IDZ DO

PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI

KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE
ZAMW DRUKOWANY KATALOG

TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA

CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK

CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE

Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl

Po prostu tworzenie
stron WWW
Autor: Krzysztof Piko
ISBN: 83-7197-661-5
Format: B5, stron: 236

Celem ksiki jest przekazanie praktycznej wiedzy o sposobie tworzenia stron WWW,
ale rwnie o samej filozofii ich tworzenia.
Autor zwraca uwag nie tylko na jzyk HTML czy elementy JavaScriptu, ale rwnie na
rnego rodzaju sztuczki i uatwienia, usprawniajce prac nad stronami WWW,
a zatem nie pominito opisu najczciej uywanych i najatwiej osigalnych narzdzi do
projektowania stron. Dzieki tej ksice czytelnik nauczy si, w jakim zakresie warto
z nich korzysta i do czego je wykorzystywa. Najwaniejsze, e pominito dyskusj
o wyszoci jednej metody na drug.
Poradnik dla pocztkujcych, przyszych profesjonalnych projektantw stron
WWW.
Przystpne wyjanienie poj HTML, HTTP, WWW, cza, ramka, tabela, etc.
Jak skompletowa niezbdne narzdzia i nie straci duo pienidzy?
Jak zaprojektowa stron? -- kilka doskonaych porad.
Ramki, formularze, skrypty. Naucz si take, czym s i jak poprawnie stosowa
Kaskadowe arkusze stylw.
Poznaj rnice w dziaaniu przegldarek internetowych i zaprojektuj swoj stron
tak, by bya prawidowo wywietlana.
Naucz si waciwego doboru formatu graficznego plikw oraz tworzenia stron,
ktre atwo obejrze nawet za pomoc cza modemowego.
Techniki umieszczania tesktu i obrazkw na stronie.
Wzbogacanie stron WWW: animowane obrazki, filmy, darmowe gotowe
komponenty, etc.
Publikowanie stron WWW.
Jak pozyska i zarejestrowa wasn domen internetow.

"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"

Wstp....................................................................................... 5
Zanim zaczniemy ........................................................................................5
Rozdzia 1.

W jakim celu tworzymy t stron? ............................................ 7

Rozdzia 2.

Kompletujemy narzdzia ........................................................ 13

Przegldarka internetowa ..........................................................................14
Projektant stron WWW .............................................................................15
Edytor tekstu .............................................................................................16
Program graficzny .....................................................................................17
Program do przesyania plikw.................................................................18

Rozdzia 3.

HTML, czyli esencja internetu .................................................. 19

Czym jest HTML?.....................................................................................19
Gdzie mona znale przykady? ..............................................................20
Jak si tworzy i zapisuje dokumenty HTML-owe?...................................21
Struktura strony WWW.............................................................................23
Struktura pliku HTML ..............................................................................24
Formatowanie caej strony ........................................................................27
Tekst w HTML-u ......................................................................................31
Grafika w HTML-u ...................................................................................45
Tabele w HTML-u ....................................................................................49
cza .........................................................................................................60
Ramki ........................................................................................................70
Formularze ................................................................................................80
Kaskadowe arkusze stylw CSS ...............................................................97

Rozdzia 4.

Projektant stron WWW ......................................................... 123

Netscape Composer.................................................................................124
Nowa strona.............................................................................................127
Grafika.....................................................................................................136
cza .......................................................................................................141
Tabele ......................................................................................................144
Ramki ......................................................................................................151
Formularze ..............................................................................................152
Publikowanie strony w internecie ...........................................................153
3

Spis treci

Rozdzia 5.

Grafika w internecie............................................................. 157

Formaty plikw graficznych ...................................................................158
Kolory .....................................................................................................161
Przeskalowywanie grafiki .......................................................................163
Grafika progresywna ...............................................................................165
Grafika przezroczysta..............................................................................166
Zapis i optymalizacja grafiki...................................................................168
Grafika animowana .................................................................................173
Skd mona pobra grafik? ...................................................................176

Rozdzia 6.

Wzbogacamy stron, czyli rne efekty................................. 177

Aktualna data...........................................................................................178
Modyfikowanie paska stanu....................................................................179
Wykrywanie przegldarki .......................................................................180
Menu animowane ....................................................................................181
Banery przewijane...................................................................................183
Dwik na stronie....................................................................................185
Wideo na stronie......................................................................................188

Rozdzia 7.

Urozmaicanie stron gotowymi komponentami ....................... 191

Dodatki w serwisie 4free.pl.....................................................................192
Dodatki w serwisie free4web.pl ..............................................................194
Dodatki w portalu Onet.pl .......................................................................196
Dodatki w portalu Wirtualna Polska .......................................................197
Dodatki w portalu Interia ........................................................................198
Dodatki w serwisie WEBMEDIA ...........................................................199
Dodatki w serwisie Of.pl.........................................................................200

Rozdzia 8.

Efekt kocowy publikacja ................................................. 201

Testowanie stron .....................................................................................202
Serwer dla naszych stron.........................................................................203
FTP, czyli przesyanie plikw .................................................................209

Rozdzia 9.

Domeny i rejestracja strony w wyszukiwarkach .................... 221

Rejestracja stron w wyszukiwarkach ......................................................222
Rejestracja domen ...................................................................................224

Dodatek A

Kolory .................................................................................. 227

Dodatek B

Znaki specjalne .................................................................... 231

Rozdzia 8. Efekt kocowy publikacja

Nareszcie dotarlimy do upragnionego koca.
Dziki opanowaniu HTML-u i obsugi narzdzi
mamy gotow stron WWW. Mamy rwnie
odpowiednio zoptymalizowan grafik
jednym sowem wszystko. To znaczy prawie
wszystko.
Pozostaj nam czynnoci kocowe, ktre s
rwnie istotne. Nikt bowiem nie zobaczy
naszej strony przed jej opublikowaniem.

Kiedy ju upewnimy si, e wszystko dziaa

poprawnie, wwczas bdziemy musieli
zarejestrowa swoje konto na jakim serwerze
i w kocu przesa wszystkie pliki skadajce
si na nasze strony do wybranego serwera.
Dalszym etapem bd ponowne testy. Jest to
absolutnie konieczne! Czsto zdarza si, e albo
z naszej winy, albo z winy narzdzi na przykad
zostan poprzestawiane w dziwny sposb cza.
Po opublikowaniu stron upewnijmy si wic
jeszcze raz, czy wszystko dziaa poprawnie.
Nastpnie pozostanie nam ju tylko zgoszenie
naszej strony do rnych wyszukiwarek i by
moe zarejestrowanie domeny.

201

Efekt kocowy publikacja

Najpierw przetestujemy nasze dzieo na wasnym

komputerze jeszcze przed publikacj.
W wielu miejscach ksiki znalazy si apele
o biece sprawdzanie efektu naszych zabiegw.
Zarwno uywajc Netscape Composera, jak
i po prostu piszc w jzyku HTML, powinnimy
regularnie wczytywa stworzon stron
i sprawdza, czy to jest to, o co nam chodzio.
Pod sam koniec pracy bardzo zalecane jest
przetestowanie caoci, czyli ponowne
sprawdzenie wszystkich elementw, np.
podstron, oraz serwisu. Wane jest bowiem
wspdziaanie wszystkich elementw.

Rozdzia 8.

Testowanie stron
Powtrz to jeszcze raz stron naley
gruntownie przetestowa przed opublikowaniem.

Testowanie stron

Okazuje si, e jeeli na przykad uywamy

projektanta stron WWW pracujcego
w technologii WYSIWYG, to faktycznie to,
co zobaczymy na ekranie, nie zawsze odpowiada
temu, co bdzie mg zobaczy internauta
odwiedzajcy nasz stron.
Pamitajmy, e uywany przez nas jzyk
HTML ma pewne standardy i w zasadzie
powinien dawa takie same rezultaty we
wszystkich przegldarkach. Niestety tak nie jest,
co pewnie ju zauwaylimy w trakcie omawiania
poszczeglnych elementw samego jzyka.
Dosy czsto zdarza si, e ta sama strona
wczytana przez Internet Explorera i Netscapea
wyglda delikatnie mwic inaczej.
Warto wic sprawdzi, jak nasz serwis
prezentuje si w obu przypadkach.
Jeeli struktura katalogw, w ktrych
przechowywalimy nowo stworzony serwis,
na naszym komputerze bdzie inna ni ta, ktr
zbudujemy na serwerze, moe si okaza, e
linki bd martwe i zamiast nowych elementw
internauta zobaczy tylko niemiy komunikat
o bdzie.
Czasami problemy sprawiaj te edytory
HTML takie jak Composer przestawiajc
w dziwaczny sposb cza oraz adresy miejsc,
w ktrych przechowywana jest grafika uywana
na stronie. Moemy to sprawdzi bardzo prosto,
wczytujc swoj stron do przegldarki wprost
z dysku twardego.

Otwieranie strony z dysku twardego

w przegldarce Internet Explorer (Plik/Otwrz).

Otwieranie strony z dysku twardego

w przegldarce Netscape (File/Open Page).

Tak moe wyglda strona, jeeli pomylone zostay

cieki dostpu do elementw graficznych. Zamiast
nich pojawiy si znaczki ze znakami zapytania. Nie
wyglda to adnie.

Oto komunikat, ktry moe napotka internauta,

jeeli strony poprawnie nie przetestowano. cze
prowadzio do pliku, ktry nie istnieje.

W Internet Explorerze wybieramy z menu Plik/

Otwrz/Przegldaj i wskazujemy waciwy plik.
W Netscapie podobnie File/Open Page/
Choose file.
Teraz pozostaje po prostu powici troch
czasu i poprbowa.

Internet Explorer jest rwnie mao wyrozumiay

dla martwych czy.

202

Efekt kocowy publikacja

Serwer dla naszych stron

Strony s zaprojektowane pozostaje nam
znale dla nich miejsce w sieci. Musimy je
umieci na serwerze, eby byy dostpne dla
szerokich rzesz internautw.
Gdzie znajdzie si dom dla naszych stron? Jak
go szuka?
Okazuje si, e odpowied na to pytanie jest
atwiejsza, ni mona przypuszcza.

W zasadzie wszystkie szanujce si portale

internetowe oraz popularne gazety daj
moliwo otwarcia konta pocztowego
i udostpniaj miejsce na WWW. Oferta co
prawda jest wszdzie darmowa, jednak rnice
mog by znaczne. Przede wszystkim chodzi
o pojemno konta czyli to, jak duo miejsca
mamy na nasz stron. Niekiedy nie ma limitu,
w innych przypadkach jest to np. tylko 6 MB.
Serwery rni si te szybkoci dziaania
i jakoci poczenia z reszt wiata. Efektem
jest szybko wczytywania naszych stron,
a wic trzeba rwnie na to zwrci uwag.
Jeeli nie bdziemy zadowoleni krajow ofert
chocia wydaje si, e jest ona cakiem
sensowna to ju teraz bez wiz i dewiz
moemy umieci nasze strony na serwerach
w USA, Francji, czy gdzie tylko chcemy.
Prawdziwy globalizm! Tak bdzie by moe
wyglda rzeczywisty wiat za kilkadziesit lat.
Cyberwiat ju taki jest.

203

Serwer dla naszych stron

Niekiedy zdarza si, e pracujemy na czyje

wyrane zlecenie, wwczas miejsce publikacji
stron jest ju cile okrelone. Czasami te nasza
macierzysta firma udostpnia nam moliwo
opublikowania wasnych stron na jej serwerze.
Najczciej jednak jestemy w sytuacji, w ktrej
nie wiemy za bardzo, gdzie i jak to zrobi. Nie
martwmy si! Oferta miejsc, ktre chtnie
przyjm nasz stron, jest ogromna. Nie trzeba
troszczy si rwnie o pienidze. Oferta ta jest
zupenie darmowa.

Rozdzia 8.

Portal Onet.pl
http://www.onet.pl
Onet umoliwia uzyskanie osobistego konta
pocztowego i tworzenie wasnych stron
internetowych. Zaopatrzony jest w przyjazny
i prosty modu obsugi, ktry umoliwia
sprawne zarzdzanie poczt elektroniczn.
Po poczeniu si z serwerem www.onet.pl
zostanie wczytana strona, ktra umoliwi ci
zaoenie konta i jego pniejsz obsug.

Serwer dla naszych stron

Serwer Onet.pl udostpnia 20 MB

z przeznaczeniem na korespondencj i kolejne
6 MB, ktre bdziesz mg wykorzysta dla
potrzeb swojej strony WWW.

http://www.onet.pl.

Oprcz tego Onet oferuje tematyczny katalog

prywatnych witryn, pomoc w tworzeniu witryny,
projektowaniu stron i propagowaniu ich w sieci
internet.
Na stronie gwnej powinnimy wskaza ikon
Republika znajdujc si w lewym grnym rogu.
W ten sposb przejdziemy do Republiki WWW,
ktra jest domem dla wielu setek stron. Jeeli
jeszcze nie mamy konta, powinnimy je zaoy,
czyli wybra swj identyfikator. Wystarczy teraz
postpowa zgodnie z instrukcj.
Dopiero po zaoeniu konta moemy przystpi
do zainstalowania naszej strony.
Cao procesu udostpnienia konta zajmuje
zaledwie kilka minut i przebiega w sposb
zupenie bezproblemowy.
Przesyajc swoje strony programem FTP musisz
poczy si z serwerem ftp.onet.pl i poda
wybran przez siebie w trakcie procesu zakadania
konta nazw uytkownika i haso. Adres strony
bdzie wyglda tak:
http://republika.pl/nazwa_uytkownika/.
W portalu Onet.pl znajduje si ciekawy system
wspomagajcy tworzenie stron WWW i niele
opracowana pomoc.

204

Republika WWW dom dla tysicy stron.

Efekt kocowy publikacja

Polbox
http://free.polbox.pl
Kolejn ofert dla internautw internetu
przygotowa Polbox. Mona tu nieodpatnie
zaoy sobie konto pocztowe i uzyska miejsce
dla wasnej strony WWW. Po poczeniu si
z adresem http://free.polbox.pl/ wczytana zostanie
strona, ktra w sposb atwy i przyjemny
poprowadzi ci przez proces zakadania konta.
http://free.polbox.pl.

Konto pocztowe na tym serwerze ma standardow

pojemno zaledwie 1 MB, a miejsce dla strony
WWW jedynie 2 MB.
Adres mailowy, jaki uzyskasz, bdzie mia
format:
nazwa_uytkownika@polbox.com.

Lista najczciej zadawanych pyta dotyczcych

oferty Polboxu. Ma ona da uytkownikom obraz
oferty i jej zalet. Niestety, w chwili pisania tej
ksiki (rok 2002) ostatnia aktualizacja listy miaa
dat 14 sierpnia 1997! Polbox wci dziaa i mona
tu zaoy konto. Jednak z nowociami nie jest
najlepiej.

Po uzyskaniu konta pocztowego moemy wyrazi

yczenie uzyskania rwnie na serwerze
darmowego miejsca przeznaczonego dla naszej
wasnej strony WWW.
Adres strony uytkownika ma nastpujcy format:
http://free.polbox.com/x/nazwa_uytkownik,
gdzie x to pierwsza litera nazwy uytkownika.
Teraz wystarczy przygotowa swoj stron
(a raczej strony) i przesa jest na serwer.
Oferta Polboxu kiedy rewelacyjna
i nowatorska niestety powoli traci na
atrakcyjnoci. Oferowane pojemnoci s
zdecydowanie za mae. Poza tym zdarzaj si
przykre niespodzianki, e listy wysyane z kont
polbox.com s odrzucane przez najwikszego
chyba dostawc internetu na wiecie, America
On-Line... Brakuje rwnie biblioteki narzdzi.
Moliwo odbierania poczty przez WWW jest
dopiero testowana.

205

Serwer dla naszych stron

Udostpniono rwnie system sprawdzania

i wysyania poczty z poziomu przegldarki i stron
WWW. Jednak w tym ostatnim przypadku jego
oferta jest bardzo uboga pozwala tylko na
najbardziej podstawowe operacje.

Rozdzia 8.

Portal Wirtualna Polska

http://www.wp.pl
Wirtualna Polska to portal internetowy, dziki
ktremu moesz zosta posiadaczem wasnego
konta pocztowego i to cakiem sporego, bo
o pojemnoci 15 MB, przy czym maksymalna
wielko pojedynczego przesyanego listu nie
moe by wiksza ni 4 MB. Cakowita
pojemno, jak moemy wykorzysta na
nasza stron WWW, to niestety tylko 5 MB.
Twoja strona bdzie miaa adres:

http://www.wp.pl.

Serwer dla naszych stron

http://strony.wp.pl/wp/Twj_login.
Rwnie i tutaj proces zakadania konta jest
szybki i zupenie nieskomplikowany. Wystarczy
wypeni formularz, odpowiadajc na proste
pytania. Wszystko dzieje si automatycznie.
Nasze zadanie ogranicza si do udzielania
odpowiedzi.
Wirtualna Polska oferuje szablony stron, ktre
moemy wykorzysta. Wpynie to z pewnoci
na polepszenie efektu wizualnego i oczywicie
na szybko tworzenia wasnej witryny.
Wybieramy po prostu projekt, ktry nam si
podoba, i dosownie za pomoc kilku klikni
moemy go dostosowa do naszych potrzeb,
wypeniajc podan treci. Efekt jest
natychmiastowy, jednak to, co powstanie,
trudno to nazwa zaawansowan stron WWW,
ktra moe zadowoli bardziej ambitne osoby.
Co najwyej moe to by pocztek dalszych
stara.

Modyfikacja szablonu strony WWW za pomoc

kreatora stron z serwisu Wirtualnej Polski.

W portalu Wirtualna Polska znajduje si cay

szereg narzdzi przydatnych do tworzenia
i publikacji stron WWW. Moemy tu znale
wersje instalacyjne chociaby Windows
Commandera czy programu Cute FTP.
Moemy wic traktowa Wirtualn Polsk jako
kolejne rdo oprogramowania w internecie.
Wirtualna Polska oferuje biblioteczk przydatnych
narzdzi.

206

Efekt kocowy publikacja

Portal Interia.pl
www.interia.pl
Interia zaoya swoje wasne miasto internetowe,
do ktrego moesz si wprowadzi zupenie
za darmo!

www.interia.pl.

Serwis stworzono w konwencji wirtualnego

miasta, ktre odzwierciedla infrastruktur miasta
rzeczywistego. Zlokalizowano w nim osiem
gwnych dzielnic, podzielonych na kategorie.
W ich obrbie bdziesz mg zlokalizowa swoj
nowo zbudowan stron lub przenie ju
istniejc, rezydujc na innym serwerze.
Masz do dyspozycji spor powierzchni (12 MB
pojemnoci), ktra umoliwi ci stworzenie
cakiem rozbudowanej strony.

Modu wyszukiwarki, ktry mona bez problemu

wstawi na wasn stron.

Przegld gotowych projektw, ktre moesz

zastosowa do budowy twojej strony.

Razem z kontem WWW otwierane jest konto

o pojemnoci a 20 MB, przeznaczone na poczt
elektroniczn przy czym pojedyncza przesyka
nie moe by wiksza ni 4 MB.
W serwisie udostpniono, oprcz standardowych
rozwiza, kilka przydatnych dodatkw. S to
m.in. licznik i ksiga goci. Ciekawym
rozwizaniem jest STATeria, ktra umoliwia
szczegowe monitorowanie i analizowanie
popularnoci stron. Znajdziemy tu rwnie
gotowe projekty stron i inne udogodnienia, jak
np. okna wyszukiwarek i inne oryginalne
narzdzia, ktre bdziesz mg wykorzysta na
swojej stronie. Na dodatek Miasto oferuje ci
take wasny serwer wirtualny WWW oraz ftp.
Autorzy Miasta zapewniaj, e bd si starali
jeszcze bardziej uatrakcyjnia swoj ofert,
a w zanadrzu maj przygotowane kolejne
ciekawe udogodnienia, ktre systematycznie
bdziemy wprowadza do serwisu.

207

Serwer dla naszych stron

Pojemno ta moe zosta podwojona, jeeli

gospodarze Miasta oceni twoj stron jako
wartociow i ciekaw.

Rozdzia 8.

Yahoo Geocities
http://geocities.yahoo.com/

Serwer dla naszych stron

Geocities to prawdziwa legenda. Kiedy jeszcze

w Polce wasne strony WWW pozostaway tylko
w sferze marze, Geocities udostpniao miejsce
za darmo. Wielu internautw z Polski tam
wanie umieszczao swoje pierwsze prace.
Dzisiaj mamy ju sporo dobrych polskich miejsc,
jednak Geocities nadal jest niezym rozwizaniem.
Kady uytkownik moe liczy na 15 MB
miejsca przeznaczonego na strony WWW.
Wiksza pojemno i dodatkowe udogodnienia
niestety kosztuj. Nie s to co prawda ogromne
pienidze (w kadym razie jak na amerykaskie
standardy), bo rzdu kilkunastu zotych na
miesic ale w kadym razie jest to pewien
koszt.

http://geocities.yahoo.com/.

Adres, jaki otrzymamy po rejestracji, to:

http://www.geocities.com/nazwa_uytkownika.
Wszystkie strony s adnie posegregowane
i umieszczone w katalogu. Kada osoba, ktra
bdzie chciaa odwiedzi portal, moe w ten
sposb dotrze do naszych zasobw.
Oczywicie oprcz miejsca na strony WWW
otrzymamy rwnie konto o adresie:

Edytor HTML-u w serwisie Geocities. W ten

sposb moemy tworzy swoj stron, piszc
po prostu w jzyku HTML.

nazwa_uytkownika@yahoo.com
przeznaczone na poczt elektroniczn.
W skrcie mona powiedzie, e Geocities
to cakiem przyjazne miejsce w Stanach
Zjednoczonych, ktre cechuje si niezawodnoci
i przyzwoit szybkoci dziaania. Jeli chodzi
o to ostatnie, to warto sprawdzi, jak serwer ten
bdzie widoczny z naszego miejsca w internecie.
Niekiedy bowiem polski internet chodzi cakiem
dobrze, ale strony zza oceanu s cigane bardzo
wolno.
Geocities oferuje rwnie ciekawe narzdzia do
edycji HTML-u i przesyania plikw czy te
statystyki odwiedzin stron.

208

Do wstawienia tabeli zastosowano tu ciekawy

mechanizm, uatwiajcy prac.

Efekt kocowy publikacja

FTP, czyli przesyanie plikw

FTP to skrt od angielskich sw File Transfer
Protocol co oznacza protok sucy do
przesyania plikw. Jak sama nazwa wskazuje,
umoliwia on ciganie plikw tekstowych
i binarnych z serwerw, na ktrych s one
przechowywane. Wanie dziki FTP jeste
w stanie pobra z sieci najnowsz wersj
Netscapea czy jaki program sharewarowy.

Jeeli jestemy zapalonymi uytkownikami

sieci, to okazuje si, e nasza przegldarka nie
moe speni wszystkich naszych wymaga
w odniesieniu do uytkowania protokou FTP.
Jeeli na przykad chcemy stworzy wasn
stron WWW, wwczas konieczne staje si
nie tylko ciganie, ale rwnie przesyanie
i umieszczanie plikw na innych serwerach.
Do tego celu Netscape si nie nadaje, konieczne
jest uycie innego programu. Nie ma z tym
jednak najmniejszych kopotw, gdy jest ich
mnstwo wystarczy poszpera w sieci, a na
pewno znajdzie si wiele sharewareowych czy
nawet freewareowych wersji. W skrcie mona
powiedzie, e program tego typu dziaa podobnie
jak Norton Commander czy Explorator Windows
w twoim komputerze. Gwnym jego zadaniem
jest kopiowanie i przesyanie plikw.

209

FTP, czyli przesyanie plikw

Netscape dziaajcy w trybie FTP. Na przykad

po poczeniu si z America On Line moemy
przejrze zasoby serwera. FTP moe nie jest
spektakularny bo nie ma tu grafiki i innych
efektw specjalnych ale za to jest niezwykle
poyteczny. Dziki niemu kompletowanie
niezbdnego oprogramowania czy np. sterownikw
do rnych urzdze jest bardzo atwe.

Jeeli bdziesz uywa znanej przegldarki, na

przykad Netscapea, nie musisz si w zasadzie
martwi o dodatkowe oprogramowanie, gdy
nie jest to tylko narzdzie do ogldania stron
WWW, ale uniwersalny instrument do eksploracji
internetu. Dziki jego funkcjom mona bez
problemu czy si za pomoc protokou FTP
z najrozmaitszymi miejscami w sieci i ciga
odpowiednie oprogramowanie. Adres FTP
zawsze zaczyna si od ftp:// w odrnieniu
od stron WWW o adresach zaczynajcych si
od http://. Nie ma oczywicie adnych przeszkd,
by adres FTP by linkiem. Dlatego te
profesjonalnie przygotowane bazy danych
udostpniajce oprogramowanie (sprawd
http://www.shareware.com) s udostpniane
w postaci strony WWW ze specjalnymi linkami
wykorzystujcymi protok FTP.

Rozdzia 8.
Trzeba pamita, e inaczej s przesyane pliki
tekstowe, a inaczej pliki binarne, na przykad
spakowany program w wersji wykonywalnej
czy mapa bitowa. Konieczne jest wic
odpowiednie ustawienie wszystkich opcji
informujcych niejako program o tym, jaki typ
pliku bdzie przesyany. Jeeli tego nie zrobimy,
moe si okaza, e plik co prawda zostanie
pobrany, ale bdzie bezuyteczny.
Na szczcie cz programw potrafi
automatycznie zorientowa si, z jakim typem
pliku ma do czynienia, jednak w niektrych
przypadkach trzeba ustawi parametry rcznie.

FTP, czyli przesyanie plikw

To wanie dziki FTP bdziemy mogli

umieszcza bez problemu nasze pliki na
serwerze i tym samym udostpnia je wiatu.
Nawet edytory WWW, ktre umoliwiaj
automatyczn publikacj stron, tak naprawd
korzystaj wanie z FTP.
Dla naszych celw najlepiej bdzie skorzysta
z ktrego z programw FTP, by nie tylko
przesya pliki tworzce nasz stron na serwer,
ale rwnie w skuteczny sposb zarzdza
struktur katalogw co przyda si, jeeli
zaprojektujemy bardziej skomplikowany serwis.
W takim przypadku przechowywanie
wszystkiego w jednym tylko folderze
to proszenie si o kopoty.

210

Efekt kocowy publikacja

WS_FTP
WS_FTP przypomina bardzo znanego Norton
Commandera. Mamy tu do dyspozycji dwa
okna. W jednym moe by pokazana zawarto
jakiego folderu na naszym dysku twardym,
w drugim na serwerze odlegym (tzw. remote
server, czyli taki, ktry moe znajdowa si
nawet na drugiej pkuli).
Przy kadym oknie wydzielono blok przyciskw:
WS_FTP w caej okazaoci.

K ChgDir umoliwia zmian folderu, ktry

jest wywietlany w okienku. Dziaanie jest

analogiczne do podwjnego kliknicia
jakiego folderu, ktrego nazwa widnieje
w okienku. Jest to po prostu narzdzie do
poruszania si po strukturze folderw;
folderu. Niestety, nie wszystkie serwery
dopuszczaj tak operacj dla zwykych
uytkownikw. W kadym razie, jeeli jest
to wykonalne, to WS_FTP to zrobi. Po
naciniciu tego przycisku zostaniemy
poproszeni o wpisanie nazwy nowego
folderu, ktry ma zosta utworzony;
K Biae pole umoliwia wprowadzenie

Okienko, ktre pokazuje si po naciniciu

przycisku MkDir i umoliwia okrelenie
nazwy nowego folderu

maski filtru. Jeeli wpiszemy np. *.gif,

to wywietlone zostan tylko pliki z tym
rozszerzeniem. Standardowo pojawia si tu
*.*, czyli polecenie wywietlania wszystkich
plikw;
K View umoliwia podejrzenie zawartoci

pliku tekstowego. Najpierw wskazujemy

dany plik, nastpnie naciskamy ten
przycisk. Na ekranie pojawi si okienko
z zawartoci pliku. Moemy w ten sposb
podglda zarwno pliki na naszym dysku,
jak i na serwerach;
K Exec umoliwia wykonanie wskazanego

programu lub otwarcie jakiego pliku.

Polecenie to dziaa zarwno dla plikw
lokalnych, jak i tych na odlegych serwerach.
Pamitajmy jednak, e w tym ostatnim
przypadku przed wykonaniem plik bdzie
musia by pobrany do naszego komputera,
a to moe troch potrwa.
211

FTP, czyli przesyanie plikw

K MkDir umoliwia stworzenie nowego

Okienko, ktre pokazuje si po naciniciu
przycisku ChgDir i umoliwia wpisanie
nazwy folderu docelowego.

Rozdzia 8.
K Jeeli rozszerzenie pliku jest rne ni

standardowe rozszerzenia plikw

wykonywalnych, takie jak .exe, .com, .bat
czy .pif, wtedy do otwarcia pliku zostanie
uyte narzdzie skojarzone z tym konkretnym
rozszerzeniem w naszym systemie. Powizanie
tego typu jest zapisane w pliku WIN.INI
w sekcji Extensions. Dziaanie tego przycisku
jest analogiczne do dwukrotnego kliknicia
wskazywanego pliku;

FTP, czyli przesyanie plikw

K Rename umoliwia zmian nazwy

wskazywanego pliku. Niestety, nie zawsze

serwery umoliwiaj wykonanie takiej
czynnoci zwykym uytkownikom, jeeli
chodzi o zasoby serwera. Natomiast jeeli
operacja ma si odnosi do plikw
wchodzcych w skad naszej strony,
to zazwyczaj nie problemu;
K Delete umoliwia usunicie jednego lub

kilku wybranych plikw lub folderw;

K Refresh umoliwia odwieenie zawartoci

Okienko, ktre pojawia si po naciniciu

przycisku DirInfo.

Okienko zawierajce prob

o potwierdzenie decyzji
skasowania pliku
pojawia si po naciniciu
przycisku Delete.

wywietlanego okienka. Jest to dokonywane

automatycznie po kadorazowym wczytaniu
albo usuniciu jakiego pliku, zmianie nazwy
lub stworzeniu folderu;
K DirInfo otwiera okienko, w ktrym

wywietlone s dokadne informacje

o wszystkich plikach zawartych
w aktualnym folderze.
Poniej znajduj si trzy opcje, ktre dotycz
sposobu przesyania plikw:
K ASCII okrela transfer w trybie ASCII,

czyli tekstowym, i suy, jak sama nazwa

wskazuje, do przesyania plikw tekstowych
a wic rwnie dokumentw w jzyku
HTML czy Java Script.
W trakcie transferu znaki koca wiersza s
automatyczne tumaczone w taki sposb,
eby mogy by odczytane przez inny system;
K Binary okrela transfer w formacie

binarnym, kiedy pliki bd przesyane

dokadnie w takiej postaci, w jakiej s
wysyane, bez adnej ingerencji z zewntrz.

212

Okienko, ktre pojawi si

po naciniciu klawisza
Rename, umoliwiajce nadanie
nowej nazwy wybranemu plikowi
lub folderowi.

Efekt kocowy publikacja

Tryb ten zwykle jest uywany do przesyania
wszystkiego, co nie jest plikiem tekstowym.
Mog to by przede wszystkim pliki graficzne,
ale rwnie dokumenty w formacie edytorw
tekstw, arkuszy kalkulacyjnych, edytorw
graficznych oraz programy w postaci
wykonywalnej. Zazwyczaj poza nielicznymi
wyjtkami nic si zego nie stanie, gdy
przelemy pliki tekstowe tym trybem;
K Auto jeeli nie jestemy pewni, jakiego

trybu uy, to mona wybra t opcj.

W trybie ASCII zostan przesane tylko pliki
z rozszerzeniem zdefiniowanym w zakadce
Extensions okienka Options.
Okienko, ktre pojawia si po naciniciu
przycisku Options. Moemy tu dostosowa
WS_FTP do naszych wymaga.

W dolnej czci znajduje si rzd przyciskw,

ktre bd nam suyy do wydawania polece
i realizacji pocze. S to:
z odlegym serwerem;
K Cancel suy do anulowania ostatniego

polecenia, ktrego wykonywanie jeszcze si

nie zakoczyo;
K LogWnd otwiera okienko zawierajce

dziennik operacji wykonanych w trakcie

biecej sesji, ktry moemy nastpnie
zapisa na dysku;
Dziennik operacji, ktry pojawi si po naciniciu
przycisku LogWnd, jest dokadnym zapisem wszystkich
czynnoci i polece, wydanych w trakcie
biecej sesji.

K Help udostpnia pomoc;

K Options umoliwia konfigurowanie

programu i dostosowywanie go naszych

potrzeb i upodoba;
K About wizytwka programu i producenta;
K Exit umoliwia opuszczenie programu;
K Close przycisk ten pojawia si tylko

wtedy, gdy aktualnie jest nawizane jakie

poczenie, i suy do jego zakoczenia.
Kiedy ju wiemy mniej wicej, co gdzie si
znajduje i jak tego uywa, moemy przystpi
do nawizania poczenia z naszym serwerem.
Naciskamy wic przycisk Connect. Na ekranie
pojawia si okienko, w ktrym powinnimy
poda szereg informacji, umoliwiajcych
przesanie naszych plikw. Znajduje si tu
szereg pl i rubryk:

213

FTP, czyli przesyanie plikw

K Connect suy do nawizania poczenia

Rozdzia 8.
K Profile Name zawiera nazwy profili. Pojawi

si tu lista wielu nazw, ktre reprezentuj

rne ustawienia i rne serwery docelowe.
Moemy wybra ktry z wczeniej
zdefiniowanych profili lub wpisa swoj
now nazw i w ten sposb okreli nowy
profil, ktry bdzie mona pniej wykorzysta.
Nazwa ta moe by zupenie dowolna i nie
musi mie nic wsplnego z nazw serwera;
K Host Name/Address tutaj wpisujemy

adres naszego serwera;

K Host Type umoliwia wybranie okrelonego

FTP, czyli przesyanie plikw

typu serwera. Jeeli nie za bardzo wiemy,

jaki to ma by, najlepiej wskaza opcj
automatycznego wykrywania typu auto
detect;
K User ID wpisujemy tutaj nazw naszego

konta lub jeeli chcemy zalogowa si jako

anonimowy go, moemy wskaza po
prostu opcj Anonymous. Zwykle jeeli
publikujemy wasne strony, powinnimy
tutaj uy nazwy naszego konta, zaoonego
na serwerze;
K Anonymous jego zaznaczenie powoduje

automatyczne wpisanie sowa anonymous

w rubryce User ID i wstawienie twojego
adresu poczty elektronicznej jako hasa
(pole Password);
K Password tutaj powinnimy wpisa haso

dostpu do naszego konta. Haso sami

wybralimy podczas procesu rejestracji
w czasie zakadania konta. Jeeli logujemy
si jako osoba anonimowa, to wpisujemy tu
swj wasny e-mail;
K Save Pwd wybranie tej opcji powoduje,

e haso dostpu, ktre zostanie wpisane,

zostanie zapamitane i pojawi si
automatycznie przy nastpnej prbie
czenia si z tym samym serwerem przy
uyciu tego samego profilu. Nie zalecane
jest uycie tej opcji, jeeli korzystamy
z oglnodostpnego komputera. W takim
przypadku kady bdzie mg wej do
naszych zasobw na serwerze i niele
narozrabia! Haso zapamitane w taki
sposb jest przechowywane w pliku
WS_FTP.INI;
214

Okienko, ktre pojawia si po naciniciu

przycisku Connect, umoliwiajce okrelenie,
z jakim serwerem chcemy si poczy.

Efekt kocowy publikacja

K Account jeeli mamy konto, to powinnimy

wpisa tu jego nazw. W wikszoci

przypadkw pole to powinno by puste,
gdy serwery FTP rzadko uywaj kont;
K Comment umoliwia dodanie swojego

komentarza do danego profilu poczenia.

Dziki temu moemy zawrze kilka sw
wyjanienia, co to jest za poczenie i jak
z niego korzysta.
Zakoczylimy prac. Po poczeniu si z serwerem
przeznaczenia zaznaczamy pliki skadajce si na
nasz stron i wydajemy dyspozycj kopiowania.

Teraz wystarczy ustawi w jednym oknie

zawarto folderu, w ktrym znajduj si nasze
pliki, a w drugim miejsce docelowe na
odlegym serwerze. Zaznaczamy wszystkie
pliki, ktre maj by przesane, i naciskamy
strzak znajdujc si pomidzy oknami,
a skierowan od okna, z ktrego kopiujemy,
do okna docelowego.
Proces przesyania plikw rozpocz si
teraz trzeba tylko cierpliwie czeka, transfer
nie jest bowiem natychmiastowy i przypomina
kopiowanie na standardow dyskietk 1.44.

215

FTP, czyli przesyanie plikw

Okienko, ktre pojawia si

w trakcie kopiowania
poszczeglnych plikw.

Uzbrojeni w t wiedz, bez problemu powinnimy

poczy si z serwerem, na ktrym maj si
znale nasze strony, i stworzy zaprojektowan
przez nas struktur katalogw.

Rozdzia 8.

Windows Commander

FTP, czyli przesyanie plikw

Znany i lubiany Windows Commander moe

z powodzeniem suy rwnie jako program
do obsugi FTP. W szczeglnoci do takich
zastosowa, jak publikowanie strony w internecie,
wydaje si by idealnym wrcz rozwizaniem.
Dzieje si tak z kilku powodw. Po pierwsze
jest to program wszechstronny, bardzo intuicyjny
i zgodny z przyjtymi standardami. Kolejn
zalet jest jego popularno. Jeeli uywamy
Windows Commandera (lub Norton Commandera
obsuga jest prawie identyczna, zreszt jak
rwnie w przypadku wielu innych programw)
do zarzdzania naszymi plikami na wasnym
komputerze, to robienie tego samego z plikami
na odlegym serwerze nie bdzie nastrczao
adnych trudnoci.

Windows Commander w caej okazaoci.

Jeeli nawet Windows Commandera nie znamy,

to dziki naszej przygodzie ze stronami WWW
moemy zdoby now umiejtno, ktra
z pewnoci si przyda. Windows Commander
to rzeczywicie bardzo poyteczne narzdzie.
Do nawizania poczenia z odlegym serwerem
suy przycisk FTP na pasku narzdzi lub opcja
Commands/FTP Connect w menu.
Po jej naciniciu pojawi si okienko, ktre
umoliwi nam wybr ju zdefiniowanego
poczenia lub stworzenie nowego.

Okienko umoliwiajce zarzdzanie poczeniami

FTP. Pojawia si, gdy naciniemy przycisk FTP
na pasku narzdzi lub wybierzemy z menu
Commands/FTP Connect.

Mamy to do dyspozycji przyciski:

K Connect suy do nawizania poczenia

zgodnie ze wskazanym, wczeniej

zdefiniowanym profilem;
K New Connection powoduje otwarcie

okienka dialogowego, w ktrym bdziemy

mogli definiowa nowe poczenie,
pojawiajce si pniej na licie;
K New URL umoliwia zdefiniowanie

nowego miejsca w sieci (HTTP) lub

anonimowego poczenia FTP;
K Duplicate entry suy do klonowania

aktualnie wskazywanego poczenia,

tak by zawierao takie same ustawienia,
umoliwiajc jednoczenie nadanie mu
nowej nazwy;

216

Okienko, ktre pojawia si po naciniciu

przycisku New URL.

Efekt kocowy publikacja

K Edit otwiera okienko dialogowe,

umoliwiajce modyfikacj aktualnie

wskazywanego poczenia;
K Delete suy do usuwania pocze z listy;
K Cancel powoduje zamknicie okna bez

nawizania poczenia;
K Help suy do przywoania pomocy.

Aby zdefiniowa poczenie z serwerem, na

ktrym na przykad bdziemy chcieli umieci
nasze strony WWW, naciskamy przycisk New
Connection. Pojawi si na ekranie nowe okienko,
ktre umoliwi okrelenie nastpujcych
szczegw:
K Session umoliwia okrelenie nazwy, pod

ktr bdzie wystpowao to poczenie na

licie wyboru;
K Host name umoliwia okrelenie nazwy

lub adresu IP serwera FTP. Numer portu

jeeli chcemy go wskaza powinien
by podany po dwukropku na kocu adresu,
zgodnie z przyjtym standardem;
K Anonymous login przycisk, powodujcy

otwarcie okienka dialogowego, w ktrym

wpisujemy adres e-mailowy, podawany jako
haso przy poczeniach anonimowych
(anonymous);
K User name umoliwia podanie nazwy

uytkownika na serwerze docelowym.

W tym miejscu przy poczeniach
anonimowych z serwerem, na ktrym nie
masz konta, pojawia si sowo anonymous;
K Password umoliwia podanie hasa

dostpu do zasobw serwera. Jeeli pole

pozostanie niewypenione, to przy kadej
prbie logowania zostaniemy ponownie
poproszeni o podanie hasa. Takie
rozwizanie jest znacznie bezpieczniejsze,
zwaszcza na komputerach
oglnodostpnych;

217

FTP, czyli przesyanie plikw

Okienko, ktre umoliwia zdefiniowanie nowego

poczenia. Pojawia si po naciniciu przycisku
New Connection.

Rozdzia 8.
K Remote dir pole, ktre umoliwia podanie

nazwy (a raczej cieki dostpu) folderu

docelowego, z ktrego chcemy korzysta.
Po zalogowaniu do serwera Windows
Commander sprbuje automatycznie przej
do tego wanie folderu. Oczywicie tego
samego moemy dokona ju po poczeniu
w tradycyjny sposb (przechodzc od
folderu do folderu) chodzi tutaj po prostu
o oszczdno czasu. Pamitajmy jednak, e
na serwerach z systemem typu UNIX (lub
podobnymi, np. Linux), ktrych jest
zdecydowana wikszo, poszczeglne
czci cieki dostpu s oddzielane
znakami /, a nie, jak ma to miejsce
w systemach Windows czy DOS, znakami \;

Okienko, ktre umoliwia wskazanie

folderu lokalnego. Pojawia si
po naciniciu przycisku Local dir.

FTP, czyli przesyanie plikw

K Local dir pole, w ktrym moe znale

si cieka dostpu do folderu roboczego

na naszym komputerze. Po poczeniu
Windows Commander automatycznie
przejdzie do tego wanie folderu.
Chodzi tutaj znowu o oszczdno czasu.
Pamitajmy, e w tym miejscu (zakadajc,
e uywamy Windows) poszczeglne czci
cieki dostpu powinnimy podzieli
znakami \;
K Send commands umoliwia

wprowadzenie komend, ktre zostan

wysane zaraz po poczeniu z serwerem;
K Server type umoliwia podanie typu

serwera. W wikszoci przypadkw naley

pozostawi tu warto Auto detect, z reguy
bowiem serwery potrafi automatycznie
dostosowa si do naszych wymaga w tym
wzgldzie. Niekiedy jednak moe si zdarzy,
e serwer bdzie stosowa swj wasny
sposb listingu plikw, ktry nie bdzie
rozumiany przez Windows Commandera.
W takim przypadku moemy okreli typ
serwera, wskazujc Define new type, lub
cign go z zewntrznego rda za pomoc
Import form file...;

218

Okienko umoliwiajce okrelenie parametrw

Firewalla. Pojawia si po zaznaczeniu opcji Use
firewall (proxy server) i naciniciu przycisku
Change.

Efekt kocowy publikacja

K Use firewall (proxy server) jeeli nie

Okienko, ktre pojawia si po naciniciu klawisza

F5 Copy. Teraz naciskamy OK i plik zostanie
przesany na serwer.

masz bezporedniego dostpu do internetu,

tylko za pomoc np. sieci lokalnej, to moe
si zdarzy, e bdzie istniaa potrzeba
wskazania adresu serwera z firewallem.
Jeeli si na to zdecydujemy, to klawiszem
Change moemy okreli jego parametry.
Z reguy jednak opcja ta moe pozosta
niezaznaczona;
K Use passive mode for transfers (like

a WWW browser) umoliwia uycie

trybu pasywnego poczenia. Moe to si
okaza niezbdne w przypadku zastosowania
firewallw. Z reguy jednak opcja ta moe
pozosta nie zaznaczona.

Potem, gdy ju nasze nowe poczenie znajdzie

si na licie, wystarczy je wskaza i nacisn
Connect. Po chwili w jednym z paneli Windows
Commandera pojawi si zwarto folderu
docelowego na odlegym serwerze. Pozostaje
nam tylko zaznaczy te pliki na naszym
komputerze, ktre wchodz w skad naszej
strony, i nacisn klawisz F5 Copy. Rozpocznie
si proces przesyania plikw. Po chwili, gdy
pliki znajd si ju na serwerze, naciskamy
przycisk Disconnect. Strona zostaa
opublikowana!

219

FTP, czyli przesyanie plikw

Uzbrojeni w t wiedz, przystpujemy teraz do

stworzenia poczenia z serwerem, na ktrym
maj si znale nasze strony. Naciskamy wic
przycisk New Connection i wpisujemy
wszystkie niezbdne parametry.