Perfekcja w fotografii.

Od inspiracji do obrazu
Autor: George Barr
Tumaczenie: Tomasz Misiorek
ISBN: 978-83-246-2014-2
Tytu oryginau: Take Your Photography to the Next
Level: From Inspiration to Image Autor: George Barr
Format: 200230, stron: 224

Perfekcja w fotografii. Od inspiracji do obrazu

Poznaj siebie i naucz si ocenia fotografie, aby zagwarantowa sobie sukces
Jak robi coraz lepsze zdjcia?
Jak ocenia jako wykonanej fotografii?
Jak kadrowa i przycina zdjcia, aby wydoby zamierzone przesanie?
By osign sukces w jakiejkolwiek dziedzinie, potrzeba gwnie motywacji, treningu
i szczeroci wobec siebie. Jeli powanie mylisz o tym, aby rozwija si jako artystafotografik, musisz nauczy si szuka inspiracji i dy do perfekcji. Wana jest take
umiejtno rzetelnego patrzenia na wasne zdjcia i obiektywnego oceniania ich
jakoci dziki temu bdziesz mg wci doskonali swoj technik. To pocztek
metamorfozy, ktra pozwoli Ci z osoby po prostu robicej dobre zdjcia sta si
prawdziwym artyst.
Ksika Perfekcja w fotografii. Od inspiracji do obrazu nauczy Ci tak patrze na
otaczajcy wiat, aby mg robi pikne zdjcia. Pokae Ci te, jak patrze na wykonane
obrazy, aby waciwie je oceni. Z tego inspirujcego poradnika dowiesz si, jak tworzy
prawdziw sztuk fotografii, znale w sobie motywacj do pracy oraz radzi sobie
z pojawiajcym si nieraz rozczarowaniem jakoci zdj. Z t ksik poznasz metody
pracy nad scen czy kompozycj i tajniki kadrowania. Odkryjesz take przyczyny, dla
ktrych zdjcia nie speniaj Twoich oczekiwa, i skuteczne sposoby ich poprawiania.
Odczytywanie fotografii i jej adunek emocjonalny
Sztuka kompozycji
Estetyka zdj
Pomoce kadrowania
Szukanie inspiracji i opracowywanie sceny
Eksperymentowanie pogo za doskonaoci
Ocenianie swoich umiejtnoci technicznych i estetycznych
Techniki fotografowania
Sprzt fotograficzny
Motywowanie si do dziaania
Szukaj inspiracji, doskonal technik i zosta artyst-fotografikiem!

Spis treci

12
14

Przedmowa
Wstp

1
22

Widzenie

23
24
24
25

Odczytywanie fotografi i
1. Obiekt centralny
2. O czym jest zdjcie?
3
. O czym jest to zdjcie
na gbszym poziomie?
4
. Jakie elementy skadaj si na obraz
i jak maj si do siebie nawzajem?
5. Tonacje
6. adunek emocjonalny
7. Niedoskonaoci
Odczytywanie moich fotografii
O czym jest to zdjcie?
O
czym jest to zdjcie
na gbszym poziomie?
J akie elementy skadaj si na obraz
i jak maj si do siebie nawzajem?
Tonacje
Przestrze negatywna
Rwnowaga
Ramka
adunek emocjonalny
Niedoskonaoci

25
26
26
27
28
29
29
29
30
30
30
30
30
31

18 Moje portfolio:
Kanion Elbow

20 Moje portfolio:
Ld 1

Spis treci

35
39
42
48
50
52

zy wspaniae zdjcia
C
koniecznie musz by pikne?
Elementy wspaniaej fotografi i
Co si dobrze fotografuje?
Fotografowanie standardw
To ju byo
Dostrzeganie obiektu

2
58

Znajdowanie zdj

59
61
63
64

Opracowywanie sceny cz 1
Opracowywanie sceny cz 2
Z gry przyjte zaoenia s szkodliwe
Szukanie inspiracji
zacz od zainteresowania
Zasady patrzenia
Zmczenie widzenia
Nie ma tu nic do sfotografowania
Gdzie powiniene skierowa aparat?

68
69
70
72

54 Moje portfolio:
Maszyneria

74 Moje portfolio:
Kanion 2

56 Moje portfolio:
Myn ADM

76 Moje portfolio:
Piercienie rdzy

Spis treci

3
78

Komponowanie

79
82

Rysowanie w celu robienia zdj

To, co skomplikowane,
nie zdaje egzaminu
Czy zdjcie wymaga
obiektu centralnego?
Jak blisko doskonaoci musisz si
znale?
Decyzje i kompromisy
Twoje moliwoci
Gdzie powiniene skierowa obiektyw?
Kadrowanie zdj
Sztuka i religia przycinania
Ci czy nie ci oto jest pytanie
Formaty
Co z obcinaniem zdj z obu stron?
Z powrotem do kadrowania
Pomoce kadrowania
Jak krawdzie mog przysuy si
Twoim zdjciom?

85
86
90
93
94
96
97
98
99
101
102
103
104

105
109
111
112
113

Praca na krawdziach
Naroniki i co mona z nimi zrobi
P
rzykadowe zdjcia komponowanie
naronikw i krawdzi
Przycinanie w dobrej sprawie
Podsumowanie

116 Moje portfolio:

Center Street

118 Moje portfolio:

Ukony promie soca

Spis treci

121
123
131

145
147
147

120 Ocenianie zdj

134
135

Pocztkowe rozczarowanie
Wybr zdj do prezentacji
Wicej na temat wybierania
najlepszych prac
Niedoskonaoci fotografi i
D
ziesi najwaniejszych powodw,
dla ktrych zdjcia s nieudane

144 Co dla umysu

151
154
154
156
158
161
162
162
165
169

Popa w rutyn
Radzenie sobie z kryzysami
Dziewi sposobw
na zmotywowanie si do dziaania
Praca, rodzina i fotografi a
Radzenie sobie z rozczarowaniem
Terapia poznawcza
Fotografi czne poraki
Zawi o sprzt
Jak dobry sprzt?
Pienidze
Statystyka i szanse na sukces
O negatywnym myleniu
Szukanie doskonaoci
cena eksperymentowania

140 Moje portfolio:

Wypalony pie

172 Moje portfolio:

Mokry upek

142 Moje portfolio:

Odbicie drzewa

174 Moje portfolio:

Przednia szyba

10

Spis treci

176 Perfekcja w fotografii

184

177
178

184

179
180
180
180
180
180
181
181
181
181
182
182
182
183
184
184
184

Wstp
Cz 1.
Odnajdywanie swojego poziomu
Ocenianie jakoci wydrukw
Rozpoznanie swojego poziomu technicznego
Poziom techniczny 1
Poziom techniczny 2
Poziom techniczny 3
Poziom techniczny 4
Poziom techniczny 5
Poziom techniczny 6
Rozpoznanie swojego poziomu estetycznego
Poziom estetyczny A
Poziom estetyczny B
Poziom estetyczny C
Poziom estetyczny D
Poziom estetyczny E
Poziom estetyczny F
Poziom estetyczny G
Odnajdywanie swojego poziomu

184
185
185
187
188
188
190
193
194
194
195

Cz 2.
Pomoc przy ocenie swojego poziomu
O
cenianie swoich umiejtnoci
technicznych i estetycznych
Poziomy techniczne
Poziomy estetyczne
Samoocena
Uzyskiwanie pomocy
Najgorszy moliwy sposb oceniania
Pozyskiwanie opinii
Ale ja nikogo nie znam
Jak przeoy komentarze na poziomy
S uchanie krytyki dotyczcej
wspuczestnikw
Wirtualny warsztat
Konkluzja

Spis treci

195
196
196
199
199
200
201
202
203
204
204
207
207
210

Cz 3.
Pjcie dalej, robienie lepszych zdj
Rnice pomidzy poziomami
Z poziomu technicznego 1 na 2
Z poziomu technicznego 2 na 3
Z poziomu technicznego 3 na 4
Z poziomu technicznego 4 na 5
Poziom techniczny 5
Umiejtnoci estetyczne
Poziom estetyczny A
Poziom estetyczny B
Poziom estetyczny C
Poziom estetyczny D
Poziom estetyczny E
Poziom estetyczny F

212 Moje portfolio:

Szybki w oknie

214 Mj sprzt i techniki

217 Epilog

11

3 Komponowanie
<<zdjcie s58>>

Z Drewno wyrzucone przez morze II

Symetria daje nam cichy, stabilny i spokojny obraz. Moe
odrobin nudny, ale to naprawd zaley od tego, co znajduje si na zdjciu.

Komponowanie

Rysowanie w celu robienia zdj

Potnym narzdziem przy nauce widzenia i co
za tym idzie komponowania wasnych zdj
jest sporzdzanie prostego rysunku obrazu, ktry
studiujemy, albo kompozycji, ktr chcemy utrwali. Mwic szczerze, nie biegam dookoa z zeszytem i owkiem, robic szkice przed kadym
zdjciem, ale to dlatego, e potrafi sobie wyobrazi szkic i nie ma powodu, dla ktrego nie miaby
potrafi tego samego przy odrobinie praktyki.
Prawda jest taka, e w moim przypadku proces robienia prostych szkicw rozpocz si lata
temu, gdy w fotografii wielkoformatowej wykorzystywao si pomiar doni i system stref.
Szkicowaem obraz po to, by zapisa, ktre strefy
gdzie si znalazy. Po robieniu tego przez par lat
bez trudu przychodzio mi ju wyobraanie sobie szkicu, a potem przeanalizowanie go z myl
o rnych aspektach kompozycji.
Jednak proces ten zaczyna si od wykorzystania prawdziwego owka i papieru w celu robienia
orientacyjnych szkicw wielkich fotografii, ktre
podziwiasz. Moesz wykorzysta ksik albo
poszuka zdj w internecie. Nie prbuj jednak
przerysowywa obrazw (co jest trudne na ekranie LCD, nie mwic ju o ksikach!). Po prostu
studiuj zdjcie przez chwil, a nastpnie narysuj
may prostokt odpowiadajcy ramce zdjcia
aden bok nie powinien by duszy ni 10 centymetrw, a nawet poowa tego wystarczy. Moje
maj zwykle boki o dugoci okoo 5 centymetrw.
Staranno zdecydowanie nie ma tu nic do rzeczy,
wic cokolwiek by robi, nie mierz i nie korzystaj
z linijki. To ma by tylko szkic. Przy odrobinie
praktyki bdziesz w stanie zrobi go w 10 sekund,
a nawet 3 sekundy brzmi rozsdnie. Pamitaj, e
uyem sowa orientacyjnych. Nikt nie bdzie
traktowa tego jak rysunku artysty.
Zacznij od narysowania w kompozycji dwch
trzech gwnych linii. Nie musz to koniecznie
by linie obecne w prawdziwym obiekcie. Zamiast

tego znajd linie dzielce zdjcie pod wzgldem

kolorw, tonacji lub cienia. Potrzebujesz przyblionego ustalenia tych podziaw. Uzyskanie
w miar prawidowego ksztatu tych linii jest
waniejsze od miejsca, w ktrym bd one przebiegay. Czy wspomniaem ju, e szkic ma by
pobieny i szybki?
W miar potrzeby dodaj wicej linii, nie przekraczajc okoo omiu (cznie z dwoma czy trzema pocztkowymi). Powiniene w ten sposb
uzyska przybliony ksztat obrazu. Prawdziwe
zdjcie moe mie dziesitki linii, ktre mgby
narysowa, ale jedne s waniejsze od innych,
a potrzebujemy tylko zarysu zdjcia. Nie przejmuj
si cieniowaniem. Na przykad robic zdjcie stokrotki, narysuj j jako kko na pojedynczej linii.
Niektre linie s szczeglnie wane, jak te
oddzielajce obszary bardzo ciemne od bardzo
jasnych. Niemal zawsze naley narysowa horyzont, chyba e nie wyrnia si on w tonacji albo
zosta ukryty za obiektami znajdujcymi si na
pierwszym planie. Wane biae obszary niemal
zawsze powinny zosta obrysowane.
Powicz z dobrymi zdjciami, a bdziesz potrafi zrobi prosty szkic bardzo szybko. Sprbuj
wyobrazi go sobie albo zamykajc oczy, albo spogldajc na pust cian czy nawet niebo. Pamitaj, e celem jest uchwycenie gwnych elementw

79

80

Rozdzia 3

V
Park Rugged Rapids
cieki skaniaj do zastanowienia si nad tym, gdzie
prowadz albo kto moe si
znajdowa tu za rogiem.

V
Stare drzewo
Mona twierdzi, e to zdjcie jest zdecydowanie silniejsze po lewej stronie, na ktrej
znajduje si potne drzewo, ale nawet cienkie gazie
i mae konary mog t lew
stron adnie zrwnoway.

Komponowanie

obrazu przy uyciu najmniejszej moliwej liczby

kresek. Moesz dalej wiczy t umiejtno na
uznanych zdjciach, rwnoczenie powoli zaczynajc stosowa j do rysowania swoich.
Rzu okiem na te proste szkice, eby przekona
si, czy rozpoznasz na nich takie cechy, jak zrwnowaenie, linie i inne, dziki ktrym kompozycja jest silna.
Gdy przychodzi w terenie do szkicowania
wasnej kompozycji, ycie bardzo uatwia nam
statyw, wic od tego radz zacz. Niech Ci si
jednak nie wydaje, e tej techniki nie da si zastosowa przy fotografowaniu sportu, lubw, robieniu portretw czy fotografowaniu dowolnych
innych obiektw. Nie ma nic zego w zawieszeniu
aparatu na szyi na czas szybkiego naszkicowania
obrazu. Na pocztek zalecam nawet noszenie
ze sob kilku szkicw, ktre zrobie z dobrych
zdj. May kieszonkowy szkicownik bdzie idealny do trzymania w nim zrobionych ju szkicw
i dodawania nowych.
Udaj si wic w teren i gdy znajdziesz co, co
chciaby sfotografowa, nastaw aparat najlepiej,
jak potrafisz. Dysponujc statywem, moesz go
po prostu zablokowa w danej pozycji i szkicowa
to, co widzisz w wizjerze. Jeli robisz zdjcia cy-

frowym kompaktem trzymanym w rku, moesz

uy ekranu LCD, a jeli cyfrowej lustrzanki bez
bezporedniego podgldu, po prostu zrb jedno
zdjcie i szkicuj, ogldajc je na ekranie LCD.
Spjrz teraz na swj szkic. Czy wyglda tak samo interesujco jak szkice wietnych fotografii,
czy wida na nim rwnowag obrazu? A moe
wyglda jak przypadkowy zbir linii nieukadajcych si w aden wzr? Wr do swojego wizjera
i sprawd, czy moesz zmieni miejsce, z ktrego
robisz zdjcie, lub zmieni kadr, tak by wzmocni,
uporzdkowa i zharmonizowa te linie. Moe ta
silna linia pionowa najlepiej wypadaby blisko prawej krawdzi zdjcia, z niemal poziomymi liniami
rozchodzcymi si po lewej stronie. Moe stao
si dla Ciebie jasne, e horyzont w tym miejscu po
prostu nie zda egzaminu powinno si go wyeliminowa, przesun lub czciowo ukry? Moe
ze szkicu wynika, e wszystko dzieje si w centrum, a reszta zdjcia niewiele wnosi, a moe to
dolna poowa nie jest wystarczajco dobra?
Czy uoenie linii na szkicu odpowiada Twojemu wyobraeniu zdjcia? Zygzakowate linie nie
bd dziaa szczeglnie uspokajajco, a za wiele
linii poziomych sprawi, e obraz bdzie statyczny i moe by nudny. Czy krzywe speniaj swoj

81

Z Kanion Horseshoe przed burz

Na pierwszy rzut
oka na tym zdjciu
nie ma wielu wyrazistych ksztatw, ale mona
dostrzec pewne
linie rozpadliny
i cieki, zagbienia i szczeliny.

82

Rozdzia 3

Twoje zadanie na tym etapie nie polega na

zrobieniu wietnego zdjcia, co moe by problematyczne, gdy za pierwszym razem wcale nie jest
atwo nawet zrobi szkic. Twoim zadaniem jest
wykorzysta szkic do zrobienia moliwie najlepszego zdjcia. Moesz zacz od prostych obiektw, takich jak Twj dom czy samochd, salon lub
ogrdek, albo te pj do centrum i sfotografowa jakie efektowne budynki.
Jak dugo bdziesz robi sobie takie szkice,
zaley od Ciebie, ale osobicie proponuj, eby
poprbowa tego przez miesic. Moe na tym
si skoczy, a moe za par lat wci bdziesz
szkicowa. Moe si okaza, e szkicowanie w wyobrani wychodzi Ci na tyle dobrze, e szybko
zrezygnujesz z owka.
Jeli Twoim kompozycjom brakuje tego czego, szkic moe by narzdziem, dziki ktremu
je naprawisz. Suy ono poprawianiu widzenia
w ogle i komponowania w szczeglnoci.

To, co skomplikowane,
nie zdaje egzaminu

Z Obrbka ziarna
Na niektrych zdjciach nie ma konkretnego obiektu
centralnego. Zamiast tego, tak jak w tym przypadku, sia
obrazu polega na wzajemnych relacjach licznych detali.
rol? Czy linie w grnym prawym roku uzupeniaj si lub harmonizuj z tymi z dolnego lewego
rogu? Czy tego chciae?

Jeli w ogle mona wyrni jedn wspln cech

wielkich fotografii, to jest ni fakt, e ich przesanie nie jest osabiane przez du liczb zbdnych
elementw. Tak naprawd zdecydowana wikszo
wielkich fotografii jest po prostu prosta. Oczywicie to kae nam zada sobie pytanie: Skoro s takie proste, dlaczego tak trudno je zrobi?.
Niemal w kadym przypadku wielkie fotografie to
obrazy o oczywistej kompozycji nie trzeba si wysila, eby je doceni ktre mog mie drugie dno,
ale jest ono ukryte pod miaym, prostym, atwo
dostrzegalnym ukadem. Mona na tej podstawie
wnioskowa, e ich popularno jest tylko oczywist
konsekwencj tego, e wicej osb potrafi zrozumie
proste zdjcie. Tym niemniej krytycy, muzea, wydawcy i sami fotograficy zdaj si zgadza z ogem
co do tego, ktre zdjcia zaliczy do wielkich.

Komponowanie

83

C Dzib statku
Prosta kompozycja w poczeniu ze
miaymi kolorami
i ograniczon ich
palet zaowocowaa silnym zdjciem.

Przejrzyj album z uznanymi zdjciami albo poszukaj ich w internecie. Myl, e zauwaysz, i
zostay one skomponowane w elegancki i prosty
sposb, s atwe do zrozumienia na pierwszy rzut
oka, a przy tym osobom, ktre powic im wicej czasu, te oferuj co wicej.
Chyba moglibymy porwna wielkie zdjcia
z dobrym wdkowaniem. Najpierw potrzebujemy
muchy, ktra zainteresowaaby ryb. Nastpnie
przynty, ktra zachciaby ryb do poknicia
haczyka. Gdy ju ryba poknie haczyk, musi si
na nim utrzyma. Przynta, ktra nie zainteresuje ryby, nie zapewni nam obiadu.
Z tego pyn wnioski dotyczce robionych
przez Ciebie zdj. Moemy zdecydowa si na
rwnowaenie p tuzina rnych elementw
obrazu, ale eby zdjcie trafiao do szerokiego
odbiorcy, lepiej, by miao kilka (najwyej kilka)

gwnych, dobrze widocznych elementw, niekryjcych si za innymi aspektami zdjcia. Te

kilka gwnych elementw powinno zajmowa
wiksz cz obrazu, chyba e znajduj si na
nieskomplikowanym tle.
Oto przykad na podstawie mojego wasnego niedawnego dowiadczenia. Zeszej jesieni
robiem seri zdj maych kaskad, sadzawek,
kamieni o wymylnych ksztatach i odbi w wodzie. Zdjcie majce trzy gwne elementy (na
przykad trzy mae oczka wodne) powinno je
mie dobrze rozmieszczone na caej powierzchni.
Jeli prawy dolny rg zdjcia pokazuje kilka rozsypanych kamieni, to bdzie to odcigao uwag
od trzech oczek wodnych. Jeli zdjcie ma sze
elementw, takich jak wspaniaa krzywizna po lewej, jasny kamie w poowie drogi do oczka lecego na prawo, spadek wody u gry, cie na dole,

84

Rozdzia 3

V
Plaa Hornby
Na tym zdjciu tak
wiele si dzieje,
e trudno powiedzie, co jest jego
tematem. Czy s t
wydrone przez
wod kamienie,
czy kaue wody,
w ktrych odbijaj si drzewa?
Wida tu za duo
ksztatw, za duo
rnych faktur, nie
wida udanego
zdjcia. Sam surowy materia mgby jednak posuy do stworzenia
czego lepszego.

odbicie w innym oczku... C, wiesz, o co chodzi.

Przy takim toku szanse na to, eby co z niego
wydoby, s mizerne.
Dlatego te zdjcie powinno mie gwny wzr.
Moe oferowa uwanemu obserwatorowi co
wicej, ale te pozostae warstwy obrazu powinny
by subtelniejsze, tak by nie zdominoway gwnego wzoru.
Powyej znajduje si zdjcie, ktre bardzo lubi,
a mimo to nikt go nigdy nie kupi i nie zbiera ono
pochlebnych komentarzy od ogldajcych. Ludzie
mwili mi, e to tylko miszmasz bez adnego wzoru. To troch frustrujce, bo ja widz te wzory, ale
nawet ja musz przyzna, e s one zoone i nie
ma jednego, ktry nadawaby zdjciu si.

Z kolei proste zdjcia s o wiele popularniejsze.

Prezentujc skomplikowane zdjcie, ryzykujesz,
e nawet eksperci si w nim pogubi, i dobrze by
zrobi, gdyby poprosi kogo o ocen bardziej
skomplikowanej fotografii, zanim umiecisz j
w swoim portfolio, opublikujesz czy wylesz na
konkurs lub do galerii.
Tak si zoyo, e uwaam, i po dokadnym
przyjrzeniu si powysze zdjcie oferuje ogldajcemu wicej ni niektre z moich prostszych,
bardziej popularnych fotografii, ale jeli pierwsze
wraenie nie przykuje niczyjej uwagi, to nic innego si nie liczy.
Bardzo trudno jest oprze si przekonaniu,
e im wicej, tym lepiej, i szczerze mwic, jeli

Komponowanie

wytniemy cz obiektw, wtedy to, co zostanie,

moe by niewystarczajce. Gdy dzieje si co takiego, musimy znale sposb, eby skomponowa tych kilka obiektw w spjn cao. Jeli nie
potrafimy, nie bdzie zdjcia.
Oto mae wiczenie bdzie Ci kosztowa
tyle co czasopismo, takie, w ktrym jest duo
zdj dzikiej przyrody. Moe to by nawet National Geographic.
Przejrzyj czasopismo i wytnij kilka interesujcych obiektw, ktre razem nie bd wyglday
zbyt nienaturalnie. Nie przejmuj si za bardzo
starannym wycinaniem. Postaraj si zebra przynajmniej z tuzin. To mog by drzewa, kamienie,
woda, trawa czy chmury.
Nastpnie u ramk z linijek lub paskw papieru, tak eby uzyska fotografi o formacie
okoo 40 na 50 centymetrw. Losowo wrzu w t
ramk wszystkie wycite elementy, pilnujc, by
wszystkie leay na waciwej stronie i byy skierowane do gry. Spjrz, czy podobaj Ci si powstae w ten sposb wzory. Maa szansa, e przy
pierwszym przypadkowym rozkadzie uda Ci si
uzyska co interesujcego.
Nastpnie sprawd, czy potrafisz rozoy ten
mniej wicej tuzin obiektw w jaki sensowny
sposb przekonasz si, e nie jest to atwe.
Wyeliminuj teraz poow z nich, a pozostae
u w ten sposb, by dobrze ze sob wspgray.
Teraz jest atwiej.
We duy arkusz papieru i nakrel na nim
mikkim pisakiem mia lini. Moe by skona, krzywa albo w ksztacie litery S. Po na
arkuszu kilka wycitych uprzednio obiektw
i przesu je tak, by linia je w jaki sposb czya.
Mog wszystkie znajdowa si na jednym z jej
kocw, po jednej jej stronie lub by otoczone jej
krzywiznami. Mog znajdowa si na samej linii.
Przesuwaj je tak dugo, a uzyskasz mie dla oka
wzory. Wyglda to ju coraz lepiej.
Fotografowanie w duej mierze przypomina
to wiczenie rnica polega na tym, e zwykle

nie moemy wybiera i przesuwa obiektw, a to

ze wzgldu na ich ciar, na to, e s nieruchome,
albo po prostu dlatego, e nie mamy na to czasu.
W zakresie naszych moliwoci ley wykadrowanie lub przesunicie naszego punktu widzenia
w ten sposb, by zmieniy si wzajemne relacje
obiektw widocznych w kadrze. Jeli jestemy
w stanie to zrobi, uzyskamy fotografi. Jeli nie
jestemy w stanie, musimy si z tym pogodzi
i kontynuowa poszukiwania.

Czy zdjcie wymaga

obiektu centralnego?
Generalnie przyjmuje si, e fotograf powinien
mie obiekt centralny (lub nawet kilka). Tak naprawd niektrzy ogldajcy z miejsca odrzuc
zdjcie, na ktrym takiego obiektu nie bdzie.
Czy majc tego wiadomo, musimy zawsze

85

Z Kanion
Johnsons
Co jeli ja potrafi
zrozumie wzory tworzone przez
obiekty na tym
zdjciu, ale nie
potrafi tego nikt
inny? Zoone obrazy s trudniejsze
do zrozumienia,
ale to nie oznacza, e od czasu
do czasu nie mog
pokaza ogldajcym czego wymagajcego wikszego skupienia.

86

Z Silos zboowy
Zdjcie to jest interesujce dziki
powtarzajcym si
ukonym liniom.

Rozdzia 3

mie obiekt centralny po to, by mc zadowoli jak

najwiksz liczb ogldajcych?
Cho pisaem, e zdjcia nie powinny by zbyt
skomplikowane, tak samo nie uwaam, ebymy
musieli zanadto je upraszcza po to, by wszystkich zadowoli . Obowizkowa obecno obiektu
centralnego jest wedug mnie jedn z tych dziedzin, w ktrych, jeli dobrze rzecz rozegrasz, nie
musisz postpowa zgodnie z gustami ogu.
W jaki sposb masz utrzyma zainteresowanie
ogldajcego, jeli zdjcie nie ma obiektu centralnego? Po pierwsze i najwaniejsze, musi istnie
zwizek pomidzy poszczeglnymi obiektami
obecnymi na zdjciu. Zwykle ten zwizek realizowany jest przez linie, na przykad krawdzie
obiektw lub cienie prowadzce z jednej czci
zdjcia do drugiej, tak e nasze oko moe poda
po obrazie niewidzialn ciek.

Samo zrwnowaenie dwch obiektw po

dwch stronach linii moe by jednym ze sposobw na ich powizanie. Od jednego do drugiego
nie prowadzi adna linia, ale fakt, e si wzajemnie
rwnowa, oznacza, i zasugerowany zosta midzy nimi zwizek i nasze oczy podaj tam i z powrotem pomidzy nimi. Jeli oko dostrzega obiekt
o okrelonych cechach, zwykle ma tendencj do
wyszukiwania i rozpoznawania innych obiektw
majcych podobne cechy i znowu nie potrzeba wyraniej linii, by te obiekty ze sob powiza.
Najoczywistszym przykadem zdj bez obiektu centralnego s te, na ktrych wida powtarzajcy si wzr. Moe to by seria niezalenych,
zrnicowanych ksztatw, majcych jednak
okrelone cechy wsplne.
Bez obiektu centralnego zatrzymanie spojrzenia ogldajcego jest o wiele trudniejsze: wzr
musi by zrnicowany albo musi zawiera detale w detalach. Kiedy ogldaem zdjcie Chipa
Forelli zmarszczki piasku na play i obijajce
si chmury. Zmarszczki zanikay od prawego dolnego rogu do lewego grnego, a chmura robia
si coraz wyraniejsza. Takie wariacje wzoru daj
ogldajcemu co, czym moe si cieszy, i powd, by na chwil si przy zdjciu zatrzyma albo
po prostu czsto do niego wraca.

Jak blisko doskonaoci

musisz si znale?
Pozwl, e od razu powiem, e doskonao i wielko maj ze sob bardzo niewiele wsplnego.
Zdjcie Matka imigrantka Dorothei Lange ma
kiepsk ostro (koszula jest ostra, ale twarz ju
nie), ale nie wida tego przy niewielkich reprodukcjach lub przy ogldaniu zdjcia ze zwykej
odlegoci i, tak czy owak, nie ma to adnego znaczenia dla tego, o czym jest zdjcie.
Moe to oznacza, e im wspanialsze jest zdjcie,
tym chtniej wybaczamy mu niedoskonao. Mo-

Komponowanie

C W trakcie budowy
Na tym zdjciu ksztaty nie s tak wane
jak kolory, dajce silny kontrast pomidzy pomaraczowym
a niebieskozielonym.

e to wyjania, dlaczego nudne fotografie musz

by robione za pomoc profesjonalnego sprztu
jeli ju nie s szczeglnie interesujce, to lepiej, eby byy bardzo bliskie doskonaoci.
Czy moe jest tak, e za duo czasu powicamy doskonaoci, a niedostatecznie duo wielkoci zdjcia?
Zdjcia mog mie niedoskonaoci, ktre
w aden sposb nie psuj wraenia z obcowania
z nimi. Co dziwne, ani rozmiar tych wad, ani to,
jak bardzo s one widoczne, ma niewiele wsplnego z tym, jak bardzo negatywnie wpywaj one
na jako zdjcia. Zauwaalna niedoskonao
bdca po prostu czci sceny i niedajca si
unikn to po prostu przypadek, z ktrym mona
si pogodzi. Maleka wada, ktr zauway tylko

fotograf, moe naprawd zepsu zdjcie w jego

oczach.
Istniej niedoskonaoci, przeklte niedoskonaoci i krytyczne niedoskonaoci.
Opisz tu zdjcie istniejce tylko w teorii.
Znajduje si na nim formacja skalna, zaokrglona, gadka i zmysowa. Zdjcie sprawia, e masz
ochot obj ska, pogadzi j i popieci. Jeste
dumny z tego zdjcia i podekscytowany myl
o pracy nad dobr odbitk, ktra pokae fotografi z jej najlepszej strony.
Podczas pracy nad zdjciem w Photoshopie
przy powikszeniu 100% zauwaasz, e szczyt
skay jest nieostry. Po wydrukowaniu zdjcia,
jeli si dobrze przyjrze, wida, e nie do koca uchwycie waciwie gbi ostroci. Pod

87

88

Rozdzia 3

V
Wizki prtw
zbrojeniowych
Moj pierwsz reakcj na ich widok
byo: Zbyt nowe,
nastpn: Te etykiety zepsuj zdjcie,
a kolejn: Te etykiety sprawi, e zdjcie bdzie dobre.
Byo ich wystarczajco duo, by stworzyy wzr i w ten
sposb wzbogaciy
obraz. Gdyby byo
ich tylko kilka...

V
Przednia szyba
w deszczu
Najpierw zobaczyem tylko wzr
tworzony na szybie
przez deszcz. Dopiero idc po aparat, zauwayem,
e ledwo widoczne
szczegy wntrza
samochodu sprawiaj, e zdjcie
jest ciekawsze.

kadym innym wzgldem zdjcie jest cudowne.

Gdy pokazujesz je niefotografom, uwaaj, e
jest wspaniae. Gdy wskazujesz na brak ostroci
w grnej czci skay, nie maj w ogle pojcia,
o czym mwisz.

Gdy pokazujesz to zdjcie innym fotografom,

te reaguj pozytywnie. Dostrzegaj brak ostroci, gdy ju go im wskaesz, i nawet Ci wspczuj, e tak si zdarzyo. Problem polega na tym,
e TY wiesz, e skaa jest lekko nieostra, i to Ci

Komponowanie

przeszkadza. Mylisz o tym za kadym razem,

gdy spogldasz na zdjcie. Czy powiniene zatem
odrzuca je i nie prezentowa go na pokazach,
w portfolio i konkursach? Czy te powiedzie sobie, e nie ma co si czepia, i cieszy si, e jest
adne?
Wydaje mi si, e niektre drobne wady nie
osabiaj zdjcia, i cho takie zdjcie moe nie by
idealne, niedoskonaoci nie przeszkadzaj si
nim cieszy ani nie zwikszaj Twojej irytacji, im
duej na nie patrzysz.
Inne wady mog by mae, ale niczym zadra
irytuj tym bardziej, im duej starasz si przekona samego siebie, e fotografia jest w porzdku.
Moe by tak, e niedoskonao, ktra mnie doprowadzaaby do szewskiej pasji, Tobie w ogle
by nie przeszkadzaa i vice versa.
Doskonao i wielko to nie jest jedno i to
samo. Doskonao jest relatywna i bez wielkoci
nie ma znaczenia, natomiast nie mona ju tak
powiedzie w drug stron. Mona osign wielko bez doskonaoci. Hmm...
Wady, ktre najczciej bd Ci przeszkadzay, to te, ktrych mona byo atwo unikn przy
robieniu zdjcia. Jednak z jakich powodw ich
nie unikne i nieuchronne byo to, e urosn
w Twoich oczach i bd Ci ju zawsze przeladowa. Niedoskonaoci kompozycji spowodowane przez proste bdy, na przykad sytuacje,
w ktrych przesunicie si o kilka centymetrw
w lewo pozwolioby unikn problemu, to dobry
przykad.
Ograniczenia sprztu (a nawet fizyki) mog
prowadzi do rozczarowania. Jeli nie jeste
w stanie sprawi, by odbitka w formacie 75
100 centymetrw wygldaa wspaniale, ale
zdjcie wyglda zupenie niezwykle w formacie
13 18, co z tego? Zrobie co w Twojej mocy
przy uyciu posiadanego sprztu i jeli to wyszo nieco za mikkie, bo nie miae obiektywu
z korekcj perspektywy i przymykanie przeso-

ny nie wystarczyo, w porzdku. Ciesz si zdjciem, tak czy owak.

Komponujc zdjcie, starasz si, by jak najwicej jego elementw wspgrao ze sob. Moe jest
tylko jedna para obiektw, ale czy dwie nie byyby
lepsze? Pewnie, e by byy. Jednak poniewa moesz znale trzy, dwie rwnie nie bd doskonae. Prawda jest taka, e nie ma czego takiego jak
doskonao. Pomimo to mona zrobi wspaniae

89

Z Kontrolowane
wypalanie
Wzr z martwych
drzew pozostawionych w parku
narodowym przez
kontrolowane wypalanie stworzy
prost, ale eleganck faktur.

90

Z Mak wschodni
Poprzez zblienie
i wyeliminowanie
brzegw kwiatu
mak uzyska bardziej abstrakcyjny
i egzotyczny wygld oraz perspektyw, z ktrej niewielu osobom chce
si go oglda.

Rozdzia 3

zdjcie, w ktrym wszystko jest na swoim miejscu, i dodanie wikszych iloci wiate lub cieni,
wikszej gbi ostroci lub troch lepszego owietlenia nie poprawioby odbioru fotografii. Teoretycznie zdjcie byoby lepsze, ale wietnie si
sprawdza take takie, jakie jest.
Koniecznie trzeba si nauczy, kiedy ju wystarczy poprawek, kiedy trzeba powiedzie: To
by byo na tyle i powiesi zdjcie na cianie.
Cho kilka dni, tygodni czy miesicy pniej moesz zmieni zdanie, pki co zdjcie jest takie, jak
chciae, i jeste z niego zadowolony. Pozwl, by
nacieszyli si nim inni!
Artyci musz nauczy si, kiedy maj przesta
dopieszcza swoje prace gdy nie s jeszcze idealne, ale mona nazwa je ukoczonymi, podpisa i pokaza masom.
Jak pozna, e ju wystarczy obrbki? Myl,
e powiniene zacz od wyznaczenia swojego
standardu na podstawie poprzednich prac. Kade nowe zdjcie bdzie porwnywane do poziomu jakoci, jakie prezentuj poprzednie, i adna
nowa fotografia wyranie sabsza od tego, co

robie dotychczas, Ci nie zadowoli. To oznacza

dusze przygldanie si scenie i czstsze z niej
rezygnowanie bez nawet prby zrobienia zdjcia,
bo zanim sprbujesz, ju wiesz, e nic z tego nie
bdzie. Jeli masz kopoty, aby efektownie skomponowa na zdjciu dwa obiekty, to zadowoli Ci
praktycznie kada adna fotografia. Z kolei jeli
na Twoich zdjciach regularnie pojawia si pi
i wicej starannie rozmieszczonych obiektw,
ktre ze sob adnie wspgraj, to raczej nie bdziesz zadowolony, jeli dwa obiekty bd we waciwych miejscach, a reszta po prostu bdzie.
Dla mnie standard dla nowych zdj wyglda
nastpujco: Czy po stosownej obrbce jest moliwe, by to zdjcie trafio do portfolio z niektrymi spord moich ulubionych fotografii?. Cho
to moe nierealistyczne, mam nadziej, e kade
zdjcie bdzie lepsze od tych, ktre zrobiem
wczeniej.
W naturze ludzkiej ley to, e umiejtnoci
okazjonalnie bd wzbijay si na wyyny, po
czym wracay do normalnego poziomu. Stopniowo te wzloty s coraz czstsze (a niektre wysze
ni dotychczas) i ostatecznie normalny poziom
te si podwysza. I tak dopuszczalne jest, aby
kade nowe zdjcie byo na normalnym poziomie,
i raczej nie bdziesz w stanie stwierdzi, czy to
nie jest nowy wy przynajmniej nie do czasu,
a wyedytujesz zdjcie i zrobisz kilka odbitek.

Decyzje i kompromisy
Rzadko si zdarza, eby scena pokazaa Ci si
w ten sposb, aby ujcie byo oczywiste i od razu byoby wida najlepsze miejsce do zrobienia
zdjcia. Z mojego dowiadczenia wynika, e
w prawdziwym wiecie jest tak, i gdy przesuwam
si w lewo, skaa zaczyna dobrze wyglda, ale
pojawia si problem z krzakiem. Gdy przesun
si w prawo, krzak znika, ale trac krzywizn skay. I tak to trwa jeden kompromis po drugim.

Komponowanie

Czasami te kompromisy s takie, e musisz zrezygnowa albo zdjcie nie ma szans na dalsze wykorzystanie. W innych przypadkach rozwizanie
kompromisowe daje nam dobr fotografi. Rzadko zdarzaj si zdjcia, przy ktrych nie trzeba
podejmowa tego typu decyzji.
W tej dyskusji pojawiaj si nastpujce pytania:
Czy wielkie fotografie to tylko te, przy ktrych
tworzeniu nie trzeba byo ucieka si do kompromisw?
Czy inny fotograf miaby wicej lub mniej
kopotw z podjciem waciwych decyzji?
Czy znalazby rozwizanie niewymagajce
kompromisu?
Czy jest co, co moemy zrobi, by usprawni
proces podejmowania decyzji?
Nie jest tak, e normalnie zdajemy sobie spraw
z kompromisw, ktre byy konieczne przy powstawaniu wielkich dzie. Nie wiemy przecie, ile
dobrego materiau zostao wyeliminowanego, aby
pozby si czego niepodanego, bo ani jednego,
ani drugiego ostatecznie na zdjciu nie wida.

Poniewa mwimy tu o wspaniaych fotografiach,

moe zostao na nich tylko to, co byo wystarczajco dobre, by zyska aprobat.
Z kolei jeli wyeliminowano co zego po to,
eby na zdjciu mogo znale si co dobrego,
i dalej uwaamy, e to wspaniae zdjcie, to albo
w ogle nie ma tu mowy o kompromisie, albo
fotograf potrafi zminimalizowa skutki problemu moe poprzez filtry, odbitki albo nawet
klonowanie.
Na wasnym dowiadczeniu uczysz si, na jakiego rodzaju kompromisy moesz pj, a jakie
s wykluczone. Niektre przypadki nie bd
jasne, dopki nie oswoisz si ze zdjciem przez
kilka tygodni innym razem w momencie wyzwalania migawki wiesz ju, e ten kompromis
nie zagra.
To niemal oczywiste, e nie wszyscy fotografowie tak samo dobrze potrafi podejmowa
decyzje i decydowa si na kompromisy. Jedni
maj mia osobowo i nawykli s do podejmowania decyzji w mgnieniu oka jeli si pomyl,

91

Z Park
Dinozaurw
Jeszcze mnie nie
znudziy powroty
do tego fascynujcego krajobrazu. Czsto si zdarza, e fotograf ma
ulubione miejsca,
ktre odwiedza, by
tworzy.

92

Rozdzia 3

Z Wybrzee Hornby Island

To oryginalne zdjcie czone, z ktrego ostatecznie powsta jeden wykadrowany, zdecydowanie silniejszy obraz. Na tym zdjciu duo si dzieje, ale elementw jest niemal za duo i nieszczeglnie do
siebie pasuj. Zanim powstaa wersja do portfolio, prbowaem je kadrowa w najrozmaitszy sposb.

Z Erozja
Prosta kompozycja i elementy krzywizny w ksztacie litery S mog w efekcie da dobre zdjcie.

Komponowanie

szybko sobie wybaczaj i id dalej. Inni s niepewni, zastanawiaj si wiele razy i martwi, czy
zrobili wszystko dobrze, na dugo po zrobieniu
zdjcia. Na wasnym przykadzie wiem, e w niektre dni podejmuj takie decyzje szybko i pewnie, a w inne w podobnych sytuacjach nie potrafi
si zdecydowa. Dlatego te logicznym si wydaje, e musz istnie rnice pomidzy fotografami. Pocztkujcy moe bez trudu zdecydowa si
na zrobienie zdjcia, bo nie bdzie sobie nawet
zdawa sprawy z subtelnych elementw, o ktrych nie potrafi zapomnie fotograf dowiadczony. Jest cakiem moliwe, e fotograf, ktry nie
potrafi si zdecydowa i zrobi dwa negatywy po
to, by wybra lepszy, bdzie wanie tym, ktry
uzyska wietne zdjcie, wic nie jest tak, e odwana decyzja zawsze bdzie najlepsza. Z mojego
punktu widzenia wicej zdj jest psutych przez
dodanie jakiego przeszkadzajcego elementu ni
przez wyeliminowanie czego fajnego, wic jeli
wszystkie inne warunki s podobne, lepiej zdecydowa si na bardziej oszczdn fotografi.
Czasami ze wzgldu na geografi lub czas
nie masz wielkiego wyboru w kwestii pozycji,
z ktrej robisz zdjcie, i musisz zrobi, co si da
w danej sytuacji. W takim przypadku waciwym
kadrowaniem eliminujesz tyle niepotrzebnych
elementw, ile si da, i masz nadziej, e inne
mona zniwelowa w obrbce i przy wykonywaniu odbitki.
Musisz pamita, e jakie elementy mog
przeszkadza, bo nie pasuj do zdjcia w trjwymiarowym wiecie. By moe przy jednym oku
zamknitym dany element ju tak nie razi. Moe
przeszkadza jego kolor lub jaskrawo, co mona
czasem naprawi w procesie obrbki czy robienia
odbitki.

Twoje moliwoci
Przypumy, e masz zdjcie z urocz krzywizn
w ksztacie litery S, ale aby mg obj j ca,
w kadrze musi si rwnie znale rachityczne
drzewo. Moesz przesun si do przodu, ale wtedy stracisz cz krzywizny S, czyli to rozwizanie
odpada. Moesz przesun si do tyu, ale wtedy
wida drzewo. Moe gdyby przesun si naprawd daleko do tyu i uy dugiego obiektywu,
mgby je wyeliminowa. Czy mgby wspi
si gdzie wysoko, tak eby widzie krzywizn,
ale zminimalizowa wpyw drzewa na obraz?
Czy jeste pewien, e zdjcie zrobione z drugiego koca krzywizny nie wyszoby dobrze? Moe
powiniene to sprawdzi i sfotografowa scen
z drugiej strony? Czy jest jaka moliwo, eby
zaakceptowa drzewo, moe rwnowac jego
obecno czym po drugiej stronie cieki?
To nie musi by inne drzewo, wszystko zaley
od Twojej pozycji jeli jeste wystarczajco
nisko, to moe by kpa trawy. Jeli drzewo jest
zielone, moesz sprbowa zla je z tem, tak by
si nie odznaczao za bardzo, moe za pomoc
ostronej obrbki obrazu. A moe po prostu ta
krzywa w ksztacie litery S nie da dobrego zdjcia, przynajmniej na razie. Czy masz do siy, by
odej, gdy zrozumiesz, e kade zdjcie, jakie
tu zrobisz, bdzie miao fataln wad? Odejcie
z pustymi rkami moe by trudne, szczeglnie
jeli to naprawd wietna krzywa, jeeli powicie jej sporo czasu albo jeli to jedyna rzecz warta
sfotografowania, jak znalaze podczas ostatnich paru godzin, i ju popadasz w desperacj.
Wiele innych rzeczy moe wymaga kompromisu. Jeeli obniysz punkt widzenia i wyeliminujesz brzydki obiekt w tle, to problematyczny
stanie si pierwszy plan, choby z tego powodu,
e zabraknie wystarczajcej gbi ostroci. Jeli
robisz zdjcia obiektw w ruchu, kompromis
moe lee w nawietlaniu: czy wolisz cienie, czy
wiata (generalnie w przypadku zdj cyfrowych

93

94

Rozdzia 3

to praktyczne uzasadnienie, moesz da sobie do

opracowania kilka zdj zawierajcych wtpliwe
obszary lub ich niezawierajcych.
Pocztkujcy nie s wiadomi kompromisw,
nowicjusze nie wiedz, co z nimi zrobi, rednio
zaawansowani maj problem z podjciem decyzji, a dowiadczeni fotograficy wiedz, kiedy
zrezygnowa.

Gdzie powiniene
skierowa obiektyw?

Z Gra Kidd
Bardzo mi si podobaa ta bujna
ziele na dole, ale
ostatecznie ten
obraz nie by tak
dobry jak prostsza
kompozycja pokazana na ssiedniej
stronie.

przycite wiata s bardziej problematyczne ni

ukazywanie szczegw w cieniach)?
Czasami nawet moment zrobienia zdjcia moe
by efektem kompromisu. Czy czekasz w nadziei,
e ta konkretna chmura przesunie si na waciwe miejsce, czy te akceptujesz zdjcie takim,
jakie jest? Wiatr troch wieje, ale moe jeli bdziesz jeszcze czeka, to zupenie osabnie. Czekanie to nie jest zy pomys, ale nie jest nim te
poszukanie czego lepszego.
Nie ma dobrych lub zych odpowiedzi na pytania o kompromis. Podejmujesz decyzj i masz
nadziej, e wyjdzie jak najlepiej. Tam, gdzie ma

Gdy fotografujesz wielki krajobraz, zwykle jest

tylko jedno miejsce, na ktre moesz skierowa
obiektyw aparatu, i caa sztuka tkwi bardziej
w wyczuciu odpowiedniego momentu i znalezieniu miejsca pod statyw ni w zdecydowaniu,
co fotografowa. Ale zwykle jest tak, e spacerujesz, szukajc okazji do zrobienia dobrych zdj,
w miejscu, w ktrym jest interesujcy materia.
To moe by targ, stare opuszczone zakady przemysowe, interesujcy most, wwz, pole, opuszczone podwrko, ulica w jakim egzotycznym
kraju czy zomowisko. To moe nawet by akt.
Gdzie skierujesz aparat i jak wiele ujmiesz w kadrze? Czy s jakie zasady, wskazwki, sugestie
lub podpowiedzi, ktre mogyby Ci pomc?
Wsplna dla wszystkich moliwych tematw
jest potrzeba uporzdkowania chaosu. Prba
sfotografowania caoci zwykle prowadzi do rozczarowania, gdy ogldajcy nie czuje ani odrobiny ekscytacji, ktr czue Ty, robic zdjcie.
Fotografia caego bazaru w Maroku moe przypomina raczej ilustracj do raportu na temat
przeludnienia. Moe nawet by dobr ilustracj
do przewodnika turystycznego, ale nie przekazuje ani odrobiny wrae, ktre odczuwae, kiedy
tam bye.
eby zrobi dobre zdjcie do przewodnika,
powiniene sfotografowa ktrego z kupcw
lub kilku z nich, ich towary, kolorowe ubrania

Komponowanie

i egzotyczne to. Prawdopodobnie nie bdziesz

chcia pokaza uciliwego turysty w idiotycznym kapeluszu, krzykliwej koszuli i brzydkich
szortach. Jednak jako kreatywny artysta moesz zechcie zrobi cykl na temat turystw i ich
strojw. Jeli chcesz zrobi zdjcie kupca, to inspiracj dla Ciebie mog by: interesujca twarz,
wzory tworzone przez porozkadane towary,
interesujcy cie w scenerii, powtarzajce si
ksztaty, interesujce kontrasty kolorystyczne
i tak dalej.
Wyobramy sobie mniej egzotyczny scenariusz. Spacerujesz po zomowisku. S tam gry
rdzewiejcych samochodw, stosy starych czci,
potuczone szko, kaue podejrzanych cieczy
i ludzie szukajcy skarbw pord tych mieci.
Twoim celem jest zrobienie serii zdj opowiadajcych o pobycie na zomowisku.
Tu chciabym zwrci uwag na problem polegajcy na znalezieniu czego do sfotografowania,
a nie na dopracowaniu kompozycji. Myl, e bez
wikszych trudnoci moesz sobie wyobrazi
dwch fotografw spacerujcych po zomowisku z aparatami w doniach. Jeden jest hobbyst
z niewielkim dowiadczeniem i bez adnego wyksztacenia artystycznego. Drugi to nowe wcielenie Cartiera Bressona. Nowicjusz spaceruje,
robic przypadkowe fotografie stosw kolorowego zomu, nudzi si i wreszcie wraca do domu,
uznajc, e problem ley w samym zomowisku.
W domu adne z jego zdj nie budzi najmniejszego zainteresowania.
Drugi fotograf jest niesychanie zajty, wrcz
jest sfrustrowany, gdy pod koniec dnia musi
opuci zamykane ju zomowisko, ale do domu
wraca zmczony i szczliwy. Spogldajc na
swoje zdjcia, widzi, e na wielu pojawiaj si
elementy dobrych fotografii. Co wicej, nie mia
najmniejszego problemu ze znajdowaniem sobie
obiektw.
Czstym zjawiskiem jest fotograf hobbysta
wybierajcy si do miejsca, w ktrym zdjcia

uprzednio robi ktry z wielkich fotografw.

Prbuje on odtworzy niektre z tych zdj i jest
bardzo zawiedziony, e odbitki zupenie nie przypominaj prac mistrzw.
Kolejnym problemem jest to, e ludzie czasami s zachwyceni wielkimi fotografiami zrobionymi przez znakomitych fotografw, ale
sceneria, w ktrej zostay one zrobione, mocno ich rozczarowuje. Gry nie wydaj si takie
wysokie, rzeki mniejsze i wszystko wydaje si
mniej spektakularne. To nie jest tak, e wielki
fotograf w ciemni jako powikszy gry, ale
faktem jest, e uporzdkowa chaos. Inne elementy nie odwracaj uwagi od majestatu gry
na ich zdjciu. Fotograf wiedzia, jak najlepiej
wykorzysta to, co mia (na przykad e Half Dome w poudnie nie wyglda tak efektownie jak
o pniejszej porze dnia).

95

Z Chmury nad
Kananaskis
To prostsze zdjcie zawiera tylko najwaniejsze
elementy i dziki
temu oddziauje
o wiele silniej. Nie
jest moe tak adne, ale na pewno
silniejsze.

96

Rozdzia 3

V
Wodorosty
Z tego zdjcia jestem cakiem dumny. Zaplanowaem
je, przewidziaem
efekt, a nastpnie
go osignem.
Aby to zdjcie byo
udane, prdko
migawki i polaryzacja musiay by
idealne. W wizjerze nie dostrzeesz rozmazanego
ruchu, wic niezbdne byo tu dowiadczenie.

V
ciana
i przedmioty
Spodobay mi si
dziwne ksztaty,
spirale i trjkty,
wszystkie na tle
sfatygowanej biaej ciany.

W jaki sposb znajduje si dobre zdjcia? Nie

mona poda dokadnego przepisu, bo oczywicie
wszystko zaley od konkretnej sytuacji, ale mona udzieli kilku poytecznych wskazwek.

Kadrowanie zdj
Krawdzie i rogi s szalenie wanymi obszarami
zdjcia. Krawdzie mog by niczym uwertura
zdjcia, ale mog te rozadowywa obiekt cen-

Komponowanie

97

C Wodospad Athabasca
W tym przypadku kwadratowy format zosta osignity przez czenie, a nie przycinanie zdjcia ta technika
jest preferowana, jeli tylko
mona si ni swobodnie
posuy.

tralny, kierowa Twoje oczy z powrotem na wane

czci zdjcia, a na dobrych fotografiach s interesujce same w sobie. Nie byoby wic niczym
dziwnym powicanie krawdziom tak samo dugiego czasu jak reszcie zdjcia. Jeli fotografujesz
interesujcy temat i dobrze poradzisz sobie z krawdziami, to jeste dalej ni w poowie drogi do
zrobienia naprawd dobrej fotografii.
Aby prawidowo omwi sztuk ujmowania
obiektu centralnego w ramki, musimy rozprawi
si z kwesti przycinania zdj. Ostatecznie bez
przycinania jeste skazany na powtarzanie formatu Twojego aktualnego aparatu. Dlatego te
przed przejciem do omawiania tego, jak moesz

poradzi sobie z krawdziami i naronikami,

przedstawi tu kilka spostrzee na temat tego,
czy przycina fotografie, czy te nie.

Sztuka i religia przycinania

Ponisze omwienie to w znacznej mierze wynik
moich osobistych opinii i przekona, i jako takie dla mnie jest dobre. Jeli dla Ciebie takie nie
jest, w porzdku. Moe jednak tak naprawd nie
przemylae dokadnie caej kwestii i w zwizku
z tym chciabym, eby wzi pod uwag ponisze
rozwaania.

98

Z Park Edworthy
To zdjcie nie wyjdzie idealnie nawet przy zastosowaniu aparatu
panoramicznego 6 17. Nie
chciabym uj
nic wicej u gry
ani u dou, nie
chciabym te nic
straci po bokach a wanie
do tego chcieliby
mnie zmusi przeciwnicy kadrowania, ewentualnie
mgbym w ogle zrezygnowa
ze zrobienia tego
zdjcia, a byoby
mi szkoda.

Rozdzia 3

Ci czy nie ci oto jest pytanie

Niektrzy ludzie s zaciekymi przeciwnikami
obcinania zdj, twierdzc, e za kadym razem
uzyskuj idealne ujcie, i uwaajc, e wszystkie
ich zdjcia powinny mie taki format, na jaki pozwala ich sprzt. Bzdura! No dobra, w duej mierze bzdura.
Oto cztery fakty, z ktrymi, jak sdz, wikszo si zgodzi i ktre dadz nam punkt wyjcia
do dalszej dyskusji:
1. Usuwanie pikseli (lub filmu) zarwno z wysokoci, jak i szerokoci zdjcia oznacza po prostu, e nie moesz zrobi tak duej odbitki,
i naley tego unika, kiedy si tylko da. Niektrzy nie zgodziliby si ze stwierdzeniem:
kiedy si tylko da i raczej powiedzieliby: za
wszelk cen. Moesz sta na stanowisku, e
obcinanie zdjcia na wysoko i szeroko jest
konsekwencj kiepskiej techniki, ja jednak si
z tym nie zgodz i nieco dalej zajm si tym
tematem.
2. Usuwanie pikseli tylko z jednej strony zdjcia
zmienia stosunek dugoci jego bokw, co
jak uwaaj niektrzy jest rodzajem tabu.
Takie mylenie przypomina mylenie religijne
albo wierzysz, albo nie a logika i zdrowy
rozsdek nie maj z nim wiele wsplnego.

3. Robienie coraz mniejszego kadru w nadziei,

e gdzie tam jest wspaniae zdjcie, to cecha
wyrniajca pocztkujcego fotografika i nie
naley jej pochwala. Poza tym niemal nigdy
si nie sprawdza i wszyscy rezygnujemy z tego
wczeniej czy pniej.
4. Usuwanie mniej ni 10% zdjcia w celu ulepszenia kompozycji mona uzna za szlifowanie dziea i powinno by dla wikszoci ludzi
cakowicie dopuszczalne (szczeglnie jeli nic
im nie powiesz!).
Zajmijmy si spraw stosunku dugoci bokw
zdjcia. Niektrzy fotografowie czuj, e robienie
dobrych zdj jest wystarczajco trudne bez zastanawiania si nad nieskoczon rozmaitoci
formatw od dugich, wskich zdj panoramicznych, przez kwadratowe i wreszcie pionowe.
Wol pracowa w sztywnych granicach wizjera dajcego im ramy, w ktrych komponuj.
Mog przyzna, e nie s w stanie robi kwadratowych zdj, bo uywaj aparatw o proporcjach bokw 2:3. Na tyle jednak podoba im si
dyscyplina pracy z ich ulubionym formatem,
aby ignorowali wszelkie niedogodnoci. To troch
tak jak z fotografem robicym czarno-biae zdjcia, ktry mwi: Pewnie, kolor jest fajny, ale ja
koncentruj si na cudownych zaletach fotografii
monochromatycznej, wic prosz, nie odrywaj

Komponowanie

mnie od tego opowiadaniami o kolorze. Zwykle

nie potrafi znie myli o usuniciu choby kawaka swojego zdjcia z ktrej bd strony.

Formaty i proporcje bokw

Zasada jest taka, e fotograficy uywajcy filmu
trzydziestopiciomilimetrowego do czsto
obcinaj zdjcia, a ci fotografujcy w formacie
20/25 centymetrw nie robi tego niemal nigdy,
chcc zawsze wykorzysta w moliwie najwikszym stopniu kady milimetr powierzchni filmu.
S nawet fotografowie preferujcy zdjcia kwadratowe, ktrzy zaopatruj swoje aparaty w blokad wymuszajc na aparatach formatu 20 25
centymetrw rejestrowanie zdj 20 20 centymetrw. Myl, e David Fokos do nich naley.
Z ca pewnoci w jego przypadku to si sprawdza i powstaj z tego pikne zdjcia.
Co osobliwe, wielu penoformatowych fotografw czsto zmienia aparaty, a wraz z nimi proporcje bokw wykonywanych zdj. Dlatego nie mog
nawet argumentowa, e tylko format 13 18 centymetrw jest dobry (albo 15 18 centymetrw,
15 15 centymetrw, 15 23 centymetry czy jakikolwiek inny, jaki w danym momencie preferuj),
e jest on jedyn prawdziw religi, a wyznawanie
innych to blunierstwo. Przy takim zaoeniu popenialiby blunierstwo za kadym razem, zmieniajc aparat. Jako e jest im to na rk, wyznaj
swj aktualnie ulubiony format, zaleny wycznie
od tego, jakim aparatem akurat maj ochot si
V
Dwa okrge wazy
Stare zakady przemysowe czasem oferuj fascynujcy materia. W tym przypadku zrobiem
zdjcie czone z trzech, aby unikn przycinania. Przyznaj si, e przycinam nieco czciej od
czasu, gdy mam aparat o wysokiej rozdzielczoci, ale te bardzo czsto robi zdjcia czone.

99

100

Z Deski i ciana
Teoretycznie, robic zdjcie czone, moesz zostawi lew i praw
krawd na pniej, o ile tylko
masz tam troch
wicej, ni potrzebujesz. Ryzykujesz
jednak to, e NIE
BDZIE naprawd
dobrych miejsc do
dokonania cicia,
wic planowanie
z wyprzedzeniem
pozostaje niezastpione.

Rozdzia 3

posugiwa. W domu mog robi zdjcia 20 25

centymetrw, ale na piesze wycieczki zabieraj
aparat 13 18 centymetrw, bo jest lejszy, z kolei
podczas wielodniowych wypraw preferuj 6 17
centymetrw, a podrujc poza granicami 645.
Kadorazowo zgadzaj si na to, by wizjer i projektant aparatu decydowa o ksztacie kadej ich
fotografii. Wedug mnie, to po prostu niepowane,
a zaraz powiem Ci dlaczego.
Niektrym wykorzystanie sztywnych ram wizjera moe uatwia komponowanie zdjcia, ale
to nie jest co nienaruszalnego. Wystarcz dwa
kawaki kartonu w ksztacie litery L, abymy
otrzymali nieskoczon liczb formatw.
Co wicej, decydujc si na zdjcia czone, nie
jestemy ograniczani stosunkiem bokw wizjera,
bo moemy ze sob poczy dwa, trzy, a nawet
dziesi zdj, otrzymujc dowolny format.
Nie ma nic bardziej frustrujcego ni staranne kadrowanie zdjcia przy uyciu wizjera, po

ktrym okazuje si, e wykadrowalimy o wos

za duo i linie, ktre chcielimy, by spotkay si
w rogu, nie znalazy si na zdjciu albo okrgy
ksztat, ktry mia lekko dotyka brzegu, zosta
nieco przycity.
Cho niektre aparaty pozwalaj na bardzo dokadne kadrowanie, wiele innych na to nie pozwala, a malutkie, piciocentymetrowe ekraniki LCD
i nawet mniejsze wizjery zdecydowanie nie s idealnym narzdziem do precyzyjnego ustawiania
obrazu. Dlatego warto da sobie choby odrobin
wikszy margines bdu, aby mie pewno, e
nie utracimy wanej czci zdjcia. Gdy si na co
takiego zdecydujemy, pniej wystarczy, e usuniemy nawet 12% zdjcia, aby uzyska idealne
ujcie. Prawda jest taka, e w wielu lustrzankach
wizjer pokazuje tylko 90% rejestrowanego zdjcia
na wypadek, gdyby fotograf by nieco nieostrony
(przynajmniej takie wytumaczenie mona sobie
podpowiedzie).

Komponowanie

Moe atwiej jest nauczy si patrze w konkretnym formacie, ale szczerze mwic, wystarczajco trudno jest znale dobre zdjcie
w dowolnym formacie bez poczucia, e trzeba
zrezygnowa z dziewiciu na dziesi fotografii
tylko dlatego, e nie pasuj do formatu aparatu.
Jeszcze gorsze jest wciskanie zdjcia na si w format aparatu, cho w innym byoby ono lepsze
i silniejsze (uwaasz, e to si nigdy nie zdarza?
Chcesz si zaoy? Tak, no pewnie).

Co z obcinaniem zdj z obu stron?

Przyznam si, e czasami zdarza mi si obcina
zdjcie zarwno na dugo, jak i na szeroko.
Moim celem jest stworzenie moliwie najlepszej, nie moliwie najwikszej fotografii. Jeli
po zrobieniu zdjcia dostrzegam moliwo lepszego wykadrowania, uwaam, e niepowane
jest rezygnowanie z takiej moliwoci. Gdybym
obcina due czci zdjcia (powiedzmy, ponad
10%) i robi to bardzo czsto, mona by mnie
byo cakiem susznie oskary o niechlujn
prac. Ale przycinanie lekko zdj od czasu do
czasu w celu wzmocnienia obrazu jest cakowicie rozsdne.
Czasami nie mam wyjcia. Dzieje si tak o wiele
czciej, ni bym kiedykolwiek przypuszcza. Na
przykad stoj na grani i nie mog si ruszy ani
do przodu, ani do tyu bez naraenia si na cikie
uszkodzenie ciaa. Jeli mam obiektyw idealnie odpowiadajcy potrzebnemu mi kadrowi, wszystko
gra. Ale moe chciabym uy mojego obiektywu
Canon TS-E 90 milimetrw, bo mog skorygowa
perspektyw, mojego makroobiektywu 50 milimetrw, bo jest ostry, albo mojego obiektywu 300
milimetrw (a tak naprawd potrzebuj obiektywu
320 milimetrw, ktrego nie mam).
Czasami wyrzucam poow zdjcia, jeli uwaam, e to, co zostao, naprawd jest tego warte.
Bywa, e po fakcie dostrzegam, i zdjcie nie jest

Z Brzeg strumienia
To niestandardowy sposb wykadrowania obrazu, ale sysz duo pozytywnych opinii na jego
temat, wic najwyraniej wielu osobom odpowiada ta metoda prezentacji sceny. Gdy robiem
to zdjcie, miaem przemone poczucie amania
czyich regu.

101

102

Rozdzia 3

Z adowarka ykowa
W tym przypadku, robic zdjcie, nie wykadrowaem tak dobrze, jak
powinienem, wic musiaem przycina ju po fakcie. Z widocznym otoczeniem to po prostu maszyna, w ten sposb mocno wykadrowana
staje si rzeb nowoczesn, niemal abstrakcyjn w swej formie.

najlepszym z moliwych, wic dlaczego nie miabym wykorzysta dostpnych mi narzdzi do

jego poprawienia? Kurcz, nie musz si nawet
przyznawa do tego, e obciem zdjcie. Nikt
nigdy si nie dowie, o ile czego nie zepsuj. Zdecydowanie wolabym uzyska naprawd wspaniae zdjcie, z ktrego nie mog zrobi odbitki
wikszej ni 23 23 centymetry, ni przecitne,
adnie zapeniajce powierzchni 33 48 centymetrw, dzikuj bardzo.

Niektre tematy wrcz bagaj o panoram.

Jednak stosunek 3:1 jest do dugi i wski, a jeli
zdjcie wyjdzie lepiej w 2:1, nie widz powodu,
by z tego nie skorzysta. Nawet Tillman Crane,
ktry targa ze sob aparat 12 20, eby uzyska
moliwie najwikszy negatyw, czasami przycina
zdjcia, by uzyska lepszy obraz.
Abstrahujc od wszystkiego, o czym bya mowa
powyej, tak si skada, e uwaam, i w kwadratowych zdjciach jest co wyjtkowego. Kwadrat
ma wszystkie boki rwne i jest co specjalnego
w zdjciach idealnie pasujcych do tego formatu.
Czy to jest sprzeczne z tym, co mwiem wyej?
Oczywicie! Czy si tym przejmuj? Nie bardzo.
Zastrzegam sobie prawo do pozostawania niezmiennym w swojej elastycznoci. A tak!
Cho mam szczeglne upodobanie do kwadratowych zdj, osobicie nie staram si wiadomie
kadrowa fotografii do idealnego kwadratu. Jeli jakie moje zdjcie lepiej wychodzi w formacie o centymetr szerszym ni duszym, niech i tak bdzie.
Pomimo e gboko wierz w powysze, uywanie
staego formatu ma te swoje zalety. Na przykad:
Jeli wszystkie zdjcia s w tym samym ksztacie, atwiej je oprawi, niezalenie od wybranego sposobu.
Konsekwentnie ten sam format sprawia, e wiszce obok siebie zdjcia maj wiksze szanse,
by dobrze wyglda razem.
Konsekwentnie ten sam stosunek bokw zdjcia sprawia, e atwiej projektowa strony internetowe, na ktrych je umieszczamy.
I tyle w kwestii zalet! Szczerze mwic, nie widz
na tej licie niczego, co by mnie przekonao, e
trzymanie si staego formatu jest prawidowe.

Z powrotem do kadrowania
Skoro mamy to ju za sob, co z wyznaczaniem
krawdzi zdjcia? W poniszej sekcji dam kilka
rad zwizanych z kadrowaniem, opowiem oglnie o tym, do czego ono suy, i przedstawi kilka

Komponowanie

103

konkretnych strategii wykorzystania brzegw

i rogw w Twoich zdjciach.

Pomoce kadrowania
Poniewa obcinanie i kadrowanie zdj jest takie
wane, zdecydowanie warto przyjrze si kilku
moliwociom wyznaczania brzegw zdjcia.
Oczywicie pierwszym i najbardziej oczywistym
narzdziem do kadrowania jest wizjer, ale nie
sprawdza si on tak dobrze przy czeniu zdj, bo
naraz jeste w stanie zobaczy tylko cz zdjcia.
Dlatego przydaje si te co innego. Jeli planujesz usun fragment zdjcia, wyznaczenie brzegu
podczas jego wykonywania moe by wane.
Ja z zasady nosz na szyi ramk. Spogldajc
przez ni, mog od razu wykona zblienie lub
oddalenie, obrci zdjcie z poziomego na pionowe, a za pomoc drugiej rki uzbrojonej w drugi
kawaek plastiku mog wykadrowa obraz w celu
zmiany formatu. Swoj ramk zrobiem z polistyrenu o gruboci 3 milimetrw (dostpnego
w sklepach modelarskich), po zniszczeniu kilku tekturowych, ale Ty moesz swoj wykona
z drewna, kartonu, linoleum, polietylenu lub jakiegokolwiek materiau, ktry da si poci.
Mnie wystarczy prostokt wielkoci okoo 10 12
centymetrw z porzdnym wyciciem w rodku.
Prbowaem posugiwa si prostoktn ramk
o wymiarach 20 25 centymetrw, ale cho brzegi
obrazu byy lepiej widoczne, taka ramka bya dua
i niewygodna, a przy zdjciach z zastosowaniem
teleobiektywu potrzebny by pomocnik, ktry
trzymaby ramk okoo metra przed aparatem.
Gdybym nie by taki leniwy, pomalowabym
jedn stron mojej ramki na biao, a drug na
czarno, bo obramowanie moe wpywa na wygld
obrazu. Czarne obramowanie (jak w wizjerze cyfrowej lustrzanki) zwykle sprawia, e zdjcie robi
wiksze wraenie, podczas gdy biae obramowanie
mu nie pomaga i sprawia, e fotografia sama musi
zasuy na chwa. Moja ramka jest biaa.

Z Center Street Bridge, nieprzycity

Moja szansa na zdjcie czone w bardzo ciasnym miejscu usunicie
znacznej czci obrazu ma kluczowe znaczenie dla silnej fotografii.

Z Center Street Bridge, przycity

Na dole zdjcie prezentuje si dokadnie tak, jak naley, ale chciaem
mie troch miejsca na grze, by dopeni trjkt tworzony przez grn cz kolumny i dochodzc do niej belk.

104

Z Wodospad
Elbow
Z tego zdjcia wyciem okoo 10%,
eby dopasowa
dokadnie krawdzie ju po
zrobieniu zdjcia uznaem, e
obcicie z dou
i z prawej strony
uczynioby obraz
silniejszym.

Rozdzia 3

W dzisiejszych czasach rekomenduj stosowanie cyfrowego kompaktu z zoomem, opcj

fotografowania w czerni i bieli oraz duym
ekranem LCD (powiedzmy, 7,5 centymetra). Jest to szczeglnie wygodne dla kogo
uywajcego aparatu wielkoformatowego
i czarno-biaego filmu, ale moe te pomc
uytkownikowi cyfrowej lustrzanki.
Czytelnik mojego bloga rozumnie zauway,
e jeli robisz zdjcia w formacie RAW (a dlaczego nie miaby robi?), to nawet jeli ustawisz
aparat w trybie czarno-biaym, obrazy s zapisywane cyfrowo jako kolorowe, dziki czemu masz
moliwo stosowania filtrw w Photoshopie.
W ten sposb LCD pokazuje czer i biel, a Ty
bierzesz to, co najlepsze z dwch wiatw.
Patrzenie na zdjcie na ekranie LCD rni si
nieco od patrzenia na nie przez wizjer. Mona
lepiej wyczu si obrazu. Tak naprawd mona nawet obrci aparat do gry nogami, aby
zasymulowa odwrcony obraz z aparatu pytowego.

Oczywicie moesz (mnie czasami te si to

zdarza) uy kciukw i palcw wskazujcych swoich doni, by zrobi z nich ramk. Cena takiej ramki jest przystpna, trudno zapomnie wzi j ze
sob i nie ma problemu z jej przechowywaniem.

Jak krawdzie mog przysuy si

Twoim zdjciom?
1. Gwn funkcj ciemnych obiektw tworzcych ramk jest okrelenie gwnej czci
zdjcia lub zatrzymanie Twoich oczu, zanim
wywdruj poza nie. Nigdy jednak nie byem
tak naprawd pewien, czy samo to, e co jest
ciemne, powstrzymuje oko przed wejciem.
Wydaje mi si raczej, e jest to zwizane z wyrnieniem obiektu gwnego, tak e ogldajcy chce do niego wrci. Brzegi mog mie
jasn barw, ale pamitaj, e papier jest biay
i o ile nie chcesz wykorzysta ciemnej podkadki, bardzo jasne brzegi wypadaj sabo

Komponowanie

w zestawieniu z biel papieru, a wrcz wygldaj jak dziura w zdjciu, jeli same s biae.
2. Najlepiej, by brzegi odpowiaday ksztatom
w centrum zdjcia, co je wzmacnia. Krzywe
linie mog by powtrzone w ksztatach krawdzi albo te mog by odwrotne i w ten
sposb je uzupenia.
3. Brzegi mog dosownie wskazywa na obiekt
centralny. To zwaszcza silna strona rogw
zawierajcych linie prowadzce od nich do
ciekawych czci obrazu.
4. Brzegi mog by obszarem spokoju okalajcym niespokojne centrum, a czasami mona
ich uy odwrotnie i zawrze na nich mnstwo szczegw dla dopenienia bardzo prostego obiektu centralnego.

5. Na naprawd dobrych zdjciach, zwykle na

brzegach, dzieje si tyle samo co w centrum
i mona na nich wiele zobaczy. Dziki temu
zdjcie szybko si nie nudzi. W tym moe
jednak by puapka. Jeli to, co si dzieje na
zdjciu, nie ma mocnego zwizku z obiektem
centralnym, sprawia wraenie, e zdjcie jest
zatoczone, a nie ciekawe.

Praca na krawdziach
Pamitajc o powyszych zasadach, prezentuj
nastpujce sposoby najpierw na prac z brzegami, a nastpnie z naronikami zdjcia.

105

Z Schody
w rusztowaniu
Na tym zdjciu
w zasadzie nie ma
obiektu centralnego. Cae zdjcie
to tak naprawd
brzegi i naroniki
z liniami odchodzcymi od nich
do centrum.

106

Rozdzia 3

Z Orze z drewna wyrzuconego przez wod

Konary drzewa day idealn ramk dla obiektu centralnego. Wyobra sobie, o ile mniej interesujce byoby to zdjcie idealnie proste i pionowe.

Po pierwsze, brzegi zdjcia powinny mie jaki zwizek z reszt zdjcia i jego obiektem centralnym. Wykorzystanie drzewa jako ramki dla
obiektu moe by kuszce, ale jeli ten obiekt
to na przykad samochd, to o ile nie wjecha
w drzewo, takiego zwizku nie ma. Zwizek moe

dotyczy samego obiektu (moesz na przykad

uy drzwi samochodu stojcego obok jako ramki
dla tego, ktry chcesz sfotografowa), ale powinna midzy nimi zachodzi te relacja fotograficzna, nie tylko logiczna czyli powinna dotyczy
tonacji i/lub ksztatu, jak rwnie tego, z czego
zosta zbudowany. Tak naprawd posunbym si
nawet do tego, by stwierdzi, e ksztat i tonacja
s waniejsze od rodzaju zawartoci zdjcia.
Sceneria parkowa mogaby lepiej wyglda
z ramk w postaci drzewa, ale musi ono sprawia
wraenie, e naley do reszty sceny. Pojedynczy
konar sterczcy z jednej strony ku niebu, bez
pnia, z ktrego wyrasta, moe wyglda bardzo
dziwacznie. Pomys wykorzystania caego drzewa
jako jednego brzegu zdjcia przynajmniej wydaje
si by w porzdku, ale zosta wielokrotnie przerobiony w niezliczonych poradnikach typu Jak
pstryka adne fotki i dlatego trzeba mie wiele
odwagi, by sprbowa potem zaprezentowa takie zdjcie przed wydawc lub ekspertem.
Wczoraj wieczorem, gdy fotografowaem most
drogowy, tworzc kompozycj, mogem umieci
na brzegu lub blisko brzegu zdjcia jeden z betonowych filarw. Gdybym umieci filar blisko
brzegu, to ramk stanowiaby ciemna wnka mostu, a nie filar z pierwszego planu. Na jej obszarze
niewiele byo wida, ale przez sw ciemno tworzya ona wyrazisty ksztat i moga by elementem kompozycji tak samo dobrym jak janiejszy
filar. Co byo lepsze? Dopiero pniej, podczas
drukowania zdjcia, gdy ju wikszo bya wydrukowana, uznaem, e wol na brzegu mie
filar. Ciemny ksztat by zbyt cienki. Wyglda,
jakby znalaz si tam w wyniku poprawek.
Jeli chodzi o Twoje moliwoci wyboru przy
pracy z brzegami, to s one do wskie: moesz
pracowa z liniami prostymi lub krzywymi. Jeli
wybierzesz linie proste, w pobliu brzegw moesz mie linie idealnie rwnolege, nie do koca
rwnolege, ustawione pod ktem lub prostopade. Wedug mnie, linie nie do koca rwnolege

Komponowanie

generalnie s brzydkie. Gdy koryguj perspektyw na zdjciu, jestem zdziwiony tym, e odchylenie o zaledwie 0,2 stopnia jest cakiem widoczne,
cho nie doradzabym nikomu cigego pilnowania, by w wizjerze typowej cyfrowej lustrzanki
wszystkie linie byy idealne.
Umiarkowana krzywizna prowadzca do brzegw zdjcia moe by nawet atrakcyjna gdzie
tak w granicach 715 stopni bo bdzie tworzy
dugi, wski, trjktny ksztat. Takie odchylenie
wydaje si by wystarczajco due, by nie zosta
uznane po prostu za efekt kiepskiego wykonania,
a wystarczajco dynamiczne, by wzbudzi odrobin zainteresowania bez narzucania si.
Odchylenia od brzegu o 3060 stopni potrafi
by bardzo dynamiczne (patrz: strona 109., rysunek 4.), dodajc zdjciu energii, ale tego rodzaju
kompozycja moe nie by optymalna na przykad
dla spokojnej nienej scenerii.
Zakrzywione linie w pobliu brzegw mog da
bardzo interesujce ksztaty. Nie zapominaj, e
tymi liniami mog by nawet krawdzie cienia,
wcale nie musz by krawdziami materialnych
obiektw. Zoona, falujca krzywa zbliajca si
kilkakrotnie do brzegu to chyba troch za duo
krzywe w ksztacie litery S lepiej funkcjonuj
na samym zdjciu ni przy brzegach. Zamiast tego poszukaj adnie zaginajcej si krzywej.
W przypadku znajdujcego si po prawej
stronie zdjcia przedniej szyby dwie krzywe
tworz dach ciarwki, dajc bardzo interesujcy ksztat rwnowaony przez boczn lamp
i ksztat pod oknem skadajce si na doln krawd zdjcia. Mogem wykadrowa d zdjcia,
tak aby cie lampy i szczyt ksztatu pod oknem
dotykay dolnego brzegu, ale w tym konkretnym
przypadku uwaaem, e lepiej da im troch
miejsca. Nie wszystko musi styka si z brzegami
lub rogami. Jeli si przesadzi, efekt bdzie zbyt
wymylny i nienaturalny. Hej, nie obiecywaem,
e bdzie atwo! Robienie zdj to cika praca,
przy ktrej trzeba podejmowa decyzje na prawo,

107

Z Stuczona przednia szyba

Spjrz, ile ksztatw przy brzegach moesz wyrni,
i sam zadecyduj, czy to jest korzystne dla zdjcia (na
stronie 175. znajdziesz to zdjcie w wersji kolorowej).

108

V
Dok i robotnicy
Zwr uwag na
to, pod jakim ktem w stosunku
do boku zdjcia
ustawiony jest dok,
inne linie skone
oraz tonacje wody.

Rozdzia 3

Komponowanie

lewo i w rodku a wiele z nich to decyzje kompromisowe.

Krzywa przebiegajca w naroniku dziaa
jak bardzo skuteczna bariera lub ramka i a si
prosi, by obiekt centralny zosta ni objty.
Krzywe, ktre zbliaj si do brzegu w swoim
rodku i odchylaj od niego przy kocu, wydaj
si bardziej stabilne ni krzywe, ktre w rodku
znajduj si daleko od brzegu, a ich koce si do
niego zbliaj (rysunki 8., 7.). Obie te krzywe
daj zupenie odmienne efekty. Pierwsza utrzymuje Twoje oko na zdjciu (obejmujc obiekt),
druga suy raczej zrwnowaeniu kulki znajdujcej si ponad kopu.
Naroniki i co mona z nimi zrobi
O ile nie uywasz obiektywu typu rybie oko albo aparatu rednioformatowego z szerokoktnym obiektywem stworzonym do robienia zdj
mniejszego formatu, tak e na zdjciu znajduje
si pole widzenia obiektywu, bdziesz musia
sobie jako poradzi z czterema naronikami.
Moesz sprbowa je zignorowa, ale bardziej
sensowne jest ich wykorzystanie. Co w takim
przypadku moesz zrobi z naronikami?
Linie kompozycji zwykle prowadz do naronikw mog albo prowadzi bezporednio lub
tu obok, albo, jeli jest wicej ni jedna linia,
obejmowa go z dwch stron. Linie prowadzce
do wszystkich czterech rogw mog wprowadza
nieco zamieszania, ale zdarzaj si przypadki,
w ktrych stworzenie takiej kompozycji jest zarwno moliwe, jak i rozsdne.
Linie przecinajce rogi czy to proste, czy
krzywe na przykad w sytuacji, w ktrej tylko wiartka zaokrglonego budynku znajduje
si w jednym rogu, albo prosta linia wychodzca
z boku ramki w pobliu rogu, zmierzajca do grnej krawdzi (i tworzca ksztat trjkta) to
moe da szczeglnie efektown kompozycj,
jeli w przeciwnym rogu znajduje si linia bezporednio do niego prowadzca (rysunek 2.).

109

Rysunek 1

Rysunek 2

Rysunek 3

Rysunek 4

Rysunek 5

Rysunek 6

Rysunek 7

Rysunek 8

Rysunek 9

Rysunek 10

Rysunek 11

Rysunek 12

Moesz mie linie dochodzce niemal do lewego

i prawego rogu przy grnej krawdzi, przy dolnej
krawdzi lub przy obu (rysunek 5., 6.). Moesz
mie linie wychodzce w tym samym kierunku
(zgodnie lub przeciwnie do ruchu wskazwek zegara) ze wszystkich czterech rogw (rysunek 9.).
Moesz mie lini biegnc od grnej krawdzi
przy lewym grnym rogu w poblie grnego prawego rogu i tak samo na dole. To daje ksztat klina, ale inne czci obrazu mog go zrwnoway

110

Rozdzia 3

Z Zwalony komin
Zwr uwag na to, jak linie biegn do rogu.

Z Abstrakcja w stali
Linie albo biegn do rogu, albo go obejmuj. Zauwa, pod jakimi ktami biegn te linie i jaki to ma wpyw na energi zdjcia.

(rysunek 11.). A co z liniami biegncymi w stron

dwch grnych rogw i dotykajcymi grnej krawdzi obok nich, podczas gdy linie biegnce do
dolnych rogw dotykaj bokw?
Ciemne rogi mog suy jako ramka dla obiektu centralnego, a jasne mog rwnoway inn
cz zdjcia. Obiekty zbiegajce si w rogu sprawiaj wraenie uporzdkowanych (patrz zdjcie
na dole).
Wybrana przez Ciebie strategia wpynie na
ogln wymow zdjcia i do pewnego stopnia
bdzie wpywaa na to, gdzie powdruje oko
ogldajcego odbitk. Stara zasada nakazujca
tworzenie barier, aby oko nie wywdrowao poza
zdjcie, jest wtpliwej przydatnoci, ale linia skierowana na co wanego (na przykad biegnca od
rogu do gwnego obiektu) tworzy potn kompozycj i trudno j zignorowa.
Dobre do pracy z naronikami s obiektywy
szerokoktne, bo naturalna perspektywa zwykle
tworzy linie biegnce od centrum zdjcia do czterech rogw. Ten efekt wystpuje automatycznie
w przypadku obiektw z rwnolegymi liniami
zbliajcymi si do fotografa (na przykad torw).
Spjrz na przykadowe zdjcia na tej i nastpnej stronie i zwr uwag na to, jak wykorzystano
rogi. Sam zdecyduj, czy na Ciebie jako czytelnika
to dziaa, i zastanw si nad innymi sposobami
skomponowania rogw, przewidujc, jaki efekt
mgby w ten sposb osign.
Nie na kadym zdjciu rogi bd wane
(na przykad nie maj wikszego znaczenia
w przypadku portretw i krajobrazw), ale na
niektrych s. Bardzo wane s na zdjciach industrialnych i pokazujcych architektur. Przejrzyj kilka ulubionych albumw z fotografiami,
zwracajc szczegln uwag na brzegi i naroniki.
Zauwa, e w dzisiejszych czasach do atwo
jest zmodyfikowa zdjcie po fakcie i zmusi linie,
by zbiegy si w rogu, wic naprawd to Ty musisz
podj decyzj, co bdzie najlepsze. Najgorsz rzecz, jak mgby zrobi, byoby po prostu zigno-

Komponowanie

Z Odrzutowiec CF5
Obcinanie zdjcia po to, by co dosigo dwch rogw, sprawdza si dobrze, ale dopasowanie wszystkich czterech naronikw do linii obiektu to chyba troch za duo. Jeli te rogi znajduj si na skos po przeciwnych stronach, to ju lepiej.

111

Z Wypalony pie
Niemal pena zawarto negatywu 4 5 cali sprzed 25
lat i dua matwka umoliwi trafniejsze okrelenie krawdzi i atwiejsze dopasowanie brzegw i naronikw.

rowanie rogw i pozwolenie, by linie biegy, gdzie

popadnie, zakadajc, e nie ma to znaczenia.
Przykadowe zdjcia
komponowanie naronikw i krawdzi
Na zdjciu pierwszym po prawej wida rne
sposoby skomponowania naronikw. W lewym
grnym rogu szprychy s skierowane do niego
i rwnowaone w prawym dolnym rogu zarwno
przez przecinajc go lini (belk), jak i wychodzce z naronika czniki (cho te s rwnolege, nie rozchodz si z rogu na rne strony).
W lewym dolnym rogu znajduje si ciemna
przestrze pomidzy szprychami zamykajca
rg, a w prawym grnym jest ksztat sigajcy
do rogu, na tyle szeroki, e jego dwie krawdzie
go zamykaj. Zauwa te skony wzr tworzony przez elementy maszyny (od dolnego lewego
do grnego prawego rogu) rwnowaony w lewym grnym i prawym dolnym rogu przez linie

Z Zdjcie 1.: oysko

Mechanizm siga od lewego dolnego do prawego grnego rogu, ale
szprychy i czniki biegn w przeciwlegych rogach w drug stron.

112

Rozdzia 3

Z Zdjcie 2.: Schodki w destylarni

To zdjcie naprawd wykorzystuje rogi, cho na dwa sposoby, inaczej
na grze i inaczej na dole.

biegnce prostopadle do byszczcych metalowych prtw.

Na zdjciu drugim po lewej mamy dwa dolne
rogi i linie bezporednio do nich biegnce, podczas gdy zakrzywione linie spaww na kadziach
z whisky zamykaj grne rogi.
Na zdjciu trzecim tylko pojedyncza linia po
lewej stronie na grze prowadzi do rogu. Pozostae trzy rogi s zamknite przez osadzone w nich,
powtarzajce si trapezoidalne ksztaty: szafa
w lewym dolnym rogu, drzwi w prawym dolnym
i sufit w prawym grnym. Cho pomimo czterech
rogw tylko trzy ksztaty si powtarzaj, cao
wydaje si adnie ze sob wspgra.
Na dole zdjcia czwartego linie prowadz
wprost do rogu, ale na grze zamykaj naroniki.
Mogem zrobi takie ujcie, by wszystkie cztery
rogi miay skierowane w ich stron linie, ale bardziej podoba mi si ten sposb.

Przycinanie w dobrej sprawie

Z Zdjcie 3.: Sypialnia

Linia dotyka tylko jednego z czterech rogw, ale inne linie s blisko
i uwaam, e s one na tym zdjciu bardzo wane.

Para fotografii na stronie 114. daje dobry przykad

na to, w jaki sposb mona przycinaniem ulepszy krawdzie. Na pocztek zauwa, e przycita
wersja stracia tylko okoo 50 pikseli szerokoci
(zdjcie ma szeroko ponad 3000 pikseli), czyli poniej 2% zdjcia. Na piciocentymetrowym
ekranie LCD to jest 1 milimetr. Innymi sowy, niezbyt duo i trudno to dobrze dopasowa podczas
doboru ujcia. Wikszo producentw aparatw
byaby zadowolona, mogc zaoferowa sprzt
umoliwiajcy kadrowanie z dokadnoci do 2%.
Pomimo e zdjcie zostao obcite tylko odrobin, uwaam, e rnica pomidzy tymi dwiema
wersjami jest ogromna. Na penym zdjciu u gry
po prawej stronie wida kocwk kamienia i ma
on do jasn krawd. Grna cz kamienia dotyka grnego brzegu zdjcia. Dodatkowo przez
lewy grny rg obrazu przebiega do jasny pas,
ktry wyglda w porzdku na ciemnym tle, ale na

Komponowanie

113

tle obramowania fotografii lub podkadu bdzie

wyglda nieco dziwnie.
Zauwa, e na ucitym zdjciu szczyt kamienia
w prawym grnym rogu zblia si do brzegu, ale
go nie dotyka. Wydawao mi si (susznie lub niesusznie), e to byo wane: kamie powinien by
zwizany z krawdzi, ale nie powinien na niej
lee.
A co gdyby byo na odwrt? Gdybym nie da sobie tych 2% luzu i ostatecznie uzna, e wolabym
mie troszeczk wicej miejsca. Na tym samym
zdjciu wida, e przy lewym brzegu, w dwch
trzecich wysokoci, kamyki zalegajce w wodzie
s przycite odrobin bardziej, ni, wedug mnie,
by powinny. Nie wyglda to le i moe, tak czy
owak, bym je przyci, ale poniewa nie daem
sobie po lewej stronie ani odrobiny luzu, nigdy si
tego nie dowiem.
Obcinanie 2% zdjcia nie ma adnego znaczenia dla wydrukw. To tak samo jak utrata 1,5 centymetra zdjcia szerokiego na 65 centymetrw,
czyli co, co nie ma adnego znaczenia dla jego jakoci. Robic zdjcie aparatem o rozdzielczoci 16
megapikseli, wyrzucasz 0,3 megapiksela chyba
cakiem niezy interes, zwaywszy, e w zamian
dostajesz pole do manewru i miejsce na to, eby
uczyni zdjcie dokadnie takim, jak trzeba.

Podsumowanie
Oto kilka krtkich faktw dotyczcych krawdzi
fotografii:
1. Niezalenie od tego, co wykorzystasz jako
ramk dla obiektu, powinno to pasowa do
zdjcia.
2. Obramowanie zdjcia ze wszystkich czterech
stron moe da efekt klaustrofobii.
3. Ramka w ksztacie litery L, czyli na dwch
zbiegajcych si brzegach, sprawdza si cakiem niele, jeli po drugiej stronie jest co
mniej materialnego.

Z Zdjcie 4.: Przejazd podziemny

Obiektyw szerokoktny dobrze si sprawdza przy silnych liniach skonych i do wykorzystania naronikw.

114

Rozdzia 3

Z Kamienie i woda, nieprzycite

Oj, robic zdjcie, nie zauwayem nogi statywu.

Z Kamienie i woda, przycite

Subtelne rnice, ale wedug mnie istotne. Zauwa, e
technik klonowania usunem ze zdjcia statyw.

4. Nie musisz koniecznie otacza ramk obiektu. Moesz obramowa nawet ciemn przestrze obok obiektu.
5. Ramka powinna uzupenia obiekt centralny,
a nie konkurowa z nim.
6. We pod uwag to, jak zdjcie bdzie prezentowane, zanim zastanowisz si nad krawdziami. Biae krawdzie na biaym papierze

nie bd wcale wyglday tak jak biae krawdzie otoczone ciemnym wizjerem.
7. Zastanawianie si przez ogldajcego, co te
znajduje si za rogiem, to jedno, a poczucie,
e zdjcie jest niepene, to zupenie co innego.
8. Krawdzie nie musz by ostre, ale jeli ju
ostre nie s, niech bd takie na tyle, by nie
wygldao to na wypadek przy pracy.

Komponowanie

115

C Rockfall 2003
Zdjcie zrobione
aparatem 6 megapikseli i przycite
zarwno na szeroko, jak i na wysoko (uywaem
mojego najduszego obiektywu
i robiem zdjcie
zza rzeki). Sfotografowaem ten
obiekt ponownie
w 2005 roku (patrz:
strona 19.) przy innym wietle i osigajc zdecydowanie inny rezultat.

9. Rogi su jako uchwyty dla zdjcia, ale nie

oznacza to, e powiniene drukowa je tak
ciemne, by a woay: Sztuczne!.
Ostatecznie krawdzie i rogi to aktorzy drugiego
planu. Czasami mog zagra drobn rol. W po-

zostaych przypadkach powinny tak doskonale

wspiera pierwszoplanowych aktorw, e gwiazda nie mogaby bez nich zagra i trudno byoby
wybra kandydata do nagrody dla najlepszego
aktora.