Professional Documents
Culture Documents
Wydawnictwo Helion
ul. Kociuszki 1c
44-100 Gliwice
tel. 032 230 98 63
e-mail: helion@helion.pl
O FOTOGRAFOWANIU
KRAJOBRAZW
rozdzia
KSIKA O FOTOGRAFOWANIU
eeli spojrze na krajobraz w sposb pozbawiony emocji lub sentymentu po to, aby
zobaczy jego rzeczywiste cechy fizyczne,
to widzimy jakie uksztatowanie terenu pokrytego rozmait rolinnoci, jakie obszary
napenione wod lub przez ktre woda przepywa,
zobaczymy te obiekty w stanie rzeczywicie naturalnym oraz miejsca, ktre uznajemy tylko za naturalne
i inne, przeksztacone dziaalnoci czowieka. A tego
wszystkiego, co widzimy, wicej ju nigdy nie zobaczymy, poniewa w wyniku wzajemnego uzaleniania
i oddziaywania nastpuj zmiany wygldu obiektw,
najszybciej zmieniaj si chmury, a przez to cay czas
zmienia si wygld krajobrazu.
W najbardziej nawet zurbanizowanym, uprzemysowionym i zdegradowanym krajobrazie, z ziemi ukamienowan betonowymi domami, poszatkowan
asfaltem, oplecion kablami przewodw energetycznych, w odpowiedni pogod wiosn czy latem, okoo
godziny dziewitej lub dziesitej, pojawi si na niebie
biaa, delikatna mgieka. Niedugo potem przemieni si w may oboczek i oczy uwanego obserwatora
zobacz cud narodzin chmury, obiektu naturalnego,
na ktrego powstanie, form i zachowanie czowiek
nie ma adnego wpywu.
Potem powstan kolejne chmury i krajobraz zmieni si, niektre czci krajobrazu bd teraz owietlone
socem, inne pokryte cieniem, co take nie jest stae,
bo plamy wiata i cieni zmieniaj ksztaty
i proporcje, przesuwaj si po terenie, cigle
ksztatujc jego oblicze. Artysta, ktry chcia
pokaza z wikszej perspektywy, na czarno-biaej fotografii ten nieludzki krajobraz,
Wrd wszystkich dziedzin fotografii artystycznej,
z czarnym, zabitym czerwonym filtrem niea jest ich przecie wiele, tylko jedna: fotografia krabem, straci na to szanse, bo nie wsta dostajobrazw, zaley tak cile od pogody, e daje ona
tecznie wczenie rano, gdy nie byo jeszcze
lub zabiera szanse na wykonanie interesujcych zdj.
chmur na niebie. Soce miao czas nagrza
ziemi, wzbudzio termik i teraz ju hasaj
po nim biae cumulusy. Jeeli fotograf nie zrezygnuje, musi przyj wczeniej nastpnego
154
Zdjcie we mgle?
Tym razem to nie mga, lecz przelewajca si przez grzbiet grski chmura
daa dobr okazj do wykonania fotografii z sylwetk kocioa w tle.
wiato byo biae, o barwie wiata dziennego, tyle tylko, e owietlenie
sabsze. Jedyne, o co naleao zadba, to to, aby zdjcia nie przewietli,
aby zachowa delikatn szaro ta.
Aparat
Pentax 67. Obiektyw SMC Makro-Takumar 6 ~ 7 135 mm f/4,0.
Wymarzona pogoda
Czyste bkitne niebo, drzewa w biaej szadzi, lekki mrz wymarzona pogoda na wasanie si po polach i zagajnikach, aby pofolgowa
sobie i fotografowa do upojenia. Mona fotografowa z daleka, mona
z bliska, przyroda demonstruje swoje pikno. Nawet porzucone puszki
po piwie i butelki po wdce schoway si pod niegiem, aby nie psu
pikna i radosnego nastroju.
Aparat
Canon PowerShot G2. Obiektyw Canon Power Zoom 7 ~ 21 mm f/2,0
~ 2,5. ISO 50. Przysona obiektywu f/8. Do ustawienia balansu bieli
skierowaem aparat na owietlon socem powierzchni niegu.
schowane soce maluje promieniste cienie rozchodzce si we wszystkich kierunkach; bez autentycznej burzy nie pokaemy na fotografii grozy nawanicy, potnych topoli uginajcych si pod naporem wiatru.
Pisz o tym, aby przekona, e warto interesowa si
nie tylko sprztem fotograficznym i sposobami jego
wykorzystania, ale take pogod, bo pisz dla fotografw, ktrzy na krajobraz powinni patrze na swj wasny sposb. Dla wikszoci ludzi w krajobrazie nie ma
adnych zmian, pki nie wyrn lasu, nie zbuduj autostrady albo nie postawi nowego supermarketu. Ludzie patrzc na krajobraz, nie widz supw, drutw,
stacji przekanikowych stojcych jedna obok drugiej
i innych mieci, ktre degraduj najpikniejsze fragmenty ojczystego krajobrazu dla fotografa, ktry
musi patrze obrazami, sama zmiana kierunku padania wiata czy jego barwy ju jest zmian krajobrazu, a to, co dzieje si ponad horyzontem, co zajmuje
czsto trzeci cz powierzchni obrazu, zmienia
obraz krajobrazu w sposb cigy i radykalny. Widzie
155
KSIKA O FOTOGRAFOWANIU
Jesieni po deszczu
Przyson obiektywu nastawiem tak, aby gbi ostroci obj jedynie
gazie z czerwonymi limi, z kroplami wody, a drzewa na drugim
planie, ca dolin i las z oparami w oddali zostawi w takiej nieostroci,
aby dao si rozrnia szczegy, jednak eby nie tworzyy konkurencji
z obiektami pierwszego planu. Zblienia s czsto bardziej interesujce
ni rozlege plany.
Aparat
Canon EOS 30D. Obiektyw EF 24 ~ 105 mm f/4L IS USM. Tryb nastawiania
ekspozycji: preselekcja przysony Av. Czuo aparatu: ISO 400. Migawka:
1/20 s. Aktywna stabilizacja obrazu. Przysona obiektywu: f/8,0. Pomiar
ekspozycji: wielosegmentowy. Ekwiwalent ogniskowej obiektywu:
104 mm. Tryb zapisu obrazu: RAW. Styl obrazu: Standard. Ustawienia
wasne: kontrast: 1, ostro: 5, nasycenie barw: 1. Przestrze kolorw:
AdobeRGB.
156
w cigu roku. Ale gdyby mona byo ustali procentow liczb zdj z niebem niebieskim, fotografii wykonanych w tak wanie pogod, ich przewaga byaby taka sama, jak przewaga zdj maych, 1015 cm,
nad fotografiami duych rozmiarw, czyli absolutna.
Bywa, e fotograf musi czeka na tak wanie pogod, na przykad wtedy, gdy trzeba sfotografowa
jaki obiekt z wikszej odlegoci i uy do zdjcia teleobiektywu o maym kcie obrazu. Mona to zrobi
dobrze tylko pierwszego dnia po nastaniu wyu z czystym powietrzem arktycznym. Wtedy niebo nad horyzontem, a tylko ta cz nieba wystpi na fotografii,
bdzie niebieskie. Ju nastpnego dnia ma barw bardziej wyblak, bo powietrze zostanie nasycone par
wodn, a w kolejnych dniach, cho nad gow cieszy
bdzie jeszcze pikny bkit, to nad horyzontem kolor
nieba zmtnieje od pary wodnej i zbrunatnieje od pyw przemysowych, w rezultacie obiekt fotografowany bdzie mia brzydkie to.
Prosz zwrci uwag na fotografi kocioa w Gliczarowie Grnym zamieszczon w rozdziale trzecim o filtrach
fotograficznych. Jest posadowiony na wskim, ale wysokim grzbiecie gry rwnolegej do doliny Poroca. Przy
dobrej pogodzie widok rozciga si tam z jednej strony
na Tatry i Zakopane, z drugiej na Gorce. Ale co to znaczy, dla fotografa, dobra pogoda? Jeli traktuje si koci jak obiekt architektoniczny, warto pokaza go na tle
otoczenia i w tym przypadku dobr jest pogoda z najlepsz widzialnoci, z najbardziej czystym powietrzem.
Przy innym zamiarze fotografa dobra pogoda moe by
taka, gdy chmura przepywa przez grzbiet gry, co
jest na pierwszym planie, co na drugim przykrywa gsta mga i wida tylko sylwet obiektu.
Jeli na miejscu fotografowania trzeba by koniecznie
w pogod odpowiedni do tematu fotografii, pomocne s komunikaty meteorologiczne. Prognozy pogody
podawane w telewizji s jednak dla fotografw-pejzaystw mao przydatne, poniewa gdy prezenterka mwi
o dobrej pogodzie, mwi o pogodzie dobrej do opalania,
do plaowania, a jedyne wiarygodne informacje to nazwa
firmy, ktra prezenterk odziaa, i drugiej, jeszcze waniejszej, ktra prognoz pogody raczya sponsorowa.
sprzt fotograficzny przed moliwoci zniszczenia. Podczas gwatownej ulewy, wyadowa atmosferycznych
i silnego spadku temperatury lepiej nie da si zaskoczy na otwartej przestrzeni, a tym bardziej w grach.
Poniewa dostp do Internetu nie wszdzie jest moliwy, warto mie choby elementarn umiejtno przewidywania pogody na podstawie obserwacji zjawisk
atmosferycznych, a nie tylko blu w kociach. Kade
dziecko na wsi, idc rano do szkoy, moe przewidzie,
jaka bdzie w tym dniu pogoda, wystarczy, e spojrzy na buty: zawilgocone ros, znaczy, e bdzie pogoda pikna; natomiast obuwie suche, cho maszerowao wawo przez traw, przepowiada, e moe
w cigu dnia pada. Mieszkaniec Warszawy, spogldajc na buty w drodze do pracy, moe stwierdzi tylko
jedno: mia szczcie, e nie wdepn w psi kup.
Mieszkacy miast maj bardzo ograniczone pole obserwacji zjawisk atmosferycznych. Czasem przez cae
Aparat
Canon EOS 30D. Obiektyw EF 24 ~ 105 mm f/4L IS USM. Tryb nastawiania
ekspozycji: preselekcja przysony Av. Czuo aparatu: ISO 100. Migawka:
1/125 s. Przysona obiektywu: f/13. Pomiar ekspozycji: wielosegmentowy. Ekwiwalent ogniskowej obiektywu: 38,4 mm. Tryb zapisu obrazu:
RAW. Balans bieli: Daylight. Styl obrazu: Standard. Ustawienia wasne:
kontrast 0, ostro 3, nasycenie barw 0. Przestrze kolorw: sRGB.
157
KSIKA O FOTOGRAFOWANIU
Gdy jednolicie ciemnoszara powoka chmury zaczyna si rozrywa, a nad ni, na bkicie nieba wida nadal
wysokie pierzaste chmury, rado na popraw pogody jest jeszcze przedwczesna, ale powstaj moliwoci
Aparat
Start B. Obiektyw Euktar 75 mm f/4. Film Fotopan F. Filtr pomaraczowy.
158
Aparat
Canon EOS 30D. Obiektyw EF 24 ~ 105 mm f/4L IS USM. Czuo aparatu:
ISO 200. Migawka: 1/250 s. Przysona obiektywu: f/16. Ekwiwalent ogniskowej obiektywu: 88 mm. Tryb zapisu obrazu: RAW. Przestrze kolorw: sRGB.
bdzie soneczny, z przerwami na ochodw cieniu kolejnych chmur, bdzie oglnie przyjemnie i bez deszczu.
Mona fotografowa, mona si te opala, i na lody.
Jeeli jednak chmury kbiaste nabieraj charakteru,
pczniejc, wystrzeliwuj w gr wysokimi wieycami, to fotografujc, mona zastanawia si, ile te taka
wielka chmura moe way, ale lepiej zwraca uwag,
w ktr stron ten potwr zmierza. Najlepiej, kiedy przechodzi bokiem, po stronie nasonecznionej, mamy wtedy szanse bezkarnie obserwowa cay grony spektakl
i robi zdjcia pejzau ze wspaniaymi chmurami burzowymi, z chmurami na tle innych chmur, sama rado.
Pocztek burzy termicznej nastpuje jednak czsto nieoczekiwanie i zaskakuje, a powinnimy umie
pocztek burzy przewidzie. Pocztek zazwyczaj
jest taki, e najwyej wypitrzona wiea chmury zaczyna jakby dymi i wiatr znosi na bok co na ksztat
welonu, skadajcego si jednak nie z pary wodnej,
a z lodu lub niegu. Widok moe by te inny, jeszcze
bardziej dla fotografujcego atrakcyjny: szczyt chmury rozpaszcza si w ksztat gigantycznego kowada,
a pod jej ciemn podstaw pojawiaj si ciemniejsze
Aparat
Praktica LLC. Obiektyw 50 mm f/1,8. Filtr czerwony. Film Fotopan F.
159
KSIKA O FOTOGRAFOWANIU
160
Aparat
Pentax 67. Obiektyw SMC Pentax 67 45 mm f/4,0. Pomiar wiata
punktowy metod IRE najjaniejszego miejsca na chmurach nad lasem.
Filtr czerwony Cokin 002P.
Zota polska jesie, z jej kilkudniowymi okresami wyowej pogody, z czystym niebem o barwach kontrastujcych wspaniale z brzozami zoccymi obrzea ciemnych, sosnowych lasw, z bukami barwicymi
stoki gr, wywouje powszechn ochot zapamitania
tych widokw na zawsze przez zakonserwowanie ich
na fotografiach.
W nocy, gdy Ksiyc w peni, take mona zaobserwowa zmian pogody. Ksiyc w aureoli, albo otoczony
biaym, rozwietlonym krgiem, ujawnia pojawienie
si wysokich chmur lodowych, ktrych krysztaki rozpraszaj wiato, wic skoro nie byo ich wida w dzie,
to znaczy, e noc zaczy dopiero napywa i za dwa,
najdalej trzy dni, bdzie pada deszcz. Nie czekajc
na zmian pogody, mona zrobi teleobiektywem
zdjcia Ksiyca do przyszych fotomontay.
Babie lato, z wyranie innymi, pastelowymi barwami nieba, pl, drzew i zaroli, daje raczej sentymentalne wspomnienia i powinno zosta przedstawione w bardziej delikatnych, akwarelowych nawet barwach. Tymczasem stosowane technologie prowadz do ujednolicania tego, co
powinno by rnicowane. O filmach ju wspomniaem,
innym skutecznym sposobem upodobniania do siebie
fotograficznych obrazw s filtry polaryzacyjne.
161
KSIKA O FOTOGRAFOWANIU
Aparat
Pentax 67II z pryzmatem E-TTL. Obiektyw SMC Pentax 67 45 mm f/4.
Filtr 81A i neutralnie szary powkowy Sinar NDG 6. Film Fujichrome
Provia 100F.
162
Droga z wierzbami
T fotografi chc przekona niedowiarkw, e nie ma potem
albo si co sfotografuje, gdy jest interesujce, albo nie bdzie
wicej okazji. Koo tej drogi, obsadzonej rzdami wierzb, przejedaem
kilkakrotnie w cigu wiosny i lata, za kadym razem, gdy j widziaem,
chciaem j sfotografowa ale nie teraz, tylko potem, droga nie zajc,
nie ucieknie. Wierzby take nie, wierzby s zawsze. Gdy zim zobaczyem
j tak zasypan niegiem, e z trudem mgby przejecha po niej tylko
ciki traktor, zatrzymaem si wreszcie i wykonaem kilka fotografii.
Miaem fotografie zimowe i al do siebie, e nie wykonaem poprzednio
tych, ktre zamierzaem mgbym przecie zestawi zdjcia i dopiero
byoby ciekawie. Byoby, trudno, nie ma, ale przecie jeszcze nic straconego, najbliszej wiosny zrobi tak fotografi.
Aparat
Pentax 67. Obiektyw SMC Pentax 67 45 mm f/4. Bez filtru korekcyjnego.
Statyw. Film Kodak Ektachrome 100. Przysona obiektywu f/22.
Aparat
Canon PowerShot G2. Obiektyw Canon Power Zoom 7 ~ 21 mm f/2,0
~ 2,5. Czuo ISO 400. Przysona obiektywu f/2,2. Czas otwarcia migawki: 4 s. Statyw. Balans bieli: Auto.
163
KSIKA O FOTOGRAFOWANIU
I jeszcze jedna, bardzo wana uwaga: choby si to w jakiej sytuacji wydawao si nieodzowne, nie naley uywa wiata byskowego ani wiata latarki do owietlania w kierunku od aparatu. wiato flesza czy latarki
odbije si od milionw mikrokropelek wody i naoy
na obraz jasn plam, niszczc go cakowicie. Latark
elektryczn, take byskami flesza, mona natomiast
owietla co od tyu, w kierunku aparatu, tak aby wok sylwetki stworzy jasn, bia lub barwn aureol,
na przykad wok kapliczki stojcej przy polnej drodze.
Aparat, a szczeglnie obiektyw, trzeba chroni nie tylko przed zamoczeniem, ale i przed drobinami mgy,
ktra osiada na przedniej soczewce lub na powierzchni filtra i zmikcza niepotrzebnie obraz. W takich sytuacjach trzymam aparat na statywie przykryty workiem
z cieniutkiej folii, takim, w jakim pralnie chemiczne
zwracaj uprane ubrania. Wszystkie nastawienia aparatu i kadrowanie wykonuj pod foli, a odsaniam
obiektyw tylko do pomiaru wiata i na moment fotografowania. W czasie deszczu sprawa jest trudniejsza,
bo wiatr moe zacina kroplami na boki, ale i w takiej
sytuacji mona fotografowa.
Gdy silnie pada deszcz, dobrze jest wybra takie
miejsce, aby to na fotografii byo koniecznie ciemne,
bo tylko wtedy strugi deszczu bd dobrze widoczne. Migawka otwarta przez okoo 1/60 sekundy daje
lady spadajcych kropel w postaci do dugich kresek. Duszy czas nawietlania zmieni krople w smugi przekrelajce prawie ca fotografi. Poniewa
trudno przewidzie, co uzyskamy na zdjciu, lepiej
zrobi par zdj z rnicymi si czasami otwarcia migawki. Jeeli na pierwszym planie tworz si
na ziemi rozlege kaue, warto zwrci uwag na to,
164
A po deszczu Krople na gazkach, zwisajce z kolorowych lici, krople ustawione szeregiem na drutach
kolczastych, na siatkach ogrodze Ilo interesujcych tematw zaley w gwnej mierze od spostrzegawczoci fotografa, a kompaktowy aparat cyfrowy
jest w takiej sytuacji niezastpiony, bo pozwala atwiej
zarejestrowa wikszo zachwytw ni najlepszy nawet aparat maoobrazkowy.
Sezon na meteoryty
Jest jeszcze i noc, czas nocnych markw. W sierpniu,
a take we wrzeniu noce w Polsce bywaj wyjtkowo
gwiedziste i mona uzyska interesujce fotografie.
Fotografowanie krajobrazu z gwiazdami na niebie i w ich
wietle nie naley wcale do przedsiwzi beznadziejnych ani bezsensownych. Z technicznego punktu widzenia nie jest to zadanie trudne, mona nawet zaryzykowa
stwierdzenie, e atwiejsze od wykonania wielu innych fotografii w penym wietle soca. Owietlenie soneczne,
w swej istocie punktowe, daje, gdy brak chmur, tak wielkie kontrasty, e czsto nie mona sobie z nimi zupenie
poradzi przy fotografowaniu noc w wietle gwiazd
kontrasty bd take wielkie, ale nikt nie bdzie oczekiwa, e fotografujcy zabierze si do ich likwidacji.
Noc w fotografii, cho moe by tematem fascynujcym, cigle jest niedostatecznie eksploatowana. Noc
nadal czeka na fotografw odkrywcw. Co prawda fotografowie z dalekich stron zachwycaj nocnymi pejzaami, fotografiami zrz polarnych, zatok
z koyszcymi si jachtami czy kamienistych morskich brzegw, jednak jako nie wida, aby w ich lady ruszyli podekscytowani naladowcy. A przecie
mona fotografowa nocne mgy nad kami, szczyty
ska w nocy z kolorowymi ukami zakrelonymi przez
tory gwiazd i przez proste lady spadajcych meteorytw, na ktre polowa warto w ostatnie dni lipca.
Kto raz prbowa, bdzie mia ochot na kolejne
zdjcia, jest to jednak fotografowanie nie tyle trudne, co kopotliwe, a powody s oczywiste: aby na fotografii uchwyci ruch ziemi w stosunku do gwiazd,
t gwiezdn karuzel, trzeba nawietla film kilka
godzin; w tym czasie pogoda nie moe si zmieni;
ad1ne inne wiata nie mog zakci nawietlania;
okolica musi by odludna, a wic takie zdjcia mona
robi tylko daleko od miejsca zamieszkania, od drg,
po ktrych jed samochody.
Kilkugodzinny czas otwarcia migawki moe jednak powodowa komplikacje. Najlepszy do takiego fotografowania jest aparat wielkoformatowy z obiektywem
z migawk centraln nie trzeba nawet wyka, czas
nawietlania mona ustali najprostszym sposobem:
z obiektywu o otwartej migawce zdj pokrywk,
a po zakoczeniu fotografowania zaoy j z powrotem na obiektyw. W aparatach na elektryk naley
wyczy zasilanie, w przeciwnym razie akumulator
zostanie rozadowany i aparat odmwi posuszestwa. No, z wyjtkiem aparatu Hasselblad H2, ktrego
migawka moe by otwarta w granicach od 1/800 s
do 18 godzin (sownie: osiemnacie godzin). Do czego
tak dugi czas moe by potrzebny? Do fotografowania
w czasie nocy polarnej?
Fotografujc cokolwiek na tle rozgwiedonego nieba, mona uy wiata rcznej latarki do owietlenia
obiektu, jeli nie s to ruiny duego zamku, bo to byoby raczej trudne do wykonania. Nowoczesne latarki
wiec jasno i pozwalaj na regulacj szerokoci strumienia wiata, mona nimi owietli sporej wielkoci
obiekt, a topomaraczowa barwa wiata sztucznego z ciemnym, granatowym niebem i wielokolorowymi ladami gwiazd moe da interesujce kolory
fotografii. Oprcz latarki i zapasowych baterii dobrze
mie lekk latark czoow, owietlajc miejsce,
na ktre patrzymy, bez angaowania rki wydatek
nie jest duy.
Jak sfotografowa Ksiyc? Jakiego uy filmu? O jakiej
czuoci? Jak ustawi przyson obiektywu i jaki wybra czas otwarcia migawki, aby Ksiyc na fotografii
by dobrze nawietlony?
Zim po zachodzie
Soce schowao si za horyzontem i pomidzy ciemnymi chmurami
niebo rozgorzao czerwieniami, kuszc do fotografowania. Zatrzymaem
si przy drzewie rosncym na poboczu drogi, aby jego sylwetka, a take
szpaler drzew na dalekim planie, stworzyy wraenie przestrzennoci.
Aby zapobiec zbyt silnemu nawietleniu najjaniejszych miejsc,
co spowodowaoby zmniejszenie nasycenia barw, skorygowaem
ekspozycj na niedowietlenie o 2/3 EV.
Aparat
Canon PowerShot Pro 1. Obiektyw 7,2 ~ 50,8 mm f/2,43,5 ~ 8. Tryb
nastawiania ekspozycji: Auto. Migawka: 1/80 s. Przysona obiektywu:
f/5,0. Ekwiwalent ogniskowej 31,5 mm. Pomiar ekspozycji: wielosegmentowy. Jako obrazu: SuperFine. Balans bieli automatyczny. Typ zapisu: JPEG. Przestrze koloru: sRGB.
165
KSIKA O FOTOGRAFOWANIU
Aparat
Pentax 67. Obiektyw SMC Pentax Shift 67 75 mm f/4,5. Bez filtrw.
Statyw. Film Fujichrome Provia 100. Pomiar wiatomierzem Pentax
Digital Spotmeter metod IRE: punktowy, wiata odbitego od substytutu
biaej strony Szarej Karty Kodaka.
166
Migawka
Wschd
Pierwsza kwadra
Druga kwadra
Penia
1/30 s
1/60 s
1/125 s
1/250 s
Chocho na chwastowisku
Strachy na wrble i na inne aroczne ptactwo stawiano w ogrodach
i ogrdkach, tam gdzie co trzeba byo chroni. Ten chocho stoi dzielnie
w chwastach, ale to chocho skansenowy, wic broni perzu przerastajcego
len. Widoki, ktre dawniej byy powszechne, mona teraz zobaczy
ju tylko w skansenach. To ju nie sceny z ycia wsi, ale sceny teatralne
czy warto je fotografowa? Teatr te przemija, a tego chochoa take
ju nie ma. Sta przez rok. Gdy pytaem, dlaczego ju nie stoi, usyszaem,
e w skansenie maj wicej do roboty ni stawianie strachw na wrble.
Pewnie musz wypenia jakie sprawozdania. No to miaem szczcie,
sfotografowaem chochoa, gdy jeszcze mieli na chochoa czas i ochot.
Aparat
Pentax. Obiektyw SMC Pentax Shift 67 75 mm f/4,5. Film Fujichrome
Provia 100F.
167
KSIKA O FOTOGRAFOWANIU
168
Aparat
Canon PowerShot G2. Obiektyw Canon Power Zoom 7 ~ 21 mm f/2,0 ~ 2,5.
Pejza z Ksiycem
fotografowany na raty
Krajobraz z Ksiycem mona sfotografowa w dwch
taktach: raz sam Ksiyc, raz pejza. Wszystko jedno,
czy najpierw sfotografujemy Ksiyc, czy wpierw krajobraz, wane jest to, e fotografujc w ten sposb,
mona Ksiyc powikszy. Przy fotografowaniu obiektywem standardowym, a przy szerokoktnym jeszcze
bardziej, otrzymuje si na filmie Ksiyc tak maleki,
e nawet przy duym powikszeniu nie zwraca na siebie
dostatecznej uwagi. eby na fotografii mie Ksiyc
wikszych rozmiarw, trzeba do jego fotografowania
uy obiektywu o duszej ogniskowej ni do fotografowania pejzau jako takiego. Wie si z tym oczywicie
pytanie, jak bardzo powikszy Ksiyc. Odpowied
jest chyba taka, e po powikszeniu Ksiyc powinien
wyglda naturalnie, a nie dziwacznie. Jeeli Ksiyc
sfotografuje si obiektywem o ogniskowej dwa, a nawet trzy razy wikszej ni uyty do sfotografowania pejzau, to nadwymiarowo Ksiyca nie bdzie drani,
ale wikszego powikszenia ju bym nie doradza.
Warto jednak zwrci uwag na to, e wielko Ksiyca zaley od jego pooenia i, na przykad kiedy
wstaje i toczy si leniwie znad horyzontu, to jest par
razy wikszy ni potem. Gdy jest wyej nad horyzontem, do szybko maleje, a jego wielko stabilizuje
si, gdy wyjdzie ponad opary i pyy. Nad horyzontem
ma te inn barw, ni gdy wieci z gry, bo odbija wtedy wiato Soca bez wikszego filtrowania
przez atmosfer Ziemi.
Nawietli dwa razy t sam klatk filmu i to w taki
sposb, aby precyzyjnie ulokowa Ksiyc i nie naoy na niego pniej adnego elementu krajobrazu,
nie jest tak atwo. Na dodatek trzeba trzyma aparat
z nawietlon ju klatk i nie mona nim fotografowa, pki si nie nawietli krajobrazu. By kiedy taki
aparat pozwalajcy fotografowa na caej dugoci
filmu i powrci do klatki, ktr kto chcia nawietli
ponownie. Aparat nazywa si Pentax LX, a jego winder pracowa w dwie strony, co pozwalao nie tylko
na zwinicie caego filmu do kasety, ale na wycofanie
go do potrzebnej klatki i pozycjonowanie jej z dokadnoci do 0,2 mm. Mino ponad wier wieku, mona
kupi prawie kady aparat z tamtych lat, ale Pentax LX
nie pojawia si na wtrnym rynku.
Najwygodniej montowa Ksiyc z krajobrazem aparatem wielkoformatowym. Mona sfotografowa interesujce wieczorne krajobrazy i na kasecie zapisa
wsprzdne miejsca, w ktre powinien zosta potem
wwietlony obraz Ksiyca. Zdjcia pejzay mog
by z Tatr, z Bieszczad, znad jakiego jeziora, kasety ze zdjciami mona szczelnie zapakowa i woy
do zamraarki, a w noc peni lub innej interesujcej
fazy Ksiyca kasety z niewywoanymi filmami mona rozmrozi i dokoczy dziea. Matwki aparatw
wielkoformatowych s kratkowane, sond pomiarow mona precyzyjnie ustali czas nawietlania tarczy
Ksiyca niezalenie od tego, czy powietrze jest czyste, czy wysoko s chmury lodowe, ktre pochaniaj
nieco wiato odbite od Ksiyca, ale za to otaczaj
go barwn aureol.
Zima jest por wygodn dla piochw. Soce wschodzi o cywilizowanej porze i nie trzeba si zrywa
o czwartej rano, ani nawet za trzecim pianiem koguta, jednak przed witem, jeli noc bya bezchmurna, warto warowa w wybranym wczeniej miejscu,
bo barwy nieba na horyzoncie mog by przepikne. Gdy za na zimowisku, w gralskim domu, wstaje
si, gdy soce wieci ju w okno, warto sprawdzi,
czy nie ma na szybach fantazyjnych wzorw od mrozu to take dobry temat do fotografowania, a cyfrowym aparatem kompaktowym mona nawet uj
w gbi ostroci nie tylko sam obraz na szybie,
ale i czytelne zarysy pejzau za oknem.
Zblienia i detale w zimie to caa grupa mao eksploatowanych tematw. Same sople lodu to temat, ktry
starczyby na zrobienie sporej wystawy fotograficznej. Gry w niegu fotografowane poprzez byszczce
w socu sople zwisajce z dachu szaasu; woda kapica z sopli na tle ciemnej ciany lasu; oblodzone szyszki
na gazi modrzewia; sople zwisajce z oblodzonych
gazi nad grskim potokiem jeeli nastawi si
na poszukiwanie tematu pt. sopel, w cigu jednego
dnia mona zrobi wiele fotografii, a kilka dobrych.
Trudno fotografuje si zim pejzae z jeziorami. Nie ma
kopotu, gdy co si na jeziorze dzieje: wdkarze owi
ryby spod lodu albo s zawody bojerw, ale gdy tafla
jeziora jest pusta, zasypana niegiem, wyglda jak jednolita, dua biaa plama. atwiej sfotografowa fragment jeziora przy brzegu, przez sitowie, albo z niebieskimi cieniami rzucanymi na biel przez drzewa.
Gdy w czasie opadu mokrego niegu wieje silny
wiatr, drzewa na brzegu lasu onieone s z boku
i tylko prosz si o zdjcie; szre zmienia krajobraz
nie do poznania i tworzy przepikne obrazy nie tylko w socu, ale take gdy mgy otul cae niebo;
w noc ksiycow, w czasie peni, jest tak jasno,
e mona fotografowa pejza, i nawet lasy na wzgrzach nie bd na fotografii jednolicie czarn plam, ale bd tonalnie zrnicowane, a na niebie
169
KSIKA O FOTOGRAFOWANIU
170
Powrt z sanek
Kiedy wykonaem t fotografi, ju zmierzchao, pojawio si lekkie zamglenie i nie mogem oczekiwa, eby z tak duej odlegoci, jaka dzielia
mnie od fotografowanych chopcw, uzyska ostre zdjcie. Ale ostro
taka, jak brzytw ci, nie jest warunkiem koniecznym przy kadym
zdjciu. Take biel niegu, o ktr zawsze dbam podczas fotografowania
w cigu dnia, przy fotografii wykonanej pod wieczr nie jest korzystna,
lepsza jest lekka niebiesko. Temat wydawa mi si interesujcy: zima,
drzewa w oddali, dzieci, sanki, pieski. Zrobiem kilka zdj, poniewa
aparat dugo si namyla, nim, po naciniciu spustu, otwiera migawk,
a w tym czasie fotografowane postacie przybieray rne formy.
Aparat
Canon PowerShot Pro 1. Obiektyw 7,2 ~ 50,8 mm f/2,43,5 ~ 8. Tryb
nastawiania ekspozycji: Auto. Migawka: 1/400 s. Przysona obiektywu:
f/5,0. Ekwiwalent ogniskowej 170 mm. Pomiar ekspozycji: wielosegmentowy. Kompensacja ekspozycji: + 1 EV. Jako obrazu: SuperFine. Balans
bieli automatyczny. Typ zapisu: JPEG. Przestrze koloru: sRGB.
ratw Canon programie PhotoStitch, wymagaj wyrwnania, to jest odcicia znacznych obszarw u gry
i u dou panoramy.
Pomocne do robienia panoramy moe by mae urzdzenie, uywane do makrofotografii, ktre umoliwia dokadne ustawienie odlegoci aparatu od fotografowanego obiektu bez przestawiania statywu. Mocujc ten dinx
midzy gowic statywu a aparat, mona o obrotu przesun do przodu i zbliy si, a nawet osign metod
kolejnych przyblie ustawienie waciwe do fotografowania panoramowego. Najgorsza sytuacja jest wwczas,
kiedy otwr do ruby statywu zosta usytuowany w korpusie aparatu nie na osi obiektywu, ale z boku.
Aparat
Canon PowerShot G2. Obiektyw Canon Power Zoom 7 ~ 21 mm f/2,0 ~ 2,5.
Tryb nastawiania ekspozycji: Auto. Czuo aparatu: ISO 50. Migawka:
1/158 s. Przysona obiektywu: f/6,3.
171
KSIKA O FOTOGRAFOWANIU
Aparat
Pentax 67II. Obiektyw SMC Pentax Shift 67 75 mm f/4,5. Filtr foliowy
81A zaoony wewntrz obiektywu. Film Ektachrome 100 RDP II. Statyw.
172
Wybr kierunku panoramowania, a take chwili, w ktrej rozpocznie si wykonywanie serii uj, moe nie
by obojtny. Dobrym przykadem kopotliwej sytuacji moe by fotografowanie w grach z kolejk linow
w kadrze. Wagonik kolejki, poruszajc si na linach, obciga je, co zmienia ich ksztat pomidzy podporami,
na fotografii panoramowej powstan w rezultacie uskoki lin, ktre nie mog do siebie pasowa.
Warto zwrci uwag na jeszcze jedn moliwo,
jak daje program PhotoStitch. Mona, fotografujc
w grach albo w miecie z wysokiego pitra budynku,
zmontowa pionow fotografi przedstawiajc wyjtkowo sugestywnie przestrze.
Warto prbowa rnych moliwoci i nawet jeeli wikszo z nich nie da oczekiwanego efektu, to przynajmniej bdzie wiadomo, e ta czy inna metoda jest bezuyteczna. To take jest cenne dowiadczenie.
173