Excel. Indywidualne Szkolenie

IDZ DO
PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI
KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE
ZAMW DRUKOWANY KATALOG
Excel. Indywidualne
szkolenie
Autor: CustomGuide Inc
Tumaczenie: Agnieszka Konior, Joanna Sugiero
ISBN: 83-7361-832-5
Tytu oryginau: Excel Personal Trainer
Format: B5, stron: 472
TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA
CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK
CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE
Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl
Twj osobisty instruktor, ktry wprowadzi Ci w tajniki Excela

Wprowadzanie i formatowanie danych
Obliczenia i wykresy
Analizy, symulacje i tabele przestawne
Arkusz kalkulacyjny Excel jest jedn z najpopularniejszych i najpowszechniej
stosowanych aplikacji biurowych. Z Excela korzysta si niemal w kadej firmie.
Za jego pomoc mona przeprowadza skomplikowane obliczenia, wykonywa analizy
statystyczne i tworzy wykresy. Znajomo Excela to jedno z podstawowych wymaga
na wspczesnym rynku pracy. Funkcje tego programu pocztkowo mog wydawa si
trudne do opanowania, jednak dziki odpowiedniemu sposobowi nauki mona
z atwoci przyswoi sobie wszystko, co jest niezbdne do sprawnego korzystania
z tej aplikacji.
Excel. Indywidualne szkolenie to podrcznik przedstawiajcy Excela i jego funkcje
w sposb gwarantujcy opanowanie materiau na przykadach. Kade zagadnienie
opisane jest w postaci punktw, dodatkow pomoc s ilustracje pokazujce
poszczeglne etapy pracy. Dziki temu kad lekcj moesz wykona we wasnym
tempie i powtarza poznane w niej wiadomoci, wykorzystujc zestawienia znajdujce
si na kocu rozdziaw.
Poruszanie si po arkuszu i skoroszycie
Edycja i formatowanie danych
Tworzenie wykresw
Funkcje i formuy
Makropolecenia
Wsppraca Excela z innymi aplikacjami
Stosowanie tabel przestawnych
Analizy danych i symulacje
Przekonaj si, jakim komfortem jest posiadanie osobistego instruktora. Poznaj dziki
niemu wszystkie moliwoci Excela.
SPIS TRECI
Wstp ..................................................................................................................................9
ROZDZIA 1. Podstawy ..............................................................................................11
Lekcja 1.1.
Uruchomienie Excela .......................................................................................12
Lekcja 1.2.
Co nowego w Excelu 2003? ............................................................................15
Lekcja 1.3.
Omwienie ekranu programu Excel ................................................................17
Lekcja 1.4.
Korzystanie z menu .........................................................................................19
Lekcja 1.5.
Korzystanie z paskw narzdzi i tworzenie nowego skoroszytu .....................23
Lekcja 1.6.
Wypenianie okien dialogowych .....................................................................26
Lekcja 1.7.
Klawisze skrtu oraz prawy przycisk myszy ...................................................29
Lekcja 1.8.
Otwieranie skoroszytu .....................................................................................32
Lekcja 1.9.
Zapisywanie skoroszytu ...................................................................................35
Lekcja 1.10.
Przesuwanie wskanika komrki .....................................................................37
Lekcja 1.11.
Poruszanie si po arkuszu ................................................................................39
Lekcja 1.12.
Wpisywanie etykiet w arkuszu ........................................................................41
Lekcja 1.13.
Wpisywanie wartoci w arkuszu i zaznaczanie obszaru komrek ...................43
Lekcja 1.14.
Obliczanie sum wartoci przy uyciu przycisku Autosumowanie ...................45
Lekcja 1.15.
Wprowadzanie formu .....................................................................................47
Lekcja 1.16.
Korzystanie z Autowypeniania .......................................................................50
Lekcja 1.17.
Podgld wydruku i drukowanie arkusza ..........................................................53
Lekcja 1.18.
Uzyskiwanie pomocy .......................................................................................55
Lekcja 1.19.
Zmienianie Asystenta Office i korzystanie z przycisku Pomoc .......................58
Lekcja 1.20.
Zamykanie skoroszytu i wychodzenie z Excela ..............................................60
Powtrka z rozdziau pierwszego ........................................................................................................62
Spis treci
ROZDZIA 2. Edytowanie arkusza .............................................................................67

Lekcja 2.1.
Wpisywanie wartoci daty i korzystanie z opcji Autowypeniania ..................68
Lekcja 2.2.
Wprowadzanie, usuwanie i zmienianie zawartoci komrki ...........................71
Lekcja 2.3.
Wycinanie, kopiowanie i wklejanie komrek ..................................................74
Lekcja 2.4.
Przenoszenie i kopiowanie komrek przy uyciu metody przecignij i upu .. 77
Lekcja 2.5.
Zbieranie i wklejanie wielu elementw ...........................................................80
Lekcja 2.6.
Bezwzgldne i wzgldne odwoania do komrek ............................................82
Lekcja 2.7.
Korzystanie z polecenia Wklej specjalnie .......................................................85
Lekcja 2.8.
Wstawianie i usuwanie komrek, wierszy i kolumn ........................................88
Lekcja 2.9.
Korzystanie z polece Cofnij, Powtrz i Wykonaj ponownie .........................91
Lekcja 2.10.
Sprawdzanie pisowni .......................................................................................94
Lekcja 2.11.
Wyszukiwanie i zamienianie informacji ..........................................................96
Lekcja 2.12.
Zaawansowane opcje drukowania ...................................................................98
Lekcja 2.13.
Zarzdzanie plikami ......................................................................................100
Lekcja 2.14.
Wstawianie komentarzy w komrkach ..........................................................103
Lekcja 2.15.
Odzyskiwanie skoroszytu ..............................................................................105
Powtrka z rozdziau drugiego ..........................................................................................................108

ROZDZIA 3. Formatowanie arkusza .......................................................................115
Lekcja 3.1.
Formatowanie czcionek oraz pasek narzdzi Formatowanie .........................116
Lekcja 3.2.
Formatowanie wartoci ..................................................................................119
Lekcja 3.3.
Zmienianie wysokoci wierszy i szerokoci kolumn .....................................123
Lekcja 3.4.
Zmienianie wyrwnania w komrce ..............................................................126
Lekcja 3.5.
Wstawianie obramowania ..............................................................................130
Lekcja 3.6.
Dodawanie kolorw i deseni .........................................................................134
Lekcja 3.7.
Korzystanie z malarza formatw ...................................................................137
Lekcja 3.8.
Opcja Autoformatowania ...............................................................................140
Lekcja 3.9.
Tworzenie niestandardowego formatu liczby ................................................142
Lekcja 3.10.
Tworzenie, stosowanie i modyfikowanie stylu ..............................................145
Lekcja 3.11.
Formatowanie komrek przy uyciu formatowania warunkowego ..............148
Lekcja 3.12.
Scalanie komrek, obracanie tekstu i korzystanie z opcji Autodopasowania ..151
Lekcja 3.13.
Znajdowanie i zamienianie formatowania ....................................................153
Powtrka z rozdziau trzeciego .........................................................................................................156

4
Spis treci
ROZDZIA 4. Tworzenie wykresw i praca na nich .................................................161

Lekcja 4.1.
Tworzenie wykresu ........................................................................................162
Lekcja 4.2.
Przemieszczanie wykresu i zmienianie jego rozmiaru ..................................165
Lekcja 4.3.
Formatowanie i edytowanie obiektw na wykresie .......................................167
Lekcja 4.4.
Zmienianie danych rdowych na wykresie .................................................171
Lekcja 4.5.
Zmienianie typu wykresu i praca z wykresami koowymi .............................174
Lekcja 4.6.
Wstawianie tytuw, linii siatki i tabeli danych .............................................178
Lekcja 4.7.
Formatowanie serii danych i osi wykresu ......................................................181
Lekcja 4.8.
Dodawanie adnotacji do wykresu ..................................................................184
Lekcja 4.9.
Wykresy trjwymiarowe ...............................................................................186
Lekcja 4.10.
Wybieranie i zapisywanie wykresu niestandardowego .................................189
Lekcja 4.11.
Stosowanie efektw wypenienia ...................................................................193
Powtrka z rozdziau czwartego .......................................................................................................197

ROZDZIA 5. Zarzdzanie skoroszytami ..................................................................201
Lekcja 5.1.
Przemieszczanie si midzy arkuszami w skoroszycie ..................................202
Lekcja 5.2.
Wstawianie i usuwanie arkuszy .....................................................................204
Lekcja 5.3.
Zmienianie nazwy i przenoszenie arkusza .....................................................207
Lekcja 5.4.
Praca z kilkoma skoroszytami i oknami ........................................................209
Lekcja 5.5.
Dzielenie i blokowanie okna .........................................................................213
Lekcja 5.6.
Odwoywanie si do danych zewntrznych ...................................................216
Lekcja 5.7.
Dodawanie nagwkw, stopek i numerw stron ..........................................219
Lekcja 5.8.
Definiowanie obszaru drukowania i kontrolowanie podziaw stron ............222
Lekcja 5.9.
Zmienianie marginesw i orientacji strony ....................................................225
Lekcja 5.10.
Dodawanie tytuu oraz linii siatki do wydruku ..............................................227
Lekcja 5.11.
Zmienianie rozmiaru papieru oraz skalowanie wydruku ...............................229
Lekcja 5.12.
Ochrona arkusza ............................................................................................231
Lekcja 5.13.
Ukrywanie kolumn, wierszy i arkuszy ...........................................................234
Lekcja 5.14.
Przegldanie arkusza i porwnywanie skoroszytw obok siebie ..................236
Lekcja 5.15.
Zapisywanie widoku niestandardowego ........................................................238
Lekcja 5.16.
Praca z szablonami ........................................................................................240
Lekcja 5.17.
Konsolidowanie arkuszy ................................................................................243
Powtrka z rozdziau pitego ............................................................................................................246

5
Spis treci
ROZDZIA 6. Wicej funkcji i formu ......................................................................253

Lekcja 6.1.
Formuy wykorzystujce kilka operatorw i obszarw komrek ..................254
Lekcja 6.2.
Opcja Wstawianie funkcji ..............................................................................257
Lekcja 6.3.
Tworzenie obszarw nazw i korzystanie z nich .............................................260
Lekcja 6.4.
Zaznaczanie nieprzylegajcych do siebie obszarw

i korzystanie z funkcji Autoobliczania ..........................................................263
Lekcja 6.5.
Obliczanie formu warunkowych przy uyciu funkcji JEELI .....................265
Lekcja 6.6.
Funkcja PMT .................................................................................................267
Lekcja 6.7.
Wywietlanie i drukowanie formu ................................................................270
Lekcja 6.8.
Naprawianie bdw w formuach .................................................................272
Funkcje matematyczne .....................................................................................................................275

Funkcje finansowe ............................................................................................................................276
Funkcje daty i czasu ..........................................................................................................................277
Funkcje statystyczne .........................................................................................................................278
Funkcje baz danych ..........................................................................................................................279
Powtrka z rozdziau szstego ..........................................................................................................280
ROZDZIA 7. Praca na listach ...................................................................................283
Lekcja 7.1.
Tworzenie listy ..............................................................................................284
Lekcja 7.2.
Praca na listach i korzystanie z wiersza sumy ...............................................286
Lekcja 7.3.
Dodawanie rekordw przy uyciu okna dialogowego Formularz danych

oraz wiersza ...................................................................................................288
Lekcja 7.4.
Znajdowanie rekordw ..................................................................................290
Lekcja 7.5.
Usuwanie rekordw .......................................................................................292
Lekcja 7.6.
Sortowanie listy .............................................................................................294
Lekcja 7.7.
Filtrowanie listy przy uyciu Autofiltru ........................................................296
Lekcja 7.8.
Tworzenie Autofiltru niestandardowego .......................................................299
Lekcja 7.9.
Filtrowanie listy przy uyciu Filtru zaawansowanego ...................................301
Lekcja 7.10.
Kopiowanie przefiltrowanych rekordw .......................................................304
Lekcja 7.11.
Sprawdzanie poprawnoci danych .................................................................306
Powtrka z rozdziau sidmego .........................................................................................................309
Spis treci
ROZDZIA 8. Automatyzacja zada przy uyciu makr ............................................313

Lekcja 8.1.
Rejestrowanie makra .....................................................................................314
Lekcja 8.2.
Uruchamianie makra i przypisywanie mu klawisza skrtu ............................316
Lekcja 8.3.
Dodawanie przycisku makra do paska narzdzi ............................................318
Lekcja 8.4.
Edytowanie kodu makra w jzyku Visual Basic ............................................320
Lekcja 8.5.
Wstawianie kodu do istniejcego makra ........................................................322
Lekcja 8.6.
Deklarowanie zmiennych i dodawanie komentarzy do kodu VBA ...............325
Lekcja 8.7.
Pobieranie danych od uytkownika ...............................................................328
Lekcja 8.8.
Uywanie instrukcji sterujcej IfThenElse ............................................330
Powtrka z rozdziau smego ...........................................................................................................332

ROZDZIA 9. Praca z innymi programami ...............................................................335
Lekcja 9.1. Wstawienie arkusza Excela do dokumentu programu Microsoft Word ........336
Lekcja 9.2.
Modyfikacja wstawionego arkusza ................................................................339
Lekcja 9.3.
Wstawianie doczonego wykresu Excela do dokumentu programu Word ...342
Lekcja 9.4.
Wstawianie grafiki do arkusza kalkulacyjnego .............................................344
Lekcja 9.5.
Otwieranie i zapisywanie plikw w rnych formatach ................................347
Powtrka z rozdziau dziewitego .....................................................................................................350

ROZDZIA 10. Uywanie internetowych moliwoci Excela ....................................353
Lekcja 10.1. Dodawanie hiperczy i praca z nimi .............................................................354
Lekcja 10.2.
Przegldanie hiperczy i uywanie paska narzdziowego Sie Web ...........356
Lekcja 10.3.
Zapisywanie skoroszytu jako nieinteraktywnej strony WWW ......................359
Lekcja 10.4.
Zapisywanie skoroszytu jako interaktywnej strony WWW ...........................363
Lekcja 10.5.
Importowanie z zewntrznego rda danych ................................................366
Lekcja 10.6.
Odwieanie rda danych i ustawianie jego waciwoci ...........................369
Lekcja 10.7.
Tworzenie nowej kwerendy sieci Web ..........................................................372
Powtrka z rozdziau dziesitego .......................................................................................................375

ROZDZIA 11. Analiza danych i tabele przestawne ...................................................377
Lekcja 11.1.
Tworzenie tabeli przestawnej ........................................................................378
Lekcja 11.2.
Okrelanie danych do analizy w tabeli przestawnej ......................................382
Lekcja 11.3.
Zmiana sposobu przeliczania danych w tabeli przestawnej ...........................384
Spis treci
Lekcja 11.4.
Wybieranie danych, ktre maj by widoczne w tabeli przestawnej .............386
Lekcja 11.5.
Grupowanie danych w tabeli przestawnej wedug daty .................................389
Lekcja 11.6.
Odwieanie zawartoci tabeli przestawnej ...................................................391
Lekcja 11.7.
Formatowanie tabeli przestawnej i tworzenie wykresu przestawnego ..........393
Lekcja 11.8.
Tworzenie sum czciowych .........................................................................396
Lekcja 11.9.
Uywanie funkcji bazy danych ......................................................................399
Lekcja 11.10.
Uywanie funkcji wyszukiwania ...................................................................402
Lekcja 11.11.
Grupowanie i wprowadzanie hierarchii do arkusza kalkulacyjnego ..............405
Powtrka z rozdziau jedenastego .....................................................................................................408

ROZDZIA 12. Analiza co-jeli ...................................................................................411
Lekcja 12.1.
Definiowanie scenariusza ..............................................................................412
Lekcja 12.2.
Sporzdzanie raportu podsumowania scenariuszy .........................................414
Lekcja 12.3.
Uywanie jedno- i dwuwejciowych tabel danych ........................................416
Lekcja 12.4.
Znaczenie polecenia Szukaj wyniku ..............................................................419
Lekcja 12.5.
Uywanie narzdzia Solver ...........................................................................421
Powtrka z rozdziau dwunastego .....................................................................................................424

ROZDZIA 13. Tematy zaawansowane .......................................................................427
Lekcja 13.1.
Ukrywanie, pokazywanie i przesuwanie paskw narzdzi ............................428
Lekcja 13.2.
Dostosowywanie paskw narzdzi Excela ....................................................430
Lekcja 13.3.
Tworzenie wasnej listy autowypenienia ......................................................433
Lekcja 13.4.
Zmiana opcji Excela ......................................................................................435
Lekcja 13.5.
Zabezpieczanie skoroszytu hasem ................................................................438
Lekcja 13.6.
Waciwoci pliku i wyszukiwanie plikw ....................................................440
Lekcja 13.7.
Wspdzielenie skoroszytu i ledzenie zmian ................................................443
Lekcja 13.8.
Scalanie i poprawianie wspdzielonego skoroszytu .....................................446
Lekcja 13.9.
Uywanie narzdzia Wykryj i napraw ...........................................................449
Powtrka z rozdziau trzynastego ......................................................................................................451

Skorowidz .......................................................................................................................455
ROZDZIA 4.
TWORZENIE WYKRESW
I PRACA NA NICH
CELE TEGO ROZDZIAU:
Utworzenie wykresu
Przesuwanie wykresu i zmienianie jego rozmiarw
Formatowanie obiektw na wykresie
Zmienianie danych rdowych na wykresie
Okrelanie typu wykresu
Wstawianie tytuw, linii siatki, adnotacji oraz tabeli danych na wykresie
Praca na wykresie trjwymiarowym
Tworzenie wykresu niestandardowego i praca na nim
Umieszczanie danych na mapie
ZADANIE: PRZEDSTAWIENIE WYNIKW BADA NA WYKRESIE

Wymagania
Umiejtno korzystania z menu, paskw narzdzi, okien dialogowych oraz klawiszy skrtu
Umiejtno zaznaczania obszarw komrek
Wiesz ju, czym jest wykres umoliwia on przedstawienie danych, zwizkw lub tendencji w postaci graficznej. Powiedzenie mwi, e obraz jest wart wicej ni tysic sw. I tak wanie jest w przypadku wykresw, ktre zazwyczaj prezentuj informacje duo lepiej ni tabele lub arkusze wypenione dziesitkami liczb.
W tym rozdziale poznasz wszystko, co naley wiedzie o wykresach: jak tworzy dynamiczne wykresy, jak
je edytowa i formatowa, nauczysz si rwnie pracowa na rnego rodzaju wykresach. Tworzenie wykresw w Excelu i praca na nich to czynnoci duo atwiejsze, ni Ci si wydaje, ktre w dodatku mog by naprawd przyjemne. Olniewajce wykresy, ktre bdziesz umia tworzy po ukoczeniu tego rozdziau, zadziwi zarwno Ciebie, jak i Twoich kolegw z pracy.
LEKCJA 4.1.
Lekcja 4.1.
Tworzenie
wykresu
Tworzenie
wykresu
Lekcja 4.1.
Tworzenie wykresu
Rysunek 4.1. Pierwszy krok Kreatora wykresw: wybranie typu wykresu
Rysunek 4.2. Krok trzeci Kreatora wykresw: zdefiniowanie opcji wykresu
162
Rozdzia 4.
Tworzenie wykresw i praca na nich
Rysunek 4.3. Nowy wykres

Na wykresie moesz przedstawi wikszo informacji zapisanych w arkuszu i o tym wanie bdzie ta lekcja! Na tej lekcji nauczysz si tworzy
wykresy w oparciu o dane, ktre s umieszczone
w arkuszu. Najbardziej popularn metod tworzenia
wykresw (i bez wtpienia najprostsz) jest skorzystanie z Kreatora wykresw. Kreator wykresw to
funkcja Excela, ktra przeprowadzi Ci przez cay
proces tworzenia wykresu.
11. Uruchom program Excel, otwrz skoroszyt Lekcja 4A

i zapisz go pod nazw 9[PKMKUQPFCW.
Zanim zaczniesz tworzy wykres, musisz zaznaczy komrki zawierajce wartoci oraz etykiety, ktre chcesz umieci na wykresie.
Przycisk Kreator wykresw

Inne metody wstawienia wykresu:
Wybierz z menu polecenie Wstaw/Wykres.
12. Zaznacz obszar komrek A4:E7 i kliknij przycisk

Kreator wykresw znajdujcy si na pasku narzdzi
Standardowy.
Pojawi si Kreator wykresw, przedstawiony
na rysunku 4.1.
Pierwszym krokiem do utworzenia wykresu jest

wybranie odpowiedniego typu z listy Typ wykresu. Jeli chcesz zobaczy, jak bd wyglday
Twoje dane na poszczeglnych typach wykresw, zaznacz wybrany typ i kliknij przycisk Nacinij i przytrzymaj, aby zobaczy przykad. Na tej
lekcji utworzysz wykres kolumnowy, a poniewa typ Kolumnowy jest ju zaznaczony, moesz
przej do nastpnego kroku.
13. Kliknij przycisk Dalej, aby zaakceptowa typ Kolumnowy

i przej do drugiego kroku Kreatora wykresw.
W drugim kroku Kreatora wykresw moesz wybra obszar komrek, ktry chcesz umieci na
wykresie. Ponadto musisz okreli, czy serie danych (informacje, ktre umieszczasz na wykresie) pochodz z wierszy, czy z kolumn arkusza.
W naszym przypadku uyjemy opcji Wiersze,
poniewa chcemy, aby wykres zosta sporzdzony
w oparciu o cel podry. Opcja Wiersze jest ju
zaznaczona, wic nie musisz nic zmienia. Pole
Zakres danych wywietla obszar komrek A4:E7,
poniewa ten wanie obszar zaznaczye przed
uruchomieniem Kreatora wykresw. Zaznaczone opcje wykresu s odpowiednie, zatem moemy przej do nastpnego kroku.
163
Lekcja 4.1.
Tworzenie wykresu
14. Kliknij przycisk Dalej, aby przej

do trzeciego kroku Kreatora wykresw.
W trzecim kroku Kreatora wykresw moesz
zobaczy przykad Twojego wykresu (zobacz
rysunek 4.2). Tutaj moesz doda do wykresu
tytuy, osie, legend, etykiety osi, linie siatki
i tabele danych.
18. Zapisz skoroszyt.

Gratulacje! Wanie utworzye swj pierwszy wykres. Przejd do nastpnej lekcji, aby dowiedzie si,
jak przemieszcza wykres oraz zmienia jego rozmiar.
15. Kliknij pole Tytu wykresu i wpisz

.
Tytu arkusza pojawi si na przykadowym

wykresie.
16. Kliknij przycisk Dalej, aby przej

do czwartego kroku Kreatora wykresw.
Czwarty krok Kreatora wykresw jest ostatnim
etapem tworzenia wykresu i suy do okrelenia
lokalizacji wykresu. Zawiera on dwie opcje:
Jako nowy arkusz: Wykres zostanie umieszczony na oddzielnym, nowym arkuszu

w skoroszycie. Moesz nada temu arkuszowi wasn nazw albo zaakceptowa domyln nazw proponowan przez Excela.
Jako obiekt w: Wykres zostanie umieszczony w tym samym arkuszu, w ktrym

znajduj si dane.
My chcemy umieci wykres w biecym arkuszu, czyli wybieramy opcj, ktra jest ju
zaznaczona. Teraz moemy ju zakoczy prac Kreatora wykresw.
17. Kliknij przycisk Zakocz, aby zakoczy prac

Kreatora wykresw.
Okno dialogowe Kreator wykresw zostanie
zamknite, a na aktywnym arkuszu pojawi si
wykres kolumnowy, taki sam jak ten, ktry
widzisz na rysunku 4.3. Nie martw si o to, co
si znajdzie na wykresie, poniewa moesz na
nim umieci wikszo danych z arkusza. Na
nastpnej lekcji dowiesz si, jak przemieszcza wykres i zmienia jego rozmiar.
164
SZYBKA POWTRKA
Aby utworzy wykres przy
uyciu Kreatora wykresw:
1. Zaznacz obszar komrek
zawierajcy dane, ktre
chcesz umieci na
wykresie, i kliknij
przycisk Kreator wykresw
na pasku narzdzi
Standardowy.
albo
Zaznacz obszar komrek i
wybierz z menu polecenie
Wstaw / Wykres.
2. Wybierz typ wykresu i
kliknij przycisk Dalej.
3. Sprawd (lub zmie) obszar
komrek, ktry ma si
znale na wykresie, i
kliknij przycisk Dalej.
4. Zdefiniuj opcje wykresu w
panelach wyrnionych wedug
kategorii i kliknij
przycisk Dalej.
5. Okrel miejsce, w ktrym
chcesz wstawi wykres (jako
nowy arkusz czy jako obiekt
w istniejcym ju arkuszu),
i kliknij przycisk Zakocz.
Rozdzia 4.
Przemieszczanie wykresu i zmienianie

jego irozmiaru
Tworzenie wykresw
praca na nich
LEKCJA 4.2.
Lekcja 4.2.
Przemieszczanie wykresu i zmienianie jego rozmiaru
Rysunek 4.4. Przemieszczanie wykresu
Rysunek 4.5. Zmienianie rozmiaru wykresu
165
Lekcja 4.2.
4. Kliknij legend wykresu, aby j zaznaczy.

Wok legendy pojawi si uchwyty. Gdy dany
obiekt jest zaznaczony, moesz go przemieci
albo zmieni jego rozmiar.
5. Przecignij legend w prawy dolny rg wykresu,

tak aby znajdowaa si na tym samym poziomie
co nazwy celw podry.
Rysunek 4.6. Pasek narzdzi Wykres
Bardzo czsto zdarza si tak, e nowo utworzony
wykres ma nieodpowiedni rozmiar. Na tej lekcji nauczysz si zmienia rozmiar wykresu, tak aby go
zmniejszy lub powikszy. Dowiesz si rwnie,
jak przemieci wykres w inne miejsce na arkuszu.
obszaru znajdujcego si wok ramki wykresu.

Przecignij wykres w d na lewo, tak aby znalaz si
pod wierszem
, i zwolnij przycisk myszy.
Wskanik zamieni si w symbol

(zobacz
rysunek 4.4), a na arkuszu pojawi si kropkowany zarys wykresu wskazujcy jego now lokalizacj.
Aby zmieni rozmiar wykresu, wystarczy
klikn i przecign dowolny uchwyt zmiany
rozmiaru, znajdujcy si na krawdzi zaznaczonego wykresu (zobacz rysunek 4.5).
3. Umie wskanik na prawym dolnym uchwycie

zmiany rozmiaru, tak aby zmieni si w symbol ,
nastpnie przecignij mysz do lewego grnego
rogu, a wykres zmniejszy si o ok. 25%.
Rozmiar wykresu zosta zmieniony. Jeli chcesz
powikszy wykres lub obiekt, przecignij
uchwyty w prawo w d. Przy uyciu tych
samych procedur moesz przesun i zmieni
rozmiar obiektw na wykresie.
166
6. Kliknij w dowolnym miejscy na zewntrz arkusza,

aby usun zaznaczenie legendy i wykresu.
7. Zapisz swj skoroszyt.
Umiejtnoci, ktre wanie nabye (przemieszczanie

obiektw i zmiana ich rozmiarw) przydadz Ci si podczas przenoszenia i zmniejszania lub zwikszania dowolJeli nie jest, wystarczy, e go klikniesz w ten nych obiektw. W ten sam sposb moesz przenosi
sposb zaznaczysz wykres. Wok krawdzi i zmienia rozmiary obiektw rwnie w innych prowykresu pojawi si sze maych kwadratw. gramach, takich jak Microsoft Word lub PowerPoint.
S to uchwyty zmiany rozmiaru, widoczne na
Rysunek 4.6 przedstawia pasek narzdzi Wykres wraz
wykresie zawsze wtedy, gdy jest on zaznaczony.
z opisem poszczeglnych opcji na pewno bdziesz
z niego czsto korzysta podczas tworzenia i modyfiKliknij i przytrzymaj w dowolnym miejscu biaego
kowania wykresw na arkuszach.
1. Upewnij si, e wykres jest zaznaczony.
2.
Legenda wykresu zostanie przeniesiona w inne

miejsce.
Rozdzia 4.
SZYBKA POWTRKA
Aby zmieni rozmiar wykresu:
Kliknij wykres, aby go
zaznaczy, i przecignij
jego uchwyty, a osign
odpowiedni rozmiar.
Aby przesun wykres:
Kliknij przyciskiem myszy na
biaym obszarze wok
wykresu i przytrzymaj go, a
nastpnie przecignij wykres
w nowe miejsce
na skoroszycie. Po
ukoczeniu zwolnij przycisk
myszy.
167
Lekcja 4.3.
Formatowanie i edytowanie obiektw na
wykresie
Formatowanie
i edytowanie obiektw na wykresie
Rysunek 4.7. Panel Desenie okna dialogowego Formatowanie serii danych
Rysunek 4.8. Panel Pooenie okna dialogowego Formatowanie legendy
168
LEKCJA 4.3.
Lekcja 4.3.
Formatowanie i edytowanie obiektw na wykresie
Rozdzia 4.
Rysunek 4.9. Panel Czcionka okna dialogowego Formatuj tytu wykresu.
Rysunek 4.10. Ponownie sformatowany wykres

Musisz wiedzie o tym, e moesz zaznacza, formatowa i edytowa kady obiekt na wykresie. Moesz na przykad zmieni styl, rozmiar i kolor dowolnej czcionki uytej na wykresie albo zmieni kolor
ta wykresu. Po ukoczeniu tej lekcji bdziesz specjalist w formatowaniu wszystkich elementw na
wykresie. Do obiektw, ktre mona formatowa
i edytowa na wykresie, nale midzy innymi:
tytu wykresu,
dowolne serie danych,
linie siatki,
legenda wykresu,
to wykresu,
obszar krelenia,
tabele danych,
o kategorii.
Istniej dwie metody umoliwiajce zaznaczenie obiektu
na wykresie. Pierwsza z nich polega na klikniciu danego obiektu. Czasem jednak trudno jest zorientowa
si, gdzie lub co dokadnie klikn, aby zaznaczy wybrany obiekt na wykresie. Jaki element na przykad naley klikn, aby zaznaczy na wykresie obszar krelenia? W takich przypadkach lepiej jest skorzysta
z drugiej metody, ktra polega na zaznaczeniu danego
obiektu na licie Obiekty wykresu, ktra znajduje si na
pasku narzdzi Wykres.
169
Lekcja 4.3.
5. Kliknij dwukrotnie przyciskiem myszy

Przycisk Formatuj obszar wykresu
Inne metody formatowania serii danych:
Kliknij obiekt dwukrotnie przyciskiem myszy.
Kliknij obiekt prawym przyciskiem myszy i wybierz
z menu podrcznego polecenie Formatuj obszar krelenia.
Kliknij obiekt, aby go zaznaczy, i wybierz
z menu polecenie Format/Zaznaczony obszar krelenia.
1. Kliknij wykres, aby go zaznaczy.

Pierwszym obiektem, ktry chcesz sformatowa na wykresie, jest seria danych

. Oczywicie, zanim sformatujesz seri

, musisz najpierw j zaznaczy.
Aby to zrobi, uyj listy Obiekty wykresu na
2. Kliknij strzak w d znajdujc si obok listy

Obiekty wykresu na pasku narzdzi Wykres
i zaznacz na licie Serie Przyjemnoci.
UWAGA Jeli pasek narzdzi Wykres nie pojawi
si na Twoim ekranie, moesz go wywietli wybierajc z menu Widok/Paski narzdzi.
Na trzech kolumnach serii danych

pojawi si pola zaznaczenia. Teraz, gdy
ju masz zaznaczon seri
, moesz j sformatowa.
3. Kliknij przycisk Formatuj serie danych

znajdujcy si na pasku narzdzi Wykres
i kliknij panel Desenie, jeeli nie jest zaznaczony.
Pojawi si okno dialogowe Formatowanie serii
danych, przedstawione na rysunku 4.7. Okno
to zawiera rne opcje formatowania, ktre
moesz zastosowa w wybranej serii danych.
Na kolejnej lekcji dowiesz si dokadnie, jak
formatowa serie danych; na razie tylko zmienisz kolor serii.
4. Zaznacz kolor Zielony na palecie kolorw

w sekcji Obszar i kliknij przycisk OK.
Okno dialogowe zostanie zamknite, a kolor
serii danych
zmieni si na zielony. Teraz sprbuj sformatowa legend wykresu, tak aby mg j umieci w bardziej odpowiednim miejscu na wykresie.
170
legend wykresu, aby j sformatowa,

i wybierz panel Pooenie.
Pojawi si okno dialogowe Formatowanie legendy, przedstawione na rysunku 4.8.
6. Zaznacz opcj Na dole i kliknij przycisk OK.

Okno dialogowe zostanie zamknite, a legenda
zostanie wywietlona na dole wykresu.
Ostatni rzecz, ktr chcesz sformatowa na tej
lekcji, jest tytu wykresu.
7. Kliknij dwukrotnie przyciskiem myszy tytu wykresu

(

),
aby go sformatowa, i kliknij panel Czcionka.
Pojawi si okno dialogowe Formatuj tytu wykresu, przedstawione na rysunku 4.9. Zmie czcionk tytuu wykresu w nastpujcy sposb:
8. Zaznacz na licie Styl czcionki opcj Pogrubiony,

kliknij strzak w d znajdujc si w polu Kolor
i zaznacz kolor Niebieski, a nastpnie kliknij przycisk OK.
Okno dialogowe zostanie zamknite, a tytu wykresu zostanie sformatowany przy uyciu opcji,
ktre wybrae.
9. Porwnaj swj wykres z tym, ktry widzisz

na rysunku 4.10, i zapisz efekt swojej pracy.
Na wykresach mona umieszcza wiele rnych
typw obiektw, a kady z nich ma swoje wasne opcje formatowania; omwienie ich wszystkich zabraoby kilka dni. Niech ta lekcja bdzie
dla Ciebie ogln wskazwk, ktra pomoe Ci
zaznaczy i sformatowa w wybrany sposb dowolny typ obiektu na wykresie.
Rozdzia 4.
SZYBKA POWTRKA
Aby zaznaczy obiekt na
wykresie:
Kliknij strzak w d
znajdujc si obok listy
Obiekty wykresu na pasku
narzdzi Wykres i zaznacz
wybrany obiekt.
albo
Kliknij ten obiekt.
Aby sformatowa obiekt na
wykresie:
1. Kliknij obiekt dwukrotnie
przyciskiem myszy.
albo
albo
Kliknij obiekt prawym
przyciskiem myszy
i wybierz z menu
podrcznego polecenie
Formatuj obszar krelenia.
albo
Zaznacz obiekt i wybierz z
menu polecenie Format /
Zaznaczony obszar
krelenia.
2. Kliknij panel zawierajcy
elementy, ktre chcesz
sformatowa, i zdefiniuj
wybrane opcje formatowania.
Zaznacz obiekt i kliknij

przycisk Formatowanie
serii danych na pasku
narzdzi Wykres.
171
Lekcja 4.4.
Rysunek 4.11. Panel Zakres danych okna dialogowego Dane rdowe
Rysunek 4.12. Panel Serie okna dialogowego Dane rdowe
172
LEKCJA 4.4.
Lekcja 4.4.
Rozdzia 4.
Rysunek 4.13. Zaktualizowany wykres

Moe zdarzy si tak, e po utworzeniu wykresu postanowisz zmieni komrki, na podstawie ktrych
powsta wykres. Jeli na przykad wstawisz w arkuszu now kolumn lub wiersz, bdziesz chcia doda je
do istniejcego wykresu. Z kolei innym razem bdziesz chcia usun niektre komrki z wykresu. Na
tej lekcji dowiesz si, jak zmienia dane rdowe wykresu, inaczej mwic komrki arkusza zawierajce wartoci i etykiety, na ktrych oparty jest wykres.
1. Jeeli nie masz otwartego skoroszytu,

otwrz skoroszyt Lekcja 4B i zapisz go
pod nazw
.
2. Zaznacz komrk B5, wpisz

i nacinij klawisz Enter.
Zwr uwag na to, e wykres zosta zaktualizowany i wywietli now warto. Teraz dodasz
now kolumn, ktra bdzie wywietla sum
wszystkich powodw dla kadego celu podry. Najpierw wpisz nagwek dla tej kolumny.
3. Kliknij komrk F4, kliknij przycisk Pogrubienie

znajdujcy si na pasku narzdzi Formatowanie,
wpisz
i nacinij klawisz Enter.
Teraz dodaj wszystkie wymienione w tabeli
powody dla kadego celu podry.
Przycisk Autosumowanie
4. Upewnij si, e komrka F5 jest aktywna,

kliknij przycisk Autosumowanie znajdujcy si
na pasku narzdzi Standardowy (zauwa, e Excel
automatycznie zaznaczy odpowiedni obszar
komrek, B5:E5) i kliknij przycisk Wpis
na pasku formuy.
Excel doda wszystkie wartoci w wierszu

. Uyj funkcji Autowypeniania, aby skopiowa formu, ktr wanie utworzye, do
pozostaych komrek.
5. Skopiuj formu z komrki F5 do obszaru

komrek F6:F8.
Aby skopiowa formu, moesz uy opcji Autowypeniania (jest to najszybsza i najprostsza
metoda) albo skorzysta z opcji Kopiuj i Wklej.
Teraz chcesz zmieni wykres tak, aby wywietla tylko te dane, ktre znajduj si w utworzonej przed chwil kolumnie .

Na rogach i krawdziach wykresu zostan wywietlone uchwyty zaznaczenia, a obok pojawi
si pasek narzdzi Wykres. Teraz musisz zmieni dane rdowe tego wykresu.
7. Wybierz z menu polecenie Wykres/Dane rdowe

i kliknij panel Zakres danych.
Pojawi si okno dialogowe Dane rdowe, przedstawione na rysunku 4.11. W oknie tym moesz
zmieni dane rdowe wykresu. Zwr uwag
na to, e pole Zakres danych wywietla obecnie
, czyli biece rdo danych
wykresu. Tymczasem Ty chcesz, aby rdo danych
stanowiy komrki z kolumny
A4:A7
oraz wartoci z kolumny F4:F7.
WSKAZWKA Aby zaznaczy obszary komrek,
ktre nie przylegaj bezporednio do siebie, nacinij
i przytrzymaj klawisz Ctrl podczas zaznaczania kolejnych komrek.
173
Lekcja 4.4.
8. Zaznacz obszar komrek A4:A7.
10. Jeeli okno Dane rdowe nie jest otwarte,
Jeeli obszar jest zasonity przez okno dialogowe, moesz je tymczasowo ukry, klikajc
przycisk Zmniejsz okno dialogowe znajdujcy
si przy polu Zakres danych.
Dobrze, zaznaczye kolumn A (
). Ale jak
teraz zaznaczy kolumn F (), skoro obie
kolumny nie znajduj si obok siebie? Przejd
do kolejnego kroku, aby si tego dowiedzie.
9. Nacinij i przytrzymaj klawisz Ctrl, zaznacz obszar

komrek F4:F7 i nacinij klawisz Enter.
Nacinicie klawisza Ctrl umoliwia zaznaczenie komrek, ktre nie znajduj si bezporednio obok siebie. Teraz wykres bdzie przedstawia dane z komrek, ktre przed chwil
zdefiniowae jako nowe rdo danych. Pki
okno dialogowe Dane rdowe jest otwarte,
zrb jeszcze jedn rzecz.
wybierz z menu polecenie Wykres/Dane rdowe

i kliknij panel Serie.
Pojawi si okno dialogowe Dane rdowe wywietlajce panel Serie, tak jak przedstawia rysunek 4.12. Tutaj nie musisz nic zmienia: spjrz
tylko szybko na ekran. Gdy masz ju zaznaczone
dane rdowe wykresu, moesz dodawa, zmienia i usuwa serie danych oraz ich nazwy w tym
wanie panelu Serie.
11. Kliknij przycisk OK.

Porwnaj swj wykres z tym, ktry widzisz na
rysunku 4.13.
SZYBKA POWTRKA
Aby zmieni dane rdowe
na wykresie:
1. Zaznacz wykres, wybierz z
menu polecenie Wykres /
Dane rdowe i kliknij
panel Zakres danych.
2. Kliknij w polu Zakres
danych i zaznacz obszar
komrek, na ktrym ma by
oparty wykres (jeeli jest
to potrzebne, kliknij
przycisk Zmniejsz okno
dialogowe).
174
Aby zamieci na wykresie

obszary komrek
nieprzylegajce bezporednio
do siebie:
Zaznacz pierwszy obszar
komrek, nacinij
i przytrzymaj klawisz Ctrl
i zaznacz pozostae
obszary.
Rozdzia 4.
LEKCJA 4.5.
Zmienianie typu wykresu i praca z wykresami koowymi

Lekcja 4.5.
Rysunek 4.14. Wykres koowy zbudowany nieprawidowo w oparciu o wiersze
Rysunek 4.15. Ten sam wykres koowy oparty na kolumnach
175
Lekcja 4.5.
Rysunek 4.16. Wycignicie fragmentu z wykresu koowego
Przycisk Typ wykresu
Tak, jak niektre przynty s lepsze od innych do

apania poszczeglnych gatunkw ryb, tak niektre
typy wykresw lepiej ni inne prezentuj okrelone
informacje. Na razie pracowae tylko na wykresie
kolumnowym, ktry jest idealnym narzdziem do
porwnywania wartoci rnych elementw, jednak
nie ilustruje odpowiednio tendencji oraz zwizkw
midzy poszczeglnymi elementami. Na tej lekcji
dowiesz si, kiedy i jak uywa rnych typw wykresw. Poznasz rwnie cenn wskazwk, bardzo
przydatn podczas pracy z wykresami koowymi: nauczysz si wyciga ich fragmenty tak, aby zwracay
uwag ogldajcych.
176
Zaznaczanie wykresu koowego

2. Kliknij strzak w d znajdujc si obok przycisku
Typ wykresu na pasku narzdzi Wykres i zaznacz
opcj Wykres koowy.
Rozdzia 4.
Wykres kolumnowy zostanie zastpiony wykresem koowym, tak jak widzisz na rysunku 4.14.
Co si stao? Dlaczego wykres skada si tylko
z jednego elementu zamiast z trzech? Przyczyna jest taka, e Excel utworzy wykres w oparciu o wiersze (cele podry), a nie kolumny
(powody).
UWAGA Gdy zmieniasz typ wykresu, moe si
okaza, e niektre opcje formatowania, zastosowane w danym typie wykresu, s nieodpowiednie
dla innego typu. Niepoprawnie sformatowany wykres przedstawia informacje w sposb niejasny,
a czsto nawet nieczytelny. Aby rozwiza ten
problem, wybierz z menu polecenie Wykres/ Typ
wykresu, zaznacz typ oraz podtyp, ktry chcesz zastosowa, a nastpnie zaznacz opcj Formatowanie
domylne i kliknij przycisk OK.
Przycisk Wedug kolumn
3. Kliknij przycisk Wedug kolumn znajdujcy si

na pasku narzdzi Wykres.
4. Kliknij obszar serii danych wykresu,

aby wej w tryb edycji.
Obszarem serii danych jest sam wykres w naszym przypadku wykres koowy. Na fragmencie
pojawi si uchwyty zmiany rozmiaru.
5. Kliknij na wykresie fragment ,

aby go zaznaczy (powinny by na nim widoczne
uchwyty zmiany rozmiaru), a nastpnie kliknij go
i przecignij na odlego mniej wicej jednego
centymetra od wykresu (zobacz rysunek 4.16).
UWAGA Zanim przecigniesz fragment, aby odczy
go od wykresu, upewnij si, e go klikne i zaznaczye. Jeeli sprbujesz przecign fragment nie zaznaczajc go, zmienisz pooenie wszystkich fragmentw wykresu jednoczenie.
Excel oferuje wiele typw wykresw, dlatego powiniene mie przynajmniej oglne pojcie na temat tego,
jakiego typu wykresu najlepiej uy w okrelonych
okolicznociach. Tabela 4.1 przedstawia kilka najbardziej popularnych wykresw i grafw oraz wyjania,
jak i kiedy naley z nich korzysta.
Excel zmieni seri danych wykresu z wierszy

na kolumny, dziki czemu wykres zostanie wywietlony prawidowo (zobacz rysunek 4.15).
Teraz wycignij z wykresu fragment ,
aby go uwydatni.
Tabela 4.1. Typy wykresw i grafw
Wykres
Typ wykresu
Opis
Kolumnowy
Wykresy kolumnowe su do tego, aby porwna rne wartoci w pionie jedn

obok drugiej. Kada warto jest przedstawiona na wykresie w postaci pionowego
supka. Jeeli wykres zawiera klika serii, kada z nich ma inny kolor.
Supkowy
Wykresy supkowe s podobne do wykresw kolumnowych, a rni je to, e wywietlaj

informacje przy uyciu poziomych supkw, a nie pionowych kolumn.
Liniowy
Wykresy liniowe su do zilustrowania tendencji. Kada warto jest przedstawiona

w postaci punktu na wykresie i poczona z kolejn wartoci przy uyciu linii. Jeli
wykres zawiera kilka elementw, kady z nich reprezentuje inna linia.
Warstwowy
Wykresy warstwowe s podobne do wykresw liniowych, z tym, e tutaj obszar

pod liniami jest wypeniony kolorem.
Koowy
Wykresy koowe s przydatne, gdy trzeba przedstawi wartoci w formie procentw

skadajcych si na jedn cao. Wartoci dla kadego elementu s przedstawione
przy uyciu rnych kolorw.
177
Lekcja 4.5.
Tabela 4.1. Typy wykresw i grafw (cig dalszy)
Wykres
Typ wykresu
Opis
XY (Punktowy)
Wykresy punktowe su do tego, aby przedstawi grupy wartoci przy uyciu pojedynczych
punktw. W przypadku wikszej liczby elementw mona uy rnokolorowych
punktw albo rnych symboli.
Niestandardowe
Wykresy niestandardowe stanowi poczenie dwch rnych typw wykresw.

Przykadowy wykres niestandardowy to taki, ktry czy w sobie zarwno wykres
kolumnowy, jak i liniowy.
SZYBKA POWTRKA
Aby zmieni typ wykresu:
Zaznacz wykres i wybierz z
Typ wykresu.
albo
Kliknij strzak w d
znajdujc si obok
przycisku Typ wykresu na
Aby utworzy wykres w
oparciu o wiersze lub
kolumny:
Zaznacz wykres i kliknij
przycisk Wedug kolumn
lub Wedug wierszy na
178
Aby wycign fragment z

wykresu koowego:
1. Kliknij wykres, aby go
zaznaczy.
2. Kliknij fragment wykresu,
ktry chcesz przesun.
3. Kliknij i przecignij
fragment, aby odsun go od
pozostaych czci wykresu.
LEKCJA 4.6.
Wstawianie tytuw, linii siatki i tabeli danych
Rozdzia 4.
Lekcja 4.6.
Rysunek 4.17. Panel Tytuy okna dialogowego Opcje wykresu
Rysunek 4.18. Panel Linie siatki okna dialogowego Opcje wykresu
179
Lekcja 4.6.
3. Wybierz z menu polecenie Wykres/Opcje wykresu

i kliknij panel Tytuy.
Pojawi si panel Tytuy okna dialogowego Opcje
wykresu, przedstawiony na rysunku 4.17. Tytu
wykresu zosta usunity, gdy zastosowae formatowanie domylne, dlatego teraz musisz wpisa go ponownie.
4. Kliknij pole Tytu wykresu i wpisz

.
Teraz wstaw tytuy na osi X oraz Y.
5. Kliknij pole O kategorii (X) i wpisz ,

nastpnie kliknij pole O wartoci (Y) i wpisz
.
Rysunek 4.19. Wykres, do ktrego dodano
etykiety wartoci i linie siatki
WSKAZWKA Gdy zmieniasz typ wykresu, zaznacz opcj Formatowanie domylne w ten sposb usuniesz wszystkie atrybuty formatowania, ktre zastosowae na wykresie, i powrcisz do jego
pierwotnego wygldu.
Istnieje wiele sposobw na to, aby zwikszy czytelno i zrozumiao wykresu. Moesz na przykad wstawi tytuy na osi X (poziomej) lub Y (pionowej), doda linie siatki albo legend. Na tej lekcji
dowiesz si, jak modyfikowa te elementy i jak
ulepszy wykres, aby zwikszy jego czytelno.
1. Upewnij si, e wykres jest zaznaczony,

i wybierz z menu polecenie Wykres/Typ wykresu.
Na licie Typ wykresu zaznacz opcj Kolumnowy,
nastpnie zaznacz opcj Formatowanie domylne
i kliknij przycisk OK.
Wykres zmieni si z koowego na kolumnowy.
Opcja Formatowanie domylne suy do tego,
aby usun wszystkie atrybuty formatowania,
ktre zostay zastosowane na danym wykresie, i powrci do jego pierwotnego wygldu.
Teraz zmie dane rdowe tego wykresu.
2. Wybierz z menu polecenie Wykres/Dane rdowe,

zaznacz obszar komrek A4:E7 (kliknij przycisk
Zmniejsz okno dialogowe, jeeli zachodzi taka
potrzeba) i nacinij klawisz Enter.
Wykres kolumnowy zostanie zaktualizowany
i wywietli nowe dane rdowe.
180
Teraz dodasz do serii danych kilka etykiet.
6. Kliknij panel Etykiety danych i zaznacz opcj

Warto, znajdujc si w sekcji Etykieta zawiera.
W oknie podgldu pojawi si prosty wykres, do
ktrego dodano etykiety wartoci.
7. Kliknij panel Tabela danych i zaznacz opcje

Poka tabel danych oraz Poka klawisze legendy.
Tabela danych wywietli liczby, na ktrych oparty
jest wykres. Twj wykres jest umieszczony na
tym samym arkuszu, na ktrym znajduj si dane (a nie na osobnym arkuszu), wic nie musisz
dodawa tabeli danych, poniewa wszystkie potrzebne informacje znajduj si ju na arkuszu.
Jednak mimo wszystko dodasz arkusz danych
chociaby po to, aby w przyszoci wiedzie,
jak to zrobi.

Okno dialogowe Opcje wykresu zostanie zamknite, a wykres zostanie zmieniony, tak aby
uwzgldni nowo wprowadzone zmiany. Poniewa tabela danych nie jest Ci potrzebna, moesz
j usun.
Przycisk Tabela danych
9. Kliknij przycisk Tabela danych znajdujcy si

na pasku narzdzi Wykres.
Tabela danych zostanie usunita z wykresu. Teraz zobacz, jak bdzie wyglda wykres, jeeli
dodasz do niego linie siatki.
Rozdzia 4.
10. Wybierz z menu polecenie Wykres/Opcje wykresu,

kliknij panel Linie siatki i zaznacz pole Gwne
linie siatki w obu sekcjach: O kategorii (X)
oraz O wartoci (Y) (zobacz rysunek 4.18).

Okno dialogowe Opcje wykresu zostanie zamknite, a wykres zmieni si tak, aby odzwierciedli wprowadzone przez Ciebie zmiany (zobacz rysunek 4.19).
SZYBKA POWTRKA
Aby wstawi na wykresie
linie siatki
lub je usun:
Opcje wykresu i kliknij
panel Linie siatki.
2. Zaznacz lub usu
zaznaczenie odpowiednich
opcji definiujcych sposb
wywietlania linii siatki.
Aby doda do wykresu nowe
tytuy lub zmieni
istniejce:
panel Tytuy.
2. Zmie istniejcy tekst lub
wpisz nowy w polach
tekstowych, ktre
odpowiadaj poszczeglnym
tytuom wykresu.
albo
Zaznacz wykres, wybierz z
panel Tabela danych.
2. Zaznacz lub usu zaznaczenie
odpowiednich pl, aby ukry
lub wywietli tabel
danych.
3. Zaznacz jedn z opcji
pooenia dla legendy.
Aby doda lub usun etykiety
danych na wykresie:
panel Etykiety danych.
2. Zaznacz lub usu zaznaczenie
odpowiednich pl, aby
wywietli lub ukry
poszczeglne etykiety
danych.
Aby doda lub usun tabel

danych:
1. Kliknij przycisk Tabela
danych na pasku narzdzi
Wykres.
181
Lekcja 4.7.
Formatowanie serii danych i osi wykresu
Rysunek 4.20. Panel Etykiety danych okna dialogowego Formatowanie serii danych
Rysunek 4.21. Panel Skala okna dialogowego Formatowanie osi
182
LEKCJA 4.7.
Lekcja 4.7.
Rozdzia 4.
Wiesz ju, jak zaznacza i formatowa obiekty na
wykresie na tej lekcji dowiesz si, jak formatowa dwa bardziej skomplikowane obiekty: serie danych wykresu i osie.
Po pierwsze, czym dokadnie jest seria danych? Jest
to grupa danych na wykresie, ktre pochodz z tego
samego wiersza lub kolumny danego arkusza. Kada seria danych na wykresie ma swj wasny kolor
lub dese. Na wikszoci typw wykresw mona
umieci wicej ni jedn seri danych przykadowo, nasz wykres kolumnowy zawiera serie danych ,
oraz . Wyjtek stanowi wykresy koowe, ktre mog przedstawi
tylko jedn seri danych.
A czym jest o wykresu? Jest to linia umieszczona
z boku wykresu, ktra stanowi skal dla porwnania
lub zmierzenia wartoci przedstawionych na wykresie. Na wikszoci wykresw wartoci s rozmieszczone wzdu pionowej osi wartoci (Y), a kategorie wzdu poziomej osi kategorii (X).
Teraz, gdy ju rozumiesz, czym s serie danych oraz
osie, przejd do pierwszego kroku, w ktrym nauczysz si je formatowa.

otwrz skoroszyt Lekcja 4C i zapisz go pod nazw

.

kliknij strzak w d znajdujc si obok listy
i wybierz z listy Serie Europa Wschodnia.
Pamitaj, e jeli pasek narzdzi Wykres nie
jest widoczny na ekranie, moesz go wywietli wybierajc z menu polecenie Widok/Paski
narzdzi/Wykres.
Na kadej kolumnie pojawi
si uchwyty zaznaczenia, wskazujc na to, e
zostaa wybrana caa seria. Gdy masz zaznaczony element wykresu, moesz go sformatowa i zmieni jego ustawienia.
Przycisk Formatuj serie danych
3. Kliknij przycisk Formatuj serie danych, znajdujcy

si na pasku narzdzi Wykres. Nastpnie kliknij
panel Desenie.
Pojawi si okno dialogowe Formatowanie serii

danych, wywietlajce panel Desenie. Tutaj moesz zmieni kolor, styl i obramowanie zaznaczonej serii danych, a take kilka innych opcji.
4. Zaznacz kolor ciemnoniebieski.

W ten sposb sformatujesz seri danych
nadajc jej ciemnoniebieski kolor. Moesz rwnie zmieni kolor obramowania lub linii,
styl oraz grubo serii danych albo je
wszystkie usun.
5. Kliknij panel Etykiety danych, zaznacz opcj Nazwa

kategorii i kliknij przycisk OK (zobacz rysunek 4.20).
Gdy zaznaczysz t opcj, pod kad kategori
zostanie wywietlona etykieta. Okno dialogowe
Formatowanie serii danych zostanie zamknite,
a w serii danych zostan wprowadzone odpowiednie zmiany.
Oto, jak sformatowa o wykresu.
6. Kliknij strzak w d znajdujc si obok listy Obiekty

wykresu na pasku narzdzi Wykres i wybierz
z listy O wartoci.
Teraz sformatuj o Y.
7. Kliknij przycisk Formatuj osie i wybierz panel Skala

(zobacz rysunek 4.21).
Gdy tworzysz wykres, Excel automatycznie dodaje do niego skal. Podczas pracy na wykresie
przez dziewidziesit procent czasu nie bdziesz
potrzebowa skali. Ale nie moemy zapomnie
o pozostaych 10 procentach czasu, dlatego teraz
dowiesz si, jak wpisa wasne wartoci na skali
wykresu:
8. Kliknij pole Jednostka gwna i wpisz .

Kliknij pole Maksimum i wpisz . Obydwa pola
pozostaw niezaznaczone.
W ten sposb zmienisz skal wykresu.

Okno dialogowe Formatowanie osi zostanie zamknite, a na osi Y zostan wprowadzone odpowiednie zmiany.
Na tej lekcji omwilimy tylko kilka paneli znajdujcych si w oknie dialogowym Serie danych,
dlatego spjrz do tabeli 4.2, aby dowiedzie si,
do czego su pozostae panele.
183
Lekcja 4.7.
Tabela 4.2. Panele okna dialogowego Formatowanie serii danych
Panel
Opis
Desenie
Umoliwia zmian kolorw, obramowania oraz efektw wypenienia w serii danych.
Umoliwia dodanie zaznaczonej serii danych do drugiej osi opcja ta jest czsto uywana na wykresach
niestandardowych.
Supki bdw Y
Dodaje do wykresu supki, ktre okrelaj potencjalny bd (lub stopie niepewnoci) dla kadego
znacznika w serii danych.
Etykiety danych
Dodaje wartoci lub etykiety danych do zaznaczonej serii danych.
Kolejno serii
Zmienia kolejno zaznaczonej serii danych na wykresie.
Opcje
Umoliwia zmian szerokoci wszystkich serii danych na wykresie oraz okrelenie, w jaki sposb
serie maj na siebie nachodzi.
SZYBKA POWTRKA
Aby doda etykiet do serii
danych:
Aby zmieni skal na

wykresie:
1. Kliknij dwukrotnie seri

danych.
Kliknij o dwukrotnie
przyciskiem myszy.
albo
Kliknij seri danych
prawym przyciskiem myszy
i wybierz z menu
podrcznego polecenie
Formatuj serie danych.
Kliknij o prawym
przyciskiem myszy i wybierz
z menu podrcznego
polecenie Formatuj osie.
albo
Zaznacz o i wybierz z
menu polecenie Format /
Zaznaczona o.
Zaznacz seri danych i

wybierz z menu polecenie
Format / Zaznaczone serie
danych.
2. Kliknij panel Etykiety
danych i zaznacz wybrane
opcje.
184
albo
albo
Kliknij panel Skala i

dokonaj odpowiednich zmian
osi.
Rozdzia 4.
LEKCJA 4.8.
Dodawanie adnotacji do wykresu

Lekcja 4.8.
Rysunek 4.22. Pasek narzdzi Rysowanie
Rysunek 4.23. Wykres, do ktrego dodano adnotacj oraz strzak
Przycisk Rysowanie
Inne metody wywietlenia paska narzdzi Rysowanie:
Wybierz z menu polecenie Widok/Paski narzdzi/Rysowanie.
Kliknij prawym przyciskiem myszy dowolny pasek narzdzi
i wybierz Rysowanie.
Jedno z najwikszych ulepsze w nowym Excelu to

poprawione opcje rysowania. Dziki nim moesz atwo dodawa adnotacje do swojego wykresu wstawia pola tekstowe, a take rysowa linie, strzaki
i wiele innych ksztatw. Aby skorzysta z moliwoci rysowania oferowanych przez Excel, uyj paska
narzdzi Rysowanie, ktry zawiera wiele narzdzi
sucych do rysowania ksztatw, linii i strzaek,
a take do formatowania obiektw graficznych przy
uyciu rnych kolorw, cieni oraz efektw trjwymiarowych.
Na tej lekcji dodamy adnotacj do wykresu, korzystajc z opcji rysowania, pamitaj jednak, e moesz ich
uy rwnie na samym arkuszu, aby podkreli wybrane elementy wstawi tekst, strzaki oraz rnego
rodzaju ksztaty.
1. Kliknij przycisk Rysowanie znajdujcy si

na pasku narzdzi Standardowy.
Pojawi si pasek narzdzi Rysowanie, przedstawiony na rysunku 4.22. Pasek ten zawiera kilka
narzdzi, ktre umoliwiaj dodanie tekstu, linii oraz obiektw graficznych do wykresw oraz
arkuszy.
Przycisk Pole tekstowe
185
Lekcja 4.8.
2. Kliknij przycisk Pole tekstowe na pasku

narzdzi Rysowanie.
5. Umie wskanik + z lewej strony tekstu

, kliknij i przytrzymaj przycisk myszy,
Wskanik zamieni si w znak , wskazujc

na to, e moesz klikn i wpisa podpis na
wykresie lub na arkuszu.
3. Kliknij z prawej strony tytuu wykresu i nieco poniej

niego wskanikiem i wpisz ,
tak jak przedstawiono na rysunku 4.23.
Przejd do kolejnego kroku, aby doda strzak do adnotacji.
przecignij lini do kolumny

i zwolnij przycisk myszy.
rysunku 4.23. Pasek narzdzi Rysowanie nie bdzie
Ci ju potrzebny w tym rozdziale, wic usu go.
6. Kliknij przycisk Rysowanie znajdujcy si

na pasku narzdzi Standardowy.
Pasek narzdzi Rysowanie zniknie.
7. Zapisz swj skoroszyt.

Przycisk Strzaka
4. Kliknij przycisk Strzaka znajdujcy si na pasku

narzdzi Rysowanie.
Tym razem wskanik zmieni si w znak +.
Nie omwilimy tutaj wszystkich narzdzi dostpnych na pasku narzdzi Rysowanie, ale procedura
uycia kadego z nich jest taka sama. Pamitaj,
przy uyciu paska narzdzi Rysowanie moesz
dodawa linie, strzaki i pola tekstowe zarwno
do wykresw, jak i do samych arkuszy.
SZYBKA POWTRKA
Aby wywietli pasek
narzdzi Rysowanie:
Kliknij przycisk
Rysowanie
na pasku
narzdzi Standardowy.
albo
Wybierz z menu polecenie
Widok / Paski narzdzi /
Rysowanie.
Aby narysowa obiekt:
1. Na pasku narzdzi Rysowanie
kliknij obiekt, ktry
chcesz narysowa (na
przykad lini lub koo).
2. Przecignij wskanik
(krzy), aby narysowa
obiekt.
186
Aby zmieni rozmiar obiektu:

1. Kliknij obiekt, aby go
zaznaczy.
2. Przecignij odpowiednio
uchwyty zmiany rozmiaru
obiektu.
LEKCJA 4.9.
Wykresy trjwymiarowe
Rozdzia 4.
Lekcja 4.9.
Rysunek 4.24. Zaznaczanie trjwymiarowego wykresu kolumnowego w oknie dialogowym Typ wykresu
187
Lekcja 4.9.
Rysunek 4.26. Okno dialogowe Widok 3-W

Trjwymiarowe wykresy (3-W) nale do tych najbardziej efektownych, ale nie zawsze wywietlaj informacje w odpowiedni sposb. Bardzo czsto zdarza
si, e na takim wykresie jedne dane przesaniaj drugie.
Na tej lekcji dowiesz si, jak obraca i wynosi w gr
wykresy trjwymiarowe, tak aby wszystkie umieszczone na nich dane byy dobrze widoczne. Istniej dwie
metody zmiany orientacji i pooenia w przestrzeni
wykresw:
Przy uyciu okna dialogowego Widok 3-W: Okno
to uruchomisz wybierajc polecenie Wykres/
Widok 3W. Umoliwia ono obrcenie wykresu
trjwymiarowego z du precyzj.
Rysunek 4.25. Kolejne kroki operacji
obracania wykresu
Przy uyciu myszy: Ta metoda obracania

trjwymiarowego wykresu jest szybsza, ale wymaga
duej sprawnoci w posugiwaniu si mysz.
Na tej lekcji poznasz obie metody obracania wykresu 3-W.

i wybierz z menu polecenie Wykres/Typ wykresu.
Pojawi si okno dialogowe Typ wykresu, przedstawione na rysunku 4.24.
2. Zaznacz opcj Kolumnowy grupowany z efektem 3-W,

a nastpnie kliknij opcj Formatowanie domylne,
aby j zaznaczy.
Gdy zaznaczysz pole wyboru Formatowanie domylne, usuniesz wszystkie atrybuty formatowania, ktre byy zastosowane na wykresie, i przywrcisz pierwotny wygld wykresu.
188
Rozdzia 4.

Typ wykresu zostanie zmieniony z kolumnowego na kolumnowy grupowany z efektem 3-W.
A oto, jak obrci wykres przy uyciu myszy:
4. Kliknij strzak w d znajdujc si obok
8. Kliknij cztery razy przycisk Zwiksz wyniesienie,

tak aby pole tekstowe Wyniesienie wywietlio liczb 35.
W ten sposb zmienisz wyniesienie wykresu.
W sekcji Podgld moesz zobaczy, jak bdzie
wyglda wykres w nowym ustawieniu.
listy Obiekty wykresu na pasku narzdzi Wykres

i wybierz Naroniki.
Na rogach wykresu pojawi si uchwyty zaznaczenia. Teraz moesz obrci trjwymiarowy wykres klikajc i przecigajc dowolny uchwyt zaznaczenia.
5. Umie wskanik na uchwycie zaznaczenia

znajdujcym si w prawym dolnym rogu wykresu,
kliknij i przytrzymaj przycisk myszy, przecignij
wykres w d na prawo na odlego mniej wicej
dwch centymetrw (zobacz rysunek 4.25)
i zwolnij przycisk myszy.
rysunku 4.25. Inn metod obracania wykresw 3-W jest uycie polecenia Widok 3-W,
znajdujcego si w menu Wykres.
6. Wybierz z menu polecenie Wykres/Widok 3-W.

Pojawi si okno dialogowe Widok 3-W, przedstawione na rysunku 4.26. Okno dialogowe Widok 3-W umoliwia obracanie wykresu trjwymiarowego z du precyzj. Jednak zanim
obrcisz wykres, przywr go do oryginalnego pooenia.
7. Kliknij przycisk Domylny.

Wykres powrci do swojego pierwotnego pooenia.
Przycisk Zwiksz obrt
9. Kliknij dwukrotnie przycisk Zwiksz obrt,

tak aby pole Obrt wywietlio liczb 40,
a nastpnie kliknij przycisk Zastosuj.
Wykres zostanie sformatowany przy uyciu nowych ustawie obrotu i wyniesienia.
10. Kliknij przycisk Anuluj i zapisz swj arkusz.
SZYBKA POWTRKA
Aby obrci wykres
trjwymiarowy:
1. Zaznacz wykres i wybierz z
Widok 3-W.
2. Dokonaj zmian obrotu i
perspektywy w oknie
dialogowym Widok 3-W,
klikajc odpowiednie
kontrolki, a po ukoczeniu
kliknij przycisk OK.
albo
1. Zaznacz wykres.
Przycisk Zwiksz wyniesienie
2. Przecignij odpowiednio
uchwyty zaznaczenia
wykresu.
189
Lekcja 4.10.
Wybieranie i zapisywanie wykresuWybieranie
niestandardowegoi
zapisywanie wykresu niestandardowego
Rysunek 4.27. Panel Typy niestandardowe okna dialogowego Typy wykresu
Rysunek 4.28. Panel Desenie okna dialogowego Formatowanie obszaru wykresu
190
LEKCJA 4.10.
Lekcja 4.10.
Wybieranie i zapisywanie wykresu niestandardowego
Rozdzia 4.
Rysunek 4.29. Ponownie sformatowany wykres
Rysunek 4.30. Okno dialogowe Dodawanie niestandardowego typu wykresu

Dotychczas w tym rozdziale pracowae wycznie na
wykresach standardowych, ale moesz rwnie tworzy wasne, niestandardowe wykresy. Oto podstawowe rnice midzy tymi dwoma typami wykresw:
Standardowy typ wykresu: Na standardowych
wykresach mona stosowa standardowe,
podstawowe opcje formatowania wykresw,
takie jak dodawanie etykiet danych czy zmiana
kolorw elementw wywietlanych na wykresie.
Nie moesz zapisa swoich wasnych
standardowych typw wykresw.
Niestandardowe typy wykresu: Niestandardowe
typy przypominaj szablony lub style; zawieraj
one dodatkowe opcje formatowania wykresw,
umoliwiajce zdefiniowanie legendy, linii siatek,
etykiet danych, kolorw i deseni dla rnych
elementw wykresu. Wykresy niestandardowe
mona zapisywa, dziki czemu uytkownik
ma moliwo tworzenia nowych wykresw
w oparciu o niestandardowe formatowanie,
zaoszczdzajc w ten sposb sporo czasu.
Na tej lekcji nauczysz si tworzy i zapisywa niestandardowe typy wykresu.

otwrz skoroszyt Lekcja 4D i zapisz go pod nazw

.

a nastpnie wybierz z menu polecenie Wykres/
Typ wykresu i kliknij panel Typy niestandardowe.
Pojawi si okno dialogowe Typ wykresu wywietlajce panel Typy niestandardowe, przedstawione na rysunku 4.27.
Lista Obiekty wykresu
3. Przewi w d typy wykresw i zaznacz typ Supkowy

z faktur (zobacz rysunek 4.27) i kliknij przycisk OK.
Wykres zostanie zmieniony zgodnie z ustawieniami niestandardowego wykresu supkowego
z faktur. Zielony kolor wykresu sprawia, e jest
on do nieczytelny, wic go zmienimy.
191
Lekcja 4.10.
4. Kliknij strzak w d znajdujc si obok

przycisku Obiekty wykresu na pasku narzdzi Wykres
i wybierz Obszar wykresu.
Teraz moesz sformatowa obszar wykresu.
Przycisk Formatuj obszar wykresu
5. Kliknij przycisk Formatuj obszar wykresu znajdujcy si

na pasku narzdzi Wykres. Na panelu Desenie
w sekcji Obszar wybierz kolor jasnoty,
tak jak przedstawiono na rysunku 4.28,
Obszar wykresu zosta sformatowany przy uyciu tego koloru, ktry zaznaczye. Teraz
usu zielony kolor z legendy wykresu.
6. Kliknij dwukrotnie przyciskiem myszy

legend wykresu.
7. Na panelu Desenie w sekcji Obszar zaznacz opcj

Brak i kliknij przycisk OK.
Zielony kolor wypenienia zniknie z legendy.
10. Wybierz z menu polecenie Wykres/Typ wykresu,

kliknij panel Typy niestandardowe, w sekcji Wybierz
wykres zaznacz opcj Uytkownika i kliknij
przycisk Dodaj.
Pojawi si okno dialogowe Dodawanie niestandardowego typu wykresu, przedstawione na rysunku 4.30. Musisz nada nazw nowemu typowi
wykresu, a jeli chcesz, to rwnie opis.
11. W polu Nazwa wpisz !"#

$
Opcje formatowania biecego wykresu zostan
zapisane pod nazw

jako niestandardowy wykres uytkownika. Aby
sformatowa wykres przy uyciu ustawie zmienionego wykresu supkowego: wybierz z menu
polecenie Wykres/Typ wykresu; kliknij panel Typy niestandardowe i zaznacz w sekcji Wybierz
wykres opcj Uytkownika; kliknij


Okno dialogowe Typ wykresu zostanie zamknite.
Moesz usun dowolny z zapisanych wykresw
niestandardowych, gdy ju nie bdziesz ich potrzebowa.
Obiekty wykresu na pasku narzdzi Wykres, wybierz

Obszar wykresu i kliknij przycisk Formatuj obszar
wykresu na pasku narzdzi Wykres.
13. Wybierz z menu polecenie Wykres/Typ wykresu,
Aby sformatowa obszar wykresu, moesz rwnie klikn go dwukrotnie przyciskiem myszy. Czasem jednak trudno jest okreli, gdzie
dokadnie naley klikn, aby sformatowa poszczeglne elementy wykresu.
14. Wybierz niestandardowy typ wykresu !
9. Kliknij panel Czcionka, zaznacz na licie

Styl czcionki opcj Normalny i kliknij przycisk OK.
kliknij panel Typy niestandardowe i zaznacz

w sekcji Wybierz wykres opcj Uytkownika.
"#
$, kliknij przycisk Usu
i kliknij OK, aby potwierdzi usunicie typu.
Nastpnie kliknij przycisk Anuluj, aby zamkn
okno dialogowe.
Aby zmieni domylny typ wykresu, zaznacz wybrany

wykres, wybierz z menu polecenie Wykres/Typ wykreFormatowanie pogrubion czcionk zniknie
su i kliknij przycisk Ustaw jako domylny wykres.
z tytuu wykresu. Porwnaj swj wykres z tym,
ktry widzisz na rysunku 4.29. Moesz zapisa
biecy wykres jako typ wykresu niestandardowego, dziki czemu bdziesz mg szybko
zastosowa uyte w nim opcje formatowania
w innych wykresach.
192
Rozdzia 4.
SZYBKA POWTRKA
Aby utworzy wykres
niestandardowy:
Aby zmieni domylny typ

wykresu:
1. Utwrz lub otwrz

odpowiednio sformatowany
wykres.
1. Utwrz lub otwrz

odpowiednio sformatowany
wykres.

Typ wykresu i kliknij
panel Typy niestandardowe.

menu polecenie Wykres / Typ
wykresu i kliknij przycisk
Ustaw jako domylny wykres.
3. Zaznacz opcj Uytkownika i

kliknij przycisk Dodaj, aby
utworzy niestandardowy
typ wykresu oparty na
biecym wykresie.
4. Wpisz nazw oraz opis
nowego typu wykresu i
kliknij przycisk OK.
193
Lekcja 4.11.
Stosowanie efektw wypenienia
Rysunek 4.31. Panel Gradient okna dialogowego Efekty wypenienia
Rysunek 4.32. Panel Tekstura okna dialogowego Efekty wypenienia
194
LEKCJA 4.11.
Lekcja 4.11.
Rozdzia 4.
Rysunek 4.33. Panel Dese okna dialogowego Efekty wypenienia
Rysunek 4.34. Panel Obraz okna dialogowego Efekty wypenienia
195
Lekcja 4.11.
Moesz zmieni dese wypenienia uyty w obiektach wykresu, zwikszajc w ten sposb atrakcyjno
arkusza. Efekty wypenienia mona zmienia w obszarze wykresu, obszarze krelenia, a take w dowolnych
kolumnach, supkach oraz innych podobnych obszarach
na wykresie. Na tej lekcji dowiesz si, jak to zrobi.
Przycisk Formatuj obiekt

Inne metody formatowania obiektu:
Kliknij obiekt dwukrotnie przyciskiem myszy.
Kliknij obiekt prawym przyciskiem myszy i wybierz
z menu podrcznego polecenie Formatuj obiekt.
Kliknij obiekt, aby go zaznaczy, i wybierz z menu
polecenie Format/Zaznaczony obiekt.

kliknij strzak w d znajdujc si obok przycisku
i wybierz Obszar wykresu.
Moesz rwnie klikn dwukrotnie obszar
wykresu (jeli wiesz, co to jest!), aby go zmodyfikowa. Teraz, gdy masz ju zaznaczony
obszar wykresu, moesz go sformatowa.
2. Kliknij przycisk Formatuj obiekt znajdujcy si

na pasku narzdzi Wykres i kliknij panel Desenie.
Pojawi si okno dialogowe Formatowanie obszaru wykresu wywietlajce panel Desenie
(w tabeli 4.3 znajdziesz przykady rnych typw deseni wypenienia). Zwr uwag na to,
e sekcja Obszar zawiera palet kolorw, ktrej
moesz uy do tego, aby wypeni kolorem
zaznaczony obiekt. Jeli chcesz uy bardziej
spektakularnych efektw wypenienia ni zwyky kolor, kliknij przycisk Efekty wypenienia.
3. Kliknij przycisk Efekty wypenienia,

a nastpnie kliknij panel Gradient.
Pojawi si okno dialogowe Efekty wypenienia
wywietlajce panel Gradient.
4. W sekcji Kolory zaznacz opcj 2 kolory.

W ten sposb wskazujesz na to, e chcesz wypeni to wykresu przy uyciu dwukolorowego gradientu. Teraz zaznacz dwa kolory, ktrych uyjesz w deseniu wypenienia.
196
5. Kliknij strzak znajdujc si w polu Kolor 1,

zaznacz kolor Intensywny zielony, a nastpnie
kliknij strzak znajdujc si w polu Kolor 2
i zaznacz kolor Bladozielony (zobacz rysunek 4.31).
Teraz musisz wybra styl cieniowania.
6. W sekcji Style cieniowania zaznacz opcj Poziomo.

Zwr uwag na obszar podgldu, znajdujcy si
w prawym dolnym rogu okna dialogowego moesz w nim zobaczy, jaki efekt uzyskasz przy
uyciu wybranych przez Ciebie opcji gradientu.
7. Kliknij przycisk OK, aby zamkn okno dialogowe Efekty

wypenienia, i ponownie kliknij przycisk OK, aby zamkn
okno dialogowe Formatowanie obszaru wykresu.
Obszar wykresu zostanie sformatowany przy uyciu okrelonego przez Ciebie dwukolorowego
gradientu. Przejd do nastpnego kroku, aby sformatowa seri danych przy uyciu innego niestandardowego efektu wypenienia.

Obiekty wykresu na pasku narzdzi Wykres, wybierz
Serie Ameryka i kliknij przycisk Formatuj serie danych
na pasku narzdzi Wykres. Kliknij przycisk Efekty
wypenienia i wybierz panel Obraz.
Pojawi si okno dialogowe Efekty wypenienia
wywietlajce panel Obraz, tak jak przedstawiono
na rysunku 4.34. Panel Obraz umoliwia uycie
obrazu lub grafiki w zaznaczonym obiekcie.
9. Kliknij przycisk Wybierz obraz.

Pojawi si okno dialogowe Wybieranie obrazu.
Naley w nim okreli pooenie oraz nazw obrazu lub obiektu graficznego, przy uyciu ktrego ma zosta wypeniona seria danych.
10. Przejd do folderu lub dysku z Twoimi wiczeniami,

wybierz plik Trjkty i kliknij przycisk Wstaw.
W ten sposb uyjesz pliku graficznego Trjkty
jako obiektu wypeniajcego seri danych .
Zwr uwag na obszar podgldu, znajdujcy si
w prawym dolnym rogu okna dialogowego moesz w nim zobaczy obraz lub grafik, ktr wanie wybrae.
Rozdzia 4.
11. W sekcji Format zaznacz opcj U w stos i kliknij

przycisk OK, aby zamkn okno dialogowe Efekty
wypenienia, a nastpnie kliknij ponownie OK,
aby zamkn okno dialogowe Formatowanie
serii danych.
Seria danych zostanie odpowiednio
sformatowana w jej tle pojawi si obraz
Trjkty.
12. Zapisz wprowadzone zmiany i zamknij skoroszyt.

Okno dialogowe Efekty wypenienia zawiera jeszcze dwa panele: Tekstura (zobacz rysunek 4.32)
oraz Dese (rysunek 4.33). Moesz wierzy lub
nie, ale wiedz na temat formatowania deseni
wypenienia posiada prawdopodobnie mniej ni
pi procent wszystkich uytkownikw Excela.
Moesz by z siebie dumny!
Tabela 4.3. Typy efektw wypenienia

Panel okna Efekty wypenienia
Przykad
Opis
Gradient
Wypenia obiekt dwukolorowym gradientem
Tekstura
Wypenia obiekt tekstur
Dese
Wypenia obiekt deseniem
Obraz
Wypenia obiekt plikiem graficznym lub obrazem
SZYBKA POWTRKA
Aby doda efekty
wypenienia:
Kliknij dwukrotnie
wybrany obiekt
na wykresie.
albo
2. Kliknij panel Desenie, a

nastpnie kliknij przycisk
Efekty wypenienia.
3. Wybierz jeden z czterech
paneli, zaznacz odpowiedni
efekt wypenienia i kliknij
przycisk OK.
1. Zaznacz obiekt i kliknij

przycisk Formatuj na pasku
narzdzi Wykres.
197
Powtrka
z rozdziau czwartego
Uruchomienie
Excela
Powtrka z rozdziau czwartego
Podsumowanie lekcji
Zmniejsz okno dialogowe tymczasowo
Przycisk
zmniejsza okno dialogowe i przesuwa je tak, aby mia
Aby utworzy wykres przy uyciu Kreatora wy- moliwo zaznaczenia wybranego obszaru komrek
kresw: Zaznacz obszar komrek zawierajcy dane, na arkuszu. Gdy ju zaznaczysz odpowiedni obszar,
ktre chcesz umieci na wykresie, i kliknij przycisk kliknij przycisk ponownie albo nacinij klawisz Enter,
Kreator wykresw na pasku narzdzi Standardowy a na ekranie znw pojawi si cae okno dialogowe.
lub wybierz z menu polecenie Wstaw/Wykres. Nastpnie wybierz typ wykresu i kliknij przycisk Dalej. Aby zamieci na wykresie obszary komrek nieSprawd (lub zmie) obszar komrek, ktry ma si przylegajce bezporednio do siebie: Nacinij i przyznale na wykresie i kliknij przycisk Dalej. Nastp- trzymaj klawisz Ctrl podczas zaznaczania kolejnych
nie zdefiniuj opcje wykresu w panelach wyrnionych obszarw komrek.
wedug kategorii i kliknij przycisk Dalej. Wreszcie
Zmienianie typu wykresu i praca na wykresach koowych
okrel miejsce, w ktrym chcesz wstawi wykres (jako nowy arkusz czy jako obiekt w istniejcym ju Najbardziej popularne typy wykresw to kolumnowy, supkowy, liniowy, warstwowy, koowy i XY
arkuszu) i kliknij przycisk Zakocz.
(punktowy).
Aby zmieni typ wykresu: Kliknij strzak w d znajAby zmieni rozmiar wykresu: Kliknij wykres, aby dujc si obok przycisku Typ wykresu na pasku narzgo zaznaczy, i przecignij jego uchwyty (s one dzi Wykres lub wybierz z menu polecenie Wykres/Typ
rozmieszczone wzdu krawdzi wykresu), a wykres wykresu.
osignie odpowiedni rozmiar.
Aby utworzy wykres w oparciu o wiersze lub koTworzenie wykresu
Aby przesun wykres: Kliknij przyciskiem myszy

na biaym obszarze wok wykresu i przytrzymaj
go, a nastpnie przecignij obraz w nowe miejsce
w skoroszycie i zwolnij przycisk myszy.
Aby zaznaczy obiekt na wykresie: Kliknij ten
obiekt albo kliknij strzak w d
znajdujc si obok listy Obiekty wykresu na pasku
narzdzi Wykres i zaznacz wybrany obiekt.
lumny: Kliknij przycisk Wedug kolumn lub przycisk

Wedug wierszy na pasku narzdzi Wykres.
Aby wycign fragment z wykresu koowego: Kliknij wykres, aby go zaznaczy, kliknij fragment wykresu,
ktry chcesz przesun, a nastpnie kliknij i przecignij fragment, aby odsun go od pozostaych czci
wykresu.
Aby wstawi na wykresie linie siatki lub je usun:

Wybierz z menu polecenie Wykres/Opcje wykresu i klikAby sformatowa obiekt na wykresie: Kliknij obiekt nij panel Linie siatki. Zaznacz lub usu zaznaczenie
dwukrotnie przyciskiem myszy albo zaznacz obiekt odpowiednich opcji definiujcych sposb wywietlania
i kliknij przycisk Formatowanie Obiektu na pasku linii siatki.
narzdzi Wykres. Inn metod sformatowania obiektu
na wykresie jest kliknicie obiektu prawym przyci- Aby doda do wykresu nowe tytuy lub zmieni istskiem myszy i wybranie z menu podrcznego pole- niejce: Wybierz z menu polecenie Wykres/Opcje wykresu i kliknij panel Tytuy. Zmie istniejcy tekst lub
cenia Formatuj obiekt.
wpisz nowy w polach tekstowych, ktre odpowiadaj
poszczeglnym tytuom wykresu.
Aby zmieni dane rdowe na wykresie: Wybierz
z menu polecenie Wykres/Dane rdowe i kliknij
panel Zakres danych. Kliknij w polu Zakres danych
i zaznacz obszar komrek, na ktrym ma by
oparty wykres. Jeeli jest to potrzebne, kliknij przycisk Zmniejsz okno dialogowe, a nastpnie kliknij
przycisk OK.
198
Aby doda lub usun tabel danych: Kliknij przycisk Tabela danych na pasku narzdzi Wykres.
Aby doda lub usun etykiety danych na wykresie:
Wybierz z menu polecenie Wykres/Opcje wykresu i kliknij panel Etykiety danych. Zaznacz lub usu zaznaczenie odpowiednich pl, aby wywietli lub ukry poszczeglne etykiety danych.
Rozdzia 4.
Seria danych jest grup danych, ktre pochodz z jednego wiersza lub kolumny na arkuszu. Z kolei o to
linia umieszczona z boku wykresu, ktra stanowi
skal dla porwnania lub zmierzenia wartoci przedstawionych na wykresie. Na wikszoci wykresw
wartoci danych s rozmieszczone wzdu osi wartoci (Y), ktra zazwyczaj jest pionowa, a kategorie
wzdu osi kategorii (X), ktra jest pozioma.
Aby doda etykiety do serii danych: Kliknij dwukrotnie seri danych lub zaznacz seri danych i wybierz z menu polecenie Format/Zaznaczony obiekt.
Kliknij panel Etykiety danych i zaznacz wybrane opcje.
Aby zmieni skal na wykresie: Kliknij o dwukrotnie przyciskiem myszy albo kliknij o prawym
przyciskiem myszy i wybierz z menu podrcznego
polecenie Formatuj osie, albo zaznacz o i wybierz
z menu polecenie Format/Zaznaczony obiekt. Kliknij
panel Skala i dokonaj odpowiednich zmian osi.
Dokonaj zmian obrotu i perspektywy w oknie dialogowym Widok 3-W, klikajc odpowiednie kontrolki, a po
ukoczeniu kliknij przycisk OK.
Wykres niestandardowy to wykres sformatowany przy
uyciu opcji formatowania zdefiniowanych przez uytkownika, takich jak legenda, linie siatki czy etykiety danych. Wykresy niestandardowe mona zapisywa, dziki
czemu uytkownik ma moliwo tworzenia nowych
wykresw w oparciu o niestandardowe opcje formatowania.
Aby utworzy wykres niestandardowy: Utwrz lub
otwrz odpowiednio sformatowany wykres. Zaznacz
wykres, wybierz z menu polecenie Wykres/Typ wykresu i kliknij panel Typy niestandardowe. Zaznacz opcj
Uytkownika i kliknij przycisk Dodaj, aby utworzy
niestandardowy typ wykresu oparty na biecym wykresie. Wpisz nazw oraz opis nowego typu wykresu
Aby zmieni domylny typ wykresu: Utwrz lub

otwrz odpowiednio sformatowany wykres; zaznacz
Aby wywietli pasek narzdzi Rysowanie: Klik- go, wybierz z menu polecenie Wykres/Typ wykresu
nij przycisk Rysowanie na pasku narzdzi Standar- i kliknij przycisk Ustaw jako domylny wykres.
dowy albo wybierz z menu polecenie Widok/Paski
narzdzi/Rysowanie.
Aby narysowa obiekt: Na pasku narzdzi Rysowanie kliknij obiekt, ktry chcesz narysowa (na przykad lini lub koo), a nastpnie przecignij wskanik (krzy), aby narysowa obiekt.
Aby zmieni rozmiar obiektu: Zaznacz obiekt i przecignij odpowiednio jego uchwyty zmiany rozmiaru.
Aby doda efekty wypenienia: Kliknij dwukrotnie

dany obiekt wykresu albo zaznacz obiekt i kliknij przycisk Formatuj na pasku narzdzi Wykres. Kliknij panel
Desenie, a nastpnie kliknij przycisk Efekty wypenienia. Wybierz jeden z czterech paneli, zaznacz odpowiedni efekt wypenienia i kliknij przycisk OK.
Aby obrci wykres trjwymiarowy: Zaznacz wykres i wybierz z menu polecenie Wykres/Widok 3-W.
Quiz
1. Wszystkie z poniszych twierdze s
prawdziwe za wyjtkiem
A. Moesz umieci wykres na tym samym
arkuszu, na ktrym znajduj si dane,
lub na nowym arkuszu.
C. Aby przesun wykres, kliknij go i przecignij

pusty obszar, znajdujcy si wok wykresu,
w wybrane miejsce.
D. Moesz zmieni rozmiar wykresu klikajc go
i przecigajc jego uchwyty zmiany rozmiaru.
B. Aby utworzy wykres, wybierz z menu

polecenie Narzdzia/Wykres.
199
Powtrka z rozdziau czwartego

2. Chcesz ledzi zmiany notowa giedowych.
Jakiego typu wykresu uyjesz?
A. Liniowego
B. Kolumnowego
C. Supkowego
D. Koowego
3. Wszystkie z nastpujcych metod su do edycji
lub formatowania obiektu na wykresie
za wyjtkiem
A. Kliknij obiekt dwukrotnie przyciskiem
myszy.
B. Kliknij obiekt prawym przyciskiem myszy
i wybierz z menu podrcznego polecenie
Formatuj.
C. Zaznacz obiekt na licie Obiekty wykresu
znajdujcej si na pasku narzdzi Wykres
i kliknij przycisk Formatuj.
D. Wybierz z menu polecenie
Wykres/Formatuj, zaznacz obiekt na licie
Obiekty i kliknij przycisk Formatuj.
4. Ktre z nastpujcych twierdze NIE jest
prawdziwe?
A. Moesz zmieni komrki, ktre s
umieszczone na wykresie, zaznaczajc
nowe komrki i klikajc przycisk Kreator
wykresw na pasku narzdzi Standardowy.
6. Wszystkie z poniszych twierdze s prawdziwe

za wyjtkiem
A. Aby zmieni perspektyw wykresu
trjwymiarowego, wybierz z menu polecenie
Wykres/Widok 3-W.
B. Mona zapisa wasne ustawienia oraz atrybuty
formatowania wykresu standardowego, tak
aby tworzy nowe wykresy przy uyciu tych
samych ustawie.
C. Aby doda legend do wykresu lub usun j,
kliknij przycisk Legenda na pasku narzdzi
Wykres.
D. W wielu oknach dialogowych Excela znajduje
si kilka przyciskw Zamknij okno dialogowe,
dziki ktrym mona tymczasowo zmniejszy
okno dialogowe, aby zaznaczy wybrane
komrki.
7. Kategorie znajdujce si u dou wykresu s
rwnie nazywane
A. Osi X
B. Osi Y
C. Osi Z
D. Osi kategorii
8. Po utworzeniu wykresu nie mona ju go przesun
ani zmieni jego rozmiarw prawda czy fasz?
9. Jak otworzysz okno dialogowe Opcje wykresu?
B. Gdy zmieniasz typ wykresu, wszystkie

opcje formatowania zastosowane na danym
wykresie s przenoszone w takiej samej
formie do nowego typu wykresu.
A. Kliknij przycisk Opcje wykresu na pasku

narzdzi Standardowy.
C. Przytrzymanie klawisza Ctrl umoliwia

zaznaczenie obszarw komrek, ktre nie
przylegaj bezporednio do siebie.
C. Wybierz z menu polecenie Wykres/Opcje

wykresu.
D. Aby zmieni komrki, ktre s umieszczone

na wykresie, wybierz z menu polecenie
Wykres/Dane rdowe i zaznacz nowe
komrki.
5. Pasek narzdzi Rysowanie suy wycznie
do tego, aby dodawa adnotacje do wykresu
prawda czy fasz?
B. Kliknij czterokrotnie dowolny wykres.
D. Wybierz z menu polecenie Narzdzia/Opcje

wykresu.
10. Ktre z nastpujcych obiektw mona doda
do wykresu w Excelu? Zaznacz wszystkie
poprawne odpowiedzi.
A. Legend
B. Tabel danych
C. Tytu kategorii lub osi X
D. Etykiety danych
200
Rozdzia 4.
Zadanie domowe
1. Otwrz skoroszyt Zadanie domowe 4 i zapisz go
pod nazw .
2. Jak mylisz, jaki typ wykresu bdzie najlepiej
pasowa do tego, aby zaprezentowa informacje
umieszczone na tym arkuszu?
8. Uyj paska narzdzi Rysowanie, aby wstawi

strzak, ktra bdzie wskazywaa najwiksz liczb
na wykresie (Rzym w czwartym kwartale), a na jej
drugim kocu wstaw pole i wpisz w nim tekst !
3. Przy uyciu Kreatora wykresw utwrz wykres,

ktry bdzie przedstawia obszar komrek A3:E7.
Dodaj do wykresu tytu
i umie go na oddzielnym arkuszu.
4. Kliknij legend, aby j zaznaczy, i zmie rozmiar
czcionki legendy na 12 pt.
5. Powiksz legend o mniej wicej jeden centymetr
i przecignij do prawego dolnego rogu wykresu.
6. Zmie typ wykresu na Kolumnowy 3-W.
7. Zmie kolor serii na jasnozielony.
9. Zmie dane rdowe wykresu tak, aby na wykresie

pojawiy si wycznie sumy cakowite dla kadej
z wycieczek (obszar komrek F4:F7).
Odpowiedzi do quizu
1. B. Aby utworzy wykres, kliknij przycisk Kreator
wykresw na pasku narzdzi Standardowy albo
wybierz z menu Wstaw/Wykres.
2. A. Wykresy liniowe su do zilustrowania
tendencji. Jeli bdziesz chcia ledzi notowania
giedowe przy uyciu dowolnego z pozostaych
trzech typw wykresw, utworzysz nieczytelny
wykres, na ktrym bdzie znajdowao si zbyt
wiele danych.
3. D. Menu Wykres nie zawiera polecenia Formatuj.
6. B. Wykresy niestandardowe, a nie standardowe,

umoliwiaj zapisanie ustawie oraz atrybutw
formatowania, tak aby pniej mona byo
tworzy nowe wykresy przy uyciu tych samych
ustawie.
7. A. Kategorie umieszczone u dou wykresu s
rwnie znane jako o X.
8. Fasz. W Excelu moesz z atwoci przesun
wykres lub zmieni jego rozmiar.
4. A. Aby zmieni dane rdowe wykresu, zaznacz

go i wybierz z menu polecenie Wykres/Dane
rdowe.
9. C. Wybierz z menu polecenie Wykres/Opcje

wykresu, aby otworzy okno dialogowe Opcje
wykresu.
5. Prawda. Przy uyciu paska narzdzi Rysowanie

moesz doda adnotacje do wykresw i arkuszy.
10. A, B, C i D. Do wykresu moesz doda wszystkie

wymienione typy obiektw.
201

Excel. Indywidualne Szkolenie

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Excel. Indywidualne Szkolenie

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

IDZ DO

Twj osobisty instruktor, ktry wprowadzi Ci w tajniki Excela

Uruchomienie Excela .......................................................................................12

Co nowego w Excelu 2003? ............................................................................15

Omwienie ekranu programu Excel ................................................................17

Korzystanie z menu .........................................................................................19

Korzystanie z paskw narzdzi i tworzenie nowego skoroszytu .....................23

Wypenianie okien dialogowych .....................................................................26

Klawisze skrtu oraz prawy przycisk myszy ...................................................29

Otwieranie skoroszytu .....................................................................................32

Zapisywanie skoroszytu ...................................................................................35

Przesuwanie wskanika komrki .....................................................................37

Poruszanie si po arkuszu ................................................................................39

Wpisywanie etykiet w arkuszu ........................................................................41

Wpisywanie wartoci w arkuszu i zaznaczanie obszaru komrek ...................43

Obliczanie sum wartoci przy uyciu przycisku Autosumowanie ...................45

Wprowadzanie formu .....................................................................................47

Korzystanie z Autowypeniania .......................................................................50

Podgld wydruku i drukowanie arkusza ..........................................................53

Uzyskiwanie pomocy .......................................................................................55

Zmienianie Asystenta Office i korzystanie z przycisku Pomoc .......................58

Zamykanie skoroszytu i wychodzenie z Excela ..............................................60

Powtrka z rozdziau pierwszego ........................................................................................................62

ROZDZIA 2. Edytowanie arkusza .............................................................................67

Wpisywanie wartoci daty i korzystanie z opcji Autowypeniania ..................68

Wprowadzanie, usuwanie i zmienianie zawartoci komrki ...........................71

Wycinanie, kopiowanie i wklejanie komrek ..................................................74

Przenoszenie i kopiowanie komrek przy uyciu metody przecignij i upu .. 77

Zbieranie i wklejanie wielu elementw ...........................................................80

Bezwzgldne i wzgldne odwoania do komrek ............................................82

Korzystanie z polecenia Wklej specjalnie .......................................................85

Wstawianie i usuwanie komrek, wierszy i kolumn ........................................88

Korzystanie z polece Cofnij, Powtrz i Wykonaj ponownie .........................91

Sprawdzanie pisowni .......................................................................................94

Wyszukiwanie i zamienianie informacji ..........................................................96

Zaawansowane opcje drukowania ...................................................................98

Zarzdzanie plikami ......................................................................................100

Wstawianie komentarzy w komrkach ..........................................................103

Odzyskiwanie skoroszytu ..............................................................................105

Powtrka z rozdziau drugiego ..........................................................................................................108

Formatowanie czcionek oraz pasek narzdzi Formatowanie .........................116

Formatowanie wartoci ..................................................................................119

Zmienianie wysokoci wierszy i szerokoci kolumn .....................................123

Zmienianie wyrwnania w komrce ..............................................................126

Wstawianie obramowania ..............................................................................130

Dodawanie kolorw i deseni .........................................................................134

Korzystanie z malarza formatw ...................................................................137

Opcja Autoformatowania ...............................................................................140

Tworzenie niestandardowego formatu liczby ................................................142

Tworzenie, stosowanie i modyfikowanie stylu ..............................................145

Formatowanie komrek przy uyciu formatowania warunkowego ..............148

Scalanie komrek, obracanie tekstu i korzystanie z opcji Autodopasowania ..151

Znajdowanie i zamienianie formatowania ....................................................153

Powtrka z rozdziau trzeciego .........................................................................................................156

ROZDZIA 4. Tworzenie wykresw i praca na nich .................................................161

Tworzenie wykresu ........................................................................................162

Przemieszczanie wykresu i zmienianie jego rozmiaru ..................................165

Formatowanie i edytowanie obiektw na wykresie .......................................167

Zmienianie danych rdowych na wykresie .................................................171

Zmienianie typu wykresu i praca z wykresami koowymi .............................174

Wstawianie tytuw, linii siatki i tabeli danych .............................................178

Formatowanie serii danych i osi wykresu ......................................................181

Dodawanie adnotacji do wykresu ..................................................................184