Fotografia cyfrowa

dla nastolatkw
Autor: Marc Campbell, Dave Long
Tumaczenie: Zbigniew Wako
ISBN: 978-83-246-1183-6
Tytu oryginau: Digital Photography for Teens
Format: B5, stron: 304

Podrcznik, dziki ktremu Twoje zdjcia zapamitaj wszyscy

Wybierz odpowiedni dla siebie aparat i poznaj jego moliwoci
Opanuj zasady kompozycji uj i fotografowania w rnych warunkach
Naucz si katalogowa, obrabia i prezentowa swoje fotografie

Fotografia cyfrowa otworzya przed nami nowe moliwoci uwieczniania

najpikniejszych momentw naszego ycia. Aparaty cyfrowe s coraz tasze
i atwiejsze w obsudze, a niemal kady telefon komrkowy pozwala na pstryknicie
fotki. Jednak aby nasze zdjcie cieszyo oko i wyrniao si w tumie dziesitek zdj
z imprezy czy wakacji pod aglami, trzeba czego wicej ni tylko aparatu przede
wszystkim warto mie wiedz o jego moliwociach i ograniczeniach oraz umiejtnoci
uchwycenia obiektywem tego, czego inni nie dostrzegaj. Opanowanie tych
umiejtnoci ley w zasigu kadego z nas!
Fotografia cyfrowa dla nastolatkw to podrcznik, dziki ktremu rozpoczniesz swoj
fascynujc przygod z fotografi cyfrow! Poznasz wszystkie zagadnienia niezbdne
do tego, aby Twoje zdjcia zwracay uwag i wzbudzay podziw. Dowiesz si, jak
wybra odpowiedni aparat, i nauczysz si korzysta w peni z jego moliwoci.
Opanujesz reguy kompozycji i zasady fotografowania rnych tematw i motyww.
Przeczytasz o przenoszeniu zdj do komputera, katalogowaniu ich i opisywaniu
oraz cyfrowej obrbce. Znajdziesz tu ponadto informacje o drukowaniu fotografii
oraz publikowaniu ich w internecie.

Wydawnictwo Helion
ul. Kociuszki 1c
44-100 Gliwice
tel. 032 230 98 63
e-mail: helion@helion.pl

Wybr aparatu
Dobr formatu zapisu zdj
Korzystanie z programw tematycznych
Praca z lamp byskow
Kompozycja ujcia
Techniki fotografowania
Przenoszenie zdj na dysk twardy
Katalogowanie i opisywanie fotografii
Retusz, korekcja i kadrowanie zdj
Drukowanie obrazw cyfrowych

Przeczytaj i zacznij pstryka niebanalne zdjcia!

Spis treci
Wprowadzenie

1
Zaczynamy

13

17

Czego potrzebujesz

19

Wybieramy aparat

21

Ile pikseli?
Ile pamici?
Jaki rodzaj pocze z innymi urzdzeniami?
Jaki zoom?
Jakie inne funkcje?

Przygotowanie komputera
Sprawdzenie pocze
Pami komputera
Dysk twardy

22
24
27
28
31

33
33
34
34

Zgromadzenie odpowiedniego oprogramowania 35

Fotografia cyfrowa dla nastolatk7 7

2007-09-04 12:06:42

Fotografia cyfrowa dla nastolatkw

2
Poznaj swj aparat
Jak aparat cyfrowy rejestruje obrazy
Jak powstaje obraz
Jak obraz jest rejestrowany

41
44
45

Do czego suy ten przycisk?

51

Zewntrzne elementy sterujce

Menu

51
55

Obchodzenie si z aparatem cyfrowym

58

3
Rne zdjcia, rne ustawienia

61

Jako zdjcia
O kompresji, pamici i czasie
Zapisywanie zdj w formacie RAW
Wicej zdj teraz oznacza mniejsz swobod pniej

Fotografujemy, niewane co
Trzymanie aparatu
Ustawianie ostroci
Dobr waciwej ekspozycji
Korygowanie barw

4
Wyraanie samego siebie
Planowanie ujcia
Techniki kompozycji
Niech si stanie wiato

Robienie zdj rnego rodzaju

Fotografowanie ludzi
Kadrowanie otaczajcego wiata
Fotografowanie martwej natury

Fotografia cyfrowa dla nastolatk8 8

41

61
61
62
64

65
66
67
71
79

85
85
86
96

100
100
104
106

2007-09-04 12:06:42

Spis treci

Styl ycia fotografa

108

wicz przy kadej okazji

Angauj si we wszystko
Sam sobie stwarzaj okazje do fotografowania

108
109
111

5
Przenoszenie zdj do komputera

113

Przygotowanie folderw

113

czenie aparatu z komputerem

117

Tworzenie kopii bezpieczestwa

118

Bezpieczne przechowywanie plikw

oryginalnych

121

6
Katalogowanie zdj

125

Praca z programem katalogujcym

125

Planowanie procesu porzdkowania

130

Rejestrowanie zdj w programie katalogujcym

Tworzenie stosw
Etykietowanie zdj

Wyszukiwanie zdj wedug ich etykiet

7
Korekcja wiata i koloru
Edytor obrazw cyfrowych
Poznajemy interfejs
Zarzdzanie kolorami
Edycja zdj

Poprawianie ekspozycji
Korygowanie cieni i wiate
Poprawianie jasnoci i kontrastu

Fotografia cyfrowa dla nastolatk9 9

131
136
140

147

151
151
152
154
157

162
165
168

2007-09-04 12:06:43

10

Fotografia cyfrowa dla nastolatkw

Poprawianie kolorw
Poprawianie balansu bieli
Dopasowywanie nasycenia
Usuwanie efektu czerwonych oczu
Przejcie do skali szaroci
Zamiana kolorw

169
171
173
175
178

8
Poszerzanie horyzontw
(zdjcia cyfrowego)

181

Dostosowywanie rozdzielczoci
i rozmiarw zdjcia

181

Opowie o ptnach i obrazach

185

Modykowanie ptna

186

Przycinanie zdjcia
Dodawanie obramowania
Obracanie ptna
Odbicie lustrzane ptna

187
191
192
194

Modykowanie obrazu

195

Skalowanie zdjcia
Wasny zoom cyfrowy
Rozciganie lub ciskanie zdjcia

9
Przestawianie pikseli

195
198
201

205

Tworzenie zaznacze

205

Praca z warstwami

209

Przenoszenie pikseli z jednej warstwy na drug

Przenoszenie pikseli z innych zdj
Zarzdzanie wieloma warstwami

Fotografia cyfrowa dla nastolatk10 10

169

209
212
213

2007-09-04 12:06:43

Spis treci

Skalowanie i obracanie zawartoci warstwy

Dostosowywanie poziomu krycia warstwy
Zapisywanie zdj wielowarstwowych

Retuszowanie zdjcia
Malowanie
Wymazywanie
Klonowanie (czyli jak pozby si dawnych przyjaci)

10
Nadawanie ostatecznego szlifu
i dodawanie efektw specjalnych
Poprawianie ostroci
Polecenie Adjust Sharpness
Uywanie narzdzia Sharpen

11

216
218
219

220
222
225
227

231
231
233
236

Tworzenie napisw i dymkw komiksowych 238

Dodawanie tekstu
Tworzenie dymkw

Stosowanie stylw warstwy

246

Stosowanie ltrw

248

11
Wywietlanie zdj na ekranie
Przygotowanie zdj
Dostosowanie rozdzielczoci zdjcia
do rozdzielczoci ekranu
Zmiana szerokoci zdjcia
Dalsze zmniejszanie rozmiarw pliku zdjciowego

Wywietlanie zdj
Przesyanie zdj drog e-mailow
Publikowanie zdj w internecie
Wykorzystanie zdj jako materiau lmowego

Fotografia cyfrowa dla nastolatk11 11

238
244

253
253
253
256
258

261
262
262
264

2007-09-04 12:06:43

12

Fotografia cyfrowa dla nastolatkw

12
Drukowanie
Dobieranie optymalnej rozdzielczoci
Drukowanie w domu
Drukowanie poza domem
Nadawanie zdjciom optymalnej rozdzielczoci

Drukowanie
Drukowanie z komputera
Drukowanie z aparatu lub karty pamici
Zamawianie odbitek przez internet

267
268
269
270

271
272
275
275

Tworzenie fotoksiki za pomoc

programu Photoshop Elements

276

Tworzenie ksiki
Warstwy ramek
Zmiana motywu przypisanego stronie
Dodawanie kolejnych stron
Zapisywanie i drukowanie ksiki

277
280
282
283
284

Tworzenie innych fotogadetw

285

Skorowidz

Fotografia cyfrowa dla nastolatk12 12

267

289

2007-09-04 12:06:44

Wprowadzenie

Fotografia cyfrowa dla nastolatkw.

To nie my wymylilimy taki tytu. Nie chcemy przez to powiedzie, e jest on
zy po prostu nikt nas nie pyta o zdanie. Jeli wydawca decyduje si nada
ksice tytu, moemy by pewni, e wie co robi. A poza tym ten tytu dobrze
okrela zawarto ksiki co do tego nie ma adnych wtpliwoci. Z pewnoci
nieodpowiedni byby tu tytu Encyklopedia owadw dla nastolatkw czy Uwaga!
Nastolatki! Nie sdz rwnie, aby udao mi si przeforsowa w wydawnictwie
tytu Awokado i mango, chocia Dave mgby go zaakceptowa.
Moje wtpliwoci budzi jedynie czon dla nastolatkw. Gdy sam byem
nastolatkiem (nie s to bardzo odlege czasy), niechtnie odnosiem si do
wszystkiego, co byo w ten sposb okrelane. Bardzo lubiem wtedy komiksy,
ale niektrzy wydawcy dodawali do tytuu czon dla dzieci, co powodowao,
e unikaem takich pozycji jak ognia. Tylko nie to! To musiao by co bardziej
wyszukanego, na przykad Amazing Spider-Man z ludmi w kostiumach
i walczcymi ze sob.
Nigdy nie lubiem te, gdy sadzano mnie przy dziecicym stoliku.
Czy kto, kto si nie goli, ma by z tego powodu obywatelem drugiej kategorii?
Miaem wiadomo swoich praw, ale nikt nie chcia mnie sucha.
Tytu niniejszej ksiki nie oznacza wcale, e fotograa cyfrowa jest inna
dla nastolatkw, inna dla dorosych, a jeszcze inna dla przedszkolakw lub
dla staruszkw. Zasady fotografowania nie zmieniaj si nagle, gdy fotograf
przekracza wiek 18 lub 21 lat. Nie wiem, czy to dobrze, czy le, ale to co piszemy
na temat fotograi w tej ksice, odnosi si rwnie do fotograi uprawianej
przez rodzicw.
W wietle tego wszystkiego, uwaamy, e Fotografia cyfrowa (dla nastolatkw)
jest ksik o fotograi cyfrowej, bez wzgldu na to, co gosi jej okadka.
Precz z etykietami w stylu dla dzieci! Jest to ksika dla fotografw o rnym
stopniu zaawansowania, ktrzy po prostu ze wzgldu na swj wiek s zaliczani
do nastolatkw.
Koncentrujemy si na tych rzeczach, ktre dla nastolatka posugujcego si
aparatem cyfrowym mog okaza si najwaniejsze. Nie mamy zamiaru sadza
nikogo przy dziecicym stoliku ani nie proponujemy dziecicej zabawy. Fotograa
jest dziedzin w znacznej mierze techniczn i wie si z wieloma innymi tego
typu dziedzinami. Po lekturze trzech pierwszych rozdziaw czytelnik bdzie
swobodnie posugiwa si takimi pojciami, jak przysona i migawka. Kolejne
pi rozdziaw da mu okazj do oswojenia si z rozdzielczoci i resamplingiem.

Fotografia cyfrowa dla nastolatk13 13

2007-09-04 12:06:44

3
Rne
zdjcia, rne
ustawienia
W dwch poprzednich rozdziaach czsto podkrelalimy, e kady rodzaj zdj
wymaga innych ustawie aparatu. Teraz nadszed czas, aby przyjrze si bliej
temu zagadnieniu.

Jako zdjcia
Po lekturze rozdziau 2. ju wiesz, e w zalenoci od ustawionej jakoci aparat
zapisuje zdjcia z okrelon kompresj. Wysza kompresja pozwala zapisa wicej
zdj na karcie pamici, ale dzieje si to kosztem ich jakoci.
Pozostaje jednak pytanie, co w praktyce oznaczaj poszczeglne opcje
w ustawieniach jakoci? Szczegow odpowied znajdziesz w instrukcji obsugi
aparatu, tutaj przytoczymy tylko oglne wskazwki na ten temat.

O kompresji, pamici i czasie

Gdy aparat zapisuje zdjcia w formacie TIFF, to odbywa si to z zachowaniem
ich najwyszej jakoci stosowana jest wwczas kompresja bezstratna. Niestety,
nie wszystkie aparaty potra zapisywa zdjcia w tym formacie. Wiele z nich
uywa jedynie formatu JPEG, ktry nawet przy ustawieniu najwyszej jakoci
wprowadza pewne straty, chocia s one praktycznie niezauwaalne. Jeli nie
wiesz, ktre zdjcie zostao zapisane jako TIFF, a ktre jako wysokiej jakoci
JPEG, trudno bdzie Ci je rozrni, chyba e powikszysz je w programie
gracznym, tak aby widoczne byy poszczeglne piksele.

Fotografia cyfrowa dla nastolatk61 61

2007-09-04 12:07:55

62

Fotografia cyfrowa dla nastolatkw

DAVE
RADZI

Zazwyczaj aparat nie informuje nas o metodzie kompresji, odpowiadajcej

poszczeglnym opcjom w ustawieniach jakoci obrazu. Jeli s to na przykad opcje
Najlepsza, Lepsza i Dobra, to pierwsza z nich moe oznacza zapis w formacie TIFF,
druga zapis w formacie JPEEG z ma kompresj, a trzecia zapis w formacie
JPEG z wiksz kompresj. Nie jest to jednak regu. Rwnie dobrze opcja Najlepsza
moe oznacza format JPEG z minimaln kompresj, Lepsza JPEG ze redni
kompresj, a Dobra JPEG z wysok kompresj. Aby stwierdzi, jak to wyglda
w konkretnym aparacie, naley zajrze do jego instrukcji obsugi.

Wysza jako zdjcia oznacza, e zawiera ono wicej informacji, a to z kolei

pociga za sob wyduenie czasu jego przetwarzania. Duej trwa zapisywanie
takiego zdjcia na karcie pamici po naciniciu spustu migawki. Duej trwa
przenoszenie go z aparatu do komputera. Duej trwa obrbka w programie
edycyjnym. Duej trwa drukowanie i przesyanie drog internetow. Prawd
mwic, wyduenia tych czasw, zwaszcza na etapie zapisywania i przenoszenia
zdjcia, s praktycznie niezauwaalne urzdzenia cyfrowe s dzisiaj tak
szybkie, e i tak wszystko wydaje si odbywa w mgnieniu oka. O tym, e
przetwarzanie zdj wysokiej jakoci trwa duej, przekonujemy si dopiero
wtedy, gdy chcemy przetworzy wiksz liczb takich zdj naraz.

Zapisywanie zdj w formacie RAW

Niektre aparaty cyfrowe mog zapisywa rejestrowane obrazy w swoim
wewntrznym formacie. Na przykad w aparatach marki Olympus stosowany jest
format o nazwie ORF, a w aparatach Kodaka KDC. RAW jest ogln nazw
tych formatw. Czsto jest ona zapisywana wielkimi literami, podobnie jak TIFF
czy KDC, co mogoby wiadczy o tym, e jest to skrt bardziej rozbudowanej
nazwy, ale tak nie jest. Litery R, A i W same w sobie niczego tutaj nie oznaczaj,
natomiast poczone tworz wyraz, ktry w jzyku angielskim oznacza stan
surowy, bez adnej obrbki. I tak jest w istocie plik z obrazem zapisanym
w formacie RAW zawiera dane dokadnie takie same, jakie zostay zarejestrowane
przez przetwornik. Nie s one poddawane adnej kompresji (a jeeli ju, to bardzo
niewielkiej) ani nie s w aden sposb modykowane czy przetwarzane.
Producent aparatu lepiej zna jego wewntrzne mechanizmy ni twrcy takich
formatw, jak TIFF czy JPEG, dlatego kady format RAW wymaga mniej pamici
ni TIFF i daje lepsz jako obrazu przy duych powikszeniach ni JPEG.
Formaty RAW s jednak wolniejsze od swoich konkurentw. Zapisywanie duych
iloci nieskompresowanych informacji wymaga duszego czasu. W niektrych
modelach aparatw, wyduenie czasu zapisu zdjcia na karcie pamici jest
naprawd odczuwalne aparat moe potrzebowa na to nawet kilku sekund.

Fotografia cyfrowa dla nastolatk62 62

2007-09-04 12:07:55

Rozdzia 3. Rne zdjcia, rne ustawienia

63

Wyduony czas zapisu zdjcia stanowi problem, gdy chcemy zrobi seri szybko
po sobie nastpujcych zdj. Nawet w przypadku najlepszych aparatw moemy
mie z tym kopot.
Inn ujemn cech formatu RAW jest to, e poszczeglne jego wersje, pochodzce
od rnych producentw, rni si nieco midzy sob. Nie istnieje jeden
standard RAW, tak jak to ma miejsce w przypadku formatu TIFF lub JPEG.
Oprcz wymienionych wczeniej formatw ORF i KDC, istniej jeszcze takie,
jak NEF (Nikon), RAF (Fuji) i inne. Wszystkie aparaty dziaaj na podobnych
zasadach, w zwizku z czym struktura plikw ORF oraz KDC jest bardzo
podobna, ale jednak wystarczajco rna, aby wprowadzi pewne zamieszanie.

WICEJ

Zdj zapisanych w formacie RAW, niestety, nie da si zamieci w blogu lub na

stronie internetowej ani przesa przyjacielowi w e-mailu. Owszem, z technicznego
punktu widzenia jest to moliwe, ale rezultaty nie bd zgodne z oczekiwaniami.
Podstawowym powodem jest to, e pliki RAW s zbyt due do zastosowa
internetowych, a ponadto typ formatu RAW zaley od konkretnego modelu aparatu
i nie kady program jest w stanie go poprawnie odczyta. Na pewno nie poradz sobie
z tym zadaniem przegldarki internetowe, takie jak Internet Explorer czy Mozilla.
Pliki RAW naley po prostu przekonwertowa na format JPEG (standard
w zastosowaniach internetowych), co mona bez problemu zrobi za pomoc
oprogramowania dostarczanego wraz z aparatem.
Oczywicie, jeli Twj kolega ma taki sam aparat, moecie przesya sobie drog
e-mailow pliki ze zdjciami w formacie RAW i oglda wzajemnie swoje prace,
ale wci pozostanie problem dugiego czasu ich przesyania.

W rezultacie programy do obrbki obrazw cyfrowych nie zawsze poprawnie

odczytuj dane zawarte w takich plikach. Czasami plik RAW pochodzcy
z jednego aparatu jest lepiej przyjmowany ni plik RAW z innego aparatu
(od innego producenta). Firmy tworzce oprogramowanie czsto reklamuj swoje
produkty, piszc: Odczytuje pliki RAW. Takiej rmie powiniene natychmiast
zada pytanie: Naprawd? Jaki konkretnie format RAW macie na myli?
Niektre aplikacje nie odczytuj adnego formatu RAW i obsuguj jedynie
standardowe formaty graczne, takie jak TIFF czy JPEG.

Fotografia cyfrowa dla nastolatk63 63

2007-09-04 12:07:55

64

Fotografia cyfrowa dla nastolatkw

DAVE
RADZI

Niektre programy nie akceptuj nawet formatu TIFF. W takiej sytuacji nie pozostaje
Ci nic innego, jak przekonwertowa plik zapisany w tym formacie na inny format,
na przykad JPEG, korzystajc z bardziej zaawansowanego programu moe to by
Photoshop Elements.

Mimo tych ogranicze wielu zawodowych fotografw korzysta z formatu RAW,

poniewa stanowi on dla nich najbliszy cyfrowy odpowiednik tradycyjnej kliszy
i daje du swobod w procesie obrbki. Profesjonalici wol sami decydowa
o wszystkich szczegach procesu przetwarzania i kompresji. Nie lubi, kiedy
rozmaite algorytmy matematyczne robi to za nich, ograniczajc im pole
manewru.
Jeli Twj program do obrbki zdj odczytuje format RAW Twojego aparatu,
moesz miao z tego formatu korzysta. W przeciwnym przypadku a to
jest bardzo prawdopodobne, nawet jeli uywasz tak potnej aplikacji, jak
jest Adobe Photoshop wybierz TIFF lub JPEG, albo za pomoc programu
doczonego do aparatu przekonwertuj pliki RAW na co bardziej standardowego.

Wicej zdj teraz oznacza mniejsz swobod pniej

Profesjonalici nie lubi kompromisw. Mog ca noc dyskutowa o ustawieniach
przysony i nawet nie wspomnie o ISO. Trudno byoby rwnie znale wrd
nich takiego, ktry robiby zdjcia z inn ni maksymalna jakoci. Zagadnienia,
ktre dla zawodowcw s oczywiste i nie podlegaj dyskusji, powinny szczeglnie
zwrci nasz uwag.
Fotogracy amatorzy widz te sprawy inaczej. Aparatw uywaj tylko podczas
urlopu i spotka rodzinnych. Nie przeznaczaj zbyt wielu pienidzy na sprzt
fotograczny i dodatkowe karty pamici, w zwizku z czym najczciej ustawiaj
najnisz jako zdj, aby jak najwicej zmieci ich na 16- lub 32-megabajtowej
karcie, ktr otrzymali wraz aparatem.
W czym rzecz? Ot pami aparatu zawsze mona poszerzy, a ciekawego ujcia
raczej nie da si powtrzy. Kady fotograf niewane, czy jest to wujek Franek,
zapalony dokumentalista swoich wakacyjnych wycieczek, czy sam Peter Parker,
fotoreporter Daily Bugle ma tylko jedn szans na uchwycenie konkretnego
ujcia. Te same okolicznoci ju nigdy si nie powtrz. Moe zmieni si
owietlenie. Zabawna sytuacja moe nie wydarzy si ponownie, a Spiderman
nie bdzie ju walczy z Elektro. Karty pamici, bez wzgldu na ich cen, s na
pewno mniej wartociowe ni Twoje zdjcia. Pomyl tylko gdyby przyszo
Ci wybiera midzy kartami pamici a zdjciami, ktre do tej pory zrobie,
co by wola zatrzyma? Przecie po to zainteresowae si fotogra, aby robi
wspaniae zdjcia, a nie upycha je na karcie pamici.

Fotografia cyfrowa dla nastolatk64 64

2007-09-04 12:07:56

Rozdzia 3. Rne zdjcia, rne ustawienia

WICEJ

65

Najlepszym sposobem na znalezienie kompromisu midzy jakoci zdj a ich liczb,

przy danej pojemnoci karty pamici, jest czste przegldanie zrobionych zdj
i usuwanie tych, ktre s ewidentnie ze.
Nie usuwaj jednak zbyt wiele. Na wywietlaczu aparatu trudno dostrzec wszystkie
detale do tego potrzebny jest komputer. Ponadto za pomoc dobrego programu
edycyjnego moesz niemal wszystko na zdjciu skorygowa, wcznie z jego
kompozycj. Nie pozbywaj si wic zdjcia tylko dlatego, e wyszo niezupenie tak,
jak chciae.
Usuwaj tylko te zdjcia, co do ktrych jeste przekonany, e s nic nie warte. Jeli masz
co do tego jakiekolwiek wtpliwoci, pozostaw je. Lepiej zachowaj ostrono do czasu
obejrzenia wszystkich zdj na komputerze. Z drugiej strony, nie ma sensu zamieca
karty pamici zdjciami, ktre w oczywisty sposb nie wyszy.

Innym wanym powodem, dla ktrego warto robi zdjcia w najwyszej jakoci,
jest to, e nigdy nie wiadomo, jakie bd dalsze losy tych zdj. Moe Ci si
wydawa, e skoro s to tylko fotki z wakacji spdzonych wsplnie z kolegami, to
mog by gorszej jakoci. To prawda, e i tak poddaby je kompresji, aby uatwi
sobie przesyanie ich e-mailem. A jeli na ktrym z nich udao Ci si uchwyci
co niezwykego? Jeli przez przypadek sfotografowae wspaniay zachd soca,
malowniczo pokryte niegiem szczyty gr lub melancholijny, skpany w deszczu
krajobraz? Co, jeli uchwycie swoich kolegw w jakiej niecodziennej sytuacji
i teraz chciaby takie zdjcie umieci na kubkach do kawy lub wczy do
kroniki klasowej? Takie rzeczy zdarzaj si czciej, ni Ci si wydaje. Przytraaj
si fotografom nie majcym jeszcze adnego dowiadczenia. By moe Tobie te
si to ju przydarzyo. Wielu fotografw narzeka, e wci maj mao miejsca
na kartach pamici, ale za to nie auj, e nie maj lepszej wersji swojego
ulubionego zdjcia, ktre najczciej udao im si zrobi przez przypadek.
Jeli kiedy taka wersja okae si potrzebna, znajd j w swoim archiwum.
Na fotografowanie z nisz jakoci moesz sobie pozwoli jedynie wtedy,
gdy wiczysz lub eksperymentujesz, ale nawet wtedy musisz uwaa.
Przecie nigdy nie wiadomo, kiedy eksperyment zakoczy si sukcesem.

Fotografujemy, niewane co
Sztuka fotografowania polega w duej mierze na improwizacji. Dowd?
Spjrz tylko na jakiekolwiek zdjcie pozowane. Na pewno znasz ten typ fotograi.
Grupa ludzi stoi przed budynkiem; wszyscy w ubraniach, ktrych na co dzie
wcale nie nosz; z nienaturalnymi wyrazami twarzy jak zaczarowani.
Czsto trzymaj jaki transparent lub na przykad duy czek bankowy.

Fotografia cyfrowa dla nastolatk65 65

2007-09-04 12:07:56

66

Fotografia cyfrowa dla nastolatkw

Takie zdjcia s po prostu nudne. Nie ma w nich adnej spontanicznoci.

S pozbawione ycia. Ludzie wygldaj na nich adnie, ale nie atrakcyjnie.
Teraz spjrz na zdjcie spontaniczne, na przykad to, ktre zrobie znienacka
swojemu koledze w chwili, gdy ten zachowywa si zupenie swobodnie. Takie
fotograe maj charakter. Osoba sfotografowana w ten sposb wydaje si na
tyle atrakcyjna, e chciaoby si z ni natychmiast spotka. Wyglda naturalnie,
czyli tak samo jak ci wszyscy, z ktrymi kontaktujemy si na co dzie.
Skoro wic najlepsze zdjcia powstaj pod wpywem chwili, to czy to oznacza,
e fotograa jest funkcj chaosu? e wszystko jest tutaj dzieem przypadku?
Czy ludzie bardziej zorganizowani maj wiksze predyspozycje do pracy
w ksigowoci lub ubezpieczeniach?
Niezupenie. W fotograi najwaniejsze jest to, aby by zawsze w pogotowiu.
Nigdy nie wiadomo, kiedy nadarzy si okazja do zrobienia wspaniaego zdjcia,
ale kiedy taka chwila nadejdzie, musisz by odpowiednio przygotowany.

Trzymanie aparatu
Jednym z najwaniejszych warunkw uzyskania dobrego zdjcia, jest
utrzymywanie stabilnej pozycji aparatu podczas fotografowania. Wszelkie
drgania i ruchy aparatu powoduj rozmazanie obrazu. Efekt ten jest tym
bardziej widoczny, im wiksza jest odlego od fotografowanego obiektu.
Obiekty pooone blisko, maj na zdjciu stosunkowo due rozmiary i niewielkie
poruszenie aparatu tylko w niewielkim stopniu wpynie na ich wygld. Natomiast
obiekty odlege, uzyskuj na zdjciu mae rozmiary i nawet najmniejszy ruch
aparatu daje w tym przypadku wyrany efekt, w postaci rozmycia szczegw.
Oto kilka prostych technik stabilizowania pozycji aparatu podczas fotografowania
z rki:

Fotografia cyfrowa dla nastolatk66 66

Trzymaj aparat pewnie, ale nie ciskaj go zbyt mocno. Staraj si nie
napina nadmiernie swoich mini, bo wwczas rka moe Ci zadre.

Oprzyj aparat o twarz. Niech to bdzie tylko zyczny kontakt. Nie

przyciskaj aparatu do twarzy zbyt mocno, aby nie narobi sobie sicw.

Znajd solidne oparcie dla obu stp. Przyjmij odpowiedni pozycj!

Stj prosto i pewnie. Rozstaw nieco nogi, aby atwiej utrzyma
rwnowag. Jeli to tylko moliwe, oprzyj si plecami o cian,
a nawet usid.

Przycignij okcie do tuowia. Nie wymachuj rkoma jak kaczka.

Wyobra sobie, e podnosisz aparat z ziemi i przykadasz go twarzy,
a nie przenosisz go z jakiego miejsca z boku.

Ostronie obchod si ze spustem migawki. Nie traktuj go jak

przyciskw na konsoli PlayStation. Wciskaj go pynnie i delikatnie.

2007-09-04 12:07:57

Rozdzia 3. Rne zdjcia, rne ustawienia

DAVE
RADZI

67

Oddychanie. Tu przed wciniciem spustu migawki zrb gboki,

ale naturalny, wdech. Wypu poow powietrza. Zrb zdjcie.
Dokocz wydech.

Twj aparat moe mie wbudowany system stabilizacji obrazu, ktry elektronicznie
kompensuje niewielkie drgania i ruchy aparatu. Jest to bardzo przydatna funkcja,
ale nie jest to magiczne lekarstwo, ktre rozwizywaoby problem drga cakowicie.
Elektroniczny stabilizator poprawia ostro, ale wcale nie gwarantuje, e w kadych
warunkach bdzie ona dobra. Najlepszym i najpewniejszym systemem stabilizacyjnym
jest ten, ktrego fotograficy uywaj od pokole: statyw.

W pewnych sytuacjach trzymanie aparatu w rku nie zda egzaminu, nawet jeli
bdziesz nieruchomy jak skaa Gibraltaru. Dotyczy to fotografowania z dugimi
ogniskowymi lub dugimi czasami otwarcia migawki (patrz punkty: Ustawianie
ostroci i Ustawianie waciwej ekspozycji w dalszej czci tego rozdziau).
Jeli chcesz uzyskiwa czyste, nierozmazane zdjcia w kadych warunkach,
powiniene rozway kupno lub wypoyczenie statywu. Doranym rozwizaniem
moe by ustawienie aparaty na stabilnym przedmiocie, na przykad na stole,
ale wtedy moesz mie problemy z ustawieniem waciwej kompozycji kadru.

DAVE
RADZI

Oglna zasada stosowania statywu mwi, e jest on niezbdny, gdy czas otwarcia
migawki jest wikszy od dugoci ogniskowej obiektywu. Naley pomin wszelkie
uamki oraz jednostki tych dwch wielkoci i przyjrze si samym liczbom.
Przykadowo, jeli dugo ogniskowej wynosi 50 mm, to statyw bdzie nieodzowny
przy czasach otwarcia migawki duszych ni 1/50 sekundy.

Ustawianie ostroci
Do tej pory uywalimy terminu ostro, nie mwic, co on tak naprawd oznacza.
Ostro w fotograi oznacza przedstawienie obiektu na zdjciu w sposb wyrany,
ze wszystkimi jego szczegami. Jeli ostro zostanie ustawiona na dany obiekt, to
na zdjciu jego kontury bd wyranie zarysowane i odtworzone zostan wszelkiego
rodzaju szczegy jego powierzchni, wcznie z cieniami, kolorami i tekstur.
Z artystycznego punktu widzenia ostro jest rodkiem umoliwiajcym
przyciganie uwagi widza. Ustawiamy ostro na te obiekty, ktre osoba
ogldajca zdjcie powinna dostrzec w pierwszej kolejnoci. Mniej wane
elementy zdjcia pozostawiamy rozmyte. Stopie wyostrzenia gwnego obiektu
wpywa na oglny nastrj zdjcia. Mniejsza ostro czsto wzmaga wraenie
ciszy i spokoju wyobra sobie zdjcie krajobrazu spowitego porann mg.

Fotografia cyfrowa dla nastolatk67 67

2007-09-04 12:07:57

68

Fotografia cyfrowa dla nastolatkw

Pozwala take ukry mae niedoskonaoci i uzyska w ten sposb efekt

wyidealizowania przedstawianej rzeczywistoci. Dua ostro, przeciwnie,
podkrela realizm przedstawianej sceny i doskonale sprawdza si na zdjciach
przedstawiajcych obiekty w ruchu.
Wszystkie zdjcia o tematyce sportowej, pene dynamiki, z doskonale widocznymi
szczegami, s robione z maksymaln ostroci.
O tym, co na zdjciu wychodzi ostre, a co rozmyte, decyduje w duej mierze
odlego midzy obiektywem a przetwornikiem. Gdy obiektyw jest stosunkowo
daleko od przetwornika, obiekty pooone bliej wychodz na zdjciu ostro,
a pooone dalej zostaj rozmyte; kt widzenia staje si wwczas may i uwaga
patrzcego skupia si na obiekcie pierwszoplanowym. Gdy obiektyw jest blisko
przetwornika, wyostrzane s obiekty lece dalej od aparatu, a rozmyciu ulegaj
te na pierwszym planie; kt widzenia powiksza si, co zachca widza do szerszej
analizy zdjcia. Pojcia dugo ogniskowej3 uywalimy ju wczeniej, teraz
pora na jego krtkie objanienie. Ot jest to wanie ta odlego, o ktrej tutaj
mwimy, czyli od obiektywu do przetwornika. W praktyce jest ona stosunkowo
niewielka. O dugich ogniskowych mwimy wtedy, gdy wynosz ponad 180 mm,
czyli ponad 7 cali.

Tutaj pierwszy plan jest ostry, a to rozmyte.

Fotografia cyfrowa dla nastolatk68 68

Czsto zamiast nazwy dugo ogniskowej, uywa si krtszego terminu: ogniskowa.

W obu przypadkach chodzi o to samo przyp. tum.

2007-09-04 12:07:57

Rozdzia 3. Rne zdjcia, rne ustawienia

69

W tym miejscu naley wspomnie, e w aparatach cyfrowych i analogowych

obowizuj rne skale ogniskowych. Ogniskowa o dugoci 180 mm w aparacie
tradycyjnym moe by rwnowana ogniskowej 40 mm w aparacie cyfrowym.
W obu przypadkach efekt jest ten sam may kt widzenia ale rne s
odlegoci midzy obiektywem a elementem wiatoczuym. Jako e aparaty
cyfrowe maj przetworniki o rnych rozmiarach, a w zwizku z tym rne
dugoci ogniskowych, atwiej jest posugiwa si tradycyjn skal dla lmu
35 mm. Tak te bdziemy postpowa w naszych rozwaaniach.

Tutaj to jest ostre, a pierwszy plan rozmyty.

WICEJ

Wrd obiektyww o specjalnym przeznaczeniu najbardziej popularnymi s: obiektyw

szerokoktny i teleobiektyw.
Obiektyw szerokoktny ma krtk ogniskow, na przykad 35 mm lub mniej, podczas
gdy dugo ogniskowej obiektywu standardowego wynosi 50 mm. Dziki temu
wierniej oddaje szczegy ta i pozwala obj kadrem szeroki krajobraz. Nie nadaje si
do robienia zdj, ktre maj koncentrowa si na jednym, konkretnym obiekcie.
Przeciwiestwem obiektywu szerokoktnego jest teleobiektyw, ktrego ogniskowa
wynosi zwykle 70 mm lub wicej. Doskonale nadaje si do robienia zdj zblieniowych
i portretowych. Wski kt widzenia daje pierwszestwo obiektom pierwszoplanowym,
rozmazujc niemal zupenie to. Za pomoc takiego obiektywu nie zrobisz zbyt wielu
zapierajcych dech w piersiach zdj krajobrazowych.

Fotografia cyfrowa dla nastolatk69 69

2007-09-04 12:07:59

70

Fotografia cyfrowa dla nastolatkw

Jaka jest wic dugo ogniskowej konkretnego aparatu? Waciwie, zaley ona
od ustawienia zoomu optycznego. (Obiektyw z zoomem optycznym jest nawet
nazywany obiektywem o zmiennej ogniskowej). Gdy wykonujesz zblienie,
dugo ogniskowej ronie i zmniejsza si kt widzenia. Obiektyw z 4-krotnym
zoomem umoliwia zmian ogniskowej od ok. 35 do 150 mm w skali tradycyjnej.
Daje to moliwo robienia zdj zarwno panoramicznych, jak i zblieniowych
oraz portretowych.

WICEJ

Jeli aparat nie ma zoomu optycznego, to dugo ogniskowej jest zawsze taka sama.
Mwimy wtedy o obiektywie staoogniskowym.
Standardowy obiektyw staoogniskowy ma ogniskow o dugoci 50 mm. Aparat
wyposaony w taki obiektyw widzi mniej wicej tak samo jak nieuzbrojone ludzkie oko.

W wikszoci zdj nie chodzi nam o wyeksponowanie tylko ta lub tylko

pierwszego planu. Nie robimy take zdj wyczne obiektywem szerokoktnym
lub teleobiektywem. Na og wybieramy co poredniego. Jeli fotografujesz
grup przyjaci, to chcesz, aby wida byo zarwno ich twarze, jaki i to, co si
wok nich dzieje. Mwimy wtedy o gbi ostroci czyli o czym, co okrela,
jaka cz fotografowanej sceny bdzie na zdjciu ostra. Przy duej gbi ostroci
wszystko, od pierwszego planu a po odlege to, bdzie ostre. Przy maej tylko
to, co znajduje si w okrelonej odlegoci od aparatu.

Dua gbia ostroci oznacza, e niemal wszystko na zdjciu jest ostre.

Fotografia cyfrowa dla nastolatk70 70

2007-09-04 12:08:04

Rozdzia 3. Rne zdjcia, rne ustawienia

71

Gdy chcesz, aby cae zdjcie byo ostre, potrzebujesz duej gbi ostroci, a gdy
zaley Ci na zwrceniu uwagi widza na okrelony obiekt i obnieniu znaczenia
caej reszty, wwczas potrzebujesz maej gbi ostroci. To wszystko moesz
osign za pomoc odpowiednich ustawie aparatu:

OSTRZEENIE

Aby zwikszy gbi ostroci, zredukuj zoom (zmniejsz ogniskow).

Przy niewielkim lub wrcz zerowym zoomie optycznym uzyskasz du
gbi ostroci i szerszy kt widzenia. Aby uzyska ma gbi ostroci,
cofnij si i zastosuj duy zoom optyczny. Gwny obiekt zostanie
wyodrbniony z otaczajcego go ta. Przy dugich ogniskowych to
zdjcia czsto staje si cakowicie rozmyte i pozbawione szczegw.

Aby zwikszy gbi ostroci, zwiksz liczb przysony (zmniejsz

jej otwr). Im mniejszy otwr przysony, tym wiksza gbia ostroci,
a tym samym lepsze wraenie przestrzeni na zdjciu. I na odwrt, im
wikszy otwr przysony, tym mniejsza gbia ostroci i tym mocniej
zaakcentowany gwny temat zdjcia. Jednak, jak ju wspominalimy
w rozdziale 2., zmniejszenie otworu przysony oznacza obnienie
poziomu ekspozycji i na odwrt.

Aby zwikszy gbi ostroci, oddal si od fotografowanego

obiektu. Dziki temu powikszy si przestrze midzy Tob a obiektem
i uzyskasz szersze ujcie, ale stracisz niektre szczegy. Bd jednak
ostrony! Jeli skompensujesz wzrost odlegoci przez zastosowanie
zoomu, zmniejszysz gbi ostroci! (Moesz rwnie spa ze skay).

Gdy czysz dug ogniskow z dugim czasem otwarcia migawki, nie trzymaj aparatu
w rkach. W takich sytuacjach naprawd konieczny jest statyw.

Dobr waciwej ekspozycji

Ekspozycja okrela poziom jasnoci zdjcia. Naturalnie, aby uzyska waciw
ekspozycj, potrzebujesz dobrego owietlenia. Dobre wiato jest jedn z tych
rzeczy, o ktrych fotogracy nigdy nie przestaj myle.
Istniej dwie podstawowe metody sterowania ekspozycj:

Fotografia cyfrowa dla nastolatk71 71

Sterowanie owietleniem sceny. Jest realizowane przed wpuszczeniem

wiata do aparatu. Polega na zwikszaniu lub zmniejszaniu (ale czciej zwikszeniu) natenia wiata otaczajcego, przez wczenie
dodatkowych lamp lub zasonicie okien kotar. I to wszystko, co mona
zrobi w tym zakresie, zwaszcza jeli nie ma si zbyt wiele czasu.

Sterowanie wiatem wpadajcym do aparatu. Jest realizowane wtedy,

gdy robisz zdjcie. W tej metodzie koncentrujesz si na tym, ile wiata
dociera do przetwornika i przez jak dugi czas.

2007-09-04 12:08:07

72

Fotografia cyfrowa dla nastolatkw

Teraz przyjrzymy si obu tym metodom nieco dokadniej.

Stosowanie lampy byskowej

Najczciej stosowany sposb wzmocnienia owietlenia fotografowanej sceny,
polega na dodaniu krtkiego bysku wiata. Do tego wanie suy lampa
byskowa (esz). Przez uamek sekundy, gdy migawka jest otwarta, aparat widzi
wiato janiejsze ni to, ktre pochodzi od otoczenia.
wiato lampy byskowej doskonale nadaje si do fotografowania obiektw
poruszajcych si. Jak si wkrtce przekonasz, wyduenie czasu otwarcia
migawki zwiksza moliwo wystpienia rnego rodzaju znieksztace obrazu,
a w szczeglnoci charakterystycznego rozmycia obiektw bdcych w ruchu.
Jeli uywasz lampy byskowej, moesz nie obawia si stosowania dugich
czasw nawietlania. Lampa zwiksza ilo wiata i redukuje efekt rozmycia
spowodowanego ruchem.
Lampa byskowa ma jednak rwnie wady. Moesz zapomnie o fotografowaniu
przez okno. Szko odbija wiato esza i na zdjciu zobaczysz tylko olepiajco
bia paszczyzn. Poza tym na skali mikkoci-twardoci, wiato to zajmuje
miejsce po stronie wiate twardych. Jest wiatem kierunkowym, podobnie jak
wiato reektora, a nie rozproszonym, jak wiato soneczne w pochmurny dzie.
Ma tendencj do tworzenia odbyskw oraz ostrych i gbokich cieni, ktre nie
zawsze s korzystne dla fotografowanego obiektu. Jeli chcesz uchwyci atmosfer
panujc w pomieszczeniu owietlonym wiecami, na pewno nie moesz uy
lampy byskowej. Jej wiato zepsuje cay efekt.

DAVE
RADZI

Twj aparat moe mie specjalny tryb pracy lampy byskowej, o nazwie bysk
wypeniajcy. W tym trybie lampa pomaga zagodzi cienie przez wypenienie ich
wiatem powstae w wyniku owietlenia obiektu mocnym wiatem kierunkowym.
Sprawd, jakie efekty moesz uzyska, czc bysk wypeniajcy z owietleniem
naturalnym, zarwno w plenerze, jak i w pomieszczeniach.

W plenerze najlepsze jest owietlenie naturalne. Jego poziom jest zazwyczaj

wystarczajcy i pod wzgldem jakoci jest lepsze od wiata esza. Najlepszymi
porami dnia s wschd i zachd soca wiato soneczne jest wtedy
najagodniejsze. Najgorsz por jest poudnie, kiedy Soce wieci najostrzej.
W dni pochmurne dobre warunki panuj przez cay dzie.

DAVE
RADZI

Ron, redaktor techniczny tej ksiki, proponuje odbi wiato flesza na przykad od
sufitu, aby uczyni go mniej olepiajcym. Do tego potrzebna jest zewntrzna lampa
byskowa, chocia Ron radzi sobie bez takiej lampy. Pod lamp (t wbudowan
w aparat) zamocowa kawaek folii aluminiowej i za jej pomoc kieruje wiato
w odpowiedni stron.

Fotografia cyfrowa dla nastolatk72 72

2007-09-04 12:08:08

Rozdzia 3. Rne zdjcia, rne ustawienia

73

Sterowanie ekspozycj w aparacie

Zasadniczy wpyw na poziom ekspozycji, zwaszcza w przypadku owietlenia
naturalnego, maj ustawienia wewntrzne aparatu. Jak ju wspominalimy
w rozdziale 2., ustawieniami sucymi do sterowania ekspozycj s:

Czas otwarcia migawki. Im duszy, tym wyszy poziom ekspozycji.

Gdy skracasz czas otwarcia migawki (czyli czas nawietlania), poziom
ekspozycji maleje i zdjcie staje si ciemniejsze. Gdy go wyduasz,
poziom ekspozycji ronie i zdjcie staje si janiejsze.

Liczba przysony. Im wikszy otwr przysony, tym wyszy poziom

ekspozycji. Gdy zwikszasz liczb przysony (czyli zmniejszasz jej
otwr), poziom ekspozycji maleje i zdjcie staje si ciemniejsze.
Gdy zmniejszasz liczb przysony, otwr staje si wikszy, poziom
ekspozycji ronie i zdjcie staje si janiejsze.

ISO. Im wiksza czuo przetwornika, tym wyszy poziom ekspozycji.

Gdy zwikszasz warto ISO, przetwornik staje si bardziej czuy,
poziom ekspozycji ronie i zdjcie staje si janiejsze. Gdy zmniejszasz
warto ISO, przetwornik staje si mniej czuy, poziom ekspozycji maleje
i zdjcie staje si ciemniejsze.

Czas otwarcia migawki wyraa si w okrelonych uamkach sekundy (1/30,

1/60, 1/125, 1/250 itd.). Kada kolejna warto, lub inaczej stopie, zmniejsza
poziom ekspozycji o poow. A zatem ustawienie 1/125 sekundy daje ekspozycj
dwukrotnie mniejsz ni ustawienie 1/60 sekundy, a to z kolei daje ekspozycj
dwukrotnie mniejsz ni 1/30 sekundy itd.

OSTRZEENIE

Pamitaj o stosowaniu statywu podczas robienia zdj z dugimi czasami nawietlania.

Ustawienia liczby przysony (1,4, 2,0, 2,8, 4,0 itd.) dziaaj w taki sam sposb.
Kada kolejna warto zmniejsza poziom ekspozycji o poow. A zatem zdjcie
zrobione z liczb przysony 2,8 bdzie miao ekspozycj dwukrotnie mniejsz ni
zdjcie zrobione z liczb przysony 4,0. Zapewne zastanawiasz si, dlaczego te
wartoci s takie dziwne. Ot kada z nich jest stosunkiem dugoci ogniskowej
obiektywu (liczba przysony czsto bywa zapisywana w postaci uamka, np. f/4,
gdzie f oznacza wanie ogniskow) do rednicy otworu przysony. A zatem liczba
przysony 4,0 (lub inaczej f/4) w przypadku obiektywu o ogniskowej 50 mm
oznacza, e otwr przysony ma rednic 12,5 mm (50 podzielone przez 4 daje 12,5).
Wartoci ISO (50, 100, 200, 400 itd.) dziaaj dokadnie na odwrt. Kada
kolejna warto podwaja poziom ekspozycji w stosunku do poprzedniej.
A zatem zdjcie zrobione przy wartoci ISO rwnej 200 bdzie miao ekspozycj
dwukrotnie wiksz ni zdjcie zrobione przy wartoci ISO rwnej 100,
poniewa przetwornik ma wtedy dwukrotnie wiksz czuo. Jednak im wiksza

Fotografia cyfrowa dla nastolatk73 73

2007-09-04 12:08:08

74

Fotografia cyfrowa dla nastolatkw

warto ISO, tym wiksze prawdopodobiestwo wystpienia znieksztace

obrazu w postaci szumu (lub inaczej ziarna). Na og ten dodatkowy efekt jest
niepodany, chocia czasami moe by przydatny ze wzgldw artystycznych.
Taka dodatkowa tekstura moe by pomocna w oddaniu nastroju, ktry usiujesz
uchwyci.

Przy zbyt duych wartociach

ISO zdjcia staj si ziarniste.

Ktrym ustawieniem naley wic operowa? To zaley od konkretnego zdjcia:

Fotografia cyfrowa dla nastolatk74 74

Wyduenie czasu nawietlania czyni zdjcie janiejszym, ale

rwnie powoduje rozmycie obiektw poruszajcych si i zwiksza
prawdopodobiestwo utraty szczegw w obszarach najjaniejszych.
Nie jest to najlepszy wybr, gdy fotografujesz obiekty bdce w ruchu,
ale doskonale nadaje si do fotografowania cichych i spokojnych miejsc
przy sabym owietleniu. Nie zapomnij jednak o statywie!

Skrcenie czasu nawietlania czyni zdjcie ciemniejszym

i zwiksza prawdopodobiestwo utraty szczegw w obszarach
najciemniejszych, ale rwnoczenie uatwia uchwycenie obiektw
w ruchu. Takie ustawienie moesz z powodzeniem stosowa podczas
fotografowania obiektw bdcych w ruchu i dobrze owietlonych,
na przykad siatkarzy grajcych na play w letnie popoudnie.

2007-09-04 12:08:08

Rozdzia 3. Rne zdjcia, rne ustawienia

75

Przy dugich czasach otwarcia migawki nastpuje rozmycie obiektw bdcych w ruchu.

Krtki czas otwarcia migawki pozwala uzyska efekt zamroenia ruchu.

Fotografia cyfrowa dla nastolatk75 75

2007-09-04 12:08:09

76

Fotografia cyfrowa dla nastolatkw

Zwikszenie liczby przysony czyni zdjcie ciemniejszym

i zwiksza prawdopodobiestwo utraty szczegw w obszarach
najciemniejszych, ale rwnoczenie zwiksza gbi ostroci.
To ustawienie moesz stosowa przy dobrym owietleniu i jeli chcesz,
aby dua cz zdjcia bya ostra.

Zmniejszenie liczby przysony czyni zdjcie janiejszym i zwiksza

prawdopodobiestwo utraty szczegw w obszarach najjaniejszych,
ale rwnoczenie zmniejsza gbi ostroci. Jeli chcesz zaakcentowa
na zdjciu jaki obiekt, a przy tym owietlenie nie jest zbyt mocne,
wyprbuj to ustawienie.

Zwikszenie wartoci ISO czyni zdjcie janiejszym. Za pomoc tego

ustawienia moesz zwikszy ekspozycj bez wpywania na sposb
rejestrowania ruchu i bez zmieniania gbi ostroci. Licz si jednak
z wiksz ziarnistoci zdjcia.

Zmniejszenie wartoci ISO czyni zdjcie ciemniejszym. To ustawienie

pozwala skompensowa ostre, olepiajce wiato bez wpywania
na sposb rejestrowania ruchu i na gbi ostroci.

Aby uzyska lepsz ekspozycj, stonuj zbyt jaskrawe wiato.

Fotografia cyfrowa dla nastolatk76 76

2007-09-04 12:08:16

Rozdzia 3. Rne zdjcia, rne ustawienia

77

Zwiksz ekspozycj, aby zarejestrowa wicej szczegw w obszarach sabo owietlonych.

Dobr ekspozycj moesz uzyska nawet w warunkach nocnych.

Fotografia cyfrowa dla nastolatk77 77

2007-09-04 12:08:20

78

Fotografia cyfrowa dla nastolatkw

Utrzymywanie ekspozycji na staym poziomie

Powrmy jeszcze do meczu siatkwki plaowej, ale tym razem zamy, e
odbywa si on wczesnym rankiem lub pnym popoudniem, a zatem wiato jest
bardzo dobre. Soce nie wieci wprost na piasek i wod. Jakie w takiej sytuacji
powinny by ustawienia aparatu?
Po przeczytaniu poprzedniego punktu ju wiesz, e skrcenie czasu otwarcia
migawki pozwala lepiej uchwyci ruch, a zatem masz prawo sdzi, e takie
ustawienie bdzie odpowiednie. Ale z drugiej strony wiadomo rwnie, e
spowoduje to przyciemnienie zdjcia, a tego chciaby unikn. Poziom ekspozycji
nie powinien ulec zmianie. Jeli za bardzo skrcisz czas nawietlania, zdjcie bdzie
niedowietlone i bdzie mona odnie wraenie, e mecz odbywa si noc.
W tym miejscu powiniene doj do wniosku, e wynalazcy aparatu fotogracznego
to geniusze. Wiesz ju, e czas otwarcia migawki, liczb przysony oraz ISO
mona umieci na jednej skali. Zmiana ktregokolwiek z tych parametrw o jeden
stopie, powoduje zawsze dwukrotne zwikszenie lub zmniejszenie ekspozycji.
A zatem, jeli skrcisz czas otwarcia migawki o jeden stopie, zmniejszysz
ekspozycj o poow. Ale jeli jednoczenie zmniejszysz o jeden stopie liczb
przysony, ekspozycja powrci do poprzedniego poziomu! To samo uzyskasz, jeli
zamiast zmniejszenia liczby przysony, zwikszysz o jeden stopie warto ISO.
Te kombinacje dziaaj dokadnie tak, jak tego oczekujesz. Zwikszasz o trzy
stopnie liczb przysony, aby poprawi gbi ostroci, to jednoczenie zwiksz
czas otwarcia migawki, jeli chcesz utrzyma ekspozycj na staym poziomie.
Jeli chcesz uchwyci obiekt w ruchu, na przykad wod rozbryzgujc si
u podstawy wodospadu, pozostaw krtki czas nawietlania, a zamiast tego
zwiksz o trzy stopnie warto ISO.

WICEJ

Gdy aparat automatycznie dostosowuje swoje ustawienia do danej ekspozycji, robi to

dokadnie tak samo jeli jednym parametrem zwiksza ekspozycj, to drugim j obnia.
Jeli chcesz, aby jeden z tych parametrw pozostawa stay, moesz skorzysta
z jednego trybw automatycznych aparatu. Jeli widzisz na swoim aparacie skrty
takie jak Tv i Av, to znaczy, e te tryby s w nim dostpne. Skrt Tv oznacza tryb
priorytetu migawki, a Av tryb priorytetu przysony4.
W trybie priorytetu migawki aparat zachowuje ustawiony przez Ciebie czas nawietlania
i sam dobiera liczb przysony w celu uzyskania optymalnej ekspozycji. Jeli ze
wzgldu na tempo akcji wymagany jest krtki czas otwarcia migawki, a gbia ostroci
ma mniejsze znaczenie, ten tryb moe by bardzo uyteczny. Analogicznie, w trybie
priorytetu przysony aparat zachowuje ustawion przez Ciebie liczb przysony
(wymagan ze wzgldu na gbi ostroci) i dobiera taki czas otwarcia migawki,
aby ekspozycja bya optymalna.

Fotografia cyfrowa dla nastolatk78 78

Tryby te bywaj oznaczane rwnie skrtami A (priorytet przysony)

i S (priorytet migawki) przyp. tum.

2007-09-04 12:08:26

Rozdzia 3. Rne zdjcia, rne ustawienia

79

Wracamy do meczu siatkwki plaowej. Aby lepiej uchwyci ruch zawodnikw,

skrcie czas otwarcia migawki, powiedzmy, o dwa stopnie, co oczywicie
spowoduje zmniejszenie ekspozycji do jednej czwartej jej poprzedniej wartoci.
W celu skompensowania tej zmiany, moesz zmniejszy o dwa stopnie liczb
przysony lub zwikszy warto ISO (rwnie o dwa stopnie). Teraz pozostaje
tylko kwestia, ktre efekty uboczne bd lepsze. Ustawienie mniejszej liczby
przysony spowoduje zmniejszenie gbi ostroci. Jeli chcesz si skoncentrowa
na jednym lub dwch zawodnikach, to takie rozwizanie bdzie odpowiednie.
Natomiast, jeli Twoim zamiarem jest pokazanie caego placu gry, wybierz drugie
rozwizanie, czyli zwikszenie wartoci ISO. Bd jednak ostrony, bo w tym
przypadku zdjcie moe zawiera zbyt wysoki poziom szumu.

Korygowanie barw
Wpywa moesz nie tylko na ilo wiata wpadajcego do aparatu, ale do
pewnego stopnia rwnie na jego czstotliwo, a tym samym na kolorystyk
zdjcia. Teraz zobaczymy, jak to si robi.

Ustawianie balansu bieli

wiata stopu wiec na czerwono, lampka sygnalizujca, e monitor jest
wczony, wieci na zielono, lampa UV daje niebiesk powiat kade z tych
rde emituje wiato z pewnego zakresu czstotliwoci odpowiadajcego
okrelonej barwie. Jeli spytasz nauczyciela zyki o wiato biae, usyszysz mniej
wicej takie wyjanienie: wiato biae zawiera wszystkie kolory tczy w rwnych
proporcjach. wiato czerwone, zielone czy niebieskie jest takim samym
skadnikiem wiata biaego jak te, pomaraczowe, niebieskie czy oletowe.
Gdy mwisz o takich rdach wiata, jak lampka nocna czy wietlwka, to
zwykle przypisujesz im wiato biae i Twj nauczyciel zyki prawdopodobnie
zgodzi si z tym.
cile biorc, mao jest rde emitujcych wiato idealnie biae. Typowa
arwka, jakiej uywasz w swojej lampce nocnej, emituje wiato o lekkim
zabarwieniu pomaraczowym, a wiato lampy uorescencyjnej (wietlwki)
ma najczciej barw niebieskaw. Nawet naturalne wiato soneczne ma lekki
odcie koloru tego.
wiato wpada do aparatu takim, jakim jest, wraz ze swoim zabarwieniem.
Zdjcie zrobione przy wietle uorescencyjnym bdzie w tonacji niebieskawej,
a zrobione przy wietle sonecznym zyska zabarwienie te. Czasami takie
zabarwienie moe by korzystne, ale nie zawsze. Najczciej bdziesz chcia
uzyska czyste, naturalne barwy, takie jakie byyby przy wietle biaym.
Osignicie tego celu umoliwia funkcja aparatu nazywana balansem bieli.
wiato wpadajce do aparatu jest analizowane i wszelkie zabarwienia s
odltrowywane. W rezultacie, to co powinno by biae, staje si rzeczywicie
biae i jednoczenie wszystkie pozostae kolory przyjmuj waciwe odcienie.

Fotografia cyfrowa dla nastolatk79 79

2007-09-04 12:08:26

80

Fotografia cyfrowa dla nastolatkw

Przed ustawieniem waciwego balansu bieli kolory

skry s zbyt blade.

Po ustawieniu balansu bieli kolory staj si ywsze.

Twj aparat prawdopodobnie potra ustawi balans bieli w sposb automatyczny,

z lepszym lub gorszym skutkiem. Aby uzyska jeszcze lepszy rezultat, wprowad
wasne ustawienia. W tym celu musisz wskaza aparatowi obiekt, ktry na
zdjciu powinien by biay. Czysta kartka biaego papieru powinna dobrze speni
to zadanie. Przytrzymaj j tak, aby wypenia cay kadr, i wykonaj procedur
ustawiania balansu bieli, zgodnie z opisem zawartym w instrukcji obsugi aparatu.
Pamitaj, e balans bieli naley ustawia za kadym razem, gdy zmieniaj si
warunki owietleniowe. Nawet po przejciu do innego pokoju w tym samym
budynku nie zapomnij o ponownym skalibrowaniu tego ustawienia.

Ustawianie temperatury barwowej

Pojcie temperatura barwowa jest uywane do cisego, ilociowego opisu barwy
wiata, bez wzgldu na to, czy jest to pomaraczowe wiato zwykej arwki,
czy niebieskie pochodzce od lamp uorescencyjnych, czy te soneczne,
czy jakiekolwiek inne.
Wikszo ludzi kojarzy to pojcie z wraeniem, jakie wywouje w nas dany
kolor. Barwy nalece do czerwonego obszaru widma, s przez nas odbierane jako
ciepe, a te z niebieskiej czci jako chodne. Odcienie czerwieni, pomaraczy
i ci kojarz nam si z domem, pomieniem wiecy lub ogniska, a odcienie
bkitu z lodem. Dlatego prawdopodobnie lepiej si czujesz w przytulnym
wietle zwykej arwki (o zabarwieniu pomaraczowym) ni w chodnej,
przemysowej powiacie lamp uorescencyjnych (zabarwienie niebieskie).
Zgodnie z t denicj wysza temperatura barwowa kojarzy si z ciepem
emocjonalnym, a nisza jest odpowiedzialna za wraenie chodu.
Powysza denicja nie jest jednak do koca prawidowa. Moesz wierzy
lub nie, ale temperatura barwowa okrela zyczn temperatur pewnego ciaa.
To ciao zycy nazywaj ciaem doskonale czarnym i jest to obiekt emitujcy
wiato o barwie zalenej od temperatury. Zapewne miae nieraz okazj widzie
spiral grzejn w jakim piecyku lub ogrzewaczu. Po osigniciu okrelonej

Fotografia cyfrowa dla nastolatk80 80

2007-09-04 12:08:26

Rozdzia 3. Rne zdjcia, rne ustawienia

81

temperatury robi si czerwona, a nawet czerwonopomaraczowa. Gdyby dalej

zwiksza jej temperatur, przyjaby barw t, potem bia, a na koniec
niebiesk. To samo dzieje si z ciaem doskonale czarnym. Tak wic w naukowej
skali barw kolor czerwony jest najzimniejszy, a niebieski najcieplejszy!
Czasami bdziesz chcia, aby wszystkie kolory miay sw naturaln temperatur
barwow, aby nie byy zbyt ciepe ani zbyt zimne. Najlepiej, gdyby to byo co
porodku. Do takiego ustawiania kolorw suy standardowy balans bieli. Innym
razem moesz zechcie zmieni ciepot kolorw, aby uzyska okrelony efekt
emocjonalny. Na przykad moesz wzmocni wraenie ciepa, przez dodanie
koloru o niskiej temperaturze barwowej, powiedzmy tego. Natomiast atmosfer
mronego, zimowego dnia lepiej oddadz kolory o wysokiej temperaturze
barwowej, czyli niebieskie.

Ach, te wspaniae dawne czasy. Obniajc temperatur barwow wszystkich

kolorw, wzmacniasz wraenie emocjonalnego ciepa.

Fotografia cyfrowa dla nastolatk81 81

2007-09-04 12:08:32

82

Fotografia cyfrowa dla nastolatkw

Ten baniowy las wyglda bardzo spokojnie moe zbyt spokojnie. Podwyszajc temperatur
barwow, spowodujesz, e ze zdjcia powieje niepokojcym chodem.

Aby co takiego osign, musisz wybra odpowiednie ustawienie balansu bieli

w aparacie. Zazwyczaj ustawieniom tym s przypisywane nazwy okrelajce
rozmaite warunki owietleniowe, takie jak wiato arowe (ang. Tungsten)
dla wiata zwykej arwki, wiato fluorescencyjne (ang. Fluorescent)
dla wietlwki, wiato dzienne (ang. Daylight), wiato byskowe (ang. Flash)
lub Pochmurno (ang. Cloudy). S one ustawione w kolejnoci od najzimniejszego
do najcieplejszego na skali temperatury barwowej. W tym sensie wiato arowe
jest najzimniejsze, a wiato typowe dla dnia pochmurnego najcieplejsze.
Jeli masz ustawienie o nazwie Cie (ang. Shade), to ono bdzie jeszcze
cieplejsze. Zwykle wybierasz ustawienie odpowiadajce aktualnym warunkom
owietleniowym, ale czy kto twierdzi, e zawsze musisz tak postpowa?

Fotografia cyfrowa dla nastolatk82 82

Aby doda emocjonalnego ciepa, wybierz zimniejsz temperatur

barwow. Zmie ustawienie wiato dzienne na wiato fluorescencyjne
lub wiato arowe.

Aby doda emocjonalnego chodu, wybierz cieplejsz temperatur

barwow. Zamiast ustawienia wiato dzienne wybierz wiato byskowe
lub Pochmurno.

2007-09-04 12:08:34

Rozdzia 3. Rne zdjcia, rne ustawienia

83

W niektrych aparatach mona nawet wprowadzi dokadn warto temperatury

barwowej, wyraon w stopniach Kelvina. Pamitaj, e kolory czerwone
i pomaraczowe s zimne, a niebieskie ciepe. Pomie wiecy emituje wiato
w zakresie zimnym, okoo 1000 stopni Kelvina, podobnie jak zwyka arwka
(ok. 2500 stopni Kelvina). Bkit bezchmurnego nieba to 10 000 stopni Kelvina.
wiato soneczne w poudnie plasuje si w rodku tej skali, z temperatur
barwow ok. 5000 stopni Kelvina.

DAVE
RADZI

Fotografia cyfrowa dla nastolatk83 83

Jeli nie jeste w stanie ustawi balansu bieli w aparacie, zawsze moesz to zrobi
po przeniesieniu zdj na komputer. W programie edycyjnym, takim jak Photoshop
Elements, zrobisz to bez trudu.

2007-09-04 12:08:38

Fotografia cyfrowa dla nastolatk84 84

2007-09-04 12:08:38