IDZ DO

PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI

KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE
ZAMW DRUKOWANY KATALOG

Cubase SX.
Szybki start
Autor: Thad Brown
Tumaczenie: Marek Korbecki
ISBN: 83-7361-300-5
Tytu oryginau: Cubase SX for Macintosh
and Windows: VQG
Format: B5, stron: 432

TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA

CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK

CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE

Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl

Cubase SX to komputerowe studio nagra; aplikacja, dziki ktrej moesz tworzy

profesjonalne utwory muzyczne nie wychodzc z domu. Cubase umoliwia samodzielne
nagrywanie, miksowanie i aranowanie muzyki. Dziki interfejsom VST i ASIO jest to
niezwykle elastyczny system, ktry mona z atwoci rozbudowa i dostosowa
do swoich potrzeb.
Ksika Cubase SX. Szybki start to nowoczesny podrcznik, dziki ktremu
w krtkim czasie poznasz t aplikacj i nauczysz si uywa jej w praktyce.
To pozycja skierowana do pocztkujcych i rednio zaawansowanych uytkownikw,
ktrzy nie maj wikszego dowiadczenia w edycji dwiku, a pragn stworzy
wirtualne studio nagra od podstaw. Krtkie rozdziay, ktre moesz przeczyta
w cigu kilkunastu minut, prezentuj krok po kroku czynnoci, jakie naley
wykonywa, aby osign zamierzony efekt.
Nauczysz si:
Instalowa Cubase SX i konfigurowa go, by wsppracowa z zainstalowanym
sprztem
Porusza po interfejsie programu Cubase i dostosowywa go do swoich potrzeb
Nagrywa dwik
Tworzy i edytowa cieki MIDI
Korzysta z instrumentw VST
Edytowa zapis dwikowy
Miksowa utwory, korzysta z filtrw
Dodawa efekty dwikowe
Uywa programu ReWire
Wykonywa mastering za pomoc Cubase SX

Spis treci

Spis treci
Rozdzia 1.

Instalacja i konfiguracja programu Cubase SX

15

Rozdzia 2.

Przechadzka po interfejsie programu Cubase SX

37

Pasek sterowania transportem ...................................................................39

Okno Project..............................................................................................41
Pasek narzdziowy okna Project ...............................................................43
Panel Track Inspector w oknie Project......................................................45
Panel Track List okna Project ...................................................................46
Linijka okna Project ..................................................................................47
Panel zdarze w oknie Project....................................................................48
Panel informacyjny w oknie Project .........................................................49
Ustawienia przycigania w oknie Project .................................................50
Edytor Audio Sample ................................................................................53
Edytor MIDI Key ......................................................................................54
Inne edytory MIDI ....................................................................................55
5

Spis treci

Instalacja programu Cubase SX..................................................................16

Co i gdzie?.................................................................................................17
Podstawy nagrywania................................................................................19
Interfejsy audio i sterowniki......................................................................20
Sprawdzanie karty dwikowej w systemie Windows XP...........................21
Sprawdzanie karty dwikowej w systemie Mac OS X .............................23
Definicja latencji .......................................................................................25
Ustawianie latencji ....................................................................................26
Sprawdzanie interfejsu MIDI w systemie Windows XP...........................27
Sprawdzanie interfejsu MIDI w systemie Mac OS X ...............................29
Na czym polega monitorowanie? .................................................................30
Monitorowanie z poziomu programu Cubase ...........................................31
Monitorowanie przy uyciu miksera zewntrznego..................................32
Monitorowanie przy uyciu funkcji ASIO Direct Monitoring..................33
Konfiguracja..............................................................................................34

Spis treci

Magazyn ....................................................................................................56
Mikser w programie Cubase SX .................................................................57
Stelae efektw w programie Cubase SX .................................................58
Instrumenty VST .......................................................................................59
Rozdzia 3. Rozpoczynamy opracowywanie projektu

61

Spis treci

Tworzenie projektu ...................................................................................62

O metronomie w programie Cubase SX....................................................65
Ustawianie tempa w projekcie ..................................................................66
Import ptli................................................................................................68
Dopasowywanie tempa projektu do tempa ptli audio..............................70
Dopasowywanie tempa ptli do tempa projektu .......................................72
Wielokrotne wklejanie ptli do projektu ...................................................74
Import projektw Cubase ..........................................................................76
Tworzenie nowego szablonu .....................................................................78
Uywanie pustych szablonw ...................................................................80
Rozdzia 4. Instalacja i konfiguracja programu Cubase SX

81

Tworzenie cieki audio............................................................................83

Definiowanie preferencyjnych ustawie nagrywania dwiku .................84
Nagrywanie pojedynczej cieki ...............................................................88
Nagrywanie na kilku ciekach jednoczenie ...........................................90
Nagrywanie cieek stereofonicznych ......................................................92
Nagrywanie automatyczne: podrzutki.......................................................93
Nagrywanie automatyczne: tryb nagrywania cyklicznego........................96
Rozdzia 5. Nagrywanie MIDI

99

Nadawanie nazw wejciom i wyjciom MIDI.........................................100

Tworzenie cieek MIDI .........................................................................101
Konfigurowanie cieek MIDI do nagrania ............................................103
Nagrywanie pojedynczej cieki MIDI ...................................................105
Automatyczne uruchamianie nagrywania ...............................................107
Automatyczne wyczanie zapisu przy uyciu lokatorw.......................109
Tryby nagrywania MIDI .........................................................................110
Cykliczne nagrywanie MIDI ...................................................................111
Nagrywanie cykliczne: tryby Mix i Overwrite........................................112
Nagrywanie wielu cieek MIDI jednoczenie .......................................113
6

Spis treci

O wielobrzmieniowych urzdzeniach MIDI ...........................................114

Zapis danych kontrolerw cigych ........................................................115
Nagrywanie danych Sysex ......................................................................116
Rozdzia 6. Rczne wprowadzanie danych MIDI

119

Rozdzia 7.

Korzystanie z instrumentw VST

145

Co to jest instrument VST? .....................................................................146

Po co uywa instrumentw VST? .........................................................147
Instalacja i zarzdzanie instrumentami VST ...........................................149
Otwieranie VSTi .....................................................................................150
Otwieranie edytora VSTi.........................................................................151
Wybieranie profilw VSTi......................................................................152
Korzystanie z VSTi .................................................................................153
Wizualne narzdzia edycyjne VSTi ........................................................154
Zapisywanie i przywoywanie ustawie VSTi ........................................156
7

Spis treci

Tworzenie partii MIDI ............................................................................120

Otwieranie edytora ..................................................................................122
Opis edytora Key.....................................................................................123
Narzdzia edycyjne .................................................................................124
Wprowadzanie nut MIDI.........................................................................125
Rozciganie panelu nutowego.................................................................126
Korzystanie z wywietlacza pozycji wskanika myszy ..........................127
Przyciganie w edytorze Key ..................................................................128
Zmiana dugoci nut ................................................................................129
Ustawianie siy uderzenia w klawisze.....................................................130
Wprowadzanie wielu nut w trybie malowania ........................................131
Wyciszanie i usuwanie nut ......................................................................132
Przegldanie danych kontrolerw cigych.............................................134
Wprowadzanie danych CC za pomoc narzdzia Draw..........................135
Edytor perkusyjny ...................................................................................136
Otwieranie edytora Drum........................................................................137
Posugiwanie si narzdziem Drumstick.................................................138
Kwantyzacja globalna a ustawienia indywidualne..................................139
Zmiana wartoci parametru Velocity w edytorze Drum .........................141
Usuwanie i wyciszanie nut w edytorze Drum .........................................143

Spis treci

Universal Sound Module.........................................................................157

Neon VSTi...............................................................................................158
cs40 VSTi................................................................................................159
vb-1 VSTi................................................................................................160
JX16 VSTi...............................................................................................161
a1 VST1...................................................................................................163
lm-7 VSTi................................................................................................164
Sterowanie instrumentami VST za pomoc komunikatw MIDI.............165
Rozdzia 8. Podstawowa edycja zapisu dwikowego

167

Spis treci

Przeksztacanie zdarze w partie.............................................................170

Rozbijanie partii na zdarzenia ..................................................................171
Wyciszanie zdarze i partii .....................................................................172
Przesuwanie partii i zdarze przy uyciu funkcji Snap...........................173
Przesuwanie zdarze i partii przy uyciu kursora ...................................174
Ograniczanie ruchw partii i zdarze......................................................175
Ustawianie punktu przycigania................................................................176
Kopiowanie partii i zdarze audio...........................................................178
Tworzenie zgonie ...............................................................................179
Tworzenie wyciszenia .............................................................................180
Edycja obwiedni zgonie i wycisze....................................................181
Zmiana oglnej gonoci zdarzenia .......................................................182
Zmiana dugoci zdarzenia......................................................................183
Przesuwanie zawartoci zdarzenia poprzez zmian jego dugoci..........184
Zmiana dugoci zdarzenia poprzez cinicie lub rozcigniecie
w czasie ...................................................................................................185
Przenikanie ..............................................................................................186
Zmiana obwiedni przenikania .................................................................187
Dzielenie zdarze i partii.........................................................................188
Edytor Audio Part....................................................................................189
Przygotowanie zdarze do montau........................................................190
Odsuchiwanie zdarze w zbitce .............................................................191
Monta zbitki...........................................................................................192

Spis treci

Rozdzia 9.

Zaawansowana edycja zapisu dwikowego

193

Rozdzia 10. Edycja zapisu MIDI

223

Edycja audio a edycja MIDI....................................................................224

Przesuwanie i kopiowanie partii MIDI ...................................................225
Wyciszanie i dzielenie partii MIDI .........................................................226
Transponowanie cieek MIDI przy uyciu panelu Track Inspector ........227
Rozbijanie partii na wiele partii ..............................................................228
Jednoczesna edycja wielu partii w edytorze Key .......................................230
Kopiowanie nut w edytorze Key .............................................................232
Zmiana dugoci nut MIDI ......................................................................233
Edycja nut o takiej samej wysokoci.......................................................234
Przegldanie danych kontrolerw cigych.............................................235
Wywietlanie danych dowolnych kontrolerw CC.................................237
Tworzenie danych CC powizanych z tempem projektu.............................239
O funkcji Snap i edycji CC......................................................................241
9

Spis treci

Typy operacji edycyjnych .......................................................................194

Korzystanie z narzdzia Zoom .................................................................195
Wyodrbnianie zdarze z partii ................................................................196
Regulacja zakresu selekcji.......................................................................197
Poruszanie si w projekcie przy uyciu lokatorw .................................198
Przetwarzanie zdarzenia lub partii ..........................................................199
Regulacja wzmocnienia w zdarzeniu ......................................................201
Przestrajanie ............................................................................................202
Korygowanie faszw..............................................................................203
Przestrajanie z wykorzystaniem obwiedni ..............................................205
Przetwarzanie dwiku przy uyciu efektw VST..................................208
Dodatkowe ustawienia przetwarzania dwiku.......................................209
Usuwanie skutkw przetwarzania ...........................................................211
Modyfikowanie efektw w przetworzonym materiale............................213
Zamiana jednego procesu na inny ...........................................................214
Powikszanie obrazu w edytorze Sample ...............................................216
Funkcja rcznego przesuwania kursora w edytorze Sample Editor .........218
Tworzenie regionw w edytorze Sample Editor .....................................219
Tworzenie zdarzenia z regionu..................................................................220
Dodatkowe funkcje przetwarzania dwiku............................................221

Spis treci

Inne formy obwiedni komunikatw CC ..................................................242

Usuwanie, przesuwanie i kopiowanie komunikatw CC .........................243
Kwantyzacja ............................................................................................244
Regulowanie gstoci siatki kwantyzacyjnej ..........................................245
Wybieranie nut do kwantyzacji .................................................................247
Nadawanie kwantyzowanym sekwencjom MIDI bardziej
naturalnego brzmienia .............................................................................248
Edytor List...............................................................................................250
Filtrowanie danych w edytorze List ........................................................251
Modyfikowanie wartoci na licie zdarze .............................................252
Tworzenie nowych zdarze na panelu Event ..........................................253
Rozdzia 11. Mikser programu Cubase

255

Spis treci

Dlaczego miksujemy w stereo? ................................................................256

Kanay miksera programu Cubase ..........................................................257
Zarzdzanie mikserem na ekranie ...........................................................259
Wywietlanie kontrolek jednego typu we wszystkich
kanaach miksera jednoczenie ...............................................................262
Osuchiwanie solo i wyciszanie kanaw miksera ...................................263
Posugiwanie si kanaami audio ............................................................264
Wybr portu wyjciowego dla kanau audio ...........................................266
Regulowanie poziomu i panoramy..........................................................267
Posugiwanie si mikserem w trybie rozszerzonym................................269
Zasady korekcji .......................................................................................270
Ustawianie korekcji w oknie Channel Settings .......................................271
Posugiwanie si filtrami pkowymi......................................................273
Posugiwanie si filtrami grno- i dolnoprzepustowymi.........................274
Podstawowe informacje o efektach insertowych ....................................276
Omijanie korektorw i efektw w kanaach............................................277
Podstawy miksowania MIDI ...................................................................280
Efekty insertowe MIDI............................................................................281
Profile efektw MIDI ..............................................................................283
MidiEcho.................................................................................................284
Arpache 5 ................................................................................................285
Tworzenie prostego arpeggio ..................................................................286
AutoPan...................................................................................................288
10

Spis treci

Tworzenie efektu tremolo przy uyciu AutoPan.....................................289

Pozostae efekty MIDI ............................................................................291
Efekty wysykowe MIDI .........................................................................293
Zachowywanie partii MIDI wraz z efektami...........................................295
Instrumenty VST i kanay ReWire..........................................................297
Posugiwanie si szynami wyjciowymi .................................................298
Kanay grup .............................................................................................299
Sprzganie kanaw miksera ...................................................................302
Rozdzia 12. Moduowe efekty audio

305

Rozdzia 13. ReWire i Cubase

337

Do czego suy ReWire? .........................................................................338

Przyczanie aplikacji ReWire do programu Cubase ..............................339
Uruchamianie i zamykanie aplikacji ReWire..........................................340
Tempo i ReWire ......................................................................................341
Korzystanie z wielu aplikacji ReWire jednoczenie ...............................342
Transmisja danych MIDI przy uyciu protokou ReWire .......................343
Transmisja danych audio midzy aplikacjami ReWire ...........................344
Aplikacje niezalene a aplikacje ReWire ................................................346

11

Spis treci

Obsugiwane formaty moduw ..............................................................306

Efekty insertowe i wysykowe ................................................................308
DoubleDelay............................................................................................310
Korzystanie z efektw opnieniowych synchronizowanych z tempem.....312
Modulacja wysokoci dwiku przez modu ModDelay.........................314
Pogos ......................................................................................................315
Ustawienia moduu Reverb A .................................................................317
Chorus .....................................................................................................319
Efekty dynamiczne ..................................................................................321
Korzystanie z moduu Dynamics .............................................................325
Pozostae moduy programu Cubase .......................................................328
Efekty wysykowe przed tumikiem........................................................330
Kiedy stosowa efekty wysykowe przed tumikiem ..............................332
Kanay grup i efekty ................................................................................333
czenie efektw przy uyciu grup.........................................................335

Spis treci

Spis treci

Rozdzia 14. Automatyka miksu

347

Po co automatyzowa miksy? .................................................................348

Zapis automatyki w oknie miksera..........................................................349
Przegldanie ustawie automatyki ..........................................................351
Tryby automatyki miksera.......................................................................352
Zapis ustawie automatyki moduw......................................................353
Automatyzacja parametrw efektw.......................................................354
Jak wywietlany jest zapis automatyki....................................................355
Zapis automatyki dla pojedynczej cieki...............................................356
Rczne definiowanie ustawie automatyki .............................................358
Usuwanie punktw sterujcych z obwiedni automatyki...........................359
Inne operacje wykonywane na punktach sterujcych .............................360
Definiowanie ustawie automatyki za pomoc narzdzia Draw.............361
Selektywne zwikszanie gonoci fragmentw cieek.........................362
Automatyka wycisze .............................................................................363
Przegldanie i automatyzacja innych parametrw ..................................364
Automatyka kanaw innych ni audio ...................................................365
Rozdzia 15. Korzystanie z efektw zewntrznych

367

Krosowanie zewntrznych efektw.........................................................368

Korzystanie z wyj VST ........................................................................369
Konfigurowanie zewntrznych efektw wysykowych............................370
Konfigurowanie zewntrznych efektw insertowych ..............................371
Monitorowanie dziaania efektw ...........................................................372
Kierowanie sygnau grupowego do procesora zewntrznego ..................374
Zewntrzne efekty wysykowe przed tumikiem.......................................376
Miksowanie z efektami zewntrznymi....................................................377
Rozdzia 16. Eksportowanie i renderowanie cieek

379

Zgrywanie, eksportowanie i renderowanie .............................................380

Zrzucanie cieki.....................................................................................381
Zgrywanie wielu cieek .........................................................................382
Renderowanie cieki z efektami ............................................................383
Korygowanie przesuni czasowych.......................................................385
Renderowanie wielu cieek ...................................................................386
Renderowanie cieek ReWire................................................................387
12

Spis treci

Tworzenie miksu finalnego .....................................................................389

Zgrywanie miksu w formacie MP3 .........................................................391
Zgrywanie miksu w formacie Ogg Vorbis ..............................................392
Zgrywanie miksu w formacie RealAudio wycznie
w komputerach PC ..................................................................................393
Zgrywanie miksu w formacie Windows Media tylko
w komputerach PC ..................................................................................394
Rozdzia 17. Mastering

395

Sowniczek

409

Skorowidz

413

13

Spis treci

Zadanie dla profesjonalnego realizatora masteringu...............................396

Tworzenie projektu masteringowego ......................................................397
Definiowanie sekwencji utworw ...........................................................399
Pynne zmiany gonoci .........................................................................400
Stosowanie korekcji ................................................................................401
Stosowanie kompresji .............................................................................402
Stosowanie efektw w sekcji Master ......................................................403
Mastering samodzielny ...........................................................................404
Stosowanie ditheringu UV22 ..................................................................407

Rozpoczynamy
opracowywanie projektu

Rozpoczynamy opracowywanie projektu

Kolejnym krokiem po zainstalowaniu i skonfigurowaniu

programu Cubase SX jest otwarcie nowego projektu.

W rozdziale niniejszym dowiemy si, jak otwiera

nowe projekty, korzystajc z szablonw doczonych
do programu Cubase SX oraz jak takie szablony tworzy
samodzielnie. Poznamy take metody zarzdzania
plikami, stosowane przez Cubase SX w miar
rozrastania si projektu. Poniewa wikszo projektw
muzycznych jest cile powizana z ustawieniami tempa,
tote nauczymy si tu konfigurowa ciek metronomu.
Na koniec natomiast zbadamy moliwoci, jakie daje
nam funkcja dopasowywania tempa, pozwalajca
zsynchronizowa tempo w programie Cubase z tempem
klipu dwikowego czy ptli perkusyjnej.

61

Rozpoczynamy opracowywanie projektu

Projekt jest dla programu Cubase SX podstawowym

typem plikw, tak jak dokument dla programu Microsoft
Word. W projekcie Cubase SX zawarte s dane audio
i MIDI, zapis parametrw automatyki oraz rozmaite
ustawienia muzyczne. Wikszo uytkownikw
Cubase SX tworzy nowy projekt dla kadego
opracowywanego przez siebie utworu, ale nie wszyscy
pracuj w ten sposb. Opisywany tu program zapewnia
bowiem ogromne moliwoci dostosowywania go
do indywidualnego sposobu pracy; kto, kto zajmuje
si na przykad postprodukcj dwikow czy te
przygotowywaniem cieek dwikowych dla produkcji
audiowizualnych, moe zorganizowa swj warsztat
pracy w zupenie inny sposb ni uytkownik
nagrywajcy piosenk country.

Rozdzia 3.

Tworzenie projektu

Tworzenie projektu
W chwili otwarcia nowego projektu Cubase da
od uytkownika wskazania katalogu, w ktrym
przechowywane bd pliki tworzce w projekt.
Mona wskaza katalog istniejcy lub utworzy
nowy; zwykle najefektywniejsz metod okazuje
si tworzenie nowego katalogu dla kadego utworu.
W miar rozbudowywania projektu Cubase generuje
nowe pliki i foldery wewntrz katalogu roboczego,
uatwiajc nam w ten sposb zarzdzanie plikami
i, w razie potrzeby, przenoszenie ich midzy
komputerami. Naley jednak pamita o tym,
by na dysku, na ktrym znajdowa si ma katalog
roboczy, byo wystarczajco duo wolnej przestrzeni
dla zapisania plikw audio. Nazwy projektu
i katalogu powinny by identyczne oraz logiczne.
Dziki temu nie bdziemy mie trudnoci
z odnalezieniem wszystkich elementw projektu,
gdy zajdzie potrzeba jego przeniesienia.
Oprcz dania wskazania katalogu roboczego
podczas otwierania nowego projektu Cubase
proponuje wybr szablonu. Kolekcja szablonw
doczonych do programu obejmuje midzy innymi
szablony 16- i 24-ladowego zapisu audio, jak
rwnie szablony projektw zawierajcych cieki
audio i MIDI. Nie chcc korzysta z adnego
z nich, wybieramy opcj Empty (pusty). Niemniej
jednak, kady kto przygotowuje filmow ciek
dwikow, prezentacyjny klip wideo, nagranie
hip-hopowe, nagranie na ywo czy te
jakiegokolwiek innego rodzaju zapis dwikowy
z pewnoci znajdzie szablon odpowiedni dla
danego zadania. Opis szablonw, jakie otrzymuje
uytkownik wraz z programem Cubase SX,
zarwno w wersji dla komputerw PC, jak
i Macintosh, znajdziemy w ramce zatytuowanej
Szablony doczone do programu Cubase SX.
Naley jeszcze wspomnie o tym, e szablony
mona dostosowywa do wasnych potrzeb.

62

Rozpoczynamy opracowywanie projektu

Aby otworzy nowy projekt:

1. Wybierz polecenie File/New (plik/nowy)

w systemie Windows lub File/New Project

(plik/nowy projekt) w systemie Mac OS.
2. Z listy Templates (szablony) rysunek 3.1

w oknie dialogowym New Project

(nowy projekt) wybierz szablon projektu.
3. Niezalenie od typu wybranego szablonu,

Cubase zada wskazania katalogu roboczego.

Wybierz istniejcy katalog lub utwrz nowy,
a nastpnie kliknij przycisk OK.
Rysunek 3.1. Wybr szablonu z listy

4. W ten sposb nowy projekt zostanie

utworzony; nadaj mu nazw i zapisz,

wybierajc polecenie File/Save (plik/zapisz).

Tworzenie projektu
63

Rozdzia 3.

Szablony doczone do programu Cubase SX

Tworzenie projektu

Nie komplikujmy sobie pracy i korzystajmy z szablonw. Szablony, w jakie wyposaono

Cubase SX, dziaaj w taki sam sposb, jak szablony w poprzednich wersjach programu,
podobnie jak w programie Microsoft Word. Kiedy uytkownik Worda tworzy nowy dokument,
program otwiera okno dialogowe, oferujc wybr gotowych szablonw. Word wyposaony
zosta w szablony takich dokumentw, jak yciorys, nota, strona internetowa, a take wzr
pustego dokumentu, ktry tworzy si od podstaw. Cubase SX dziaa dokadnie w ten sam
sposb udostpnia list, z ktrej uytkownik moe wybra szablon najodpowiedniejszy
dla tworzonego projektu.
Oto krtka charakterystyka najczciej wykorzystywanych szablonw, jakie znale mona
w pierwszej wersji programu Cubase SX. Peny zestaw modeli moe by nieco rny
u poszczeglnych uytkownikw, a zaley to od wersji programu oraz platformy, na ktrej
uytkownik pracuje. Niemniej jednak, poniszy wykaz powinien da nam wystarczajco
wyrany obraz oglny.

Szablon Empty (pusty) tworzy kompletnie pusty projekt. Mona z niego korzysta, tworzc
projekt od podstaw lub przygotowujc wasny szablon.

Szablon 16 Track MIDI Sequencer (16-ciekowy sekwencer MIDI) tworzy projekt
z szesnastoma pustymi ciekami MIDI. Wykorzystuje si go, tworzc aranacje MIDI
bez lub z niewieloma ciekami audio.

Szablon 16 Track Surround Mix (16-ciekowy miks surround) przeznaczony jest dla
projektw, ktre miksowane bd w przestrzeni dookolnej, a nie stereo. Kad z szesnastu
cieek audio mona kierowa do kilku kanaw surround, a nie tylko do kanaw
stereofonicznych.

Szablon 24 Track Audio Recorder (magnetofon 24-ladowy) to najlepszy wybr, gdy
zamierzamy zrealizowa nagranie instrumentw akustycznych (takich jak perkusja i gitary)
oraz wokalu. Kada z 24 cieek jest przygotowana do nagrania materiau audio
i skonfigurowana pod ktem miksu stereofonicznego.

Szablon Music for Picture NTSC (cieka muzyczna dla materiau wideo NTSC)
otwiera projekt zoptymalizowany pod ktem tworzenia cieki dwikowej dla nagrania
audiowizualnego, zrealizowanego w telewizyjnym standardzie NTSC, obowizujcym
w krajach Ameryki Pnocnej. Cubase SX potrafi odtwarza proste filmy wideo DirectShow
wraz z synchronizowan ciek dwikow.

Szablon Music for Picture PAL jest identyczny z omwionym wyej, z t jednak rnic,
e szybko wywietlania ramek obrazu jest tu dostosowana do europejskiego systemu
telewizyjnego PAL, a nie NTSC.

Szablon Stereo Mastering Setup (stereofoniczna konfiguracja masteringowa) stosowany
jest w postprodukcji miksw stereofonicznych, przygotowywanych do powielenia
na pytach CD. Ten typ szablonu jest najodpowiedniejszy do tego, by dopracowa ostateczne
brzmienie zrealizowanego i zmiksowanego nagrania przed wypaleniem go na pycie CD.

64

Rozpoczynamy opracowywanie projektu

Rysunek 3.2. Metronom mona
uaktywni, klikajc przycisk
Click na pasku Transport

O metronomie
w programie Cubase SX

Aby wczy kliki dwikowe:

1. Kliknij przycisk Click (rysunek 3.2) na pasku

Transport.
Rysunek 3.3. Wybr polecenia
Metronome Setup z menu Transport
w celu skonfigurowania metronomu

Aby uy dwiku MIDI

jako sygnau taktujcego:
1. Wybierz polecenie Metronome Setup (ustawienia

metronomu) rysunek 3.3 z menu

Transport.
2. Po otwarciu panelu Metronome Setup wycz

opcj Audio Click, klikajc pole jej wyboru,

a nastpnie wybierz kana MIDI i numer nuty,
ktrej chcesz uy jako sygnau taktujcego
(rysunek 3.4).
3. Kliknij przycisk OK.
Rysunek 3.4. W tym przypadku taktujcy komunikat
MIDI wysyany bdzie do programowego samplera
Battery

 Aby szybko otworzy panel Metronome

Setup, naley wcisn klawisz Ctrl

(Windows) lub Command (Mac OS)
i klikn przycisk Click na pasku Transport.

Wskazwki
 Ustawienia metronomu maj dziaanie globalne

i nie s zachowywane w pliku projektu. A zatem,

po przeniesieniu projektu do innego komputera
moe okaza si konieczne ponowne
skonfigurowanie metronomu.
 U dou panelu Metronome Setup znajduje si

suwak regulujcy gono dwiku metronomu.

Moe ona by naprawd wysoka.

65

O metronomie w programie Cubase SX

Niektre projekty, na przykad cieki dwikowe

dla nagra audiowizualnych czy nagrania na ywo,
nie zachowuj staego tempa od pocztku do koca.
Jednak w wikszoci projektw muzycznych
zachowanie tempa jest ze wszech miar wskazane.
Dokadno taktowania ma ogromne znaczenie
dla jakoci wykona muzycznych. Cubase SX
wyposaono we wbudowany metronom, ktry
mona skonfigurowa w taki sposb, by generowa
sygnay taktujce (kliki) i wysya je do gwnego
wyjcia audio. Rol sygnau taktujcego mog te
peni dwiki MIDI.

Rozdzia 3.

Ustawianie tempa w projekcie

Ustawianie tempa w projekcie

Kady nowy projekt Cubase przyjmuje tempo
domylne, ktre mona usysze, wczajc
metronom. Jednak tempo domylne nie musi by
waciwe dla kadego utworu. Uytkownicy majcy
dowiadczenie w korzystaniu z sekwencerw MIDI
przyzwyczajeni s do tego, e tempo ustawia si,
rozpoczynajc prac nad utworem. Jednak dla
tych, ktrzy zajmowali si dotychczas wycznie
nagrywaniem dwiku, procedura ta moe by
nowoci. Jedna z fundamentalnych rnic
pomidzy zapisem MIDI i audio polega na tym,
e MIDI jest formatem cile zwizanym z tempem.
cieki MIDI nie da si nagra bez zwizku
z ustawieniami tego parametru. Planujc nagrywanie
wycznie ywych instrumentw i nie zamierzajc
uzupenia nagra ani sekwencjami MIDI ani te
ptlami, bez obaw moemy zignorowa ustawienia
tempa w Cubase SX. W przeciwnym jednak razie
tempo powinnimy okreli zanim przystpimy
do nagrywania.

Aby zdefiniowa tempo

w programie Cubase SX:
1. Kliknij pasek transportu i sprawd, czy przycisk

Master jest podwietlony (rysunek 3.5).

2. Z menu Project wybierz polecenie Tempo Track

(cieka tempa) rysunek 3.6.

W ten sposb otworzysz okno dialogowe Tempo
Track.

66

Rysunek 3.5. Podwietlenie przycisku Master

oznacza, e tempo utworu sterowane jest
z poziomu cieki tempa, a jego edycj
umoliwia edytor Tempo Track

Rysunek 3.6. Otwieranie

edytora Tempo Track

Rozpoczynamy opracowywanie projektu

3. Wykonaj jedn z czynnoci:
s

Kliknij pole Tempo, widniejce na pasku

narzdziowym edytora, a nastpnie wpisz
warto tempa (rysunek 3.7).

Za pomoc oznaczonych strzakami

przyciskw, znajdujcych si z prawej
strony pola Tempo, ustaw dan warto
tempa. Jeli dysponujesz mysz
wyposaon w kko, moesz je
wykorzysta do zwikszania i zmniejszania
wartoci wielu parametrw, midzy innymi
tempa w oknie Tempo Track.

Rysunek 3.7. W polu Tempo wpisujemy dan

warto tempa

4. Gdy okrelisz odpowiednie tempo, zamknij

okno edytora.

 Za pomoc edytora Tempo Track mona

programowa zmiany tempa w caym utworze.

Edytor ten jest aktywny tylko po podwietleniu
przycisku Master na pasku Transport. Majc
absolutn pewno, e tempo w danym
utworze pozostanie niezmienne, moemy
przycisk Master wyczy, a warto tempa
zdefiniowa wprost na pasku sterowania
transportem.
 Z przycisku Master i edytora Tempo Track

warto korzysta, albowiem narzdzia te

dziaaj o wiele elastyczniej i s znacznie
usprawnione w porwnaniu ze swymi
odpowiednikami w programie Cubase VST.

67

Ustawianie tempa w projekcie

Wskazwki

Rozdzia 3.

Import ptli
Produkcje muzyczne z uyciem ptli stay si
w cigu ostatnich kilku lat bardzo popularne.
Istniej specjalne aplikacje audio, przeznaczone
wycznie do sklejania utworw z ptli
dwikowych zarwno na ywo, jak
i w warunkach studyjnych. Cubase SX
nie naley do tych programw, niemniej jednak
wyposaony jest w szereg narzdzi pozwalajcych
na tworzenie, importowanie i edytowanie ptli
oraz w funkcj dopasowywania tempa utworu
do ich tempa. Poniszy podrozdzia powicimy
wic omwieniu wykorzystania ptli audio
podczas nagrywania oraz funkcji dopasowywania
tempa ptli do tempa projektu i na odwrt.

Rysunek 3.8. Wybieramy plik importowanej ptli;

w tym przykadzie wybrany zosta plik drums.wav

Import ptli

Korzystanie z ptli perkusyjnych

Metronom to bardzo przydatne narzdzie, ale
czemu mielibymy nagrywa swoje utwory,
suchajc monotonnego tykania, skoro
moglibymy uy ptli perkusyjnej? Ptla
perkusyjna, starannie wybrana z pyty CD
z ptlami lub innego rda, moe nas lepiej
wprowadzi w klimat nagrania. Rozmieszczanie
ptli na caej dugoci nagrania i dopasowywanie
tempa projektu do tempa ptli to zadania
wymagajce wykonania pewnych czynnoci
edycyjnych, ktre omwimy tu w nieco
niewaciwej kolejnoci. Tematy takie jak
zaawansowana edycja dwiku, sztuczki zwizane
z definiowaniem tempa oraz zarzdzanie plikami
poznamy w dalszych rozdziaach.

Aby zaimportowa dwikow

ptl perkusyjn:
1. Wybierz polecenie File/Import/Audio File

(plik/importuj/plik audio).

68

Rysunek 3.9. W typowych sytuacjach importowane

ptle powinnimy kopiowa do roboczego katalogu
biecego projektu
2. Po otwarciu okna dialogowego Import

Audio (importuj plik dwikowy) odszukaj

i wska plik ptli, ktr zamierzasz
zaimportowa (rysunek 3.8), a nastpnie
kliknij przycisk Open (otwrz).
Pojawi si wwczas okno dialogowe Import
Options (opcje importu) rysunek 3.9.
Tutaj, zaznaczajc odpowiednie pola wyboru
lub rezygnujc z tego, musisz podj
decyzj, czy plik audio ma by skopiowany
do katalogu biecego projektu oraz czy
powinien zosta poddany konwersji, jeli
jego parametry, takie jak czstotliwo lub
rozdzielczo prbkowania, byyby rne
od ustawie przyjtych w projekcie. Zaleca
si skopiowanie pliku do katalogu
roboczego.

Rozpoczynamy opracowywanie projektu

3. Po dokonaniu wyboru opcji importu zamknij

okno Import Options, klikajc przycisk OK.

Plik zostanie zaimportowany na ciek audio
i pojawi si w oknie Project (rysunek 3.10).
Rysunek 3.10. Ptla, po zaimportowaniu, staje si
zdarzeniem na ciece audio w oknie Project

Wskazwka
 Okno dialogowe Import Audio wyposaone

jest w zminimalizowan sekcj odtwarzania,

znajdujc si w jego prawej dolnej czci.
Jest to bardzo przydatne rozwizanie,
umoliwiajce odsuchanie pliku audio przed
zaimportowaniem go do projektu.

Korzystanie z ptli i sampli

Import ptli

Zamierzajc korzysta z ptli i sampli w programie takim jak Cubase SX, naley przemyle
dwie kwestie. Pierwsza to kwestia techniczna: jakiego typu i w jakich formatach pliki obsugiwane
s przez dany program? Kwestia druga za dotyczy zagadnie prawnych: czy mam prawo
do korzystania z plikw przygotowanych przez kogo innego?
Cubase SX, w wersjach dla obu platform, obsuguje wszystkie powszechnie stosowane formaty
nie skompresowanych plikw audio i wszystkie typy plikw.

WAV s plikami dwikowymi najpowszechniej spotykanymi w komputerach pracujcych
pod kontrol systemu Windows.

AIF to standardowy format plikw dwikowych dla komputerw Macintosh.

Pliki Sound Designer II (.sd2) powstaj zwykle jako pliki wyjciowe projektw
opracowywanych w programach firmy Digidesign. Format .sd2 zosta opracowany przez
t firm jako format wasny; jest on czsto spotykany i wykorzystywany w wiecie audio.
Z duym prawdopodobiestwem mona stwierdzi, e prbki, ktre bdziemy importowa,
bd plikami w jednym z trzech wymienionych tu formatw. Jednak Cubase pozwala
importowa rwnie skompresowane pliki MP3, a take zgrywa dane wprost z pyt audio CD.
W obu tych przypadkach pliki musz zosta skonwertowane do formatu domylnego,
wykorzystywanego przez projekt.
Kwestie prawne zwizane z korzystaniem z sampli s dalece bardziej skomplikowane. Prawo
w tym zakresie jest jeszcze pene sprzecznoci, a poszczeglne przepisy mog si rni
w zalenoci od przypadku czy kraju, w ktrym obowizuj. Niemniej, pewne jest jednak to,
e nieautoryzowane uycie prbki, jak krtka by ona nie bya, ciga na uytkownika ryzyko
popadnicia w kopoty, gdyby kiedykolwiek zdecydowa si on publicznie zaprezentowa
swoje dzieo. Z tego te powodu wielu uytkownikw zaopatruje si w specjalne biblioteki
sampli, przeznaczonych do swobodnego wykorzystania przez muzykw i twrcw audycji
wideo. Pyty zawierajce te biblioteki s znacznie drosze ni zwyczajne pyty CD. Ich tre
stanowi sample, ptle i efekty dwikowe, ktre mona bez obaw wykorzystywa we wasnych
produkcjach muzycznych bez obowizku uiszczania ich twrcom jakichkolwiek honorariw.
Cokolwiek zdecydujemy, zawsze powinnimy zwraca uwag na to, z jakich sampli korzystamy
i skd je pozyskujemy, by nie wpdzi si w kopoty.

69

Rozdzia 3.

Dopasowywanie tempa projektu

Dopasowywanie tempa
projektu do tempa ptli audio
Zdarzaj si, cho rzadko, przypadki, gdy tempo
ptli idealnie pasuje do tempa projektu. Jednak
w wikszoci sytuacji pomidzy obydwoma
tempami istniej co najmniej mae rozbienoci.
Uytkownicy Cubase VST, chcc rozwiza w
problem, musieli korzysta ze skomplikowanych
paneli programowych, z ktrymi, by moe
i na szczcie, nigdy nie przyjdzie nam si
zetkn. Tym bardziej pocieszajce jest to,
e Cubase SX znacznie upraszcza ca t
procedur. W dziedzinie dopasowywania tempa
oferuje on dwie funkcje: dostosowania tempa
projektu do tempa ptli lub na odwrt.
Przyjrzyjmy si obu tym sytuacjom.

Aby dopasowa tempo projektu

do tempa ptli audio:
1. Przysuchaj si ptli i policz jej dugo

w miarach taktowych.
2. Wyselekcjonuj ptl w oknie Project.
3. Z menu Project wybierz polecenie Beat

Calculator (kalkulator rytmu)

rysunek 3.11 otwierajce okno o tej
samej nazwie.

70

Rysunek 3.11. Okno Beat Calculator

otwieramy po wyselekcjonowaniu ptli

Rozpoczynamy opracowywanie projektu

4. Po otwarciu okna Beat Calculator wprowad

wyliczon liczb miar taktowych.

W omawianym tu przykadzie ptla ma
dugo dwch taktw, czyli omiu miar
(rysunek 3.12).
Kalkulator wylicza tempo ptli o danej
liczbie miar taktowych.
Rysunek 3.12. Beat Calculator wylicza tempo ptli
po podaniu jej dugoci

5. Wyliczon warto wprowad na ciek

Rysunek 3.13. Ptla widoczna w oknie Project

po dopasowaniu tempa projektu

6. Zamknij okno kalkulatora tempa, powracajc

tempa. Tempo utworu ustala si na jego

pocztku i, dlatego by otrzyman warto
wprowadzi wanie tam, kliknij przycisk
At Tempo Track Start (na pocztku cieki
tempa).
do okna Project.
dokadnie pomidzy dwie kreski taktowe
(rysunek 3.13). Jednak zawsze warto
sprawdzi dokadno dopasowania,
odsuchujc utwr po wprowadzeniu zmiany
tempa. Wcz metronom, co pozwoli Ci
pozby si wtpliwoci.

71

Dopasowywanie tempa projektu

7. Przekonasz si, e ptla zostaa wpasowana

Rozdzia 3.

Dopasowywanie tempa ptli

do tempa projektu

Dopasowywanie tempa ptli

Najczstsz sytuacj, jeli chodzi

o wyrwnywanie tempa zapisu dwikowego
z tempem sekwencera, jest taka sytuacja, w ktrej
to ptla powinna dyktowa tempo, a sekwencer
dziaa pod jej dyktando. Bywaj jednak
przypadki, w ktrych ten porzdek trzeba
odwrci. Przykadem moe tu by sytuacja,
gdy utwr ma idealne tempo, ale wspaniale
brzmica ptla do niego nie pasuje. W takim
przypadku naley dopasowa tempo ptli
do tempa projektu.

Rysunek 3.14. Ta ptla ma dugo dwch taktw,

ale nie pasuje do tempa utworu

Rysunek 3.15. Zmiana funkcji

wskanika myszy. Dziki temu
nastpi modyfikacja czasu
odtwarzania ptli, a nie tylko
zmiana dugoci partii

Aby dopasowa ptl audio

do tempa projektu:
1. Przysuchaj si ptli, by okreli jej dugo.

Jak wida na rysunku, ptla o dugoci

dwch taktw nie pasuje do tempa projektu
(rysunek 3.14).
2. Kliknij i przytrzymaj przycisk strzaki

na pasku narzdziowym okna Project. Z menu,

ktre si otworzy, wybierz opcj Sizing
Applies Time Stretch (skalowanie powoduje
korekcj czasow) rysunek 3.15.
3. Ustaw wskanik myszy w oknie Project,

na kocu partii audio, ktrej dugo chcesz

zmieni. Wskanik zmieni si
w dwukierunkow strzak, poniej ktrej
widoczny bdzie napis Stretch (rozcignicie).
Informuje on o rodzaju wykonywanej operacji
(rysunek 3.16).

72

Rysunek 3.16. Podczas

przesuwania uchwytu
wskanik myszy zmienia
si w ikon rozcigania

Rozpoczynamy opracowywanie projektu

4. Kliknij klawiszem myszy, chwytajc uchwyt

Rysunek 3.17. Cubase dokonuje korekcji czasowej

w trybie offline

Rysunek 3.18. Przetworzona ptla audio zostaa

idealnie dopasowana do tempa utworu. Porwnajmy
powyszy obraz z tym, co wida na rysunku 3.14

na kocu ptli, a nastpnie przecignij go

w miejsce, w ktrym ma si znale koniec
ptli. Dziaaj tu ustawienia przycigania,
a w opisywanym przykadzie chodzi o to,
by ptla miaa dugo rwn dwm taktom
i zaczynaa si na pocztku taktu 3., a koczya
na kocu taktu 5.
5. Po nadaniu ptli waciwej dugoci zwolnij

klawisz myszy. Cubase SX wywietli okno

komunikatu, a w nim wskanik informujcy
o postpie rozcigania bd kompresji czasowej
ptli (rysunek 3.17).

Wskazwka
 Cubase SX dysponuje do korekcji czasowej

prawdopodobnie zapewniajcymi najlepsze

brzmienie algorytmami MPEX, opracowanymi
przez firm Prosoniq. Jednak cyfrowego
zapisu dwikowego nie mona rozciga
zupenie bezkarnie. Syszalno powstajcych
wwczas artefaktw zaley od typu materiau
dwikowego oraz skali zmiany dugoci.
Zakceniami tymi s przesunicia fazowe
w zakresie grnych czstotliwoci,
znieksztacenia dwiku, niewielkie zmiany
w klimacie nagrania oraz oglne zabrudzenie.
Dlatego te, kady przetworzony w ten sposb
fragment dwikowy naley dokadnie
przesucha.

73

Dopasowywanie tempa ptli

Ptla, widoczna w oknie Project, zostanie

dopasowana do tempa utworu. W biecym
przykadzie nadana jej zostaa dugo dokadnie
dwch taktw (rysunek 3.18).

Rozdzia 3.

Wielokrotne wklejanie ptli

do projektu

Wielokrotne wklejanie ptli do projektu

Jeli ptla ma peni rol metronomu podczas

nagrania, to musi zosta wielokrotnie powielona
w projekcie. W odrnieniu od metronomu, ktry
tyka bez wzgldu na to, w ktrym punkcie
projektu zaczniemy nagranie, ptla musi zosta
wklejona na odpowiednio dugim odcinku. Kiedy
nauczymy si posugiwa ptlami i nabierzemy
w tym biegoci, bdziemy mogli cakowicie
zrezygnowa z uywania metronomu.

Rysunek 3.19. Ptla audio zostaa przesunita

na pocztek projektu

Aby wielokrotnie wklei ptl

na caej dugoci utworu:
1. Po zsynchronizowaniu tempa ptli z tempem

projektu kliknij ptl w oknie Project,

a nastpnie przecignij j na pocztek cieki
(rysunek 3.19).
2. Gdy ptla jest wyselekcjonowana, otwrz

menu Edit (edycja) i wybierz polecenie

Repeat (Powiel) rysunek 3.20. Otworzy
si wwczas okno dialogowe Repeat Events
(powiel zdarzenia).
Rysunek 3.20. Z menu Edit
wybieramy polecenie Repeat

74

Rozpoczynamy opracowywanie projektu

3. Okrel liczb powtrze ptli (rysunek 3.21).

Krtkie utwory popowe z lat szedziesitych

miay zwykle dugo okoo 80 taktw, ale
wikszo nagrywanych obecnie piosenek
jest znacznie dusza. Kiedy wpiszesz liczb
powtrze ptli, kliknij przycisk OK.
Rysunek 3.21. Przy takim ustawieniu
ptla zostanie powielona 16-krotnie

Ptla w oknie Project zostanie powielona we

wskazanej liczbie (rysunek 2.22).
Wskazwka
 W powyszym przykadzie dwutaktow

Rysunek 3.22. Ptla zostaa powielona, co moemy

zobaczy w oknie Project

75

Wielokrotne wklejanie ptli do projektu

ptl powielono 16-krotnie, dziki czemu jej

kopie wypeniy odcinek rwny 32 taktom.
Poniewa oprcz kopii zachowana zostaa
ptla oryginalna, tote czna dugo odcinka,
w ktrym ptla bdzie syszalna, wynosi
34 takty. Wikszo utworw rockowych,
popowych, hip-hopowych, elektronicznych
i jazzowych skada si z fraz 4-taktowych.
Standardy jazzowe budowane s na bazie
czterech fraz 8-taktowych o cznej dugoci
32 taktw. Utwory bluesowe opieraj si
na trzech frazach 4-taktowych, co daje cznie
12 taktw, za piosenki popowe niemal zawsze
oparte s na frazach 8- lub 16-taktowych.
Jako suchacze jestemy przyzwyczajeni
do tych wzorcw. I cho reguy s po to,
by je ama, to jednak tworzc swe utwory
na podstawie fraz 4-, 8- lub 16-taktowych
zachowamy pewno, e bd one odbierane
przez innych suchaczy jako skonstruowane
prawidowo.

Rozdzia 3.

Import projektw Cubase

Ci uytkownicy, ktrzy dotychczas korzystali
z aplikacji Cubase VST i Cubasis i zachowali
przygotowane za ich pomoc utwory muzyczne,
mog je zaimportowa do programu Cubase SX.
Pozwala on bowiem na import projektw
utworzonych w programach Cubase VST, Cubasis
oraz Cubase SL.

Aby zaimportowa utwr przygotowany

w starszej wersji programu Cubase:
1. Wybierz polecenie File/Import/Cubase Song

(plik/importuj/utwr Cubase) rysunek 3.23.

Import projektw Cubase

2. Po otwarciu okna dialogowego Import Cubase

Rysunek 3.23. Utwory przygotowane w programie

Cubase mona importowa do Cubase SX

Song odszukaj plik, ktry chcesz

zaimportowa. Pliki utworw powstaych
we wczeniejszych wersjach programu Cubase
nosz rozszerzenie .all. Kiedy odnajdziesz
dany plik, wyselekcjonuj go, a nastpnie
kliknij przycisk Open (otwrz)
rysunek 3.24.
W programie Cubase SX musi zosta
utworzony nowy katalog dla importowanego
utworu. Dlatego te na ekranie pojawi si
takie samo okno dialogowe, jak podczas
tworzenia nowego projektu.
3. Wska katalog, w ktrym chcesz umieci

pliki importowanego utworu i kliknij

przycisk OK.
W Cubase SX nastpi przekonwertowanie
utworu do formatu wasnego projektu oraz
przeniesienie plikw audio i MIDI
do wyznaczonego katalogu. Naley jednak
pamita, e projekt nie jest automatycznie
zachowywany.

76

Rysunek 3.24. Utwr nagrany w programie Cubase,

wskazany do zaimportowania

Rozpoczynamy opracowywanie projektu

4. Aby zakoczy proces importu, wybierz

polecenie File/Save (plik/zapisz)

rysunek 3.25.
Wskazwka
 Ci z nas, ktrzy maj dowiadczenie

Rysunek 3.25. Zapisywanie zaimportowanego

utworu do nowego katalogu

77

Import projektw Cubase

w posugiwaniu si aplikacjami, przeznaczonymi

do edycji tekstu czy te tworzenia stron
internetowych, przyzwyczajeni s do tego,
e w krgu tych aplikacji obowizuj pewne
standardy, majce na celu zapewnienie
wymiennoci plikw pomidzy programami.
Tym bardziej zaskakujcy moe by fakt,
e w wiecie aplikacji audio standardy takie
nie istniej. Projekty przygotowane za pomoc
jednego programu prawdopodobnie nie dadz
si otworzy w innym. W zwizku z tym,
projektw, ktre powstay przy uyciu takich
programw, jak Pro Tools, Digital Performer
czy Logic, nie da si zaimportowa do Cubase
SX w sposb bezporedni. W razie potrzeby
przeniesienia projektu z jednego programu
do innego naley najpierw wyeksportowa
wszystkie pliki MIDI i audio oraz profile
ustawie efektw z aplikacji rdowej.
Nastpnie za trzeba te wszystkie elementy
zaimportowa do Cubase SX i w miar
moliwoci jak najdokadniej odtworzy projekt.

Rozdzia 3.

Tworzenie nowego szablonu

Cubase SX daje uytkownikowi moliwo
definiowania nowych szablonw, przystosowanych
do indywidualnych potrzeb. Szablon taki moe
zawiera niemal wszystkie elementy gotowego
projektu, co oznacza, ze przygotowane projekty
mona zapisywa w postaci szablonw
przeznaczonych do natychmiastowego uycia.
W miar wzrostu naszego dowiadczenia
w pracy z programem Cubase prawdopodobnie
dla zaoszczdzenia czasu zaczniemy tworzy
wasne szablony.

Tworzenie nowego szablonu

Aby zdefiniowa
nowy szablon Cubase SX:
1. Skonfiguruj projekt dokadnie wedug swoich

Rysunek 3.26. Tworzenie nowego szablonu

potrzeb, cznie z uaktywnieniem wej,

ustawieniem krosowania, cieek, moduw
i instrumentw wirtualnych.
2. Wybierz polecenie File/Save as Template

(plik/zapisz jako szablon) rysunek 3.26.

3. W oknie dialogowym Save as Template, ktre

Rysunek 3.27. Szablon powinien otrzyma nazw

opisow

si wwczas pojawi, wpisz nazw nowego

szablonu i kliknij przycisk OK. (rysunek 3.27).
4. Aby uy szablonu, wybierz polecenie File/

New (plik/nowy) i wska szablon na licie

Templates (szablony) rysunek 3.28.
Wskazwka
 W szablonach zapisywane s wszystkie

elementy projektu, cznie z plikami audio,

MIDI i danymi sterowania automatyk.
Czasami zapisanie szablonu w takiej postaci
jest wskazane, ale bywa te tak, e szablon
powinien zosta zapisany bez tych danych.
Na przykad, moemy zachowa szablon
z ptlami perkusyjnymi, z ktrych najczciej
korzystamy, tworzc nowe utwory, albo
szablon z gotowymi ustawieniami krosowania
sygnau do suchawek dla nagrywajcych
wykonawcw. Definiujc szablon,
powinnimy wic ostronie dobiera to,
co potrzebne i odrzuca to, co zbdne.

78

Rysunek 3.28. Nowy szablon mona wybra

z listy Templates

Rozpoczynamy opracowywanie projektu

Tworzenie szablonu doskonaego

Jedn z rzeczy, jakie moemy zrobi, by prac z Cubase SX uczyni wydajniejsz
i przyjemniejsz, to przygotowanie wasnych szablonw. Za kadym razem, kiedy
zauwaymy, e okrelon sekwencj czynnoci na przykad definiowanie nazw wej
czy uruchamianie okrelonego syntezatora programowego wykonujemy czciej ni
tylko w jednym projekcie, powinnimy rozway wczenie jej do szablonu.

Tworzenie nowego szablonu

Szablony mog zawiera nastpujce

elementy:

Ustawienia okna Project

Ustawienia efektw i instrumentw
wirtualnych

Pliki audio i MIDI

Znaczniki i narzdzia nawigacyjne

Wszystkie inne skadniki projektu
To, co uznamy za niezbdny element
szablonu, zaley, rzecz jasna,
od zamierzonego sposobu pracy.
Oto kilka przykadw:

Korzystajc czsto z instrumentw
wirtualnych, warto przygotowa
szablon, w ktrym bd one
automatycznie adowane do stelaa
i gotowe do uycia (rysunek 3.29).
Poniewa bezporednio po
zaadowaniu moduy nie dziaaj,
tote i obcienie procesora jest
znikome. Wystarczy jednak jedno
kliknicie, by zaprzc wybrany
instrument do pracy.

Jeli za kadym razem nadajemy
ciekom w projekcie te same nazwy,
moemy je zdefiniowa w szablonie
(rysunek 3.30). Moliwe jest te
skonfigurowanie szablonu w taki
sposb, by nagrywane pliki audio
automatycznie otrzymyway nazwy
cieek, co uatwia pniejsze
zarzdzanie plikami.

Moemy take nada nazwy wejciom
i wyjciom sprztowym, dziki czemu
mona zdefiniowa stay sposb ich
przypisania (rysunek 3.31). Znacznie
atwiej nam bdzie kierowa sygna
ze cieki do wyjcia Moog Delay
lub nagrywa sygna z wejcia MircoQ,
ni krosowa sygnay do wyjcia Bus
1L, a nagrywa z wejcia HDSP 3L.

Rysunek 3.29. Pi wirtualnych instrumentw

zaadowanych wraz z szablonem; zauwamy,
e aden z nich nie jest wczony,
cho wszystkie s gotowe do uycia

Rysunek 3.30. Czsto

stosowane nazwy cieek,
na przykad DrumLoop
czy Bass DI, mona
zdefiniowa w szablonie

Rysunek 3.31. Opisowe nazwy wej i wyj

znacznie uatwiaj krosowanie

79

Rozdzia 3.

Uywanie pustych szablonw

Uywanie pustych szablonw

Kiedy aden z gotowych szablonw nie spenia

naszych oczekiwa, moemy uy pustego
szablonu Empty, ktry pozwala skonfigurowa
rodowisko robocze od podstaw. Jednak
w wikszoci przypadkw wygodniej bdzie,
jeli powicimy nieco czasu na opracowanie
odpowiednio przygotowanego szablonu. Wwczas
bardzo rzadko zdarza si bdzie konieczno
signicia po szablon Empty. Jeli natomiast
kto korzysta z niego bardzo czsto, to powinien
przygotowa szablon zawierajcy przynajmniej
podstawowe, omwione przed chwil elementy
projektu.

Aby otworzy projekt

przy uyciu szablonu Empty:

Rysunek 3.32. W oknie New Project wywietlana

jest lista szablonw; aby otworzy cakowicie pusty
projekt, wybieramy pozycj Empty

1. Wybierz z menu File polecenie New,

otwierajce okno dialogowe New Project

(nowy projekt) rysunek 2.32.
2. Wybierz szablon Empty, tworzc w ten sposb

pusty projekt, bez cieek audio i MIDI; kliknij

przycisk OK.
3. Pojawi si wwczas okno Select Directory

(wybierz katalog). Za jego pomoc wska

lub utwrz katalog, w ktrym przechowywane
bd pliki projektu (rysunek 3.33). Kliknij
przycisk OK.
4. Utworzony zostanie nowy projekt, jeszcze

nie majcy nazwy. Zapisz go, wybierajc

polecenie File/Save As i nadajc mu nazw
(rysunek 3.34).

Rysunek 3.33. Wskazujemy lub tworzymy katalog,

w ktrym przechowywane bd pliki projektu

Wskazwka
 Cubase automatycznie tworzy katalogi

dla plikw audio, danych automatyki oraz

innych danych. Kady plik wygenerowany
w projekcie zapisywany jest w owym katalogu
roboczym.

Rysunek 3.34. Nadajemy projektowi nazw

i zapisujemy go w nowym katalogu

80