IDZ DO

PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI

KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE
ZAMW DRUKOWANY KATALOG

Modelowanie bryowe
w systemie CATIA
przykady i wiczenia
Autor: Marek Wyleo
ISBN: 83-7197-939-8
Format: B5, stron: 243

TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA

CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK

CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE

Zamiarem autora tej ksiki byo przedstawienie zagadnie zwizanych z praktycznym

zastosowaniem moduu Part Design, wchodzcego w skad platformy P2 systemu
CATIA w wersji v5r7.
CATIA jest nowoczesnym zintegrowanym systemem CAD/CAM/CAE, oferujcym
bogaty zestaw narzdzi programowych do wspomagania w zasadzie caego cyklu
dziaa zwizanych z procesem konstrukcyjno-wytwrczym produktu. System CATIA
od samego pocztku wykorzystuj wielkie korporacje, ktrych biura konstrukcyjne
zatrudniaj setki inynierw rnych specjalnoci. CATIA znalaza wic szerokie
zastosowanie w przemysach lotniczym, samochodowym, maszyno-wym,
elektrotechnicznym, elektronicznym, stoczniowym, zabawkarskim itp.
System CATIA jest oferowany w rnych konfiguracjach tzw. platform, rnicych si
midzy sob moduami skadowymi. Platformy te nazwano P1, P2 oraz P3. Kad
z nich opracowuje si pod ktem rnych potrzeb uytkownikw. Autor skupi si na
platformie P2.
Tre ksiki tworz gwnie bogato ilustrowane i opatrzone obszernym komentarzem
przykady zastosowania modulu Part Design do modelowania bryowego, modelowania
hybrydowego i parametryzacji modeli bryowych.
Ksika ma charakter poradnika wiczeniowego. Dlatego te autor, aby uatwii
przypieszy edukacj czytelnika, podsuwa gotowe rozwizania i wzorce
doewentualnego naladowania. Dziki takiej zawartoci, ksika moe by zdaniem
autora uyteczn pomoc dla pocztkujcych i redniozaawansowanych
uytkownikw moduu Part Design.

Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl

Spis treci
Wprowadzenie ................................................................................... 7
Podstawowe informacje o systemie CATIA .......................................................................7
Przeznaczenie ksiki i uwagi autora................................................................................10
Ukad treci ksiki ...........................................................................................................12
CD-ROM doczony do ksiki ........................................................................................13

Rozdzia 1. Wprowadzenie do moduu Part Design systemu CATIA ...................... 15

Interfejs moduu Part Design.............................................................................................15
Okno gwne systemu ...................................................................................................16
Paski narzdziowe .........................................................................................................18
Przegld narzdzi programowych..............................................................................18
Obszar roboczy..............................................................................................................26
Ra paszczyzn.........................................................................................................26
Kompas ......................................................................................................................27
Drzewo struktury modelu ..........................................................................................27
Wskazywanie elementw obszaru roboczego z zastosowaniem myszki ..................28
Przydatne skrty klawiaturowe..................................................................................30
Transformacje obszaru roboczego ....................................................................................32
Przemieszczanie obszaru roboczego .............................................................................32
Zastosowanie myszki.................................................................................................32
Zastosowanie kompasu..............................................................................................32
Zastosowanie polecenia z paska narzdziowego.......................................................34
Obracanie obszaru roboczego........................................................................................34
Zastosowanie myszki.................................................................................................35
Zastosowanie kompasu..............................................................................................35
Zastosowanie polecenia z paska narzdziowego.......................................................36
Moliwoci ogldania modelu.......................................................................................37
Powikszanie i pomniejszanie widoku modelu w obszarze roboczym .........................38
Zastosowanie myszki.................................................................................................39
Zastosowanie polecenia z paska narzdziowego.......................................................39
Wczytywanie i zapisywanie plikw..................................................................................41
Otwieranie plikw .........................................................................................................41
Zapisywanie plikw.......................................................................................................42
Dla dociekliwych opcje konfiguracyjne...................................................................42

Rozdzia 2. Przykady modelowania bryowego .................................................... 45

Model pokrywy .................................................................................................................46
Opis postaci modelu ......................................................................................................46
Narzdzia programowe..................................................................................................46
Opis procesu powstawania modelu ...............................................................................47
Dla dociekliwych cechy tworzywowe......................................................................59

Modelowanie bryowe w systemie CATIA przykady i wiczenia

Model kolanka konierzowego ..........................................................................................62
Narzdzia programowe..................................................................................................63
Opis procesu powstawania modelu ...............................................................................64
Dla dociekliwych zdjcia modelu.........................................................................74
Model pokrta baterii azienkowej...................................................................................77
Narzdzia programowe..................................................................................................78
Opis procesu powstawania modelu ...............................................................................78
Dla dociekliwych powierzchnie gwintowe ..............................................................84
Model uchwytu meblowego ..............................................................................................87
Opis postaci modelu ......................................................................................................87
Narzdzia programowe..................................................................................................88
Opis procesu powstawania modelu ...............................................................................88
Dla dociekliwych przezroczysto powierzchni ......................................................97
Model wirnika wentylatora .............................................................................................101
Opis postaci modelu ....................................................................................................101
Narzdzia programowe................................................................................................102
Opis procesu powstawania modelu .............................................................................102
Dla dociekliwych owietlenie modelu....................................................................115
Model waka zbatego.....................................................................................................117
Opis postaci modelu ....................................................................................................117
Narzdzia programowe................................................................................................119
Opis procesu powstawania modelu .............................................................................119
Dla dociekliwych widok powikszony...................................................................138
Model toka silnika spalinowego.....................................................................................139
Opis postaci modelu ....................................................................................................139
Narzdzia programowe................................................................................................140
Opis procesu powstawania modelu .............................................................................141
Dla dociekliwych przekroje....................................................................................156

Rozdzia 3. Przykady modelowania hybrydowego.............................................. 163

Model frezu zataczanego.................................................................................................165
Opis postaci modelu ....................................................................................................165
Narzdzia programowe................................................................................................165
Opis procesu powstawania modelu .............................................................................166
Dla dociekliwych dokonywanie pomiarw ............................................................176
Model limaka czterokrotnego ........................................................................................180
Opis postaci modelu ....................................................................................................180
Narzdzia programowe................................................................................................181
Opis procesu powstawania modelu .............................................................................181
Dla dociekliwych efekt paszczyzn tncych...........................................................194
Model kaduba dki........................................................................................................195
Opis postaci modelu ....................................................................................................195
Narzdzia programowe................................................................................................196
Opis procesu powstawania modelu .............................................................................197
Dla dociekliwych powikszony podgld geometrii oraz specyfikacji modelu ......201

Rozdzia 4. Parametryzacja w modelowaniu bryowym....................................... 203

Model podkadki do sworzni...........................................................................................204
Opis postaci modelu ....................................................................................................204
Narzdzia programowe................................................................................................205
Opis procesu powstawania modelu .............................................................................205
Dla dociekliwych adnotacje ...................................................................................217

Spis treci

Dodatek A wiczenia do samodzielnego wykonania ......................................... 219

Model foremki.................................................................................................................220
Opis postaci modelu ....................................................................................................220
Model zczki ..................................................................................................................222
Opis postaci modelu ....................................................................................................222
Model koa zbatego walcowego o zbach rubowych ..................................................225
Opis postaci modelu ....................................................................................................225
Model dwigni zaworowej ..............................................................................................228
Opis postaci modelu ....................................................................................................228
Model obudowy...............................................................................................................231
Opis postaci modelu ....................................................................................................231

Bibliografia .................................................................................... 237

Skorowidz...................................................................................... 239

Rozdzia 3.

Przykady modelowania
hybrydowego
W poprzednim rozdziale zajmowalimy si modelowaniem bryowym z zastosowaniem
wycznie moduu Part Design systemu CATIA. System CATIA skada si z wikszej
liczby rnych moduw, ktre s dodatkowo uporzdkowane wedug okrelonych
grup zastosowa. Jak mona si atwo domyli, jedn z cech systemu moduowego
jest moliwo przepywu informacji pomidzy poszczeglnymi moduami. W tym
opracowaniu bdzie nam w szczeglnoci chodzio o moliwo wykorzystania dwch
lub wikszej liczby moduw przy tworzeniu jednego modelu.
Taka jest te geneza tytuu tego rozdziau. Modelowanie hybrydowe cechuje si wanie tym, e model nie powstaje z zastosowaniem jednego narzdzia programowego,
ale wikszej ich liczby. Nie chodzi tu te tylko o same narzdzia, ale rwnie o technik modelowania i sposb reprezentacji modelu (cechy reprezentacji bryowej omwiono ju w rozdziale 2.).
Modu Part Design umoliwia wspprac m.in. z moduem Wireframe and Surface
Design. Oba moduy nale do wsplnej grupy Mechanical Design. Modu Wireframe
and Surface Design jest jednym z moduw przeznaczonych do modelowania powierzchniowego.
Cechami modelowania powierzchniowego s m.in. moliwo definiowania bardzo
skomplikowanych postaci powierzchni modeli (szczeglnie powierzchni nie wystpujcych na podstawowych bryach geometrycznych jak prostopadociany, kule, walce,
ostrosupy itp.) oraz brak wntrza modelu, a co za tym idzie, cech tworzywowych (masa, gsto, momenty bezwadnoci itp.).
Wydawaoby si wic, e uyteczno takiego modelowania jest ograniczona, bowiem
aden obiekt rzeczywisty, ktrego model wykonujemy, nie skada si tylko z samej
powierzchni. Nasuwa si wic myl, e jedynym zastosowaniem takich modeli jest
wizualizacja, a wic budowa scen (rwnie animacji). W takich bowiem zastosowaniach informacja o np. wntrzu i tworzywie danej bryy jest zupenie bezuyteczna.

164

Modelowanie bryowe w systemie CATIA przykady i wiczenia

Do celw wizualnych wystarczy bowiem informacja o cechach powierzchni (naladujcych powierzchnie danych tworzyw). Gdyby wic model powierzchniowy pozostawi samemu sobie rzeczywicie takie by byo jego wyczne zastosowanie.
Moliwoci, jakie nam daje modelowanie w systemie CATIA, zmienia jednak wczeniej nakrelony obraz modelowania powierzchniowego. Modelowanie powierzchniowe w systemie CATIA ma o wiele szerszy sens i zastosowanie.
Jak wyglda wic zastosowanie modelowania powierzchniowego w systemie CATIA
i to w kontekcie modelowania hybrydowego? Ot sens modelowania powierzchniowego w systemie CATIA jest nastpujcy: model powierzchniowy, utworzony np.
za pomoc moduu Wireframe and Surface Design, mona umieci w module Part
Design i automatycznie przeksztaci na model bryowy! I to jest wanie przykad
zastosowania modelowania hybrydowego.
Oczywicie sytuacja taka ma miejsce wtedy, gdy model bryowy o postaci powierzchni, moliwej do otrzymania tylko poprzez modelowanie powierzchniowe,
jest nam potrzebny.

Aby model powierzchniowy mg zosta zamieniony na model bryowy, musi spenia pewne cile okrelone warunki. W szczeglnoci chodzi o to, by powierzchnia takiego modelu bya zamknita.

Celem tego opracowania nie jest opisywanie techniki modelowania powierzchniowego (jest to bardzo rozlegy temat, nadajcy si na osobn publikacj) ani te adnego
moduu systemu CATIA, ktry do takiego modelowania jest przeznaczony. Natomiast
ze wzgldu na moliwo wsppracy moduu Part Design m.in. z moduem Wireframe and Surface Design, tematu tego nie mona omin. Przedstawilimy wic
w tym rozdziale kilka moliwoci, jakie daje ta wsppraca.
Przykady, ktre w tym rozdziale zaprezentowano, maj na celu nie tylko samo pokazanie, e wsppraca pomidzy wspomnianymi moduami jest moliwa. Ze wzgldu
na przeznaczenie tej publikacji, zaprezentowano przede wszystkim dosy szczeglne
i wybrane aspekty tej wsppracy. Szczeglny akcent pooono na ukazanie moliwoci przystosowania moduu Part Design do wspomnianej wsppracy. W szczeglnoci za chodzi o wykazanie, e pewne narzdzia moduu Wireframe and Surface Design mona wykorzysta przy tworzeniu modeli bryowych, bez osobnego tworzenia
modeli powierzchniowych! Aby jednak potwierdzi rwnie i wczeniejsze stwierdzenie na temat moliwoci automatycznej konwersji modeli powierzchniowych na
modele bryowe, rwnie taki przykad zamieszczono w tym rozdziale.
W opisie przykadw modelowania nie zaprezentowano technik modelowania za
pomoc moduu Wireframe and Surface Design. Przy opisie modelowania pominito proces tworzenia modelu powierzchniowego. Wie si to z wczeniejszymi
uwagami, dotyczcymi zakresu tego opracowania.

Rozdzia 3. Przykady modelowania hybrydowego

165

Model frezu zataczanego

Opis postaci modelu
Pierwszym z przykadw modelowania hybrydowego jest proces modelowania frezu
zataczanego. Uznajmy, e oryginalny frez wykonano m.in. technik obrbki skrawaniem. Gwn cech charakterystyczn postaci takiego typu frezw jest posta powierzchni przyoenia ostrza skrawajcego, ktrej zarys jest fragmentem spirali
Archimedesa lub spirali logarytmicznej. Cechy geometryczne postaci poniej przedstawionego modelu s zgodne z oglnymi zasadami konstrukcji takich frezw [4].
W szczeglnoci chodzi o nastpujce cechy: zarys powierzchni przyoenia ostrza
skrawajcego, liczb ostrzy oraz ich posta, kt ostry wrbu midzy ostrzami, rednic otworu i rowka wpustowego w piacie, rednic zewntrzn frezu.
Prezentowany model nie reprezentuje konkretnego typu frezu zataczanego.

Przyjrzyjmy si wic postaci gotowego modelu, prezentowanego na rysunku 3.1.

Rysunek 3.1.
Model frezu
zataczanego

Narzdzia programowe
Wykonanie tego modelu wymaga zastosowania nastpujcych narzdzi programowych
moduu Part Design (tabela 3.1), moduu Wireframe and Surface Design (tabela 3.2),
dalej nie omawianych (patrz wstp do rozdziau 3.) oraz narzdzi programowych szkicownika, czyli moduu Sketcher (rwnie dalej nie omawianych, patrz Wprowadzenie). Ze wzgldu na moliwo modyfikacji paskw narzdziowych, wyszczeglnione

166

Modelowanie bryowe w systemie CATIA przykady i wiczenia

Tabela 3.1. Wymagane narzdzia programowe moduu Part Design

Grupa narzdziowa

Ikona

Nazwa narzdzia

Sketcher

Krtki opis
Rysowanie profili

Sketch-Based Features

Pad

Wykonywanie blokw z profili

Sketch-Based Features

Shaft

Wykonywanie bry obrotowych

z profili

Dress-Up Features

Edge Fillet

Wykonywanie zaokrgle
krawdzi

Sketch-Based Features

Hole

Wykonywanie otworw
(w tym otworw pogbianych
i gwintowanych)

Dress-Up Features

Chamfer

Wykonywanie fazowa

Transformation Features

Circular Pattern

Kopiowanie i rozmieszczanie
elementw w postaci szyku
koowego

Tabela 3.2. Wymagane narzdzia programowe moduu Wireframe and Surface Design
Grupa narzdziowa
Wireframe

Ikona

Nazwa narzdzia

Krtki opis

Spiral

Rysowanie profilu spirali

dalej narzdzia programowe mona sobie od razu przygotowa, umieszczajc je albo

na obszarze roboczym (opcja niezalecana w przypadku posiadania monitorw mniejszych ni 17"), albo na paskach ikon narzdziowych (menu View\Toolbars).

Opis procesu powstawania modelu

Proces modelowania zostanie przedstawiony w punktach, oznaczajcych kolejno wykonywania poszczeglnych operacji. Przystpujemy wic do modelowania.
1. Z menu wybieramy polecenie Start, nastpnie rozwijamy podmenu Mechanical

Design i wybieramy pozycj Wireframe and Surface Design (rysunek 3.2); tym
razem wic nie zaczynamy od uruchomienia moduu Part Design. Uruchomiony
zostanie wskazany modu. Zwrmy uwag na now dla nas zawarto paskw
narzdziowych. Jest ona charakterystyczna dla tego moduu. Mimo znacznej
ich liczby, potrzebne nam bdzie wycznie jedno narzdzie (Spiral). Moemy
przystpi do modelowania.
2. Modelowanie zaczynamy od narysowania punktu, ktry bdzie pocztkiem

spirali. W tym celu wskazujemy np. paszczyzn yz, a nastpnie uruchamiamy

modu Sketcher (ktry jest tak samo dostpny z poziomu moduu Wireframe
and Surface Design, jak z poziomu moduu Part Design). W pocztku ukadu

Rozdzia 3. Przykady modelowania hybrydowego

167

Rysunek 3.2.
Umiejscowienie
moduu Wireframe
and Surface Design
w menu systemu
CATIA

wsprzdnych rysujemy, a waciwie umieszczamy punkt (Sketch.1). W ten

prosty sposb przygotowalimy punkt pocztkowy spirali, a wic mona
zacz definiowa jej posta. Przechodzimy zatem do nastpnego punktu.
3. Przystpujemy do narysowania (a waciwie zdefiniowania) profilu spirali,

ktrego cz wykorzystamy podczas modelowania postaci ostrza skrawajcego.

Klikniciem myszki na stosownej ikonie uruchamiamy narzdzie Spiral
(tabela 3.2). Pojawia si okno dialogowe, charakterystyczne dla tego narzdzia.
Musimy jak zwykle ustali wartoci parametrw, definiujcych posta spirali,
a wic jako Support (paszczyzn, na ktrej zostanie umieszczony profil spirali)
wskazujemy paszczyzn yz, jako Center point wskazujemy Sketch.1. Kierunek
propagacji (Reference direction) okrelamy poprzez wskazanie strzaki
VDirection. Promie pocztkowy (Start radius) pozostawiamy bez zmian (
).
Jako kierunek skrcenia (Orientation) wybieramy z listy rozwijanej pozycj
Clockwise (skrt w prawo). Teraz musimy wybra sposb definiowania samej
krzywej spiralnej. Z listy wybieralnej w polu Type wybieramy pozycj
Angle&Radius. Musimy teraz poda kt kocowy spirali oraz jej maksymalny
promie, a zatem jako End angle pozostawiamy domyln warto
,
natomiast jako End radius wpisujemy warto . Pozosta nam jeszcze
jeden parametr: Revolutions (liczba zwoi). W tym polu rwnie pozostawimy
domyln warto .
Teraz moemy ju przyjrze si zdefiniowanej spirali, naciskajc przycisk
Apply (rysunek 3.3). Jeli wszystko jest w porzdku, koczymy operacj,
naciskajc przycisk OK.
4. I na tym koczy si potrzeba zastosowania moduu Wireframe and Surface

Design. Dalsza cz modelowania bdzie przebiegaa ju tylko z uyciem

moduu Part Design. Aby uruchomi wspomniany modu, naley wybra
z menu polecenie Start\Mechanical Design\ Part Design. Narysowany profil
zostanie automatycznie przeniesiony do otwartego moduu. Nie musimy

168

Modelowanie bryowe w systemie CATIA przykady i wiczenia

Rysunek 3.3.
Zastosowanie
narzdzia Spiral

wykonywa adnej akcji zwizanej z ewentualnym eksportem narysowanego

profilu do moduu Part Design. Jedyn oznak przeniesienia narysowanego
profilu midzy moduami bdzie pozycja Open_body.1 w drzewie struktury
modelu (rysunek 3.4) wraz z podgazi zawierajc elementy wykonane
w module Wireframe and Surface Design (Sketch.1 oraz Spiral.1)
Rysunek 3.4.
Widok fragmentu
drzewa struktury
modelu

5. Majc uruchomiony modu Part Design, wskazujemy myszk paszczyzn

yz i uruchamiamy modu Sketcher. Nastpnie kopiujemy profil spirali na

paszczyzn rysunku (stosujemy do tego narzdzie Project 3D Elements).
Wykorzystamy jedynie fragment profilu spirali. Od koca spirali rysujemy
dwie linie (pomocnicze), jak na rysunku 3.5 (linie zwymiarowane). Nastpnie
obracamy je, tworzc jednoczenie jedenacie kopii. Razem mamy wic
dwanacie zestaww. Zostawiamy jednak tylko dwa (rysunek 3.5). Linie te
posu nam do obcicia profilu spirali, jak na rysunku 3.5. Pamitajmy o tym,
e tylko pozostawiony fragment profilu spirali ma by narysowany zwyk lini.
6. Narysujemy teraz profil czoowy ostrza skrawajcego. W tym celu wskazujemy

paszczyzn zx i ponownie uruchamiamy modu Sketcher. Rysujemy profil

o postaci i wymiarach, jak na rysunku 3.6. Pamitajmy o tym, e punkt szczytowy
promienia R5 powinien by zgodny z punktem kocowym fragmentu profilu
spirali.
7. Oba narysowane profile (Sketch.1 i Sketch.2) posu nam do utworzenia bryy

ostrza skrawajcego za pomoc narzdzia Rib (tabela 3.1). Klikniciem myszki

na stosownej ikonie uruchamiamy narzdzie. Pojawia si charakterystyczne
dla niego okno dialogowe. Ustalamy teraz wartoci parametrw, definiujcych
obiekt. Jako Profile wskazujemy Sketch.2, jako Center curve wskazujemy

Rozdzia 3. Przykady modelowania hybrydowego

169

Rysunek 3.5.
Szkic fragmentu
profilu spirali wraz
z ukadem wymiarw

Rysunek 3.6.
Szkic profilu
czoowego ostrza
wraz z ukadem
wymiarw

Sketch.1. Z listy rozwijanej w polu Profile control wybieramy pozycj Pulling

direction. Musimy jeszcze wskaza paszczyzn odniesienia (Selection).
Wskazujemy wic paszczyzn zx. Dziki takim parametrom profil Sketch.2
zostanie przesunity po fragmencie spirali a do jej koca, wytaczajc w ten
sposb bry ostrza (rysunek 3.7). Obie powierzchnie pionowe bd do siebie
rwnolege. W zasadzie na tej rwnolegoci nam docelowo nie zaley, ale
umoliwi ona dodatkowe wymodelowanie bryy ostrza. Posuymy si w tym
celu narzdziem Pocket.
Przejdmy zatem do nastpnego punktu.
8. Posta rzutu bryy ostrza skrawajcego na paszczyzn yz powinna odpowiada

zarysowi jej profilu, ktry jest widoczny na wczeniejszym rysunku 3.5.

Zauwamy, e linie zaczepione do profilu fragmentu spirali na rysunku 3.5
nie s rwnolege. Natomiast, jak wspomnielimy w punkcie poprzednim,
obecnie paszczyzny pionowe ostrza s do siebie rwnolege (a wic ich rzuty
na paszczyzn yz rwnie).

170

Modelowanie bryowe w systemie CATIA przykady i wiczenia

Rysunek 3.7.
Zastosowanie
narzdzia Rib

Aby poprawi posta bryy ostrza, dokonamy jego obcicia. Przedtem jednak
rysujemy profil tncy (rysunek 3.8), korzystajc z zawartoci rysunku 3.5
(Sketch.1).
Rysunek 3.8.
Profil tncy

9. Do wykonania obcicia bryy modelu ostrza posuy nam narzdzie Pocket

(tabela 3.1). Uaktywniamy narzdzie klikniciem myszk na stosownej ikonie.

Pojawia si okno dialogowe. Na samym pocztku naciskamy przycisk More,
aby uaktywni rwnie drug cz okna Second Limit (cz pierwsza
First Limit uaktywnia si domylnie). Z czci First Limit, z listy
rozwijanej Type wybieramy pozycj Up to last. Jako Profile wskazujemy
wczeniej narysowany profil Sketch.3. Aby wycicie nastpio w obu kierunkach
(pamitajmy, e Sketch.3 znajduje si na paszczynie yz), musimy wykorzysta

Rozdzia 3. Przykady modelowania hybrydowego

171

moliwoci, jakie nam daje druga cz okna Second Limit. Tam z listy
rozwijanej Type wybieramy rwnie pozycj Up to last. Wycicie zostanie
domylnie przeduone do powierzchni zewntrznej bryy ostrza.
Teraz nie pozostao nam ju innego, jak za pomoc przycisku Preview obejrze
efekt naszej pracy (rysunek 3.9). Jeli wszystko jest w porzdku, koczymy
operacj poprzez wybranie przycisku OK.
Rysunek 3.9.
Zastosowanie
narzdzia Pocket

Mamy gotowy model jednego ostrza skrawajcego. Nastpnym krokiem

bdzie jego powielenie w szyku koowym. Pamitajmy, e liczba ostrzy
skrawajcych ma wynosi dwanacie.
10. Do powielenia otworu posuymy si narzdziem Circular Pattern (tabela 3.1).

Wskazujemy myszk stosown ikon na pasku narzdziowym. Uruchamia si

okno dialogowe. W oknie widzimy dwie zakadki; nas bdzie interesowaa
jedynie zawarto zakadki Axial Reference. Musimy teraz ustali parametry
rozmieszczenia kopii otworu. Z listy rozwijanej Parameters wybieramy pozycj
Complete crown (chcemy rozmieci elementy rwnomiernie na caym okrgu).
Nastpnie wpisujemy w pozycji Instance(s) liczb ostrzy, ktr chcemy
ostatecznie otrzyma (wpisujemy liczb  ). Teraz musimy wskaza
powierzchni, wzgldem ktrej kopie powielanych elementw maj zosta
rozmieszczone (pozycja Reference Direction). Wskazujemy myszk paszczyzn
yz. Jako Object to Pattern wskazujemy obecn bry ostrza (Current Solid).
Teraz ju wystarczy wybra polecenie Preview w celu obejrzenia efektu naszych
dziaa (rysunek 3.10). Jeli wszystko jest w porzdku, zatwierdzamy wykonanie
operacji przyciskiem OK.
Trudniejsz cz procesu modelowania mamy ju za sob. Teraz zajmiemy
si wykonaniem czci rodkowej bryy frezu.
11. Narysujemy teraz profil czci rodkowej (centralnej) modelu frezu. W tym

celu wskazujemy paszczyzn zx i uruchamiamy modu Sketcher. Rysujemy

profil o postaci i wymiarach, jak na rysunku 3.11. Profil ten posuy nam do
utworzenia bryy obrotowej.

172

Modelowanie bryowe w systemie CATIA przykady i wiczenia

Rysunek 3.10.
Zastosowanie
narzdzia
Circular Pattern

Rysunek 3.11.
Szkic profilu czci
centralnej bryy frezu
wraz z ukadem
wymiarw

12. W tym celu posuymy si narzdziem do tworzenia bry obrotowych Shaft

(tabela 3.1). Klikniciem myszki uaktywniamy narzdzie z paska narzdziowego.

Pojawia si okno dialogowe. W oknie tym musimy wybra pewne parametry,
w szczeglnoci jako Profile wskazujemy myszk wczeniej narysowany profil
Sketch.4, jako First angle wpisujemy 

, a jako Axis wskazujemy myszk
poziom krawd profilu, zaczynajc si w pocztku ukadu wsprzdnych.
Nastpnie naciskamy przycisk Preview, aby sprawdzi poprawno naszych
dziaa. Efekt widzimy na rysunku 3.12. Aby zakoczy operacj, naciskamy
przycisk OK.
13. Teraz wykonamy otwr w rodkowej czci frezu. Bdzie to otwr na trzpie

mocujcy frezarki. W tym celu posuymy si narzdziem do wykonywania

Rozdzia 3. Przykady modelowania hybrydowego

173

Rysunek 3.12.
Zastosowanie
narzdzia Shaft

otworw Hole (tabela 3.1). Przed uruchomieniem narzdzia wskazujemy

myszk krawd powstaego wczeniej walca. Klikniciem myszki na pasku
narzdziowym uaktywniamy narzdzie. Pojawia si okno dialogowe.
Bezporednio po pokazaniu si okna wskazujemy myszk na powierzchni,
na ktrej otwr zostanie umiejscowiony. Bdziemy wykorzystywa wycznie
zawarto zakadki Extension. Jej parametry su do zdefiniowania
podstawowych cech otworu, a wic gwnie jego rednicy (Dimension),
gbokoci (Depth) oraz umiejscowienia na danej paszczynie (Positionning
Sketch). Jako Diameter wpisujemy warto . Z listy rozwijanej wybieramy
UpTo Last, co oznacza, e otwr zostanie wykonany a do koca gruboci
napotkanej cianki.
Nastpnie naciskamy przycisk Preview, aby sprawdzi poprawno naszych
dziaa. Efekt widzimy na rysunku 3.13. Aby zakoczy operacj, naciskamy
przycisk OK.
14. Narysujemy teraz profil rowka wpustowego, w ktry to rowek zostanie

wzbogacony wczeniej wykonany otwr. W tym celu wskazujemy paszczyzn

yz i uruchamiamy modu Sketcher. Rysujemy profil o postaci i wymiarach, jak
na rysunku 3.14. Narysowany profil posuy nam do operacji wycicia rowka,
do ktrej zastosujemy narzdzie Pocket.
15. Jak wczeniej wspomnielimy, do wycicia rowka wpustowego posuy nam

narzdzie Pocket (tabela 3.1). Uaktywniamy wic je klikniciem myszki na

stosownej ikonie. Pojawia si okno dialogowe. Na samym pocztku naciskamy
przycisk More, aby uaktywni rwnie drug cz okna Second Limit
(cz pierwsza First Limit uaktywnia si domylnie). Z czci First
Limit, z listy rozwijanej Type wybieramy pozycj Up to last. Jako Profile
wskazujemy wczeniej narysowany profil Sketch.7. Aby wycicie nastpio
w obu kierunkach (pamitajmy, e Sketch.7 znajduje si na paszczynie

174

Modelowanie bryowe w systemie CATIA przykady i wiczenia

Rysunek 3.13.
Zastosowanie
narzdzia Hole

Rysunek 3.14.
Szkic i wymiary
profilu rowka
wpustowego

symetrii modelu yz), musimy wykorzysta moliwoci, jakie nam daje

druga cz okna Second Limit. Tam z listy rozwijanej Type wybieramy
rwnie pozycj Up to last. Wycicie zostanie domylnie przeduone do
powierzchni zewntrznej bryy walca.
Teraz mona ju obejrze efekt naszych dziaa, naciskajc przycisk Preview
(rysunek 3.15). Jeli wszystko jest w porzdku, koczymy operacj poprzez
wybranie przycisku OK.
16. Model jest ju prawie gotowy. Pozostay do wykonania jeszcze tylko zaokrglenia

i fazowania.
Zaczynamy od zaokrgle. Operacj t zastosujemy do zaokrglenia ktw
ostrych wrbw pomidzy ostrzami skrawajcymi. Do tego celu zastosujemy
narzdzie Fillet (tabela 3.1). Uaktywniamy wic narzdzie klikniciem myszki
na stosownej ikonie. Pojawia si okno dialogowe. Promie zaokrglenia

Rozdzia 3. Przykady modelowania hybrydowego

175

Rysunek 3.15.
Zastosowanie
narzdzia Pocket

ustalamy na  (Radius). Wskazujemy kolejno wszystkie 12 krawdzi

i naciskamy przycisk Preview w celu obejrzenia efektu naszych dziaa
(rysunek 3.16). Operacj koczymy poprzez wybranie przycisku OK.
Rysunek 3.16.
Zastosowanie
narzdzia Fillet

17. Teraz pozostao nam ju tylko kilka krawdzi do fazowania. Do tego celu

zastosujemy narzdzie Chamfer (tabela 3.1). Uaktywniamy je klikniciem

myszki na stosownej ikonie. Pojawia si okno dialogowe. Wielko fazowania
ustalamy na
(Radius). Wskazujemy krawdzie, jak na rysunku 3.17,
i naciskamy przycisk Preview w celu obejrzenia efektu naszych dziaa.
Operacj koczymy poprzez wybranie przycisku OK.
18. W ten oto sposb dotarlimy do koca procesu modelowania frezu zataczanego.

Moemy wic przyjrze si bryle gotowego modelu (rysunek 3.18).

176

Modelowanie bryowe w systemie CATIA przykady i wiczenia

Rysunek 3.17.
Zastosowanie
narzdzia Chamfer

Rysunek 3.18.
Gotowy model

Dla dociekliwych dokonywanie pomiarw

Jak ju wczeniej wspomnielimy, wszystkie moduy systemu CATIA s wyposaone
w pewne wsplne narzdzia programowe. Jednym z takich narzdzi jest Measure,
czyli uniwersalne narzdzie do dokonywania pomiarw dugoci, pl powierzchni,
objtoci oraz wyznaczania rodkw cikoci. Naley ono do grupy narzdzi o tej
samej nazwie (opisywalimy ju wczeniej narzdzie Measure inertia).
Narzdziem tym mona wskazywa wycznie istniejce krawdzie (rysunek 3.19),
powierzchnie (rysunek 3.20) czy cae bryy (rysunek 3.21). W zalenoci od wskazanego typu elementu, w oknie informacyjnym narzdzia pojawiaj si rne dane.

Narzdzie to mona skonfigurowa wedug wasnych potrzeb. Okno konfiguracyjne

uwidoczniono na rysunku 3.22.

Rozdzia 3. Przykady modelowania hybrydowego

Rysunek 3.19.
Zastosowanie
narzdzia Measure
(pomiar dugoci)

Rysunek 3.20.
Zastosowanie
narzdzia Measure
(pomiar pola
powierzchni)

Rysunek 3.21.
Zastosowanie
narzdzia Measure
(pomiar objtoci)

177

178

Modelowanie bryowe w systemie CATIA przykady i wiczenia

Rysunek 3.22.
Okno konfiguracyjne
narzdzia Measure

Narzdzie to dziaa niezalenie od tego, czy modelowi zostay przydzielone cechy

tworzywowe, czy te nie. Wielkoci wskazywane przez narzdzie Measure s bowiem niezalene od wspomnianych cech tworzywowych.

Oprcz narzdzia Measure system CATIA dysponuje jeszcze innym narzdziem do

bezporedniego dokonywania pomiarw na istniejcym modelu, nalecym do grupy
Measure. Narzdzie to nosi nazw Measure Between. Jest ono podobne do wczeniej
przedstawionego narzdzia, ale jego zastosowanie jest ograniczone wycznie do dokonywania pomiarw dugoci. Mimo tego ograniczenia narzdzie to jest wysoko wyspecjalizowane w dziedzinie pomiarw liniowych.
Mona za jego pomoc dokonywa pomiarw pomidzy np. standardowymi elementami geometrii bryy modelu (Any geometry, rysunek 3.23), pomidzy wskazanymi
krawdziami (Edge only, rysunek 3.24), pomidzy punktami (Point only, rysunek 3.25)
czy powierzchniami (Surface only, rysunek 3.26). Mona te dokonywa pomiarw
pomidzy kombinacjami wymieniowych wczeniej elementw, np. pomidzy krawdzi a powierzchni (rysunek 3.27).
Rysunek 3.23.
Zastosowanie
narzdzia Measure
between
(opcja Any geometry)

Rozdzia 3. Przykady modelowania hybrydowego

Rysunek 3.24.
Zastosowanie
narzdzia Measure
between
(opcja Edge only)

Rysunek 3.25.
Zastosowanie
narzdzia Measure
between
(opcja Point only)

Rysunek 3.26.
Zastosowanie
narzdzia Measure
between
(opcja Surface only)

179

180

Modelowanie bryowe w systemie CATIA przykady i wiczenia

Rysunek 3.27.
Zastosowanie
narzdzia Measure
between
(opcje Surface only
i Edge only)

Model limaka czterokrotnego

Opis postaci modelu
Nastpny z przykadw modelowania hybrydowego dotyczy modelu limaka czterokrotnego. Tym razem nie bdzie to model rzeczywistego obiektu, cho jego ksztat
moe przypomina np. tzw. limak w maszynce do mielenia misa. Cechy szczeglne
modelu to cztery zwoje stokowych powierzchni rubowych, tworzce gwn posta
modelu. Poza tym limak ma czopy prowadzce w czci przedniej i tylnej.
Przyjrzyjmy si najpierw gotowemu modelowi (rysunek 3.28) oraz modelowi czciowo wykrojonemu (rysunek 3.29).
Rysunek 3.28.
Gotowy model
limaka

Rozdzia 3. Przykady modelowania hybrydowego

181

Rysunek 3.29.
Widok gotowego
modelu limaka
z wykrojem

Narzdzia programowe
Wykonanie tego modelu wymaga zastosowania nastpujcych narzdzi programowych moduu Part Design (tabela 3.3), moduu Wireframe and Surface Design (tabela 3.4) dalej nie omawianych, patrz wstp do rozdziau 3. oraz narzdzi programowych szkicownika, czyli moduu Sketcher (dalej rwnie nie omawianych,
patrz Wprowadzenie). Ze wzgldu na moliwo modyfikacji paskw narzdziowych,
wyszczeglnione dalej narzdzia programowe mona sobie od razu przygotowa,
umieszczajc je albo na obszarze roboczym (opcja niezalecana w przypadku posiadania monitorw mniejszych ni 17"), albo na paskach ikon narzdziowych (menu
View\Toolbars).

Opis procesu powstawania modelu

Proces modelowania zostanie przedstawiony w punktach, oznaczajcych kolejno
wykonywania poszczeglnych operacji. Przystpujemy wic do modelowania.
1. Z menu wybieramy polecenie Start, nastpnie rozwijamy podmenu Mechanical

Design, a z niego wybieramy pozycj Wireframe and Surface Design. Tym

razem znw zaczynamy od uruchomienia moduu Wireframe and Surface
Design. Ale nie jest to konieczne. Rwnie dobrze moemy zacz od
uruchomienia moduu Part Design. Dlaczego taka dowolno? Poniewa
jak ju wiemy, z obu tych moduw mamy bezporedni dostp do szkicownika
Sketcher, a to od niego znw zaczniemy modelowanie.
Majc wic uruchomiony modu Wireframe and Surface Design, wskazujemy
na paszczyzn zx i uruchamiamy modu Sketcher. Zaczynamy modelowanie
od wykonania rysunku profilu, ktrego posta i wymiary widzimy na
rysunku 3.30.
Profil ten posuy jako profil otwierajcy, ktry bdzie potrzebny do
zastosowania narzdzia Loft. Zanim zastosujemy to narzdzie, bd nam
potrzebne linie prowadzce (linie rubowe) oraz drugi profil zamykajcy.

182

Modelowanie bryowe w systemie CATIA przykady i wiczenia

Tabela 3.3. Wymagane narzdzia programowe moduu Part Design

Grupa narzdziowa

Ikona

Nazwa narzdzia

Sketcher

Krtki opis
Rysowanie profili

Sketch-Based Features

Hole

Wykonywanie otworw
(w tym otworw pogbianych
i gwintowanych)

Sketch-Based Features

Pad

Wykonywanie blokw z profili

Dress-Up Features

Tritangent Fillet

Wykonywanie zaokrgle
krawdzi pomidzy dwiema
powierzchniami

Dress-Up Features

Edge Fillet

Wykonywanie zaokrgle
krawdzi

Sketch-Based Features

Loft

Wykonywanie wytocze
o zmiennym przekroju

Dress-Up Features

Variable Radius
Fillet

Wykonywanie zaokrgle
krawdzi o zmiennym
promieniu

Reference Elements

Plane

Wstawianie dodatkowych
paszczyzn w przestrzeni

Dress-Up Features

Chamfer

Wykonywanie fazowa

Tabela 3.4. Wymagane narzdzia programowe moduu Wireframe and Surface Design
Grupa narzdziowa
Wireframe

Ikona

Nazwa narzdzia

Krtki opis

Helix

Rysowanie profilu rubowego

Rysunek 3.30.
Szkic profilu
pocztkowego
limaka wraz
z ukadem wymiarw

Zanim jednak zaczniemy definiowa linie rubowe, wprowadmy dodatkow

paszczyzn, aby mc na niej pniej narysowa profil zamykajcy.

Rozdzia 3. Przykady modelowania hybrydowego

183

2. Dodatkow paszczyzn definiujemy za pomoc narzdzia Plane (tabela 3.3).

Odlego nowej paszczyzny ustalamy na 100 mm od paszczyzny bazowej

zx (rysunek 3.31).
Rysunek 3.31.
Zastosowanie
narzdzia Plane

Moemy teraz przej do definiowania linii rubowych. Przejdmy zatem do

nastpnego punktu.
3. Do narysowania linii rubowych posuy nam narzdzie Helix (tabela 3.4),

ktre to naley do aktualnie aktywnego moduu Wireframe and Surface Design.

Wskazujemy myszk ikon narzdzia. Uaktywnia si okno dialogowe. Elementy
okna posu nam do dokadnego zdefiniowania pierwszej i nastpnych linii
rubowych. Zaczynamy od wskazania punktu pocztkowego (Starting Point).
Wskazujemy jeden z wierzchokw poprzednio narysowanego profilu (Sketch.1).
Jako o prowadzc linii rubowej (Axis) wskazujemy strzak HDirection.
Teraz musimy poda parametry samej linii rubowej (cz okna Type). W polu
skok (Pitch) wpisujemy warto 

. Jako dugo linii rubowej (Height)
wpisujemy warto rwnie 

. Nastpnie z listy rozwijanej Orientation
wybieramy pozycj Counterclockwise (prawoskrtno). W ten sposb dotarlimy
do trzeciej czci parametrw definiujcych lini rubow Radius variation.
Tutaj zaznaczamy opcj Taper Angle (kt zbienoci linii rubowej). Wpisujemy
warto 
. Na koniec musimy okreli jeszcze, czy linia rubowa ma by
zbiena, czy rozbiena (oczywicie z ktem 10). Z listy rozwijanej Way
wybieramy pozycj Inward. Reszt parametrw pozostawiamy jako domylne.
Po tej skomplikowanej operacji naciskamy przycisk Apply, aby obejrze efekt
naszych dziaa (rysunek 3.32). Jeli wszystko jest w porzdku, zatwierdzamy
wykonanie operacji, naciskajc przycisk OK.
W ten sposb zdefiniowalimy pierwsz z linii rubowych. Linii takich musimy
zdefiniowa tyle, ile wierzchokw zawiera profil otwierajcy (Sketch.1),
a wic 12.
4. Na rysunku 3.33 widzimy gszcz dwunastu linii rubowych. Wbrew pozorom,

linie te nie powoduj baaganu. Wrcz przeciwnie. Punkty zakocze wszystkich

linii rubowych posu nam do zdefiniowania profilu zamykajcego.

184

Modelowanie bryowe w systemie CATIA przykady i wiczenia

Rysunek 3.32.
Zastosowanie
narzdzia Helix

Rysunek 3.33.
Widok profilu
otwierajcego
oraz wszystkich
linii rubowych

5. Majc gotowe wszystkie linie rubowe, moemy narysowa profil zamykajcy.

W tym celu wskazujemy paszczyzn Plane.1 i uruchamiamy modu Sketcher.

Korzystajc z punktw zakocze wszystkich linii rubowych oraz stosujc
narzdzia szkicownika, rysujemy profil zamykajcy (rysunek 3.34).
Po narysowaniu profilu zamykajcego moemy ju wyj z moduu Wireframe
and Surface Design i otworzy modu Part Design. W tym celu naley wybra
z menu polecenie Start\Mechanical Design\ Part Design. Dalsze operacje
bdziemy wykonywa wycznie w tym module.
6. Teraz ju moemy wykona powierzchnie rubowe, stosujc do tego

wspomniane w punkcie pierwszym narzdzie Loft (tabela 3.3).

Wskazujemy wic myszk ikon narzdzia. Uaktywnia si znane nam ju
okno dialogowe. Tym razem, stosujc narzdzie Loft, wykorzystamy zarwno
profile otwierajcy i zamykajcy, jak i linie przewodnie.

Rozdzia 3. Przykady modelowania hybrydowego

185

Rysunek 3.34.
Widok aktualnego
stanu modelu
(widoczne profile
otwierajcy
i zamykajcy oraz
linie rubowe)

Wskazujemy zatem kolejno oba narysowane profile (Sketch.1 oraz Sketch.2) ,

a nastpnie kolejno wszystkie linie rubowe (speniajce tu rol linii
przewodnich). Widzimy, e nazwy zaznaczonych profili zostay umieszczone
w grnej czci okna (Section), a nazwy zaznaczonych linii przewodnich
w dolnej czci okna i zakadce Guides. Zwrmy uwag na to, aby kierunki
i zwroty strzaek zaczepionych w punktach otwierajcym (Closing point 1)
i zamykajcym (Closing point 2) byy zgodne.
Aby sprawdzi efekt naszych dziaa, naciskamy przycisk Apply (rysunek 3.35).
Jeli wszystko jest w porzdku, koczymy operacj, naciskajc przycisk OK.
Rysunek 3.35.
Zastosowanie
narzdzia Loft

Nasz model limaka jest jeszcze do niedokadny, ale bardzo szybko nadamy
mu odpowiedni form. Przejdmy wic do nastpnego punktu.
7. Aby wygadzi powierzchnie rubowe naszego modelu limaka, zaczniemy

od zaokrglenia grzbietw poszczeglnych zwojw. W tym celu zastosujemy

186

Modelowanie bryowe w systemie CATIA przykady i wiczenia

narzdzie Tritangent Fillet (tabela 3.3). Wskazujemy myszk ikon narzdzia.

Uaktywnia si znane nam ju okno dialogowe. W pierwszej kolejnoci
wskazujemy myszk powierzchnie przylegajce do grzbietu wybranego
zwoju (Faces to fillet). Nastpnie wskazujemy powierzchni grzbietu, ktra
zostanie usunita (Face to remove) w celu osignicia maksymalnego
zaokrglenia. Operacj koczymy, naciskajc przycisk OK (rysunek 3.36).
Rysunek 3.36.
Zastosowanie
narzdzia
Tritangent Fillet

Podobnie postpujemy z kolejnymi trzema zwojami powierzchni rubowych.

8. Zaokrglilimy ju grzbiety powierzchni rubowych, teraz wykonamy podobn

operacj, ksztatujc powierzchnie dna kadego zwoju. Tym razem jednak

zastosujemy narzdzie Variable Edge Fillet (tabela 3.3). Umoliwia ono
wykonywanie zaokrgle krawdzi o zmiennym promieniu. Wykonamy
zaokrglenie o promieniu zmniejszajcym si wraz z postpujc zbienoci
limaka.
Wskazujemy wic myszk ikon narzdzia. Uaktywnia si stosowne okno
dialogowe. Wskazujemy krawd wewntrzn dna wybranego zwoju (Edge(s)
to fillet), a nastpnie wpisujemy warto  w polu Radius. Wpisana warto
widnieje na pocztku i kocu podwietlonej linii, symbolizujcej definiowane
zaokrglenie. Aby zmieni kocow warto promienia zaokrglenia, klikamy
myszk na symbolu R4 w czci przedniej limaka. W otwartym okienku
dialogowym wpisujemy warto . Operacj koczymy, naciskajc przycisk
OK (rysunek 3.37).
Podobnie postpujemy z kolejnymi trzema zwojami powierzchni rubowych.
9. Ksztatowanie postaci powierzchni rubowych jest ju zakoczone. Teraz

zajmiemy si wykonaniem czopw w przedniej i tylnej czci limaka.

Dalsze operacje nie powinny by ju dla nas niczym nowym, poznalimy je
ju dokadnie, wykonujc modele, opisane w rozdziale drugim niniejszego
opracowania.

Rozdzia 3. Przykady modelowania hybrydowego

187

Rysunek 3.37.
Zastosowanie
narzdzia
Variable Fillet

Zaczniemy od wykonania odsadzenia. Jak zwykle wykonamy je poprzez

wycignicie profilu. Najpierw jednak profil ten musimy narysowa.
Wskazujemy wic myszk paszczyzn zx, a nastpnie uruchamiamy
modu Sketcher. Rysujemy okrg o takiej rednicy, jak na rysunku 3.38.
Rysunek 3.38.
Szkic i wymiar
profilu odsadzenia

Teraz moemy przystpi do wycignicia narysowanego profilu.

10. Uruchamiamy wic klikniciem myszki na stosownej ikonie narzdzie Pad

(tabela 3.3). Pojawia si okno dialogowe. W oknie tym wybieramy parametry

wycignicia, w szczeglnoci jako Type wybieramy z listy rozwijanej pozycj
Dimension, oznaczajc, e chcemy nada wyciganemu elementowi konkretn
warto gruboci, nastpnie jako Length wpisujemy warto , jako Profile
wskazujemy wczeniej narysowany profil koa Sketch.7.
W celu obejrzenia podgldu efektu naszych dziaa naciskamy przycisk Preview
(rysunek 3.39). Jeli wszystko jest w porzdku, zatwierdzamy wykonanie
operacji, wybierajc przycisk OK.

188

Modelowanie bryowe w systemie CATIA przykady i wiczenia

Rysunek 3.39.
Zastosowanie
narzdzia Pad

11. Teraz wykonamy czop o przekroju kwadratowym, wychodzcy z wykonanego

odsadzenia.
Podobnie jak wczeniej, wskazujemy myszk paszczyzn czoow walca
odsadzenia i uruchamiamy modu Sketcher. Rysujemy profil o postaci
i wymiarach, jak na rysunku 3.40.
Rysunek 3.40.
Szkic i wymiary
profilu czopu

12. W celu wycignicia profilu uruchamiamy klikniciem myszki na stosownej

ikonie narzdzie Pad. Pojawia si okno dialogowe narzdzia. Ustalamy

parametry wycignicia, w szczeglnoci jako Type wybieramy z listy
rozwijanej pozycj Dimension, by nada wyciganemu elementowi konkretn
warto gruboci, nastpnie jako Length wpisujemy warto 
, jako Profile
wskazujemy wczeniej narysowany profil koa Sketch.8.
W celu obejrzenia podgldu efektu naszych dziaa naciskamy przycisk Preview
(rysunek 3.41). Jeli wszystko jest w porzdku, zatwierdzamy wykonanie
operacji, wybierajc przycisk OK.
13. Wykonamy teraz fazki na krawdziach czopu. W tym celu uyjemy narzdzia
Chamfer (tabela 3.3). Jako warto fazki (Length 1) wpisujemy
.

Wskazujemy nastpnie cztery krawdzie (Object(s) to chamfer), jak na

rysunku 3.42. Operacj koczymy, naciskajc przycisk OK.

Rozdzia 3. Przykady modelowania hybrydowego

189

Rysunek 3.41.
Zastosowanie
narzdzia Pad

Rysunek 3.42.
Zastosowanie
narzdzia Chamfer

14. Na powierzchni utworzonego czopu wykonujemy teraz jeszcze jedno

odsadzenie, powtarzajc kroki opisane w punktach 10. i 11. Efekty

wykonania operacji widzimy na rysunkach 3.43 oraz 3.44.
15. Krawd czoow odsadzenia dodatkowo fazujemy, ponownie uywajc do
tego celu narzdzia Chamfer. Jako warto fazki (Length 1) wpisujemy
.

Wskazujemy nastpnie krawd walca (Object(s) to chamfer), jak na rysunku

3.45. Operacj koczymy, naciskajc przycisk OK.
16. Podobn faz wykonujemy na pierwszym odsadzeniu, tym razem wpisujc
w polu Length 1 warto  (rysunek 3.46).
17. Zajmiemy si teraz wykonaniem podobnych odsadze na drugim kocu limaka.

Wskazujemy wic woln powierzchni czoow limaka i uruchamiamy

modu Sketcher. Rysujemy okrg o rednicy takiej, jak na rysunku 3.47.

190
Rysunek 3.43.
Szkic i wymiar
profilu drugiego
odsadzenia

Rysunek 3.44.
Zastosowanie
narzdzia Pad

Rysunek 3.45.
Zastosowanie
narzdzia Chamfer

Modelowanie bryowe w systemie CATIA przykady i wiczenia

Rozdzia 3. Przykady modelowania hybrydowego

191

Rysunek 3.46.
Zastosowanie
narzdzia Chamfer

Rysunek 3.47.
Szkic i wymiar
profilu odsadzenia
z przedniej strony
limaka

Teraz moemy przystpi do wycignicia narysowanego profilu.

18. W celu wycignicia profilu uruchamiamy klikniciem myszki na stosownej

ikonie narzdzie Pad. W uaktywnionym oknie dialogowym narzdzia ustalamy

parametry wycignicia, w szczeglnoci jako Type wybieramy z listy rozwijanej
pozycj Dimension. By nada wyciganemu elementowi konkretn warto
gruboci, wpisujemy w polu Length warto , jako Profile wskazujemy
wczeniej narysowany profil koa Sketch.10.
W elu obejrzenia podgldu efektu naszych dziaa naciskamy przycisk Preview
(rysunek 3.48). Jeli wszystko jest w porzdku, zatwierdzamy wykonanie
operacji, wybierajc przycisk OK.
19. Na powierzchni utworzonego odsadzenia wykonujemy teraz czop, powtarzajc

w zasadzie kroki opisane np. w punktach 18. i 19. Efekty wykonania operacji
widzimy na rysunkach 3.49 oraz 3.50.
20. Teraz zaokrglimy ostr krawd przejcia pomidzy pierwszym odsadzeniem

a powierzchni czoow. W tym celu zastosujemy narzdzie Fillet (tabela 3.3).

Jako warto zaokrglenia (Radius) wpisujemy . Wskazujemy nastpnie
krawd walca (Object(s) to chamfer), jak na rysunku 3.51. Operacj koczymy,
naciskajc przycisk OK.

192
Rysunek 3.48.
Zastosowanie
narzdzia Pad

Rysunek 3.49.
Szkic i wymiar
profilu drugiego
odsadzenia
z przedniej strony
limaka

Rysunek 3.50.
Zastosowanie
narzdzia Pad

Modelowanie bryowe w systemie CATIA przykady i wiczenia

Rozdzia 3. Przykady modelowania hybrydowego

193

Rysunek 3.51.
Zastosowanie
narzdzia Fillet

21. Natomiast krawd czoow czopu fazujemy, uywajc do tego celu narzdzia
Chamfer. Jako warto fazki (Length 1) wpisujemy
. Wskazujemy nastpnie

krawd walca (Object(s) to chamfer), jak na rysunku 3.52. Operacj koczymy,

naciskajc przycisk OK.
Rysunek 3.52.
Zastosowanie
narzdzia Chamfer

22. Aby zakoczy sporzdzanie modelu, musimy wykona ju tylko otwory

w czci przedniej i tylnej limaka.

Do wykonania otworw posuymy si narzdziem Hole (tabela 3.3). Przed
uruchomieniem narzdzia wskazujemy myszk czoow krawd czopu
w czci przedniej limaka. Klikniciem myszki na stosownej ikonie
uaktywniamy narzdzie. Pojawia si okno dialogowe. Bezporednio po
pokazaniu si okna wskazujemy myszk na powierzchni, na ktrej otwr
zostanie umiejscowiony. Korzystajc z opcji zakadki Extension, zdefiniujemy
parametry otworu. Warto rednicy (Diameter) ustalamy na . Z listy
rozwijanej wybieramy pozycj Blind, co oznacza, e otwr zostanie wykonany
na dan gboko. Warto gbokoci (Depth) ustalamy na .
W celu obejrzenia podgldu efektu naszych dziaa naciskamy przycisk Preview
(rysunek 3.53). Jeli wszystko jest w porzdku, zatwierdzamy wykonanie
operacji, wybierajc przycisk OK.
23. Na drugim kocu limaka sporzdzamy identyczny otwr, wykonujc

czynnoci, jak w punkcie 23. (rysunek 3.54).

194

Modelowanie bryowe w systemie CATIA przykady i wiczenia

Rysunek 3.53.
Zastosowanie
narzdzia Hole

Rysunek 3.54.
Zastosowanie
narzdzia Hole

24. W ten oto sposb zakoczylimy prac nad modelem limaka. Moemy si teraz

przyjrze bryle gotowego modelu (rysunek 3.55).

Dla dociekliwych efekt paszczyzn tncych

W cyklu omawiania funkcji specjalnych moduu Part Design oraz narzdzi wsplnych dla wszystkich moduw warto wspomnie o ciekawym narzdziu, noszcym
nazw Depth Effect. Jest ono dostpne w pozycji menu: View\Depth Effect. Narzdzie
to umoliwia utworzenie dwch paszczyzn przecinajcych przestrze, w ktrej
umieszczono model. Paszczyzny te s zawsze rwnolege do paszczyzny ekranu
monitora. Ich zadaniem jest cige przycinanie bryy modelu, tzn. obracajc model lub
przemieszczajc go wobec paszczyzny monitora powodujemy, e cz modelu
przechodzca przez te paszczyzny ulega przekrojeniu (widzimy tylko cz modelu
znajdujc si pomidzy paszczyznami tncymi).

Rozdzia 3. Przykady modelowania hybrydowego

195

Rysunek 3.55.
Gotowy model

Przykad zastosowania tego narzdzia uwidoczniono na rysunku 3.56. W oknie dialogowym narzdzia widzimy dwie zdefiniowane paszczyzny tnce: Near Limit oraz
Far Limit (wartoci pl Fixed oznaczaj oddalenie tych paszczyzn od paszczyzny
ekranu). Dodatkow funkcj tego narzdzia jest moliwo wczenia efektu rozmywania si widoku modelu w gbi, za drug paszczyzn tnc (Foggy).
Rysunek 3.56.
Zastosowanie
narzdzia
Depth Effect

Model kaduba dki

Opis postaci modelu
Ostatnim z przykadw modelowania hybrydowego jest proces modelowania kaduba
dki. Tym razem rwnie uznajmy, e nie bdzie to model obiektu rzeczywistego.

196

Modelowanie bryowe w systemie CATIA przykady i wiczenia

Posta tego modelu moe ewentualnie przypomina zabawk wykonan z tworzywa

sztucznego. Cechy szczeglne postaci modelu to agodne i opywowe ksztaty kaduba i zaokrglona promieniem o zmiennej wartoci krawd we wntrzu.
Tym razem celem opisu procesu modelowania nie jest pokazanie adnych narzdzi
moduu Wireframe and Surface Design, ktre posuyyby czciowo do wykonania
modelu bryowego. Celem tego opisu jest przede wszystkim pokazanie, jak dokona
zamiany modelu powierzchniowego na bryowy.
Przyjrzyjmy si najpierw gotowemu modelowi (rysunek 3.57).
Rysunek 3.57.
Model kaduba dki

Narzdzia programowe
Wykonanie tego modelu wymaga zastosowania nastpujcych narzdzi programowych moduu Part Design (tabela 3.5) oraz moduu Wireframe and Surface Design
(nie omawianych, patrz wstp do rozdziau 3.). Ze wzgldu na moliwo modyfikacji paskw narzdziowych, wyszczeglnione dalej narzdzia programowe mona sobie od razu przygotowa, umieszczajc je albo na obszarze roboczym (opcja niezalecana w przypadku posiadania monitorw mniejszych ni 17"), albo na paskach ikon
narzdziowych (menu View\Toolbars).
Tabela 3.5. Wymagane narzdzia programowe moduu Part Design
Grupa narzdziowa

Ikona

Nazwa narzdzia

Krtki opis

Dress-Up Features

Variable Radius Fillet

Wykonywanie zaokrgle
krawdzi o zmiennym promieniu

Dress-Up Features

Edge Fillet

Wykonywanie zaokrgle
krawdzi

Surface-Based
Features

Close Surface

Tworzenie bry z elementw

powierzchniowych

Dress-Up Features

Shell

Wykonywanie elementw
cienkociennych z bry

Transformation
Features

Mirror

Wykonywanie kopii elementw

poprzez lustrzane odbicie

Rozdzia 3. Przykady modelowania hybrydowego

197

Opis procesu powstawania modelu

Proces modelowania zostanie przedstawiony w punktach, oznaczajcych kolejno
wykonywania poszczeglnych operacji. Przystpujemy wic do modelowania.
1. Po wykonaniu modelu powierzchniowego (utworzonego za pomoc moduu

Wireframe and Surface Design) otwieramy modu Part Design. W tym celu
naley wybra z menu polecenie Start\Mechanical Design\ Part Design.
Model powierzchniowy obejmuje tylko poow postaci modelu kaduba dki. Druga
poowa zostanie wykonana jako lustrzane odbicie po zamianie na model bryowy.

W przestrzeni roboczej moduu Part Design widzimy model powierzchniowy

wraz z profilami prowadzcymi, ktre posuyy do jego utworzenia (rysunek
3.58). Domylnie modele powierzchniowe maj te zabarwienie.
Rysunek 3.58.
Model, wykonany
za pomoc moduu
Wireframe and
Surface Design
(widoczne profile
prowadzce)

2. Dokonamy teraz zamiany modelu powierzchniowego na model bryowy.

W tym celu zastosujemy narzdzie Close Surface (tabela 3.5). Przed

uruchomieniem wspomnianego narzdzia wskazujemy w drzewie struktury
modelu np. ostatni pozycj (inaczej: pozycj reprezentujc ostatni
operacj wykonan podczas wykonywania modelu powierzchniowego).
Nastpnie klikniciem myszki na ikonie narzdzia uruchamiamy je.
W skromnym oknie dialogowym narzdzia widzimy, e w polu Object to
close pojawia si pozycja Trim.3 (rysunek 3.59). Operacj zamiany modelu
koczymy, klikajc przycisk OK.
Ale to nie wszystko. Pozornie nic si nie wydarzyo. Zmian zaobserwujemy
dopiero, gdy pozycj drzewa struktury modelu Open_body.1 uczynimy
niewidoczn (wskazujemy pozycj w drzewie struktury modelu, naciskamy
prawy klawisz myszki i wybieramy pozycj Hide). Teraz widzimy, e nasz
model wyglda ju dokadnie tak samo, jak modele wykonane poprzednio.

198

Modelowanie bryowe w systemie CATIA przykady i wiczenia

Rysunek 3.59.
Zastosowanie
narzdzia
Close Surface

3. Warto w tym miejscu przyjrze si postaci drzewa struktury modelu (rysunek

3.60). Widzimy, e w gazi PartBody przybya nam pozycja CloseSurface.1.

Natomiast ga Open_body.1 jest wyszarzona. Gdybymy j rozwinli,
uzyskalibymy dostp do wszystkich operacji wykonanych w module Wireframe
and Surface Design.
Rysunek 3.60.
Widok aktualnego
stanu drzewa
struktury modelu
(widoczna
wyszarzona ga
Open_body.1)

4. Aby udowodni, e mamy teraz ju do czynienia rzeczywicie z modelem

bryowym, dokonajmy kilku jego modyfikacji, uywajc do tego narzdzi

moduu Part Design.
Zacznijmy wic od uzupenienia modelu o jego drug poow. W tym celu
zastosujemy narzdzie Mirror (tabela 3.5). Wskazujemy myszk pozycj
PartBody, a nastpnie uruchamiamy narzdzie Mirror. Musimy teraz wskaza
paszczyzn, wzgldem ktrej nastpi lustrzane odbicie modelu. Wskazujemy
wic paszczyzn modelu, jak na rysunku 3.61. Operacj koczymy,
naciskajc przycisk OK.
W ten sposb mamy ju model kaduba dki. Mao jednak przypomina on
w tej chwili kadub prawdziwej dki (czy choby zabawk wykonan
z tworzywa sztucznego). Dodajmy wic do modelu kilka dodatkowych cech.
5. Zacznijmy od wydrenia bryy modelu, dziki czemu zacznie on przypomina

rzeczywisty cienkocienny kadub. Do tego celu zastosujemy narzdzie Shell

Rozdzia 3. Przykady modelowania hybrydowego

199

Rysunek 3.61.
Zastosowanie
narzdzia Mirror

(rysunek 3.62). Przed uruchomieniem narzdzia wskazujemy myszk

powierzchni pokadu (zostanie ona usunita). Nastpnie klikniciem myszki
na stosownej ikonie uruchamiamy narzdzie.
W otwartym oknie dialogowym musimy wybra parametry wydrenia. Jako
grubo cianek po wydreniu (Default inside thickness) wpisujemy warto
. Reszt parametrw pozostawiamy bez zmian. Operacj koczymy,
naciskajc przycisk OK (rysunek 3.62).
Rysunek 3.62.
Zastosowanie
narzdzia Shell

6. Nasz model wygldem bardzo ju przypomina cienkocienny kadub dki

(rysunek 3.63).
Na koniec wykonamy jeszcze zaokrglenia dwch ostrych wewntrznych
krawdzi. Zaczniemy od zaokrglenia krawdzi przebiegajcej wzdu
wewntrznej czci dna kaduba. Do tego celu zastosujemy narzdzie Variable
Fillet (tabela 3.5).
Wskazujemy wic myszk ikon narzdzia. Uaktywnia si stosowne okno
dialogowe. Wskazujemy wspomnian krawd (Edge(s) to fillet), a nastpnie
wpisujemy warto 
 w polu Radius. Wpisana warto widnieje na pocztku

200

Modelowanie bryowe w systemie CATIA przykady i wiczenia

Rysunek 3.63.
Widok obecnej
postaci modelu

i kocu podwietlonej linii, symbolizujcej definiowane zaokrglenie.

Aby zmieni kocow warto promienia zaokrglenia, klikamy myszk na
symbolu R30 w czci dziobowej kaduba. W otwartym okienku dialogowym
wpisujemy warto 
. Operacj koczymy, naciskajc przycisk OK
(rysunek 3.64).
Rysunek 3.64.
Zastosowanie
narzdzia
Variable Fillet

7. Wykonamy jeszcze jedno zaokrglenie, w okolicach rufy. W tym celu

zastosujemy narzdzie Fillet (tabela 3.5). Jako warto zaokrglenia (Radius)

wpisujemy . Wskazujemy nastpnie krawd walca (Object(s) to chamfer),
jak na rysunku 3.65. Operacj koczymy, naciskajc przycisk OK.
8. Model jest ju gotowy. Moemy teraz przyjrze si jego ciekawej postaci

(rysunek 3.66).

Rozdzia 3. Przykady modelowania hybrydowego

201

Rysunek 3.65.
Zastosowanie
narzdzia Fillet

Rysunek 3.66.
Gotowy model

Dla dociekliwych powikszony podgld geometrii

oraz specyfikacji modelu
W cyklu omawiania funkcji specjalnych moduu Part Design oraz narzdzi wsplnych dla wszystkich moduw przedstawimy dwa uyteczne narzdzia o podobnym
zastosowaniu, noszce nazw Overview on geometry oraz Overview on specifications.
Narzdzia te nieco przypominaj opisane w rozdziale 2. narzdzie Magnifier.
Oba narzdzia s dostpne w pozycji menu: View\Overview on geometry oraz View\
Overview on specifications.
Pierwsze z nich Overview on geometry umoliwia przegldanie w powikszeniu postaci modelu. Powikszony widok modelu jest widoczny w przestrzeni roboczej
okna gwnego moduu Part Design. Natomiast w oknie dialogowym narzdzia jest
zawsze widoczna caa posta modelu. W oknie tym do dyspozycji mamy prostokt

202

Modelowanie bryowe w systemie CATIA przykady i wiczenia

powikszenia, ktrego wymiary mona zmienia, odpowiednio modyfikujc pooenia biaych kwadratw widocznych na przeciwlegych rogach wspomnianego prostokta. Prostokt ten mona swobodnie przemieszcza po modelu. Zakres modelu, ktry
znajdzie si w jego obrbie, zostaje powikszony. Przykad zastosowania tego narzdzia uwidoczniono na rysunku 3.67.
Rysunek 3.67.
Zastosowanie
narzdzia Overview
on geometry

Drugie z wymienionych narzdzi to Overview on geometry. Umoliwia ono przegldanie w powikszeniu zawartoci drzewa struktury modelu. Powikszony widok
drzewa jest widoczny w przestrzeni roboczej okna gwnego moduu Part Design.
Natomiast w oknie dialogowym narzdzia jest zawsze widoczna caa posta drzewa.
W oknie tym do dyspozycji mamy prostokt powikszenia, ktrego zasady stosowania s identyczne, jak narzdzia Overview on geometry. Zakres drzewa struktury modelu, ktry znajdzie si w jego obrbie, zostaje powikszony. Przykad zastosowania
tego narzdzia uwidoczniono na rysunku 3.68.
Rysunek 3.68.
Zastosowanie
narzdzia Overview
on specifications

Oba narzdzia mog by bardzo uyteczne, szczeglnie podczas pracy z bardzo skomplikowanymi modelami, zoeniami modeli itp.