zgoszeniach dotyczcych projektw
Po wyszukaniu zobaczymy list spraw pasujcych do zadanych kryteriw w wielu

z nich znajdziemy wrcz gotowe kawaki kodu PHP, tak zwane atki (patch), ktre
rozwizuj jaki problem. Usprawnienia takie, po sprawdzeniu i ewentualnym poprawieniu kodu, czsto trafiaj do kolejnej wersji moduu.
Przestrze nazw
Kady projekt utrzymywany na drupal.org ma przydzielon tak zwan przestrze
nazw, czyli unikalny cig znakw stosowany do oznaczenia projektu, ktry bdzie
przewija si w wielu miejscach na przykad jako nazwa katalogu z rozpakowanym
moduem, arkusza stylw skrki czy pliku .info zawierajcego informacje o module.
Przykadowo, pobierany w rozdziale 3. Pierwsze kroki po instalacji modu Administration Menu ma do swojej dyspozycji cig znakw admin_menu, ktry odnajdziemy
w bardzo wielu miejscach. Pierwszym z nich bdzie ostatnia cz adresu, pod ktrym
znajdziemy stron projektu w ramach witryny drupal.org http://drupal.org/project/
admin_menu.
Aktualizacja moduw
W trakcie rozwijania witryny nieraz bdziemy musieli wykona operacj aktualizacji
moduu. Stanie si tak, jeli postanowimy zmieni jego wersj na nowsz bo zawiera ona nowe funkcje, napraw bdw czy atk bezpieczestwa.
Proces aktualizacji moemy podzieli na kilka krokw, ktre powinny by zawsze
wykonane, jeli chcemy unikn kopotw:
1. Ustawiamy stron w tryb przerwy technicznej.
2. Czycimy wszelkie pamici podrczne.
3. Wykonujemy kopi zapasow plikw i danych.
122

4. Upewniamy si, e jestemy zalogowani jako administrator (uytkownik
o identyfikatorze 1).
5. Czytamy dokumentacj dostarczon do aktualizowanego moduu. Szczeglnie
wane jest przeczytanie plikw README.txt, INSTALL.txt czy innych, z ktrych

nazwy wynika, e mog nie wan informacj (np. READ-THIS-BEFOREUPGRADE!!!.txt).
6. Czytamy not, jak programici zamiecili przy pobranym przez nas wydaniu
(czasem nic tam nie ma, czasem znajdziemy list usunitych bdw, czasem
jednak bardzo wane informacje o procesie aktualizacji).
7. Pobieramy pliki z moduem.
8. Nadpisujemy stare pliki moduu nowymi, pobranymi w punkcie 7.
9. Uruchamiamy skrypt /update.php i wykonujemy proces aktualizacji.
10. Notujemy ewentualne bdy.
11. Sprawdzamy, czy wszystko dziaa.
12. Wyczamy tryb przerwy technicznej.
W 95% przypadkw aktualizacja moduu w obrbie danej wersji (np. z wersji 6.x-1.1
na 6.x-1.5) nie niesie adnych zagroe i niespodzianek i trwa, po wykonaniu krokw
1 - 8, kilka sekund. Przy migracji na wysz lini danego moduu (np. z wersji 6.x-1.1 na
6.x-2.0, czy wrcz 7.x-1.0) musimy ju bardzo uwanie przeczyta wszystkie dostarczone dokumenty, wpisy na stronie moduu, noty przy wydaniach. Bardzo czsto proces aktualizacji jest moliwy, ale tylko z ostatniej wersji starej linii, tak wic zanim
wrzucimy pliki nowej gazi, musimy dostosowa swoj instalacj i wgra najnowsz
wersj moduu z linii, ktr chcemy porzuci .
Czym jest tak naprawd aktualizacja? Proces ten niewiele rni si od instalacji. Jeli
jest taka potrzeba, tworzone s nowe kolumny bd tabele w bazie danych, wykonuj
si operacje modyfikacji danych w istniejcych tabelach bd zmiany atrybutw pl
i tabel na przykad dodanie indeksu.
Dlaczego system aktualizacji jest tak niezawodny? Twrcy moduw s zobowizani
do cisego wpasowania si w schemat i utrzymywania cieek aktualizacyjnych,
czyli specjalnych funkcji w pliku o rozszerzeniu .install, ktre wykonuj odpowiednie
zmiany w bazie danych, dla kadej nowej wersji. Podczas pracy ze stron /update.php
wykonywane jest sprawdzenie, jak wersj moduu mamy zainstalowan, a jaka jest
wgrana na serwer. Jeli okae si, e nasza wersja to 6.x-1.0 (informacje o tym s zapisane w tabeli system), a na serwerze s pliki z wersj 6.x-1.15, zostan wykonane
instrukcje z pliku install dla wszystkich porednich wersji, a do obecnej.
Odinstalowywanie moduw
Na gwnej stronie z list dostpnych moduw jest te niepozorna zakadka Odinstaluj.
Po jej klikniciu zostaniemy zabrani na stron z list moduw, ktre moemy odinstalowa . Jak wspomniano wczeniej, odinstalowanie moduu wie si z wykonaniem
123
specjalnej funkcji z pliku install najczciej usuniciem zmiennych systemowych

oraz stworzonych na potrzeby moduu tabel w bazie danych. Operacja ta jest oczywicie nieodwracalna chyba e mamy kopie zapasowe naszej bazy danych.
Czasem jednak taki krok moe by wymagany i przydatny, szczeglnie jeli przestalimy uywa jakiego moduu, a teraz chcemy zacz z niego korzysta , ale zaley
nam na zupenie wieym starcie, bez starych ustawie konfiguracyjnych, ktre mogy
przelee w bazie danych nawet po skasowaniu plikw moduu z dysku serwera czy
wymianie Drupala z wersji 5 na 6.
Skrki
/admin/build/themes
Skrki to zestawy plikw, dziki ktrym nasza strona, zachowujc struktur nawigacyjn i zawarto , moe zmienia wygld jak kameleon. Wystrj witryny pliki graficzne te, logo, ikon, style czcionek, obramowania mona zmieni za pomoc kilku
klikni , ustawiajc inn skrk. Efekt mona porwna do zmiany wystawy sklepowej przy pozostawieniu tych samych produktw. Naszym produktem jest zawarto
(tre wpisw, nawigacja, formularze), a wystaw jest projekt graficzny.
Dodawanie skrek
Podobnie jak moduy, moemy dodawa do systemu nowe skrki. Operacja ta polega
na pobraniu archiwum z plikami skrki i rozpakowaniu go do waciwego folderu
w najprostszej sytuacji bdzie to ./sites/all/themes.
Po umieszczeniu plikw we waciwym miejscu zobaczymy nowy wpis na wykazie
dostpnych skrek. Teraz wystarczy j wczy , zaznaczajc pole w kolumnie Wczony,
i wybra jako domyln, aby od razu cieszy si z nowego wygldu.
Konfiguracja skrek
System skrek jest w Drupalu bardzo rozbudowany i stwarza projektantom ogromne
moliwoci. Na szczcie za pomoc interfejsu administracyjnego jestemy w stanie
skonfigurowa wikszo typowych opcji, bez schodzenia w pliki skrki. Przyjrzyjmy
si, co to za opcje.
Po wywietleniu gwnej strony tego dziau zobaczymy dostpne skrki, czyli te, ktrych pliki znajduj si w katalogach ./themes, ./sites/all/themes, ./sites/default/themes
i katalogach dedykowanych dla poszczeglnych witryn (jeli uywamy trybu multisite, omwionego w rozdziale 14. Uruchomienie witryny, w punkcie Drupal w trybie
wielowitrynowym (multisite)).
124
Wykaz ten prezentuje nam miniaturk, nazw i opis skrki, wersj, moliwo
ustawienia atrybutu Wczony, zaznaczenia skrki domylnej i konfiguracji wczonych skrek (rysunek 4.40).
Rysunek 4.40.
Dzia zarzdzania
lista dostpnych
skrek
W danej chwili moemy mie kilka wczonych skrek, ale tylko jedna moe by
domylna wywietlana niezalogowanym i nowym uytkownikom. Po instalacji
Drupala jedyn wczon skrk jest Garland. Jeli wczymy kolejne, umoliwimy
uytkownikom, ktrym nadamy uprawnienie wybieranie skrki, wybr skrki, jaka
im najbardziej odpowiada. Wyboru spord wczonych skrek bd mogli dokona
na stronie edycji swojego profilu (rysunek 4.41).
Rysunek 4.41.
Wybr skrki
przez u ytkownika
Ustawienia globalne skrek

/admin/build/themes/settings
Konfiguracj skrek moemy podzieli na ustawienia globalne i ustawienia dla konkretnej skrki. Te pierwsze bd stosowane do wszystkich uruchomionych skrek,
125
dopki nie zdecydujemy si skonfigurowa ktrej z nich wprost. Ustawienia globalne
zawieraj tylko opcje, ktre implementowane s w kadej zbudowanej wedug standardu skrce Drupala. Moemy wic zdecydowa , czy skrka ma wywietla poszczeglne dane:
logo,
nazwa witryny,
haso strony,
misja strony,
portrety uytkownikw w treci wpisw,
portrety uytkownikw w odpowiedziach,
pole wyszukiwania,
ikona skrtu,
odnoniki podstawowe,
odnoniki dodatkowe.
Ponadto moemy zdecydowa , czy skrka ma wywietla informacje o autorze i dacie

dodania wpisu dla poszczeglnych rodzajw zawartoci. Przy zaoeniu, e wczylimy wszystkie moduy z podstawowej dystrybucji, bdzie to wykaz, jaki prezentuje
rysunek 4.42.
Rysunek 4.42.
Wywietlanie
informacji o autorze
i dacie mo na
zdefiniowa osobno
dla ka dego
z rodzajw zawartoci
Powysze opcje bd przeniesione na strony konfiguracji wszystkich aktywnych skrek, pod warunkiem e dana opcja nie bya tam wczeniej konfigurowana.
Nieco niej moemy skorzysta z prostego interfejsu do wskazania bd zaadowania
na serwer grafiki na logo i ikon skrtu. Oba formularze pozwalaj uy materiaw
dostarczonych ze skrk, wskaza ciek do pliku z grafik albo wgra go za pomoc
dedykowanego pola (rysunek 4.43).
126
Rysunek 4.43.
Konfiguracja logo
u ywanego w skrce
Konfiguracja przykadowej skrki Garland

Ustawienia globalne nie s moe imponujce, ale poszczeglne wersje wystroju witryny mog zawiera zdecydowanie bogatsze opcje, czego dobrym przykadem jest
skrka Garland. Po przejciu na konfiguracj tej wanie skry widzimy dodatkow
sekcj pod tytuem Paleta kolorw. Dziki umieszczonym tam opcjom moemy wybra jeden z dostpnych schematw kolorystycznych albo skomponowa wasny. Co
wicej, przed zatwierdzeniem zmian schematu mamy biecy podgld na to, jak bdzie prezentowaa si nasza strona w wybranych kolorach (rysunek 4.44).
Rysunek 4.44.
Przybornik kolorw,
lista predefiniowanych
wersji kolorystycznych
i podgld zmian
na ywo w skrce
Garland
127
Poniej sekcji Paleta kolorw znajdziemy standardowe opcje, jakie moglimy skonfigurowa w ustawieniach globalnych. Jeli jednak zmienimy ktr z nich (na przykad wyczymy wywietlanie logo), to ustawienia globalne przestan wpywa na t
opcj, dopki nie uyjemy przycisku Przywr domylne wartoci na samym dole
strony konfiguracji danej skrki. Po klikniciu tego przycisku wszystkie standardowe
opcje s ustawiane tak jak na zakadce Ustawienia globalne i dopki nie zdecydujemy
si ponownie konfigurowa skrki wprost, zmiany ustawie globalnych bd przenoszone do poszczeglnych skrek.
Warto odnotowa , e opcja Przywr domylne wartoci nie tylko przywrci ustawienia globalne i ich synchronizacj, ale te spowoduje przestawienie konfiguracji
skrki do jej wyjciowych parametrw, czyli takich jak wieo po zainstalowaniu skrki.
Skrka dziau zarzdzania

Konfiguracja Drupala pozwala nam ustawi inn skrk dla wywietlania stron, ktre
s czci panelu administracyjnego.
Takie rozwizanie ma kilka zalet, z ktrych bodaj najwiksz jest taka, e jeli zmienimy skrk domyln na tak, ktra nie dziaa waciwie i powoduje cakowit niedostpno serwisu, to nie bdziemy mieli kopotu z jej zmian. Wystarczy pamita ,
e skrk zmienimy pod adresem /admin/build/themes. Poniewa tej operacji dokonamy na stronie dziau zarzdzania, dla ktrego wybralimy inn ni uszkodzona
skrk, to nie bdzie kopotu z wycofaniem zmiany.
Wyboru skrki dziau zarzdzania dokonamy pod adresem /admin/settings/admin.
Tumaczenie interfejsu
/admin/build/translate
Drupal zosta napisany w sposb umoliwiajcy atw zmian jzyka interfejsu.
Oznacza to, e wszystkie napisy (etykiety pl, listy wartoci, komunikaty, tekst pomocy), jakie pokazywane s uytkownikowi, moemy przetumaczy .
Napisy, jakie pokazywane s w rnych miejscach systemu, s przechowywane w bazie danych, a specjalny mechanizm (obsugiwany przez modu Locale) pozwala zapisa w tym miejscu rwnie ich tumaczenia. W ramach jednej witryny moemy wic
mie kilka wersji jzykowych interfejsu.
Nie naley myli interfejsu z zawartoci (treci) wpisw. Tumaczenie napisw nie
obejmuje bowiem tumaczenia treci. Ta operacja jest rwnie moliwa, ale obsugiwana jest przez inny modu (Content translation), ktry opisany bdzie w rozdziale 6.
Konfiguracja witryny w punkcie Jzyki.
128
Jak sprawdzi, w jakim stopniu

nasz interfejs jest zlokalizowany
Na stronie gwnej (/admin/build/translate) jest informacja o zainstalowanych jzykach oraz o kompletnoci tumaczenia. Jeli przy jzyku, ktry nas interesuje, znajduje
si warto nisza ni 100%, oznacza to, e istniej w systemie cigi znakw, ktre
nie doczekay si tumaczenia na dany jzyk.
Aby uzupeni braki w napisach, moemy posuy si narzdziami na zakadkach
Szukaj, Importuj i Eksportuj. Pierwsza opcja pozwala nam wyszuka dowolny napis
i doda bd edytowa jego tumaczenie. Drugi z odnonikw pozwala na zaimportowanie tumaczenia. Trzeci suy do eksportowania wszystkich napisw do pliku .po,
ktry moemy nastpnie wygodnie edytowa z uyciem notatnika systemowego bd
dedykowanego narzdzia, takiego jak POEdit.
Jak zdoby pliki .po

Do niedawna proces pozyskiwania plikw .po by zagmatwany i niejasny. Szukao si
ich albo na stronach z lokalnym wsparciem, albo w katalogach z pobranym moduem,
albo wykonywao si samemu. Tumaczenia byy zazwyczaj autorskie i nie podlegay
moderacji, ktra dbaaby o ich wzajemn korelacj i konsekwencj w tumaczeniu terminologii.
Problemy te skoczyy si po uruchomieniu serwera http://localize.drupal.org. Jest to
centralna platforma dla tumaczy interfejsu Drupala. Umoliwia grupow prac nad
lokalizacj moduw i samego rdzenia.
Aby skorzysta z umieszczanych tam tumacze, naley zarejestrowa si na drupal.org,
a nastpnie wykona instrukcj:
1. Logujemy si do http://localize.drupal.org (z uyciem konta zaoonego na
drupal.org).
2. Przechodzimy na http://localize.drupal.org/translate/languages/pl/export.
3. Wpisujemy cz nazwy moduu (np. View), z podpowiedzi wybieramy
interesujcy nas modu (np. Views).

4. Wybieramy wersj moduu, jaki mamy zainstalowany.
5. Zostawiamy domyln opcj z grupy Type.
6. Zmieniamy Packaging na All in one file, tak aby pobra tumaczenie
w jednym pliku.
7. Reszta opcji bez zmian.
Pobrane pliki moemy od razu zaimportowa do swojego serwisu.
129
Jak zaimportowa plik

z tumaczeniem do naszej strony
Aby zaimportowa plik tumaczenia, udajemy si na zakadk Importuj (/admin/build/
translate/import) i w polu Plik jzyka: wskazujemy zbir z naszego komputera.
Wybieramy, do jakiego jzyka chcemy zaimportowa napisy, oraz decydujemy, czy
import ma nadpisa ju istniejce tumaczenia, czy tylko doda te, ktre wystpuj
w pliku, a w naszej witrynie figuruj jako zupenie nieprzetumaczone (zalecana jest
ta druga opcja, chyba e wiadomie chcemy nadpisa istniejce napisy).
Import pliku z tumaczeniem moe by procesem dugotrwaym i w niektrych przypadkach (zalenie od konfiguracji PHP na serwerze) zako czy si niepowodzeniem.
Najczstsze komunikaty to bd przekroczenia czasu wykonywania si skryptu
bd bd braku pliku. Przypadki te zostan omwione w rozdziale 16. Typowe
problemy.
Wyszukiwanie i tumaczenie pojedynczych napisw

Opcja Szukaj to narzdzie do odnajdywania cigw znakw. Przykadowo, jeli widzimy
w systemie nieprzetumaczony tekst, moemy skopiowa go i wpisa w wyszukiwark na tej stronie. System (jeli zostawimy domylne opcje wyszukiwania) znajdzie
nam wszystkie wystpienia wpisanego cigu znakw w kadym jzyku, jaki jest
zainstalowany w witrynie.
Jeli wyszukiwarka znalaza jakie pasujce do kryteriw cigi znakw, pojawi
si nam ich wykaz, wraz z oznaczeniem, czy dany cig zosta przetumaczony. Jeli
tak, jego kod w kolumnie Jzyki nie bdzie przekrelony. Dla przykadu, swko node
po wyszukaniu w witrynie z uruchomionymi jzykami polskim i niemieckim i po imporcie polskiego tumaczenia zwraca kilkadziesit wynikw z przekrelonym kodem de
i nieprzekrelonym pl (rysunek 4.45).
Rysunek 4.45.
Wyszukany napis
i wersje jzykowe,
dla ktrych zosta
przetumaczony
Jeli zechcemy przetumaczy wyszukany cig znakw (bd edytowa jego istniejce
tumaczenie), klikamy Edytuj, co spowoduje wywietlenie formularza z oryginalnym
wyraeniem i polami do wprowadzenia bd edycji jego tumacze (rysunek 4.46).
130
Rysunek 4.46.
Tumaczenie napisu
Po wprowadzeniu i zapisaniu tumaczenia bdzie ono natychmiast dostpne w systemie i widoczne dla odwiedzajcych witryn, ktrzy wybrali w konfiguracji swojego
profilu odpowiedni wersj jzykow (bd zostaa im ona wywietlona na podstawie
adresu, subdomeny czy ustawie przegldarki).
Opisane powyej opcje s bardzo przydatne, kiedy chcemy przetumaczy pojedynczy cig znakw bd ich niewielk liczb. Jeli zabieramy si do tumaczenia duego obszaru na przykad caego moduu zdecydowanie polecam inne metody, na przykad przez opisane niej pliki .po bd (wedug mnie najwygodniejsze,
bo bez odrywania napisw od kontekstu) tumaczenie z wykorzystaniem moduu
l10n client (http://drupal.org/project/l10n_client). Jeli interesuje Ci, jak dziaa
modu l10n client, zapraszam do obejrzenia pokazu na jego temat na stronie http://
elimu.pl/drupal-6-wygodne-tlumaczenie.
Zmienne w napisach
W oryginalnych napisach stosowane s bardzo czsto specjalne cigi znakw, ktrych
podczas tumaczenia nie powinno si zmienia . S to zmienne przechowujce jakie
dane, ktre mog zmienia si w czasie. W tabeli 4.2 przedstawiem bardzo typowe
przypadki.
Umiejtno poprawnego przetumaczenia napisw, bez uszkodzenia zmiennych, jakie zostay uyte w oryginalnej wersji, jest bardzo przydatna, jeli sami tumaczymy
interfejs uytkownika. Napisy bez tych zmiennych bd oczywicie dziaa , ale mog
utraci swj pierwotny sens (i zazwyczaj tak si dzieje).
atwo zauway , e zmienne s poprzedzane rnymi znakami. Czasem jest to %,
a czasem &, kiedy indziej !. Nie wynika to z braku konsekwencji czy przypadku. Jeli
nie bdziemy tworzy moduw do Drupala, to niekoniecznie musimy zna rnic
midzy tymi trzema sposobami umieszczania zmiennych w acuchach tumacze, ale
warto wiedzie , e takowe istniej. Nie wchodzc w szczegy, zmienne s przetwarzane na trzy sposoby:
131
Tabela 4.2. Przykady zmiennych wystpujcych w napisach

Oryginalny napis
Tumaczenie polskie
Znaczenie zmiennych
!name cannot be longer

than %max characters but
is currently %length
characters long.
Nazwa !name nie moe si

skada z wicej ni %max
znakw, a w tej chwili ma
%length znakw.
!name nazwa pola w wypenianym

formularzu.
%max maksymalna liczba znakw
w polu formularza.
%length liczba wprowadzonych
znakw.
Stosowane jako oglny komunikat
bdu w formularzach.
Cron has not run.
Please visit the
<a href="@status">status
report</a> for more
information.
Zadania cron nie

zostay wykonane.
Wicej informacji
w <ahref="@status">raporcie
o stanie witryny</a>.
@status link (URL) do strony

z raportem o statusie witryny.
!datetime !username
!datetime !username
Ekstremalny przypadek napisu, ktry

skada si z samych zmiennych
poczonych mylnikiem. Wywietlany
w segmentach, ktre maj w skrce
ustawione pokazywanie informacji
o dacie i autorze wpisu.
!name sent a message using

the contact form at !form.
Uytkownik !name wysa

wiadomo, korzystajc
z formularza kontaktowego
na stronie !form.
!name nazwa uytkownika, ktry

wypeni formularz kontaktowy
!form nieco mylco nazwana
zmienna, przechowujca adres strony,
na ktrej zosta wypeniony formularz.
Uywane w treci wiadomoci e-mail

powiadamiajcej odbiorc o wypenieniu
formularza kontaktowego.
Wszystkie zmienne poprzedzone znakiem @ bd przed wywietleniem
przekazane do funkcji check_plain celem sprawdzenia, czy tekst skada si
ze znakw zakodowanych utf8, a nastpnie zamiany znakw specjalnych na

encje HTML (zgodnie z opisem funkcji na http://api.drupal.org/api/
function/check_plain).
Wszystkie zmienne poprzedzone % s traktowane jak te z @, ale dodatkowo
otaczane znacznikami .
Wszystkie zmienne poprzedzone ! s wywietlane bez adnego sprawdzenia,
co jest potencjalnie gronym sposobem, jeli nie mamy 100% pewnoci,

e zostay ju na wczeniejszym etapie sprawdzone.
Eksport i obrbka plikw .po

Jeli chcemy przetumaczy wiksz liczb napisw, wyej opisany sposb (tumaczenie pojedynczych fraz przez interfejs Drupala) nie jest optymalny, jeli chodzi
o szybko czy wygod. Majc do zlokalizowania cay modu, na ktry nierzadko
132
skada si kilkaset napisw, warto sign do metody eksportowania i importowania

plikw .po lub .pot w ktrych umieszczone s wszystkie napisy obecne na dany
moment w naszej instalacji.
Pliki .po s atwe do obrbki zarwno w zwykym edytorze tekstowym, jak i w dedykowanych programach na przykad dostpnym na platform Windows poEdit.
Na stronie Eksport moemy pobra plik w dwch formatach. Sekcja Eksportowanie
tumaczenia zwrci nam napisy w formacie Gettext Portable Object (rozszerzenie
.po), a Eksportowanie szablonu w formacie szablonu Gettext Portable Object (rozszerzenie .pot).
Jaka jest rnica midzy tymi plikami? Plik .pot to szablon zawierajcy tylko angielskie teksty i miejsce na ich przetumaczenie, nie zawiera jednak samych tumacze.
Jest wic idealnym materiaem na cakiem nowe, niezawierajce obcych przekadw
tumaczenie. Plik .po dla odmiany bdzie zawiera zarwno angielskie, jak i polskie
napisy, o ile oczywicie mamy ju w serwisie jakie tumaczenia, ktre zaimportowalimy bd wykonalimy samodzielnie.
Jeli chcemy przetumaczy jaki modu zewntrzny, warto przeszuka jego katalog
CVS w poszukiwaniu szablonu .pot. Link do katalogu CVS kadego moduu znajdziemy na jego stronie startowej. Znajc unikaln nazw moduu (nadan mu
przestrze nazewnicz, przykadowo <nazwa>), moemy od razu uda si pod adres
http://drupalcode.org/viewvc/drupal/contributions/modules/<nazwa>.
Jeli nie znajdziemy pliku .pot (zazwyczaj umieszczany jest w katalogu translations),
moemy go wygenerowa sami. Aby to zrobi, naley zainstalowa specjalny modu o nazwie Translation template extractor, ktry znajdziemy pod adresem http://
drupal.org/project/potx. Z jego pomoc po zainstalowaniu moduu do tumaczenia
wyeksportujemy szablon do tumaczenia.
Struktura plikw .po

Pliki .po i .pot posiadaj prost struktur, dziki czemu tumaczenie moemy wykona nawet za pomoc najprostszego edytora tekstowego obsugujcego kodowanie
UTF-8. W plikach tych wyrnia si cz nagwkow poprzedzon zestawem
dwch pustych fraz:
msgid ""
msgstr ""
po ktrych znajdziemy definicj atrybutw pliku, takich jak autor tumaczenia, data
ostatniej zmiany, kodowanie znakw czy nazwa tumaczonego projektu.
Po nagwku nastpuje cz zawierajca waciwe napisy wraz z tumaczeniami,
umieszczone w zestawach:
komentarz (poprzedzony znakiem #, w plikach generowanych przez Drupal
bdzie tam informacja, z ktrego moduu pochodzi napis);
133
napis oryginalny (umieszczony w cudzysowach poprzedzonych kodem

msgid);
napis przetumaczony (umieszczony w cudzysowach poprzedzonych kodem
msgstr).
Rzut oka na plik .po powinien wyjani wiele wtpliwoci, zobaczmy wic przykadowe tumaczenia napisw (tabela 4.3).
Tabela 4.3. Przykadowe tumaczenia, jakie znajdziemy w plikach .po
L.p.
Fragment pliku .po
Komentarz
#:
Najprostszy przypadek tumaczenia

zestaw msgid i msgstr.
modules/node/node.module:2555
msgid "Remove post from front page"

msgstr "Usu ze strony gwnej"
#:
modules/node/node.module:2635
msgid "Promoted @type %title to front page."

msgstr "Wpis %title (@type) umieszczono na
stronie gwnej."
#: modules/poll/poll-bar.tpl.php:25
modules/poll/poll.pages.inc:20
msgid "1 vote"
Tumaczenie zawierajce zmienne

@type (rodzaj zawartoci)
oraz %title (tytu wpisu).
Tumaczenie zawierajce formy
mnogie, zalene od liczby, jaka
znajduje si w zmiennej @count.
msgid_plural "@count votes"

msgstr[0] "1 gos"
msgstr[1] "@count gosy"
msgstr[2] "@count gosw"
#: /drupal/node/add
msgid ""
"Strona, podobna w formie do
artykuu, suy do "
"umieszczania informacji, ktre rzadko s
aktualizowane, na przykad "
Przykad zestawu, gdzie po sowie

msgid wystpuje kilka wierszy
z zawartoci w cudzysowach.
Taka sama konstrukcja zachowana
jest w tumaczeniu. Wida rwnie
znaki ucieczkowe.
"stron typu \"O nas\". Domylne ustawienia

strony nie "
"pozwalaj na umieszczanie odpowiedzi ani na
publikacj na stronie "
"gwnej."
msgstr ""
W trzecim przykadzie wida tak zwane znaki ucieczki. Stosuje si je, aby w napisie
wywietlanym uytkownikowi umieci znak cudzysowu. W tym celu znak cudzysowu musimy poprzedzi znakiem \, tak aby silnik gettext nie uzna cudzysowu za
koniec danej frazy. Podobnie rzecz ma si z now lini aby zawrze w napisie nowy wiersz, musimy wstawi kod sterujcy \n.
134
Formua liczby mnogiej

Drupal, a dokadniej mechanizm gettext, ktry wykorzystano w Drupalu, obsuguje
liczby mnogie, ktrych zasady s rne dla rnych jzykw. Dziki temu moemy
poprawnie przetumaczy komunikat, w ktrym wystpuje zmienna przyjmujca posta liczby, na przykad Oddano 1 gos, Oddano 2 gosy, Oddano 10 gosw.
Aby moliwe byo obsuenie takich form, w pliku .po musimy przede wszystkim
umieci definicj form mnogich waciw dla jzyka, na ktry tumaczymy. Dla polskiego bdzie to definicja (za http://translate.sourceforge.net/wiki/l10n/pluralforms#p):
"Plural-Forms: nplurals=3; plural=(n==1 ? 0 : n%10>=2 && n%10<=4 &&
(n%100<10 || n%100>=20) ? 1 : 2);\n"
Definicj tak umieszczamy w czci nagwkowej pliku, zastpujc t, ktra znajduje si
w wygenerowanym pliku .po lub .pot.
Zgodnie z dokumentacj gettext (http://www.gnu.org/software/hello/manual/gettext/
Plural-forms.html) mamy w przypadku naszego jzyka tylko trzy przypadki do obsuenia:
1 plik,
2, 3, 4 pliki,
5 21 plikw,
22 24 pliki,
25 31 plikw,
i tak dalej.
Zatem dla kadego napisu majcego obsuy liczby mnogie musimy dostarczy
trzy wersje tumaczenia, jak w przykadzie z tabeli 4.3, pozycja 3:
#: modules/poll/poll-bar.tpl.php:25 modules/poll/poll.pages.inc:20
msgid "1 vote"
msgid_plural "@count votes"
msgstr[0] "1 gos"
msgstr[1] "@count gosy"
msgstr[2] "@count gosw"
Jak wida , Anglicy maj prociej albo 1 gos, albo wiele gosw. My mamy jeszcze 2 4, 22 24, 32 34 (i tak dalej) gosy, std zamiast jednej formy mnogiej musimy wprowadzi w pliku zawierajcym tumaczenie dwa przypadki.
Wyzwalacze
/admin/build/trigger/node
Drupal 6 posiada wbudowany mechanizm wykonywania dziaa (akcji) pod pewnymi
warunkami, zwanymi wyzwalaczami.
135
Wyzwalaczem moe by zatem dodanie nowego wpisu, komentarza, terminu (kategorii w sowniku), czy nawet zalogowanie si uytkownika.
Mimo i modu trigger.module posiada panel administracyjny, to po instalacji niewiele moemy w nim ustawi . Klikajc po dostpnych zakadkach: Odpowiedzi, Zawarto, Cron, Kategorie, U ytkownicy, zauwaymy szereg zdefiniowanych wyzwalaczy,
ale tylko do kilku z nich bdziemy mogli przypisa dziaanie.
Z dostpnych zaraz po instalacji dziaa wyzwalanych przez zdarzenia w systemie
moemy wyrni te, ktre maj zdarzy si po zachowaniu bd aktualizacji nowego
wpisu (dostpne na zakadce Zawarto, rysunek 4.47) oraz po zachowaniu, aktualizacji bd usuniciu odpowiedzi do wpisu (dostpne na zakadce Odpowiedzi, rysunek 4.48).
Rysunek 4.47.
Dziaania, jakie
mo emy wyzwoli
Rysunek 4.48.
Wyzwalacze dostpne
w rdzeniu Drupala
Jak wida , opcji nie mamy za wiele. Przykadowo, moemy zdecydowa , e kady
wpis ma zosta po zapisaniu opublikowany, i to na stronie gwnej, niezalenie od
ustawie, jakie wprowadzilimy na formularzu dodawania zawartoci. Tak zdefiniowane akcje bd wyglday nastpujco (rysunek 4.49).
Rysunek 4.49.
Dziaania dla
konkretnego
wyzwalacza
136
Moemy przekona si, e niezalenie od tego, jak ustawimy wpis, zawsze zostanie
on umieszczony w statusie opublikowano na stronie gwnej naszej strony.
Na szczcie to, co widzimy, to tylko przykady, a nie koniec moliwoci. Sia tego
moduu tkwi bowiem w cisej wsppracy z innym dziaa zautomatyzowanych.
To wanie tam zdefiniujemy dziaania, jakie moemy powiza z danym zdarzeniem
systemowym (wyzwalaczem). Aby to zrobi , musimy przej do interfejsu zarzdzania moduem dziaa pod adres /admin/settings/actions.
Jeli w dziale zarzdzania dziaaniami zautomatyzowanymi dodamy akcj Wylij
e-mail po dodaniu wpisu (dodawanie akcji opisano w rozdziale 6. Konfiguracja witryny, punkt Dziaania zautomatyzowane), to nasza paleta dziaa dostpnych w ramach tego wyzwalacza powikszy si (rysunek 4.50).
Rysunek 4.50.
Doczenie nowego
dziaania
Po dodaniu tej akcji do wyzwalacza Zachowanie nowego wpisu zostanie wysany mail
o temacie, treci i adresacie zdefiniowanych w module akcji zautomatyzowanych.
Kolejne akcje i wyzwalacze bd pojawia si w miar instalowania nowych moduw, tak wic warto co jaki czas zaglda w ten obszar. Bywa, e moduy suce do
wykonywania pewnych czynnoci mogyby z powodzeniem zosta zastpione wygenerowaniem odpowiedniej akcji i zaplanowaniem jej w okrelonych warunkach
tak jak ma to miejsce z powiadomieniem administratora witryny o dodaniu nowego
komentarza czy wpisu.
Podsumowanie
Budowa witryny jest dziaem podstawowym, jeli chodzi o konfiguracj klockw,
z jakich strona jest zbudowana moduw, skrek, blokw, odnonikw w menu i tak
dalej. To, co ustawimy w tym miejscu, bdzie miao wpyw na ca witryn.

Drupal - Poznaj Go Z Każdej Strony!

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Drupal - Poznaj Go Z Każdej Strony!

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Id do

Wasna strona WWW? Sklep internetowy lub forum? Z Drupalem to moliwe!

Rozdzia 2. Poznajemy rodowisko Drupala ....................................................... 41

Drupal. Poznaj go z kadej strony

Rozdzia 3. Pierwsze kroki po instalacji .......................................................... 67

cieka do strony ..................................................................................................... 72

cieka do pliku ....................................................................................................... 73

Rozdzia 4. Budowa witryny .............................................................................. 95

Rozdzia 5. Zarzdzanie zawartoci ............................................................... 137

Drupal. Poznaj go z kadej strony

Rozdzia 6. Konfiguracja witryny ..................................................................... 167

Rozdzia 7. Zarzdzanie uytkownikami .......................................................... 199

Rozdzia 8. Raporty ........................................................................................ 219

Rozdzia 9. Budujemy przykadowy serwis ....................................................... 229

Rozdzia 10. Zawarto serwisu ....................................................................... 251

Drupal. Poznaj go z kadej strony

Rozdzia 11. Prezentacja treci ........................................................................ 289

Rozdzia 12. Moduy i przepisy ......................................................................... 333

Rozdzia 13. Wygld ........................................................................................ 353

Drupal. Poznaj go z kadej strony

Rozdzia 14. Uruchomienie witryny ................................................................... 399

Rozdzia 15. Utrzymanie witryny ....................................................................... 431

Rozdzia 16. Typowe problemy ......................................................................... 461

Drupal. Poznaj go z kadej strony

Skorowidz ................................................................................... 473

Drupal. Poznaj go z kadej strony

Klikamy Dodaj alias, co przeniesie nas na stron /admin/build/path/add. Nastpnie

Rozdzia 4. i Budowa witryny

Rozmieszczanie blokw jest realizowane metod przecignij i upu lub poprzez

Drupal. Poznaj go z kadej strony

Rozdzia 4. i Budowa witryny

Bloki dostpne po instalacji

Co robi? (konfiguracja ponad standard)

Przecznik wersji jzykowej (locale/0)

Pozwala wybra jzyk witryny. Jeli wanie ogldany

Ostatnio w blogach (blog/0)

Pokazuje wszystkie najnowsze wpisy z blogw

Ostatnie wiadomoci z kanau

Pokazuje list najnowszych wiadomoci w kanale

Ostatnie wiadomoci w kategorii

Pokazuje list najnowszych wiadomoci w kategorii

Ostatnie odpowiedzi (comment/0)

Lista najnowszych komentarzy do dowolnego typu

Odnoniki podstawowe (menu/primary-links)

Pokazuje menu odnonikw podstawowych w strukturze

Odnoniki dodatkowe (secondary-links)

Pokazuje menu odnonikw dodatkowych w strukturze

Drupal. Poznaj go z kadej strony

Tabela 4.1. Bloki dostpne po instalacji cig dalszy

Co robi? (konfiguracja ponad standard)

Nowi uytkownicy (user/2)

Pokazuje list nowo zarejestrowanych uytkownikw.

Nowe tematy (forum/1)

Wykaz najnowszych tematw zaoonych na forum.

Aktywne tematy (forum/0)

Pokazuje najnowsz aktywno na forum nowo

Najwiesza ankieta (poll/0)

Wywietla najnowsz ankiet z moliwoci

Kto przeglda (user/3)

Wywietla nazwy uytkownikw zalogowanych

Pokazuje drzewiast struktur ksiki. Moemy

Informacje o autorze (profile/0)

Pozwala wywietli dane o autorze danego wpisu,

Rozdzia 5. Zarzdzanie zawartoci ............................................................... 137

Rozdzia 7. Zarzdzanie uytkownikami .......................................................... 199

Rozdzia 10. Zawarto serwisu ....................................................................... 251

Rozdzia 13. Wygld ........................................................................................ 353

Klikamy Dodaj alias, co przeniesie nas na stron /admin/build/path/add. Nastpnie

Rozmieszczanie blokw jest realizowane metod przecignij i upu lub poprzez

Bloki dostpne po instalacji

Przecznik wersji jzykowej (locale/0)

Pozwala wybra jzyk witryny. Jeli wanie ogldany

Pokazuje list najnowszych wiadomoci w kanale

Pokazuje list najnowszych wiadomoci w kategorii

Tabela 4.1. Bloki dostpne po instalacji cig dalszy

Pokazuje list nowo zarejestrowanych uytkownikw.

Pokazuje najnowsz aktywno na forum nowo

Wywietla najnowsz ankiet z moliwoci

Kto przeglda (user/3)

Pokazuje drzewiast struktur ksiki. Moemy

Wywietla ikon bdc linkiem do kanau RSS

Udostpnia formularz logowania oczywicie tylko

Pokazuje podrczne menu dla zalogowanego

Witryn napdza Drupal (system/0)

Wywietla informacj o systemie uytym do budowy

Kod, jaki wkleilimy w powyszym rysunku, ma niniejsz posta :

Jeden z wpisw bdzie zaznaczony jako Wybrany, co oznacza, e po zaadowaniu

Elementy w kadym menu moemy przesuwa metod przecignij i upu . Podczas

To, czy odnoniki maj by wywietlane, skonfigurujemy w ustawieniach kadej

Bloki zawierajce menu

Po klikniciu elementu, ktry nie ma ustawionego atrybutu rozwinite, jego elementy

Pod wstpem, ktry warto przeczyta , zobaczymy pogrupowany wykaz wszystkich

Po klikniciu Kontynuuj zostan wczone wymagane moduy.

List moemy nastpnie zawzi , korzystajc z wyszukiwania (blok Search modules),

w sobie projekt, ale rwnie czsto rne uwagi dotyczce niestandardowych

Pierwsz grup s wydania rekomendowane, czyli najstabilniejsze.

liczb wysanych do CVS zmian w kodzie (commits), pierwszym i ostatnim

Przewinicie strony z moduem w d uwidoczni kolejny zestaw opcji, ktry moe

Powysze linki prowadz do najwaniejszych zasobw dodatkowych, czyli:

Rysunek 4.39. Zaawansowane wyszukiwanie w zgoszeniach dotyczcych projektw

Po wyszukaniu zobaczymy list spraw pasujcych do zadanych kryteriw w wielu

specjalnej funkcji z pliku install najczciej usuniciem zmiennych systemowych

Skrka dziau zarzdzania

Jak sprawdzi, w jakim stopniu

Jak zdoby pliki .po

interesujcy nas modu (np. Views).