Id do

Spis treci
Przykadowy rozdzia
Katalog ksiek
Katalog online
Zamw drukowany
katalog
Twj koszyk
Dodaj do koszyka
Cennik i informacje
Zamw informacje
o nowociach
Zamw cennik
Czytelnia
Fragmenty ksiek
online

Kontakt
Helion SA
ul. Kociuszki 1c
44-100 Gliwice
tel. 32 230 98 63
e-mail: helion@helion.pl
Helion 19912010

Fotografia doskonaa.
Jak kreowa magi
cyfrowego obrazu
Autorzy: Jay Dickman, Jay Kinghorn
Tumaczenie: Piotr Cielak
ISBN: 978-83-246-2637-3
Tytu oryginau: Perfect Digital Photography
Format: 215255, stron: 528
Renesans sztuki fotografowania
Czym jest kreatywna ekspozycja i kompozycja zdjcia?
Na czym polega praca ze wiatem?
Jak fotografowa ludzi, przyrod, krajobrazy?
Na czym polega sztuka edycji, dobry retusz, dobr tonacji i kolorystyki?
Sztuka fotografowania wkroczya w now er. Dziki byskawicznie rozwijajcym si
formatom cyfrowym tysice ludzi moe robi praktycznie nieograniczon liczb zdj,
przy okazji odkrywajc w sobie prawdziwy talent. Jeli fotografowanie jest Twoj
yciow pasj i chcesz doskonali ten kunszt sprawd, czego moesz nauczy si od
dwch wybitnych specjalistw Jaya Dickmana i Jaya Kinghorna. Na kartach tej ksiki
dziel si oni z Tob wiedz i dowiadczeniem, jakie zdobyli dziki wieloletniej pracy
dla firm i organizacji, ktre potrafi doceni wag wietnego zdjcia.
Ksika ta bdzie dla Ciebie praktycznym podrcznikiem i twrczym wyzwaniem bez
wzgldu na to, czy jeste pocztkujcym zapalecem, czy te dowiadczonym fotografem.
Zaspokoi Twj gd wiedzy i z pewnoci wzmocni Twoj kreatywno. Poznasz bliej
program Lightroom narzdzie, ktre pozwala zmieni marzenia o doskonaej fotografii
w rzeczywisto gotowego zdjcia.
Cz pierwsza tej ksiki, zatytuowana Tworzenie obrazu, zostaa napisana przez
Jaya Dickmana. Wprowadzi Ci ona w zagadnienia ustawie aparatu fotograficznego
i uatwi sprawne, intuicyjne posugiwanie si nim w kadej sytuacji. Jay porusza rwnie
kwestie szczeglnie interesujce dla zaawansowanych uytkownikw, piszc o tym, na
czym polega sztuka fotografii podrniczej i dokumentalnej oraz przyrodniczej
i krajobrazowej. Oto jego propozycja dla Ciebie:
Dobr sprztu i umiejtne obchodzenie si z nim.
Praca ze wiatem.
Kreatywna ekspozycja i kompozycja.
Fotografowanie ludzi.
Cz druga, Cyfrowa ciemnia, przygotowana przez Jaya Kinghorna, podpowie Ci,
w jaki sposb efektywnie i wygodnie zorganizowa prac w programie Lightroom
od edycji zdj, przez retusz, a do ostatecznego wydruku. Jej tematy przewodnie to:
korygowanie tonacji i kolorystyki;
zaawansowany retusz i korekcja obrazu;
projekty multimedialne.
Dwie harmonijnie uzupeniajce si czci, opracowane przez dwch znakomitych
specjalistw w swojej brany, wytycz drog prowadzc do fotograficznego
mistrzostwa.

Spis treci
15
17

Podzikowania
Wstp

Cz I | Tworzenie obrazu
Rozdzia 1. Potga fotografii

Dzi kady jest fotografem

Najwaniejsze skadniki dobrej fotografii

Szacunek dla ludzkiej godnoci, promowanie wartociowych inicjatyw

18

Rozdzia 2. Sprzt

Twj pierwszy aparat cyfrowy

Rodzaje aparatw

Czyimi radami warto si kierowa?

Nie obawiaj si cyfrowej rewolucji

Kilka sw o mitach zwizanych z rozdzielczoci

Drukowanie odbitek

Jak wybra odpowiedni aparat fotograficzny?

Poradnik: Kupowanie aparatu cyfrowego

Na co zwrci uwag w sklepie fotograficznym?

Zakupy w sieci

34

Rozdzia 3.

Sztuka posugiwania si
aparatem fotograficznym

Podzespoy aparatu cyfrowego

Do czego su te wszystkie ustawienia?!

MAPS, czyli rozszyfrowywanie skrtw

Inne tryby fotografowania

Wybr formatu pliku

Tryby dziaania lampy byskowej

Zastosowanie balansu bieli

Jak robi ostre zdjcia?

Kontrast i nasycenie

24
26
32

36
36
40
42
43
44
45
46
46
47

50
50
51
55
56
60
61
63
66
67

F oto g raf i a dos k o n a a . J a k k r e o w a m a g i c y fro w e g o obra z u

Kilka sw o nonikach

Wskazwki dotyczce uytkowania kart pamici

Najwaniejsza regua w fotografii to brak regu

Poradnik: Fotografie panoramiczne

Monta zdjcia panoramicznego
Rozdzia 4.

Zrozumie wiato

68
71
73
74
77

78

Wizjer i wiato: ptno i farby fotografa

wiato zastane

Zota godzina

Najprostsze wiato bywa najlepsze

Blendy

Lampy byskowe: wbudowane i zewntrzne

Zdalne sterowanie lamp byskow

Kilka sw o ustawieniach w menu aparatu

Owietlenie wntrz

Owietlenie z przodu, z tyu i z boku

Poradnik: Zrozumie wiato

82
82
83
88
91
94
96
97
98
99
102

Kreatywna ekspozycja

106

Rozdzia 5.

Ustawienia aparatu fotograficznego

Rola czasu nawietlania przykady

Fotografie, ktre robi wraenie

Wpyw wartoci przysony na uzyskany efekt

Magia tele, szczodro szerokiego kta

Poradnik: Przysona jako narzdzie twrcze
Rozdzia 6. Kompozycja

Klasyczne reguy kompozycji

Regua podziau na trzy

Krzywe w ksztacie litery S

Rytm i powtarzajce si desenie

Linia horyzontu

Linie wiodce

Warstwy

Skala

Napicie

Nie komplikuj

109
110
114
114
115
120

122
124
125
125
126
126
127
127
128
128
130


amanie regu

Na czym polega sia wyrazu zdjcia?

Poradnik: Wpyw obiektywu na kompozycj

Fotograficzne opowieci

136

Skadniki dobrego reportau

Aranacja sceny

Diabe (czasami) tkwi w szczegach

Portrety pierwiastki ycia w reportau

Polowanie na kluczowe momenty

Zakoczenie opowieci

Mniej znaczy lepiej

Poradnik: Tworzenie fotograficznej opowieci

138
138
139
139
142
143
144
146

Fotografowanie ludzi

152

Rozdzia 8.

Czy istnieje jaki prosty przepis na udane portrety?

Kilka uwag o nawizywaniu kontaktu

Kontakt nawizany. Co dalej?

Przewidywanie kluczowych momentw

Nie naduywaj gocinnoci

Fotografowanie dzieci

Kilka regu i wskazwek dotyczcych fotografowania dzieci

Pozowanie i ustawianie

Optymalny dobr sprztu

Poczenie lampy byskowej i wiata zastanego

Portrety rodowiskowe

Dynamiczne portrety

Owietlenie w portretach

Poradnik: Fotografowanie ludzi w wietle zastanym

vademecum minimalisty z przypadku
Rozdzia 9.

Fotografia podrnicza i dokumentalna

Nie przeciaj si, czyli jak zmniejszy ilo sprztu w podry

Jak nie przesadzi z iloci sprztu?

Zalety fotografii cyfrowej w podry

Jak szuka okazji do zrobienia zdjcia?

Jeste na miejscu. Co dalej?

154
154
157
158
160
160
161
163
165
166
166
168
168
170
170

172
174
174
176
176
180

s p i s tr e c i

Rozdzia 7.

130
132
134

10

F oto g raf i a dos k o n a a . J a k k r e o w a m a g i c y fro w e g o obra z u

Gdzie szuka inspiracji?

Dowiedz si czego o regionie, ktry odwiedzasz

Kilka pierwszych zdj z podry

Jak radzi sobie z ludmi i wasn niemiaoci

Fotografia jako przepustka, fotograf jako ambasador

Fotografia dokumentalna

Poradnik: Co zabra do plecaka

Gospodarowanie energi w podry

Podziel si swym spojrzeniem
Rozdzia 10.

Fotografia przyrodnicza i krajobrazowa

Wszyscy chc by jak Ansel Adams

Skadniki dobrej fotografii krajobrazowej

Jak pokaza potg przyrody?

W poszukiwaniu tematu

Zainteresuj odbiorc: spraw, e sam poprosi o wicej!

Jak odda na zdjciu atmosfer miejsca?

Magia krajobrazu

Fotografowanie dzikiej przyrody

Spotkania ze zwierztami w zasigu rki

Sprzt specjalistyczny

Sprzt i akcesoria

Inne przydatne gadety, ktrych posiadanie warto rozway

Zalety technologii cyfrowej w fotografii przyrodniczej

Poradnik: Jak odda charakter miejsca w fotografii krajobrazowej

180
181
181
183
184
184
188
190
192

194
196
199
199
199
203
203
204
209
210
212
212
213
215
216

Cz II | Cyfrowa ciemnia
Zaproszenie do cyfrowej ciemni

220

Nowe narzdzia, te same wyzwania

Opracowanie indywidualnego procesu przetwarzania obrazu

Etapy procesu przetwarzania zdj

Zalety formatu RAW

Czym jest plik w formacie RAW?

Dlaczego stosowanie formatu RAW jest tak wane?

Jakich narzdzi potrzebuj? Budowanie cyfrowej ciemni

Sprzt

Oprogramowanie

222
222
223
224
224
224
226
226
231

Rozdzia 11.

10


Zarzdzanie bibliotek zdj

Strategie archiwizowania danych

Poradnik: O poszukiwaniu rwnowagi w cyfrowej ciemni

Podstawowe informacje o programie Lightroom

Budowa programu Lightroom

Kilka sw o katalogach

Zarzdzanie katalogiem

Ile katalogw naley utworzy?

Kopiowanie zdj z karty pamici

Tworzenie kopii zapasowej

Nazewnictwo plikw

Tworzenie szablonw metadanych

Importowanie zdj z kolekcji

Zarzdzanie zdjciami w programie Lightroom

Poradnik: Archiwizowanie katalogw programu Lightroom
Rozdzia 13.

Zarzdzanie zdjciami

Dlaczego nie warto przechowywa wszystkiego?

Przegldanie i ocenianie zdj w programie Lightroom

Zastosowanie kolorowych etykiet

Dodawanie ocen w gwiazdkach

Flagi

Systemy ocen

Pierwszy przegld zdj

Filtry programu Lightroom

Wyodrbnianie zdj wybranych w trakcie pierwszego przegldu

Drugi przegld zdj

Porwnywanie zdj

Szybkie przetwarzanie

Wprowadzanie metadanych

Kolekcje

Szybka kolekcja

Kolekcje

Zestawy kolekcji

Kolekcje inteligentne

Poradnik: Rozwaania redaktora

11

242
244
245
246
247
247
250
250
254
256
258
260

262
264
264
268
268
269
270
271
272
274
275
275
280
282
288
289
289
290
290
292

11

s p i s tr e c i

Rozdzia 12.

236
237
240

12

Rozdzia 14.

Korygowanie tonacji i kolorystyki

F oto g raf i a dos k o n a a . J a k k r e o w a m a g i c y fro w e g o obra z u

Histogramy

W razie wtpliwoci lepiej odrobin przewietli

Optymalizacja zdj w programie Lightroom

Korygowanie charakterystyki tonalnej w module ACR

Korygowanie kolorw w module ACR

Korygowanie balansu bieli

Zaawansowane poprawki

Zwikszanie kontrastu

Korekcja wybranych zakresw barw

Narzdzia do edytowania i retuszu obrazu

w programie Lightroom

Wszystko w swoim czasie

Jednoczesny retusz wielu zdj

Poradnik: Skuteczna korekcja obrazu w trzy minuty
Rozdzia 15.

Cyfrowa kosmetyka

Obsuga i zastosowanie narzdzi

do selektywnej korekcji obrazu w programie Lightroom

Filtr gradientowy

Nakadanie kilku gradientw

Pdzel korekcyjny

Kilka sw wstpu o Photoshopie

Lightroom i Photoshop: pena symbioza

Obsuga programu Photoshop

Wprowadzenie do warstw Photoshopa

Krzywe

Korekcja koloru przy uyciu krzywych w Photoshopie

Korygowanie wybranych fragmentw obrazu w Photoshopie

Maski i zaznaczenia

Od zaznaczenia do maski

Maski warstw w piguce

Na czym polega dziaanie masek warstw?

Wskazwki dotyczce obsugi narzdzia Brush (Pdzel)

Wskazwki dotyczce obsugi masek

Poradnik: Korekcja wybranych fragmentw zdjcia

w programie Lightroom i w Photoshopie

12

294
296
299
301
302
308
309
313
313
317
323
329
329
336

340
342
342
345
346
349
350
351
353
356
361
367
367
368
368
371
372
374
376

Rozdzia 16.

Zaawansowany retusz i korekcja obrazu

Rozdzia 17.

Za kulisami cyfrowego obrazu

Skd si bior piksele?

Im wicej, tym lepiej, prawda?

Rozmiar obrazu

Rozdzielczo obrazu

Skalowanie zdj w programie Lightroom

Skalowanie zdj w programie Photoshop

Zalecenia

Zalecane rozmiary zdj

Tryby koloru, przestrzenie barw i zarzdzanie kolorem

Tryby koloru

Profile barw

Zarzdzanie kolorem

Najpopularniejsze przestrzenie robocze
13

13

380
382
382
385
385
386
387
393
393
394
396
397
398
398
400
405
408
409
414
417
418

422
424
424
425
425
426
428
431
431
432
432
436
437
438

s p i s tr e c i

Cztery reguy cyfrowej ciemni

Przyciemnianie i rozjanianie

Przyciemnianie i rozjanianie:

w programie Lightroom czy w Photoshopie?

Wyostrzanie obrazu

Na czym polega wyostrzanie obrazu?

Kiedy wyostrza: na pocztku, na kocu czy dwa razy?

Wyostrzanie wstpne w programie Lightroom

Wyostrzanie artystyczne w programie Lightroom

Wyostrzanie kocowe w programie Lightroom

Wyostrzanie w Photoshopie

Wyostrzanie artystyczne przy uyciu narzdzi Photoshopa

Wyostrzanie kocowe przy uyciu narzdzi Photoshopa

Adobe Photoshop: najwaniejsze umiejtnoci

Usuwanie szumu

Konwersja na skal szaroci

Tonowanie sepia

Zapisywanie dokumentu wzorcowego

Monta fotografii z kilku zdj skadowych

Automatyzacja przetwarzania

Podsumowanie

Poradnik: Jak skupi uwag odbiorcy na okrelonych

fragmentach zdjcia dziki uyciu masek

378

14

F oto g raf i a dos k o n a a . J a k k r e o w a m a g i c y fro w e g o obra z u

Zarzdzanie kolorem w programie Lightroom

Zarzdzanie kolorem w programie Photoshop

Gbia bitowa

Typy plikw

Poradnik: Obsuga moduu Export (eksportowanie) w programie Lightroom
Rozdzia 18.

Drukowanie

456

Kalibracja monitora i tworzenie profili

Na czym polega kalibracja monitora?

Narzdzia do kalibracji monitorw

Kalibrowanie monitora przy uyciu urzdzenia i1Display 2

Owietlenie

Adaptacja wzroku

Sztuka drukowania

Zwyke odbitki, zdjcia pamitkowe

Odbitki do portfolio

Reprodukcje artystyczne

Drukowanie na drukarce atramentowej

Drukowanie

Drukowanie w programie Lightroom

Drukowanie w programie Photoshop

Drukowanie na drukarce atramentowej przy uyciu Photoshopa

Zaawansowane ustawienia wydruku

Wybr papieru

Drukowanie w czerni i bieli

Idziemy na cao! Czyli o powikszaniu zdj w Photoshopie

Poradnik: Drukowanie reprodukcji artystycznych przy uyciu Photoshopa

Zastosowanie systemu strefowego na potrzeby druku
Rozdzia 19.

440
442
447
450
453

Multimedialne pomysy

458
458
459
460
463
463
466
466
467
468
470
470
470
477
478
481
481
483
485
490
490

492

Rodzaje prezentacji multimedialnych

Przygotowanie zdj do publikowania w sieci

Publikowanie galerii internetowych w programie Lightroom

Multimedialne eksperymenty

Geolokalizacja

Pokazy slajdw ze ciek dwikow

Multimedialne reportae

494
494
498
504
504
506
506

Skorowidz

508
14

ROZDZIA 7

F o to g r a f i c z n e
op ow i e c i
Fotografia to odczuwanie, poznawanie, kochanie. To, co uda ci si
zarejestrowa na kliszy, pozostanie na niej na zawsze klisza cierpliwie
zapamituje drobiazgi, o ktrych ty sam wkrtce nie bdziesz ju pamita.
Aaron Siskind
Amerykaski fotografik (1903 1991),
ktrego prace nale do nurtu ekspresjonizmu
abstrakcyjnego. Mistrz detalu.

Wszyscy uwielbiamy ciekawe historie. Powieci takie jak Cannery Row

Johna Steinbecka czy onierz wielkiej wojny Marka Helprina maj moc
kreowania obrazw w naszej wyobrani. Pamitam, gdy jako nastolatek
czytaem wanie Cannery Row. ywe, plastyczne obrazy w poczeniu
z interesujc histori zapady mi w pami na zawsze. Moim zdaniem
rola fotografa jako gawdziarza, opowiadacza historii jest bardzo podobna:
zachcamy ogldajcego, by zanurzy si w wiat obrazu; by sfotografowana
scena stanowia narracj naszej opowieci. Ten rozdzia powicony jest
wanie budowaniu historii przy uyciu zdj.

Albania, pr zez dziesitk i lat odgrodzona elazn k ur t yn, ot wor z ya

si na wiat wraz z nadejciem nowego milenium. Na pok adzie statk u
Endeavour National G eographic zawinlimy do Por to Paler mo pnym
popoudniem. Podczas tej ekspedycji byem pok adow ym eksper tem od
fotografii . To zdjcie zostao zrobione w zamk u Alego Pasz y z Tepeleny,
owietlonym wieczor nym socem. Albask i flecista w tradyc yjnym
stroju uwodzi zgromadzonych czarown muz yk . Zociste wiato
soca spowio jego sylwetk i w yr zebio sk ay widocznego w tle
w ybr zea Dalmacji
Obiekt y w 12 60 mm, ognisk owa 14 mm, 1/60 sek undy, pr z ysona f/8

138

F otog r af i a do s k ona a . J a k k r eo w a m ag i c y f r o w ego o b r az u

Tematyczna seria zdj niewane, czy ma ona trafi

do rodzinnego albumu, czy na rozkadwk National
Geographic powinna opowiada jak histori;
dawa odbiorcy intrygujce wskazwki, ktre zachc
go do dopowiedzenia sobie tego, co nie zostao ukazane
bezporednio na fotografiach. Scenariusz opowiedziany obrazami powinien skada si z kilku istotnych
skadnikw: zdjcia umocowujcego cao w okrelonym kontekcie, zblienia na zjawisko lub sytuacj,
o ktrej chcemy opowiedzie; zdjcia (lub kilku zdj),
ktre bdzie dokumentowao kulminacyjny moment
wydarzenia albo pokazywao najbardziej interesujc
cz sceny; i wreszcie ostatniej fotografii, zamykajcej
opowie. Wszystkie zdjcia powinny zosta wykonane
w podobnym stylu, by caa historia bya spjna i atrakcyjna pod wzgldem wizualnym.
W ramach przygotowa do kadego reportau publikowanego na amach National Geographic odbywa si
specjalne spotkanie, bdce w istocie konfrontacj pomidzy autorem tekstu a fotografem, pracujcymi nad
dan publikacj. Takie spotkanie odbywa si na samym
pocztku pracy nad projektem i ma na celu uzgodnienie
dziaa wszystkich zaangaowanych osb: stworzenie
wstpnego rysu caoci. To bardzo wane, gdy zarwno
fotograf, jak i autor tekstu maj pewien styl, sposb
prowadzenia narracji. W tym rozdziale opowiem o tym,
w jaki sposb szuka ciekawych tematw do fotograficznych opowieci i jak pokaza je na zdjciach.

Skadniki dobrego reportau

Wielu pocztkujcych fotografw pyta, gdzie i jak szuka ciekawych tematw do sfotografowania. Zamiast
skupi si na sprawach, ktre s im bliskie, za wszelk
cen poszukuj czego wielkiego; tematu, ktrego
przedstawienie bdzie wymagao tytanicznej pracy.
A przecie ciekawe motywy do fotograficznych opowieci s w zasigu rki; c prostszego, ni je wykorzysta?
Niestety, fotografowie czsto nie doceniaj tematw,
ktre kryj si na wasnym podwrku iw ssiedztwie.
Przyjrzyj si otaczajcym Ci ludziom. Sprbuj sfotografowa syna podczas meczu pikarskiego lub crk
wiczc pywanie. Zrb reporta z miejscowego wita
lub festynu albo z rodzinnych wakacji. Takie tematy
maj ogromn zalet: przychodz z atwoci, gdy

dotycz bliskich nam spraw, a to pozwala pozby si

tremy, ktra czsto towarzyszy wikszym projektom.
Jeli chcesz si przekona, w jaki sposb wspczeni
fotografowie korzystaj z dobrodziejstw internetu,
zajrzyj na stron http://mediastorm.org.
Fotograf ukada swoj histori podobnie jak pisarz:
zaczyna od wstpu, ktrego zadaniem jest wprowadzenie czytelnika w opisany wiat, po nim nastpuje
rozwinicie, zawierajce gwn tre dziea, i wreszcie
zakoczenie. Udana fotograficzna opowie cechuje
si wartk narracj, ktra prowadzi ogldajcego przez
kolejne obrazy.

Aranacja sceny
Jako reporter a podejmujc si opowiedzenia
jakiej historii obrazem, stajesz si reporterem czy
wrcz dokumentalist powiniene zadba o ciekawe zdjcie na pocztek historii. Takie, ktre bdzie
wprowadzao odbiorc w opowiadan histori i bdzie
stanowio obrazowy opis rodowiska kontekstu,
w ktrym bd rozgryway si dalsze wydarzenia.
Dawno temu, gdy pracowaem jako fotoreporter dla
pewnej gazety, niepisana zasada reportau mwia,
i kady temat naley zacz od zdjcia przedstawiajcego plan oglny; dajcego niejako rzut oka na
ca scen. Tej reguy nadal przestrzega si w wielu
czasopismach, w ktrych fotoreportae odgrywaj
wan rol; bardzo czsto postpujemy wedug niej
intuicyjnie, na przykad przy prezentowaniu zdj
z wakacji, ktre rozpoczynamy od zdjcia penicego
rol prologu, ktre ma na celu wprowadzi naszych
goci w klimat podry.
Jaki charakter powinno mie zdjcie wprowadzajce?
Powinna to by fotografia, ktra pokazuje oglny
plan; stanowi odpowiednik rzutu oka na miejsce,
w ktrym rozgrywa si akcja opowieci. Niezalenie
od tego, czy historia rozgrywa si w Disneylandzie,
czy w Dubrowniku, prolog moe mie bardzo prost
konstrukcj. Poprawna kompozycyjnie fotografia
bramy wejciowej do parku rozrywki Disneya czy szeroka panorama Dubrownika w zupenoci wystarczy.
Chodzi o to, by zdefiniowa to dalszych wydarze;
pokaza, e dziej si one w konkretnym miejscu,
i zaprezentowa to miejsce odbiorcy.

Diabe (czasami) tkwi w szczegach

Po zrobieniu zdjcia wprowadzajcego moesz przystpi do dokumentowania dalszej czci wycieczki
do Disneylandu czy Dubrownika. Zblienie na
dziecic do trzymajc bilety wstpu to znakomity sposb na pokazanie atmosfery miejsca.
Makrofotografia kwiatu lawendy, z ktrej syn
wzgrza Chorwacji, moe by przyczynkiem do
wprowadzenia ogldajcego w atmosfer tego kraju.
Detal moe mie ogromny adunek emocjonalny
i przekazuje ogldajcemu skondensowany adunek
ciekawych informacji i skojarze, dotyczcych miejsca, w ktrym rozgrywa si opowiadana historia.
Zblienie na szczeg niejako skania odbiorc do
nawizania bliszego, bardziej intymnego kontaktu
ze zdjciem i Twoj opowieci.
Podczas tworzenia tego typu reportay w sukurs przychodzi gbsza znajomo wybranej tematyki, umoliwia ona bowiem pokazanie na zdjciach tych rzeczy,
ktre uznasz za najbardziej interesujce i charakterystyczne dla danego miejsca czy wydarzenia. W tym
miejscu dochodzimy do bardzo istotnego aspektu tego
typu opowieci: indywidualnej interpretacji tematu
przez fotografa. Sposb przedstawienia historii oddaje
nastawienie autora (podobnie jak w przypowieci
o lepcach opisujcych sonia).
Zadanie fotografa polega na zaintrygowaniu odbiorcy,
wcigniciu go w histori przedstawion na fotografii.
Odbiorca powinien dowiedzie si ze zdj czego,
czego nie by wiadomy, lub pozna znane sobie miejsca i wydarzenia z zupenie innej perspektywy.

Portrety pierwiastki ycia

w reportau
Ciekawe portrety dodadz ycia i bd ozdob kadego reportau. Ich rola jest oczywista: przybliaj one
bowiem odbiorcy uczestnikw zdarze, ktre znalazy
si w oku obiektywu. Ludzie uwielbiaj oglda i poznawa innych ludzi, tote wyrazisty portret z charakterem bdzie doskona zacht do zapoznania si
z Twoj fotograficzn opowieci.

A Day in the Life of Afr ica by jednym z dugiej ser ii repor ta y organizowanych
w ramach projektu Day in the Life. J edno ze zlece, jak ie otr z ymaem
w ramach tego ambitnego, pioniersk iego projektu zrealizowanego w ycznie
technik c yfrow, polegao na sfotografowaniu stranik w par k u narodowego
w Poudniowej Afr yce, prowadzc ych ak cj szczepie zamieszk ujc ych te
tereny bawow. Zadanie repor tera polega na t ym, by ogld ajc y czu si tak ,
jak by oglda pok azan scen na wasne ocz y. Pok azana tutaj fotografia zostaa
zrobiona z w yk or z ystaniem sabego bysk u dowietlajcego lampy, ktr y uat wi
mi dowietlenie cieni
Obiekt y w 9 mm, 1/30 sek undy, pr z ysona f/4

140

F otog r af i a do s k ona a . J a k k r eo w a m ag i c y f r o w ego o b r az u

Zdjcie wprowadzajce bardzo czsto traktowane jest jak o pogldowa ilustracja miejsca, ktremu
powicony jest repor ta. Umiejtnie dobrane poz wala wczu si odbiorc y w k limat opowiadanej
histor ii. Podczas pobytu na w yspach Tur ks i Caicos na K araibach robiem repor ta o luksusow ym
w ypocz ynk u i idyllicznym st ylu ycia, ktr ych mog zasmak owa tur yci pr z yby wajc y w to pr zepik ne
miejsce. Pok azane tutaj zdjcie byo swego rodzaju prologiem, ktr y ma pobudzi tsk not za rajsk im
w ypocz ynk iem i sprawi, e odbiorca pomyli ale chciabym tam by!
Obiekt y w 17 35 mm, 1/125 sek undy, pr z ysona f/8, filtr powk ow y Singh- R ay

141

Rozdz i a 7 . F otog r af i c zne opo w i e c i

B y wa i tak , e k ompoz ycja musi

ustpi miejsca spontanicznoci. Ten
wielor yb zupenie nieoczek iwanie
w ysk ocz y z wody tu obok bur t y
statk u National G eographic S ea Lion
podczas podr y do Baja Califor nia
w M eksyk u, gdzie fotografowaem
bogac t wo tamtejszej pr z yrody
Obiekt y w 90 250 mm, 1/500
sek undy, pr z ysona f/8

To zdjcie stanowi wizualne pr zeciwiest wo

fotografii pr zedstawiajcej w ysk ak ujcego
z wody wielor yba. Ten gigant majestat ycznie
i spok ojnie w ynur z y gr zbiet ponad delik atnie
pomarszczon tafl wody na M or zu Cor teza.
K ompoz ycja tego zdjcia w y wouje zupenie
inne wraenia, ni buzujc y energi k adr
popr zedniej fotografii
Obiekt y w 12 60 mm, ognisk owa 39 mm, 1/500
sek undy, pr z ysona f/6,3, ISO 100

142

F otog r af i a do s k ona a . J a k k r eo w a m ag i c y f r o w ego o b r az u

Pocztkujcy fotografowie maj niekiedy olbrzymie

problemy z portretowaniem nieznajomych; szczeglnie z bliska. To zagadnienie zostanie szczegowo
omwione w rozdziale 8., tymczasem za podam gar
wanych wskazwek dotyczcych zastosowania portretw w reportaach.
Perspektywa podejcia i zagadnicia obcego czowieka na ulicy moe oniemiela. Niemniej odrobina pewnoci siebie w poczeniu z dobrym pomysem na zdjcie, ktry nie da Ci spokoju, mog
zdziaa cuda. Przypumy, e chciaby zrobi
zdjcia drobnych rzemielnikw i mistrzw rkodziea na miejscowym targu albo rybakw w niewielkiej osadzie. To nietrudne: wikszo ludzi
poproszonych o moliwo zrobienia zdj zgadza
si bez wahania, jeli tylko wyjanisz im, do czego
owe fotografie maj suy. Najtrudniejszych jest
kilka pierwszych prb; potem nawizywanie kontaktu staje si znacznie prostsze.
Zainteresuj si tym, co robi czowiek, ktrego
zamierzasz sfotografowa. Zazwyczaj to wanie
czyje zajcie stanowi pierwsz zacht do wyjcia
aparatu, prawda? Z dowiadczenia wiem, e jeli
rzeczywicie jestem ciekaw czyjej pracy, a moje
pytania brzmi szczerze, to mam znacznie wiksz
szans na sukces, czyli na uzyskanie pozwolenia na
zdjcie. Pytania s bardzo wane, gdy pozwalaj
indagowanemu czowiekowi poczu si pewniej;
staje si on wwczas ekspertem w jakiej dziedzinie. Szczera ciekawo jest niekiedy znakomit
przepustk do zrobienia dobrego zdjcia; na zasadzie wzajemnoci: jeli zainteresujesz si czyj
prac, to masz du szans na to, e sam staniesz
si dla kogo interesujcy.
Fotografowanie ludzi zajtych czynnociami
charakterystycznymi dla miejsca, w ktrym si
znalaze, jest kluczowym warunkiem zrobienia
dobrego, rodowiskowego portretu. Nie spiesz
si; przez kilka pierwszych minut Twj rozmwca
bdzie zapewne po prostu patrzy w obiektyw,
nie robic nic. Wytumacz, e Twoim zamiarem
jest pokazanie go przy pracy; e chciaby, by nie
przeszkadza sobie i robi dokadnie to, co przed

chwil, zanim przyszede. Nikogo nie poganiaj.

Bywao, e zrobienie ciekawego zdjcia zajmowao mi godzin (oczywicie na tak dugi kontakt
z innym czowiekiem pozwalaem sobie jedynie
wwczas, gdy nie czuem si jak intruz), podczas
ktrej cierpliwie obserwowaem, rozmawiaem
i czekaem na waciwy moment.
Powtrz to jeszcze raz: fotografia wymaga cierpliwoci i czasu. Pamitaj o tym, planujc kolejne
etapy sesji; szczeglnie, jeli jeste daleko od
domu.
I jeszcze jedno: korzystaj z zalet fotografii cyfrowej, a konkretnie z moliwoci wywietlenia
podgldu zdjcia na ekranie aparatu. Poka sfotografowanej osobie zrobione przed chwil zdjcie.
Ten prosty gest pozwala rozwia nieufno, przeama pierwsze lody i zaciekawi Twojego modela, std za ju tylko krok do zrobienia jeszcze
ciekawszego zdjcia.

Polowanie na kluczowe momenty

To, co za chwil napisz, jest w pewnym sensie
przedueniem i naturaln konsekwencj jednego
z punktw wymienionych przed chwil: oczekiwanie
na waciwy moment jest czasochonne. w decydujcy moment, jak mawia Henri Cartier-Bresson,
nastpuje zawsze w kadej czynnoci, w kadej
sytuacji. Trzeba go tylko dostrzec. Przyjrzyj si dwojgu
ludziom rozmawiajcym na ulicy. Ich dyskusja bdzie
rozwijaa si do pewnego momentu kulminacyjnego,
ktry mona dostrzec na przykad na podstawie gestw. Oczywicie, nie musi to by eksplozja emocji
wyciszone, wewntrzne przeycia mog by rwnie wymowne. Przykadem decydujcego momentu
moe by chwila, gdy starsza kobieta po raz pierwszy
dotyka buzi nowo narodzonego wnuka; gdy jej twarz
rozjania si umiechem w chwili fizycznego kontaktu
z dzieckiem. Ciekawych okazji mona wypatrywa
take na meczu juniorw, gdy mody pikarz po strzeleniu gola z radoci skacze w gr, otoczony wianuszkiem rozemocjonowanych kolegw z druyny. Czy
to nie wspaniaa chwila?

Najlepsze zdjcia
por tretowe majce by
ilustracj fotograficznej
opowieci to zaz w yczaj
zblienia, ktre
zmuszaj odbiorc do
blisk iej k onfrontacji
ze sfotografowanym
czowiek iem. To zdjcie
dwch chopcw
zostao zrobione na
potr zeby projektu
A Day in the Life of
China. D wunastolatek
stojc y po le wej stronie
jak wielu innych
nastolatk w na caym
wiecie obawia
si, e matk a moe
pr z yapa go na paleniu
Obiekt y w 35 70
mm, 1/125 sek undy,
pr z ysona f/4

Zdjcia kulminacyjnych momentw s bardzo atrakcyjnym elementem kadej fotograficznej opowieci. Nie
tylko spajaj one tkank caej historii, lecz umoliwiaj
odbiorcy wniknicie w uczucia, jakie towarzyszyy fotografujcemu i pokazanym na jego zdjciach ludziom.
Cho dobre, pene dramaturgii zdjcie moe kojarzy si na przykad z rozcignitym jak struna
bramkarzem, ktry samymi koniuszkami palcw
prbuje rozpaczliwie dosign piki zmierzajcej do
bramki, to kulminacyjny moment nie musi by a
tak dosowny.
Umiejtno przewidywania ludzkich zachowa i reakcji uatwia fotografujcemu przygotowanie si na
decydujcy moment. Jej opanowanie wymaga czasu
i dowiadczenia, lecz nawet pocztkujcy fotograf
moe uatwi sobie uchwycenie odpowiedniej chwili
powinien jedynie wyostrzy zmysy (a przy okazji
obraz w wizjerze aparatu) i skupi si na fotografowanej
osobie.

Zakoczenie opowieci
Masz ju dobre zdjcie na pocztek; masz fotografie,
ktre ilustruj ludzi i miejsce, w ktrym rozgryway

si przedstawione wydarzenia; Twoja opowie obejmuje zblienia ciekawych detali, zdjcia portretowe
lub obydwa te elementy, co sprawia, e odbiorca moe
zanurzy si w niej i wnikn w szczegy tak jak
gdyby by tam na miejscu wraz z fotografem. By
moe udao Ci si szczeglnie dobrze pokaza w swojej opowieci jedn z postaci lub okrelony aspekt
zdarzenia; by moe uchwycie okiem obiektywu
pene napicia i emocji, dramatyczne sytuacje, ktre
nadaj caej historii wiarygodno i dynamik.
Bill Allen, emerytowany redaktor czasopisma
National Geographic, powiedzia kiedy, e kady
czytelnik ma indywidualn interpretacj przedstawionej historii; kady zaglda do niej przez inne,
uchylone wejcie, lecz zadaniem fotografa jest takie
pokierowanie opowieci, by odbiorca wyszed z niej
nie przez wasne, lecz przez jego drzwi. Tymi drzwiami
jest zdjcie zamykajce reporta.
Kompozycja i przesanie zdjcia zamykajcego mog
by oczywiste: wyobra sobie na przykad dzieci idce
przez pla owietlon promieniami zachodzcego
soca w ostatni dzie wakacji. Mog by subtelne jak
niewielki kwiat, porzucony przypadkiem w kocielnej nawie, gdy w tle wida jeszcze niewyrane zarysy

144

F otog r af i a do s k ona a . J a k k r eo w a m ag i c y f r o w ego o b r az u

modej pary idcej w stron wyjcia. To od ostatniej

fotografii w gwnej mierze zaley to, w jaki sposb
zamknita zostanie opowie i jakie emocje pozostawi
ona w czytelniku.
Przed przystpieniem do realizowania wasnych projektw warto powici czas na zapoznanie si z klasycznymi, fotograficznymi esejami trzeba tylko uwanie
wybra te najlepsze. Przykadem mistrzowskiego wykorzystania tej formy jest synny esej Country Doctor W.
Eugene Smitha, opublikowany w czasopimie LIFE
w 1948 roku. To oczywicie tylko jedna z wielu niezwykych, fotograficznych opowieci, ktre s kopalni
wiedzy dla pocztkujcych, ambitnych fotografw.

W ramach zlecenia, jak ie otr z ymaem

z czasopisma Texas H ighways,
spdziem k ilk a dni u wiose,
pr zemier zajc odzi r zek pync dnem
k anionu Santa Elena, ktr y stanowi
poudniow granic Par k u Narodowego
Big B end. M oim pr ze wodnik iem by
wwczas R ich M cCaffer y to zdjcie
pr zedstawia wanie jego w chwili,
gdy wsplnie zblialimy si ju do
w ylotu k anionu. Zwr uwag na
wszechogar niajc y spok j, na tle
ktrego nawet tak drobny detal jak
uniesione i gotowe do k olejnego
zanur zenia wioso stanowi element
budujc y napicie. S pord wsz ystk ich
zdj z tej sesji wanie to zostao
w ybrane na ok adk
Obiekt yw 12 60 mm, ognisk owa 14 mm,
1/250 sekundy, prz ysona f/8

Mniej znaczy lepiej

Czy bdzie to opowie z wakacji, czy profesjonalny
reporta przygotowany dla National Geographic,
gwna zasada opowiadania obrazem bdzie taka
sama: mniej znaczy lepiej. Sze kolejnych zdj dzieci
kopicych pik niele sprawdzi si jako dokumentacja spotka juniorw na koniec sezonu, lecz w przypadku fotograficznego eseju jest odpowiednikiem
literackiego lania wody. Jedno dobre, wyraziste,
dynamiczne zdjcie wywrze na odbiorcy wiksze wraenie, ni kilka nudnych, przecitnych fotek.

K ada opowie, take i ta malowana obrazami, powinna mie jak ie zakoczenie tak ie jak to zdjcie, zamyk ajce repor ta. Otrz ymaem
k iedy z magaz ynu TIME zlecenie na fotorepor ta z gr Canadian Rock ies. Na ostatniej fotografii pok azaem drog prowadzc z miasta Banff
do Parku Narodowego Jasper; tym zdjciem i t drog opuszczaem gr y. wiata jadcego samochodu intr yguj i pobudzaj wyobrani
Obiekt y w 11 22 mm, ognisk owa 14 mm, 2 sek undy, pr z ysona f/4, ISO 400

Poradnik: Tworzenie fotograficznej opowieci

W ramach wsppracy z wydawc broszury American Way, publikowanej przez linie American Airlines, poproszono mnie o przygotowanie pomysw na reportae i fotograficzne eseje. Postanowiem poszuka szczcia w miastach, do ktrych lataj wspomniane linie, bd
w ich pobliu. Jeden z esejw powicony by festynowi Palio di Siena, ktry organizowany jest w Sienie we Woszech dwa razy do roku.
Kulminacyjnym momentem kadego takiego festynu jest gonitwa konna jej tradycje sigaj XI stulecia. Zawsze chciaem j zobaczy!
Trasa gonitwy wytyczona jest na placu miejskim, Piazza del Campo. Ciarwki zwo na plac tony piachu i ziemi, ktrymi pokrywa si
redniowieczny trotuar. W zmaganiach ciera si 17 druyn reprezentujcych 17 dzielnic (tzw. contrade) Sieny. Kada dzielnica wystawia
do wycigu jednego konia i jedca, ktrzy w szaleczym pdzie cigaj si o presti i dum. Co ciekawe, zwycistwo w wycigu moe
odnie nawet sam ko bez jedca, jeli w nie utrzyma si na grzbiecie. To szalestwo, lecz jest w nim co piknego.
Skontaktowaem si z biurem turystycznym w Sienie i umwiem
na spotkanie z jego dyrektorem. On z kolei uatwi mi kontakt
z kilkoma osobami, odpowiedzialnymi za wystawienie druyn
z poszczeglnych contrade. Postanowiem spotka si z kad
z tych osb cho na chwil, jeszcze przed rozpoczciem kilkudniowego festynu (gonitwa jest rozgrywana ostatniego dnia).
Oto oglny opis przygotowa i konstrukcja zaproponowanego
przeze mnie eseju.
Krok 1.
Potrzebowaem zdjcia wprowadzajcego, ktre przybliyoby
czytelnikowi klimat i nastrj Palio; zdjcie powinno by dynamiczne
i cechowa si odpowiedni dramaturgi (o napiciu i dramaturgii
pisaem w rozdziale 6.), ktra przycignie uwag odbiorcy.

Krok 2.
Po zdjciu wprowadzajcym postanowiem od razu skupi si na
najwaniejszym elemencie festynu gonitwie. Skonstruowaem
ujcie w taki sposb, by prcz konia pojawiy si w nim detale nawizujce do poprzedniej fotografii mam tutaj na myli przede
wszystkim flagi i symbolik. Motyw flagi powtarza si zreszt take
na kolejnym zdjciu. Takie rozwizanie pozwolio mi jednoczenie
na uzyskanie spjnej kolorystycznie sekwencji zdj.

Krok 3.
To zdjcie stanowi naturalny cig dalszy wspomnianej przed chwil
narracji, lecz najwaniejszy akcent pooony jest na czynnik ludzki.
Bardzo spodoba mi si te motyw kolorystyczny strojw zawodnikw z poszczeglnych contrade, ktry zawiera elementy z dwch
poprzednich zdj.

Krok 4.
Mj przyjaciel, fotografik Jeffrey Aaronson, powiedzia mi kiedy, e
jeli co skania nas do miechu lub sprawia, e mimowolnie mamy
ochot powiedzie O rany!, to z pewnoci jest to wietny temat
do sfotografowania. Wedug starej tradycji, ko z kadej contrada
Palio powinien by powicony w pobliskim kociele. Nieczsto
widuje si takie sceny w moim rodzinnym Topeka A szczypta
humoru nigdy nie zawadzi.

Krok 5.
Czytelnik, zaciekawiony krtk relacj z zaktkw Sieny przygotowujcej si do festynu, zapewne chciaby zobaczy, jak wyglda
cae miasto, tor wycigowy i zgromadzony tum. Kolejne zdjcie
zawiera po trochu ze wszystkich tych elementw. Pozornie wydaje
si przeadowane, lecz jego konstrukcja jest bardzo prosta
zawiera tylko to, co konieczne, by odbiorca wyobrazi sobie cae
widowisko. Taki oglny plan nie musi by jak wida jedn z pierwszych fotografii eseju.

Krok 6.
Podobnie jak to miao miejsce z palet barw i symbolik w przypadku pierwszych zdj, tak i na tej fotografii postaraem si zawrze elementy, ktre bd stanowiy naturaln kontynuacj poprzedniego obrazu. Aby nie sprowadza kolejnego zdjcia do roli ilustracji samego
tumu, na pierwszym planie ujem gow piknej, modej dziewczyny.

Krok 7.
Oto kolejne, trzecie zdjcie ilustrujce ludzi tumnie zgromadzonych na wycigu. Zauwa, e kada z tych fotografii ma zupenie
inny charakter i peni inn rol w narracji. Gwnym motywem tego
zdjcia jest dwjka dzieci obserwujcych wycig z podestu; ciba
stanowi jedynie to kompozycji.

Krok 8.
Nastpna sekwencja zdj powizanych wspln tematyk to sama
esencja wydarze: wycig. Pokazane tutaj zdjcia w czasopimie
zostay zaaranowane w dugi cig. Zakrt, ktry fotografowaem,
cieszy si z saw najbardziej niebezpiecznego miejsca gonitwy.
Zasuon take w trakcie tego wycigu miao miejsce kilka
gronych wypadkw. W celu zrobienia zdj tego fragmentu trasy
musiaem wykupi bardzo, bardzo wskie i zarazem bardzo, bardzo
drogie miejsce naprzeciwko wspomnianego zakrtu. Opacao si.

Krok 9.
Contrada, ktra zwyciya w tym roku, od wielu lat nie wygraa
wycigu, byo to zatem dla jej mieszkacw bardzo emocjonujce
wydarzenie. Podyem za uczestnikami do kocioa, w ktrym od
wiekw celebrowano zwycistwo, po drodze za napotkaem t
otokobiet, ktra bardzo przeywaa wygran.

Krok 10.
Po podzikowaniach w kociele mieszkacy zwyciskiej contrada
obnosz dokeja ulicami Sieny. Celowo uyem tutaj lampy byskowej, by pokaza dynamik tumu w tle, a jednoczenie zamrozi
twarz zwycizcy w szerokim umiechu.

Krok 11.
A oto zdjcie zamykajce opowie. Na gzymsach niektrych budynkw zapalono
niewielkie pochodnie, postanowiem wic wej na dach hotelu, w ktrym mieszkaem, by zrobi zdjcie upamitniajce t wan i ciekaw chwil. Czy praca nad tym
esejem bya wyczerpujca? I to jak! Czy po caym dniu biegania z aparatem byem
wykoczony? Bez dwch zda! Czy byo warto? Oczywicie!